Scilia en Primeur 2015 Conferentie ‘Sustainable Sicily’ In het pittoreske en door toeristen meest bezochte plaatsje Taormina werd in het 5sterren Grand Hotel Atlantis Bay een conferentie gehouden met als titel Sustainable Sicily. Op een podium het bestuur van Assovini met de nieuwe voorzitter Francesco Ferreri (Valle dell’Acate), vicevoorzitter Mariangela Cambria (Cottanera) en bestuursleden Antonio Rallo (Donnafugata), Alberto Tasca (Tasca d’Almerita), Alessio Planeta (Planeta), Laurent Bernard de la Gatinais (Tenute Rapitalà), Stefano Caruso (Caruso & Minini), Alberto Aiello Graci (Graci) en Lilly Ferro (Fazio Wines).
alberello nero d’avola Geen trend maar noodzaak Alberto Tasca hield met een spraakmakende film een vurig betoog voor milieuvriendelijke wijnbouw. Hij vindt het geen trend, maar noodzaak: we zijn bezig onze planeet op te eten. Sustainable is de toekomst. 21% van de Siciliaanse wijnbedrijven werkt al biologisch (30.000 ha), en een handvol biodynamisch (COS, Frank Cornelissen, Rigoria). Quotum Sicilië heeft 641.000 ha wijngaarden. Elk jaar mag dit van de EU met 1% worden uitgebreid, dus met 6.410 ha. Omdat Sicilië zich voorbeeldig aan deze regel houdt, krijgt het Europese subsidie. Die komt neer op circa € 200 per ha per jaar. Het gemiddelde rendement van de bij Assovini aangesloten bedrijven bedraagt 40-60 hl/ha. In NoordItalië is dat veel meer. DOC wijnen
In 2012 werd de DOC Sicilia van kracht en zeer goed ontvangen. Het was een initiatief van Assovini. Er zijn nu 33.000 wijnproducenten die een of meer DOC wijnen produceren. De regels vereisen een keuring van proefmonsters door een commissie. Deze commissie bezoekt wijn-bars en restaurants en neemt ter controle foto’s van de flessen. Ruim 60% van de gebottelde wijnen heeft nu het DOC predikaat. Het aandeel DOC wijnen is sterk groeiend. In 2014 werden 20 miljoen flessen DOC wijn geproduceerd. Naar verwachting zal dit in 2016 groeien naar 30 miljoen flessen.
alberello wijnstokken aan de kust
2014, een topjaar Samen met Sardinië heeft Sicilië de meeste wind van Italië, waardoor de hitte van de zomer wordt getemperd en ziektes minder voorkomen. Het grootste probleem vormt de meeldauw. Op de hellingen van de Etna valt meer neerslag dan in de Moezelstreek. Het oogstjaar 2014 blijkt van uitzonderlijk goede kwaliteit te zijn, aldus een enthousiaste Alessio Planeta. In het voorjaar viel op Sicilië meer regen dan het gemiddelde van de
laatste 10 jaar. De maanden juli, augustus en september waren droog en zeer zonnig. Het groeiseizoen was lang en de druiven waren zeer gezond.
De toekomst van Assovini Experimenten worden niet geschuwd. 76% van de bij Assovini aangesloten bedrijven experimenteert in wijngaard en kelder. De infrastructuur op Sicilië is de laatste jaren al sterk verbeterd, maar nog lang niet voldoende. Het vergt nog steeds veel tijd voor journalisten en wijnliefhebbers om van het ene wijngebied te reizen naar het andere. Spoorwegen en autowegen moeten worden uitgebreid en verbeterd. Proeverijen Er waren twee zalen waar de wijnen van de 40 deelnemende producenten konden worden geproefd. Van voornamelijk 2 oogstjaren, 2013 en 2014, maar ook vaak van oudere jaren. In de ene zaal presenteerden de producenten hun wijnen aan de pers. In de andere zaal werden zittende proeverijen gehouden, waarbij de journalisten konden kiezen uit blind of niet blind proeven. Producenten zaal In overleg met Edger Groeneveld van de NGS proefcommissie heb ik wat speurwerk gedaan naar Etna wijnen. Dit met het oog op een eventuele proeverij van Etna wijnen voor de NGS leden in 2016. Daarom concentreerde ik mij op de producenten van Etna wijnen. Hieronder de wijnen die mij het meeste opvielen door hun kwaliteit.
