SCHADEVERGOEDING IN STRAFRECHT Docent Mr W. Römelingh Datum 4 september 2009 Plaats Haagrecht Advocaten Punten 2 PO Juridisch Cursus voor advocaten. Wat te doen ingeval cliënt in hoofdzaak wordt vrijgesproken en in gevoegde bagatelzaak wordt veroordeeld? Uitspraken over "compensation for wrongful conviction". 2 punten PO juridisch. EUR 50 inclusief 19% BTW.
SCHADEVERGOEDING IN STRAFRECHT Tekenen bij aankomst Tekenen bij vertrek Evaluatie
SCHADEVERGOEDING IN STRAFRECHT www.romelingh.com College Cursus | Aanmelden | Annuleren | Cursusaanbod | Cursusmateriaal www.romelingh.com/sheets/sheets-0048.pdf
ACTUALITEIT Politie betrouwbaar? Ja en nee. Ja, omdat de politie een verdachte over het algemeen correct behandeld. Nee, omdat de politie de tegenpartij van de verdachte is en trucs uithaalt om een verklaring van de verdachte los te krijgen.
ACTUALITEIT Ben ik afgeluisterd? Het is zeker mogelijk dat je bent afgeluisterd. Soms merken we het aan de kliks tijdens gesprekken met klanten. Er is zelfs een zaak waarbij een officier van justitie een telefoongesprek tussen een verdachte en een advocaat als bewijs wilde gebruiken.
ACTUALITEIT Doe nergens afstand van Wacht even of de officier van justitie weet te motiveren waarom bijvoorbeeld een brommer "ontnomen", "onttrokken" of "verbeurd" moet worden. Veel officieren van justitie weten zo'n vordering niet goed uit te leggen of vergeten gewoon zo'n vordering in te dienen.
SCHADEVERGOEDING IN STRAFRECHT Systeem Dogmatiek Schuld en onschuldpresumptie Een zaak of twee zaken? Formaliteiten Toepassing rechtspraak Leren declareren Toevoegingsprerikelen Wetsvoorstel Schadecompensatie Schonen strafblad Hell's Angels
SYSTEEM 89 Sv voor hechtenis 591 Sv voor kosten deskundige(n) Accountant Reclassering 591a Sv voor kosten procedure(s) Reis- en verblijfkosten Tijdsverzuim zitting Advocaatkosten
SYSTEEM 89 Sv voor hechtenis Geen straf of maatregel. Wel 9a Sr. 591 Sv voor kosten deskundige(n) Zelfs ingeval van veroordeling. 591a Sv voor kosten procedure(s) Geen straf of maatregel. Geen 9a Sr.
SYSTEEM Hof Leeuwarden 09/10/2008 LJN BG2024 Voorbeeld 591 Sv Verdachte door moeder uit huis gezet Verdachte onbereikbaar voor reclassering Zaak op zitting: "zelf contact opnemen" Verdachte blijft onbereikbaar voor reclassering Advocaat laat zelf rapport opstellen (EUR 500) Afgewezen wegens houding verdachte
SYSTEEM Hof Leeuwarden 21/11/2006 LJN AZ2686 Voorbeeld 591 Sv Raadsman verzoekt rapportage Verzoek rapportage toegewezen Reclassering niet tot tijdige rapportage in staat Raadsman verzoek derde om rapportage Rapportage op zitting besproken Rapportage in strafmotivering verwerkt Toewijzing wegens belang onderzoek
SYSTEEM Artikel 3 lid 2 sub a Wet Tarieven in Strafzaken Geen vergoeding wordt toegekend voor werkzaamheden die deel uitmaken van een taak waarvoor een dienstverband met "overheid" bestaat. Gewone reclassering uitgesloten.
