SCALPEL BROOD EN SPELEN VRAAG EN ANTWOORD DA VINCI-S BOEKEN REVIEW EXTERN PERSONEEL IN OK... EN VERDER IN DIT NUMMER

DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT - VERENIGING VAN VLAAMSE OPERATIEVERPLEEGKUNDIGEN NR 71 - JULI - AUGUSTUS - SEPTEMBER 2008

SCALPEL BROOD EN SPELEN

- P2A9798

VRAAG EN ANTWOORD DA VINCI-S BOEKEN REVIEW EXTERN PERSONEEL IN OK ...

AFGIFTEKANTOOR 2400 MOL

V.U. HASELAARS MARC, ST. LODEWIJKSTRAAT 76, B-3600 GENK

EN VERDER VERDER IN IN DIT DIT NUMMER NUMMER EN

SUPPORTED BY:

AND

AND

Inhoud Edito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Van de voorzitter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Activiteitenagenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Adverteerderslijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Adverteren in Scalpel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 Business faculty, Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

VOORAANKONDIGING 26STE SYMPOSIUM

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10-11

Vraag en antwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 Bedenkingen voor prikbord of koffiekot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Da Vinci-s systeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Permanente vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Boeken review . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 Aanwezigheid van extern personeel in het operatiekwartier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Aanbevolen lectuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 Regionale werkgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 Nationaal bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

2 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Edito Brood en spelen Het is volop olympia tijd, de medailles vliegen mij om de oren. Er was hierover nogal wat te doen. Maar eens de spelen begonnen is het protest opgehouden of alleszins de informatie die ons hierover bereikt. In de oudheid waren de spelen een periode van rust en vrede, van staakt het vuren, vandaar misschien.

E H

Er was nochtans in de aanloop naar de spelen veel protest. Protest tegen de doodstraf, tegen onderdrukking, voor vrije meningsuiting, tegen de spelen in China. Dat deze spelen in China plaats vinden, daar kunnen de atleten en veel Chinezen zelf niets aan doen. De reactie kwam ook wat laat. Maar wie bepaalt de plaats van de spelen? Juist, Coca Cola, Mc Donalds,Panasonic enz. Dus niet brood en spelen ,maar geld en spelen. Heeft dit nu iets met het operatiezaal gebeuren te maken? Eigenlijk niet, maar feitelijk wel. Het gaat om verschuiving van waarden, wat is vandaag belangrijk? Geld en nog eens geld. Snel, met zo weinig mogelijk middelen, zoveel mogelijk realiseren. Kwaliteit, vriendelijkheid, geduld worden op de achtergrond geplaatst. Ik weet kwaliteit bieden kost geld, maar geen kwaliteit leveren kost een fortuin. Iets voor de start van de olympische spelen verscheen in de krant een artikel over het feit dat geneesheren een tegemoetkoming wensen voor niet nagekomen afspraken. Ik kan wel volgen, de tijd had aan een andere patient kunnen gaan die nu waarschijnlijk langer moet wachten. Dit heeft met attitude en opvoeding van de patienten te maken.Zij zijn in fout. Maar de arts kan ook even een koffiepauze inlassen of iets meer tijd nemen voor de patient.

M

Moet de patient nu ook minder betalen als hij niet wordt geholpen op het afgesproken uur? In Duitsland is er enige commotie ontstaan omdat een chirurg weigerde een patient te behandelen omdat deze niet stopte met roken. Ik weet niet goed wat ik hierover moet denken. In de VS is er een tendens om prestaties te vergoeden in functie van het resultaat. Verzekeraars willen niet meer betalen voor fouten. Fouten zijn vb verlengd verblijf door infectie, heringreep bij vergeten instrumenten en compressen. Ik denk niet dat wij daar tegen kunnen zijn, maar mogen ook weer niet te snel van stapel lopen.

P

Persoonlijk denk ik dat hier een opportuniteit voor ons, operatieverpleegkundigen, is weggelegd. Wij kunnen patienten begeleiden, sturen, informeren , beschermen en in zekere zin heropvoeden. Veiligheid in het OK is heel belangrijk. Dat is een deel van het zorgtraject dat wij in handen moeten nemen Het enige wat hier voor nodig is zijn enthousiasme en tijd. Meteen werk van maken. Groetjes, Claudio

3 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

3M Health Care Infection Prevention: Working together

3M, dé oplossing voor uw OK.

