SCALPEL BRUIKLEEN- INSTRUMENTARIUM - PERCUTANE VERTEBROPLASTIE EN KYPHOPLASTIE - IMPLICATIES VAN GEBRUIK VAN RADIO-ACTIEVE

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT NR 64 - OKTOBER - NOVEMBER

-

VERENIGING VAN VLAAMSE OPERATIEVERPLEEGKUNDIGEN DECEMBER 2006

SCALPEL

EN VERDER IN DIT NUMMER

- P2A9798

- PERCUTANE VERTEBROPLASTIE EN KYPHOPLASTIE - IMPLICATIES VAN GEBRUIK VAN RADIO-ACTIEVE TRACERS VOOR OK-VERPLEEGKUNDIGEN

AFGIFTEKANTOOR 2400 MOL

V.U. HASELAARS MARC, ST. LODEWIJKSTRAAT 76, B-3600 GENK

BRUIKLEENINSTRUMENTARIUM

SUPPORTED BY:

AND

Medicor medical supplies

05-06-2003

13:14

Page 1

Uw partner in ...

Medicor Medical Supplies Timmerik2 • 3020 Herent tel.: 016/27.18.18 fax: 016/22.44.23

thoraxdrainage

Edito operating theatre

O D O

Onlangs heb ik een artikel gelezen waarin het OK vergeleken werd met een toneelstuk. In het Engels heet een operatiekamer trouwens "operating theatre", denk aan de lessen anatomie op lijken in een van de theaters aan de universiteiten. De metafoor van een onderproductie geeft de verpleegkundige een nieuw en beter inzicht in hoe men als een team een chirurgische procedure tot een goed einde kan brengen. De omloopkleding is ons kostuum, hierdoor worden wij iemand anders, een personage in een toneelstuk. Alle medewerkers dragen hetzelfde kostuum maar dat wil niet zeggen dat ze allemaal gelijk zijn. In elk stuk zijn er hoofdrolspelers en anderen moeten tevreden zijn met bijrollen. Het belangrijkste is dat de hoofdrolspeler weet dat zonder goede bijrolspelers geen goed toneelstuk tot stand komt. Het steriel veld is het podium, de omgeving is de “backstage”. Zoals voor elk toneelstuk vergt een operatie een script, een eigen setting, acting en timing. De backstage moet er voor zorgen dat de hoofdrolspeler in casu de chirurg alle middelen ter beschikking heeft om dat stuk succesvol te kunnen uitvoeren. Ontsmetten, afdekken en incisie is act 1, de herstelling of de operatie is act 2. Deze duurt door de band genomen het langst, act 3 is de sluiting, het verband en het transport. Act 1 en 3 teert op routine, er is muziek, er is communicatie maar de backstage of omloop moet wel zorgen dat alles vlot verloopt. Act 2 vraagt concentratie. Hier is de hoofdrolspeler op zijn best. Hier moet iedereen weten wat precies van hem verwacht wordt. Het is als een stuntman die op voorhand alles precies afweegt om de stunt perfect uit te voeren. Hier komen ook de onverwachte dingen en moet de hoofdrolspeler soms improviseren. Daarom is het belangrijk om met ingespeelde actoren te spelen. Als er nieuwelingen zijn dienen ze begeleid te worden en ingewijd in de manier van werken. Een instrument dat ontbreekt, een zuig die niet werkt is alsof een speler te laat op het podium komt.

M A

Maar er is ook drama. Met name jalousie, afgunst en sabotage. Verpleegkundigen die wedijveren om de gunst van de hoofdrolspeler, niet enkel het resultaat telt maar ook hoe ik geaccepteerd wordt. De knepen van het vak niet delen met collegae is ook een vorm van sabotage. Een bepaald product versteken zodat gij alleen weet waar het ligt kan een collega enorm belachelijk uit de hoek doen komen. Ook hoofdrolspelers maken soms niet duidelijk hoe ze de rol willen spelen. Alles hangt af van de opleiding van de personages, de samenwerking tussen frontstage en backstage, de complexiteit van de procedure enz. Er is dus bij nader toezien een enorme gelijkenis tussen theater en operatiekwartier. Misschien moeten wij deze troef uitspelen om verpleegkundigen te rekruteren. Denk er eens over na. Het bestuur wenst u allen een vrolijke kerst en een gezond 2007

Inhoud Edito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Adverteren in scalpel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Gezocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

Van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Percutane Vertebroplastie en kyphoslastie . . . . . .20

Activiteitenagenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Implicaties van gebruik van radio-actieve tracers

Adverteerderslijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

voor OK verpleegkundigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

Bruikleen instrumentarium . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

Vacature . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

Bedenkingen voor prikbord of koffiekot . . . . . . . .11

De kogel is door de kerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

Verslag enquëte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

Regionale werkgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Vooraankondiging

Een opleiding operatieverpleging . . . . . . . . . . . . . .32

24ste jaarsymposium VVOV . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

Nationaal bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

3 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Prettige Feestdagen en Gelukkig Nieuwjaar vanwege het V.V.O.V

cor

14-12-2006

13:22

Pagina 1

ELEKTROCHIRURGIE

ELEKTROCHIRURGIE

VOOR,

CRYOCHIRURGIE STERILISEERBARE ACCESSOIRES STERILISEERBARE INSTRUMENTEN CHIRURGIE

ORTHO

CARDIO

GYN

KNO

GASTRO

NEURO

LEVER

UROLOGIE

EDUKATIE

ERBE BENELUX

Tel: 02-403 13 60 • Fax: 02-403 13 59 • www.ERBE-MED.com

Colofon Scalpel Tijdschrift van de Vereniging Vlaamse Operatie Verpleegkundigen. ( VVOV ) 25 jaargang, nr. 64 december 2006 http://www.VVOV.info Verschijnt driemaandelijks. Afgiftekantoor 2400 Mol. ISSN 1370-6594

Eindredactie Marc Haselaars Claudio Roncada

Abonnementen Prijs per jaargang: 20 eur. ( lidgeld ) Los nummer: 5 eur. Rek. nr.: 001-1281906-30 t.n.v. VVOV. lidgeld

Abonnementenadministratie en advertenties Haselaars Marc Sint Lodewijkstraat 76 3600 Genk Tel. 089/35.75.35 Werk : 089/325060 [email protected]

Redactieleden Haselaars Marc Hendriks Angele

Advertenties dienen bij de drukkerij binnen te zijn uiterlijk 1 maand voor verschijnen. I.e. 15/2, 15/5, 15/8, 15/11

Redactiesecretariaat Haselaars Marc Sint Lodewijkstraat 76 3600 Genk Tel. 089/35.75.35 Werk : 089/325060 [email protected]

Druk en Lay-out Drukkerij Dils NV. Grote Steenweg 3 B-2440 Geel

De redactie laat de verantwoordelijkheid over de inhoud van de artikels volledig aan de auteurs.

http://www.VVOV.info

5 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Van de redactie Bedankt,

M H

Misschien zegt u de naam Diane de Hertogh meteen niet veel, nochtans is zij een van de meest waardevolle leden van onze vereniging. Het is namelijk zij die gezorgd heeft dat de opleiding tot operatieverpleegkundige er is gekomen. Samen met Monique Van Hiel heeft zij niet op een inspanning gekeken om dit te realizeren. De VVOV is trots op zulke geëngageerde elementen. Het is dan ook met gemengde gevoelens dat wij van Diane afscheid nemen. Zij gaat nu volop genieten, haar agenda staat ondertussen al behoorlijk vol. Er is het onbehaaglijk gevoel dat een waardevol iemand niet meer actief is, anderzijds is er de dankbaarheid dat zij iemand van ons is. Bedankt Diane voor uw inzet, collegialiteit, gastvrijheid, kennis en kunde maar vooral uw doorzettingsvermogen.

W

Wij wensen u, namens het hele VVOV, het allerbeste. Uiteraard blijf je altijd welkom.

6 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Activiteiten Agenda Hoop

• Regio Antwerpen - zaterdag 3 februari mini symposium "De heelkundige behandeling van wervelzuilproblematiek-update" Dr D Verhulst UZ Antwerpen

• Regio Limburg - 20 maart 2006. "Omgaan met en onderhoud van instrumenten" Borrelhuis, Hasselt. • Regio Oost- en West Vlaanderen

• Regio Brabant - zat 3 februari mini symposium "Pediatrische minimale invasieve chirurgie" UZ gasthuisberg

Adverteerderslijst Medicor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C2

Mölnlycke Health Care . . . . . . . . . . . . . . . 18-19

Initial Hospital Services . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Johnson & Johnson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C3

Erbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Lohmann & Rauscher . . . . . . . . . . . . . . . . . . C4

7 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

BRUIKLEENINSTRUMENTARIUM: VERTALING IN DE PRAKTIJK VAN DE AANBEVELINGEN VOOR STERILISATIE VAN DE HOGE GEZONDHEIDSRAAD J EF V EKEMANS Z AAKVOERDER - S TERILOG C ONSULT B.V.B.A.

Als resultaat hebben we nu, sinds mei 2006, een apart hoofdstuk in de aanbevelingen rond leensets: “Aanbevelingen voor sterilisatie, hoofdstuk 7, In bruikleen genomen instrumentarium” p. 53-56. In dit hoofdstuk wordt een onderverdeling gemaakt naar leverancier en gebruiker. Mijn bedoeling is om weer te geven hoe deze aanbevelingen ingepast kunnen worden in de cyclus die een set doorloopt, van reservatie tot ophalen, bekeken vanuit het standpunt van de gebruiker.