DOGMATIEK Ene uiterste in absoluut/niet-facultatief systeem zonder expliciet recht op schadevergoeding Ontkennende verdachte Rechtmatige inverzekeringstelling Rechtmatige bewaring Rechtmatige gevangenhouding Bekrachtiging in hoger beroep Vrijspraak op zitting (gebrek bewijs/overtuiging)
DOGMATIEK Veel schade voor ontkennende verdachte Geen onrechtmatige (overheids)daad, dus geen recht op schadevergoeding
DOGMATIEK Andere uiterste in absoluut/niet-facultatief systeem met expliciet recht op schadevergoeding Bekennende verdachte Rechtmatige inverzekeringstelling Rechtmatige bewaring Rechtmatige gevangenhouding Bekrachtiging in hoger beroep Vrijspraak op zitting (gebrek tenlastelegging)
DOGMATIEK Weinig schade voor bekende verdachte Geen onrechtmatige (overheids)daad, maar wel recht op schadevergoeding "Vooruitzicht schadevergoeding krachtige prikkel (voor beroepsmisdadigers) om te blijven ontkennen." Vergelijk: Corstens pagina 429
DOGMATIEK Geen absoluut systeem, maar facultatief systeem Artikel 90 Sv Toekenning schadevergoeding heeft plaats indien en voor zover daartoe naar oordeel rechter alle omstandigheden in aanmerking genomen gronden van billijkheid aanwezig zijn. Veel rechterlijke vrijheid (en willekeur)
DOGMATIEK Afweging belangen staat en individu Gebleken schuld verdachte Gebleken onschuld verdachte Houding verdachte voor verdenking Houding verdachte tijdens vervolging Gebrek tenlastelegging Gebrek bewijsgaring Wegvallen ad info zaken
DOGMATIEK Vergelijking met burgerlijk recht Redelijkheid en billijkheid 6:101 BW "eigen schuld verdachte" 6:109 BW "matigingsrecht rechter"
DOGMATIEK Vergelijking met artikel 9 lid 5 IVBPR Een ieder die het slachtoffer is geweest van een onwettige arrestatie of gevangenhouding heeft recht op schadeloosstelling. Dus niet "schadeloosstelling voor zover billijk".
DOGMATIEK Vergelijking met artikel 5 lid 5 EVRM Een ieder die het slachtoffer is geweest van een arrestatie of een detentie in strijd met de bepalingen van dit artikel, heeft recht op schadeloosstelling. Dus niet "schadeloosstelling voor zover billijk". Onrechtmatige vrijheidsbeneming Ongerechtvaardigde vrijheidsbeneming
DOGMATIEK HR 07/04/1989 NJ 1989, 532 Hagenees Aangehouden voor verdenking diefstallen Heengezonden voor verdenking diefstallen Ondertussen Woning ontruimt door gemeente Inboedel opgeslagen door gemeente Inboedel meer dan EUR 15.000 waard, waarvan minder dan EUR 500 gestolen
DOGMATIEK Hagenees stelt civiele vordering in (6:162 BW) Rechtbank wijst vordering af Hoger beroep/cassatie Hagenees Incidenteel hoger beroep/cassatie Staat
DOGMATIEK Staat in incidenteel hoger beroep/cassatie In plaats van afwijzing vordering Hagenees, had niet-ontvankelijkheid Hagenees uitgesproken moeten worden Naast met voldoende waarborgen omkleede 89 Sv geen plaats voor zelfstandige 6:162 BW Lex specialis boven lex generalis
DOGMATIEK Hoge Raad Wetgever heeft met artikel 89 Sv beoogd om rechter mogelijkheid te geven naar billijkheid vergoeding toe te kennen voor rechtmatige, maar achteraf onjuist gebleken vrijheidsbeneming Artikel 89 Sv staat er niet aan in de weg om op grond van 6:162 BW bij civiele rechter volledige schadeloosstelling te vorderen overeenkomstig artikel 5 lid 5 EVRM
DOGMATIEK Zolang 6:162 BW openstaat, hoeft 89-93 Sv niet aan EVRM te voldoen Wat in dit verband voor 89-93 Sv geldt, geldt ook voor 591-592a Sv
DOGMATIEK Hoe zit het met toegang rechter? --Griffierecht betalen Verplichte advocaat Proceskostenveroordeling --Stellen en bewijzen Mogelijkheid "eigen schuld" Mogelijkheid "rechterlijke matiging"
DOGMATIEK EHRM 27/09/1990 12535/86 en NJ 1991, 625 (Wassink v Netherlands) Krankzinnigenwet Burgemeester Emmen President Rechtbank Assen Ontvangt Wassink op rechtbank aan bureau Pleegt twee telefoongesprekken Maakt zelf aantekeningen Besluit tot opname
DOGMATIEK Procedure niet conform artikel 5 EVRM Echter, onmogelijk om te bewijzen dat het niet tot opname zou zijn gekomen bij procedure wel conform artikel 5 EVRM
DOGMATIEK EHRM: Zelfs ingeval geen schade is geleden, kan iemand "slachtoffer" zijn Echter, "schadeloosstelling" van "slachtoffer" is alleen aan orde als er ook schade is geleden (materiële of immateriële)
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE Hoe zit het met "eigen schuld" in 6:101 BW en onschuldpresumptie in 6 lid 2 EVRM? EHRM 25/08/1987 10282/83 (Englert v Germany) Rechter mag schadevergoeding afwijzen met verwijzing naar schuld verdachte als vervolging niet is doorgezet Voorbeeld: sepot politie of officier van justitie Voorbeeld: niet-ontvankelijkheid OM
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE EHRM 21/03/2000 28389/95 (Rushiti v Austria) Macedoniër Beschuldiging Primair poging moord Subsidiair mishandeling Verdachte komt voor jury
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE Jury: 7x niet schuldig en 1x wel schuldig Vrijspraak, maar binnen oordeel jury bestond twijfel. Immers, 7 tegen 1. EHRM: Wanneer verdachte voordeel van twijfel is gegeven verdraagt verwijzing naar schuld verdachte zich niet met onschuldpresumptie
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE EHRM 26/01/1999 38087/97 (Hibbert v Netherlands) Geen judgment, maar decision 1991 Roofoverval Amsterdam 1991 Vrijspraak Rechtbank Amsterdam 1993 Veroordeling Gerechtshof Amsterdam 1996 Verwijzing Hoge Raad 1996 Vrijspraak Gerechtshof Den Haag
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE 89 Sv voor circa EUR 4.100 591a Sv voor circa EUR 350 Belastende getuigenverklaringen rechtvaardigden voorlopige hechtenis. Er was voldoende wettig bewijs, maar er was onvoldoende overtuiging over rol verzoeker. Niet bewezen dat verzoeker feit niet heeft gepleegd.
