Schiedamsedijk Alliantie: Naar een aantrekkelijk verblijfsgebied tussen Coolsingel en Erasmusbrug

Schiedamsedijk Alliantie: Naar een aantrekkelijk verblijfsgebied tussen Coolsingel en Erasmusbrug

Samenvatting De Schiedamsedijk Alliantie is ontstaan vanuit liefde voor de Schiedamsedijk. De dijk is dé schakel tussen de Coolsingel en de Erasmusbrug, heeft een prachtige ligging tussen het water (De Leuvehaven) en het Baankwartier en mag tot slot steeds vaker toeristen ontvangen. Toch wordt de straat op een of andere manier vaak over het hoofd gezien. Er is veel leegstand en het is geen aantrekkelijk gebied - het doet zijn positie in de stad geen eer aan. De Alliantie ziet veel potentie. We willen meer levendigheid in plaats van de huidige leegstand. Dit draagt bij aan een veiliger gevoel. Ook vergroening is een belangrijk punt. De Alliantie is een bottom-up initiatief vanuit bewoners en ondernemers uit het gebied. Het is een groep die overlegt, maar ook dóet en daarbij draagvlak belangrijk vindt. Tot slot zijn we het aanspreekpunt voor iedereen die een idee heeft voor dit gebied. Dit project omvat een reeks concrete verbeterpunten in de publieke ruimte en een culturele programmering met etalagetentoonstellingen, lezingen en voorstellingen. Zo gaan we de Schiedamsedijk en Leuvehaven weer op de kaart zetten. Tussen de Coolsingel en Erasmus moet een boulevard met allure ontstaan. Daar gaat gedurende twee jaar aan gewerkt worden vanuit cultuurhistorisch besef én met oog voor de toekomst van dit gebied. Het concept voor de Schiedamsedijk Alliantie is een vernieuwend initiatief om bottom-up met overheden samen te werken op thema’s als buitenruimte, verkeer, kunst, cultuur, erfgoed, economie en maatschappelijke tegenprestatie. Vanuit respect voor het verleden denken we na over de ontwikkeling van het gebied. Zo combineren we op een innovatieve manier erfgoed met stedelijke ontwikkeling. Wij dienen deze aanvraag bij CityLab010 in omdat het een project is dat niet binnen de hokjes van de bestaande financieringsinstrumenten past. Om te zorgen voor een opleving van dit gebied is een integrale en ambitieuze opzet nodig, waarbij we zowel de publieke ruimte aanpakken als zorgen voor een inspirerende culturele programmering. Zo draagt de Schiedamsedijk Alliantie bij aan een schone en mooie stedelijke omgeving door de inzet van cultuur als vernieuwende kracht. Achtergrond Iedereen vraagt zich af hoe het mogelijk is dat de Schiedamsedijk, als belangrijke verkeersader met een grote historische betekenis, zo veel leegstand kent. Natuurlijk is het is een landelijke trend dat door de opkomst van het online shoppen er een grote winkelleegstand is. Bovendien staan ook in Rotterdam veel kantoren leeg en kwamen door de economische crisis de bouwplannen voor het Baankwartier in de la terecht. Verder zorgden de bezuinigingen op het Havenmuseum ervoor dat er enigszins de klad is gekomen in het buitenmuseum. Mede door deze oorzaken verpauperde het gebied. Wat ooit een levendige uitgaansgebied was, maakt nu een verlaten indruk. Maar ondertussen zijn er in de stad tal van voorbeelden van gebieden die zich wel succesvol herpakt hebben: Witte de Withstraat, Schiedamse Vest, Hoogstraat, Meent, Pannekoekstraat, Oude Noorden, West-Kruiskade en Katendrecht. Waarom zou dat niet ook kunnen in dit gebied dat in het hart van de stad ligt? In november 2015 vond een drukbezochte bijeenkomst plaats in het Verolme Paviljoen van het Maritiem Museum met de ondernemers van de Schiedamsedijk en de