SCHOLIEREN SAMENWERKEN ONDERWIJS

Dichterbij

MAGAZINE VOOR LEDEN VAN RABOBANK GROENE HART NOORD WINTER 2015

GROENE HART NOORD

3259

'Je kunt niet alles zelf doen' »8

SCHOLIEREN

SAMENWERKEN

ONDERWIJS

Project 'Geld in je hand' »11

Junis Kinderopvang blijft investeren »28

Studieschuld of investering? »32

OM DE HOEK

2 GROENE HART NOORD

De Zegerplas is gewild vanwege het ‘rondje meer’. In een uurtje wandel je langs groen, water en tal van voorzieningen op recreatief gebied. De in 2014 opgerichte Vereniging Vrienden Park Zegersloot probeert samen met de gemeente een bijdrage te leveren aan een nog mooier en schoner Zegerplasgebied. Twee keer per jaar ruimt de vereniging met een grote groep vrijwilligers, inwoners, ondernemers en kinderen het zwerfafval op. FOTO: MAARTEN KOCH

3259

PARK ZEGERSLOOT ZATERDAG 10 OKTOBER 2015 10.30 UUR 3

JOHAN RAM

VOOR WOORD

Directievoorzitter

KINDEREN HEBBEN DE TOEKOMST

K

inderen hebben de toekomst, luidt een bekend cliché. Maar kinderen hebben ook heel interessante ideeën over die toekomst. Zij groeien op in een wereld waarin iedereen met iedereen verbonden is via sociale en andere netwerken. Alle kennis van de wereld is voor hen bereikbaar via hun mobiele telefoon. Zij zien om zich heen dat vaardigheden als ondernemerschap, creativiteit en probleemoplossend denken je net zo ver vooruit kunnen helpen in het leven als een goed diploma. Samen met hun onbevangen blik en rijke fantasie, vormt dit hun visie op de toekomst. In deze laatste editie van Dichterbij in 2015 staan kinderen en jongeren centraal. Veel jongeren hebben moeite om goed met geld om te gaan. Als jongeren achttien worden, krijgen ze rechten, maar ook plichten. De Rabobank zet

COLOFON Eindredactie: Miranda Wigmans, Lotte Pluim en CHIE tekst & redactie. Centrale redactie: Rabobank Nederland (Hans van Dijk) en MPG. Druk & handling: MPG. (Frank van der Kolk). Dichterbij is een uitgave van de Rabobank. Niets uit deze Dichterbij mag worden overgenomen, opgeslagen en/of verspreid op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van Rabobank. De Rabobank, MPG. en andere informatieleveranciers zijn niet aansprakelijk voor schade van welke aard ook als gevolg van onjuistheden in deze uitgave of in verband met het gebruik van deze uitgave. Stelt u geen prijs op de ontvangst van Dichterbij, dan kunt u dit doorgeven via [email protected].

4 GROENE HART NOORD

zich actief in om deze jongeren financieel wijzer te maken. Het project ‘Geld in je hand’ helpt hen hierbij. Met basisonderwerpen over bankieren, verzekeren, beleggen en financieren krijgen jongeren op middelbare scholen in het Groene Hart een praktijkles aangeboden. Ook stimuleren en helpen we jonge ondernemers om hun goede ideeën om te zetten in een succesvol bedrijf. De jonge ondernemers die afgelopen zomer hebben deelgenomen aan het project ZomerOndernemer Groene Hart zijn daar een prachtig voorbeeld van. Mensen helpen om zich te kunnen ontplooien en zelfredzaam te zijn is al decennialang de basis van onze coöperatieve identiteit, net als onze lokale betrokkenheid. Met onze nieuwe coöperatieve structuur willen we die lokale kracht versterken, voor de generaties van nu en die van de toekomst.

Kom ook naar de ledendagen in de Efteling, zie pag. 38.

Dichterbij GROENE HART NOORD

TOEKOMST

10 14 16 18 22 28

32

18

Verzekeren voor scholieren Tips: eerste bijbaan KidsGeldWijs-App Scholieren met een eigen zaak Leren voor werk van de 21ste eeuw Rabobank-onderdelen werken samen voor Junis Kinderopvang Studieschuld of slimme investering? RABOBANK STARTERSFONDS

8

Fietsbanden van Neil en Kevin INFOGRAPHIC

26

3259

14

28

40

Waar komt hagelslag vandaan? RUBRIEKEN

2 Om de hoek 6 Kort nieuws 17 Feiten: kinderen over duurzaamheid 21 Puzzel 31 Belastingvrij schenken 34 Aandeel in elkaar: zakgeld 36 Ledenaanbiedingen 38 Ledenaanbiedingen 39 Column Lonneke Tax 40 Aandeel in de buurt: Terre des Hommes 5

KORT

Cursus Rabo Bankieren App

BANKIEREN MET EEN APP Iedereen heeft het erover, maar misschien is het voor u wel een hele stap; bankieren met een app. Daarom helpen we u tijdens onze workshops graag op weg met de vernieuwde Rabo Bankieren app.

O

p dinsdag 19 januari organiseert Rabobank Groene Hart Noord de workshop 'Rabo Bankieren App'. De workshop is bedoeld voor mensen die met hulp vertrouwd willen raken met de Rabo Bankieren App. In deze workshop leert u onder meer:

•de app downloaden en ermee aan de slag gaan •uw bij- en afschrijvingen bekijken en betalingen doen via de app •werken met de Rabo Scanner Zo kunt ook u straks uw bankzaken regelen met uw smartphone of tablet. We gaan ervan uit dat u al bekend bent met de werking van een tablet of smartphone.

Beursvloer Rijnwoude, 28 januari

D

e allereerste Maatschappelijke Beursvloer Rijnwoude vindt op dinsdag 28 januari 2016 plaats. Rabobank Groene Hart Noord is - naast lid van de stuurgroep en medeinitiatiefnemer - ook gastheer van deze Beursvloer. Op de Beursvloer ontmoeten bedrijven, verenigingen en maatschappelijke organisaties elkaar om kennis, mankracht, faciliteiten en netwerken uit te ruilen of te ‘verhandelen’. 6 GROENE HART NOORD

Alle handel vindt plaats met gesloten beurzen. Als partijen tot een overeenkomst komen mondt dat uit in een Match. Een Match wordt op papier gezet, ondertekend door partijen en bevestigd door een Notaris. Maatschappelijke Beursvloeren vinden met enige regelmaat door heel Nederland plaats; met groot succes. Wilt u meer weten over deze Beursvloer Rijnwoude? Ga naar www.beursvloerrijnwoude.nl.

Stap mee in de toekomst en meld u aan voor de workshop via rabobank.nl/groenehartnoord. U kunt alleen deelnemen aan een workshop als u zich van tevoren aanmeldt.

CONTACT GEGEVENS Vanaf 30 november veranderen onze emailadressen. Vanaf deze datum kunt u ons als volgt bereiken: [email protected] [email protected] [email protected] Onze website: rabobank.nl/groenehartnoord Telefonisch kunt u ons bereiken op: Particulieren (0172) 712 100 Bedrijven (0172) 712 200

BETALING ZELFDE DAG OP REKENING

Onze e-mailadressen veranderen

D

it jaar veranderen de e-mailadressen van de Rabobank. Zo ook die van Rabobank Groene Hart Noord. Voortaan eindigen al onze adressen op @rabobank.nl.

Dat betekent dat de bankaanduiding Rabobank Groene Hart Noord niet meer achter de @ staat. Een stuk makkelijker te onthouden, in te typen en door te geven. Bovendien benadrukt het dat alle Rabobanken in Nederland één sterk netwerk vormen. We hebben de adressen van onze medewerkers ook wat persoonlijker gemaakt. Voortaan staat vóór de @ de roepnaam en de achternaam (in plaats van alleen de voorletters en achternaam). Kortom, ontvang je als klant of relatie een bericht van ons dat eindigt op @rabobank.nl, dan is dat in orde. De verandering wordt voor onze bank op 30 november ingevoerd. Eind 2015 hebben alle Rabobanken in Nederland het nieuwe e-mailadres.

Interactieve kliniek voor jongeren

CYBERPOLI

3259

I

n Nederland leven rond de driehonderdvijftigduizend kinderen en jongeren met een chronische ziekte of beperking. De Cyberpoli is een interactieve internetpolikliniek en ontmoetingsplaats. Jongeren kunnen daar informatie over hun ziekte vinden, chatten met lotgenoten of vragen stellen aan een team van professionele behandelaars en ervaringsdeskundigen. Daarmee helpt de Cyberpoli jongeren om beter om te gaan met hun ziekte. Het afgelopen jaar verdubbelde het aantal bezoekers tot een half miljoen in maar liefst vijftien verschillende Cyberpoli’s. Rabobank Foundation ondersteunt dit project, omdat het initiatief de zelfredzaamheid van deze groep kinderen bevordert, in een tijd dat er meer druk ontstaat op gezondheidszorg. Op cyberpoli.nl leest u hier meer over.

De Rabobank schrijft betaalopdrachten naar andere banken dezelfde werkdag bij wanneer u die op werkdagen vóór 15.00 uur doorgeeft. Dit geldt voor betalingen naar banken in Nederland en banken in Europese (SEPA-)landen. Voorheen werden betaalopdrachten naar andere banken, aangeleverd na 13.00 uur, pas de volgende dag verwerkt. Deze verbetering wordt doorgevoerd tussen 15 november en 31 december 2015.