KKwaliteit

www.3M.be/healthcare

Keuzemogelijkheid u Of het nu gaat om een eenvoudige ingreep, een risicovolle spoedoperatie, of een langdurige en gecompliceerde procedure, chirurgen en hun teams rekenen al jarenlang op 3M voor hun afdekmateriaal. Ontworpen om over het hele steriele gebied en niet alleen in de kritische zone een ondoordringbare barrière te creëren, helpt het 3M afdekmateriaal het risico op infecties te verminderen. 3M begrijpt uw noden en geeft u de mogelijkheid om te kiezen tussen: aparte steriele doeken, standaardsets en Custom Procedure Trays, of een combinatie.

3M helpt u in uw strijd tegen nosocomiale infecties.

dutBE270058_Advertentie.indd 1

14-04-2008 11:52:07

Van de redaktie Beste VVOV- er,

S

Scalpel is het vlaggenschip van de VVOV. Het is ons doel om kwaliteit te bieden aan onze leden. Wij willen up to date blijven, accurate informatie geven, jonge en minder jonge operatieverpleegkundigen op de hoogte houden van de ontwikkelingen op hun werkterrein. Daarom hebben wij scalpel inhoudelijk wat aangepast. Naast het vakinhoudelijke en technische gedeelte zijn er enkele nieuwe rubrieken. Boeken review wil een overzicht geven van recent gepubliceerde boeken over operatieverpleegkunde. De redactie geeft een korte inhoud en enig commentaar met daarbij de referenties van het boek. Deze boeken gaan over alles wat betrekking heeft op het operatiekwartier. In deze scalpel is er ook een lijst van boeken die aan een voordelige prijs bij ons te verkrijgen zijn.

V

Verder is er een rubriek, voor u gelezen,waarin artikels besproken worden die in de internationale vakliteratuur verschenen zijn. De bedoeling is om uw horizon te verruimen, hoe kijken andere collega's naar specifieke problemen over operatiezaal,-verpleegkunde en -management. Een laatste rubriek is vraag en antwoord. Er wordt een probleem gesignaleerd en er wordt gevraagd naar het standpunt van de vereniging. Dit moet wederzijds werken, wij kunnen een inventaris maken van de problemen en de vragen houden ons in contact met de realiteit.. Ik wil bij deze een oproep doen aan jullie allen om actief mee te werken aan scalpel, het is er voor en door u. Er zijn zeker operatieverpleegkundigen die lezingen geven, analyses maken, standaards uitschrijven. Deel uw kennis en ervaring met uw collega,s, stuur het naar de redactie. Wij zullen het na beoordeling en goedkeuring publiceren. Aan het werk zou ik zeggen.

V

Veel leesgenot de redactie

PS: De lidgeldhernieuwing voor het werkjaar 2009 is bijgevoegd bij deze scalpel. Na betaling wordt de nieuwe lidkaart opgestuurd.

Colofon Scalpel Tijdschrift van de Vereniging Vlaamse Operatie Verpleegkundigen. ( VVOV ) 26 jaargang, nr. 71 september 2008 http://www.VVOV.info Verschijnt driemaandelijks. Afgiftekantoor 2400 Mol. ISSN 1370-6594

Eindredactie Marc Haselaars Claudio Roncada

Abonnementen Prijs per jaargang: 20 eur. ( lidgeld ) Los nummer: 5 eur. Rek. nr.: 001-1281906-30 t.n.v. VVOV. lidgeld

Abonnementenadministratie en advertenties Haselaars Marc Sint Lodewijkstraat 76 3600 Genk Tel. 089/35.75.35 Werk : 089/325060 [email protected]

Redactieleden Haselaars Marc

Advertenties dienen bij de drukkerij binnen te zijn uiterlijk 1 maand voor verschijnen. I.e. 15/2, 15/5, 15/8, 15/11

Redactiesecretariaat Haselaars Marc Sint Lodewijkstraat 76 3600 Genk Tel. 089/35.75.35 Werk : 089/325060 [email protected]

Druk en Lay-out Drukkerij Dils NV. Grote Steenweg 3 B-2440 Geel

De redactie laat de verantwoordelijkheid over de inhoud van de artikels volledig aan de auteurs.

