Figuur 4. Leefstijl scholieren Velsen naar geslacht (%)
19
GEMEENTE VELSEN
3
9
Woonkern
IJmuiden, Velsen-Noord
21
18
51
41
10
Santpoort, Velserbroek,
15
13
45
29
8
Driehuis, Velsen-Zuid
(epidemiologen) Contact GGD Kennemerland, Epidemiologie Postbus 5514, 2000 GM Haarlem
ONDERZOEKEN IN DE REGIO
E:
[email protected] T: +31 (0)23 789 1786
De GGD voert regelmatig onderzoeken uit in de regio. Rapporten en factsheets zijn te downloaden vanaf de website van de GGD.
Vormgeving en drukwerk Sixtyseven, Beverwijk
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Regina Overberg, Resi Cluitmans, Jolanda ten Brinke en Saskia Mérelle
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Tekst en figuren
PSYCHISCH WELBEVINDEN
GGD Kennemerland, december 2010, www.ggdkennemerland.nl
SOCIAAL WELBEVINDEN
Uitgave
WOONOMGEVING
In de factsheet ‘Scholierenonderzoek E-movo Regio Kennemerland’ zijn de resultaten van de regio te vinden. Deze regionale factsheet is te downloaden vanaf de website van de GGD (www.ggdkennemerland.nl). Daar is tevens een document te vinden met achtergrondinformatie over het onderzoek.
LEEFSTIJL
COLOFON
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
VELSEN IN DE REGIO KENNEMERLAND
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
15
LEEFSTIJL PSYCHISCH WELBEVINDEN
4
53
SOCIAAL WELBEVINDEN
16
72
EIGEN ERVARING GEZONDHEID WOONOMGEVING
25
22
LEEFSTIJL
8
18
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
17
Klas 4, 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Klas 2, 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID PSYCHISCH WELBEVINDEN
15
PSYCHISCH WELBEVINDEN
3
55
SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN
22
82
WOONOMGEVING
42
19
WOONOMGEVING LEEFSTIJL
Risicogroepen in de regio Onderzocht is welke (achtergrond)kenmerken in de regio samenhangen met een negatieve gezondheidsbeleving. Uit deze analyse blijkt dat een matig tot slecht ervaren gezondheid significant vaker voorkomt bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): zich psychisch ongezond voelen, onvoldoende bewegen, wekelijks roken, meisje zijn en binge-drinken. Zich psychisch ongezond voelen komt significant vaker voor bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): psychosociale problematiek hebben, een matig tot slechte gezondheid ervaren, gepest worden, meisje zijn, zich wel eens onveilig voelen, bij twee ouders wonen van wie één stiefouder is of bij één ouder wonen, onvoldoende bewegen, niet-westers allochtoon zijn of gespijbeld hebben.
6
16
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Vrije tijd Een derde (34%) van de scholieren uit Velsen vindt dat er in de buurt voldoende leuke dingen voor jongeren georganiseerd worden, 54% vindt van niet en 13% weet het niet. Dit komt overeen met de regionale cijfers, die respectievelijk 35%, 53% en 13% bedragen. Op de vraag welke plekken men in zijn/haar buurt mist antwoordt 45% van de scholieren uit Velsen dat hij/zij niets mist. Een kwart van de scholieren (26%) mist hangplekken, 16% mist een jeugdhonk, 14% mist pleintjes en 13% mist een voetbalveld.
Criminaliteit en veiligheid Van zeven strafbare feiten is gevraagd of de scholieren er slachtoffer van zijn geworden in de 12 maanden voorafgaand aan het onderzoek. Bij 31% is dit het geval (regio eveneens 31%). Het meest werd genoemd: ‘er zijn spullen van mij vernield’ (15% van alle scholieren uit Velsen), ‘er zijn spullen van mij gestolen’ (11%) en ‘er is geld van mij gestolen’ (8%). Vier op de tien scholieren uit Velsen (41%) voelt zich wel eens onveilig (regio 40%). De meest genoemde plekken waar men zich wel eens onveilig voelt zijn ‘op het station (trein, bus, metro)’ (15% van alle scholieren uit Velsen), ‘op straat buiten mijn eigen woonbuurt’ (13%) en ‘in de trein, tram, bus, metro’ (10%).
17
Klas 4, 2005
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
WOONOMGEVING
Klas 2, 2005
PSYCHISCH WELBEVINDEN
Klas en jaar
SOCIAAL WELBEVINDEN
Eén procent van de scholieren uit Velsen gebruikte ooit ghb (regio eveneens 1%) en 4% heeft ooit harddrugs gebruikt
Naast het eigen seksuele gedrag is naar de houding ten opzichte van homoseksualiteit gevraagd. Aan de scholieren is gevraagd wat ze ervan vinden als twee meisjes/vrouwen of twee jongens/mannen verliefd op elkaar zijn: 10% vindt dit ‘erg raar’ of ‘verkeerd’. Meer jongens (15%) dan meisjes (5%) vinden dit en meer vmbo-leerlingen (13%) dan havo/vwoleerlingen (8%).
33
WOONOMGEVING
Het grootste deel van de recente gebruikers (82%) komt meestal aan hasj/wiet via vrienden. Drie kwart van de recente gebruikers (75%) gebruikt hasj/wiet meestal ‘op straat, in een park of een andere plek buiten’, 53% gebruikt ‘bij vrienden’.
Van de scholieren die wel eens geslachtsgemeenschap hebben gehad, heeft 48% niet altijd een condoom gebruikt (regio 45%). Van deze groep denkt de meerderheid (82%) dat ze geen risico hebben gelopen op een soa. Regionaal is dit 84%.
47
LEEFSTIJL
Drugs Negen procent van de scholieren uit Velsen gebruikte hasj/wiet in de maand voorafgaand aan het onderzoek (‘recente gebruikers’). Het regionale gemiddelde is 8%. Recent gebruik van hasj/wiet komt meer voor bij vierde- (15%) dan bij tweedeklassers (4%) en meer bij vmbo-leerlingen (11%) dan bij leerlingen van het havo/vwo (7%).
15
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Seksualiteit Een vijfde van de scholieren uit Velsen (19%) heeft geslachtsgemeenschap gehad (regio 17%). Meer vmboleerlingen (25%) dan havo/vwo-leerlingen (14%) hebben geslachtsgemeenschap gehad en meer vierdeklassers (31%) dan tweedeklassers (9%).
18
In % Totaal Velsen 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Naast het gebruik van drugs is het aangeboden krijgen van drugs nagevraagd. Van de scholieren uit Velsen heeft 33% ooit hasj/wiet aangeboden gekregen (regio 30%). Als plaats waar men hasj/wiet kreeg aangeboden is het meest genoemd ‘op straat, in een park of bij een hangplek’ (19% van alle scholieren uit Velsen). Acht procent heeft ooit harddrugs aangeboden gekregen (regio 6%). Ook harddrugs kreeg men het vaakst aangeboden ‘op straat, in een park of bij een hangplek’ (4% van alle scholieren uit Velsen).
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
(regio 3%). In dit onderzoek zijn nagevraagd: xtc, cocaïne, amfetaminen, heroïne en lsd.
binge-drinken afgelopen maand
Tabel 2. Vergelijking tussen woonkernen en tussen 2005 en 2009
afgelopen maand alcohol gedronken
5
SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO
18
geslachtsgemeenschap gehad
8
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
10 binge-drinken afgelopen maand
12
ooit harddrugs gebruikt
17
afgelopen maand alcohol gedronken
ontbijt < 5 dagen per week
10
32
Uit de tabel is af te lezen dat de resultaten van scholieren uit IJmuiden/Velsen-Noord in het algemeen ongunstiger zijn dan die van scholieren uit Santpoort/Velserbroek/Driehuis/ Velsen-Zuid. Verder is te zien dat vergeleken met 2005 het alcoholgebruik in 2009 is afgenomen; psychische ongezondheid, roken en hasj/ wietgebruik daarentegen zijn niet (veel) veranderd.
rookt wekelijks
34 21
Tabel 2 vergelijkt voor een aantal onderwerpen de woonkernen van Velsen. Tevens wordt een vergelijking gemaakt met de resultaten van 2005, het jaar waarin de GGD het vorige scholierenonderzoek E-movo heeft uitgevoerd.
46
35
rookt wekelijks
29
VERGELIJKING TUSSEN WOONKERNEN EN TUSSEN 2005 EN 2009
meisjes
psychisch ongezond (MHI-5)
48
beweegt < 7 uur per week
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
jongens
9
6
6
(van wie één stiefouder)
Etniciteit
Co-ouders (twee huizen)
6
7
5
5
Eén ouder
12
15
10
12
Anders
1
1
1
1
Autochtoon Westers allochtoon Niet-westers allochtoon
86 6 8
78 8 14
91 5 4
81 8 11
Psychische gezondheid De psychische gezondheid is gemeten aan de hand van vijf vragen naar verschillende gevoelens: zenuwachtigheid, rustig voelen, neerslachtigheid, gelukkig voelen en in de put zitten
37 25 10
5
25
4 geslachtsgemeenschap gehad
11
ooit harddrugs gebruikt
rookt wekelijks
21
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
22
binge-drinken afgelopen maand
22
afgelopen maand alcohol gedronken
21
42
SOCIAAL WELBEVINDEN Pesten op school Van de scholieren uit Velsen wordt 8% regelmatig op school gepest (regio 7%). Meer tweede- (10%) dan vierdeklassers (6%) worden gepest en meer vmbo- (11%) dan havo/vwoleerlingen (5%). Elf procent pest zelf regelmatig andere leerlingen op school (regio 9%). Meer jongens (14%) dan meisjes (7%) geven aan regelmatig te pesten en meer leerlingen van het vmbo (17%) dan van het havo/vwo (5%).
10
Voeding Vijftien procent van de scholieren uit Velsen ontbijt minder dan vijf keer per week en voldoet daarmee niet aan de ontbijtnorm (regio 16%). Meer meisjes (21%) dan jongens (10%) voldoen niet aan de ontbijtnorm en meer leerlingen van het vmbo (21%) dan van het havo/vwo (11%). Van de scholieren uit Velsen eet 66% niet elke dag groente (regio 62%) en 60% eet niet elke dag fruit (regio 62%). De fruitnorm van minstens twee stuks fruit per dag wordt door 83% niet gehaald (regio 84%).
Alcohol In de maand voorafgaand aan het onderzoek heeft 47% van de scholieren uit Velsen alcohol gedronken (‘actuele drinkers’) en is 25% van alle scholieren dronken/aangeschoten geweest. In de regio heeft 44% van de scholieren in de maand vóór het onderzoek alcohol gedronken en is 21% dronken/ aangeschoten geweest. Actueel drinken gebeurt meer door vierde- (72%) dan door tweedeklassers (25%) uit Velsen en meer door leerlingen van het vmbo (55%) dan van het havo/vwo (40%). Een derde van de scholieren uit Velsen (33%) heeft in de maand vóór het onderzoek tenminste eenmaal vijf of meer drankjes gedronken bij één gelegenheid. Dit wordt ‘bingedrinken’ genoemd. Het regionale gemiddelde is 29%.