Al-Cantara www.al-cantara.it Deze producent is gevestigd in Catania en bezit 15 ha wijngaarden in Randazzo op de noordoostelijke hellingen van de Etna (op 650 m hoogte), waarvan 10 ha zijn beplant met nerello mascalese. De productie bedraagt 50.000 flessen per jaar, maar er is potentieel voor 110.000 flessen. Geen importeur. ***(*) Occhi di Ciumi 2013 Sicilia IGP, 50% carricante en 50% grecanico – goede focus, fris en knisperend, appel en iets tropisch fruit (ananas) ***(*) Amuri di Fimmina e Amuri di Matri 2014
Etna Rosato DOP, 100% nerello mascalese, tankmonster, 5-6 uur skin contact – zeer aromatische geur, krachtige smaak met veel fruit, mineraal, uitstekende rosé
wijngaarden aan de voet van de Etna
Azienda Agricola Tornatore www.tornatorewine.com Dit domein van de familie Tornatore is gevestigd in Castiglione di Sicilia en bezit 46 ha met DOC Etna wijngaarden, op 550-700 m hoogte gelegen op de noordwestelijke helling van de Etna. Tornatore is daarmee het bedrijf dat de meeste Etna DOC wijngaarden bezit. De vruchtbare bodem bestaat uit verpulverde lava, as en lapilli (tefradeeltjes van 2 tot 64 mm). Soms is zwart lava-zand door de regen naar beneden gespoeld. Er heerst hier een mild klimaat. De wijnstokken voor rode wijn zijn 5-30 jaar oud en die voor witte wijn 5 jaar oud. De plantdichtheid bedraagt 6.000 stokken/ha. Er wordt met de hand geoogst en de vinificatie vindt plaats in een ondergrondse winery met de modernste apparatuur. Alle geproduceerde wijnen – wit, rood en mousserend - zijn Etna DOC wijnen. Men is 2 jaar geleden zelf gaan bottelen. ***(*) Etna Bianco 2013 Etna Bianco DOC, 100% carricante, vergist op rvs tanks bij 15-16°C en 4-6 maanden gerijpt op cementen cuves, alc. 13% – frisse geur, volle smaak, kruidig, karaktervol en mineraal, niet gek, maar een beetje groen ***(*) Etna Rosso 2013 Etna Rosso DOC, 95% nerello mascalese, 5% nerello cappuccio, 10-12 dagen vergist op cementen tanks bij 22-25°C, geperst met een basket press en 6 maanden gerijpt op cementen cuves, alc. 14% – zacht, soepele, goede balans, prima karakter, niet verkeerd
Cantina Wiegner www.wiegnerwine.com Dit bedrijf van Peter Wiegner heet officieel Azienda Agricola Puccetti Laura. Het is gevestigd te Castiglione di Sicilia. Productie 24.000 flessen per jaar. Geen importeur. ***(*) Elisena 2012 Terre Siciliane IGP, 100% fiano – zeer expressief en krachtig, veel body, goed glas wijn
****- Elisena 2013 Terre Siciliane IGP, 100% fiano – wat minder zuiver qua geur met minder concentraat, daarentegen is de smaak weelderig, met veel zilte minerale kracht ****- Treterre 2012 Etna Rosso DOC, 100% nerello mascalese, gerijpt op foeders van 2.500 liter – evenwichtige smaak van gul fruit met verpakte tannines, uitstekend **** Artemisio 2010 Sicilia IGT, 100% cabernet franc – florale geur met witte peper en pyrazine, wat zoete aanzet van de smaak, prima structuur en balans
Cottanera www.cottanera.it Sinds 20 jaar gevestigd te Castiglione di Sicilia. Bezit 65 ha met DOC Etna wijngaarden, op 700 m hoogte gelegen op de noordoostelijke helling van de Etna. Importeur: Passport Wijnen www.wijn-net.nl/wijn-bestellen/alle-soorten/alle-smaaktypen/italië/allejaren/sicilië . ***(*) Etna Bianco 2013 Etna Bianco DOC, 100% carricante – floraal, wit fruit, zilte finale, goed glas