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE EHRM: Hoewel mogelijk dubbelzinnig en onbevredigend, geen schending onschuldpresumptie Overweging over schuld gaat niet verder dan dat er een redelijke verdenking bestond voor plegen van strafbaar feit
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE Hibbert Geboren 1969 Overlijden 1998 Moeder zet procedure zoon voort 89-93 Sv en 591-592a Sv ook voor erfgenamen (met uitzondering van immateriële schade)
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE Decision uit 1999 EHRM 26/01/1999 38087/97 (Hibbert v Netherlands) Judgment uit 2000 EHRM 21/03/2000 28389/95 (Rushiti v Austria)
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE Hof Den Haag 12/12/2000 LJN AA8923 Weski uit Rotterdam Verzoek luidt: Verzoek 591 Sv Hof leest: Verzoek 591a Sv EUR 265.000 kosten rechtsbijstand EUR 265.000 / EUR 150 = circa 1.750 uur
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE Verzoeker vrijgesproken. In Rushiti overwoog EHRM ... Deze overweging tot uitgangspunt nemend, levert - proceshouding verzoeker of - andere omstandigheid grond op die aanleiding zou moeten geven om kosten niet of slechts gedeeltelijk te vergoeden.
SCHULD EN ONSCHULDPRESUMPTIE Hof ziet ook geen grond voor beperking vergoeding kosten in omstandigheid dat allerlei (preliminaire) verweren zijn gevoerd die ontijdig zijn bevonden dan wel niet of slechts ten dele zijn gehonoreerd. Rechter Von Brucken Fock Advocaat-generaal Van Atteveld Geen woord over: Facturen Betaalbewijzen
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? "Zaak" moet eindigen zonder straf of maatregel Eerste feit ("hoofdzaak") Vrijspraak Tweede feit ("bijzaak") Veroordeling In belang verdachte gevoegde behandeling Metselmoorden... en vals reisdocument
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Rb Den Haag 25/04/2007 LJN BA4438 Mr Wansink (Amsterdam) 285 lid 3 Sv De rechtbank beveelt de splitsing van gevoegde zaken, indien haar blijkt dat geen verband tussen die zaken bestaat of dat die voeging niet in het belang van het onderzoek is.
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Rechtbank Den Haag: Het belang van het onderzoek zoals bedoeld in artikel 285 lid 3 Sv behelst niet het recht op schadevergoeding bij een mogelijke integrale vrijspraak. --Rb Den Haag 04/09/2007 LJN BB2844 231 dagen gevangenisstraf voor beide feiten samen
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? "al datgene waarop rechtsgeding betrekking had" Bij veroordeling voor deel tenlastelegging kan niet gezegd worden dat zaak zonder straf of maatregel is geëindigd HR 08/05/2001 LJN AB1502 en NJ 2001, 508 HR 08/05/2001 LJN AB1509 en NJ 2001, 509
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Opvatting over begrip "zaak" zou (onder andere) volgens Hof Den Haag 30/06/2004 NJ 2004, 472 gelden voor zowel 89-93 Sv als 591-592a Sv. Dat is moeilijk te rechtvaardigen indien de preventieve hechtenis was bevolen voor feit dat in geen enkel zakelijk verband staat tot het gevoegde feit waar wel voor is veroordeeld en bij de strafoplegging die preventieve hechtenis niet kan worden gecompenseerd. Vergelijk: Corstens pagina 436.
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? HR niet uitgelaten over begrip "zaak" in 89 Sv Bedenkingen in literatuur over begrip "zaak" Verschil Onrechtmatige hechtenis (5 lid 5 EVRM) Ongerechtvaardigde hechtenis (9 lid 5 IVBPR) Verschil Schadeloosstelling Rechtsherstel
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Hechtenis gebruikt waarvoor hechtenis verleend? Berechting binnen redelijke termijn? Correcte toepassing 67a lid 3 Sv? Correcte toepassing 285 lid 3 Sv?