Binge-drinken komt meer voor bij vierde- (53%) dan bij tweedeklassers (16%) uit Velsen en meer bij leerlingen van het vmbo (42%) dan van het havo/vwo (26%). Van de binge-drinkers uit Velsen vindt een grote meerder heid (88%) van zichzelf dat hij/zij niet teveel drinkt. De scholieren die in de maand vóór het onderzoek alcohol hebben gedronken noemen als locaties of gelegenheden waar ze alcohol drinken het meest: ‘bij anderen thuis’ (58%), ‘in een discotheek’ (40%), ‘thuis, met anderen’ (37%), ‘in een café, bar, snackbar of op terras’ (27%) en ‘op straat, in een park of ergens anders buiten’ (25%). Vier op de tien actuele drinkers uit Velsen (39%) zeggen dat hun ouders het goed vinden dat ze alcohol drinken.
LEEFSTIJL 10
7
8
5
4
0
totaalscore psychosociale problematiek
16
16
hyperactiviteit
4
4
5
5
emotionele problemen
10
7
6
7
7
9
2
2
problemen met leeftijdsgenoten
gedragsproblemen
Mishandeling en ongewenste seksuele ervaring Van de scholieren uit Velsen geeft 4% aan op dit moment wel eens geestelijk mishandeld te worden, dit wil zeggen getreiterd, gekleineerd of uitgescholden (regio 5%). Dit gebeurt relatief vaak door een medescholier. Drie procent van de scholieren
De figuren 2 tot en met 4 geven voor een aantal leefstijl onderwerpen de resultaten weer van scholieren uit Velsen en die van de regio. Lichamelijke (in)activiteit Van de scholieren uit Velsen beweegt 5% minder dan 3 uur per week, 27% tussen de 3-7 uur per week, en 68% meer dan 7 uur per week. Dit wijkt niet veel af van de regionale cijfers, die respectievelijk 7%, 28% en 66% bedragen. Minder dan 7 uur per week bewegen komt meer voor bij meisjes (35%) dan bij jongens (29%), meer bij vierdeklassers (36%) dan bij tweedeklassers (29%) en meer bij vmbo-leerlingen (38%) dan bij havo/vwo-leerlingen (27%). Hierbij is niet gekeken naar de verdeling van lichaamsbeweging over de week en de intensiteit
Roken Vijftien procent van de scholieren uit Velsen rookt wekelijks (minstens één keer per week). Het regionale percentage is 14%. Wekelijks roken gebeurt in Velsen meer door vmboleerlingen (22%) dan door havo/vwo-leerlingen (9%), meer door vierde- (22%) dan door tweedeklassers (8%) en meer door meisjes (17%) dan door jongens (12%).
Figuur 3. Leefstijl havo/vwo-scholieren vergeleken met de regio (%) 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
27
Velsen havo/vwo
40
31
40 26
11
11
9
regio Kennemerland havo/vwo
24
9
7
6
14 3
12
2 geslachtsgemeenschap gehad
7
49
40
regio Kennemerland vmbo
ooit harddrugs gebruikt
Twee ouders
10
20
38
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
(beide eigen ouders)
Kwaliteit van leven Kwaliteit van leven is een belangrijke maat om een indruk te krijgen van de totale gezondheid en het welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen mening van een persoon over zijn functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Van de scholieren uit Velsen ervaart 28% een hoge kwaliteit van leven, 45% een gemiddelde kwaliteit en 28% een lage kwaliteit. Dit komt in grote lijnen overeen met de regionale cijfers. Een hoge kwaliteit van leven komt meer voor bij jongens (36%) dan bij meisjes (20%), meer bij tweede(32%) dan bij vierdeklassers (23%) en meer bij meer vmboleerlingen (31%) dan havo/vwo-leerlingen (25%).
55
binge-drinken afgelopen maand
50 50 54 46 42 58 24 19 31 27 75
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Velsen vmbo
afgelopen maand alcohol gedronken
52 48 53 47 35 65 20 16 33 32 78
Figuur 2. Leefstijl vmbo-scholieren vergeleken met de regio (%)
rookt wekelijks
Gezinssamenstelling
48 52 57 43 65 35 37 28 20 14 68
regio
Onderwijstype naar klas
50 50 54 46 47 54 26 21 28 25 75
PSYCHISCH WELBEVINDEN
Velsen
Onderwijstype
2
regio
Klas
Jongens Meisjes Klas 2 Klas 4 Vmbo Havo/vwo Vmbo klas 2 Vmbo klas 4 Havo/vwo klas 2 Havo/vwo klas 4 Twee ouders
1
psychosociale problematiek
30
Suïcidegedachten In de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 18% van de scholieren uit Velsen er wel eens serieus over gedacht een eind te maken aan zijn leven (regio 17%). In Velsen heeft 12% er een enkele keer aan gedacht, 4% af en toe, 1% vaak en 1% heel vaak.
Spijbelen Dertien procent van de scholieren uit Velsen heeft minimaal één lesuur gespijbeld in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek (regio eveneens 13%). Spijbelen gebeurt meer door vierdeklassers (20%) dan door tweedeklassers (8%).
grensgebied
Velsen
Geslacht
totaal
40
regio
Regio 7.674 scholieren (%)
Velsen 1.285 scholieren (%)
Figuur 1. Psychosociale problematiek volgens de SDQ vergeleken met de regio (%)
Velsen
Tabel 1. Achtergrondgegevens deelnemende scholieren Velsen en regio
Ongevallen In de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 35% van de scholieren uit Velsen een verwonding, vergiftiging of blessure opgelopen waarvoor medische behandeling nodig was (regio eveneens 35%). Van deze scholieren heeft 65% het letsel opgelopen tijdens het sporten en 7% in het verkeer.
regio
Tabel 1 toont de achtergrondgegevens van de scholieren uit de regio en uit Velsen, uitgesplitst in de woonkernen IJmuiden/VelsenNoord (1) en Santpoort/Velserbroek/Driehuis/Velsen-Zuid (2). In vergelijking tot Santpoort/Velserbroek/Driehuis/Velsen-Zuid hebben in IJmuiden/Velsen-Noord relatief veel vmbo-leerlingen aan het onderzoek meegedaan. Verder is te zien dat in IJmuiden/ Velsen-Noord relatief weinig leerlingen hebben meegedaan die bij beide eigen ouders wonen en die autochtoon zijn. Hiermee moet rekening worden gehouden bij vergelijkingen van de resultaten tussen de woonkernen.
Chronische aandoeningen en allergieën De door de scholieren meest genoemde ziekten en/of aandoeningen in het jaar voorafgaand aan het onderzoek zijn: migraine of regelmatige ernstige hoofdpijn (15%), astma of bronchitis (11%), eczeem (10%) en chronische vermoeidheid (9%). Het gaat hier om ziekten en/of aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts. Een vijfde van de scholieren uit Velsen (20%) is allergisch voor pollen en/of stuifmeel (hooikoorts), 13% voor bepaalde huisdieren en 12% voor huisstof/huismijt.
Velsen
De regio Kennemerland omvat tien gemeenten: Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Haarlemmermeer, Heemskerk, Heemstede, Uitgeest, Velsen en Zandvoort. Deze factsheet bespreekt de resultaten van de deelnemende scholieren die wonen in Velsen. Ook voor de andere negen gemeenten en voor de regio in zijn geheel zijn factsheets opgesteld, die zijn te downloaden vanaf de website van GGD Kennemerland.
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
regio
In het najaar van 2009 hebben ruim 7.600 scholieren woonachtig in de regio Kennemerland meegedaan aan een vragenlijstonder zoek van de GGD, ook wel E-movo onderzoek genoemd. Leerlingen van klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om gemeenten, scholen en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd.
Deelnemende scholieren In totaal hebben 1.285 scholieren die in Velsen wonen een bruikbare vragenlijst ingevuld: 443 woonachtig in IJmuiden/ Velsen-Noord, 820 in Santpoort/Velserbroek/Driehuis/VelsenZuid en 22 van wie de woonkern onbekend is (deze laatste groep gaat in een andere GGD-regio naar school). Geschat wordt dat de totale groep deelnemers uit Velsen 68% is van alle tweede- en vierdeklassers die in Velsen wonen. De scholieren zijn afkomstig van verschillende scholen binnen en buiten de gemeente Velsen.
Velsen
HET ONDERZOEK
Psychosociale problematiek De psychosociale problematiek is gemeten met de SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire). In figuur 1 staat de totaalscore weergegeven en de uitkomsten op vier deelgebieden van de SDQ. De figuur geeft tevens leerlingen weer die in het grensgebied zitten, in de tekst wordt op deze groep verder niet ingegaan. Van de scholieren heeft 5% psychosociale problematiek. Psychosociale problematiek komt meer voor bij meisjes (6%) dan bij jongens (3%), meer bij tweede- (6%) dan bij vierdeklassers (3%) en meer bij vmbo-scholieren (7%) dan bij havo/vwo-scholieren (3%). Wat betreft de deelgebieden van de SDQ kan het volgende worden opgemerkt. Emotionele problemen komen meer voor bij meisjes (8%) dan bij jongens (3%) en meer bij vmboleerlingen (7%) dan bij havo/vwo-leerlingen (4%). Verder hebben meer vmbo-leerlingen (10%) dan havo/vwo-leerlingen (5%) gedragsproblemen. Ook hyperactiviteit komt meer voor bij vmbo-leerlingen (19%) dan bij havo/vwo-leerlingen (14%).
van de lichaamsbeweging. Daarmee geven bovenstaande uitkomsten niet de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) weer. Van de scholieren uit Velsen sport 75% in verenigingsverband, 25% sport niet bij een sportvereniging (regio 28%). Meer vmbo-leerlingen (33%) dan havo/vwo-leerlingen (19%) sporten niet bij een vereniging en meer meisjes (28%) dan jongens (23%).
ontbijt < 5 dagen per week
Van de scholieren uit Velsen vindt 82% zijn gezondheid goed of heel goed, 15% antwoordt ‘gaat wel’ en 3% ervaart zijn gezondheid niet zo best of slecht. Dit komt overeen met de regionale percentages. In Velsen oordelen havo/vwo-leerlingen positiever over hun eigen gezondheid dan vmbo-leerlingen en jongens oordelen positiever dan meisjes.
uit Velsen geeft aan op dit moment wel eens lichamelijk te worden mishandeld (regio 2%). Zeven procent heeft wel eens zonder het te willen een seksuele ervaring met iemand gehad (regio eveneens 7%). Onder seksuele ervaring wordt verstaan: alles van zoenen, intiem betasten tot naar bed gaan. Van de scholieren uit Velsen wilde 2-5% bovenstaande vragen niet beantwoorden (regio 3-4%).
ontbijt < 5 dagen per week
Een onderzoek naar de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs.