Graci www.graci.eu Ook Alberto Aiello Graci behoort tot de Etna elite. De cantina is gevestigd in Passopisciaro op de noordhelling van de Etna, met wijngaarden op een hoogte van 600 m (Contrada Arcurìa te Passopisciaro, 18 ha) tot 1.100 m (Contrada Barbabecchi te Solicchiata, 2 ha, de hoogste wijngaard van Etna). De plantdichtheid bedraagt 6.000 tot 10.000 stokken/ha. De nerello mascalese in de Barbabecchi wijngaard zijn circa 100 jaar oud, van vóór de phylloxera en hebben geen onderstok. Deze wijngaard hoeft niet bespoten te worden, ook niet met kopersulfaat. Hier wordt pas in november geoogst. De snoeiwijze is deels alberello (bush vines). De oogstjaren wisselen hier sterk en de percelen hebben elk hun individuele eigenschappen, maar de nerello mascalese druif past zich steeds als een kameleon aan. Importeur: Il Passatore Vini, Heemstede 023-5289557. **** Etna Bianco 2014 Etna Bianco DOC, van carricante en catarratto – voller van stijl dan de Nerina van Russo, rijke, complexe wijn, loepzuiver met een lange finale ***(*) Etna Bianco DOC Arcurìa 2013 Etna Bianco DOC, 100% carricante – in de geur vol, rijp fruit, in de smaak licht geel fruit, wat stro en hooi, een zomerse weide met bloemen, iets grasboter, lange finale **** Etna Rosato 2014 Etna Rosato DOC, 100% nerello mascalese – net zoals bij Russo zweeft de geur van deze rosé nog wat, maar de smaak heeft een haarscherpe focus van fijn rood fruit en mineralen, elegant en schoon, zeer lange finale, pure klasse ***(*) Etna Rosso 2013 Etna Rosso DOC, 100% nerello mascalese – zacht en rijp, soepel, versmolten tannines, sappig karakter
nerello mascalese pre-phylloxera
****+ Etna Rosso DOC Arcurìa 2012 Etna Rosso DOC, 100% nerello mascalese, 15 jaar oude stokken, 24 maanden rijping op vaten van 42 hl – zeer elegante, fijne geur van rozen, zoetig rijp fruit, mooie zuren en rijpe tannines, rijke wijn, complexe klasse ****+ Quota 1000 Barbabecchi 2011 Etna Rosso DOC, 100% nerello mascalese, 100 jaar oude stokken zonder onderstok op 1.100 m hoogte, opgevoed op oude foeders van 42 hl – complexe geur, krachtig, iets drop, zeer stevige smaak, machtige wijn, nog 5 jaar wachten
Pietradolce www.pietradolce.it Dit wijnbedrijf van Michele Faro is ook een van de topbedrijven van Etna. Het dateert van 2005 en is gevestigd in Solicchiata, op de noordoostelijke helling van de Etna bij Castiglione di Sicilia. Pietradolce heeft terrassen aangelegd waarop 11 ha wijngaarden geplant zijn. Ze liggen op 600-900 m hoogte en hebben lichte, stenige bodems van zwart en bruin lava-zand en leem, met een overvloed aan vulkanische mineralen. Er staan