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? X heeft 52 dagen in voorlopige hechtenis doorgebracht. Echter, zowel de Rechtbank 's-Gravenhage als het Gerechtshof 's-Gravenhage komen tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van een week (ofwel 7 dagen). De voorlopige hechtenis heeft daardoor 45 dagen langer geduurd dan de gevangenisstraf. Om precies te zijn...
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Ex artikel 89 Sv heeft X een verzoek tot schadevergoeding ingediend bij het Gerechtshof 'sGravenhage. Dit verzoek heeft het Gerechtshof 'sGravenhage niet-ontvankelijk verklaard, omdat artikel 89 Sv alleen toepassing zou kunnen vinden als X van de beide verdenkingen (ofwel "de zaak") zou zijn vrijgesproken.
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Onder "de zaak" moet volgens het Gerechtshof 'sGravenhage worden verstaan alles waarop het "rechtsgeding" betrekking heeft. Staan er meerdere feiten op de dagvaarding dan vormen die feiten "de zaak" ook al bestaat tussen de feiten onderling geen verband. Het Gerechtshof 's-Gravenhage vindt deze uitleg niet in strijd met artikel 5 EVRM.
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? De gemachtigde van X is ten aanzien van een eventuele schending van artikel 5 EVRM minder stellig. In EHRM 23/11/1978 5100/71 en NJ 1978, 224 (Engel v Nederland) overwoog het EHRM dat er geen sprake is van volledig rechtsherstel ("restitutio in integrum") wanneer een ten onrechte ondergane hechtenis (voor een eerste feit) in mindering wordt gebracht op een later opgelegde straf (voor een tweede feit).
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? X meent dat een terughoudende uitleg van artikel 89 Sv geen volledig rechtsherstel biedt voor de 45 dagen die hij ten onrechte in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht. Het verschil tussen de duur van de voorlopige hechtenis en de opgelegde gevangenisstraf is daarvoor te groot. En het kan ook anders: Rechtbank Groningen 06/06/2007 LJN BA7146.
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? EHRM 08/06/1976 5100/71 (Engel v Nederland - Eerste Deel) EHRM 23/11/1978 5100/71 en NJ 1978, 224 (Engel v Nederland - Tweede Deel) Gedetineerden Ambtenaren Militairen
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Vakbond voor dienstplichtige militairen Regelmatig te laat terug in kazerne Regelmatig arrest/opsluiting Ene straf wordt tegen andere straf weggestreept. Whilst this does not constitute restitutio in integrum, it is nevertheless relevant in the context of article 50. Vergelijk: paragraaf 10. Symbolische schadevergoeding van NLG 100.
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Samenvatting in NJ 1978, 224 De omstandigheid, dat een ten onrechte ondergane detentie in mindering is gebracht van een later opgelegde straf, vormt geen volledig rechtsherstel ("restitutio in integrum"). Wel dient met deze vermindering rekening te worden gehouden bij de vaststelling van de schadevergoeding krachtens artikel 50 Europees Verdrag.
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Artikel 90 lid 3 Sv Verrekening met boete Artikel 90 lid 4 Verrekening met andere gevangenisstraf
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Rb Groningen 06/06/2007 LJN BA7146 Civiele zaak! 4 feiten 3x vrijspraak 1x veroordeling 373 dagen voorlopige hechtenis 120 dagen gevangenisstraf
EEN ZAAK OF TWEE ZAKEN? Hoewel rechtmatig toegepaste dwangmiddelen onevenredig groot verschil tussen voorlopige hechtenis en gevangenisstraf dat strijd met gelijkheidsbeginsel ontstaat EUR 10.000 ex aequo et bono voor herstel onevenredigheid 373 - 120 = 253 EUR 10.000 / 253 = EUR 40
FORMALITEITEN Artikel 9a Sr Strafbaarverklaring zonder strafoplegging Geen wettelijk beletsel voor 89 Sv Schadevergoeding hechtenis Wel wettelijk beletsel voor 591a Sv Kostenvergoeding advocaat
FORMALITEITEN Termijn Geen beroep/cassatie 3 maanden na uitspraak Wel beroep cassatie 3 maanden + 14 dagen na uitspraak Artikel 36 Sv Verklaring einde zaak uitlokken Artikel 245 Sv Kennisgeving niet-verdere vervolging uitlokken
FORMALITEITEN Hof Leeuwarden 13/03/2009 LJN BH6266 Mr R. Lassche uitEnschede EUR 37.000 Mondelinge toezegging officier van justitie niet verdere vervolging (september 2007) Schriftelijke bevestiging officier van justitie laat maar op zich wachten (herinneringen?) Verzoek uiteindelijk ingediend juni 2008
FORMALITEITEN Hof Leeuwarden: Aan mondelinge toezegging kan niet afdoen dat schriftelijke bevestiging (om welke reden dan ook) op zich liet wachten. Verzoek dus ruimschoots na afloop gestelde termijn ingediend. Niet-ontvankelijk
FORMALITEITEN Handtekening gewezen verdachte Vereiste voor 89 Sv Geen wettelijke voorwaarde, maar wel vereiste volgens Hoge Raad HR 01/09/1987 NJ 1988, 194 Vereiste voor 591a Sv Wettelijke voorwaarde
FORMALITEITEN HR 05/11/1991 NJ 1992, 482 Aanwezigheid gewezen verdachte, kan verzuim herstellen Algemene volmacht "de zaak" toereikend? Bijzondere volmacht "het verzoek" toereikend?