(Mental Health Inventory-5: MHI-5). Van de scholieren in Velsen voelt 18% zich psychisch ongezond (regio eveneens 18%). Het gaat om meer meisjes (24%) dan jongens (12%) en om meer vmbo-leerlingen (21%) dan havo/vwo-leerlingen (15%).
beweegt < 7 uur per week
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
beweegt < 7 uur per week
SCHOLIERENONDERZOEK E-movo GEMEENTE VELSEN
9
6
6
(van wie één stiefouder)
Etniciteit
Co-ouders (twee huizen)
6
7
5
5
Eén ouder
12
15
10
12
Anders
1
1
1
1
Autochtoon Westers allochtoon Niet-westers allochtoon
86 6 8
78 8 14
91 5 4
81 8 11
Psychische gezondheid De psychische gezondheid is gemeten aan de hand van vijf vragen naar verschillende gevoelens: zenuwachtigheid, rustig voelen, neerslachtigheid, gelukkig voelen en in de put zitten
37 25 10
5
25
4 geslachtsgemeenschap gehad
11
ooit harddrugs gebruikt
rookt wekelijks
21
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
22
binge-drinken afgelopen maand
22
afgelopen maand alcohol gedronken
21
42
SOCIAAL WELBEVINDEN Pesten op school Van de scholieren uit Velsen wordt 8% regelmatig op school gepest (regio 7%). Meer tweede- (10%) dan vierdeklassers (6%) worden gepest en meer vmbo- (11%) dan havo/vwoleerlingen (5%). Elf procent pest zelf regelmatig andere leerlingen op school (regio 9%). Meer jongens (14%) dan meisjes (7%) geven aan regelmatig te pesten en meer leerlingen van het vmbo (17%) dan van het havo/vwo (5%).
10
Voeding Vijftien procent van de scholieren uit Velsen ontbijt minder dan vijf keer per week en voldoet daarmee niet aan de ontbijtnorm (regio 16%). Meer meisjes (21%) dan jongens (10%) voldoen niet aan de ontbijtnorm en meer leerlingen van het vmbo (21%) dan van het havo/vwo (11%). Van de scholieren uit Velsen eet 66% niet elke dag groente (regio 62%) en 60% eet niet elke dag fruit (regio 62%). De fruitnorm van minstens twee stuks fruit per dag wordt door 83% niet gehaald (regio 84%).
Alcohol In de maand voorafgaand aan het onderzoek heeft 47% van de scholieren uit Velsen alcohol gedronken (‘actuele drinkers’) en is 25% van alle scholieren dronken/aangeschoten geweest. In de regio heeft 44% van de scholieren in de maand vóór het onderzoek alcohol gedronken en is 21% dronken/ aangeschoten geweest. Actueel drinken gebeurt meer door vierde- (72%) dan door tweedeklassers (25%) uit Velsen en meer door leerlingen van het vmbo (55%) dan van het havo/vwo (40%). Een derde van de scholieren uit Velsen (33%) heeft in de maand vóór het onderzoek tenminste eenmaal vijf of meer drankjes gedronken bij één gelegenheid. Dit wordt ‘bingedrinken’ genoemd. Het regionale gemiddelde is 29%.
Binge-drinken komt meer voor bij vierde- (53%) dan bij tweedeklassers (16%) uit Velsen en meer bij leerlingen van het vmbo (42%) dan van het havo/vwo (26%). Van de binge-drinkers uit Velsen vindt een grote meerder heid (88%) van zichzelf dat hij/zij niet teveel drinkt. De scholieren die in de maand vóór het onderzoek alcohol hebben gedronken noemen als locaties of gelegenheden waar ze alcohol drinken het meest: ‘bij anderen thuis’ (58%), ‘in een discotheek’ (40%), ‘thuis, met anderen’ (37%), ‘in een café, bar, snackbar of op terras’ (27%) en ‘op straat, in een park of ergens anders buiten’ (25%). Vier op de tien actuele drinkers uit Velsen (39%) zeggen dat hun ouders het goed vinden dat ze alcohol drinken.
LEEFSTIJL 10
7
8
5
4
0
totaalscore psychosociale problematiek
16
16
hyperactiviteit
4
4
5
5
emotionele problemen
10
7
6
7
7
9
2
2
problemen met leeftijdsgenoten
gedragsproblemen
Mishandeling en ongewenste seksuele ervaring Van de scholieren uit Velsen geeft 4% aan op dit moment wel eens geestelijk mishandeld te worden, dit wil zeggen getreiterd, gekleineerd of uitgescholden (regio 5%). Dit gebeurt relatief vaak door een medescholier. Drie procent van de scholieren
De figuren 2 tot en met 4 geven voor een aantal leefstijl onderwerpen de resultaten weer van scholieren uit Velsen en die van de regio. Lichamelijke (in)activiteit Van de scholieren uit Velsen beweegt 5% minder dan 3 uur per week, 27% tussen de 3-7 uur per week, en 68% meer dan 7 uur per week. Dit wijkt niet veel af van de regionale cijfers, die respectievelijk 7%, 28% en 66% bedragen. Minder dan 7 uur per week bewegen komt meer voor bij meisjes (35%) dan bij jongens (29%), meer bij vierdeklassers (36%) dan bij tweedeklassers (29%) en meer bij vmbo-leerlingen (38%) dan bij havo/vwo-leerlingen (27%). Hierbij is niet gekeken naar de verdeling van lichaamsbeweging over de week en de intensiteit
Roken Vijftien procent van de scholieren uit Velsen rookt wekelijks (minstens één keer per week). Het regionale percentage is 14%. Wekelijks roken gebeurt in Velsen meer door vmboleerlingen (22%) dan door havo/vwo-leerlingen (9%), meer door vierde- (22%) dan door tweedeklassers (8%) en meer door meisjes (17%) dan door jongens (12%).
Figuur 3. Leefstijl havo/vwo-scholieren vergeleken met de regio (%) 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
27
Velsen havo/vwo
40
31
40 26
11
11
9
regio Kennemerland havo/vwo
24
9
7
6
14 3
12
2 geslachtsgemeenschap gehad
7
49
40
regio Kennemerland vmbo
ooit harddrugs gebruikt
Twee ouders
10
20
38
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
(beide eigen ouders)
Kwaliteit van leven Kwaliteit van leven is een belangrijke maat om een indruk te krijgen van de totale gezondheid en het welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen mening van een persoon over zijn functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Van de scholieren uit Velsen ervaart 28% een hoge kwaliteit van leven, 45% een gemiddelde kwaliteit en 28% een lage kwaliteit. Dit komt in grote lijnen overeen met de regionale cijfers. Een hoge kwaliteit van leven komt meer voor bij jongens (36%) dan bij meisjes (20%), meer bij tweede(32%) dan bij vierdeklassers (23%) en meer bij meer vmboleerlingen (31%) dan havo/vwo-leerlingen (25%).
55
binge-drinken afgelopen maand
50 50 54 46 42 58 24 19 31 27 75
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Velsen vmbo
afgelopen maand alcohol gedronken
52 48 53 47 35 65 20 16 33 32 78
Figuur 2. Leefstijl vmbo-scholieren vergeleken met de regio (%)
rookt wekelijks
Gezinssamenstelling
48 52 57 43 65 35 37 28 20 14 68
regio
Onderwijstype naar klas
50 50 54 46 47 54 26 21 28 25 75
PSYCHISCH WELBEVINDEN
Velsen
Onderwijstype
2
regio
Klas
Jongens Meisjes Klas 2 Klas 4 Vmbo Havo/vwo Vmbo klas 2 Vmbo klas 4 Havo/vwo klas 2 Havo/vwo klas 4 Twee ouders
1
psychosociale problematiek
30
Suïcidegedachten In de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 18% van de scholieren uit Velsen er wel eens serieus over gedacht een eind te maken aan zijn leven (regio 17%). In Velsen heeft 12% er een enkele keer aan gedacht, 4% af en toe, 1% vaak en 1% heel vaak.
Spijbelen Dertien procent van de scholieren uit Velsen heeft minimaal één lesuur gespijbeld in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek (regio eveneens 13%). Spijbelen gebeurt meer door vierdeklassers (20%) dan door tweedeklassers (8%).
grensgebied
Velsen
Geslacht
totaal
40
regio
Regio 7.674 scholieren (%)
Velsen 1.285 scholieren (%)
Figuur 1. Psychosociale problematiek volgens de SDQ vergeleken met de regio (%)
Velsen
Tabel 1. Achtergrondgegevens deelnemende scholieren Velsen en regio
Ongevallen In de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 35% van de scholieren uit Velsen een verwonding, vergiftiging of blessure opgelopen waarvoor medische behandeling nodig was (regio eveneens 35%). Van deze scholieren heeft 65% het letsel opgelopen tijdens het sporten en 7% in het verkeer.
regio
Tabel 1 toont de achtergrondgegevens van de scholieren uit de regio en uit Velsen, uitgesplitst in de woonkernen IJmuiden/VelsenNoord (1) en Santpoort/Velserbroek/Driehuis/Velsen-Zuid (2). In vergelijking tot Santpoort/Velserbroek/Driehuis/Velsen-Zuid hebben in IJmuiden/Velsen-Noord relatief veel vmbo-leerlingen aan het onderzoek meegedaan. Verder is te zien dat in IJmuiden/ Velsen-Noord relatief weinig leerlingen hebben meegedaan die bij beide eigen ouders wonen en die autochtoon zijn. Hiermee moet rekening worden gehouden bij vergelijkingen van de resultaten tussen de woonkernen.
Chronische aandoeningen en allergieën De door de scholieren meest genoemde ziekten en/of aandoeningen in het jaar voorafgaand aan het onderzoek zijn: migraine of regelmatige ernstige hoofdpijn (15%), astma of bronchitis (11%), eczeem (10%) en chronische vermoeidheid (9%). Het gaat hier om ziekten en/of aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts. Een vijfde van de scholieren uit Velsen (20%) is allergisch voor pollen en/of stuifmeel (hooikoorts), 13% voor bepaalde huisdieren en 12% voor huisstof/huismijt.
Velsen
De regio Kennemerland omvat tien gemeenten: Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Haarlemmermeer, Heemskerk, Heemstede, Uitgeest, Velsen en Zandvoort. Deze factsheet bespreekt de resultaten van de deelnemende scholieren die wonen in Velsen. Ook voor de andere negen gemeenten en voor de regio in zijn geheel zijn factsheets opgesteld, die zijn te downloaden vanaf de website van GGD Kennemerland.
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
regio
In het najaar van 2009 hebben ruim 7.600 scholieren woonachtig in de regio Kennemerland meegedaan aan een vragenlijstonder zoek van de GGD, ook wel E-movo onderzoek genoemd. Leerlingen van klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om gemeenten, scholen en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd.
Deelnemende scholieren In totaal hebben 1.285 scholieren die in Velsen wonen een bruikbare vragenlijst ingevuld: 443 woonachtig in IJmuiden/ Velsen-Noord, 820 in Santpoort/Velserbroek/Driehuis/VelsenZuid en 22 van wie de woonkern onbekend is (deze laatste groep gaat in een andere GGD-regio naar school). Geschat wordt dat de totale groep deelnemers uit Velsen 68% is van alle tweede- en vierdeklassers die in Velsen wonen. De scholieren zijn afkomstig van verschillende scholen binnen en buiten de gemeente Velsen.