TEHUISDOOS Wanneer u binnenkort gaat verhuizen, krijgt u een tehuisdoos na afloop van een oriëntatie- of hypotheekgesprek bij de Rabobank. Stop spullen die u niet meer gebruikt in de tehuisdoos en wij zorgen ervoor dat ze een nieuw thuis krijgen. Dit gebeurt via de ruim 40 winkels van kinderhulporganisatie Terre des Hommes, waar tweedehandsspullen worden verkocht. Met uw spullen maakt u dus niet alleen iemand anders in Nederland blij, maar helpt u ook kinderen wereldwijd.

OPENINGSTIJDEN FEESTDAGEN Via ‘Online regelen’ kunt u steeds meer bankzaken zelf online regelen via onze website. Ook tijdens de komende feestdagen. Toch liever telefonisch of persoonlijk contact? Rondom deze dagen zijn er aangepaste openingstijden. Onze kantoren zijn op donderdag 24 december tot 16.00 uur geopend. Donderdag 31 december, oudejaarsdag, zijn onze kantoren tot 13.00 uur geopend.

7

RABOBANK STARTERSFONDS

ADVIES JONGE ONDERNEMERS

Je kunt niet alles zelf doen Nooit meer pompen en plakken. Neil van den Haak en Kevin Kesteloo willen de fietsmarkt veroveren met Supreme Dutch, een luchtloze fietsband. Een gesprek over de lange weg naar succes. TEKST: WINDKRACHT 10 FOTO'S: MAARTEN KOCH

H Neil van den Haak en Kevin Kesteloo hebben een bijdrage uit het Rabobank Startersfonds gekregen voor de opstart van Supreme Dutch.

et begon allemaal in 2012. De studenten Engineering, Design and Innovation Neil en Kevin moesten in het kader van hun studie een product bedenken en fictief op de markt brengen. Uit ergernis over de zoveelste lekke fietsband ontstond het idee voor de Supreme Dutch banden. Neil: ‘Een luchtloze fietsband die niet lek kan rijden, dat was volgens ons de oplossing. We ontwikkelden een prototype en kregen daar veel positieve reacties op, ook van consumenten en fietsfabrikanten. Er is absoluut een markt voor, was onze conclusie.’

GEWOON DOORGAAN Beide heren studeerden af op het idee en besloten om de luchtloze fietsband zelf op de markt te brengen. Ze startten het bedrijf Supreme Dutch en staan ruim drie jaar later aan de vooravond van de marktintroductie in april 2016. Het doorontwikkelen van het eerste prototype kostte meer tijd dan ze vooraf bedacht hadden. 8 GROENE HART NOORD

Kevin: ‘We wilden snel de markt op, maar wel met een goed product. We hebben tegenslagen gehad: prototypes die niet aan onze verwachtingen voldeden. Het belangrijkste is dan om gewoon door te gaan en positief te blijven. We zijn overtuigd van ons idee, dat helpt.’

ADVIES VAN BUITENAF ‘Wat ook helpt, vult Neil aan, is hulp en advies van derden. We hebben een werkruimte op de Hogeschool in Amsterdam, waar voor ons veel kennis voorhanden is.’ Financieel is Supreme Dutch op weg geholpen door het startup fonds van de Universiteit van Amsterdam en door Rabobank Groene Hart Noord. Neil: ‘Met Janet Ederveen, onze accountmanager bij de Rabobank, hebben we goed contact. We kunnen altijd bij haar terecht voor advies. Op basis van intensieve gesprekken over ons businessplan hebben we een doorlopend krediet en een bijdrage uit het Rabobank Startersfonds gekregen. Met het

Neil en Kevin: ‘Na de zoveelste lekke band ontstond bij ons het idee voor Supreme Dutch: luchtloze banden die niet lek kunnen rijden.’

RABO ISTART

3259

laatste hebben we onze website en eerste communicatie-uitingen gefinancierd.’ Kevin en Neil vinden het belangrijk om ondanks de lange ontwikkelingstijd hun idee met zoveel mogelijk mensen te delen. Kevin: ‘Daar worden we wijzer van. We hebben bijvoorbeeld meegedaan aan een aantal ondernemerswedstrijden. Behalve goede feedback van de jury en de bevestiging dat ons idee aanslaat, hebben we daar veel media-aandacht aan overgehouden.’ En juist die media-aandacht is waardevol gebleken. Via een van de artikelen over Supreme Dutch zijn Neil en Kevin in contact gekomen met een in de fietsbranche ervaren partner die de verkoop van de Supreme Dutch banden op zich gaat nemen.

NIET ALLES ZELF DOEN Kevin: ‘De vraag was via welk distributiekanaal brengen we Supreme Dutch op de markt. Online, rechtstreeks aan consumenten? Via

fietsfabrikanten of via fietswinkels? Omdat we ons richten op de (elektrische) toer- en stadsfietsen hebben we, in overleg met onze partner, gekozen voor verkoop aan fietswinkels. Een berijder van een stadsfiets sleutelt doorgaans niet zelf aan zijn fiets.’ Eigenlijk hadden Neil en Kevin ook de verkoop het liefste zelf gedaan. Maar als ze iets geleerd hebben van het ondernemerschap is dat alles zelf doen niet altijd de beste oplossing is. Neil: ‘We hebben de ervaring en het netwerk niet om onze banden snel in de markt te zetten, maar hebben wel vanaf dag één productievolume nodig om prijstechnisch interessant te zijn.’ Kevin: ‘We zijn techneuten, het ontwikkelen van producten vinden we het leukste wat er is. Maar het moet wel ergens toe leiden. Ontwikkelen om het ontwikkelen is niets voor ons. Supreme Dutch als goed verkocht product in de winkels, daar doen we het voor.’

Ben je een startende ondernemer en heb je behoefte aan ondernemersadvies? Loop dan eens binnen bij Rabo iStart in het ondernemershuis iFlow in Alphen aan den Rijn (Europaplein 10). Onze bedrijvensadviseurs zitten op dinsdagochtend, donderdagochtend en vrijdagmiddag samen met accountants van Flynth voor je klaar om met je te sparren en je antwoord te geven op je vragen. Een afspraak maken is niet nodig. Online kun je je vragen stellen via de LinkedIn groep Rabo iStart.

SUPREMEDUTCH.COM

9

'Studenten nemen vaak een budgetpolis'

SCHOLIEREN

VERZEKEREN EN SCHOOL

Risico’s in beeld

Kapot mobieltje, vuurwerkschade, brommer in de prak. Jongeren krijgen vroeg of laat te maken met verzekeringen. Maar hoe maak je zo’n item boeiend? TEKST: LEONIE DE BRUIN FOTO'S: MAARTEN KOCH

Michiel Pelser is ruim 25 jaar werkzaam als financieel dienstverlener en geeft al een aantal jaren gastlessen

3259

aan middelbare scholieren.

F

inancieel dienstverlener Michiel Pelser heeft er geen moeite mee verzekeren interessant te maken voor middelbare scholieren. ‘Gebruik veel beelden en stem de onderwerpen af op hun interessegebied, dan gaat het leven’, zegt hij overtuigend. Dit najaar startte hij zijn eerste gastlessen op het Scala College in Alphen aan den Rijn. De lessen zijn onderdeel van het project Geld in je hand, een initiatief van de stichting Jong in het Groene Hart, dat tot doel heeft jongeren financieel wijzer te maken. De stichting is in het leven geroepen door de themagroep Jongeren van Rabobank Groene Hart Noord, waarin ledenraadsleden en jongerenraadsleden interessante projecten voor jongeren initiëren. Uit gesprekken met gemeenten, jeugdwerk en het middelbaar onderwijs bleek dat er behoefte is aan voorlichting over het omgaan met geld aan middelbare scholieren van zestien en zeventien jaar. Immers, als ze acht11

tien worden krijgen ze meer verantwoordelijkheid, juist ook op financieel gebied. Pelser werd bereid gevonden de lessen te verzorgen.

‘Een aansprakelijkheidsverzekering is niet verplicht, maar sluit er wel een af als je achttien wordt. Schade aan een ander kan flink oplopen.’

GEVALLEN KRANEN Waar moet je je tegen verzekeren, welke risico’s loop je, wat kost een verzekering en wat zijn de voorwaarden? Een beeld zegt meer dan duizend woorden. Pelser liet de Scala-leerlingen een foto zien van de gevallen kranen en het brugdeel op huizen en bedrijven in Alphen aan den Rijn. ‘Hier zie je hoe belangrijk het is dat je goed naar de risico’s kijkt en hoe je die afdekt met een verzekering. Dit is wel een lastige zaak. Want wie gaat het betalen? Het kan nog jaren duren voordat ze daar uit zijn.’ Kijken naar risico’s, dat begint al bij het afsluiten van een eigen zorgverzekering als je achttien wordt. ‘Studenten nemen vaak een budgetpolis, maar waarom is die verzekering zo goedkoop? Misschien moet je wel 50 kilometer reizen voor een behandeling in het ziekenhuis.’ In de klas zitten verschillende leerlingen die op topniveau sporten. ‘Voor hen is het belangrijk dat fysiotherapie wordt vergoed. Een duurdere verzekering is dan geen overbodige luxe.’ Ook de gevaren van frauduleus declaratiegedrag kwamen aan bod. Als er een nieuwe iPhone op de markt komt, krijgen verzekeraars veel meldingen van kapotte mobieltjes. ‘Doe er niet aan mee’, waarschuwde Pelser. ‘Ze hebben echt wel in de gaten wat er speelt in de markt. Heb je ook een paar keer zonnebrillen geclaimd bij je reisverzekering, waarbij de verzekeraar twijfelde of het wel terecht was, dan kun je daar later last mee krijgen als je een hypotheek wilt afsluiten. Je bent dan een “moreel” risico.’ Ook voor kortingen moet je oppassen, volgens Pelser. ‘Je kunt tegenwoordig een app installeren waarmee de verzekeringsmaatschappij je rijgedrag in de gaten houdt. Rij je netjes dan krijg je korting. Maar stel dat je een ongeluk veroorzaakt en de app heeft geregistreerd dat je al een tijdje slingerde. Was je misschien aan het whatsappen? Kijk altijd goed wat een korting je waard is.’