FORMALITEITEN Hof Amsterdam (nevenvestiging Arnhem) 18/03/2005 LJN BG6061 Geen door cliënt getekend exemplaar bij indiening Wel door cliënt getekend exemplaar op zitting Cliënt niet op zitting Niet-ontvankelijk EUR 2.000
FORMALITEITEN Instantie Waar zaak laatstelijk heeft gediend of zou dienen Vrijspraak rechtbank > Rechtbank Vrijspraak gerechtshof > Gerechtshof Bij twijfel tussen instanties? Bij beide instanties indienen! Vergelijk: Corstens pagina 437
FORMALITEITEN Hof Arnhem 14/11/2001 LJN AD5757 Officier beslist tot niet (verdere) vervolging Beklag belanghebbende tegen sepot Beklag belanghebbende afgewezen Verdachte richt zich tot rechtbank
FORMALITEITEN Met beslissing officier van justitie is zaak in beginsel beëindigd. Hieraan doet niet af dat belanghebbende bij hof beklag heeft gedaan. Vervolging blijft beëindigd behoudens bevel hof tot (verdere) vervolging.
FORMALITEITEN Rechtsmiddelen 89 Sv artikel 91 Sv van toepassing Wel beroep gerechthof, maar geen cassatie 591 Sv artikel 445 Sv van toepassing Geen rechtsmiddel 591a Sv artikel 91 Sv van toepassing Wel beroep gerechthof, maar geen cassatie
FORMALITEITEN Beroepstermijn volgens 91 Sv 30 dagen voor gewezen verdachte 14 dagen voor officier van justitie
FORMALITEITEN 23 Sv Horen verzoeker 23 Sv Horen officier van justitie 23 Sv Bijstand raadsman 24 Sv Motiveren beslissing 22 Sv Mogelijkheid besloten behandeling 24 Sv Mogelijkheid niet-openbare uitspraak
FORMALITEITEN Materiële schade Immateriële schade Geldbedrag Verrekening Niet alleen bij 89 Sv mogelijk, maar ook bij 591a Sv mogelijk!
TOEPASSING RECHTSPRAAK Rb Maastricht 09/05/2001 LJN AD8202 Strafzaak/Sector kanton! Mr G.E.R. Ummelen uit Maastricht Duitser Selheidsovertreding Rijksweg nabij Heerlen Voldoet transactie van NLG 550 Desondanks geldboete van NLG 660 Advocaatkosten NLG 850 + NLG 250 = NLG 1.100
TOEPASSING RECHTSPRAAK Rb Breda 24/10/2007 LJN BB6266 Mr J.J. van 't Hoff uit Tilburg TOM-zitting of "officierszitting" EUR 1.600 voor rechtsbijstand + EUR 540 voor verzoek Redelijke uitleg begrip "behandeling" brengt mee dat TOM zitting aangemerkt kan worden als behandeling der zaak in kader 591a Sv.
TOEPASSING RECHTSPRAAK Rb Den Bosch 31/07/2009 LJN BJ4348 Mr P.J. van Hagen uit Breda EUR 17.825,50 + rente + kosten verzoek Verzoek om rentevergoeding wordt afgewezen, omdat deze kosten niet zijn aan te merken als kosten in de zin van artikel 591a Sv.
TOEPASSING RECHTSPRAAK Hof Den Bosch 20/01/2004 LJN AO4005 Snelheidsovertreding (EUR 550) Eerste aanleg: kanton (rechtsbijstandverzekeraar) Hoger beroep: gerechtshof (advocaat) Mr M.C. Bijleveld uit Den Bosch EUR 1.500 + kosten verzoek
TOEPASSING RECHTSPRAAK Advocaat-generaal: Geen redelijke kosten, want ik had advocaat voorafgaand zitting laten weten dat ik het voornemen had om tot vrijspraak te rekwireren.
