Scenario Planning voor zorgmanagement
Jan Nekkers
Nyenrode Business Universiteit 26 januari 2016
Blok 1
Introductie Toekomstverkenning & scenarioplanning
Introductie
Van heden naar toekomst
Heden
A
D
Mogelijke toekomst Gewenste toekomst Waarschijnlijke toekomst
B
C
Scenario’s
Scouting the future De toekomst van het internet in 1968
Introductie
Wat zijn
scenario’s?
Introductie
Wat zijn
scenario’s?
Géén Voorspellingen
Introductie
Wat zijn
scenario’s?
Géén Voorspellingen
Meerdere toekomstbeelden
Introductie
Wat zijn
scenario’s?
Géén Voorspellingen
Meerdere toekomstbeelden
Kwalitatieve toekomstbeelden
Introductie
Wat zijn
scenario’s?
Géén Voorspellingen
Meerdere toekomstbeelden
Kwalitatieve toekomstbeelden
Radicale Beelden
Introductie
Wat zijn
scenario’s?
Géén Voorspellingen
Meerdere toekomstbeelden
Kwalitatieve toekomstbeelden
Radicale Beelden Instrument
Introductie
Soorten scenario’s
Tuinfeest Dierentuin
Iedereen komt
Opkomst
Zon
Regen
Weer
Helft laat het afweten
Iedereen komt
Zon
Regen
Helft laat het afweten
Introductie
Soorten scenario’s
Tuinfeest
Van buiten naar binnen Externe omgeving is onzeker
Meest onzekere en meest impactrijke ontwikkelingen
Introductie
Soorten scenario’s
Tuinfeest Dierentuin
Wel dieren
Educatie
Invulling
Vermaak
Doelstelling
Geen dieren
Wel dieren
Educatief
Vermaak
Geen dieren
Introductie
Soorten scenario’s
Dierentuin
Eigen keuzes Externe omgeving als gegeven
Van binnen naar buiten
Introductie
vuistregels voor toekomstdenken
Ontleer Denk
exponentieel
Vuistregels
Denk exponentieel
Vuistregels
Denk exponentieel
Vuistregels
Ontleer
Denk los van het
huidige tijdsbeeld
Dominante cultuur en dominant
denken
Het Scenariotraject
Stap 1 voorbereiden
Wat is de scenariovraag?
Hoe verwarmen we onze huizen in een aardgasloze toekomst?
Hoe ziet onze markt eruit in 2020?
Wat zijn toekomstgerichte producten waarmee wij de markt kunnen veroveren? Welke maatschappelijke eisen worden in de toekomst aan onze business gesteld?
Opdracht Formuleer de scenariovraag voor je organisatie
Stap 2
Omgeving verkennen
Voorbereiden Omgeving Omgeving
verkennen Scenario’s
Maken Scenario’s
Gebruiken
Contextuele omgeving
Demografie
Politiek
Transactionele omgeving Directe marktvraag
Economie
klanten
Concurrenten
Eigen organisatie
Toeleveranciers
Ecologie Investeerders
Distributiekanalen Partners
Sociaal-Cultureel
Technologie
Opdracht
Demografie Economie Sociaal-Cultureel Technologie Ecologie Politiek-institutioneel
Verken de omgeving van je eigen organisatie: wat zijn de belangrijkste trends?
Stap 3
Scenario’s maken
Voorbereiden Omgeving
verkennen Scenario’s Scenario’s
Maken Scenario’s
Gebruiken
Stap 3: Scenario’s maken
Hoe kom je tot een assenkruis?
Omgevings scenario’s
Het weer De opkomst Klagende buren
Verkeer
Concurrerende feesten
Enthousiasme musici
Goede Humeur gasten
Trends of Ontwikkelingen
Impact hoog
Het weer Opkomst
Klagende buren Goede Humeur gasten
Concurrerende feesten
Verkeer
Impact laag
Enthousiasme musici
Impact hoog
Het weer Opkomst
Klagende buren Goede Humeur gasten
Concurrerende feesten
Verkeer
Impact laag
Enthousiasme musici
Zeker
Onzeker
Impact hoog
Het weer Opkomst
Klagende buren Goede Humeur gasten
Concurrerende feesten
Verkeer
Impact laag
Enthousiasme musici
Zeker
Onzeker
Opkomst
Onzekerheid 2
Iedereen komt
Onzekerheid 1 Zon
Het weer
Helft laat het afweten
Regen
Iedereen komt
Klagende buren
Klagende buren
Goede Humeur gasten
Goede Humeur gasten
Zon
Regen Klagende buren
Klagende buren
Goede Humeur gasten
Goede Humeur gasten
Helft laat het afweten
Stap 3: Scenario’s maken
Hoe kom je tot een assenkruis?