Leerlingen van het Scala College 5 havo sluiten hun module Risico en Verzekeren af met een gastles. 12 GROENE HART NOORD

Economie-docent Wil Knol en leerling Merel Beers van het Scala College in Alphen aan den Rijn.

DUIDELIJKE UITLEG Havo-scholiere Merel Beers (17) over de praktijkles: ‘Door de duidelijke uitleg met beelden erbij snap ik sommige dingen nu beter. Bijvoorbeeld waarom verzekeringsmaatschappijen naar sterftecijfers kijken en kansberekeningen maken om te zien of de kosten in de toekomst stijgen. En dat de verzekeraar in de gaten houdt wat je claimt op je reisverzekering. Ook het belang van een aansprakelijkheidsverzekering begrijp ik beter.‘

3259

CARPORT AFGEBRAND Speciale aandacht ging in de les uit naar de aansprakelijkheidsverzekering. ‘Het is de goedkoopste verzekering, maar wel de belangrijkste’, zo benadrukte hij. ‘Realiseer je je wat je iemand aan kunt doen en om welke bedragen dat kan gaan. Zo ging de carport met auto en speedboot van een vriend van mij in vlammen op door vuurwerk van de buurjongetjes. De vader van de jongens heeft via zijn aansprakelijkheidsverzekering gelukkig het volledige bedrag terug kunnen betalen.’ Pelser geeft de leerlingen aan het eind van de les vaak de opdracht te bedenken wat er mis kan gaan als je een balletje trapt op straat. ‘Hoe hoog kan de schade oplopen als zo’n bal verkeerd terechtkomt? Met een beetje fantasie kun je er een miljoenenclaim van maken.’

klas net bezig met de module Risico en Verzekeren. De gastles sloot er goed bij aan. Het is leuk voor de leerlingen om van iemand uit de praktijk te horen hoe het gaat.’ Knol heeft er zelf ook wat aan. ‘De nadruk op de aansprakelijkheidsverzekering komt in de module niet zo tot uiting. Ik ga er nu wel meer aandacht aan besteden, want het is een belangrijke verzekering.’ Ze merkt in haar lessen dat verzekeringen nog niet erg leven bij haar leerlingen. ‘Ze laten het afsluiten ervan meestal aan hun ouders over. En als ze het zelf doen, zoals de brommerverzekering, kiezen ze voor de maatschappij waar hun ouders ook zitten.’

GOEDE AANSLUITING Wil Knol, docent economie aan het Scala College, was direct te vinden voor de gastles toen de mailing bij de school binnenkwam. ‘Ik was met mijn 5 havo 13

BIJVERDIENEN

Natuurlijk, een bijbaan neem je in de eerste plaats om geld te verdienen. Waar moet je rekening mee houden als je aan de slag gaat? En hoe vind je zo’n bijbaan? TEKST: LIZANNE SCHIPPER FOTO'S: ROOS KOOLE

Tips en trucs voor het eerste bijbaantje

Bij de scholieren van vijftien en zestien jaar is dat zelfs 56 procent, aldus het Nibud. Dus je hebt wel concurrentie. Vraag overal rond, schakel bij je zoektocht naar leuk werk ouders, vrienden én sociale media in. Check de lokale kranten, het prikbord bij de supermarkt en het uitzendbureau. Voor handige tips en linkjes kun je ook terecht op B.O.E.G., de jongerenwebsite van de Rabobank (baasovereigengeld.nl).

F

inancieel op eigen benen staan begint met een bijbaan. Sta je te trappelen? Je kunt vanaf je dertiende aan de slag. Check voor alle regels de site van budgetvoorlichtingsbureau Nibud, bij de pagina: baantjes. Daar kun je vinden wat voor jouw leeftijd het minimumloon is, lijstjes met de populairste baantjes per leeftijd, hoeveel uur je mag werken, wanneer en welk soort werk je mag doen. Een voorbeeld: als 15-jarige (minimumloon: 2,75 euro per uur) mag je twee uur werken op een schooldag, acht uur op een vrije dag en bij elkaar hooguit twaalf uur per week. Uiterlijk om zeven uur ’s avonds moet je stoppen. En in de vakantie mag je maar veertig uur werken, niet meer dan vijf dagen achter elkaar.

ZOEKTOCHT NAAR HET BESTE BAANTJE Je bent niet de enige die de kassa hoort rinkelen. 33 procent van de scholieren van dertien en veertien jaar heeft een bijbaan. 14 GROENE HART NOORD

EXTRAATJE VAN DE BELASTINGDIENST Een extra zakcentje is natuurlijk niet mis. Vergeet alleen niet dat je elk jaar belastingaangifte moet doen. Dat klinkt vervelender dan het is. Even puzzelen, maar het grote voordeel is: je krijgt geld terug. Jouw baas heeft namelijk belasting en sociale premies ingehouden op jouw loon, dat heet de loonbelasting. Daarbij is er vanuit gegaan dat je fulltime werkt, wat niet zo is. Check de site van de Belastingdienst voor een simpele berekening van hoeveel je terugkrijgt. Je kunt er ook voor kiezen de belasting meteen met je loon mee te laten uitbetalen, dan heb je het sneller (via de studenten- en scholierenregeling). Volgens de Belastingdienst krijgen scholieren met een vakantiebaan of bijbaantje gemiddeld 250 euro terug. Altijd mooi meegenomen.

Top-5 bijbaantjes

3259

Tarieven voor 14- en 15-jarigen. 1. Horeca: € 3,70 per uur. Onder de 16: alleen afwassen. 2. Krantenwijk: € 5 per uur. Vroeg opstaan! 3. Winkel: € 3 per uur. Veel contact met mensen. 4. Supermarkt: € 3,50 per uur. Onder de 16: alleen vakkenvullen. 5. Oppassen: € 3,50 per uur. Ideaal voor achterstallig huiswerk. bron: Nibud

15

TEST

DOOR U GETEST: KIDSGELDWIJS-APP TEKST: ANNETTE PRINS FOTO: MARIKE KNAAPEN

D

e KidsGeldWijs-App leert kinderen spelenderwijs omgaan met geld. Maar de app ondersteunt ook ouders bij de financiële opvoeding. In de KidsGeldWijs-App kunnen kinderen contracten afsluiten met hun ouders of grootouders voor klusjes, het verdiende geld ‘breken’ in verschillende muntjes en die verdelen over spaarpotten. Om te onderzoeken hoe de KidsGeldwijs-App gebruikt en ervaren wordt, liet de Rabobank de app testen door een panel van kinderen én hun ouders. ‘De kinderen zijn enthousiast over de spelelementen’, vertelt Ellis Ramakers, Marketingmanager Jonge Klanten bij Rabobank Nederland. ‘Ze zijn heel creatief in het verzinnen van klusjes, en hoe ze daar zo veel mogelijk mee kunnen verdienen. Vijftig cent voor het vuilnis buiten zetten bijvoorbeeld. Met de app kunnen zij het geld fictief in een spaarpot doen. Kinderen kunnen straks met de app ook controleren of de bankbiljetten in hun spaarpot echt zijn.’ De KidsGeldWijs App is bedoeld om de dia16 GROENE HART NOORD

loog tussen ouders en kinderen over geld verdienen, uitgeven en sparen levendig te houden. In de praktijk blijken ouders echter één of twee keer met het kind mee te kijken. Om ouders meer te betrekken bij de app is het ouderprofiel zo aangepast dat zij het zakgeld, notificaties of andere zaken eenmalig kunnen instellen zodat zij een bericht ontvangen wanneer het kind bijvoorbeeld een spaardoel heeft bereikt. Het testpanel had tot slot één grote wens: een link met de realiteit. De KidsGeldWijs-App is vooral een fictieve omgeving. Ramakers: ‘Vanaf begin 2016 kan het kind een munt in de gleuf duwen van een echte spaarpot die het geld kan optellen en online verwerken, zowel fysiek als online. We onderzoeken ook de mogelijkheden om het saldo van TopKidRekeningen in de app te tonen. Dat is lastig, omdat bankrekeningen zich in een streng beveiligde omgeving bevinden. Hiervoor zullen we snel een oplossing vinden.’

UX CENTER De Rabobank vindt het belangrijk om klanten te betrekken bij de ontwikkeling van producten en diensten. Het UX Center speelt een belangrijke rol bij het onderzoek naar de beleving en de gebruiksvriendelijkheid hiervan. Daarnaast maken we gebruik van lokale klantenpanels. Leden van deze panels krijgen regelmatig het verzoek om via internet aan een onderzoek mee te werken. Een ideale manier om uw mening over onze bank en dienstverlening te geven.