http://www.VVOV.info

5 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Activiteiten Agenda BIJSCHOLINGSVOORMIDDAG REGIO ANTWERPEN. ZATERDAG 27/09/08 VAN 9U30 TOT12U30: BORSTRECONSTRUCTIE IN DE 21E EEUW MEER MOGELIJKHEDEN DOOR MICROVASCULAIRE TECHNIEKEN. SPREKERS: PROF. MAKAR ONCOLOGISCH GYNECOLOOG EN DR. COLPAERT PLASTISCH CHIRURG ZNA MIDDELHEIM LOCATIE: AUDITORIUM UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN VOLGENDE DATA REEDS NOTEREN BIJSCHOLINGEN OP ZATERDAG VOORMIDDAG VAN 9U30 TOT 12U30: 22/11/08: ORTOPEDIE (INFO VOLGT), 14/02/09, 25/04/09, 19/09/09, 14/11/09.

LIMBURG 14 OKTOBER 2008 HASSELT BORRELHUIS 20H00 - MARC MOUCHARS - PATIENTENVEILIGHEID

VVOV OOST- & WEST VLAANDEREN ZA 22 NOV 09.00U – 11.00U KNIEPROTHESES EN AFKOELINGSTECHNIEK DR W. VAN DEN BROECKE AZ JAN PALFIJN - HENRI DUNANTLAAN 5 - 9000 GENT

BRABANT - JAN/FEB 2009 LEUVEN MINI SYMNPOSIUM DE CHIRURGISCHE KANT VAN INFECTIE - HOE SAMENWERKEN

Website Hou ook onze website in de gaten voor nieuws en tal van activiteiten WWW . VVOV . INFO WWW . OPERATIEVERPLEEGKUNDIGE . BE

Adverteerderslijst Initial textiels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Medicor Medical supplies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

3M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

Mölnlycke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Erbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

VOORAANKONDIGING 26ste SYMPOSIUM . . . . 10-11

Johnsson & Johnsson . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

6 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Adverteren in Scalpel 1. Adverteren • Scalpel is het tijdschrift van de Vereniging van Vlaamse Operatiezaalverpleegkundigen. Er verschijnen 4 edities per jaar met een oplage van 1300 exemplaren. Via onze mailing bereiken we de belangrijkste ziekenhuizen in het Vlaamse land. Ook wordt Scalpel verstuurd naar 17 andere landen van Europa die lid zijn van de Europese vereniging, EORNAC. Ons tijdschrift biedt aan bedrijven, ziekenhuizen en collega beroepsorganisaties de mogelijkheid tot adverteren of het plaatsen van vacatures en aankondigingen van symposia.

• Advertentiemodaliteiten : - zwart-wit :

1/2 pagina : 125 eur/ editie 1 pagina : 250 eur/ editie - 4 kleuren : 1/2 pagina : 375 eur/ editie 1 pagina : 500 eur/ editie - steunkleur : 1/2 pagina 200 eur/ editie 1 pagina : 300 eur/ editie - buitenkaft, 4 kleuren : 900 eur/ editie - binnenkaft, 4 kleuren : 750 eur/ editie - personeelsadvertentie : Toeslag op bovenstaande tarieven : 100 % Deze prijzen zijn geldig vanaf 1/05/2000. Verschijningsdata van het tijdschrift zijn: 15/03, 15/06, 15/09, 15/12.

2. Sponsoring evenementen • Ook bestaat de mogelijkheid voor de industrie om op te treden als sponsor bij de verschillende activiteiten van het V.V.O.V.( zowel nationaal als regionaal), zoals lezingen, symposia, minisymposia e.d. In ruil hiervoor biedt het V.V.O.V. een stand aan op de activiteiten met vermelding van de bedrijfsnaam op affiches en uitnodigingen. Andere modaliteiten zijn altijd bespreekbaar.

3. Hoofdsponsorship • In overleg met het hoofdbestuur.

4. Gebruik adressenbestand • Het V.V.O.V. beschikt over een uitgebreide en up-to-date adressenbestand van al onze leden en medische bedrijven. Deze mailinglist is te verkrijgen op label voor éénmalig gebruik. (contract). Prijs per adres: 0,75 eur.

• Voor alle verdere informatie : Marc Haselaars Sint Lodewijkstraat 76 3600 GENK Tel/fax : 089/ 35 75 35 Z.O.L. Campus St. Jan Tel : 089/32 50 60 fax : 089/32 79 82 Email : [email protected] 7 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

BUSINESS FACULTY, BRUSSEL K WALITEIT

EN NORMEN VOOR GEZONDHEIDSZORG EN MEDISCHE TECHNOLOGIE

MDCPartners en UNAMEC nodigen u graag uit op dit jaarlijks symposium omtrent de actuele projecten betre!ende kwaliteit en normalisatie van medische hulpmiddelen. De nadruk wordt gelegd op de uitwisseling van ervaring en noden op het gebied van de regelgeving.