1. INLEIDING

H

Het ontbreken van algemene afspraken tussen leveranciers en gebruikers van leensetten, is al een aantal jaar een bron van frustratie. In het verleden was al getracht om via een overleg tussen enerzijds de Vereniging Sterilisatie in het Ziekenhuis (V.S.Z.) en anderzijds Unamec, tot algemene afspraken te komen. Bij de oprichting van de V.S.Z. Kwaliteitsgroep provincie Antwerpen, kwam via een prioriteitenlijst aan het licht dat de problematiek rond leensetten bovenaan deze lijst stond (2de plaats).

2. VOLLEDIGE CYCLUS VAN EEN LEENSET

De opmerkingen van het overleg tussen V.S.Z. en Unamec en van de bespreking in de kwaliteitsgroep zijn meegenomen in de werkgroep Aanbevelingen voor sterilisatie.

a. Reservering van de leenset

a.1. Wie reserveert?

"... In ieder geval moet de centrale sterilisatieafdeling door de aanvrager op de hoogte worden gebracht van de reservatie van het instrumentarium." p.54, 7.2.1. Reservatie. De aanbevelingen specificeren niet wie de aanvrager dient te zijn. Het is belangrijk dat degene die de aanvraag doet alle betrokken personen direct op de hoogte stelt:

• arts • personeel operatiekwartier: hoofd, instru• •

mentist, materiaalmeester dit verschilt per ziekenhuis) C.S.A. apotheek, als er steriele implantaten bijgeleverd worden

de cyclus die een set doorloopt, van reservatie tot ophalen, bekeken vanuit het standpunt van de gebruiker

{ { 8 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006


"... De firma verbindt zich ertoe de reservatie per e-mail of per fax te bevestigen..." p.54, 7.2.1. Reservatie. De bevestiging dient te gebeuren rechtstreeks bij de aanvrager. De aanvrager bevestigt dan intern verder de reservatie. a.2. Wanneer gebeurt de reservering? "De bestelling of de reservatie van instrumentarium gebeurt absoluut tijdig om de ontvangst van het materiaal ten minste 10 werkuren voor het gebruik toe te laten..." p.54, 7.2.1. Reservatie. Het is belangrijk dat de leverancier weet wat de werkuren van C.S.A. zijn binnen uw ziekenhuis, anders is de afspraak van 10 werkuren een zeer interpretabel begrip. b. Levering van de leenset

Voorbeeld: instrumenten op C.S.A. of O.K., implantaten in apotheek, bijhorende infobrochures bij de arts.

b.1. Termijn

"Om de reinigings-, ontsmettings- en sterilisatieprocedures in elk ziekenhuis na te leven wordt het materiaal aan de centrale sterilisatieafdeling minimum 10 werkuren voor de ingreep geleverd..." p.53, 7.1.1. Leveringstermijn. Hoe nauwkeuriger, correcter en vroeger het operatieprogramma gekend is, hoe beter de leveringen gepland kunnen worden.

b.3. Bijhorende documenten

"Al het materiaal..." p.53-54, 7.1.3. Inventaris van het materiaal. Een foto is enorm belangrijk om instrumentarium te herkennen (als bijvoorbeeld de referentie niet meer leesbaar is). De reinigingsinstructies dienen conform te zijn met de gangbare EN- en ISO-normen (en geen instructies uit de VS.). Indien een set zeer frequent (minimum 1x per week) gereserveerd wordt, kan er beter geopteerd worden om een set in consignatie te zetten.

b.2. Vervoer en verpakking

"De firma ..." p.53, 7.1.2. Vervoer en verpakking. Wat hier zeer belangrijk is, is dat men goed afspreekt met de firma waar de leenset geleverd dient te worden:

• • • • •

c. Verblijf van de leenset in het ziekenhuis c.1. Controle en sterilisatie na levering

op C.S.A.? op O.K.? in apotheek? op dienst spoedgevallen? in het magazijn?

"...Het ziekenhuis is verantwoordelijk voor de behandeling van het materiaal dat het gebruikt bij de patiënten." p.54 7.2.2. Controle en sterilisatie.

Het is ook belangrijk dat de aflevering op één plaats gebeurt en intern een verdere verdeling gebeurt.

Dit wil zeggen dat te allen tijde de correcte procedures gevolgd dienen te worden qua reiniging en sterilisatie van setten. De geleverde leenset9

SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006


3. Extra aandachtspunten a. eerste samenwerking tussen de firma en het ziekenhuis

"Het gebruik..." p.55, 7.2.5. Informatie aan het personeel. Deze afspraken maakt u best met de planningsafdeling van de firma en niet met de vertegenwoordiger van uw ziekenhuis. b. Eerste ingebruikname van een leenset

"Bij het eerste gebruik..." p.54, 7.1.4. Communicatie ten onmiddellijk steriliseren zonder voorafgaande reiniging en desinfectie om tijd te besparen (bij te late reservering of levering) is bijgevolg geen optie.

Wat zeer interessant kan zijn, is dat de mensen van C.S.A. aanwezig zijn bij de opleiding van operatiepersoneel over de operatietechniek. Dan kunnen verschillende aandachtspunten voor beide partijen aan elkaar reeds toegelicht worden.

c.2. Controle en vrijgave voor ophalen

"Het materiaal moet gereinigd, ontsmet en gecontroleerd worden en gereed staan om aan de firma overhandigd te worden binnen de 5 werkuren na het einde van de ingreep." p.55, 7.2.3. Vrijgeven

4. Besluit Als zowel de firma's als de gebruikers zich houden aan de aanbevelingen, zullen veel misverstanden en frustraties uit de wereld geholpen zijn. Toch blijft het mijns inzien belangrijk om individuele afspraken te maken zodat beide partijen zich optimaal op elkaar kunnen afstemmen.

De 5 werkuren starten wanneer de leenset beschikbaar is voor C.S.A. De firma dient onmiddellijk verwittigd te worden als de 5 werkuren niet gehaald worden (de ingreep duurt langer dan voorzien, op C.S.A. kan men niet de leenset verwerken, ...). Alle trays die geopend zijn, dienen gereinigd en ontsmet te worden, ook al zijn ze "niet gebruikt". In deze is het dus interessant dat de trays een benaming hebben, zodat niet onnodig veel trays worden geopend.

Wie is Jef Vekemans? Jef Vekemans is van opleiding graduaat verpleging. Jef heeft zowel ervaring als operatieverpleegkundige (6 jaar omloop, 2 jaar instrumentist orthopedische en vasculaire chirurgie) als ervaring op C.S.A. (4 jaar verpleegkundig verantwoordelijke, waarbij ook aankoopverantwoordelijke chirurgisch instrumentarium en het reserveren van leensetten). Nu is Jef zelfstandig consulent voor sterilisatie en logistiek.

d. Ophalen van de leenset

d.1. Opvolgingsfiche

"Er moet..." p.55, 7.2.4. Traceerbaarheid De opvolgingsfiche kan je best laten aftekenen en dateren door de ophaler. Een voorbeeld van een fiche vind je op p.56 van de aanbevelingen.

(Bron: Federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu; Hoge Gezondheidsraad: Aanbevelingen voor sterilisatie, herziening mei 2006)

10 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Bedenkingen voor prikbord of koffiekot Mach is een mitddel voor onz om bevesetkigeirnegn te krijgen

rgen Dwe en niet d et wor ter m erg o r b g een op e staan t

Tijd je le ens dro ven vier om je v jare olle n

f j i r d e b e j e Als j er kent bet , f j i l e dan j e niet j t e n o j i m z d er d n o verw et beter als h et het m t t a e a m g n a d f j i bedr e lijf j

Als de dominanman echt een t dan leef e heerser was d geen 7 ja e de vrouw ren lang er

Veel m naar ensen z eg kw strev aliteit tgen en,.. e .

...,te rwij bedol ze succ elen. es

11 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

VERSLAG ENQUÊTE symposium 2006. DOOR

M ONIQUE V AN H IEL

D

Dank zij de medewerking van vele deelnemers zowel op donderdag als op vrijdag kon ik dit overzicht maken.

Donderdag: 95 antwoorden op 200 deelnemers waarvan 65 lid VVOV Vrijdag: 163 antwoorden op 400 deelnemers waarvan 110 lid VVOV NB. In Vlaanderen werken 2500 verpleegkundigen op Ok, waarvan 1000 lid

De droge cijfers Aantal deelnemende ziekenhuizen en het aantal verpleegkundigen

U kwam naar Blankenberge met volgende vervoermiddelen

U kreeg de info via

Jaren dienst op OK : MAXIMUM = 37 jaar !!!

12 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

cor

14-12-2006

13:22

Pagina 2

VERSLAG ENQUÊTE symposium 2006.

Met de opmerkingen en aanbevelingen die jullie maakten, zullen wij zeker rekening houden: Onder andere: 1. wensen 105 verpl ( op de 163 antw ) te kunnen kiezen voor meerdere workshops Dit vraagt telkens zeer grote discipline van alle deelnemers bij het wisselen, stipt op tijd , niet weg lopen en te laat is te laat. 2. wensen de deelnemers op donderdag ook een syllabus, meer info over de lezingen De syllabus en CD zullen alle teksten van de 2 dagen bevatten, INDIEN wij erover kunnen beschikken 3. wensen jullie een even gezellige dag op donderdag als op vrijdag 4. wensen jullie betere signalisatie / waar vindt wat plaats? 5. starten jullie liever om 10 u, rekening houdend met aankomst van de trein

De onderwerpen die jullie voorstelden, de sprekers die jullie noemden, werden in overweging genomen voor de samenstelling van het volgende symposium. Verder in dit tijdschrift vinden jullie de inhoud van ons 24e symposium op Do 11 en Vr 12 mei 2007

Vooraankondiging 24ste jaarsymposium VVOV.

V

D

Donderdag 10 mei 2007

Vrijdag 11 mei 2007

Inschrijvingen Opening tweedaags symposium door de voorzitter.