FEITEN

Hoe denken kinderen en jongeren tussen negen en achttien jaar over duurzaamheid? Hoe duurzaam gedragen zij zich? ONDERZOEK NCDO 2013 EN KALEIDOS RESEARCH 2014

3259

ALS WIJ BOONTJES ETEN DIE UIT AFRIKA KOMEN, KOST DAT DAAR SCHOON DRINKWATER, WEET 25% VAN DE KINDEREN. /// 33% VAN DE KINDEREN MAAKT ZICH ZORGEN OF ER IN DE TOEKOMST NOG GENOEG ETEN EN WATER IS VOOR IEDEREEN. /// 88% VAN DE JONGEREN EET HEEL VAAK VLEES. /// JONGEREN KOPEN LIEVER NIEUWE DAN TWEEDEHANDSSPULLEN. /// 67% VAN DE JONGEREN GAAT LIEVER OP DE FIETS DAN MET DE AUTO.

17

ONDERNEMEN

Jongeren zijn high potentials als het gaat om ondernemen. Om hun interesse aan te wakkeren, is de Rabobank betrokken bij verschillende initiatieven. TEKST: PETER STEEMAN,DOUWE ANNE VERBRUGGE FOTO'S: ROOS KOOLE, ERIK VAN DER BURGT, MARLIES WESSELS

JONGE HONDEN

De directeur zit nog op school H

et afgelopen jaar schreven vijfduizend ondernemers jonger dan twintig jaar zich in bij de Kamer van Koophandel. In 2013 waren dat er nog 4500. Een ontwikkeling waar Nederland op termijn de vruchten van kan plukken. Uit een studie van Ernst & Young (2010) blijkt dat de meest succesvolle bedrijven getypeerd worden door snelheid, flexibiliteit en innovatie. En voor die eigenschappen geldt: hoe jonger, hoe beter. Kinderen zijn bijvoorbeeld al op jonge leeftijd initiatiefrijk en creatief. NASA zocht begin jaren zestig creatieve ingenieurs. Daarvoor ontwikkelden ze de paperclipproef. Driehonderdduizend kandidaten kregen de opdracht zo veel mogelijk toepassingen te bedenken voor een paperclip. Slechts 2 procent viel in de categorie supercreatief. Later werd de test door een onderzoeker herhaald met vijfjarigen. De uitkomst was verrassend: 98 procent was supercreatief. Jongeren laten kennismaken met ondernemen is een tweesnijdend mes. Het stimuleert de 18 GROENE HART NOORD

innovatie-economie. De recente geschiedenis leert dat start-ups kunnen groeien met een duizelingwekkende dynamiek. Denk alleen maar aan Google of Facebook.

GOEDE START Naast die voordelen geeft ondernemen jongeren zelf ook een goede start. Wie op jonge leeftijd ervaring opdoet met ondernemen is proactiever, creatiever en weet beter waar hij goed in is. Om die reden participeert de Rabobank in een aantal initiatieven. Het project ZomerOndernemer helpt jongeren die tussen de 15 en 22 jaar oud zijn met het opzetten van een eigen bedrijf tijdens de zomervakantie. Het idee voor het project komt oorspronkelijk uit Zweden. Daar werd het in korte tijd heel populair en nemen inmiddels vijftig gemeentes deel aan het initiatief. In Nederland is de Rabobank betrokken bij het project, dat sinds 2010 ieder jaar in de zomer plaatsvindt in verschillende regio’s. Alles wat de deelnemers nodig hebben is een

3259

Yang Mei Asscheman (18)

goed idee. Deelname aan het project is gratis. Ze krijgen begeleiding, een verzekering en startkapitaal. In de eerste week is er een driedaagse training. Daarna komen de ondernemers in spe wekelijks bij elkaar, voor een spreekuur en workshops met professionele ondernemers. Aan het einde van het project, dat vier tot zes weken duurt, presenteren de deelnemers hun onderneming tijdens een slotbijeenkomst. Ongeveer 70 procent blijft na het afsluiten van het project doorgaan met het bedrijf. In Flevoland wordt met het project Pak je Kans dit jaar op eenzelfde manier een springplank naar het ondernemerschap geboden voor werkloze jongeren tussen de 18 en 27 jaar. Ook hier zorgen coaches en een startkapitaal voor het momentum. Voor basisschoolleerlingen van groep acht in de Zaanstreek is door Rabobank Zaanstreek samen met adviesbureau Enforz een masterclass Ontluikend Ondernemerschap ontwikkeld. De leerlingen worden tijdens de acht lessen

ConnectYourInfluence Uitgeroepen tot winnaar ZomerOndernemer Groene Hart editie 2015 Als Yang Mei wordt gevraagd een paar van haar bloggers te noemen, antwoordt ze heel volwassen dat ze dat niet prijs gaat geven. ‘Anders gaan bedrijven die bloggers zelf benaderen en dan ben ik mijn unieke positie als intermediair kwijt! Maar ik heb inmiddels contact met zo’n honderd bloggers en instagrammers. En onlangs heb ik een bedrijf gevonden dat zijn tassen en woonaccessoires laat aanbevelen via een blogger van mij. Echt te gek!’. ‘Wat ik van de Rabobank heb geleerd? Dat je dingen moet doen. Niet afwachten, maar beginnen. Niet dat ik een teruggetrokken type ben, maar soms weet je gewoon niet waar of hoe je moet beginnen. Dat weet ik nu wel! Yang Mei wil haar bedrijf verder ontwikkelen. ‘Ik heb een vwo-diploma op zak. Dit is een soort tussenjaar. Volgend jaar ga ik de HBO-studie International Business Management Studies volgen. Dus voorlopig kan ik me mooi richten op ConnectYourInfluence.’

‘Ze vonden vooral mijn idee erg innovatief’

19

uitgedaagd om ideeën aan te dragen voor het starten van een onderneming, zoals een winkel, fabriek, restaurant of adviesbureau. Ook moeten ze een concreet businessplan bedenken en dit presenteren aan een deskundige jury.

ONGELOFELIJKE DRIVE Een vruchtbare voedingsbodem alleen is nog geen garantie voor succes. Uit onderzoek blijkt dat 60 procent van de bedrijven die starten na vijf jaar niet meer bestaat. Om de slagingskans te verhogen, is de Rabobank in samenwerking met MKB-Nederland vier jaar geleden gestart met The Next Entrepreneur (TNE). ‘Het is geen event dat zich uitsluitend op heel jonge ondernemers richt, maar ze zitten er wel bij’, aldus Richard Freriks, marketingmanager Bedrijven van Rabobank Nederland. ‘Wat de deelnemers gemeen hebben, is creativiteit en een ongelofelijke drive. Jonge ondernemers onderscheiden zich door het gemak waarmee ze social media gebruiken voor hun plannen. Daardoor hebben ze weinig financiering nodig om hun doelgroep te bereiken.’ NIETS WINNEN IS OOK WINST TNE biedt kennis, inspiratie en een netwerk. De inspiratie kunnen deelnemers bijvoorbeeld opdoen tijdens het Next Entrepreneur Event dat een keer per jaar plaatsvindt. Daar worden presentaties en workshops gegeven. Wie meer wil weten over de fijne kneepjes van het ondernemen kan zich inschrijven voor TNE Academy. Jaarlijks maken zo’n vijfduizend startende ondernemers gebruik van die mogelijkheid om hun kennis bij te spijkeren. Daarnaast biedt de TNE Award ambitieuze startende ondernemers hun propositie te toetsen aan een professionele jury. Deelnemers moeten een ondernemersscan invullen: een vragenlijst over het idee en een financiële onderbouwing. Wie eenmaal geselecteerd is voor de top 50 wordt door een commissie van deskundigen beoordeeld. De beste vier worden door een vakjury gewogen. Zeshonderd inzendingen dingen jaarlijks mee naar de prijs: een startkapitaal van 12.500 euro. Maar wie naast de hoofdprijs grijpt, gaat niet met lege handen naar huis. Freriks: ‘De selectie en de vragen dwingen de deelnemers na te denken over hun bedrijfsvoering. Ook als je niets wint, is dat winst.’

20 GROENE HART NOORD

‘Ik wil een goede ontwerper worden’

Josefien van Dieijen (21) Josefien Product Design Heeft de 2e prijs binnengehaald met de door haar ontwikkelde ‘GripStylus. De stylus is een handgrip waarmee mensen met een spierziekte of een spasme een touchscreen kunnen bedienen.’ Josefien is tweedejaars student Industrieel Product Ontwerpen in Rotterdam. ‘De ontwikkeling van de GripStylus was mijn eindproject van het eerste jaar. Via de Rabobank ZomerOndernemers Groene Hart weet ik nu hoe ik een eigen bedrijf kan starten om een productlijn op te zetten. Erg leerzaam.’ Maar vooralsnog wil

de in het Groene Hart opgegroeide Josefien zich richten op haar studie. ‘Ik wil een goede ontwerper worden. Daar richt ik mij op. Het in de markt zetten van een product kost veel tijd. Die heb ik nu even niet. Maar dat komt wel. Bij de ZomerOndernemers heb ik geleerd dat je moet vasthouden aan de dingen die je echt graag wil doen. En dat doe ik.’ Josefien is niet bang dat andere bedrijven ondertussen aan de haal gaan met haar GripStylus. ‘Het is een heel specifiek product dat met een 3d-printer op maat wordt gemaakt.’