Velsen
HET ONDERZOEK
Psychosociale problematiek De psychosociale problematiek is gemeten met de SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire). In figuur 1 staat de totaalscore weergegeven en de uitkomsten op vier deelgebieden van de SDQ. De figuur geeft tevens leerlingen weer die in het grensgebied zitten, in de tekst wordt op deze groep verder niet ingegaan. Van de scholieren heeft 5% psychosociale problematiek. Psychosociale problematiek komt meer voor bij meisjes (6%) dan bij jongens (3%), meer bij tweede- (6%) dan bij vierdeklassers (3%) en meer bij vmbo-scholieren (7%) dan bij havo/vwo-scholieren (3%). Wat betreft de deelgebieden van de SDQ kan het volgende worden opgemerkt. Emotionele problemen komen meer voor bij meisjes (8%) dan bij jongens (3%) en meer bij vmboleerlingen (7%) dan bij havo/vwo-leerlingen (4%). Verder hebben meer vmbo-leerlingen (10%) dan havo/vwo-leerlingen (5%) gedragsproblemen. Ook hyperactiviteit komt meer voor bij vmbo-leerlingen (19%) dan bij havo/vwo-leerlingen (14%).
van de lichaamsbeweging. Daarmee geven bovenstaande uitkomsten niet de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) weer. Van de scholieren uit Velsen sport 75% in verenigingsverband, 25% sport niet bij een sportvereniging (regio 28%). Meer vmbo-leerlingen (33%) dan havo/vwo-leerlingen (19%) sporten niet bij een vereniging en meer meisjes (28%) dan jongens (23%).
ontbijt < 5 dagen per week
Van de scholieren uit Velsen vindt 82% zijn gezondheid goed of heel goed, 15% antwoordt ‘gaat wel’ en 3% ervaart zijn gezondheid niet zo best of slecht. Dit komt overeen met de regionale percentages. In Velsen oordelen havo/vwo-leerlingen positiever over hun eigen gezondheid dan vmbo-leerlingen en jongens oordelen positiever dan meisjes.
uit Velsen geeft aan op dit moment wel eens lichamelijk te worden mishandeld (regio 2%). Zeven procent heeft wel eens zonder het te willen een seksuele ervaring met iemand gehad (regio eveneens 7%). Onder seksuele ervaring wordt verstaan: alles van zoenen, intiem betasten tot naar bed gaan. Van de scholieren uit Velsen wilde 2-5% bovenstaande vragen niet beantwoorden (regio 3-4%).
ontbijt < 5 dagen per week
Een onderzoek naar de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs.
(Mental Health Inventory-5: MHI-5). Van de scholieren in Velsen voelt 18% zich psychisch ongezond (regio eveneens 18%). Het gaat om meer meisjes (24%) dan jongens (12%) en om meer vmbo-leerlingen (21%) dan havo/vwo-leerlingen (15%).
beweegt < 7 uur per week
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
beweegt < 7 uur per week
SCHOLIERENONDERZOEK E-movo GEMEENTE VELSEN
9
6
6
(van wie één stiefouder)
Etniciteit
Co-ouders (twee huizen)
6
7
5
5
Eén ouder
12
15
10
12
Anders
1
1
1
1
Autochtoon Westers allochtoon Niet-westers allochtoon
86 6 8
78 8 14
91 5 4
81 8 11
Psychische gezondheid De psychische gezondheid is gemeten aan de hand van vijf vragen naar verschillende gevoelens: zenuwachtigheid, rustig voelen, neerslachtigheid, gelukkig voelen en in de put zitten
37 25 10
5
25
4 geslachtsgemeenschap gehad
11
ooit harddrugs gebruikt
rookt wekelijks
21
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
22
binge-drinken afgelopen maand
22
afgelopen maand alcohol gedronken
21
42
SOCIAAL WELBEVINDEN Pesten op school Van de scholieren uit Velsen wordt 8% regelmatig op school gepest (regio 7%). Meer tweede- (10%) dan vierdeklassers (6%) worden gepest en meer vmbo- (11%) dan havo/vwoleerlingen (5%). Elf procent pest zelf regelmatig andere leerlingen op school (regio 9%). Meer jongens (14%) dan meisjes (7%) geven aan regelmatig te pesten en meer leerlingen van het vmbo (17%) dan van het havo/vwo (5%).
10
Voeding Vijftien procent van de scholieren uit Velsen ontbijt minder dan vijf keer per week en voldoet daarmee niet aan de ontbijtnorm (regio 16%). Meer meisjes (21%) dan jongens (10%) voldoen niet aan de ontbijtnorm en meer leerlingen van het vmbo (21%) dan van het havo/vwo (11%). Van de scholieren uit Velsen eet 66% niet elke dag groente (regio 62%) en 60% eet niet elke dag fruit (regio 62%). De fruitnorm van minstens twee stuks fruit per dag wordt door 83% niet gehaald (regio 84%).
Alcohol In de maand voorafgaand aan het onderzoek heeft 47% van de scholieren uit Velsen alcohol gedronken (‘actuele drinkers’) en is 25% van alle scholieren dronken/aangeschoten geweest. In de regio heeft 44% van de scholieren in de maand vóór het onderzoek alcohol gedronken en is 21% dronken/ aangeschoten geweest. Actueel drinken gebeurt meer door vierde- (72%) dan door tweedeklassers (25%) uit Velsen en meer door leerlingen van het vmbo (55%) dan van het havo/vwo (40%). Een derde van de scholieren uit Velsen (33%) heeft in de maand vóór het onderzoek tenminste eenmaal vijf of meer drankjes gedronken bij één gelegenheid. Dit wordt ‘bingedrinken’ genoemd. Het regionale gemiddelde is 29%.
Binge-drinken komt meer voor bij vierde- (53%) dan bij tweedeklassers (16%) uit Velsen en meer bij leerlingen van het vmbo (42%) dan van het havo/vwo (26%). Van de binge-drinkers uit Velsen vindt een grote meerder heid (88%) van zichzelf dat hij/zij niet teveel drinkt. De scholieren die in de maand vóór het onderzoek alcohol hebben gedronken noemen als locaties of gelegenheden waar ze alcohol drinken het meest: ‘bij anderen thuis’ (58%), ‘in een discotheek’ (40%), ‘thuis, met anderen’ (37%), ‘in een café, bar, snackbar of op terras’ (27%) en ‘op straat, in een park of ergens anders buiten’ (25%). Vier op de tien actuele drinkers uit Velsen (39%) zeggen dat hun ouders het goed vinden dat ze alcohol drinken.
LEEFSTIJL 10
7
8
5
4
0
totaalscore psychosociale problematiek
16
16
hyperactiviteit
4
4
5
5
emotionele problemen
10
7
6
7
7
9
2
2
problemen met leeftijdsgenoten
gedragsproblemen
Mishandeling en ongewenste seksuele ervaring Van de scholieren uit Velsen geeft 4% aan op dit moment wel eens geestelijk mishandeld te worden, dit wil zeggen getreiterd, gekleineerd of uitgescholden (regio 5%). Dit gebeurt relatief vaak door een medescholier. Drie procent van de scholieren
De figuren 2 tot en met 4 geven voor een aantal leefstijl onderwerpen de resultaten weer van scholieren uit Velsen en die van de regio. Lichamelijke (in)activiteit Van de scholieren uit Velsen beweegt 5% minder dan 3 uur per week, 27% tussen de 3-7 uur per week, en 68% meer dan 7 uur per week. Dit wijkt niet veel af van de regionale cijfers, die respectievelijk 7%, 28% en 66% bedragen. Minder dan 7 uur per week bewegen komt meer voor bij meisjes (35%) dan bij jongens (29%), meer bij vierdeklassers (36%) dan bij tweedeklassers (29%) en meer bij vmbo-leerlingen (38%) dan bij havo/vwo-leerlingen (27%). Hierbij is niet gekeken naar de verdeling van lichaamsbeweging over de week en de intensiteit
Roken Vijftien procent van de scholieren uit Velsen rookt wekelijks (minstens één keer per week). Het regionale percentage is 14%. Wekelijks roken gebeurt in Velsen meer door vmboleerlingen (22%) dan door havo/vwo-leerlingen (9%), meer door vierde- (22%) dan door tweedeklassers (8%) en meer door meisjes (17%) dan door jongens (12%).
Figuur 3. Leefstijl havo/vwo-scholieren vergeleken met de regio (%) 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
27
Velsen havo/vwo
40
31
40 26
11
11
9
regio Kennemerland havo/vwo
24
9
7
6
14 3
12
2 geslachtsgemeenschap gehad
7
49
40
regio Kennemerland vmbo
ooit harddrugs gebruikt
Twee ouders
10
20
38
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
(beide eigen ouders)
Kwaliteit van leven Kwaliteit van leven is een belangrijke maat om een indruk te krijgen van de totale gezondheid en het welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen mening van een persoon over zijn functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Van de scholieren uit Velsen ervaart 28% een hoge kwaliteit van leven, 45% een gemiddelde kwaliteit en 28% een lage kwaliteit. Dit komt in grote lijnen overeen met de regionale cijfers. Een hoge kwaliteit van leven komt meer voor bij jongens (36%) dan bij meisjes (20%), meer bij tweede(32%) dan bij vierdeklassers (23%) en meer bij meer vmboleerlingen (31%) dan havo/vwo-leerlingen (25%).
55
binge-drinken afgelopen maand
50 50 54 46 42 58 24 19 31 27 75
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Velsen vmbo
afgelopen maand alcohol gedronken
52 48 53 47 35 65 20 16 33 32 78
Figuur 2. Leefstijl vmbo-scholieren vergeleken met de regio (%)
rookt wekelijks
Gezinssamenstelling
48 52 57 43 65 35 37 28 20 14 68
regio
Onderwijstype naar klas
50 50 54 46 47 54 26 21 28 25 75
PSYCHISCH WELBEVINDEN
Velsen
Onderwijstype
2
regio
Klas
Jongens Meisjes Klas 2 Klas 4 Vmbo Havo/vwo Vmbo klas 2 Vmbo klas 4 Havo/vwo klas 2 Havo/vwo klas 4 Twee ouders
1
psychosociale problematiek
30
Suïcidegedachten In de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 18% van de scholieren uit Velsen er wel eens serieus over gedacht een eind te maken aan zijn leven (regio 17%). In Velsen heeft 12% er een enkele keer aan gedacht, 4% af en toe, 1% vaak en 1% heel vaak.
Spijbelen Dertien procent van de scholieren uit Velsen heeft minimaal één lesuur gespijbeld in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek (regio eveneens 13%). Spijbelen gebeurt meer door vierdeklassers (20%) dan door tweedeklassers (8%).
grensgebied
Velsen
Geslacht
totaal
40
regio
Regio 7.674 scholieren (%)
Velsen 1.285 scholieren (%)
Figuur 1. Psychosociale problematiek volgens de SDQ vergeleken met de regio (%)
Velsen
Tabel 1. Achtergrondgegevens deelnemende scholieren Velsen en regio
Ongevallen In de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 35% van de scholieren uit Velsen een verwonding, vergiftiging of blessure opgelopen waarvoor medische behandeling nodig was (regio eveneens 35%). Van deze scholieren heeft 65% het letsel opgelopen tijdens het sporten en 7% in het verkeer.
regio
Tabel 1 toont de achtergrondgegevens van de scholieren uit de regio en uit Velsen, uitgesplitst in de woonkernen IJmuiden/VelsenNoord (1) en Santpoort/Velserbroek/Driehuis/Velsen-Zuid (2). In vergelijking tot Santpoort/Velserbroek/Driehuis/Velsen-Zuid hebben in IJmuiden/Velsen-Noord relatief veel vmbo-leerlingen aan het onderzoek meegedaan. Verder is te zien dat in IJmuiden/ Velsen-Noord relatief weinig leerlingen hebben meegedaan die bij beide eigen ouders wonen en die autochtoon zijn. Hiermee moet rekening worden gehouden bij vergelijkingen van de resultaten tussen de woonkernen.