TOEPASSING RECHTSPRAAK Rb Den Bosch 03/11/2006 LJN AZ1815 en AZ1816 Mr X EUR 1.200 + kosten verzoek Officier van justitie Reistijd slechts een keer declareren Officier van justitie Reistijd slechts voor helft uurtarief
TOEPASSING RECHTSPRAAK Rechtbank is van oordeel dat reistijd niet slechts voor helft van uurtarief in aanmerking komt, tenzij andersluidende afspraak met cliënt. Het gaat om declarabele tijd welke tegen volle (niet onredelijk hoog voorkomende) uurtarief in rekening gebracht mag worden. Met verwijzing naar: LOVS van 27 mei 2005.
TOEPASSING RECHTSPRAAK Rb Breda 04/11/2005 LJN AU5574 Mr G.J.P.M. Mooren uit Oisterwijk EUR 1.500 + kosten verzoek 591a Sv verzoek bij strafrechter
TOEPASSING RECHTSPRAAK Rechtbank Breda: Bij beoordeling tot welk bedrag vergoeding moet worden toegekend, dient rechtbank in het licht van de jurisprudentie van het EHRM vast te stellen of: - kosten werkelijk zijn gemaakt - kosten noodzakelijk waren - kosten qua hoogte redelijk zijn geweest
TOEPASSING RECHTSPRAAK Niet ter discussie staat: - kosten werkelijk zijn gemaakt - kosten noodzakelijk waren Wel ter discussie staat: - kosten qua hoogte redelijk zijn geweest Uurtarief
TOEPASSING RECHTSPRAAK Rechtbank Breda: Orde van advocaten beveelt leden nadrukkelijk aan om van te voren uurtarief schriftelijk vast te leggen. Dit is niet gebeurd. Orde van advocaten stelt ook jaarlijks uurtarief vast voor salarissen van curatoren. Dit wordt door de rechtbank gevolgd.
TOEPASSING RECHTSPRAAK Het door orde van advocaten vastgestelde uurtarief is dus voor rechtbank maatgevend. Dat raadsman als specialist in strafzaken kan worden beschouwd is niet maatgevend, omdat: - dit voor cliënt niet kenbaar behoeft te zijn - specialisme niet voor elke strafzaak nodig is EUR 1.350 in plaats van EUR 1.500
TOEPASSING RECHTSPRAAK Landelijk Overleg Voorzitters Strafsectoren Oriëntatiepunten Straftoemeting en LOVS-afspraken Politiecel EUR 105 per dag Huis van bewaring EUR 80 per dag Beperkingen EUR 25 extra per dag
TOEPASSING RECHTSPRAAK Dagen tellen of nachten tellen? Dag = periode van 24 uur Dag vrijlating telt niet mee Aansluiting gezocht bij 136 lid 1 Sv Niets over uurtarief advocaat Reiskosten en reistijd advocaat in beginsel integraal vergoed
TOEPASSING RECHTSPRAAK Vergoeding verzoekschrift 89, 591 en 591a Sv Zonder behandeling EUR 275 in BTW Met behandeling EUR 540 in BTW Geen vermelding BTW, tenzij... Bij gelijktijdige indiening slechts een keer vergoeding En... reiskosten zitten in vergoeding
TOEPASSING RECHTSPRAAK Rb Amsterdam 11/02/2009 LJN BJ0641 Officier belt verdachte: "Ik zie af van vervolging, als jij afziet van schadevergoeding" EUR 62.000 voor accountant/fiscalist 591 Sv EUR 280.000 voor advocaat 591a Sv Loyens & Loeff NV
TOEPASSING RECHTSPRAAK Verdachte verzoekt vergoeding kosten EUR 62.000 voor accountant/fiscalist 591 Sv EUR 280.000 voor advocaat 591a Sv Officier: "Dit was niet de afspraak!"
TOEPASSING RECHTSPRAAK Officier van justitie kon weten dat verdachte aanzienlijke kosten had gemaakt. Officier van justitie stelt verdachte voor disproportionele keuze. Officier van justitie kon weten dat verdachte zich in kwetsbare positie bevond. Nagenoeg integrale toewijzing verzoek vergoeding kosten.