‘Het is het laatste duwtje in de rug geweest dat ik nodig had.’ Petran Guelen (19) Droomkever.nl Vlak voordat de training begon kwam tijdens het ‘marktplaatsen’ een prachtige Kever voorbij. ‘Sinds juli van dit jaar ben ik de eigenaar van een crèmekleurige Volkswagen Kever-cabrio uit 1973’, laat Petran met trots in zijn stem weten. 'En omdat ik mijn volledig gereviseerde Kever ook wil verhuren aan mensen die gaan trouwen of gewoon een toertocht willen maken, heb ik mij ingeschreven voor de ZomerOndernemers. Om zo maar vanuit het niets een eigen bedrijf op te zetten,

vond ik toch lastig. De trainingen die we kregen, hebben echt geholpen. Het is het laatste duwtje in de rug geweest dat ik nodig had. Binnenkort sta ik met Droomkever ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.’ Petran werkt nu nog in de horeca van Montfoort, waar hij ook woont. ‘Volgend jaar wil ik met een managementopleiding beginnen. Met Droomkever.nl maak ik gepaste stapjes. Momenteel is het mijn doel om kostendekkend te rijden met de Kever. Als het echt goed gaat lopen en ik maak winst, kan ik mijn bedrijf verder uitbouwen.'

Oplossing Het antwoord van de vorige

PUZZEL

puzzel was 'Zekerheid'. Yvonne Rodenburg uit Aarlanderveen heeft met het insturen van de juiste oplossing een Woning Preventie Check t.w.v. € 75,- gewonnen. Van harte gefeliciteerd!

Maak kans op 4 theaterkaartjes voor Buurman & Buurman t.w.v. € 79,-

ZWEEDS RAADSEL

3259

De omschrijvingen van de puzzelwoorden staan in de vakjes aangegeven. De pijl geeft aan waar u het woord moet invullen. De letters in de vakjes met de cijfers 1 tot en met 8 vormen samen de oplossing. Mail de oplossing van het Zweeds Raadsel onder vermelding van uw naam en adres voor 11 januari 2016 naar [email protected]. Of stuur de oplossing naar Rabobank Groene Hart Noord, Postbus 55, 2400 AB ALPHEN AAN DEN RIJN. U maakt hiermee kans op 4 kaartjes voor de theatervoorstelling 'Buurman & Buurman - worden beroemd' op woensdag 27 januari om 16.00 uur in Theater Castellum in Alphen aan den Rijn.

21

TOEKOMST

Door digitalisering en robotisering verandert ons werk in een rap tempo. Hoe kunnen werknemers en scholen zich hierop voorbereiden? TEKST: PETER STEEMAN FOTO'S: ARJEN BORN (ILLUSTRATIES), RENE FOKKINK (FOTO)

HOE TECHNOLOGIE ONS WERK VERANDERT

Skills uit de 21e eeuw gevraagd! H

et onderwijs staat voor de uitdaging dat scholen kinderen moeten voorbereiden op banen die nog niet bestaan. Zij zullen technologie gebruiken die nog niet is uitgevonden, om problemen op te lossen die nu nog onbekend zijn. Voor wie dat redelijk voorbarig klinkt, geeft het volgende stof tot nadenken: wie tien jaar geleden op school zat, werd niet opgeleid tot beroepen als socialmediaspecialist, ontwikkelaar van besturingssystemen voor smartphones of videoblogger. Aan de andere kant is het algemeen aanvaard dat administratieve en routinematige taken steeds meer overgenomen worden door computers en robots. Uit onderzoek blijkt inmiddels dat ook banen in de dienstensector kwetsbaar zijn. Denk daarbij aan winkelpersoneel, helpdeskmedewerkers en zelfs chauffeurs. Door patroonherkenning, big data en robotisering, kunnen computers en drones steeds meer complexe handelingen uitvoeren. Vaak goedkoper en effectiever dan mensen dat kunnen. 22 GROENE HART NOORD

Voor futuroloog Marcel Bullinga is het een uitgemaakte zaak. ‘Al onze beroepen gaan de komende decennia veranderen of verdwijnen. De robotisering van de maatschappij gaat veel verder dan het automatiseren van eenvoudige handelingen. Neem een beroep als journalist. In de toekomst weet hij dankzij big data niet alleen precies wat de behoefte is van zijn lezers, maar veel van zijn artikelen worden ook door een nieuwsrobot geschreven. Dat geldt voor veel van de huidige beroepen. Ze zijn er straks niet meer of ze zijn radicaal veranderd. Een postbode kan dan aan de slag als zorgbode, iemand die ouderen bezoekt. Zijn toegevoegde waarde is namelijk niet het bezorgen van post, maar dat hij de buurt kent.’

ROBOTCOACH Het toekomstbeeld dat Bullinga schetst, biedt weinig ruimte voor traditioneel onderwijs. ‘We hoeven steeds minder te leren en te weten om steeds meer te kunnen. De lesstof van vakgerichte opleidingen wordt

Kist vol competenties

3259

De zogeheten 21st century skills of life long learning competencies zijn belangrijke competenties om goed te kunnen functioneren in de toekomstige kennissamenleving. Denk daarbij aan probleemoplossend vermogen, creativiteit, kritisch denken, communiceren, sociale en culturele vaardigheden, samenwerken en ICT-geletterdheid.

23

steeds korter houdbaar. Onderwijs moet veel meer geïndividualiseerd worden. Virtueel onderwijs gaat groeien, waar leerlingen in een game-achtige omgeving worden uitgedaagd om zich te ontwikkelen. Scholen moeten zich afvragen welke vaardigheden toekomstbestendig zijn. Dat gaat om creativiteit, leiderschap, maar ook het omgaan met apparaten. Snappen hoe je ze moet gebruiken. Je moet je richten op nieuwe beroepen. Misschien ben je over tien jaar wel robotcoach, omdat we in de toekomst steeds meer gemengde banen krijgen waarin een robot een deel van het werk doet. Zo’n coach kan die gemengde werkomgevingen begeleiden.’ Niet alleen jongeren, ook volwassenen zullen zich moeten afvragen wat hun werk voor toegevoegde waarde heeft en continu open moeten staan voor innovatie, stelt Bullinga. ‘We moeten ophouden ons te laten verrassen. Wie zich verzet tegen dit toekomstbeeld, is niet anders dan de kaarsenmakers die in de negentiende eeuw protesteerden tegen de komst van elektriciteit.’

LUISTEREN Als sectormanager onderwijs bij de Rabobank heeft Menno van Noort veel contact met onderwijsbestuurders. Ook hij ziet de verschuiving van kennis naar vaardigheden. ‘Onze eigen adviseurs aan de balies van de lokale kantoren waren vroeger financieel opgeleide mensen. Tegenwoordig komen ze van de hogere hotelschool. Wat ze hebben

‘Al onze beroepen gaan de komende decennia veranderen of verdwijnen’

24 GROENE HART NOORD

geleerd, is om gastheerschap in praktijk te brengen. Dat is een competentie die veel duurzamer is dan kennis. Kennis blijft belangrijk, maar dat spijkeren we via opleidingsprogramma’s wel bij.’ Om vraag en aanbod naar arbeid beter op elkaar te laten aansluiten, moet de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven beter, vindt Van Noort. ‘Een goed voorbeeld zijn de kennisclusters waarvan de eerste in de jaren negentig werden gevormd. Brainport regio Eindhoven is zo’n kenniscluster waar universiteiten, technologiebedrijven en overheid op één plek samenwerken. Een ander voorbeeld is een academisch ziekenhuis waar studenten vanuit de praktijk worden opgeleid. Dat is niet alleen een model voor wetenschappelijk onderwijs. Een mbo-opleiding in Brabant die leerlingen opleidt voor een carrière in de retail, heeft samen met ondernemers een eigen winkelconcept ontwikkeld waar leerlingen hun kennis in praktijk brengen. De hele buurt doet daar zijn boodschappen. Daarvoor moet je als onderwijsbestuurder wel de grenzen van het systeem durven op te zoeken. Je bent dan geen onderwijsinstelling meer maar een bedrijf en wordt ook door de overheid zo behandeld.’

Door het gebruik van ICT, kan Agora zeshonderd leerroutes aanbieden. Op die manier kan de school gepersonaliseerd onderwijs aanbieden.

3259

VERPLEGEN OP AFSTAND Voor scholen is deze tijd bijzonder uitdagend, verzekert Fred van der Westerlaken, bestuursvoorzitter van de Onderwijsgroep Tilburg. ‘Lag het zwaartepunt in de opleiding tot verpleegkundige vroeger bijvoorbeeld altijd op de zorg, nu zie je dat er naast de zorg steeds meer ICT-vaardigheden gevraagd worden. En het tempo waarin nieuwe ontwikkelingen zich aandienen, is veel hoger. Vroeger had je drie jaar de tijd om een curriculum voor te bereiden en kon je daar zeven jaar mee vooruit. We moeten sneller kunnen inspelen op ontwikkelingen. Op dit moment werken onze docenten en mensen uit het bedrijfsleven samen in zogenaamde werkateliers. Daar stellen we de vraag: hoe ziet de wereld er over drie jaar uit? Hoe kun je dat vertalen in een lesprogramma? We zetten steeds meer in op vaardigheden waarmee je zelf kennis opdoet. Hoe leer je wat betrouwbare kennis is? Hoe stel je zelf een betrouwbaar curriculum samen? Ook mbo-leerlingen moeten zich na hun opleiding blijven ontwikkelen. Zo wordt het analytisch vermogen van mbo-leerlingen steeds belangrijker. Mijn huis zit vol domotica. Al die apparatuur wordt door een installateur op afstand gemonitord. Ook in de zorg moeten verpleegkundigen steeds vaker op afstand hun werk doen. Daarvoor moet je goed kunnen luisteren om de situatie in te schatten.’ SCHOENEN Leonard Geluk, bestuursvoorzitter van De Haagse Hogeschool, ziet een omslagpunt. ‘Scholen moeten veranderen. Van oudsher moeten hbo-opleidingen studenten opleiden tot goede vakmensen, zorgen dat ze een onderdeel vormen van de samenleving en als mens sterk in hun schoenen staan. In het verleden lag de focus vooral op het eerste. Nu wordt het derde steeds belangrijker. Hoe kunnen we meer aandacht besteden aan de persoonlijke ontwikkeling? Dat wordt de uitdaging. De vakgerichtheid blijft belangrijk, je hebt kennis nodig om mogelijkheden te zien. Uit een recent rapport van McKinsey naar de vaardigheden die werkgevers belangrijk vinden, blijkt dat werkethiek op de eerste plaats komt. Daar valt nog een wereld te winnen. Dan moet je meer denken aan een-op-eencoaching. In het bedrijfsleven werkt men met persoonlijke ontwikkelplannen. Dan kijk je naar competenties. Zo’n aanpak zou je voor onderwijs aan studenten ook moeten ontwikkelen.’