Chronische aandoeningen en allergieën De door de scholieren meest genoemde ziekten en/of aandoeningen in het jaar voorafgaand aan het onderzoek zijn: migraine of regelmatige ernstige hoofdpijn (15%), astma of bronchitis (11%), eczeem (10%) en chronische vermoeidheid (9%). Het gaat hier om ziekten en/of aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts. Een vijfde van de scholieren uit Velsen (20%) is allergisch voor pollen en/of stuifmeel (hooikoorts), 13% voor bepaalde huisdieren en 12% voor huisstof/huismijt.
Velsen
De regio Kennemerland omvat tien gemeenten: Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Haarlemmermeer, Heemskerk, Heemstede, Uitgeest, Velsen en Zandvoort. Deze factsheet bespreekt de resultaten van de deelnemende scholieren die wonen in Velsen. Ook voor de andere negen gemeenten en voor de regio in zijn geheel zijn factsheets opgesteld, die zijn te downloaden vanaf de website van GGD Kennemerland.
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
regio
In het najaar van 2009 hebben ruim 7.600 scholieren woonachtig in de regio Kennemerland meegedaan aan een vragenlijstonder zoek van de GGD, ook wel E-movo onderzoek genoemd. Leerlingen van klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om gemeenten, scholen en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd.
Deelnemende scholieren In totaal hebben 1.285 scholieren die in Velsen wonen een bruikbare vragenlijst ingevuld: 443 woonachtig in IJmuiden/ Velsen-Noord, 820 in Santpoort/Velserbroek/Driehuis/VelsenZuid en 22 van wie de woonkern onbekend is (deze laatste groep gaat in een andere GGD-regio naar school). Geschat wordt dat de totale groep deelnemers uit Velsen 68% is van alle tweede- en vierdeklassers die in Velsen wonen. De scholieren zijn afkomstig van verschillende scholen binnen en buiten de gemeente Velsen.
Velsen
HET ONDERZOEK
Psychosociale problematiek De psychosociale problematiek is gemeten met de SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire). In figuur 1 staat de totaalscore weergegeven en de uitkomsten op vier deelgebieden van de SDQ. De figuur geeft tevens leerlingen weer die in het grensgebied zitten, in de tekst wordt op deze groep verder niet ingegaan. Van de scholieren heeft 5% psychosociale problematiek. Psychosociale problematiek komt meer voor bij meisjes (6%) dan bij jongens (3%), meer bij tweede- (6%) dan bij vierdeklassers (3%) en meer bij vmbo-scholieren (7%) dan bij havo/vwo-scholieren (3%). Wat betreft de deelgebieden van de SDQ kan het volgende worden opgemerkt. Emotionele problemen komen meer voor bij meisjes (8%) dan bij jongens (3%) en meer bij vmboleerlingen (7%) dan bij havo/vwo-leerlingen (4%). Verder hebben meer vmbo-leerlingen (10%) dan havo/vwo-leerlingen (5%) gedragsproblemen. Ook hyperactiviteit komt meer voor bij vmbo-leerlingen (19%) dan bij havo/vwo-leerlingen (14%).
van de lichaamsbeweging. Daarmee geven bovenstaande uitkomsten niet de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) weer. Van de scholieren uit Velsen sport 75% in verenigingsverband, 25% sport niet bij een sportvereniging (regio 28%). Meer vmbo-leerlingen (33%) dan havo/vwo-leerlingen (19%) sporten niet bij een vereniging en meer meisjes (28%) dan jongens (23%).
ontbijt < 5 dagen per week
Van de scholieren uit Velsen vindt 82% zijn gezondheid goed of heel goed, 15% antwoordt ‘gaat wel’ en 3% ervaart zijn gezondheid niet zo best of slecht. Dit komt overeen met de regionale percentages. In Velsen oordelen havo/vwo-leerlingen positiever over hun eigen gezondheid dan vmbo-leerlingen en jongens oordelen positiever dan meisjes.
uit Velsen geeft aan op dit moment wel eens lichamelijk te worden mishandeld (regio 2%). Zeven procent heeft wel eens zonder het te willen een seksuele ervaring met iemand gehad (regio eveneens 7%). Onder seksuele ervaring wordt verstaan: alles van zoenen, intiem betasten tot naar bed gaan. Van de scholieren uit Velsen wilde 2-5% bovenstaande vragen niet beantwoorden (regio 3-4%).
ontbijt < 5 dagen per week
Een onderzoek naar de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs.
(Mental Health Inventory-5: MHI-5). Van de scholieren in Velsen voelt 18% zich psychisch ongezond (regio eveneens 18%). Het gaat om meer meisjes (24%) dan jongens (12%) en om meer vmbo-leerlingen (21%) dan havo/vwo-leerlingen (15%).
beweegt < 7 uur per week
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
beweegt < 7 uur per week
SCHOLIERENONDERZOEK E-movo GEMEENTE VELSEN
9
6
6
(van wie één stiefouder)
Etniciteit
Co-ouders (twee huizen)
6
7
5
5
Eén ouder
12
15
10
12
Anders
1
1
1
1
Autochtoon Westers allochtoon Niet-westers allochtoon
86 6 8
78 8 14
91 5 4
81 8 11
Psychische gezondheid De psychische gezondheid is gemeten aan de hand van vijf vragen naar verschillende gevoelens: zenuwachtigheid, rustig voelen, neerslachtigheid, gelukkig voelen en in de put zitten
37 25 10
5
25
4 geslachtsgemeenschap gehad
11
ooit harddrugs gebruikt
rookt wekelijks
21
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
22
binge-drinken afgelopen maand
22
afgelopen maand alcohol gedronken
21
42
SOCIAAL WELBEVINDEN Pesten op school Van de scholieren uit Velsen wordt 8% regelmatig op school gepest (regio 7%). Meer tweede- (10%) dan vierdeklassers (6%) worden gepest en meer vmbo- (11%) dan havo/vwoleerlingen (5%). Elf procent pest zelf regelmatig andere leerlingen op school (regio 9%). Meer jongens (14%) dan meisjes (7%) geven aan regelmatig te pesten en meer leerlingen van het vmbo (17%) dan van het havo/vwo (5%).
10
Voeding Vijftien procent van de scholieren uit Velsen ontbijt minder dan vijf keer per week en voldoet daarmee niet aan de ontbijtnorm (regio 16%). Meer meisjes (21%) dan jongens (10%) voldoen niet aan de ontbijtnorm en meer leerlingen van het vmbo (21%) dan van het havo/vwo (11%). Van de scholieren uit Velsen eet 66% niet elke dag groente (regio 62%) en 60% eet niet elke dag fruit (regio 62%). De fruitnorm van minstens twee stuks fruit per dag wordt door 83% niet gehaald (regio 84%).
Alcohol In de maand voorafgaand aan het onderzoek heeft 47% van de scholieren uit Velsen alcohol gedronken (‘actuele drinkers’) en is 25% van alle scholieren dronken/aangeschoten geweest. In de regio heeft 44% van de scholieren in de maand vóór het onderzoek alcohol gedronken en is 21% dronken/ aangeschoten geweest. Actueel drinken gebeurt meer door vierde- (72%) dan door tweedeklassers (25%) uit Velsen en meer door leerlingen van het vmbo (55%) dan van het havo/vwo (40%). Een derde van de scholieren uit Velsen (33%) heeft in de maand vóór het onderzoek tenminste eenmaal vijf of meer drankjes gedronken bij één gelegenheid. Dit wordt ‘bingedrinken’ genoemd. Het regionale gemiddelde is 29%.
Binge-drinken komt meer voor bij vierde- (53%) dan bij tweedeklassers (16%) uit Velsen en meer bij leerlingen van het vmbo (42%) dan van het havo/vwo (26%). Van de binge-drinkers uit Velsen vindt een grote meerder heid (88%) van zichzelf dat hij/zij niet teveel drinkt. De scholieren die in de maand vóór het onderzoek alcohol hebben gedronken noemen als locaties of gelegenheden waar ze alcohol drinken het meest: ‘bij anderen thuis’ (58%), ‘in een discotheek’ (40%), ‘thuis, met anderen’ (37%), ‘in een café, bar, snackbar of op terras’ (27%) en ‘op straat, in een park of ergens anders buiten’ (25%). Vier op de tien actuele drinkers uit Velsen (39%) zeggen dat hun ouders het goed vinden dat ze alcohol drinken.
LEEFSTIJL 10
7
8
5
4
0
totaalscore psychosociale problematiek
16
16
hyperactiviteit
4
4
5
5
emotionele problemen
10
7
6
7
7
9
2
2
problemen met leeftijdsgenoten
gedragsproblemen
Mishandeling en ongewenste seksuele ervaring Van de scholieren uit Velsen geeft 4% aan op dit moment wel eens geestelijk mishandeld te worden, dit wil zeggen getreiterd, gekleineerd of uitgescholden (regio 5%). Dit gebeurt relatief vaak door een medescholier. Drie procent van de scholieren
De figuren 2 tot en met 4 geven voor een aantal leefstijl onderwerpen de resultaten weer van scholieren uit Velsen en die van de regio. Lichamelijke (in)activiteit Van de scholieren uit Velsen beweegt 5% minder dan 3 uur per week, 27% tussen de 3-7 uur per week, en 68% meer dan 7 uur per week. Dit wijkt niet veel af van de regionale cijfers, die respectievelijk 7%, 28% en 66% bedragen. Minder dan 7 uur per week bewegen komt meer voor bij meisjes (35%) dan bij jongens (29%), meer bij vierdeklassers (36%) dan bij tweedeklassers (29%) en meer bij vmbo-leerlingen (38%) dan bij havo/vwo-leerlingen (27%). Hierbij is niet gekeken naar de verdeling van lichaamsbeweging over de week en de intensiteit
Roken Vijftien procent van de scholieren uit Velsen rookt wekelijks (minstens één keer per week). Het regionale percentage is 14%. Wekelijks roken gebeurt in Velsen meer door vmboleerlingen (22%) dan door havo/vwo-leerlingen (9%), meer door vierde- (22%) dan door tweedeklassers (8%) en meer door meisjes (17%) dan door jongens (12%).