LEREN DECLAREREN Hof Arnhem 30/07/2007 LJN BD6997 Mr X en Mr Y EUR 415.000 voor rechtsbijstand 591a Sv EUR 115.000 voor deskundigen 591 Sv + EUR 8.600 aan rente + EUR 15.000 voor verzoekschrift Vrijspraak in eerste instantie van belastingfraude Hoger beroep 591 Sv en 591a Sv
LEREN DECLAREREN Hof acht door raadslieden gehanteerde tarief van EUR 345 per uur zeer bovenmatig. Hof neemt daarbij in aanmerking dat mr Y eerst sinds 2003 als advocaat is ingeschreven. Meer dan 400 uur aan dossierstudie zonder verdere specificatie. 400 x EUR 345 = EUR 138.000
LEREN DECLAREREN Gelet op wat is overwogen is hof van oordeel dat declaraties geen deugdelijke basis bieden voor toekennen van vergoeding. Hof zal vergoeding naar eigen inzicht bepalen met inachtneming van aard, omvang en complexiteit zaak op basis van redelijkheid en billijkheid. EUR 100.000 voor rechtsbijstand
LEREN DECLAREREN Hof acht EUR 15.000 voor verzoekschrift (evenals rechtbank) buitensporig. Het zeer hoge uurtarief vormt geen grond om van forfaitaire vergoeding af te wijken. Desalniettemin EUR 4.000 voor verzoekschrift
LEREN DECLAREREN Hof Den Haag 12/12/2000 LJN AA8946 HR 05/09/2008 LJN BD4395 (civiel vervolg) Mr C.F. Korvinus EUR 225.000 voor hoger beroep 591a Sv EUR 215.000 voor eerste aanleg 591a Sv Rogatoire commissie naar Miami in maart 2000
LEREN DECLAREREN Hof Den Haag: Indien valt aan te nemen dat kosten rechtsbijstand noodzakelijk zijn, dan wordt verdachte ontoelaatbaar in verdediging beknot, indien hij er van af zou moeten zien om die kosten te maken, omdat die kosten bij vrijspraak niet zouden worden vergoed.
LEREN DECLAREREN Hof Den Haag: Dergelijke beknotting van verdedigingsmogelijkheden zou strijd opleveren, zowel met - beginsel van gelijkheid van processuele rechten (6 lid 1 EVRM) als met - recht van verdachte om zichzelf effectief en behoorlijk te verdedigen (6 lid 3 sub c EVRM).
LEREN DECLAREREN Rb Den Haag 02/12/2008 LJN BG5828 Mr. S. Burmeister en Mr B. Roodveldt uit Amsterdam Eerst: EUR 240.000 voor rechtsbijstand 591a Sv Later: EUR 210.000 voor rechtsbijstand 591a Sv + EUR 2.000 voor verzoek
LEREN DECLAREREN Gezinsvoogdes Savanna 05/03/2007 LJN AZ9885 Bezwaarschrift vervolging 16/11/2007 LJN BB8016 Uitspraak vervolging Nagelaten maatregelen te treffen Primair schuldig dood verstikking Subsidiair schuldig mishandeling ondervoeding Misschien niet alles gedaan wat verwacht mocht worden, maar geen strafrechtelijk verwijt
LEREN DECLAREREN Geen toevoeging verleend Facturen gericht aan Bureau Jeugdzorg Facturen betaald door Bureau Jeugdzorg "Bij wijze van voorschot"
LEREN DECLAREREN Verzoekster heeft nagelaten duidelijk te maken of en zo ja, tot welk bedrag kosten uiteindelijk voor haar rekening zouden zijn. Rechtbank kan niet tot vaststelling komen dat uiteindelijk kosten (al dan niet gedeeltelijk) werkelijk ten laste van verzoekster komen. Niet-ontvankelijk
LEREN DECLAREREN Vergoeding voor: - reis- en verblijfkosten voor onderzoek en behandeling zaak op basis Wet Tarieven in Strafzaken - schade ten gevolge van tijdsverzuim vooronderzoek en behandeling zitting werkelijk geleden - kosten raadsman. < Punt En niet... die blijkens factuur en betaalbewijs werkelijk door hemzelf aan raadsman zijn voldaan
LEREN DECLAREREN Behoudens verleende toevoeging Wetsgeschiedenis Misschien werkelijk Zeker eenvoudig en billijk Beknotting rechten verdediging? - beginsel van gelijkheid van processuele rechten (6 lid 1 EVRM) - recht van verdachte om zichzelf effectief en behoorlijk te verdedigen (6 lid 3 sub c EVRM)
LEREN DECLAREREN Advocaat met (fictief) dienstverband? Wanneer ontstaat verplichting tot betaling? a b b d
Bij sluiten overeenkomst? Bij maken (voorschot) factuur? Na verrichten werkzaamheden? Niet, maar wat betaald wordt kan niet als onverschuldigd betaald teruggevorderd worden.
LEREN DECLAREREN Ontstaat verplichting overheid tot vergoeding schade en kosten niet bij start vervolging? Subrogatie (verzekeraar)? Overdracht schuld door verdachte? Overdacht vordering door advocaat? Mag derde (altijd) bevrijdend betalen? Voldoening door verrekening (derdengelden)? Zou overheid niet uit zich zelf aanbod vergoeding kosten en schade moeten doen?