Zeshonderd leerroutes Precies een jaar geleden startte in Roermond Agora: een school met 34 leerlingen waarin alle bestaande conventies overboord zijn gegooid.

Geen schoolniveaus, geen vakken of leermethodes. Leerlingen ontdekken zelf de wereld aan de hand van vijf thema’s: wetenschap, kunst, sociaal, spiritueel en ethiek. ‘Het concept van de school zoals we dat vorig jaar neergezet hebben, is grotendeels intact’, aldus Sjef Drummen, adjunct-directeur van Stichting Onderwijs Midden-Limburg en bedenker van Agora. ‘Dat komt omdat we werken volgens een agile aanpak: iedere dag vragen we ons af wat werkt en wat niet. We doen kinderen tekort met die rigide structuur waarin de school bepaalt wat je moet leren. Verwondering zou de basis moeten zijn.’ Toch is er niets vrijblijvends aan het volgen van het onderwijs bij Agora, verzekert Drummen. ‘Dankzij het gebruik van ICT kunnen we gepersonaliseerd onderwijs aanbieden. Er zijn zeshonderd leerroutes. Hierdoor hebben we een model waarmee we de kwaliteit van een leerling zichtbaar kunnen maken. Iedere dag reflecteert de leerling wat hij geleerd heeft. Die leerdata worden opgeslagen. Je ziet niet alleen of iemand leerdoelen heeft gehaald maar ook wat voor individu iemand is. We garanderen een diploma, maar belangrijker nog is dat we leerlingen leren omgaan met verandering. Ze weten dat ze kunnen vertrouwen op zichzelf.’

25

3259

SAMENWERKEN

Onlangs nam Junis Kinderopvang de Zoetermeerse kinderopvangorganisatie De Drie Ballonnen over. Om deze complexe transactie op een kundige manier te begeleiden, bracht accountmanager Mark Schut Junis in contact met Rembrandt Fusies & Overnames. TEKST: ESTHER DANIËLS FOTO'S: ANGELIQUE DE VRIES

RABOBANK-ONDERDELEN WERKEN SAMEN VOOR JUNIS KINDEROPVANG

‘Zo’n overname is een rituele dans’ M

3259

arie-Louise van Mourik is directeur-bestuurder van Junis Kinderopvang. In de afgelopen jaren kreeg Junis te maken met een teruglopende vraag, mede veroorzaakt door grillige politieke besluitvorming. In zo’n klimaat vereist het lef en ondernemingszin om een grote beslissing als deze te nemen: 'Junis wil blijven investeren in de kwaliteit en de pedagogische ontwikkeling van haar kinderopvang. Daarvoor heb je nu eenmaal een bepaalde schaalgrootte nodig. De mogelijkheden voor autonome groei zijn onder deze omstandigheden begrensd, dus vandaar dat wij op zoek waren naar geschikte overnamekandidaten. Ook met de Rabobank bespraken we onze strategische opties, omdat onze relatie op meer berust dan op financiële dienstverlening alleen. Ik beschouw de bank als onze sparringpartner, met wie wij een grote betrokkenheid voor het sociale domein delen. Vanuit die vertrouwensbasis stelde Mark ons voor aan Rembrandt Fusies & Overnames.' 28 GROENE HART NOORD

GRAAG EEN STAP EXTRA Mark Schut, Accountmanager Grootzakelijk bij Rabobank Groene Hart Noord: 'Junis is een maatschappelijke onderneming die, net als wij, stevig geworteld is in de lokale samenleving. De toekomst van de kinderopvang is ook de toekomst van honderden kinderen, ouders en werknemers. In eerste instantie had Junis zelf al een aantal overnamekandidaten uit het eigen netwerk op het oog. Ik heb toen de brug geslagen naar onze collega’s van Rembrandt Fusies & Overnames, omdat zij de specifieke deskundigheid in huis hebben om zo’n transactie te begeleiden. Na het vastlopen van de onderhandelingen met de eerste partijen, heeft Junis een zoekvraag bij Rembrandt uitgezet. VOELSPRIETEN Roderick Kranendonk en David Linders traden namens Rembrandt op als adviseurs. Zij gingen aan de slag met het zoekprofiel en zetten dit onder meer uit bij accountmanagers en private bankers van alle lokale Rabobanken in Nederland. David: 'Een succes-

3259

'Ik beschouw de bank ook als sparringpartner'

29

volle fusie of overname berust altijd op een gedegen voorbereiding. Wij hebben overal in de markt onze voelsprieten uitstaan en dat levert een groot bereik op. In het koopprofiel zetten we eerst een aantal basisvoorwaarden uiteen om tot een passende match te komen. Denk aan bedrijfsactiviteiten, omvang of locatie, maar ook aan meer specifieke eisen, zoals bijvoorbeeld de nadruk op pedagogische kwaliteit. Uit die eerste selectie kwamen zes mogelijke kandidaten naar voren. Daar zat ook de reactie van collega Irma Slotboom bij, vermogensmanager bij Rabobank Regio Den Haag. Zij behartigde de belangen van de eigenaar van De Drie Ballonnen en vermoedde een kansrijke match.' MET ELKAAR OPTREKKEN 'De eerste kennismaking met De Drie Ballonnen voelde als een soort rituele dans', vertelt Marie-Louise. 'Er zaten twee gezonde bedrijven aan tafel, dus je bent van beide kanten bezig om jouw organisatie te verkopen. Het gaat dan vooral om de klik. Zowel op zakelijk als persoonlijk niveau moet het licht op groen springen. Na zo’n eerste ronde komt het hele overnamecircus op gang. Dat is een tijdrovende procedure, waarin Rembrandt en Junis nauw met elkaar zijn opgetrokken. Roderick en David namen ons mee in het overnameproces, waar Bart Elenga - manager bedrijfsvoering bij Junis - en ik onze inhoudelijke kennis van de kinderopvang inbrachten.' David: 'Wij treden op als processpecialist en nemen onder andere de hele financiële analyse

“Zowel op zakelijk als persoonlijk niveau moet het licht op groen springen.”

30 GROENE HART NOORD

David Linders, Mark Schut en Marie-Louise van Mourik

uit handen. Hoe kom je uiteindelijk tot een reële waardering en een kansrijke bieding? Ben je als bedrijf toegerust om zo’n 40% te groeien? Passen de culturen bij elkaar en kun je daarmee de kwaliteit borgen voor bestaande en nieuwe klanten? Hoe steek je de onderhandelingen in? Dat zijn gewichtige beslissingen die alleen met de grootste zorgvuldigheid genomen kunnen worden.' DE CIRKEL IS ROND Na het zetten van de handtekeningen heeft Mark Schut samen met zijn team van specialisten alle vraagstukken op het gebied van betalingsverkeer, verzekeren en financieren uit handen genomen. Zo hebben de Rabobank en Rembrandt de klant van begin tot het einde van het overnameproces ontzorgt. 'Met de overname heeft Junis haar positie in de regio verstevigd', aldus Mark Schut. 'Er is ons veel aan gelegen om zo’n sterke lokale speler voor de regio te behouden. Let wel: dat is niet alleen belangrijk voor de werkgelegenheid van de medewerkers van Junis en De Drie Ballonnen. Het betekent ook dat wekelijks duizenden kinderen in hun ontwikkeling worden gestimuleerd, terwijl hun ouders de handen vrij hebben om bij te dragen aan de samenleving. Tel die effecten maar eens bij elkaar op en je begrijpt dat wij hierin graag onze verantwoordelijkheid nemen.' 'Bovendien', besluit David, 'hebben wij op het juiste moment een match tussen twee Rabobank-klanten tot stand gebracht, die elkaar op eigen kracht wellicht nooit hadden gevonden. Dat geeft deze samenwerking natuurlijk extra glans. De cirkel is rond.'

RABO DOC

RABOBANK.NL/GHN

3259

SCHENKEN. NU OF LATER?

En dan staan uw kinderen ineens op eigen benen. Maar kunnen ze hun dromen en plannen ook uitvoeren? Een eigen zaak beginnen of een eerste huis kopen? Dat zijn flinke stappen. Als u uw kinderen wilt helpen hun dromen waar te maken, kan een schenking hen een steuntje in de rug geven. Schenken kan jaarlijks voor een deel belastingvrij en op veel manieren. In de miljoenennota 2016 is aangekondigd dat de vrijstelling eigen woning van €100.000,- weer terugkomt. Esther Karens, accountmanager Private Banking bij Rabobank Groene Hart Noord vertelt u meer over de mogelijkheden in een kort filmpje. Ga hiervoor naar rabobank.nl/ghn.