Leuvehaven. Er bleek behoefte om tot een initiatief te komen om de leegstand aan te pakken en gezamenlijk te werken aan verbeteringen. Uitdrukkelijk werd de wens uitgesproken ook de bewoners erbij te betrekken en het niet enkel een ondernemersvereniging moest worden. Aanwezige bestuurders van verenigingen van eigenaren zegden hun medewerking toe. Er werd een initiatiefgroep opgericht die enkele malen bij elkaar kwam en een inventarisatie van knelpunten en mogelijke verbeteringen heeft gemaakt. De initiatiefgroep bestaat uit vertegenwoordigers van Centrum Bikes, De Sleutel Specialist, Shop Erotica, Ophuysen Multifunctionele Printers, twee verenigingen van eigenaren, Cultuurscout Centrum en bewoners. De initiatiefgroep werd mede gestimuleerd doordat de werkgroep 'In de ban van de Baan' besloot zich zelf op te heffen en in afwachting van mogelijke nieuwe initiatieven een slapend bestaan ging leiden. Ondertussen ging het project 'Baankwartier weer opgebouwd' eind vorig jaar van start, met het doel om meer waardering voor het wederopbouwerfgoed van het Baankwartier te creëren. Dit project bestond uit een documentaire, een educatief scholenproject met het Zadkine, lezingen en etalagetentoonstellingen in leegstaande panden. De etalagetoonstellingen tonen historisch beeldmateriaal van het gebied uit de jaren

vijftig en zestig. Vanwege het succes zijn de tentoonstellingen verlengd en trekken nog steeds heel veel bekijks. Passanten raken zelfs met elkaar in gesprek over de foto’s. Met de Schiedamsedijk Alliantie willen we de bovenstaande initiatieven verder ontwikkelen tot een ambitieuze aanpak van het gebied. Hierbij maken we gebruik van de inventarisatie van knelpunten en mogelijke verbeteringen die reeds is gemaakt door de initiatiefgroep. Activiteiten van de Schiedamsedijk Alliantie De activiteiten van de Schiedamsedijk Alliantie bestaan uit twee componenten: een aanpak van de publieke ruimte en een culturele programmering. We lichten ze hier allebei apart toe, maar in de concrete aanpak zijn ze natuurlijk verbonden. Want door de culturele programmering komt immers ook de publieke ruimte tot leven. Aanpak van de publieke ruimte De Schiedamsedijk Alliantie heeft tot doel om vanuit de historische betekenis van dit gebied te werken aan haar ontwikkeling. Dit moet ervoor zorgen dat het weer het levendige gebied wordt dat het ooit was. Discussies binnen de initiatiefgroep leverden op dat men weliswaar geïnteresseerd is in ontwikkelingen op langere termijn maar ook prioriteit wil geven aan een aantal concrete punten die op korte termijn aangepakt kunnen gaan worden: Een terugkerend onderwerp is de groenvoorziening. Met de heemtuin op de Schiedamse Vest is daarmee een goede start gemaakt, maar het aanzien van het bestaande groen maakt een armoedige indruk. Een voorbeeld hiervan is het groen bij de trappen van de Schiedamsedijk naar de Ketelaarstraat en naar de Blekerstraat. Er zouden dan ook meer groenvoorzieningen kunnen komen, zoals een groene trambaan, groen op de daken en plantenbakken. De vervuiling van het Baankwartier blijft zorgelijk. Geprivatiseerde nutsbedrijven weigeren de rekening te betalen voor het laten verwijderen van graffiti of geven niet thuis. Zou het niet aardig zijn om samen met een organisatie als Rewriters, die met streetart Rotterdam willen opfleuren en onlangs de Aardig Onderweg Award publieksprijs wonnen, een graffitibeleid te ontwikkelen? Ook de ondernemers zelf is het een doorn in het oog dat de meeste bedrijven tussen Churchillplein en