uitsluitend lokale druivenrassen, meest als bush vines: nerello mascalese, nerello cappuccio en carricante. De witte wijnen krijgen geen houtopvoeding en geen malo. De productie bedraagt 45.000 flessen per jaar. Importeur: Villa Fattoria 030-6621283. Michele Faro zoekt nog een importeur voor de horeca. ****- Etna Bianco 2014 Etna Bianco DOC, 100% carricante, nieuwe witte instapwijn van 8 jaar oude stokken op 850 m hoogte, productie 12.000 flessen, zachte persing, gisting en opvoeding op rvs tanks – uitstekende instapwijn met prima zuurgraad, zeer energiek en evenwichtig ****(*) Etna Bianco Archineri 2014 Etna Bianco DOC, 100% carricante van 120 jaar oude pre-phylloxera stokken in de Archineri wijngaard, op de oostelijke helling van de Etna bij het plaatsje Milo, tankmonster, productie 5.000 flessen, rendement 0,5 tot 1 kg druiven per plant – gesloten geur, rijke smaak van prachtig citrusfruit, zeer mineraal, zoute finale, complexe wijn **** Etna Bianco Archineri 2013 Etna Bianco DOC, 100% carricante, van een koeler jaar – ontwikkelde neus, zeer elegant, maar mist de kwaliteit van 2014, zeer fijne, mooie wijn ****(*) Etna Rosato 2014 Etna Rosato DOC, 100% nerello mascalese van de noordhelling van de Etna op 750 m, vijf uur op de schillen, zachte persing, vergist en opgevoed op rvs tank, tankmonster – in geur en smaak prachtig fruit, heerlijk knisperend, mineraal en energiek
**** Etna Rosso 2014 Etna Rosso DOC, 100% nerello mascalese van 9 jaar oude stokken op de noordhelling van de Etna op 800 m, twee weken vergisting op de schillen, opvoeding 3 maanden op gebruikte vaten van 400 liter, vatmonster, wordt eind mei gebotteld – super elegante, florale geur, zachte, soepele smaak, zeer aantrekkelijk **** Etna Rosso Archineri 2012 Etna Rosso DOC, 100% nerello mascalese van 80 jaar oude stokken zonder onderstok (Contrada Zottorinoto en Contrada Rampante) – krachtiger dan de vorige wijn, het fruit is prachtig rijp, de tannines zijn steviger, aroma van teer, hoge zuurgraad ***(*) Etna Rosso Archineri 2013 Etna Rosso DOC, 100% nerello mascalese van 80 jaar oude stokken zonder onderstok – de geur is wat nerveus, de smaak is minder geconcentreerd en de tannines staan wat apart, iets champignons, lichter dan de 2012 met minder balans ****(*) Etna Rosso Vigna Barbagalli 2012 Etna Rosso DOC, 100% nerello mascalese van 100 jaar oude pre-phylloxera stokken in de amfitheater vormige Barbagalli wijngaard op 900 m hoogte (Contrada Rampante), productie 2.000 flessen, gebotteld september 2014, komt op de markt juni 2015 – zeer bijzonder, grote complexe wijn met echte klasse ***** Etna Rosso Vigna Barbagalli 2011 Etna Rosso DOC, 100% nerello mascalese van 100 jaar oude pre-phylloxera stokken in de amfitheater vormige Barbagalli wijngaard op 900 m hoogte (Contrada Rampante) – de geur heeft een puntje reductie (decanteren) en is meer ontwikkeld en nog eleganter dan van de vorige wijn, de smaak is groots en zeer complex, verbazingwekkend goed!