31

LEENSTELSEL

ZORGELOOS STUDEREN

Studieschuld of investering in de toekomst? Zorgeloos studeren met een studieschuld in het vooruitzicht, kan dat? Wie verstandig omgaat met de relatief goedkope lening van de overheid, is goed op de toekomst voorbereid. TEKST: DIRK VAN DER LIT FOTO'S: CENSUUR

E

en opleiding is nog steeds de allerbeste investering in de toekomst, ondanks de kansen op de arbeidsmarkt voor jongeren en het afschaffen van de basisbeurs. ‘Ga studeren’, riep minister Bussemaker jongeren op. ‘Want wie een diploma heeft in het hoger onderwijs verdient anderhalf tot twee keer zoveel als iemand met een mbo-diploma.’ Dat maakt een studie altijd een verantwoorde investering. Toch?

LAGE RENTE Met het verdwijnen van de basisbeurs leveren studenten financieel flink in. Voor een thuiswonende student scheelt dat jaarlijks 4.800 euro, voor een uitwonende zelfs 13.400 euro. Dat geld moet dus ergens anders vandaan komen. Een bijbaantje? Ouders? Of toch maar een lening? Voor de meeste studenten zal dat laatste het geval zijn. Gelukkig is een lening bij het ministerie van Onderwijs niet duur. De te betalen rente is zeer laag en de periode waarin de lening terugbetaald moet worden 32 GROENE HART NOORD

bedraagt maar liefst 35 jaar.

ONBEPERKT BIJVERDIENEN De lage rente en lange termijn om terug te betalen kunnen ervoor zorgen dat veel studenten er zonder veel nadenken voor kiezen om het maximale maandbedrag van 1.016,71 euro te gaan lenen, al hebben zij dat bedrag misschien niet helemaal nodig. ‘Dat is echt een risico’, zegt Gabriëlla Bettonville van het Nibud. ‘Zeker als ze een deel van dat geld sparen met het idee om daar later leuke dingen van te gaan doen. Dat raden wij ten zeerste af. Liever wijzen wij studenten erop dat ze met een bijbaantje onbeperkt mogen bijverdienen.’ Daar is Ellis Ramakers, marketingmanager Jonge Klanten bij Rabobank Nederland, het van harte mee eens. ‘Wij zullen studenten altijd adviseren om verantwoord te lenen’, zegt zij. ‘Daarnaast wijzen we ze erop om rekening te houden met eventuele toekomstige uitgaven. Komt er een buitenlandse stage aan of is de laptop gedurende de studie misschien een keer aan

Studenten die verstandig lenen, hoeven later geen zware financiële last mee te dragen.

NIEUW SYSTEEM

vervanging toe? Bijverdienen kan dan heel zinvol zijn. Je studie is een investering in je toekomst, die kun je niet serieus genoeg aanpakken.’ Het hebben van een studieschuld (of andere leningen) hoeft in die toekomst geen belemmering te zijn om een huis te kopen. De Rabobank en andere geldverstrekkers berekenen daarbij wel hoe die financiële verplichtingen van leningen meetellen, bijvoorbeeld bij het vaststellen van de hoogte van de hypotheek.

3259

BEWUST UITGEVEN Wat kan de Rabobank doen voor studenten? ‘We helpen ze graag om te groeien naar financiële zelfstandigheid’, zegt Ramakers. ‘Daar hebben we verschillende tools voor, zoals een online huishoudboekje. Zo leren we studenten om hun eigen keuzes te ma-

ken en grip te krijgen op hun financiën.’ Ouders zijn ook een belangrijke doelgroep volgens de Rabobank en het Nibud. Veel ouders zullen zich afvragen of zij een bijdrage moeten leveren voor de studie van hun kinderen. Gabriëlla Bettonville: ‘Wij zeggen: niets moet, kijk eerst of het kan. En vooral: breng je zoon of dochter financiële verantwoordelijkheid bij. Je kunt best de kosten van het gebruik van een mobieltje vergoeden, maar laat je kind zelf de betalingen verrichten. Zo wordt hij of zij zich bewust van de kosten.’ En ouders die willen sparen voor de toekomstige studie van hun kinderen? Sparen is altijd goed, vinden zowel Nibud als de Rabobank. Bettonville: ‘Maar leg je niet op voorhand vast. Wie weet gaat je kind helemaal niet studeren, of misschien heb je het geld voor iets anders nodig.’

Jongeren die dit jaar aan hun opleiding beginnen, ontvangen geen basisbeurs meer maar vallen onder een nieuw systeem: het leenstelsel. Studerende kinderen van ouders die minder dan 46.000 euro per jaar verdienen, krijgen een aanvullende beurs. Die kan oplopen tot 378 euro per maand. Die beurs geldt als gift indien binnen tien jaar het diploma wordt behaald. Overige studiekosten kunnen studenten lenen bij de Dienst Uitvoering Onderwijs. Net als in het huidige systeem ontvangt iedere student een ov-kaart.

33

AANDEEL IN ELKAAR

Door zakgeld leren kinderen om te gaan met geld. Julia houdt van haar maandbedrag voldoende over om te sparen. “Ik heb niet zoveel nodig.” TEKST: ROB BUISMAN FOTO'S: RIEKELT BEZEMER

CAROLINE VOETS (52)

‘Zakgeld was nooit een issue’

“

Onze kinderen hebben bij hun geboorte een Rabobank spaarrekening van hun grootouders gekregen. Daar is af en toe wat geld op gestort zonder dat de kinderen het wisten. Verder hebben we op de basisschool nooit zakgeld gegeven, dat is in ons gezin nooit een issue geweest. Wanneer ze iets werkelijk nodig hadden, zorgden wij ervoor dat ze het kregen; een fiets voor school of een boek tijdens de Kinderboekenweek. Op vakantie stopten we ze soms wat toe. Als ze jarig waren, gaven we echte cadeaus. Geld is in onze opvoeding eigenlijk nooit een onderwerp van gesprek geweest. Of dat goed is geweest? Achteraf is dat moeilijk te zeggen. Voor ons was het in elk geval een bewuste keuze. Wij vinden dat jonge kinderen zich niet bezig moeten houden met geld, dat ze zich daar niet op moeten richten. Dat laatste willen we nog steeds niet, maar toen onze kinderen 12 jaar werden en een jongerenrekening kregen, hebben we wel gepraat over de waarde die geld vertegenwoordigt. Sindsdien krijgt Julia elke maand € 25,- op haar eigen rekening gestort. Dat bedrag hebben we mede aan de hand van de Nibud-website bepaald. Daar kun je vinden wat kinderen gemiddeld per maand uitgeven en waaraan ze het besteden. Julia’s zakgeld is vooral bedoeld voor openbaar vervoer naar school als het slecht weer is, voor cadeaus, persoonlijke verzorging en het opwaarderen van het beltegoed van haar mobiele telefoon.” 34 GROENE HART NOORD

JULIA PLUIM (14)

‘Ik ben er niet zo mee bezig’

3259

“

Ik geef mijn zakgeld voornamelijk uit aan verjaardagscadeautjes voor mijn vriendinnen. Voor de rest doe ik er weinig mee. Ik ga zoveel mogelijk met de fiets naar school en hoef mijn beltegoed bijna nooit op te waarderen omdat we een familie-abonnement hebben en onderling gratis met elkaar kunnen bellen. Daar heb ik dus geen kosten aan, want ik gebruik mijn mobiele telefoon alleen om met mijn familie te bellen en te appen. Ik heb trouwens haast geen tijd om mijn zakgeld uit te geven. Ik zit in de derde klas van het gymnasium en krijg aardig wat huiswerk mee van school. Daarnaast ga ik op woensdag en vrijdag naar ballet en moderne dans. Bovendien heb ik op zaterdag ook nog toneelles. Ik krijg gewoon de kans niet om mijn geld ergens aan uit te geven en kleedgeld krijg ik nog niet, dus daar hoef ik me ook niet druk over te maken. Omdat ik zo weinig uitgeef, houd ik aan het eind van de maand meestal wel geld over. Daardoor heb ik in de afgelopen twee jaar een leuke buffer opgebouwd. Dat vind ik een prettig idee omdat ik weet dat ik voldoende geld achter de hand heb als ik echt een keer iets nodig heb. Verder ben ik niet zo met geld bezig. Als ik meer wil hebben, doe ik thuis betaalde klusjes zoals grasmaaien. Ik besef echt wel wat de waarde van geld is en wat je ermee kunt doen. Ik heb alleen niet zoveel nodig.”

35

AANBIEDINGEN

Als lid van de Rabobank kunt u profiteren van aantrekkelijke kortingen. Kijk voor het volledige aanbod en meer informatie op rabobank.nl/dichterbij

GRATIS BOERENMELK

EXCLUSIEVE WINTERFAIR BOERDERIJ STRAAT-HOF Tijdens de Winterfair bij Boerderij Straat-Hof op zaterdag 12 december is er van alles te vinden om in de feeststemming te komen voor de kerst en de jaarwisseling. Van 15.00 tot 21.00 uur bieden lokale ondernemers o.a. verzorgende, creatieve, smaakvolle en originele producten aan in hun sfeervolle kraampjes. Ook is er muziek en zijn er hapjes en drankjes verkrijgbaar. En

KENNISMAKINGSAANBIEDING

3259

GRATIS THEORIEBOX AUTO OF MOTOR Met ruim 20 jaar ervaring als auto- en motorinstructeur is Peter van der Voorde in oktober 2015 zijn eigen autorijschool ‘Limes Rijopleidingen’ in Alphen aan den Rijn gestart. Tijdens de autorijles wordt gebruik gemaakt van het nieuwste leermiddel: de Lescam, een camera die specifiek is ontwikkeld voor rij-instructies. Het rij- en kijkgedrag wordt tijdens de rijles opgenomen en kan 36 GROENE HART NOORD

direct na de les of een verkeerssituatie afgespeeld en besproken worden. Nieuwsgierig geworden? Kijk op: limesrijopleidingen.nl. Leden van Rabobank Groene Hart Noord ontvangen een theoriebox t.w.v. € 69,- gratis bij aanmelding voor een lespakket. De aanbieding is geldig tot 01-01-2016. Bel voor meer informatie 06-24 55 07 14.

in de Oude Stal kunt u lekker opwarmen als het buiten koud en guur is. Leden van Rabobank Groene Hart Noord krijgen tijdens de Winterfair tegen inlevering van deze bon een fles heerlijk verse BoerenMelk uit de ZelfTap, af te halen in de Oude Stal. Boerderij Straat-Hof is te vinden aan de Willem van der Veldenweg 57 in Leimuiden.