Schilderstraat rolluiken hebben. Of ze zijn ’s avonds open, en dan zijn de rolluiken overdag dicht, of ze zijn overdag open en hebben ’s avonds dichte rolluiken. Onderzocht zou kunnen worden of in ruil voor cameratoezicht de ondernemers bereid zijn de rolluiken te verwijderen. Margreet Olsthoorn, eigenaresse van de gelijknamige winkel, vraagt zich af of er in de wintermaanden iets met een moderne vorm van kerstverlichting zou kunnen gebeuren om het gebied een beter aanzien te geven. Culturele programmering De lopende etalagetentoonstellingen op de Schiedamsedijk vormen de inspiratie voor de programmering die plaats zal vinden in het kader van deze aanvraag. De historische foto’s geven een beeld van hoe de Schiedamsedijk ooit was: een levendig verblijfsgebied met een rijk cultureel leven. Met de culturele programmering willen we die historische lijn doortrekken naar het heden. De programmering wordt uitgerold over de gehele Schiedamsedijk en Leuvehaven: in de leegstaande paviljoens en in de in gebruik zijnde of leegstaande winkels. Deze programmering geeft de noodzakelijke stimulans om dit gebied weer op de kaart te zetten als een levendige omgeving. Vanwege het succes van de etalagetentoonstellingen willen we dit format uitbreiden met een uitgelicht lint vanaf het Inntel en de GGD tot aan het Churchillplein. Een lint dat als een vorm van bewegwijzering dagjesmensen en toeristen beter naar het centrum zal gaan leiden. Dit kan ook een bijdrage leveren aan het oplossen van het probleem dat toeristen na een spectaculair begin over de Erasmusbrug al wandelend in een leegstandsgebied komen, en dan volgens de winkeliers verdwaald raken in hun zoektocht naar het centrum. Ondertussen blijft het aantal cruise boten stijgen naar 62 dit jaar. Voor volgend jaar staat de teller zelfs al op 80. Dit staat nog los van de 500.000 bezoekers die de Spido aan de voet van de Erasmusbrug jaarlijks trekt.

Er zijn diverse Rotterdamse onderwijsinstellingen waarvan de studenten onderzoek hebben gedaan naar dit gebied. Wij willen de resultaten van hun studies, zoals bijvoorbeeld de maquettes, graag zichtbaar maken op de plekken die zijn onderzocht. Dit biedt inspiratie voor de verdere ontwikkeling van het gebied. Docenten van de Rotterdamse Academie van Bouwkunst en Willem de Kooning Academie zochten bijvoorbeeld contact met ons voor presentaties door hun studenten. Ook werden we benaderd door Kool Ontwerpers, die voor het 'Stadslab Baankwartier' door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie worden ondersteund. Zij zijn op zoek naar een locatie voor presentaties en bijeenkomsten. Gasttentoonstellingen door de Herinneringsmusea van Humanitas met bijvoorbeeld een Puch bromfietstentoonstelling behoren ook tot de mogelijkheden. Al deze partijen vragen om ruimte voor hun culturele activiteiten. Wij willen hen daarom graag een podium bieden in de omgeving van de Schiedamsedijk. De bestaande samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, zoals onlangs door ons bemiddeld bij een landelijke wederopbouwtentoonstelling in de Centrale Bibliotheek, kan uitgebreid worden. Het Platform Wederopbouw Rotterdam heeft tot nu toe gefocust op de Oostelijke Binnenstad maar zou daar graag in samenwerking met ons het Baankwartier aan toevoegen als volgend gebied. De Rotterdamse theatergroep Hotel Modern is op zoek naar een tijdelijke etalage / expositieruimte voor de voorstelling 'Publieke Figuren' tijdens de komende Wereldhavendagen. Eerder is deze vertoond in de etalage van