Baglio di Pianetto www.bagliodipianetto.com Dit bedrijf bezocht ik twee keer eerder. Het is gevestigd in Santa Cristina Gela, ten zuiden van Palermo. De winery werd half in de heuvels gebouwd en heeft diverse verdiepingen, zodat er met zwaartekracht kan worden gewerkt. Drie wijnen vielen mij op. Importeurs: Ferraro Wijn www.ferrarowijn.nl en Pandora’s Bottle www.pandorasbottle.nl ****- Ramione 2012 Sicilia DOC, 50% nero d’avola, 50% merlot, 12 maanden rijping op barriques van nieuw eiken – mooie geur, zeer floraal, vlezige smaak met stevig afgeronde tannines, prima eetwijn **** Cembali 2010 Sicilia IGT, 100% nero d’avola, 2 plukgangen, rijping op barriques van 5 verschillende soorten Frans eiken – weelderige geur, zeer mooi fruit wordt voorbeeldig door hout ondersteund, bijzonder geslaagd **** Agnus 2010 Sicilia IGT, eigenaar Paolo Marzotto houdt de druivenrassen, de vinificatie en de opvoeding van deze nieuwste topwijn van het domein geheim. Alc. 14%. – diep robijnrood, geconcentreerde geur van zure kersen, gedroogde pruimen, geroosterde noten, wild en chocolade, weelderige smaak, zeer krachtig, zacht en karaktervol, lange finale met stevige tannines, doet aan amarone denken
Planeta www.planeta.it Planeta is een van de bekendste producenten van Sicilië. Het bedrijf is gevestigd te Menfi, maar produceert wijnen van diverse streken van Sicilië, onder meer van Etna. Importeurs: Gall & Gall, Anfors.
***+ Etna Bianco 2014 Etna Bianco DOC, 100% carricante van de noordhelling van de Etna bij Passopisciaro, op circa 700 m hoogte, tot maart 2015 gerijpt, 85% op rvs tanks en 15% op nieuwe eikenhouten vaten, in beide gevallen met batonnage – rond en fruitig, licht en sappig, zeer floraal, iets banaan, lekker glas wijn **** Eruzione 1614 Carricante 2014 Sicilia DOC, van 90% carricante en 10% riesling, geen hout – duidelijk beter dan de vorige wijn, elegant, haarscherpe focus, veel concentratie, lange, zuivere finale, erg goed
Conte Tasca www.tascadalmerita.it In 2004 was Conte Tasca d’Almerita nog voorzitter van Assovini. Zijn zoon Alberto leidt nu het wijnbedrijf en heeft tevens zitting in het bestuur van Assovini. Regaliali, de oorspronkelijke vestiging van Tasca, bevindt zich in Sclafani Bagni. Sindsdien heeft Tasca diverse andere vestigingen met in totaal 600 ha wijngaarden, waaronder het Tascante Estate in Etna. Deze bevindt zich in de contrada’s Boccadorzo en Sciaranova in de omgeving van Randazzo, op de noordelijke helling van de Etna, 600-750 m hoog. De wijngaarden liggen op terrassen met een zwarte, stenige vulkanische zandbodem. Plantdichtheid 4.500-5.000 stokken/ha. Importeur: Vinites.
***(*) Tascante Buonora 2013 Sicilia DOC, 100% carricante, 13 jaar oude stokken op 600 m hoogte, 12 dagen vergist op rvs tanks bij 16-18°C, geen malo, opvoeding 4 maanden op rvs tanks, alc. 12% – zachte smaak van geel fruit met een flinke zuurgraad en mooie mineraliteit ***(*) Tascante Ghiaia Nera 2012 Ghiaia Nera betekent zwarte gravel. Sicilia DOC van 100% nerello mascalese, stokken uit 2004 en 2007 op 600 m hoogte, 6 dagen gisting van 25°C tot 30°C, 12 maanden opvoeding met micro-oxygenatie op foeders van 60 hl, alc. 13,5% – geur van kersen, rozen en drop, een klein zoetje in de smaak, flinke tannines, lekkere wijn bij gegrild vlees ****- Il Tascante 2011 Sicilia IGT van 100% nerello mascalese, 51 jaar oude stokken, 8 dagen vergisting bij 2530°C, ruim 18 maanden opgevoed op 3.000 en 6.000 liter foeders van Slavonisch eiken met micro-oxygenatie, alc. 13,5% – gesloten qua geur, iets groen, stevige smaak, krachtige bewaarwijn
Sommelier zaal In een andere zaal konden de journalisten series wijnen proeven, 2 mousserende wijnen, 108 witte wijnen, 14 rosés, 136 rode wijnen en 14 zoete wijnen. Ik beperkte mij tot de droge witte wijnen en besloot om deze blind te proeven, in flights van vier. Op het formulier waren dan slechts druivenras, oogstjaar en appellatie aangegeven. De wijnen waren gegroepeerd vaan druivenras, wat een goede vergelijking mogelijk maakte. Na afloop kon je een démasqué vragen. Hieronder vermeld ik de wijnen die mij het meeste opvielen. Vaak waren dat wijnen uit het fantastische oogstjaar 2014. Van onderstaande selectie zijn de wijnen met * mijn favorieten.