KINDERBOEK

IK ZEG MAAR ZOO VOOR KIKA Steun jij KiKa ook met de aankoop van een leuk boek? Een aantal collega's van Rabobank kreeg de opdracht een kinderboek te schrijven, met als resultaat: Ik zeg maar Zoo voor KiKa. Een boek om voor te lezen, maar ook met verhaaltjes om zelf te lezen.

De opbrengst van het boek (7 euro per verkocht exemplaar) komt in zijn geheel ten goede aan KiKa, een goed doel dat onderzoek steunt naar kinderkanker. Het boek is te koop met zowel een softcover (22,50 euro) als hardcover (27,75). Bestellen kan via rabobank.nl/kinderboek.

EFTELING THEATERPRODUCTIES

SPROOKJESBOOM DE MUSICAL - KORTING en haar leerlingen de weg terug naar huis? Leden van Rabobank Groene Hart Noord kunnen met korting naar deze voorstelling op zondag 20 december 2015 om 16.00 uur in Theater Castellum! Ontvang €7,00 korting op een eersterangs kaartje en betaal slechts €15,00 incl. 1 consumptie. Vul de actiecode 'Rabobank- magazine' in bij je bestelling op theatercastellum.nl.

3259

Ieder jaar vindt in het Sprookjesbos een grote wedstrijd plaats tijdens een wonderlijk muziekfeest. Roodkapje, Assepoester en Draak zijn druk aan het oefenen. Heks zet alles op alles om te winnen en geitje Benjamin wil vreselijk graag meedoen, maar kan geen instrument vinden dat bij hem past. Hoe zal dat aflopen? En vinden de in het Sprookjesbos verdwaalde muziekjuffrouw

37

AANBIEDINGEN

Als lid van de Rabobank kunt u profiteren van aantrekkelijke kortingen. Kijk voor het volledige aanbod op rabobank.nl/dichterbij.

SPECIALE LEDENPRIJS

PAARDENSPORT

SPECIALE LEDENDAGEN IN DE EFTELING

50% KORTING OP TICKET INDOOR BRABANT

Kom op 19 en 20 maart 2016 naar de Rabo Ledendagen in de Efteling. Geniet van live entertainment (de Sprookjesbosbewoners), het sprookje ‘Feetje en de Kluis’, de achtbaan ‘Baron 1898’ en nog veel meer at-

Van 10 t/m 13 maart 2016 staan de Brabanthallen in Den Bosch in het teken van de paardensport. Vier dagen lang demonstreren de beste ruiters uit de hele wereld hun kunnen tijdens de 49e editie van Indoor Bra-

tracties. De Rabobank kan u deze dag aanbieden voor een speciale prijs van € 18 p.p. Kinderen tot en met 3 jaar zijn gratis. Tickets zijn beschikbaar vanaf 7 december. Bestellen kan via rabobank.nl/dichterbij.

bant. Als lid van de Rabobank ontvangt u een maximale korting van 50% voor dit evenement (op = op). Voor verdere informatie en de voorwaarden, ga naar rabobank.nl/dichterbij.

EXCLUSIEVE KORTING

UNIEK OVERZICHT WERK JEROEN BOSCH

3259

Na 450 jaar keert ‘De Hooiwagen’ van Jheronimus (Jeroen) Bosch vanuit Madrid terug naar Nederland. Van 13 februari t/m 8 mei 2016 schittert dit topstuk in Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch. Met naar verwachting 20 panelen en triptieken en 19 tekeningen wordt ‘Jheronimus Bosch – Visioenen van een genie’ de grootste overzichtstentoonstelling ooit. De tentoonstelling is het hoogte38 GROENE HART NOORD

punt van het Nationaal Evenementenjaar Jheronimus Bosch 500. Rabobank is hoofdsponsor van deze unieke tentoonstelling en u kunt daar bij zijn! Als lid van de Rabobank ontvangt u een exclusieve korting van € 4 op uw ticket. U betaalt € 18 i.p.v. € 22. Tickets zijn verkrijgbaar via de online ticketshop van Het Noordbrabants Museum. Info: rabobank.nl/dichterbij.

COLUMN

LONNEKE TAX Directeur Particulieren & Private Banking bij Rabobank Groene Hart Noord

Jongeren en beleggen: jong geleerd is oud gedaan

J

3259

ongeren en beleggen, niet meteen een link die vaak wordt gelegd. Natuurlijk, beleggen als (groot)ouders voor kinderen of kleinkinderen is een bekende manier om een ‘spaarpotje’ op te bouwen voor als ze bijvoorbeeld gaan studeren of 18 jaar worden. Vaak hebben de (klein)kinderen hier geen weet van, tot ze op een feestelijk moment met het -hopelijk positieve- resultaat worden geconfronteerd. Maar hebben jongeren zelf eigenlijk iets met beleggen? Afgelopen week vroeg ik mijn jongens van 12 en 14 wat ze van beleggen weten en of ze daar interesse in zouden hebben. Ondanks dat ik ze in de loop van de jaren best wel wat verteld heb over mijn vak en de bank in het algemeen komen ze nog niet veel verder dan ‘dat is toch iets met aandelen’ en ‘dan ben je toch eigenaar van een bedrijf’. Sparen staat scherper op hun netvlies en het fenomeen van rente ontvangen boeit hen voorlopig nog een stuk meer. Toch geldt voor beleggen ‘jong geleerd is oud gedaan’. Vaak horen wij van beginnende be-

Wist u dat er diverse websites en apps beschikbaar zijn waar jongeren kunnen oefenen met beleggen?

leggers (vaak veertigers) dat zij spijt hebben dat ze niet op een eerder moment zijn gestart. Niet in de laatste plaats omdat een lange beleggingshorizon nu eenmaal meer mogelijkheden en vrijheden biedt. En dan heb ik het nog niet eens over de lage spaarrente van dit moment. Als wij dus onze kinderen vast kennis laten maken met beleggen, geven we ze wellicht een voorsprong die ze later in hun leven (hopelijk letterlijk) te gelde kunnen maken. Wij stimuleren dit kennismaken met beleggen onder andere door het faciliteren van gastlessen op middelbare scholen, zoals ook beschreven in het artikel op bladzijde 11. Van de term beleggen blijken de middelbare scholieren niet zo warm te lopen, maar als het gaat om bekende merken als Apple, Microsoft en Shell dan voelen ze zich meer aangesproken. Het idee dat je voor een héél klein stukje ‘de baas kan zijn’ van zo’n prachtig bedrijf spreekt toch wel tot de verbeelding. Van onze gastdocenten krijgen we terug dat doceren in grote getallen, het geheel visueel en beeldend maken en de jongeren uitdagen de sleutel is tot een geïnteresseerde klas. Kortom: meer hun taal spreken en niet teveel uitgaan van onze eigen kennis en ervaringen. En dan zijn jongeren stiekem veel meer geïnteresseerd in financiële zaken dan hun ouders denken…. Met deze -ook voor mij nieuwe- tips ga ik toch nog maar eens een nieuwe poging wagen bij mijn zonen! 39

AANDEEL IN DE BUURT

WIE

Rob Ruivenkamp en Marja Wareman. Rob is voorzitter bij Terre des Hommes Alphen aan den Rijn en Marja Wareman is actief als vrijwilligster in de winkel.

WAT

Met de Rabo Tehuisdoos kun je spullen inleveren die je niet meer gebruikt. De Rabobank bezorgt deze spullen bij de Terre des Hommes winkel. Hiermee maken we iemand anders blij in Nederland, maar helpen we ook de kinderen in Bolivia.

WAAR

In de Terre des Hommes kringloopwinkel, Van Nesstraat 15 in Alphen aan den Rijn. Hier kun je dames-, heren- en kinderkleding, schoenen, accessoires, speelgoed, boeken, lp's, kleine huishoudelijke artikelen en bric a brac kopen.

WAAROM

Een bezoekje brengen? De duurzame winkel Terre des Hommes is geopend op dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur. Op zaterdag staan alle vrijwilligers van 11.00 tot 16.00 uur voor u klaar. Het telefoonnummer van de winkel is 0172- 728 043.

TEKST: RABOBANK FOTO'S: RIEKELT BEZEMER

WANNEER

3259

De opbrengst van de winkel komt geheel ten goede aan projecten van Terre des Hommes. De opbrengst wordt gebruikt voor de bestrijding van kinderuitbuiting. De Alphense vrijwilligers hebben hiervoor een specifiek project in Bolivia geadopteerd, dat voorziet in hulp aan misbruikte meisjes.