Boekhandel van Gennep, hetgeen voor vele nieuwsgierige bezoekers zorgde. Ook is er een horecaondernemer die graag in een van de paviljoens op de Leuvehaven een eigentijds kwalitatief hoogstaand pop-up restaurant wil beginnen. Hij is daarover in gesprek met het Maritiem Museum en Stadsontwikkeling. Mocht dit doorgaan zou samenwerking op het gebied van horeca voor de hand liggen. Kortom, het moet mogelijk zijn om met een relatief bescheiden budget een interessante (gast)programmering neer te kunnen zetten met tentoonstellingen, lezingen, presentaties en voorstellingen. Zo kunnen we de verborgen kwaliteiten van dit gebied voor het voetlicht brengen bij de Rotterdammers. Planning De initiatiefgroep heeft overwogen zich aan te sluiten bij de ondernemersvereniging Witte de Withstraat, maar kwam tot de conclusie dat voor de Schiedamsedijk een andere agenda wenselijk is: een Schiedamsedijk Alliantie. Wel is de ambitie uitgesproken om zo goed mogelijk contact te gaan onderhouden met de ondernemersvereniging Witte de Withstraat ent de ondernemers die zich inzetten voor de ontwikkeling van de West Blaak. Nu werkgroep 'In de ban van de baan' niet meer actief is zal er een nieuwe nieuwsbrief, website en Facebookpagina moeten komen om de communicatie met betrokkenen weer op te kunnen pakken. Er is behoefte om met regelmaat bij elkaar te komen en knelpunten te bespreken. Daarnaast werd gesproken over meer informele periodieke borrels. De overtuiging is dat gezien de ontwikkelingen van het gebied, en de ambities van de gemeente qua planning, het mogelijk zou moeten zijn om binnen een periode van twee jaar de zaak op de rails te hebben. Daarna zou de Schiedamsedijk Alliantie zichzelf moeten kunnen opheffen omdat het gebied dan weer op de eigen benen staat. Onze activiteiten concentreren zich in de periode september 2016 tot en met augustus 2018:    

Opening tijdens Wereldhavendagen met voorstelling Hotel Modern 2 september 2016 Doorlopende etalagetentoonstellingen vanaf 1 september tot en met 31 augustus 2018. Verbouwing paviljoens september/oktober 2016 Drie bewoners en ondernemersbijeenkomsten per jaar.

Zaak is dat zoveel mogelijk ondernemers en bewoners betrokken worden bij de planontwikkelingen van de gemeente. Daarnaast is het belangrijk dat ideeën ondertussen al uitgetest kunnen worden of ze op die plek ook in de praktijk aanslaan en daarmee draagvlak gecreëerd wordt voor de plannen die daadwerkelijk uitgevoerd gaan worden. Potentieel draagvlak lijkt aanwezig te kunnen zijn bij onroerend goed eigenaren, verenigingen van eigenaren, ondernemers, GGD, Maritiem Museum, Inntel Hotel, Eurohotel, Cruise Port Rotterdam, Gebiedscommissie Centrum, Bureau Binnenstad, Ondernemersvereniging Witte de Withstraat, Oogziekenhuis, Pameijer, Bouman GGZ, Air, Cultuurscout Centrum en Maritiem District.

Natuurlijk haakt de Schiedamsedijk Alliantie aan bij ontwikkeling die reeds in gang zijn:  De Coolsingel wordt heringericht.  De bouw van de ranke 150 meter hoge Cooltower in het baankwartier.  Het Oogziekenhuis doekt hun personeelsparkeerplaats op en gaat samen met de Waalse Kerk hun tuinen openen voor het publiek.  Met het Maritiem District onderzoekt de afdeling Stadsontwikkeling van de gemeente Rotterdam, in samenwerking met het Maritiem Museum, de ontwikkelingsmogelijkheden van het gebied tussen de Leuvehaven tot aan de Oude Haven.  