LEREN DECLAREREN Rb Amsterdam 27/07/2004 LJN AQ5611 Mr J.M.M. Heilbron uit Amsterdam Toevoeging verleend Zaak eindigt zonder straf of maatregel Verleende toevoeging wordt teruggestuurd EUR 2.700 voor kosten advocaat + EUR 540 voor verzoek
LEREN DECLAREREN Verdachte en raadsvrouw hebben bij aanvang zaak afspraak gemaakt dat bij vrijspraak van toevoeging geen gebruik wordt gemaakt. Rechtbank is van oordeel dat dergelijke (voorwaardelijke) afspraak feitelijk op hetzelfde neerkomt als overeenkomst nadat zaak is geëindigd.
TOEVOEGINGSPERIKELEN Aanvraag straftoevoeging Z160 Schadevergoeding voorlopige hechtenis Z250 Restcode strafrecht Z160 te gebruiken voor 89, 591 en 591a Sv 4 Punten > 4 x EUR 110 = EUR 440 Hoe zit het met: Eigen bijdrage? Te gering belang? Resultaatsbeoordeling?
TOEVOEGINGSPERIKELEN Declaratie straftoevoeging Is zaak geëindigd in vrijspraak/sepot? Zo ja, dan volgt nihil-stelling eigen bijdrage Z160 Schadevergoeding voorlopige hechtenis Nihil-stelling eigen bijdrage bij aanvraag Geen resultaatsbeoordeling bij declaratie Artikel 34g lid 2 Wet op de Rechtsbijstand
WETSVOORSTEL SCHADECOMPENSATIE Wetsvoorstel Schadecompensatie Strafvorderlijk Overheidsoptreden Vervanging bestaande regelingen Ruimer bereik Politieoptreden tegen niet-verdachten Hechtenis langer dan gevangenisstraf Mogelijkheid forfaitaire vergoedingen
WETSVOORSTEL SCHADECOMPENSATIE Soort verzoekschriftprocedure Parket-Generaal Soort beroepsprocedure bij gerechtshof Gemengde kamer (civiel en straf) Mogelijkheid cassatie Voorwaardige rechtsgang Civiele rechter niet langer restrechter
SCHONEN STRAFBLAD Rb Utrecht 29/03/2007 LJN BA2784 Marinier Erik O. Schietincident Irak Vrijspraak Rechtbank Arnhem Vrijspraak Gerechtshof Arnhem Niet alleen vrijspraak, maar ook schonen strafblad!
SCHONEN STRAFBLAD Onrechtmatige registratie Ten onrechte verdachte/feitelijk onjuist Zorgvuldigheidsbeginsel Ten onrechte verdachte/feitelijk onjuist Willekeur Verwijdering nalaten/strijd wettelijk voorschrift Onschuldpresumptie Blijft verdacht/strijd wettelijk voorschrift
SCHONEN STRAFBLAD Rechtbank: Gesloten systeem Vrijspraken moeten geregistreerd worden Niet ten onrechte als verdachte aangemerkt "vrijspraak doet daar niet aan af" Onschuldpresumptie ziet op procedures en niet op registers
HELL'S ANGELS 1) Onttrekking = maatregel Angels die geen afstand hadden gedaan Angels die wel afstand hadden gedaan
HELL'S ANGELS 2) Niet ontvankelijkheid OM EHRM 25/08/1987 10282/83 (Englert v Germany) Rechter mag schadevergoeding afwijzen met verwijzing naar schuld verdachte als vervolging niet is doorgezet
HELL'S ANGELS 3) Verdenking (achteraf) gerechtvaardigd Nu zaak voortijdig is geëindigd hebben gewezen verdachten zich niet in volle omvang kunnen verweren tegen beschuldigingen (en dient rechtbank uit te gaan van onschuldpresumptie). Stilzwijgen en duur detentie
SCHADEVERGOEDING IN STRAFRECHT 11/09/2009 Schadevergoeding in Strafrecht (Herhaling) 09/10/2009 Jeugdstrafrecht 2009 Basis 16/10/2009 Jeugdstrafrecht 2009 Verdieping
SCHADEVERGOEDING IN STRAFRECHT 09/10/2009 Jeugdstrafrecht 2009 Basis www.romelingh.com/deelnemers-0050.pdf 16/10/2009 Jeugdstrafrecht 2009 Verdieping www.romelingh.com/deelnemers-0051.pdf
SCHADEVERGOEDING IN STRAFRECHT www.romelingh.com College Cursus | Aanmelden | Annuleren | Cursusaanbod | Cursusmateriaal www.romelingh.com/sheets/sheets-0048.pdf