Etnabianco 2013, Cottanera DOC Etna Bianco, 100% carricante – prachtig rijp, complex, super compleet Etna Bianco 2014, Pietradolce * DOC Etna Bianco, 100% carricante – fris, puntig, spiritueel, tropisch, prachtig Etna Bianco Archineri 2014, Pietradolce * DOC Etna Bianco, 100% carricante – mineraal, gesloten, boter, krachtig, breed Eruzione 1614 Carricante 2014, Planeta DOC Sicilia, 90% carricante, 10% riesling – niet gek, goede blend, veel spel Prio 2014, Donnafugata * DOC Sicilia, 100% catarratto – elegant, speels, erg goed, finesse Calebianche 2014, Fazio Wines DOC Erice, 100% catarratto – geel fruit, balans Alhambra Catarratto Inzolia BIO 2014, Spadafora IGP Terre Siciliane, 50% catarratto, 50% inzolia – patisserie, marsepein, elegant
Barone Beneventano del Bosco 2013, Barone Beneventano * IGT Terre Siciliane, 100% chardonnay – floraal, veel citrus, uitstekend, elegant, zuiver, klasse Chardonnay 2013, Planeta * DOC Sicilia, 100% chardonnay – elegant, veel spel, balans, uitstekend Chardonnay 2014, Principe di Corleone * IGP Terre Siciliane, 100% chardonnay – beeldschoon, fijn, boter, citrus, elegant, bloesem, prachtig rijp, klasse Elisena 2013, Cantina Wiegner IGP Terre Siciliane, 100% fiano – veel geur, kruidig geel fruit, vol, mineraal Terre di Giumara Grecanico 2014, Caruso & Minini IGP Terre Siciliane, 100% grecanico – romig, vineus, mineraal, artisjok, veel karakter Timpune Grillo 2014, Caruso & Minini DOC Sicilia, 100% grillo – iets boter, krachtig, vrij breed, balans, karakter Grillo Feudo Principi di Butera 2014, Feudo Principi di Butera * DOC Sicilia, 100% grillo – aantrekkelijk, zuiver, levendig, mooie vulling, zilte finale, klasse! Grillo Tenuta 2014, Tenute Rapitalà DOC Sicilia, 100% grillo – vol, rijp, nougat, goed glas Seligo Bianco 2014, Cantine Settesoli DOC Sicilia, 50% grillo, 50% chardonnay – niet gek, levendig, goede zuren, stevig, zuiver, iets kort Colomba Platino (DUCA) 2014, Duca di Salaparuta * IGT Terre Siciliane, 100% inzolia – groen fruit, strak, speels, zuiver, prima Levantio 2014, Fazio Wines DOC Erice, 100% inzolia – zuiver, levendig, puur, prachtige inzolia Ficiligno 2014, Baglio di Pianetto * DOC Sicilia, 50% inzolia, 50% viognier – zuiver, puur, strak, heerlijk Vigna di Gabri 2013, Donnafugata DOC Sicilia, van ansonica, catarratto, chardonnay, sauvignon blanc en viognier – prima blend, levendig spel, aangenaam Moscato di Noto 2014, Planeta DOC Moscato di Noto, 100% moscato – heerlijke droge muskaat, zuiver en typerend