Inschrijvingen Opening symposium door de voorzitter.

• Over Stress, Burnout en andere welvaarts•

ziekten

Laparoscopische heelkunde: Wat kunnen we nog verwachten?

Prof. Boudewijn Van Houdenhove KU Leuven

Prof. Dr. Guy Hubens Universitair Ziekenhuis Antwerpen

Start van de verschillende workshops:

• Obesitaschirurgie 2007 WORKSHOP 1:

Dr. Paul Pattyn Heilig Hartziekenhuis Roeselare

• Laparoscopie in de gynaecologie (OV) •

Laparoscopische heelkunde: verpleegkundige aandachtspunten.

Dr. Guy Bouwens Gynaecoloog Gezondheidszorg Oostkust

Mevrouw Nadine Cools Verpleegkundig Navigator Operatiekwartier Academisch Ziekenhuis Brussel.

• Heelkunde voor longtumoren Professor Dr. Paul De Leyn UZ Gasthuisberg Leuven

• • • •

Lunch Namiddagworksshops door 6 firma's Verrassingsact Receptie en diner

• Longchirurgie, verpleegkundige aandachtspunten: open chirurgie /thoracoscopie Mevrouw Chantal Boelens Operatiezaalverpleegkundige UZ Gasthuisberg Kern C Leuven

• Bilaterale hoogdorsale thoracoscopische sympathicolyse in kader van hyperhidrosis Dr. Tom De Keukeleire Pneumologie AZ VUB

WORKSHOP 2: HOOP

• Procesbeheersing in het operatiekwartier De Heer Hans Crampe Directeur Nieuwbouw en Facilitaire diensten AZ Maria Middelares Gent

• De hoofdverpleegkundige als "pacemaker" voor een kwaliteitsvolle relatie tussen patiënt en medewerkers De Heer Jan De Boeck De Hospital coach - Improvement

• Waarborgen van veilige patiëntenzorg De Heer Peter Van Bogaert Verpleegkundig Afdelingshoofd Operatiekwartier UZ Antwerpen 14 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Vooraankondiging 24ste jaarsymposium VVOV. WORKSHOP 3:CSA & Hygiëne

24STE

• Post Operatieve Infecties, een stijgend wereld wijd probleem

JAARSYMPOSIUM

Mevrouw Linda Gussé Clinical Product Specialist Kimberly - Clark

• Sterilisatie en reprocessing: hoe bieden wij kwaliteit waar de patiënt recht op heeft? De Heer Jos Bessemans Zaakvoerder BesCo bvba

• Kleding en afdekdoeken voor het operatiekwartier. Europese normen voor een betere communicatie. De Heer Fred Foubert Manager normalisatie en certificatie CENTEXBEL

• Creëren van een patiëntveilige omgeving op OK De heer Chris De Cnaep Operatiezaalverpleegkundige Imeldaziekenhuis Bonheiden

WORKSHOP 4: Anesthesie

• Hypothermie na anesthesie Preventie, een must? Herman Vermeulen / Koen De Meester Universitair Ziekenhuis Antwerpen

MET TAL VAN GASTSPREKERS EN VERSCHILLENDE INTERESSANTE WORKSHOPS

• De moeilijke intubatie (OV) Prof. Dr. Bernard Van Acker UZ Gasthuisberg Leuven

• De ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel. De heer Theo Meert Prof, KUL; PhD, PhD

• Anesthesie tijdens de zwangerschap. Prof. Dr. Marc Van de Velde UZ Gasthuisberg Leuven

• Aperitief • Buffet

Noteer alvast Donderdag 10 mei 2007 Vrijdag 11 mei 2007 in je agenda.

Het definitieve programma en alle verdere inlichtingen over dit symposium volgen in het voorjaar van 2007.

Noteer in elk geval al de twee data. 15 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Adverteren in Scalpel 1. Adverteren • Scalpel is het tijdschrift van de Vereniging van Vlaamse Operatiezaalverpleegkundigen. Er verschijnen 4 edities per jaar met een oplage van 1300 exemplaren. Via onze mailing bereiken we de belangrijkste ziekenhuizen in het Vlaamse land. Ook wordt Scalpel verstuurd naar 17 andere landen van Europa die lid zijn van de Europese vereniging, EORNAC. Ons tijdschrift biedt aan bedrijven, ziekenhuizen en collega beroepsorganisaties de mogelijkheid tot adverteren of het plaatsen van vacatures en aankondigingen van symposia.

• Advertentiemodaliteiten : - zwart-wit :

1/2 pagina : 125 eur/ editie 1 pagina : 250 eur/ editie - 4 kleuren : 1/2 pagina : 375 eur/ editie 1 pagina : 500 eur/ editie - steunkleur : 1/2 pagina 200 eur/ editie 1 pagina : 300 eur/ editie - buitenkaft, 4 kleuren : 900 eur/ editie - binnenkaft, 4 kleuren : 750 eur/ editie - personeelsadvertentie : Toeslag op bovenstaande tarieven : 100 % Deze prijzen zijn geldig vanaf 1/05/2000. Verschijningsdata van het tijdschrift zijn: 15/03, 15/06, 15/09, 15/12.

2. Sponsoring evenementen • Ook bestaat de mogelijkheid voor de industrie om op te treden als sponsor bij de verschillende activiteiten van het V.V.O.V.( zowel nationaal als regionaal), zoals lezingen, symposia, minisymposia e.d. In ruil hiervoor biedt het V.V.O.V. een stand aan op de activiteiten met vermelding van de bedrijfsnaam op affiches en uitnodigingen. Andere modaliteiten zijn altijd bespreekbaar.

3. Hoofdsponsorship • In overleg met het hoofdbestuur.

4. Gebruik adressenbestand • Het V.V.O.V. beschikt over een uitgebreide en up-to-date adressenbestand van al onze leden en medische bedrijven. Deze mailinglist is te verkrijgen op label voor éénmalig gebruik. (contract). Prijs per adres: 0,75 eur.

• Voor alle verdere informatie : Marc Haselaars Sint Lodewijkstraat 76 3600 GENK Tel/fax : 089/ 35 75 35 Z.O.L. Campus St. Jan Tel : 089/32 50 60 fax : 089/32 79 82 Email : [email protected] 16 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

GEZOCHT ! M EER

INFORMATIE VINDT U OOK OP ONZE WEBSITE WWW . DEDESAL . BE

Voor één van de Top 5 bedrijven in medisch materiaal, gevestigd in Haasrode bij Leuven, zoeken wij een (M/V)

Internationaal Medisch of Biomedisch Lesgever cardio I.S. Taken en verantwoordelijkheden:

U staat in voor het geven van medische en producttechnische (cardio interventioneel) opleidingen aan de commerciële medewerkers in de verschillende landen in West Europa. Uiteraard is het belangrijk dat u uw kennis omtrent deze materie up to date houdt. In dit kader volgt u soms ook procedures in hospitalen (cathlab) en volgt u de evolutie binnen dit domein zo concreet mogelijk op (bv via internet, en andere kanalen). Het op punt zetten van de opleidingen en het creëren van aangepaste training tools evenals het uitwerken van presentaties maakt eveneens deel uit van uw opdracht. U werkt in een team van 3 trainers. De trainingen worden voor 50% in het buitenland gegeven. Profiel:

U beschikt over een medische/paramedische achtergrond (verpleegkunde, biomedische wetenschappen, of andere …), bent bij voorkeur reeds enigszins bekend met deze producten en/of het lesgeven en beschikt over een behoorlijke talenkennis (Engels én Spaans of Italiaans) . U beschikt over goede communicatieve vaardigheden, bent dynamisch en enthousiast, en bent bereid u te verdiepen in deze materie. 50% reizen mag uiteraard geen probleem vormen. Aanbod:

Het bedrijf biedt u een aangename en dynamische werkomgeving, veel ontplooiingsmogelijkheden, continuïteit en een aangepast salarispakket met extralegale voordelen. Interesse?

Aarzel niet en zend zo snel mogelijk uw cv naar [email protected], ter attentie van Nic Nicasy of neem telefonisch contact met haar op (0497/52 63 13) Zij zal uw kandidatuur snel en discreet behandelen.

Meer informatie vindt u ook op onze website:

www.dedesal.be

17 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Vertrouwen?

“Een goed ingewerkt team, jarenlange ervaring en de beste materialen.”

The symbol and the word mark are both registered trademarks or trademark pendings of Mölnlycke Health Care

MO 0603-02_297x420_ad-def_NL.indd 2

15-11-2006 13:15:15

Vertrouwen, dat is waar het in de OK om draait. Vertrouwen in jezelf, je team en het materiaal waarmee je werkt. Pas als je je daarover geen zorgen hoeft te maken, kun je optimaal focussen op je werk. Mölnlycke wil uw zorgen zo veel mogelijk wegnemen. Door materialen te ontwikkelen waarop u blindelings kunt vertrouwen. Die u maximale veiligheid en comfort bieden. Dat is Mölnlycke. Uw betrouwbare partner in de OK.

Meer weten? Bezoek www.molnlycke.com

MO 0603-02_297x420_ad-def_NL.indd 1

15-11-2006 13:12:07

Percutane Vertebroplastie en Kyphoplastie BRONVERMELDING :

M

Minimaal invasieve behandeling van wervelindeukingsfracturen.

TESKT D R V ANDEVENNE ZOL ARIUM , JRG .6 NR . 22

In het ZOL worden wervelfracturen op deze wijze percutaan behandeld door dr. Peuskens (dienst neurochirurgie), dr. Witvrouw (dienst Orthopedie) en dr. Jan Vandevenne (dienst Radiologie). Deze techniek wordt multidisciplinair aangepakt en zowel toegepast op neurochirurgie, orthopedie als radiologie. De patiëntenaantallen vermeld in dit artikel zijn afkomstig van de procedures uitgevoerd in de dienst Radiologie.