Het Havenbedrijf overweegt de vestiging van een haveninformatiecentrum in de paviljoens op de Leuvehaven. Kunnen daartoe de bestaande paviljoens hergebruikt worden, of moeten die juist (deels) worden afgebroken om het zicht op de kades te herstellen? Of moet er iets nieuws op de bestaande fundering gebouwd gaan worden?  Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie ondersteunt het ontwerperscollectief Kool Ontwerpers met het 'Stadslab Baankwartier'.  Doordat het aantal cruiseschepen blijft toenemen, neemt ook het aantal passagiers toe die lopend vanaf de Erasmusbrug een weg zoeken richting het centrum.  Het Maritiem Museum is druk doende met de voorbereidingen van een ambitieuze offshore tentoonstelling. Financiering De initiatiefgroep heeft nagedacht over mogelijk financiering van de activiteiten. Het idee van de Schiedamsedijk Alliantie heeft raakvlakken met buitenruimte, verkeer, kunst, cultuur, erfgoed, economie, binnenstad en maatschappelijke tegenprestatie. Daardoor is het lastig er een geschikt potje voor te vinden. Wellicht dat particuliere fondsen, Gebiedscommissie Centrum, Bureau Binnenstad en Sport en Cultuur (met de nieuwe regeling kunst en cultuur in de Gebieden) mogelijkheden bieden tot het verlenen van financiële bijdragen voor onderdelen van het culturele programma. Een aanvraag als bewonersinitiatief voor de Schiedamsedijk Alliantie lijkt echter gezien het ambitieniveau niet realistisch. Daarvoor is dit project te groot. CityLab010 is op zoek naar projecten die niet in een hokje te passen zijn. CityLab010 is een initiatief van de gemeente Rotterdam waar ideeën voor Rotterdam werkelijkheid kunnen. Besloten is om bij CityLab010 een aanvraag op het thema 'Buitenruimte' in te dienen, met een doorlooptijd van twee jaar. Dit is de periode die nodig lijkt om de Schiedamsedijk weer op de rails te krijgen. Na afloop van de twee jaar zou de organisatie zich moeten kunnen opheffen. Het is een tijdelijke impuls van twee jaar om het gebied met succes te herontwikkelen zodat het daarna weer op eigen benen kan staan. Te zijner tijd zou eventueel gekeken kunnen worden naar de mogelijkheden van een BIZ (Bedrijven Investeringszone) waarbij ondernemers gezamenlijk in de kwaliteit van hun bedrijfsomgeving investeren. Naast de subsidies zal uitdrukkelijk gezocht worden naar medefinanciering door zakelijke partners. Zo kunnen de etalages ook gebruikt worden om toeristen te wijzen op de Watertaxi, Hotel New York, de ss Rotterdam of een nieuwe tentoonstelling in Museum Boijmans van Beuningen. De mogelijkheid blijft bestaan om voor specifieke projecten additionele aanvragen in te dienen bij eerder genoemde stedelijke fondsen. Organisatie De initiatiefnemers hebben besloten om de initiatiefgroep om te zetten in de Werkgroep Schiedamsedijk Alliantie met een kernteam bestaande uit (voorlopig) vier personen: - Evan van der Most - bewoner en directeur DIG IT UP. - Sanne van der Schee - bewoner en werkzaam bij RauwCC. - Wibo van Gennip - bewoner en trainer, coach en organisatieadviseur. - Erik Spijker - ondernemer Ophuysen Multifunctionele Printers. Meer levendigheid, minder leegstand, meer groen en een veiliger gevoel, dat is waar het kernteam met elkaar aan wil werken. Het kernteam komt acht keer per jaar bij elkaar, en drie keer per jaar worden er bijeenkomsten met alle bewoners en ondernemers georganiseerd. Hiervoor worden ook stakeholders uitgenodigd zoals: Maritiem Museum, Stadsontwikkeling, Gebiedscommissie, ondernemers (van Margreeth Olsthoorn tot de fietsenmaker en de eigenaar van de sexshop), GGD, Intell, vertegenwoordigers van het Baanblok en ook de vereniging van eigenaren Maastoren Flat.