Metaforen!
Hoe weet je dat een assenkruis
goed is?
Iedereen komt
Zon
Regen
Helft laat het afweten
Stap 3: Scenario’s maken
Metaforen
Supermarkten Aldi
Albert Heijn
Muziekensemble De Dijk
André Hazes
Concertgebouw orkest
DJ Tiësto
C1000
Marqt
Automerken Audi
Porsche
Ford
Lada
Opdracht Bedenk zelf een metafoor voor je assenkruis
Stap 3: Scenario’s maken
Verbeeldingskracht
Hoe maak je scenario’s toekomstgericht?
Implicatieboom
Causaal redeneren
Implicatieboom 2e orde implicatie
2e orde implicatie
2e orde implicatie
1e orde implicatie 1e orde implicatie
Scenario
Baankansen voor jongeren Tekort in zorg en onderwijs
Meer angst in samenleving Krapte arbeidsmarkt Meer vrijwilligers
Vergrijzing
Efficiënter werken
Meer vrije tijd Behoefte aan ouderenwoningen
Nieuwe projectontwikkelaars
Toerisme in eigen land Vraag naar cultuur
Overschot ééngezinswoningen
Stap 3: Scenario’s maken
Implicatieboom
Zoek naar tenminste drie
Opdracht Ga niet discussiëren!
positieve en drie negatieve implicaties
Eerst alle implicaties van de
eerste orde, dan die van de tweede orde
Stap 3: Scenario’s maken
Titel
Delft
Durapolis
Stap 3: Scenario’s maken
Titel
Wacom
Primary Academy
Opdracht Voorbeeld: Cito
Bedenk een goede titel voor je scenario
Schrijf de eerste alinea die de lezer direct in de toekomst verplaatst
Stap 3: Scenario’s maken
Relevant
Eisen aan scenario’s
Impactrijk voor organisatie Rakend aan urgentie van opdrachtgever
Trilemma
Radicaal
Plausibel
Doorbreking dominante denken
Consistent
Nieuwe inzichten
Logisch van heden naar toekomst
Stap 4
Scenario’s gebruiken
Voorbereiden Omgeving
Verkennen Scenario’s
Maken Scenario’s Scenario’s
Gebruiken Gebruiken
Stap 4: scenario’s gebruiken
Scenario’s en strategie
Strategisch gesprek
Scenario is werkelijkheid
Ja, maar… is verboden Enige bron van informatie
Stap 4: scenario’s gebruiken
Scenario’s en strategie
Wenselijk + waarschijnlijk
achterover leunen Wenselijk + onwaarschijnlijk
bruggen bouwen Onwenselijk + onwaarschijnlijk
achterover leunen Onwenselijk + waarschijnlijk
barrières opwerpen
Stemmen met de voeten
Stap 4: scenario’s gebruiken
Scenario’s en strategie Testtunnel en opties
Visieontwikkeling en routekaart
Conceptontwikkeling en business model
Stap 4: scenario’s gebruiken
Doel
Testtunnel workshop en opties
testen van beleid of business op toekomstbestendigheid
Vragen wat zijn robuuste, semirobuuste en niet-robuuste opties?
Scenario’s omgevingsscenario’s
Scenario STRATEGISCHE OPTIE:
A
B
C
D
1: Waterstof
+
–
+
–
2: Zonne-energie
+
±
++
––
3: Carbon Capture & Storage
±
+
±
+
Stap 4: scenario’s gebruiken
Doel
Conceptontwikkeling en business model
Iets nieuws bedenken
Vragen Wat zijn mogelijk nieuwe diensten of producten
Type scenario’s omgevingsscenario’s
Stap 4: scenario’s gebruiken
Conceptontwikkeling en business model
Business model
Stap 4: scenario’s gebruiken
Visie-ontwikkeling en routekaart
Geen visie?
Stap 4: scenario’s gebruiken
Doel
Visie-ontwikkeling en routekaart
Visieontwikkeling
Vragen Welke waarden vasthouden of loslaten in de toekomst?
Type scenario’s Doelscenario’s
Proces inhoud Input
Scenario’s
Compositiescenario
Combinatie van elementen van belang Ongeordende meningen en ongewogen ontwikkelingen
Clustering
Waarschijnlijk en wenselijk toekomstbeeld
Richtinggevende uitspraken & eisen
• • • • •
Afsluiting
[email protected]
www.futureconsult.nl