Ervaring met 34 behandelde wervelindeukingen

Samenvatting: Percutane vertebroplastie en kyphoplastie zijn behandelingen voor wervelindeukingsfracturen met als doel significante pijnreductie, stabilisatie van het wervelcorpus en versnelde herneming van het actieve dagelijkse leven door de patiënt. Deze minimaal invasieve techniek bestaat uit een cementinjectie in het wervelcorpus doorheen percutaan geplaatste canules onder geleide van hoog-kwalitatieve fluoroscopische beeldvorming. Complicaties van deze procedure zijn zeldzaam en vooral het gevolg van foutieve naaldplaatsing en cementlekkage buiten de grenzen van het wervelcorpus. Strikte indicatiestelling, hoog-kwalitatieve beeldvorming en training en ervaring van de uitvoerende specialisten zijn daarom een noodzaak. In onze praktijkervaring van 34 behandelde wervelindeukingen werden meer dan 90% van de behandelde wervels door de patiënten zelf als goed of excellent beoordeeld, en is geen enkele significante complicatie opgetreden.

Hoe het begon: Dr. Hervé Deramond, een Franse radioloog uit Amiens, stabiliseerde in 1987 met succes een grote osteolytische metastase in wervelcorpus C3 door middel van een percutane cementinjectie. Nadien heeft men deze cementinjectie ook met succes toegepast bij osteoporotische wervelindeukingsfracturen. Radiologen zoals Mary Jensen, Louis Gilula en John Mathis hebben deze toepassing verspreid in de Verenigde Staten, waar intussen meer dan 80.000 ingedeukte wervelcorpora werden behandeld met percutane vertebroplastie.

Ondertussen is de procedure verfijnd, zijn de gebruikte materialen (voornamelijk canules en cement) aangepast, werd kyphoplastie geïntroduceerd, en worden er praktijkgerichte cursussen georganiseerd in leidinggevende centra over de hele wereld. Recent is percutane vertebroplastie en kyphoplastie ook in Europa een gangbare behandelingsmodaliteit geworden voor wervelindeukingsfracturen. Dr. Hendrik Franssen, radioloog in Gent, is een belangrijke promotor van vertebroplastie in België. Fysiologie en pathologie van wervelindeukingsfracturen: Wervelindeukingsfracturen hebben een bimodale leeftijdsdistributie met een piekincidentie in twee leeftijdsgroepen, in de oudere leeftijdsgroep getypeerd als insufficiëntiefracturen en in de jongere leeftijdsgroep getypeerd als louter traumatische fracturen.

Insufficiëntiefracturen van wervelcorpora ontstaan door een verminderde stevigheid van het bot als gevolg van verminderde botaanmaak, en worden meest frequent gezien bij vrouwen ouder dan 65 jaar. De meeste fracturen van dit type zijn wigvormig met hoogteverlies vooraan en/of centraal in het wervelcorpus. In onze 20 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Percutane Vertebroplastie en Kyphoplastie hernomen kunnen worden en geen verdere ziekenhuisopname vereist is. Daarnaast vermindert kyphoplastie de kans op indeuking van aanliggende wervelcorpora door het reduceren van de kyphose (voorwaartse kromming van de rug).

praktijk werden 15 patiënten met een leeftijd tussen de 65 en 85 jaar geïncludeerd voor percutane vertebroplastie; in deze groep werden 21 recente wervelindeukingsfracturen vastgesteld en behandeld. Deze insufficiëntiefracturen traden vaak op na een mineur trauma zoals het afstappen van een trapje of het dragen van een gevulde boodschappentas of een emmer water.

Indicatiestelling: Bij een traumatische wervelindeukingsfractuur wordt meestal onmiddellijk een multidetector spiraal CT onderzoek (uitgewerkt in botfilter) uitgevoerd om de fractuurlijnen en fractuurfragmenten in detail te boordelen. Indien de posterieure muur van het wervelcorpus geen majeure verplaatsing of breuk vertoont, en indien de fractuurfragmenten anterieur en lateraal niet te ver verplaatst zijn, kan de indicatie tot percutane vertebroplastie of kyphoplastie gesteld worden. Occulte fracturen in aanliggende wervelcorpora worden opgespoord door middel van een MRI onderzoek, en eventueel tijdens dezelfde percutane procedure behandeld.

Puur traumatische indeukingsfracturen zijn het gevolg van een majeur trauma waarbij de rigiditeit en elasticiteit van de normale botstructuur in het wervelcorpus overschreden worden, resulterend in een vaak complexe fractuur. Grote fractuurlijnen die zich voortzetten tot in de posterieure muur van de wervelcorpora zijn een contra-indicatie voor vertebroplastie omwille van het gevaar voor cementlekkage naar het spinale kanaal. In sommige van deze gevallen kan wel een kyphoplastie worden uitgevoerd. In onze praktijk werden 8 patiënten geïncludeerd tussen 33 en 57 jaar oud; in deze groep werden 13 traumatische wervelfracturen weerhouden voor behandeling met vertebroplastie. Deze traumatische wervelindeukingsfracturen werden vooral gezien bij bouwvakkers die van een hoogte vallen, fietsers betrokken in een verkeersongeval of fruitplukkers die van een ladder vallen.

Bij een insufficiëntiefractuur van een osteoporotisch wervelcorpus zijn de persisterende pijnklachten van de patiënt het belangrijkste criterium. Als de pijnklachten niet snel verbeteren met conservatieve therapie wordt een MRI onderzoek uitgevoerd met STIR (Short T1 Inversion Recovery) sequentie ter evaluatie van het residueel posttraumatisch beenmergoedeem in het ingedeukte wervelcorpus en eventueel aanliggende wervelcorpora. Indien bij klinisch onderzoek (focale drukpijn of slagpijn, pijn bij axiale compressie) de pijnklachten gerelateerd kunnen worden aan deze oedemateuze wervelcorpora wordt de indicatie tot vertebroplastie gesteld. Ook bij een eerder beperkte indeukingsfractuur van een osteoporotisch wervelcorpus is vertebroplastie vaak aangewezen om verdere indeuking van dit wervelcorpus te voorkomen.

Vertebroplastie en kyphoplastie versus conservatieve behandeling ? De klassieke conservatieve behandeling van wervelindeukingsfracturen bestaat uit medicamenteuze pijnstilling en bedrust, vaak aangevuld met het dragen van een driepuntskorset. Deze behandeling heeft intrinsieke nadelen zoals verhoogde botresorptie en verminderde spiermassa door verminderde activiteit (bedrust), vooral nadelig in de oudere patiëntengroep. Verlengde bedrust en onmogelijkheid tot zelfstandig functioneren leiden vaak tot depressie, gastro-intestinale en cardiopulmonale problemen. Er is een reëel risico op diep veneuze trombose en soms kunnen ook decubituswonden optreden. Op deze wijze kan verklaard worden dat er in de medische literatuur een verhoogde morbiditeit en mortaliteit wordt toegeschreven aan wervelindeukingsfracturen (bij vrouwen ouder dan 65 jaar tot 23% verhoogde mortaliteit). Bovendien vergt de conservatieve behandeling vaak een langdurige ziekenhuisopname, hetgeen een belangrijke kostprijs voor patiënt en ziekteverzekering betekent. Vertebroplastie / kyphoplastie resulteert meestal in een onmiddellijke stabilisatie van het wervelcorpus en een duidelijke afname van de pijn binnen 24 uur, waarbij de dagelijkse activiteiten

Andere indicaties waarbij percutane vertebroplastie kan worden aangeraden, zijn pijnlijke osteolytische wervelmetastasen. Sacroplastie bij insufficiëntiefracturen van het sacrum wordt eveneens toegepast. Cementoplastie bij pijnlijke metastasen of multiple myeloom letsels elders in het skelet vormen een aparte indicatie. Techniek: De percutane vertebroplastie / kyphoplastie procedure wordt uitgevoerd in het operatiekwartier of in de interventionele suite van de dienst Radiologie die volledig ingericht is volgens de vereisten van een operatiezaal. 21

SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

tractie meer is op het periost (i.e. het beenvlies dat de pijnvezels van het bot bevat) bij mobilisatie van de patiënt(e); dit resulteert in een belangrijke afname van de pijn. Andere effecten van PMMA zijn de kortstondige lokale temperatuurverhoging bij uitharden van het cement (exotherme reactie tot 70° Celsius) en het chemotoxisch effect van PMMA, beide mogelijk verantwoordelijk voor uitschakelen van lokale pijnvezels en dus afname van pijn. Bij jonge patiënten wordt vaak geopteerd voor 'Calcibone' in plaats van PMMA. Calcibone is een cement dat wordt geresorbeerd door het lichaam en vervangen door lichaamseigen bot. Vervolgens worden de canules verwijderd, de patiënt(e) uit narcose gebracht en vervoerd naar de 'recovery' unit van anaesthesie, en nadien naar de verpleegeenheid.