Binnen het kernteam zijn de taken van het voorzitterschap, versturen van uitnodigingen en maken van notulen intern verdeeld. Stichting DIG IT UP faciliteert gedurende twee jaar drie bijeenkomsten per jaar van de Werkgroep Schiedamsedijk Alliantie. Voor het Kernteam is binnen de begroting budget opgenomen voor kleinschalige acute ingrepen. Mocht de aanvraag door CityLab010 toegekend worden zal de programmering uitgevoerd worden door de stichting DIG IT UP; waarbij de stichting focust op de cultuur- en erfgoedcomponenten van het project. DIG IT UP ontwikkelt culturele programma’s op het gebied van grootstedelijk materieel en immaterieel erfgoed. Werkt met multimediale projecten, tentoonstellingen in de publieke ruimte, documentaires, essays en lezingen. Initieert projecten, werkt in opdracht van derden, beheert een beeldarchief en een erfgoedlab. Werkt vanuit cultuurhistorisch besef aan scenario’s voor de toekomst. Doet dat met oog voor inhoud en visuele kwaliteit. Werkt in samenwerking met opdrachtgevers en in interactie met het publiek. Stichting DIG IT UP produceerde ook het project 'Baankwartier weer opgebouwd'. Daarnaast is het betrokken bij een project op het Oostplein. Dit gaat over het wederopbouwkarakter van dit plein, de Mariniers Kazerne en molen De Noord, die het bombardement overleefde en in 1954 uitbrandde. De RET gaat de tramrails vervangen, wat voor de gemeente aanleiding is om vanuit historisch besef plannen te ontwikkelen om meer eenheid in het plein te creëren. Historisch beeldmateriaal wordt van 10 juni tot 10 september vertoond in het metrostation en etalages op het Oostplein. Paviljoens Stichting DIG IT UP heeft van Stadsontwikkeling het gebruik van twee leegstaande paviljoens op de Leuvehaven aangeboden gekregen. Vanuit deze centrale plek zouden we de gebiedsontwikkeling kunnen gaan aanjagen. Eén van de twee paviljoens kan gebruikt gaan worden voor de Schiedamsedijk Alliantie als showroom, galerie, etalage, ontmoetingsruimte en pop-up kantoorruimte. Het is de ambitie dat het andere paviljoen door de stichting DIG IT UP gebruikt gaat worden als Erfgoedlab. Een plek waar gewerkt gaat worden aan onze multimediale erfgoedprojecten. Met hulp van vrijwilligers willen we hier onder andere ons aangeboden archieven met duizenden negatieven gaan digitaliseren. Deze negatieven geven een uniek beeld van de wederopbouw van Rotterdam. Sinds de oprichting van DIG IT UP is er veel kennis opgedaan over de inrichting van databasesystemen, over het digitaliseren van foto’s, negatieven, dia’s, films, video’s, over doorzoekbare pdf’s, taggen en metadateren. Met onze vrijwilligers gaan we langlopende digitaliseringstrajecten aan en organiseren Rotterdamse Zoldervondsten bijeenkomsten. Spreekuren waarbij het publiek ook analoog bewegend beeld kan aanbieden en laten digitaliseren. Voorwaarde daarbij zal zijn dat de content past binnen de inhoudelijke doelstellingen van de stichting DIG ITUP en men het vrij van auteursrechten kan aanbieden. Voor dit onderdeel wordt naar financiering gezocht los van de Schiedamsedijk Alliantie (bijvoorbeeld bij de commissie Erfgoed en Letteren van Sport en Cultuur). De aanbieding van de paviljoens door Stadsontwikkeling gaat uit van de paviljoens in de huidige staat, mits het om een maatschappelijke en géén commerciële invulling gaat. Culturele verhuur met horecafunctie zou wel tot de mogelijkheden moeten behoren om een renderende exploitatie mogelijk te maken. Gezien het feit dat het onduidelijk is of de paviljoens gerenoveerd gaan worden, of dat er sloop/nieuwbouw plaats gaat vinden, is het uitgangspunt van Stadsontwikkeling dat ze voor deze objecten op dit moment geen nieuwe contracten aangaan. Voor de stichting DIG IT UP wil Stadsontwikkeling hierop tijdelijk een uitzondering maken. Het zou een overeenkomst worden met een wederzijdse opzegtermijn van een maand. Stadsontwikkeling komt op een maatschappelijk tarief van ca € 60,- per m² per jaar, inclusief water, elektra, stadsverwarming en exclusief btw. Rotterdam, 31 mei 2016 Contact: [email protected]