In samenwerking met:

Voor wie is deze studiedag bedoeld? Verantwoordelijken operatiekwartier, ziekenhuisapothekers, ziekenhuishygiënisten, inkoopverantwoordelijken, sterilisatieverantwoordelijken, hoofden technische dienst ... Hoeveel kost de deelname aan deze studiedag? De kosten voor deelname door ziekenhuismedewerkers worden gedragen door de deelnemende bedrijven.

Kwaliteit en normen voor gezondheidszorg en medische technologie

Niet-sponsorende deelnemers industrie: 150 euro (excl. BTW) Leden van (sectorale operator) UNAMEC : 100 euro (excl BTW) Registratie verplicht via www.mdcpartners.be, bij MDC meetings.

Business Faculty, Brussel Dinsdag 21 oktober 2008 09.30u – 17.00u

Organisatie:

Business Faculty, Brussel Dinsdag 21 oktober 2008 09.30u – 17.00u

{ {

Vluchtenburgstraat 5 - 2630 Aartselaar T: 03/870 97 50 – F: 03/870 97 51 [email protected]

8 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

KWALITEIT EN NORMEN VOOR GEZONDHEIDSZORG EN MEDISCHE TECHNOLOGIE

Deelnemende bedrijven:

MDCPartners en UNAMEC nodigen u graag uit op dit jaarlijks symposium omtrent de actuele projecten betreffende kwaliteit en normalisatie van medische hulpmiddelen. De nadruk wordt gelegd op de uitwisseling van ervaring en noden op het gebied van de regelgeving.

Programma 8.30h Registratie 9.30h Welkomstwoord 9.40h De verwachtingen en bevindingen van kwaliteitsinspectie in Belgische ziekenhuizen Paule Jacqmain – FAGG 10.20h Hergebruik van medische hulpmiddelen voor eenmalig gebruik: kwaliteit en veiligheid David Larmuseau – Consultant Gezondheidseconomie 11.00h Klinische studies: hoe brengt de industrie een kwaliteitsproduct op de markt? Hilde Van Mechelen – Boston Scientific 12.00h Lunch en standenbezoek 13.15h Overzicht van normen gerelateerd aan een medisch hulpmiddel: steriele spuiten Fien Aerts – Regulatory Affairs Manager Terumo Europe 13.45h Custom packs: kwaliteit en economie 14.15h Bore connectors: normen ter verbetering van de veiligheid van de patiënt Anne-Laure Bailly – CEN/CLC/JTC3 14.45h Pauze 15.15h “Evidence based” maatregelen ter preventie van katheterinfecties Frank Van Laer – Ziekenhuishygiëne UZA 15.45h Selectie van OK afdekmateriaal: een multidisciplinaire aanpak Peter De Gang – AZ Klina (Brasschaat) 16.15h Receptie

Hoe kan je Business Faculty bereiken? Adres: Sint-Lendriksborre 6, B-1120 Brussel Komende van Gent, Antwerpen of Bergen (A12): • U volgt richting Zaventem. • Op de Brusselse Ring neemt u afrit 6: “Kanaalzone en Militair Hospitaal”. • Aan het einde van de afrit gaat u naar rechts. • Na +/- 400m. slaat u links af (Sint-Lendriksborre). U ziet op de hoek van de straat ‘Securitas’. • Business Faculty is gevestigd aan de linkerzijde van de straat (tweede gebouw) en maakt deel uit van het “Mercator Research Park”.

Bekijk het programma online: www.mdcpartners.be Voor wie is deze studiedag bedoeld? Verantwoordelijken operatiekwartier, ziekenhuisapothekers, ziekenhuishygiënisten, inkoopverantwoordelijken, sterilisatieverantwoordelijken, hoofden technische dienst ...

Komende van Luik, Namen, Leuven of Antwerpen (E19) • U volgt richting Gent. • Op de Brusselse Ring neemt u afrit 6: “Kanaalzone en Militair Hospitaal”. • Aan het einde van de afrit gaat u naar links. • Na +/- 400m. slaat u links af (Sint-Lendriksborre). U ziet op de hoek van de straat ‘Securitas’. • Business Faculty is gevestigd aan de linkerzijde van de straat (tweede gebouw) en maakt deel uit van het “Mercator Research Park”.