Figuur 3. Leefstijl havo/vwo-scholieren vergeleken met de regio (%) 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
27
Velsen havo/vwo
40
31
40 26
11
11
9
regio Kennemerland havo/vwo
24
9
7
6
14 3
12
2 geslachtsgemeenschap gehad
7
49
40
regio Kennemerland vmbo
ooit harddrugs gebruikt
Twee ouders
10
20
38
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
(beide eigen ouders)
Kwaliteit van leven Kwaliteit van leven is een belangrijke maat om een indruk te krijgen van de totale gezondheid en het welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen mening van een persoon over zijn functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Van de scholieren uit Velsen ervaart 28% een hoge kwaliteit van leven, 45% een gemiddelde kwaliteit en 28% een lage kwaliteit. Dit komt in grote lijnen overeen met de regionale cijfers. Een hoge kwaliteit van leven komt meer voor bij jongens (36%) dan bij meisjes (20%), meer bij tweede(32%) dan bij vierdeklassers (23%) en meer bij meer vmboleerlingen (31%) dan havo/vwo-leerlingen (25%).
55
binge-drinken afgelopen maand
50 50 54 46 42 58 24 19 31 27 75
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Velsen vmbo
afgelopen maand alcohol gedronken
52 48 53 47 35 65 20 16 33 32 78
Figuur 2. Leefstijl vmbo-scholieren vergeleken met de regio (%)
rookt wekelijks
Gezinssamenstelling
48 52 57 43 65 35 37 28 20 14 68
regio
Onderwijstype naar klas
50 50 54 46 47 54 26 21 28 25 75
PSYCHISCH WELBEVINDEN
Velsen
Onderwijstype
2
regio
Klas
Jongens Meisjes Klas 2 Klas 4 Vmbo Havo/vwo Vmbo klas 2 Vmbo klas 4 Havo/vwo klas 2 Havo/vwo klas 4 Twee ouders
1
psychosociale problematiek
30
Suïcidegedachten In de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 18% van de scholieren uit Velsen er wel eens serieus over gedacht een eind te maken aan zijn leven (regio 17%). In Velsen heeft 12% er een enkele keer aan gedacht, 4% af en toe, 1% vaak en 1% heel vaak.
Spijbelen Dertien procent van de scholieren uit Velsen heeft minimaal één lesuur gespijbeld in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek (regio eveneens 13%). Spijbelen gebeurt meer door vierdeklassers (20%) dan door tweedeklassers (8%).
grensgebied
Velsen
Geslacht
totaal
40
regio
Regio 7.674 scholieren (%)
Velsen 1.285 scholieren (%)
Figuur 1. Psychosociale problematiek volgens de SDQ vergeleken met de regio (%)
Velsen
Tabel 1. Achtergrondgegevens deelnemende scholieren Velsen en regio
Ongevallen In de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 35% van de scholieren uit Velsen een verwonding, vergiftiging of blessure opgelopen waarvoor medische behandeling nodig was (regio eveneens 35%). Van deze scholieren heeft 65% het letsel opgelopen tijdens het sporten en 7% in het verkeer.
regio
Tabel 1 toont de achtergrondgegevens van de scholieren uit de regio en uit Velsen, uitgesplitst in de woonkernen IJmuiden/VelsenNoord (1) en Santpoort/Velserbroek/Driehuis/Velsen-Zuid (2). In vergelijking tot Santpoort/Velserbroek/Driehuis/Velsen-Zuid hebben in IJmuiden/Velsen-Noord relatief veel vmbo-leerlingen aan het onderzoek meegedaan. Verder is te zien dat in IJmuiden/ Velsen-Noord relatief weinig leerlingen hebben meegedaan die bij beide eigen ouders wonen en die autochtoon zijn. Hiermee moet rekening worden gehouden bij vergelijkingen van de resultaten tussen de woonkernen.
Chronische aandoeningen en allergieën De door de scholieren meest genoemde ziekten en/of aandoeningen in het jaar voorafgaand aan het onderzoek zijn: migraine of regelmatige ernstige hoofdpijn (15%), astma of bronchitis (11%), eczeem (10%) en chronische vermoeidheid (9%). Het gaat hier om ziekten en/of aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts. Een vijfde van de scholieren uit Velsen (20%) is allergisch voor pollen en/of stuifmeel (hooikoorts), 13% voor bepaalde huisdieren en 12% voor huisstof/huismijt.
Velsen
De regio Kennemerland omvat tien gemeenten: Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Haarlemmermeer, Heemskerk, Heemstede, Uitgeest, Velsen en Zandvoort. Deze factsheet bespreekt de resultaten van de deelnemende scholieren die wonen in Velsen. Ook voor de andere negen gemeenten en voor de regio in zijn geheel zijn factsheets opgesteld, die zijn te downloaden vanaf de website van GGD Kennemerland.
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
regio
In het najaar van 2009 hebben ruim 7.600 scholieren woonachtig in de regio Kennemerland meegedaan aan een vragenlijstonder zoek van de GGD, ook wel E-movo onderzoek genoemd. Leerlingen van klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om gemeenten, scholen en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd.
Deelnemende scholieren In totaal hebben 1.285 scholieren die in Velsen wonen een bruikbare vragenlijst ingevuld: 443 woonachtig in IJmuiden/ Velsen-Noord, 820 in Santpoort/Velserbroek/Driehuis/VelsenZuid en 22 van wie de woonkern onbekend is (deze laatste groep gaat in een andere GGD-regio naar school). Geschat wordt dat de totale groep deelnemers uit Velsen 68% is van alle tweede- en vierdeklassers die in Velsen wonen. De scholieren zijn afkomstig van verschillende scholen binnen en buiten de gemeente Velsen.
Velsen
HET ONDERZOEK
Psychosociale problematiek De psychosociale problematiek is gemeten met de SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire). In figuur 1 staat de totaalscore weergegeven en de uitkomsten op vier deelgebieden van de SDQ. De figuur geeft tevens leerlingen weer die in het grensgebied zitten, in de tekst wordt op deze groep verder niet ingegaan. Van de scholieren heeft 5% psychosociale problematiek. Psychosociale problematiek komt meer voor bij meisjes (6%) dan bij jongens (3%), meer bij tweede- (6%) dan bij vierdeklassers (3%) en meer bij vmbo-scholieren (7%) dan bij havo/vwo-scholieren (3%). Wat betreft de deelgebieden van de SDQ kan het volgende worden opgemerkt. Emotionele problemen komen meer voor bij meisjes (8%) dan bij jongens (3%) en meer bij vmboleerlingen (7%) dan bij havo/vwo-leerlingen (4%). Verder hebben meer vmbo-leerlingen (10%) dan havo/vwo-leerlingen (5%) gedragsproblemen. Ook hyperactiviteit komt meer voor bij vmbo-leerlingen (19%) dan bij havo/vwo-leerlingen (14%).
van de lichaamsbeweging. Daarmee geven bovenstaande uitkomsten niet de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) weer. Van de scholieren uit Velsen sport 75% in verenigingsverband, 25% sport niet bij een sportvereniging (regio 28%). Meer vmbo-leerlingen (33%) dan havo/vwo-leerlingen (19%) sporten niet bij een vereniging en meer meisjes (28%) dan jongens (23%).
ontbijt < 5 dagen per week
Van de scholieren uit Velsen vindt 82% zijn gezondheid goed of heel goed, 15% antwoordt ‘gaat wel’ en 3% ervaart zijn gezondheid niet zo best of slecht. Dit komt overeen met de regionale percentages. In Velsen oordelen havo/vwo-leerlingen positiever over hun eigen gezondheid dan vmbo-leerlingen en jongens oordelen positiever dan meisjes.
uit Velsen geeft aan op dit moment wel eens lichamelijk te worden mishandeld (regio 2%). Zeven procent heeft wel eens zonder het te willen een seksuele ervaring met iemand gehad (regio eveneens 7%). Onder seksuele ervaring wordt verstaan: alles van zoenen, intiem betasten tot naar bed gaan. Van de scholieren uit Velsen wilde 2-5% bovenstaande vragen niet beantwoorden (regio 3-4%).
ontbijt < 5 dagen per week
Een onderzoek naar de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs.
(Mental Health Inventory-5: MHI-5). Van de scholieren in Velsen voelt 18% zich psychisch ongezond (regio eveneens 18%). Het gaat om meer meisjes (24%) dan jongens (12%) en om meer vmbo-leerlingen (21%) dan havo/vwo-leerlingen (15%).
beweegt < 7 uur per week
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
beweegt < 7 uur per week
SCHOLIERENONDERZOEK E-movo GEMEENTE VELSEN
Figuur 4. Leefstijl scholieren Velsen naar geslacht (%)
19
GEMEENTE VELSEN
3
9
Woonkern
IJmuiden, Velsen-Noord
21
18
51
41
10
Santpoort, Velserbroek,
15
13
45
29
8
Driehuis, Velsen-Zuid
(epidemiologen) Contact GGD Kennemerland, Epidemiologie Postbus 5514, 2000 GM Haarlem
ONDERZOEKEN IN DE REGIO
E:
[email protected] T: +31 (0)23 789 1786
De GGD voert regelmatig onderzoeken uit in de regio. Rapporten en factsheets zijn te downloaden vanaf de website van de GGD.
Vormgeving en drukwerk Sixtyseven, Beverwijk
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Regina Overberg, Resi Cluitmans, Jolanda ten Brinke en Saskia Mérelle
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Tekst en figuren
PSYCHISCH WELBEVINDEN
GGD Kennemerland, december 2010, www.ggdkennemerland.nl
SOCIAAL WELBEVINDEN
Uitgave
WOONOMGEVING
In de factsheet ‘Scholierenonderzoek E-movo Regio Kennemerland’ zijn de resultaten van de regio te vinden. Deze regionale factsheet is te downloaden vanaf de website van de GGD (www.ggdkennemerland.nl). Daar is tevens een document te vinden met achtergrondinformatie over het onderzoek.
LEEFSTIJL
COLOFON
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
VELSEN IN DE REGIO KENNEMERLAND
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
15
LEEFSTIJL PSYCHISCH WELBEVINDEN
4
53
SOCIAAL WELBEVINDEN
16
72
EIGEN ERVARING GEZONDHEID WOONOMGEVING
25
22
LEEFSTIJL
8
18
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
17
Klas 4, 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Klas 2, 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID PSYCHISCH WELBEVINDEN
15
PSYCHISCH WELBEVINDEN
3
55
SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN
22
82
WOONOMGEVING
42
19
WOONOMGEVING LEEFSTIJL
Risicogroepen in de regio Onderzocht is welke (achtergrond)kenmerken in de regio samenhangen met een negatieve gezondheidsbeleving. Uit deze analyse blijkt dat een matig tot slecht ervaren gezondheid significant vaker voorkomt bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): zich psychisch ongezond voelen, onvoldoende bewegen, wekelijks roken, meisje zijn en binge-drinken. Zich psychisch ongezond voelen komt significant vaker voor bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): psychosociale problematiek hebben, een matig tot slechte gezondheid ervaren, gepest worden, meisje zijn, zich wel eens onveilig voelen, bij twee ouders wonen van wie één stiefouder is of bij één ouder wonen, onvoldoende bewegen, niet-westers allochtoon zijn of gespijbeld hebben.
6
16
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Vrije tijd Een derde (34%) van de scholieren uit Velsen vindt dat er in de buurt voldoende leuke dingen voor jongeren georganiseerd worden, 54% vindt van niet en 13% weet het niet. Dit komt overeen met de regionale cijfers, die respectievelijk 35%, 53% en 13% bedragen. Op de vraag welke plekken men in zijn/haar buurt mist antwoordt 45% van de scholieren uit Velsen dat hij/zij niets mist. Een kwart van de scholieren (26%) mist hangplekken, 16% mist een jeugdhonk, 14% mist pleintjes en 13% mist een voetbalveld.