Een team van de dienst Anaesthesiologie staat in voor de algemene narcose van de patiënt(e), die met zorg in buiklig wordt geïnstalleerd. Sommige patiënten kunnen ook onder lokale anaesthesie worden behandeld. Bijzondere aandacht wordt gegeven aan een lordotische positie van de patiënt, de bereikbaarheid van de rug om de procedure uit te voeren en aan voldoende ruimte voor vrije mobiliteit van de radiografische apparatuur. Steriele bedekking van de patiënt(e) en apparatuur, grondige desinfectie van de huid, en kleine huidincisies worden gevolgd door plaatsing van de 9, 11 of 13 gauge canules tot vooraan in het wervelcorpus. Het traject van deze canules verloopt op sacraal niveau caudocraniaal doorheen de sacrumvleugels, op lumbaal niveau transpediculair, op dorsaal niveau transcostovertebraal, en op cervicaal niveau transoraal of anterolateraal. Bij het plaatsen van de naalden wordt er bijzondere aandacht aan besteed om het spinale kanaal niet te penetreren, om een barstfractuur in de pedikel te vermijden en om de tip in de belangrijkste fractuurlijn van het wervelcorpus te positioneren. Optimale positie van het cement in en rondom de fractuurlijn kan op deze wijze worden gerealiseerd terwijl het risico op cementlekkage naar het spinale kanaal wordt geminimaliseerd. Bij kyphoplastie wordt een ballon ingebracht doorheen de geplaatste canule(s) die bij inflatie zorgt voor een reductie van de fractuurfragmenten (geheel of gedeeltelijk herstel van de hoogte van het ingedeukte wervelcorpus), en dus voor een vermindering van de kyphose. Na het verwijderen van de ballon wordt de holte die door deze ballon gecreëerd is, opgevuld met cement.

Tot hiertoe werden in onze dienst 20 wervelcorpora op lumbaal niveau en 14 wervelcorpora op dorsaal niveau behandeld. Van deze 34 wervelcorpora werden 9 via unilaterale weg (1 canule) en 25 wervelcorpora via bilaterale weg (2 canules) geïnjecteerd.

Meestal gaat het om kleine cementlekkages in het paravertebrale vetweefsel of naar de intervertebrale disci.

{ {

Het cement wordt bereid op de steriele tafel en daarna zeer langzaam geïnjecteerd onder hoog-kwalitatieve fluoroscopische controle: bij detectie van cementlekkage op een risicovolle plaats buiten het wervelcorpus kan de injectie onmiddellijk gestopt of aangepast worden. Om lekkages te vermijden wordt vaak een flebografie van de paravertebrale, vertebrale en epidurale venen op voorhand uitgevoerd. Indien de kans op lekkage naar het spinale kanaal groot geacht wordt, kunnen via een angiografische catheder de vertebrale venen met histoacryl worden geëmboliseerd.

Complicaties Complicaties van percutane vertebroplastie zijn zeldzaam en vooral het gevolg van foutieve plaatsing van de naalden en/of lekkage van het cement buiten de grenzen van het wervelcorpus. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen mineure en majeure complicaties. Majeure complicaties omvatten ondermeer cement-embolen naar hart en longen, cement lekkage naar de neuroforamina en het spinale kanaal met mogelijk medullaire compressie of radiculaire irritatie, foutieve naaldplaatsing met radiculair of medullair letsel of infectie (spondylitis). Deze complicaties zijn klinisch relevant en absoluut te vermijden.

PMMA (polymethylmetacrylaat) is het hoofdbestanddeel in het cement en heeft meerdere lokale effecten. Het meest belangrijke effect is de stabilisatie en dus verminderde beweeglijkheid van de fractuurfragmenten waarbij er geen 22 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Ervaring met 34 behandelde wervelindeukingen Mineure complicaties zijn kleine technische onvolmaaktheden van de uitgevoerde procedure en in de regel klinisch niet belangrijk. Meestal gaat het om kleine cementlekkages in het paravertebrale vetweefsel of naar de intervertebrale disci. Lekkages zijn bij kyphoplastie nagenoeg onbestaande omdat men bij het opblazen van de ballon de fissuren dichtdrukt en een holte creëert voor cementinjectie. In onze praktijkervaring van 34 geïnjecteerde wervelcorpora is geen enkele majeure complicatie opgetreden. Mineure complicaties zoals paravertebrale lekkage (6 patiënten) en intradiscale lekkage (7 patiënten) waren frequent en het logische gevolg van fractuurlijnen die reiken tot aan de grenzen van het wervelcorpus. Slechts één patiënt had klinisch enige last van een intradiscale cementlekkage. Vertebroplastie of Kyphoplastie? Percutane vertebroplastie en kyphoplastie zijn complementaire technieken voor minimaal invasieve behandeling van wervelindeukinsfracturen en hebben elk hun voordelen en nadelen. Meerdere factoren spelen een rol bij de keuze van de techniek, zoals het niveau en type van de fractuur, de leeftijd en vitaliteit van de patiënt, de kyphose en het financiële aspect (zie tabel). In samenspraak met de patiënt wordt een keuze gemaakt tussen beide technieken. Klinisch resultaat en follow-up De patiënt(e) mag 4 uur na de procedure volledig gemobiliseerd worden, en wordt klassiek binnen de 24 uur na de procedure ontslagen uit het ziekenhuis. Enige pijnstilling is vaak nodig gedurende 2 à 3 dagen gezien de pijnklachten die kunnen voortvloeien uit de manipulatie van de paravertebrale weke weefsels en diepe rugspieren.

een botdensitometrie uitgevoerd en de botaanmaak op medicamenteuze wijze gestimuleerd (bijvoorbeeld door biphosphanaten). Met dank! Tot slot wensen wij de verpleegkundigen van zaal 8 radiologie en van het operatiekwartier te danken die zich enthousiast inzetten om de vertebroplastieprocedures en de patiënten voor te bereiden, en minutieus deelnemen in het uitvoeren van deze nieuwe techniek.

Als follow-up wordt ofwel een consultatie afspraak gemaakt, ofwel wordt de patiënt(e) na ongeveer 2 weken telefonisch gecontacteerd. Voor 32 van de 34 behandelde wervelcorpora werd het klinisch resultaat door de patiënt als goed of excellent beoordeeld, maar bij 2 patiënten was het klinisch resultaat niet significant beter. De oorzaak hiervan dient vooral gezocht te worden bij de indicatiestelling en de verwachting van de patiënten. Ischialgie klachten bijvoorbeeld worden niet beter door een vertebroplastie of kyphoplastie procedure.

Ook dank aan de verpleegkundigen voor het verzorgen van de patiënten op de verpleegafdeling. Dank aan prof. dr. Vanormelingen en prof. dr. Vandersteen van de Universiteit Hasselt voor het ter beschikkingstellen van waardevol anatomisch referentiemateriaal.

Bij patiënten met insufficiëntiefracturen en een vermoeden van osteoporose is een verdere follow-up noodzakelijk om wevelindeukingen op andere plaatsen te voorkomen. Typisch wordt

Dr. Jan Vandevenne 23

SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

In de praktijk: Percutane Vertebroplastie en Kyphoplastie Tabel: indeukingsfractuur Typische casus Leeftijd Wervelcorpus Kyphose vermindering Posterieure muur letsel Kostprijs patiënt**

kyphoplastie volwassene traumatische fractuur *20 - 65 jaar D8 - L5 meestal mogelijk +/- 4000 euro

vertebroplastie bejaarde insufficiëntiefractuur 20 - 90 jaar C3 - S3 soms vaak niet mogelijk +/- 200 euro

*leeftijdsgrenzen niet strikt te volgen, eerder te beoordelen in functie van de vitaliteit en levensverwachting van de patiënt. ** Dit prijsverschil is vooral het gevolg van de duurdere instrumenten die nodig zijn bij kyphoplastie. Het RIZIV zou binnenkort maatregelen nemen om dit prijsverschil te compenseren; bij arbeidsongevallen en in sommige verzekeringspolissen zijn deze procedures nu reeds volledig terugbetaald.

Figuur 1. Conservatieve therapie bestaande uit langdurige bedrust en pijnstilling heeft niet altijd het gewenste resultaat. Bij deze 73-jarige vrouw met osteoporose werd een belangrijke indeuking van wervelcorpus D9 vastgesteld. Drie maanden later na conservatieve therapie is dit wervelcorpus verder ingedeukt: er is geen stabilisatie van de fractuurfragmenten opgetreden, en patiënte heeft blijvende pijn. Bovendien is deze wervel nu in te veel kleine stukjes gefragmenteerd, en komt niet meer in aanmerking voor vertebroplastie of kyphoplastie.

Figuur 2. Percutane vertebroplastie met stabilisatie van de indeukingsfractuur en onmiddellijke pijnreductie. Bij deze 71-jarige man werd een indeukingsfractuur D10 vastgesteld. Via één pedikel werd een canule ingebracht centraal in het wervelcorpus, en vervolgens werd het anterieure tweederde van dit wervelcorpus opgevuld met cement. De patiënt heeft het ziekenhuis de volgende morgen verlaten, en opnieuw zijn dagelijkse activiteit kunnen heropnemen.

2a 1a

2b

Fig 2a. Canule geplaatst in het ingedeukte wervelcorpus D10 Fig 2b. Cementinjectie voltooid met stabilisatie van het wervelcorpus en onmiddellijke pijnreductie voor de patiënt

1b Fig 1a: indeuking wervelcorpus D9 Fig 1b: verdere indeuking en fragmentatie na 3 maanden conservatieve behandeling

3 een ballon ingebracht. Door deze ballon te insuffleren onder hoge druk wordt de indeukingsfractuur gereduceerd. Na het verwijderen van de ballon wordt de ontstane holte opgevuld met cement voor stabilisatie van deze reductie.