Hoeveel kost de deelname aan deze studiedag? De kosten voor deelname door ziekenhuismedewerkers worden gedragen door de deelnemende bedrijven. Niet-sponsorende deelnemers industrie: € 150 (excl. BTW) Leden van (sectorale operator) UNAMEC : € 100 (excl BTW) Registratie verplicht Registratie verplicht via www.mdcpartners.be, bij MDC meetings.

9 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

VOORAANKONDIGING STE 26 SYMPOSIUM DONDERDAG 26 MAART 2009 & VRIJDAG 27 MAART 2009

EEN KORT OVERZICHT VAN HET PROGRAMMA start telkens om 9 u 30 tot 17 u 00 Donderdag 26 maart 2009 PRAKTISCHE WORKSHOPS IN SAMENWERKING MET DE INDUSTRIE Vrijdag 27 maart 2009: WORKSHOPS - KINDERHEELKUNDE IN DE UROLOGIE, HARTHEELKUNDE, ORTHOPEDIE, BARIATRISCHE CHIRURGIE - HOOP - HYGIËNE EN STERILISATIE - ANESTHESIOLOGIE • Pijnbeleid bij kinderen • Begeleiding van zieke kinderen • Kinderanesthesie • Paza voor kinderen

Medicor medical supplies

05-06-2003

13:14

Page 1

Uw partner in ...

Medicor Medical Supplies Timmerik2 • 3020 Herent tel.: 016/27.18.18 fax: 016/22.44.23

thoraxdrainage

Vraag en antwoord C LAUDIO R ONCADA

rechte muren heeft en zeker geen vensters of venstertabletten. De muren worden liefst afgewerkt met hard board en niet geverfd. Materialen die sporadisch gebruikt worden , worden het best in gesloten kasten bewaard. Voor de rekken liefst geen volle panelen maar draad rekken of rekken voorzien van korven waarin de items geplaatst worden. Gevallen items of items die nat zijn geworden bij het reinigen worden als gecontamineerd beschouwd. Er zijn natuurlijk ook andere mogelijkheden voor het stockeren bv automatische rolsystemen, volledige mobiele systemen, dit hangt af van de voorkeur van de gebruiker en het beschikbaar budget. Aandacht moet zeker besteed aan de handelingen van de steriele materialen, hoe deze dienen geplaatst om scheuren en deuken te voorkomen. Dit geheel kan volledig geautomatiseerd geinstalleerd worden om zodoende op elk ogenblik een inventaris te hebben en een overzicht over beschikbare en niet beschikbare materialen.

VRAAG 1 : Wij willen in ons OK de steriele berging herschikken. Bestaat hierover enige reglementering? ANTWOORD: Steriel materiaal moet geborgen worden rekening houdend met volgende gegevens: max 23 graden, maximaal 70% vochtigheid, positieve druk ten op zichte van de nevenliggende ruimtes, minimum 4 luchtwisselingen per uur. Er is ook enige reglementering ivm brandveiligheid en verminderen van risico's voor contaminatie.

D

De onderste legger mag niet lager dan 25cm van de vloer, de bovenste legger moet 40cm van het plafond en het geheel moet 5 cm van de muur. Dit heeft te maken met de optimale werking van de sprinklers in geval van brand en het voorkomen van contaminatie thv de onderste leggers. Er moet voldoende afstand zijn tussen de verschillende items om een optimale luchtcirculatie toe te laten. De toegang tot de steriele berging moet beperkt blijven, er mag geen grote toeloop zijn. Het beste zou zijn om proper en steriel materiaal te scheiden. Indien dit niet mogelijk is toch liefst niet door mekaar. De steriele materialen op de hogere leggers , de propere op de onderste leggers. Indien niet steriel materiaal boven steriel materiaal wordt geplaatst bestaat het risico dat stof of andere dingen op de steriele verpakking terecht komen. Er mag ook geen aansluiting voor water en perslucht zijn. Het risico bestaat dat men hier holle instrumenten gaat doorspuiten met perslucht of water. Water verstuift en lucht verplaatst stof. Zorg dat de ruimte

Voor verder info kan u terecht bij HYPERLINK [email protected]

VRAAG 2 : Voor bepaalde voornamelijk orthopedische ingrepen wordt de zaaltemperatuur laag gehouden. Voor verpleegkundigen is dit niet aangenaam. Er is voorgesteld om fleecejasjes te gebruiken. Wat is uw standpunt? ANTWOORD: Het kan inderdaad zeer koud zijn, zeker bij procedures die lang duren.