Criminaliteit en veiligheid Van zeven strafbare feiten is gevraagd of de scholieren er slachtoffer van zijn geworden in de 12 maanden voorafgaand aan het onderzoek. Bij 31% is dit het geval (regio eveneens 31%). Het meest werd genoemd: ‘er zijn spullen van mij vernield’ (15% van alle scholieren uit Velsen), ‘er zijn spullen van mij gestolen’ (11%) en ‘er is geld van mij gestolen’ (8%). Vier op de tien scholieren uit Velsen (41%) voelt zich wel eens onveilig (regio 40%). De meest genoemde plekken waar men zich wel eens onveilig voelt zijn ‘op het station (trein, bus, metro)’ (15% van alle scholieren uit Velsen), ‘op straat buiten mijn eigen woonbuurt’ (13%) en ‘in de trein, tram, bus, metro’ (10%).
17
Klas 4, 2005
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
WOONOMGEVING
Klas 2, 2005
PSYCHISCH WELBEVINDEN
Klas en jaar
SOCIAAL WELBEVINDEN
Eén procent van de scholieren uit Velsen gebruikte ooit ghb (regio eveneens 1%) en 4% heeft ooit harddrugs gebruikt
Naast het eigen seksuele gedrag is naar de houding ten opzichte van homoseksualiteit gevraagd. Aan de scholieren is gevraagd wat ze ervan vinden als twee meisjes/vrouwen of twee jongens/mannen verliefd op elkaar zijn: 10% vindt dit ‘erg raar’ of ‘verkeerd’. Meer jongens (15%) dan meisjes (5%) vinden dit en meer vmbo-leerlingen (13%) dan havo/vwoleerlingen (8%).
33
WOONOMGEVING
Het grootste deel van de recente gebruikers (82%) komt meestal aan hasj/wiet via vrienden. Drie kwart van de recente gebruikers (75%) gebruikt hasj/wiet meestal ‘op straat, in een park of een andere plek buiten’, 53% gebruikt ‘bij vrienden’.
Van de scholieren die wel eens geslachtsgemeenschap hebben gehad, heeft 48% niet altijd een condoom gebruikt (regio 45%). Van deze groep denkt de meerderheid (82%) dat ze geen risico hebben gelopen op een soa. Regionaal is dit 84%.
47
LEEFSTIJL
Drugs Negen procent van de scholieren uit Velsen gebruikte hasj/wiet in de maand voorafgaand aan het onderzoek (‘recente gebruikers’). Het regionale gemiddelde is 8%. Recent gebruik van hasj/wiet komt meer voor bij vierde- (15%) dan bij tweedeklassers (4%) en meer bij vmbo-leerlingen (11%) dan bij leerlingen van het havo/vwo (7%).
15
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Seksualiteit Een vijfde van de scholieren uit Velsen (19%) heeft geslachtsgemeenschap gehad (regio 17%). Meer vmboleerlingen (25%) dan havo/vwo-leerlingen (14%) hebben geslachtsgemeenschap gehad en meer vierdeklassers (31%) dan tweedeklassers (9%).
18
In % Totaal Velsen 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Naast het gebruik van drugs is het aangeboden krijgen van drugs nagevraagd. Van de scholieren uit Velsen heeft 33% ooit hasj/wiet aangeboden gekregen (regio 30%). Als plaats waar men hasj/wiet kreeg aangeboden is het meest genoemd ‘op straat, in een park of bij een hangplek’ (19% van alle scholieren uit Velsen). Acht procent heeft ooit harddrugs aangeboden gekregen (regio 6%). Ook harddrugs kreeg men het vaakst aangeboden ‘op straat, in een park of bij een hangplek’ (4% van alle scholieren uit Velsen).
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
(regio 3%). In dit onderzoek zijn nagevraagd: xtc, cocaïne, amfetaminen, heroïne en lsd.
binge-drinken afgelopen maand
Tabel 2. Vergelijking tussen woonkernen en tussen 2005 en 2009
afgelopen maand alcohol gedronken
5
SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO
18
geslachtsgemeenschap gehad
8
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
10 binge-drinken afgelopen maand
12
ooit harddrugs gebruikt
17
afgelopen maand alcohol gedronken
ontbijt < 5 dagen per week
10
32
Uit de tabel is af te lezen dat de resultaten van scholieren uit IJmuiden/Velsen-Noord in het algemeen ongunstiger zijn dan die van scholieren uit Santpoort/Velserbroek/Driehuis/ Velsen-Zuid. Verder is te zien dat vergeleken met 2005 het alcoholgebruik in 2009 is afgenomen; psychische ongezondheid, roken en hasj/ wietgebruik daarentegen zijn niet (veel) veranderd.
rookt wekelijks
34 21
Tabel 2 vergelijkt voor een aantal onderwerpen de woonkernen van Velsen. Tevens wordt een vergelijking gemaakt met de resultaten van 2005, het jaar waarin de GGD het vorige scholierenonderzoek E-movo heeft uitgevoerd.
46
35
rookt wekelijks
29
VERGELIJKING TUSSEN WOONKERNEN EN TUSSEN 2005 EN 2009
meisjes
psychisch ongezond (MHI-5)
48
beweegt < 7 uur per week
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
jongens
Figuur 4. Leefstijl scholieren Velsen naar geslacht (%)
19
GEMEENTE VELSEN
3
9
Woonkern
IJmuiden, Velsen-Noord
21
18
51
41
10
Santpoort, Velserbroek,
15
13
45
29
8
Driehuis, Velsen-Zuid
(epidemiologen) Contact GGD Kennemerland, Epidemiologie Postbus 5514, 2000 GM Haarlem
ONDERZOEKEN IN DE REGIO
E:
[email protected] T: +31 (0)23 789 1786
De GGD voert regelmatig onderzoeken uit in de regio. Rapporten en factsheets zijn te downloaden vanaf de website van de GGD.
Vormgeving en drukwerk Sixtyseven, Beverwijk
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Regina Overberg, Resi Cluitmans, Jolanda ten Brinke en Saskia Mérelle
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Tekst en figuren
PSYCHISCH WELBEVINDEN
GGD Kennemerland, december 2010, www.ggdkennemerland.nl
SOCIAAL WELBEVINDEN
Uitgave
WOONOMGEVING
In de factsheet ‘Scholierenonderzoek E-movo Regio Kennemerland’ zijn de resultaten van de regio te vinden. Deze regionale factsheet is te downloaden vanaf de website van de GGD (www.ggdkennemerland.nl). Daar is tevens een document te vinden met achtergrondinformatie over het onderzoek.
LEEFSTIJL
COLOFON
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
VELSEN IN DE REGIO KENNEMERLAND
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
15
LEEFSTIJL PSYCHISCH WELBEVINDEN
4
53
SOCIAAL WELBEVINDEN
16
72
EIGEN ERVARING GEZONDHEID WOONOMGEVING
25
22
LEEFSTIJL
8
18
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
17
Klas 4, 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Klas 2, 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID PSYCHISCH WELBEVINDEN
15
PSYCHISCH WELBEVINDEN
3
55
SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN
22
82
WOONOMGEVING
42
19
WOONOMGEVING LEEFSTIJL
Risicogroepen in de regio Onderzocht is welke (achtergrond)kenmerken in de regio samenhangen met een negatieve gezondheidsbeleving. Uit deze analyse blijkt dat een matig tot slecht ervaren gezondheid significant vaker voorkomt bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): zich psychisch ongezond voelen, onvoldoende bewegen, wekelijks roken, meisje zijn en binge-drinken. Zich psychisch ongezond voelen komt significant vaker voor bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): psychosociale problematiek hebben, een matig tot slechte gezondheid ervaren, gepest worden, meisje zijn, zich wel eens onveilig voelen, bij twee ouders wonen van wie één stiefouder is of bij één ouder wonen, onvoldoende bewegen, niet-westers allochtoon zijn of gespijbeld hebben.
6
16
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Vrije tijd Een derde (34%) van de scholieren uit Velsen vindt dat er in de buurt voldoende leuke dingen voor jongeren georganiseerd worden, 54% vindt van niet en 13% weet het niet. Dit komt overeen met de regionale cijfers, die respectievelijk 35%, 53% en 13% bedragen. Op de vraag welke plekken men in zijn/haar buurt mist antwoordt 45% van de scholieren uit Velsen dat hij/zij niets mist. Een kwart van de scholieren (26%) mist hangplekken, 16% mist een jeugdhonk, 14% mist pleintjes en 13% mist een voetbalveld.
Criminaliteit en veiligheid Van zeven strafbare feiten is gevraagd of de scholieren er slachtoffer van zijn geworden in de 12 maanden voorafgaand aan het onderzoek. Bij 31% is dit het geval (regio eveneens 31%). Het meest werd genoemd: ‘er zijn spullen van mij vernield’ (15% van alle scholieren uit Velsen), ‘er zijn spullen van mij gestolen’ (11%) en ‘er is geld van mij gestolen’ (8%). Vier op de tien scholieren uit Velsen (41%) voelt zich wel eens onveilig (regio 40%). De meest genoemde plekken waar men zich wel eens onveilig voelt zijn ‘op het station (trein, bus, metro)’ (15% van alle scholieren uit Velsen), ‘op straat buiten mijn eigen woonbuurt’ (13%) en ‘in de trein, tram, bus, metro’ (10%).
17
Klas 4, 2005
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
WOONOMGEVING
Klas 2, 2005
PSYCHISCH WELBEVINDEN
Klas en jaar
SOCIAAL WELBEVINDEN
Eén procent van de scholieren uit Velsen gebruikte ooit ghb (regio eveneens 1%) en 4% heeft ooit harddrugs gebruikt
Naast het eigen seksuele gedrag is naar de houding ten opzichte van homoseksualiteit gevraagd. Aan de scholieren is gevraagd wat ze ervan vinden als twee meisjes/vrouwen of twee jongens/mannen verliefd op elkaar zijn: 10% vindt dit ‘erg raar’ of ‘verkeerd’. Meer jongens (15%) dan meisjes (5%) vinden dit en meer vmbo-leerlingen (13%) dan havo/vwoleerlingen (8%).
33
WOONOMGEVING
Het grootste deel van de recente gebruikers (82%) komt meestal aan hasj/wiet via vrienden. Drie kwart van de recente gebruikers (75%) gebruikt hasj/wiet meestal ‘op straat, in een park of een andere plek buiten’, 53% gebruikt ‘bij vrienden’.
Van de scholieren die wel eens geslachtsgemeenschap hebben gehad, heeft 48% niet altijd een condoom gebruikt (regio 45%). Van deze groep denkt de meerderheid (82%) dat ze geen risico hebben gelopen op een soa. Regionaal is dit 84%.
47
LEEFSTIJL
Drugs Negen procent van de scholieren uit Velsen gebruikte hasj/wiet in de maand voorafgaand aan het onderzoek (‘recente gebruikers’). Het regionale gemiddelde is 8%. Recent gebruik van hasj/wiet komt meer voor bij vierde- (15%) dan bij tweedeklassers (4%) en meer bij vmbo-leerlingen (11%) dan bij leerlingen van het havo/vwo (7%).