Figuur 3. Schematische voorstelling van een kyphoplastie procedure. Kyphoplastie heeft als doel de hoogte van het wervelcorpus te herstellen en afname van de kyphose te bewerkstelligen. Doorheen de canules, die geplaatst worden in het ingedeukte wervelcorpus, wordt eerst 24 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Implicaties van gebruik van radio-actieve tracers voor OK verpleegkundigen J. G AENS V ERPLEEGKUNDIGE OK GHB

• Met behulp van een persoonlijke dosimeter:

Voorwoord

gebruik hiervan is verplicht via KB 20 juli 2001

De mens is steeds op zoek geweest naar nieuwe energiebronnen, nieuwe methodes om ziekten en kwalen te bestrijden en andere middelen om het leven op deze wereld zo efficiënt en zo comfortabel mogelijk te maken. De eerste contacten met de praktische verwezenlijking van nieuwe uitvindingen hebben dikwijls geleid tot ongevallen, soms met dodelijke afloop, vooraleer alle gevaren gekend waren en de nodige veiligheidsmaatregelen onderzocht en voorgeschreven werden.

4. Algemene voorzorgsmaatregelen:

• passief: 1. een OK hoort tot een gecontroleerde zone: het dragen van een persoonlijke dosimeter 2. bij ingebruikname van nieuwe procedures waar ioniserende stralen bij te pas komen moet er eerst een goedkeuring gebeuren door de interne dienst preventie en radioprotectie * actief: 1. werk ordelijk en zorgvuldig 2. maak gebruik van individuele beschermingsmiddelen en hulptoestellen 3. neem uiterste zorg voor hygiëne 4. controle = veiligheid.

Zo zijn er ook voor het gebruik van ioniserende stralen richtlijnen verschenen om na te leven zodat deze straling op een even veilige manier kan gebruikt worden als om het even welk huishoudelijk electrisch apparaat.

5. Tc99m: technesium 99m: Hoort tot de gamma-stralen. Eigenschappen: • vergelijkbaar met lichtstralen, maar met een kortere golflengte, wat ze voor het menselijk oog onzichtbaar maakt • gaan door stoffen die voor gewoon licht ondoordringbaar zijn. • doordringingsvermogen hangt af van hun energie en bedraagt enkele millimeters tot verscheidene centimeters (in lood), zelfs meerdere meters (in lucht) • halfwaardetijd is 6 uur: energie halveert dus om de 6 uren.

Hoe het begon: 1. Invloed van ioniserende straling en radioactiviteit op de mens: Wanneer een cel een grote hoeveelheid straling heeft gekregen kan er onherstelbare straling optreden in de chromosomen zodat de cel zich niet meer kan delen. (de mitose of celdeling is verstoord) De aanmaak van nieuwe cellen is dan onvoldoende om het celverlies te kunnen compenseren wat de functie va het getroffen weefsel of orgaan ernstig kan verstoren. De cellen met een hoge celdelingsactiviteit (huidcellen, slijmvliescellen, cellen van maag en darmstelsel, bij zwangere vrouwen de foetuscellen) zijn dus het meest gevoelig.

2. Dosislimieten: • niet hoger dan 20 mSv/jaar opgelopen over het ganse lichaam • bij selectieve bestraling van bepaalde lichaamsdelen mag de dosis echter hoger oplopen. voorbeeld: de ooglens verdraagt 150 mSv/jaar, de vingers 500 mSv/jaar • zwangere en zogende werkneemsters mogen gedurende de ganse periode niet blootgesteld worden aan meer dan 1 mSv op het niveau van de foetus

3. Vaststellen van de bestraling:

• Door verschillende meetinstrumenten, zoals bijvoorbeeld de Geiger-Müller teller, of een proportionele teller 25 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

gebruik van radio-actieve tracers

USA aan het departement heelkunde van het Baylor Universitair Medisch Centrum. 20 patiënten kregen een injectie met 0,7 tot 1,1 mCi komt overeen met 40 MegaBq het Tc99m colloïd 1,5 tot 3 uur voor de biopsie. De stralingsdosis werd mbv een gecallibreerde geigerteller gemeten in de volgende gebieden:

Stralingsveiligheid bij de schildwachtklier biopsie De schildwachtklier is de eerste lymfeklier op het lymfetraject van de borstklier en zou de eerste klier zijn die aangetast wordt bij borstkanker. Indien deze klier na onderzoek metastasevrij blijkt te zijn is een okselevidement in principe overbodig. Biopsie van de schildwachtklier kan erg accuraat uitgevoerd worden bmv het Technesium 99m-nanno-colloïd (Tc99m). Hier wordt humaanalbumine gebruikt in de US meestal sulfercolloid. Om begrijpelijke redenen roept het gebruik van een radioactief colloïd heel wat veiligheidsvragen op mbt stralingsblootstelling voor het OK personeel, met name de chirurg, de instrumenterende verpleegkundige en de patholoog.Ook de veiligheidsrisico's bij het weefselonderzoek, bij het ontsmetten van het materiaal als bij het verwijderen van het afval dienen ernstig genomen te worden.

• de plaats van de injectie voor de incisie werd uitgevoerd

• de biopsie - specimens • de schildwachtklieren en dit telkens op een afstand van 3 cm (de handen van de chirurg en patholoog), 30 cm ( het bovenlichaam van de chirurg en patholoog) en 300 cm (de instrumenterende verpleegkundige). Op het einde van de procedure werd de stralingsdosis van de afvalzakken, de aspiratiepotten, de heelkundige instrumenten, de weefselcoupes en het detectieapparaat gemeten. Voor alle duidelijkheid heb ik de stralingsdosis onmiddellijk in de eenheid van millisievert omgerekend om een beeld te krijgen dat we duidelijk onze maximum grens van 20 millisievert zeker niet overschrijden (tabel 1).

1. Onderzoek: Onderstaand onderzoek werd uitgevoerd tussen 1 januari en 27 maart 1998 in Dallas, Texas,

Tabel 1. Blootstelling in de operatiezaal (mSv/uur) en van de patholoog (mSv/uur) Injectieplaats (borst) Okselspecimen 3 cm (handen) 0.342 mSv/uur 0.186 mSv/uur 0.186 mSv/uur 30 cm 0.013mSv/uur 0.0034mSv/uur (bovenlichaam) 0.0034mSv/uur 300 cm 0.001mSv/uur NVT (instrumenterende)

Schildwachtklier 0.00006mSv/uur 0.00006mSv/uur 0.0004mSv/uur 0,0004mSv/uur NVT

26 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

gebruik van radio-actieve tracers Tabel 2 Toelaatbare dosis voor handen Blootstelling (mSv/h) Chirurg Patholoog

0.3425 0.1862

Toelaatbare dosis (mSv/jaar) 500 500

Toelaatbare operatietijd (uren/jaar) 1461=4h/dag 2688=7.3h/dag

Toelaatbare dosis (mSv/jaar) 20 20 20

Toelaatbare operatietijd (uren/jaar) 1538 = 4.2h/dag 5882 = 16h/dag 13333 = 36h/dag

Tabel 3 Toelaatbare dosis voor bovenlichaam Blootstelling (mSv/h) Chirurg Patholoog Instrumenterende

0.013 0.0034 0.0015

In tabel 2 en 3, gebaseerd op 2 studies, wordt de blootstelling aan handen en bovenlichaam bij chirurg, patholoog en instrumenterende vergeleken met de toegelaten limietdosisssen op jaarbasis, zoals die werden vastgelegd door de OHSA (Occupational Safety and Health Administration). Ter informatie: voor de doorsnee bevolking bedraagt de limietdosis 500 mRem per jaar. 500 mRem stemt overeen met 5mSv. Dit waren de cijfers bij aanvang van de studie. Onder tussen zijn deze bedragen verlaagt in opdracht van de ICRP (International Commission on Radiological Protection) tot 100mRem/jaar, wat overeenkomt met onze eigen waarde namelijk 1mSv/h.

Uit de tabel blijkt dat de dosis substantieel hoger was bij de oksel specimens dan bij de schildwachtklier, waarvan 70% straling uitzond op het vrijstellingsniveau (exempt level), alleszins moet vermeld worden dat geen enkel biopsie - specimen straling uitzond die lager was dan het vrijstellingsniveau (exempt level). De straling van de afvalzakken, de aspiratiepotten, de heelkundige instrumenten, de weefselcoupes en het detectieapparaat was gelijk aan die van het materiaal uit de omgeving. Omdat er weinig of geen objectieve standaardprocedures bestaan mbt stralingsbeveiliging in het OK en het personeel doorgaans ook al niet opgeleid is om om te gaan met straling en de risico's ervan, bestaat er vaak irrationele angst mbt het risico tot blootstelling aan straling.

Voor werknemers in de gezondheidszorg werd de limiet vastgesteld op 5.000 mRem (veranderd naar 2.000) voor het lichaam en 75.000 mRem voor de handen (hier ook verlaagt naar 50.000 mRem/jaar). Voor de duidelijkheid ga ik alle bekomen resultaten van de studie enkel en alleen in millisievert uitdrukken om verwarring te verkomen en om een duidelijker beeld te verkrijgen of we te veel aan straling worden blootgesteld. De straling van de afvalzakken, de aspiratiepotten, de heelkundige instrumenten, de weefselcoupes en het detectieapparaat: al vertonen 85% van de afvalzakken een stralingsniveau dat lager is dan het vrijstellingsniveau, toch dienen de overige 15% als radioactief behandeld (en dus ontsmet) te worden tot het omgevingsstralingsniveau is bereikt. Ook het stralingsniveau van de aspiratiepotten was in 33% boven de grens. 27

SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

gebruik van radio-actieve tracers

Opslag en onderzoek van weefsel op het pathologie departement vereisen geen bijzondere voorzorgmaatregelen. Meting hiervan kon geen straling van enige betekenis aantonen. Toch achten de onderzoekers het aangewezen dat opslag en etikettering moeten aangeven dat het gaat om radioactief materiaal. Verder is er nog onderzoek gedaan naar de evolutie van de radioactiviteit van het tumorectomie specimen en van de schildwachtklier. De radioaktiviteit van het borstweefsel verdwijnt in een periode van 71 (+/- 3,6) uren terwijl de schildwachtklier hiervoor een periode van 33 (+/- 3,5) uren nodig had. Deze periodes werden berekend op basis van de halveringstijd van een geïnjecteerde dosis Tc 99m. Op basis hiervan mogen we wel concluderen dat weefselopslag gedurende 72 uren een aanvaardbare standaardprocedure blijkt met in acht name van de wettelijke voorschriften.