15
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Seksualiteit Een vijfde van de scholieren uit Velsen (19%) heeft geslachtsgemeenschap gehad (regio 17%). Meer vmboleerlingen (25%) dan havo/vwo-leerlingen (14%) hebben geslachtsgemeenschap gehad en meer vierdeklassers (31%) dan tweedeklassers (9%).
18
In % Totaal Velsen 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Naast het gebruik van drugs is het aangeboden krijgen van drugs nagevraagd. Van de scholieren uit Velsen heeft 33% ooit hasj/wiet aangeboden gekregen (regio 30%). Als plaats waar men hasj/wiet kreeg aangeboden is het meest genoemd ‘op straat, in een park of bij een hangplek’ (19% van alle scholieren uit Velsen). Acht procent heeft ooit harddrugs aangeboden gekregen (regio 6%). Ook harddrugs kreeg men het vaakst aangeboden ‘op straat, in een park of bij een hangplek’ (4% van alle scholieren uit Velsen).
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
(regio 3%). In dit onderzoek zijn nagevraagd: xtc, cocaïne, amfetaminen, heroïne en lsd.
binge-drinken afgelopen maand
Tabel 2. Vergelijking tussen woonkernen en tussen 2005 en 2009
afgelopen maand alcohol gedronken
5
SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO
18
geslachtsgemeenschap gehad
8
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
10 binge-drinken afgelopen maand
12
ooit harddrugs gebruikt
17
afgelopen maand alcohol gedronken
ontbijt < 5 dagen per week
10
32
Uit de tabel is af te lezen dat de resultaten van scholieren uit IJmuiden/Velsen-Noord in het algemeen ongunstiger zijn dan die van scholieren uit Santpoort/Velserbroek/Driehuis/ Velsen-Zuid. Verder is te zien dat vergeleken met 2005 het alcoholgebruik in 2009 is afgenomen; psychische ongezondheid, roken en hasj/ wietgebruik daarentegen zijn niet (veel) veranderd.
rookt wekelijks
34 21
Tabel 2 vergelijkt voor een aantal onderwerpen de woonkernen van Velsen. Tevens wordt een vergelijking gemaakt met de resultaten van 2005, het jaar waarin de GGD het vorige scholierenonderzoek E-movo heeft uitgevoerd.
46
35
rookt wekelijks
29
VERGELIJKING TUSSEN WOONKERNEN EN TUSSEN 2005 EN 2009
meisjes
psychisch ongezond (MHI-5)
48
beweegt < 7 uur per week
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
jongens
Figuur 4. Leefstijl scholieren Velsen naar geslacht (%)
19
GEMEENTE VELSEN
3
9
Woonkern
IJmuiden, Velsen-Noord
21
18
51
41
10
Santpoort, Velserbroek,
15
13
45
29
8
Driehuis, Velsen-Zuid
(epidemiologen) Contact GGD Kennemerland, Epidemiologie Postbus 5514, 2000 GM Haarlem
ONDERZOEKEN IN DE REGIO
E:
[email protected] T: +31 (0)23 789 1786
De GGD voert regelmatig onderzoeken uit in de regio. Rapporten en factsheets zijn te downloaden vanaf de website van de GGD.
Vormgeving en drukwerk Sixtyseven, Beverwijk
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Regina Overberg, Resi Cluitmans, Jolanda ten Brinke en Saskia Mérelle
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Tekst en figuren
PSYCHISCH WELBEVINDEN
GGD Kennemerland, december 2010, www.ggdkennemerland.nl
SOCIAAL WELBEVINDEN
Uitgave
WOONOMGEVING
In de factsheet ‘Scholierenonderzoek E-movo Regio Kennemerland’ zijn de resultaten van de regio te vinden. Deze regionale factsheet is te downloaden vanaf de website van de GGD (www.ggdkennemerland.nl). Daar is tevens een document te vinden met achtergrondinformatie over het onderzoek.
LEEFSTIJL
COLOFON
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
VELSEN IN DE REGIO KENNEMERLAND
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
15
LEEFSTIJL PSYCHISCH WELBEVINDEN
4
53
SOCIAAL WELBEVINDEN
16
72
EIGEN ERVARING GEZONDHEID WOONOMGEVING
25
22
LEEFSTIJL
8
18
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
17
Klas 4, 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Klas 2, 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID PSYCHISCH WELBEVINDEN
15
PSYCHISCH WELBEVINDEN
3
55
SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN
22
82
WOONOMGEVING
42
19
WOONOMGEVING LEEFSTIJL
Risicogroepen in de regio Onderzocht is welke (achtergrond)kenmerken in de regio samenhangen met een negatieve gezondheidsbeleving. Uit deze analyse blijkt dat een matig tot slecht ervaren gezondheid significant vaker voorkomt bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): zich psychisch ongezond voelen, onvoldoende bewegen, wekelijks roken, meisje zijn en binge-drinken. Zich psychisch ongezond voelen komt significant vaker voor bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): psychosociale problematiek hebben, een matig tot slechte gezondheid ervaren, gepest worden, meisje zijn, zich wel eens onveilig voelen, bij twee ouders wonen van wie één stiefouder is of bij één ouder wonen, onvoldoende bewegen, niet-westers allochtoon zijn of gespijbeld hebben.
6
16
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Vrije tijd Een derde (34%) van de scholieren uit Velsen vindt dat er in de buurt voldoende leuke dingen voor jongeren georganiseerd worden, 54% vindt van niet en 13% weet het niet. Dit komt overeen met de regionale cijfers, die respectievelijk 35%, 53% en 13% bedragen. Op de vraag welke plekken men in zijn/haar buurt mist antwoordt 45% van de scholieren uit Velsen dat hij/zij niets mist. Een kwart van de scholieren (26%) mist hangplekken, 16% mist een jeugdhonk, 14% mist pleintjes en 13% mist een voetbalveld.
Criminaliteit en veiligheid Van zeven strafbare feiten is gevraagd of de scholieren er slachtoffer van zijn geworden in de 12 maanden voorafgaand aan het onderzoek. Bij 31% is dit het geval (regio eveneens 31%). Het meest werd genoemd: ‘er zijn spullen van mij vernield’ (15% van alle scholieren uit Velsen), ‘er zijn spullen van mij gestolen’ (11%) en ‘er is geld van mij gestolen’ (8%). Vier op de tien scholieren uit Velsen (41%) voelt zich wel eens onveilig (regio 40%). De meest genoemde plekken waar men zich wel eens onveilig voelt zijn ‘op het station (trein, bus, metro)’ (15% van alle scholieren uit Velsen), ‘op straat buiten mijn eigen woonbuurt’ (13%) en ‘in de trein, tram, bus, metro’ (10%).
17
Klas 4, 2005
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
WOONOMGEVING
Klas 2, 2005
PSYCHISCH WELBEVINDEN
Klas en jaar
SOCIAAL WELBEVINDEN
Eén procent van de scholieren uit Velsen gebruikte ooit ghb (regio eveneens 1%) en 4% heeft ooit harddrugs gebruikt
Naast het eigen seksuele gedrag is naar de houding ten opzichte van homoseksualiteit gevraagd. Aan de scholieren is gevraagd wat ze ervan vinden als twee meisjes/vrouwen of twee jongens/mannen verliefd op elkaar zijn: 10% vindt dit ‘erg raar’ of ‘verkeerd’. Meer jongens (15%) dan meisjes (5%) vinden dit en meer vmbo-leerlingen (13%) dan havo/vwoleerlingen (8%).
33
WOONOMGEVING
Het grootste deel van de recente gebruikers (82%) komt meestal aan hasj/wiet via vrienden. Drie kwart van de recente gebruikers (75%) gebruikt hasj/wiet meestal ‘op straat, in een park of een andere plek buiten’, 53% gebruikt ‘bij vrienden’.
Van de scholieren die wel eens geslachtsgemeenschap hebben gehad, heeft 48% niet altijd een condoom gebruikt (regio 45%). Van deze groep denkt de meerderheid (82%) dat ze geen risico hebben gelopen op een soa. Regionaal is dit 84%.
47
LEEFSTIJL
Drugs Negen procent van de scholieren uit Velsen gebruikte hasj/wiet in de maand voorafgaand aan het onderzoek (‘recente gebruikers’). Het regionale gemiddelde is 8%. Recent gebruik van hasj/wiet komt meer voor bij vierde- (15%) dan bij tweedeklassers (4%) en meer bij vmbo-leerlingen (11%) dan bij leerlingen van het havo/vwo (7%).
15
EIGEN ERVARING GEZONDHEID
Seksualiteit Een vijfde van de scholieren uit Velsen (19%) heeft geslachtsgemeenschap gehad (regio 17%). Meer vmboleerlingen (25%) dan havo/vwo-leerlingen (14%) hebben geslachtsgemeenschap gehad en meer vierdeklassers (31%) dan tweedeklassers (9%).
18
In % Totaal Velsen 2009
LICHAMELIJKE GEZONDHEID
Naast het gebruik van drugs is het aangeboden krijgen van drugs nagevraagd. Van de scholieren uit Velsen heeft 33% ooit hasj/wiet aangeboden gekregen (regio 30%). Als plaats waar men hasj/wiet kreeg aangeboden is het meest genoemd ‘op straat, in een park of bij een hangplek’ (19% van alle scholieren uit Velsen). Acht procent heeft ooit harddrugs aangeboden gekregen (regio 6%). Ook harddrugs kreeg men het vaakst aangeboden ‘op straat, in een park of bij een hangplek’ (4% van alle scholieren uit Velsen).
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
(regio 3%). In dit onderzoek zijn nagevraagd: xtc, cocaïne, amfetaminen, heroïne en lsd.
binge-drinken afgelopen maand
Tabel 2. Vergelijking tussen woonkernen en tussen 2005 en 2009
afgelopen maand alcohol gedronken
5
SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO
18
geslachtsgemeenschap gehad
8
afgelopen maand hasj of wiet gebruikt
10 binge-drinken afgelopen maand
12
ooit harddrugs gebruikt
17
afgelopen maand alcohol gedronken
ontbijt < 5 dagen per week
10
32
Uit de tabel is af te lezen dat de resultaten van scholieren uit IJmuiden/Velsen-Noord in het algemeen ongunstiger zijn dan die van scholieren uit Santpoort/Velserbroek/Driehuis/ Velsen-Zuid. Verder is te zien dat vergeleken met 2005 het alcoholgebruik in 2009 is afgenomen; psychische ongezondheid, roken en hasj/ wietgebruik daarentegen zijn niet (veel) veranderd.
rookt wekelijks
34 21
Tabel 2 vergelijkt voor een aantal onderwerpen de woonkernen van Velsen. Tevens wordt een vergelijking gemaakt met de resultaten van 2005, het jaar waarin de GGD het vorige scholierenonderzoek E-movo heeft uitgevoerd.
46
35
rookt wekelijks
29
VERGELIJKING TUSSEN WOONKERNEN EN TUSSEN 2005 EN 2009
meisjes
psychisch ongezond (MHI-5)
48
beweegt < 7 uur per week
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
jongens