Conclusie Schildwachtklierbiopsie met gebruik van Tc99m tracer is een veilige techniek, zowel voor het OK-personeel als voor de patholoog. Resectiestukken mogen zonder gevaar onmiddellijk behandeld worden op de pathologie-afdeling, al duurt het toch maximaal 72 uren vooraleer het als volledig niet-radioactief kan worden beschouwd. De Geiger-Müller teller blijkt een onmisbaar hulpinstrument te zijn bij de opslag en de verwerking van weefsel en afval, de auteurs suggereren een dagelijkse meting met de GM-teller om precies vast te stellen wanneer de straling van de specimens gereduceerd is tot de waarde van de omgevingsstraling. Operatie instrumenten, pathologiecoupes en probe vormen geen enkel radioactief risico en vragen bijgevolg ook niet om een specifieke ontsmettingsprocedure.

{ { Zwangere personeelsleden wordt afgeraden aan de procedure deel te nemen.

Naast de standaardbeveilingsprocedure dienen volgende voorwaarden te worden nageleefd:

• de biopsiestalen dienen dubbel verpakt (twee gesloten potjes in elkaar). Op binnenverpakking én op begeleidend schrijven dient vermeld te zijn 'bevat 99mTc' na de operatie dient zeker in de aanvangsfase van het gebruik van radioactieve traces de dienst radioprotectie verwittigd te worden om het lokaal op eventuele besmettingen na te meten en de bestemming van het afval te bepalen

•

Alhoewel het stralingsrisico bij deze procedure erg beperkt is, wijzen we er toch op dat door proliferatie van het gebruik van radioactieve stoffen bij diverse onderzoeken, het gevaar voor een cumulerend effect voor het personeel bestaat. Zwangere personeelsleden wordt afgeraden aan de procedure deel te nemen. Volgens de huidige wetgeving mogen zwangere vrouwen niet blootgesteld worden aan open radioactieve bronnen.

28 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

B IJKOMENDE

VACATURE

INFORMATIE EN KANDIDATUURSTELLING T . A . V . TEL .

055/23 36 37 -

D HR . E. V ANHOORNE , D IRECTIE

VERPLEGING

EMAIL : EUGENE . VANHOORNE @ WERKEN - GLORIEUX . BE

Het Algemeen ziekenhuis Zusters van Barmhartigheid, gevestigd te Ronse, is een dynamisch privéziekenhuis met christelijke inspiratie, een regionale draagkracht en een sterk groeiende activiteit. Het ziekenhuis telt 400 bedden, waarvan 52 bedden daghospitalisatie. Het A.Z. maakt deel uit van de v.z.w. Werken Glorieux.

VACATURE HOOFDVERPLEEGKUNDIGE OPERATIEKWARTIER Functie

Het operatiekwartier bestaat uit 7 operatiezalen, waarbij ook de recovery en de Centrale Sterilisatie Afdeling behoren. Als hoofdverpleegkundige heeft u de dagelijkse leiding van uw dienst, bijgestaan door twee adjuncten. U zorgt samen met het diensthoofd geneesheer voor het gezamenlijk beheer en leiding van de afdeling. U streeft naar een optimale cliëntenzorg. Binnen de mogelijkheden van een efficiënte organisatie behoort het bevorderen van een groepsgericht en persoonsgericht werkklimaat tot uw prioriteiten. Uw profiel:

• • • • •

Gegradueerde verpleegkundige met kaderopleiding of licentie verpleegwetenschappen of –management en ervaring als OK-verpleegkundige. Communicatief vaardig stressbestendig en flexibel. U kan een team leiden en medewerkers motiveren. U kan vlot computertoepassingen gebruiken.

Ons aanbod:

• • •

Volledige overname van ziekenhuisanciënniteit. Gratis hospitalisatieverzekering. Een eigentijdse infrastructuur met up to date uitrusting. Een dynamische en motiverend werkklimaat met ruimte voor eigen inbreng en persoonlijke ontplooiing.

Bijkomende informatie en kandidatuurstelling t.a.v. Dhr. E. Vanhoorne, Directie verpleging tel. 055/23 36 37 - email: [email protected]

VZW WERKEN GLORIEUX - AZ Zusters van barmhartigheid Glorieuxlaan 55, 9600 Ronse Tel. (055)23 30 11 Fax (055)23 30 22 29 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

De kogel is door de kerk Na jaren van gesprekken, onderhandelen, wachten, afwijzingen, opnieuw opstarten van het dossier hebben wij uiteindelijk onze beroepstitel en niet een beroepsbekwaming. Er is wel degelijk een verschil tussen beroepstitel en beroepsbekwaming, zowel naar inhoud als naar studiepunten en opleiding.

Artikel 1. De lijst van de bijzondere beroepstitels voor de houders van het diploma of de titel van gegradueerde verpleger of van bachelor in de verpleegkunde wordt als volgt vastgesteld : 1. verpleegkundige gespecialiseerd in de pediatrie en in de neonatologie; 2. verpleegkundige gespecialiseerd in de geestelijke gezondheidszorg en psychiatrie;

Dit is stap een, stap twee is het uitwerken van een overgangsmaatregel en definitief vastleggen van de opleiding. Ik hoop vrij vlug met de gesprekken rond invoeringmodaliteiten te kunnen starten maar het KB zoals gepubliceerd cfr bijlage is duidelijk. Het is nu aan de ziekenhuisdirecties en ok management om werk te maken van de opleiding zoals nu reeds voorzien in Brugge en Lier. Interne opleidingen geven de mogelijkheid om vrij vlug ingeschakeld te kunnen worden maar er is geen criterium om deze met studiepunten te honoreren.

3. verpleegkundige gespecialiseerd in de sociale gezondheidszorg; 4. verpleegkundige gespecialiseerd in de geriatrie; 5. verpleegkundige gespecialiseerd in de intensieve zorg en spoedgevallenzorg; 6. verpleegkundige gespecialiseerd in de oncologie; 7. verpleegkundige gespecialiseerd in de medische beeldvorming; 8. verpleegkundige gespecialiseerd in de stomatherapie en in de wondverzorging; 9. verpleegkundige gespecialiseerd als operatie-assistent en als instrumentist; 10. verpleegkundige gespecialiseerd als perfusionist; 11. verpleegkundige gespecialiseerd in de anesthesie.

Publicatie : 2006-10-24 Belgisch Staatsblad

Art. 2. De lijst van de bijzondere beroepsbekwaamheden voor de houders van het diploma of de titel van gegradu-

FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID,

eerde verpleger, voor de bachelors in de verpleegkunde,

VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

voor de houders van het diploma van verpleegkunde en

27 SEPTEMBER 2006. - Koninklijk besluit houdende de

voor de houders van het brevet of de titel van verpleger,

lijst van bijzondere beroepstitels en bijzondere beroepsbe-

wordt als volgt vastgesteld :

kwaamheden voor de beoefenaars van de verpleegkunde

1. verpleegkundige met een bijzondere deskundigheid in de geestelijke gezondheidszorg en psychiatrie;

ALBERT II, Koning der Belgen,

2. verpleegkundige met een bijzondere deskundigheid in

Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.

de geriatrie;

Gelet op het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november


1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorg-

de wondverzorging;

beroepen, inzonderheid op artikel 35ter, ingevoegd bij de


wet van 19 december 1990, en gewijzigd bij de wetten van

de palliatieve zorg;

6 april 1995, 17 maart 1997 en 10 augustus 2001;


Gelet op het koninklijk besluit van 18 januari 1994 hou-

de diabetologie;

dende de lijst van bijzondere beroepstitels en bijzondere


beroepsbekwamingen voor de beoefenaars van de ver-

de evaluatie en behandeling van de pijn.

pleegkunde, gewijzigd door het koninklijk besluit van 2 juli

Art. 3. Het koninklijk besluit van 18 januari 1994 houdende

1999;

de lijst van bijzondere beroepstitels en bijzondere

Gelet op het advies van de Technische Commissie voor

beroepsbekwamingen voor de beoefenaars van de ver-

Verpleegkunde, gegeven op 17 maart 2005;

pleegkunde, gewijzigd door het koninklijk besluit van 2 juli

Gelet op de adviezen van de Nationale Raad voor

1999, wordt opgeheven.

Verpleegkunde, gegeven op 27 september 2005 en op 20

Art. 4. Onze Minister bevoegd voor volksgezondheid is

december 2005;

belast met de uitvoering van dit besluit.

Gelet op advies 40.731/3 van de Raad van State, gegeven op 27 juni 2006, met toepassing van artikel 84, § 1, eerste

Gegeven te Brussel, 27 september 2006.

lid, 1°, van de gecoördineerde wetten op de Raad van

ALBERT

State;

Van Koningswege :

Op de voordracht van Onze Minister van Volksgezondheid,

De Minister van Volksgezondheid,

Hebben Wij besloten en besluiten Wij :

R. DEMOTTE

30 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Regionale werkgroepen Regio Antwerpen

Regio West-Vlaanderen

Voorzitster: Kristin De Jongh Schildebaan 28 2240 Zandhoven Tel: 03 464 14 14 AZ St. Jozef Zoersel, tel: 03 380 23 30 [email protected]

Voorzitster ad interim: Els Catrysse Ringovenlaan 52 2845 Niel Tel: 03 663 70 51 Eeuwfeest kliniek MKA Antwerpen Tel: 03 240 26 11 [email protected]

Regio Brabant

Regio Oost-Vlaanderen

Voorzitster: Frieda Mathay Broekstraat 11a, 3210 Lubbeek. Tel: 016/348650 [email protected]

Voorzitster:Edith Haemers Kloosterlaan 13 9850 Nevele Tel: 09 371 65 57 AZ.Maria Middelares Gent, tel: 09 241 67 08 [email protected] Greta Pauwels Van Huylebroeckstraat, 2B4 9060 Zelzate Tel: 09 345 62 85 Elizabeth ZH- HH Kliniek, tel: 09 376 05 70 [email protected]

Regio Limburg Voorzitster: Anita Steensels Solterweg 48 3960 Bree Tel: 089 86 51 28 Salvatorziekenhuis Hasselt Tel: 011 28 95 26 [email protected]

31 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

EEN OPLEIDING OPERATIEVERPLEGING DOOR

M ONIQUE V AN H IEL

Door het KB van 23 september 2006 ter erkenning van de beroepstitels, is een erkende opleiding anesthesie en instrumentatie noodzakelijk. Gezien de erkenningsmodaliteiten nog niet gekend zijn, nog niet verschenen zijn is een uniforme opleiding nog niet mogelijk. Toch zijn er reeds 2 scholen die een erkende opleiding Bachelor in de operatieverpleegkunde voorzien. Beide scholen geven de mogelijkheid tot bijscholing, toegankelijk voor alle verpleegkundigen OK Mijn oprechte dank voor hun medewerking. Meer details te verkrijgen bij de contactpersonen in de scholen. Succes!

KHK Katholieke Hogeschool Kempen te Lier Antwerpsestraat 99 - 2500 Lier 03/ 480 29 10

Vr 12/01/2007

Cardiologie - monitoring Oxygenatie

Ma 05/02/2007

Reinigen - desinfecteren Steriliseren

Di 06/02/2007

Neurochirurgie Omloop / assisteren / instrumenteren Cardiochirurgie Gynaecologie

Wo 07/02/2007

Algemene chirurgie Vasculaire chirurgie Thoraxchirurgie

Do 08/02/2007

Gynaecologie Begeleiding van de operatiepatiënt Psycho - sociale begeleiding

Vr 09/02/2007

NKO Omloop / assisteren / instrumenteren Algemene en personeelswetgeving

Vr 16/02/2007

Cardiochirurgie Urologie

Ma 12/03/2007

Psycho - sociale begeleiding

Di 13/03/2007

Neurochirurgie Omloop / assisteren / instrumenteren Endoscopie

Wo 14/03/2007

Vasculaire chirurgie Thoraxchirurgie

Nancy Eyer [email protected] Bachelor in de operatieverpleegkunde = 1 academiejaar = 523 euro + cursusgeld Deze opleiding kan over 2 jaar gespreid worden Post graduaat operatieverpleegkunde = 1 academiejaar = 511 euro ( cursusgeld inbegrepen ) Per lesdag = 30 euro ( cursusgeld inbegrepen ) Per halve lesdag = 20 euro ( cursusgeld inbegrepen ) Wo 20/12/2006

Anesthesiehulp Cardiologie - monitoring Spoedverzorging Bloedsparingsbeleid

Do 21/12/2006

Shock - beademing Anesthesiehulp Oxygenatie Anesthesie en recovery

Vr 22/12/2006

Cardiologie - monitoring Luchtwegzorg Meettechnieken

Di 09/01/2007

Haemodynamische monitoring Shock - beademing

Wo 10/01/2007 en Do 11/01

Ethiek Communicatie - manage ment

32 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

opleiding operatieverpleging

Do 15/03/2007

Installatie van de operatiepatiënt Ophtalmologie

Vr 16/03/2007

Installatie van de operatiepatiënt Omloop / assistentie / instrumentatie Radiotherapie

Ma 26/03/2007

KHBO Katholieke Hogeschool Brugge - Oostende te Brugge Spoorwegstraat 12 - 8200 Brugge 050 / 40 51 69 Heidi Vanden Eeckhoute [email protected] Bachelor in de operatieverpleegkunde = 1 academiejaar De opleiding kan over 2 jaren gespreid worden

Hechtingsmaterialen Mechanische hechtingsmaterialen Electrochirurgie en CUSA Urologie

Di 27/03/2007

Neurochirurgie Omloop / assistentie / instrumentatie Cardiochirurgie

Wo 28/03/2007

Algemene chirurgie Vasculaire chirurgie Thoraxchirurgie

Do 29/03/2007

Gynaecologie Ophtalmologie Psycho - sociale begeleiding

Vr 30/03/2007

Algemene chirurgie

Ma 16/04/2007

Orthopedie Bottumoren Heuppathologie

Di 17/04/2007

Neurochirurgie Omloop / assistentie / instrumentatie Orthopedie: hand en pols

Wo 18/04/2007

Urologie Orthopedie: schouder en knie Vasculaire chirurgie NKO

Do 19/04/2007

Gynaecologie Casuïstiek Practicum

Post graduaat operatieverpleegkunde = 1 jaar Module anesthesie = 3 dagen Vr 04/05/2007 Loco - regionale anesthesie Anesthesie bij risicopatiënten Praktische probleemsituaties - legale aspecten Do 10/05/2007

Beademing met gereduceerde flow Hygiëne in de anesthesie Peroperatief temperatuurbeleid

Vr 11/05/2007

Gecontroleerde hypotensie anesthesie Highlights in de kindernarcose Monitoring van de curarisatie Praktijk op het OK

Module instrumentatie = 2 dagen les op 19 en 202 april 2007 en 1 dag workshops op 3 mei 2007

33 SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

Nationaal bestuur Website: http://www.VVOV.info e-mail: [email protected] Brigitte Vandewalle Duindistellaan 19, 8370 Blankenberge tel. 050 41 62 61 [email protected] AZ Fabiola ZH Blankenberge, tel. 050 43 49 10

Maatschappelijke zetel V.V.O.V Postbus 301 , Mechelen 3 , 2800 Mechelen fax 014 31 86 71 Rekeningnummer 001-1281906-30

Werkgroep HOOP Voorzitter Roncada Claudio Keinkestraat 16, 3600 Genk, tel. 089 30 85 90 ZOL.,Campus St. Jan, tel. 089 32 50 80 [email protected] Ondervoorzitster Van Hiel Monique Mechelsesteenweg 340, 2820 Bonheiden, tel.015 55 05 60 Imeldaziekenhuis, Bonheiden, tel. 015 50 53 15 [email protected]

•

Patrick Nieulandt Hof van Rietlaan 37, 2640 Mortsel. tel. 03 440 11 96 [email protected] AZ St. Maarten, campus Duffel tel. 015 30 42 60

•

Ann De Troetsel Helsstraat 66, 2630 Aartselaar tel. 03 887 93 21 [email protected] UZ Antwerpen, tel. 03 821 36 86

Bestuursleden

Secretaris Hanjo Anthonissen Ringovenlaan 52, 2845 Niel. tel. 03 663 70 51 Gsm: 0486 39 48 74 [email protected] AZ.H.Familie Reet. Tel: 03 880 95 40 [email protected] Penningmeester Stercq Guy Hoogstraat 159, 2830 Tisselt, tel. 03 886 44 16 [email protected] AZ.VUB. Jette, tel. 02 477 89 27, fax: 02 477 89 00 gsm 0496 04 03 37 [email protected] Ledenadministratie Haselaars Marc St. Lodewijkstraat 76, 3600 Genk tel. 089 35 75 35, fax 089 35 75 35 ZOL. Campus St. Jan,Genk tel. 089 32 50 60 [email protected] [email protected]

•

Chantal Vekeman Assestr. 16 9550 Herzele, Tel: 054 50 25 76 St.lucas Ziekenhuis Gent, tel. 09 224 57 90, gsm: 0496 25 08 03 [email protected]

•

Chantal De Geyter Aarschotsebaan 153, 1910 Kampenhout tel. 016 65 00 02 [email protected] UZ Gasthuisberg Leuven

•

Suzy Kimpen Kruisstraat, 51, 3520 Zonhoven tel. 011 81 10 41 UZ.Gasthuisberg Leuven Tel: 016 34 30 05 [email protected]

Redactie tijdschrift Haselaars Marc Roncada Claudio Eindredactie Haselaars Marc St. Lodewijkstraat 76, 3600 Genk tel. 089 35 75 35, fax 089 35 75 35 [email protected]

Europese vereniging Loureiro Maria. Volaardestraat, 75 A, 9200 Dendermonde tel. 052 41 42 92 [email protected] AZ VUB Jette, tel: 02 477 89 27

Roncada Claudio Keinkestraat 16, 3600 Genk, tel. 089 30 85 90 [email protected] 34

SCALPEL

-


-

OKTOBER

-

NOVEMBER

-

DECEMBER 2006

advjohnson&johnson

25-09-2006

14:14

Pagina 1

De eerste en enige antibacteriële

hechtingsdraad

Johnson & Johnson Medical N.V. Eikelenbergstraat 20 1700 Dilbeek tel: 02/481.74.00 e-mail: [email protected] www.vicrylplus.com

Een volledig en innovatief gamma voor het operatiekwartier Setpack • Raucodrape II • Steriele sets ®

Laboratoires Lohmann & Rauscher s.a. Rue des Pontons 25 • B-4032 Liège (Chênée) Tel.: 04 367 97 11 • Fax: 04 367 97 33 [email protected] www.lohmann-rauscher.be

SCALPEL BRUIKLEEN- INSTRUMENTARIUM - PERCUTANE VERTEBROPLASTIE EN KYPHOPLASTIE - IMPLICATIES VAN GEBRUIK VAN RADIO-ACTIEVE

Recommend Documents