H

Helaas is fleece uit den boze. Een alternatief is dikker linnen, extra onderlijfje, zoals in de sport wordt gebruikt, single use overall of non woven. Deze materialen geven minder of geen pluis. Fleece verhoogt het risico op contaminatie en zodoende geen goede zaak voor de patientveiligheid.

{ { Voor verdere info kan u tercht bij HYPERLINK

Er zijn op de markt wel jasjes bekleed met aluminium folie te vergelijken met materiaal gebruikt bij brandwonden. Gedragen kleding dient echter minstens dagelijks verwisseld te worden, dit maakt de kostprijs hoog.

13 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Stress in de OK? Niet voor mij.

ProcedurePak® De handige en efficiënte oplossing op maat van uw OK

HiBi® Doeltreffend ontsmetten met langdurig effect

BARRIER® De optimale bescherming voor patiënt en zorgverlener

Biogel® De gouden standaard voor operatiehandschoenen

Mölnlycke Uw betrouwbare partner in de OK

Mölnlycke: expertise in de peri-operatieve zorg.

Mölnlycke Health Care BV, Postbus 3196 NL - 4800 DD Breda – Tel. 076 521 96 63, Fax 076 522 17 82 Mölnlycke Health Care NV, Berchemstadionstraat 72 bus 2 BE - 2600 Berchem – Tel. 03 286 89 50, Fax 03 286 89 52 De Mölnlycke Health Care naam, het Mölnlycke Health Care logo, Biogel®, HiBi®, ProcedurePak® en BARRIER® zijn gedeponeerde handelsmerken van Mölnlycke Health Care. www.molnlycke.com

037Mol_camp_v15.indd 1

14-08-2008 16:03:48

Bedenkingen voor prikbord of koffiekot Als je troebel w ater met rust laat w ordt het

s Niet is n doe ettend z . ont oeilijk oit m et no e j e e J wanneer nt. w ar be kla

M struensen niet ikelen berg over alle en, mol en ove shop r en .

vanzelf helder.

an a b n e Kies e n e t d ou h e j an v r a a je w n i t i oo n t l u je z ag d n e er e e m . leven n e k r we n e v hoe

Het i verstand s iger kaars aa een n steken d te a klagen o n te ver duistern de is.

be Het je glaangrijkis niet nietat, als jhoe snel bli e m staajft stil-aar n.

15 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Da Vinci-S surgical system W OUTER M EERT H OOFDVERPLEEGKUNDIGE CSA UZ L EUVEN

Het implementeren van nieuwe technologieën binnen de chirurgie gaat onverminderd voort. Het Da Vinci-S syteem is één van die ontwikkelingen. Het gebruik van robots binnen het operatiekwartier is niet nieuw. Er zijn verschillende robot systemen, met elk hun specifieke kenmerken.

Opleiding Het implementeren van een nieuw systeem vraagt tijd. Iedereen moet het nieuwe systeem onder de knie krijgen of weten wat de impact is van het nieuwe systeem op hun professioneel gebied. • Verpleegkundigen: _ Instrumentarium en apparatuur kennis _ Werking, opstarten en aankleden robot _ De chirurgische en noodprocedures _ Ervaring opdoen • Chirurgen: _ Instrumentarium en apparatuur kennis _ Indicatiestelling _ Training op dieren _ Eerste patiënten onder begeleiding van ervaren collega’s _ Leercurve (ervaring opdoen) versus beschikbare OK - tijd • Medewerkers CSA _ Reinigingsvoorschriften _ Instrumentenkennis _ Controle zuiverheid, functionaliteit en fysische eigenschappen _ Aandachtspunten sterilisatie (stoom, plasmasterilisatie) • Anesthesie _ Specifieke aandachtspunten bij robotchirurgie • Biotechniek _ Opleiding en opbouwen van kennis voor het oplossen van technische problemen

D

De Da Vinci-S robot is op dit moment het robotgeassisteerde systeem in opmars. Iedereen zal zich realiseren dat dergelijke nieuwe technologieën zeer duur zijn. Het aankopen van dergelijk systeem gebeurt dan ook niet zonder voorafgaande uitgebreid onderzoek naar de financiële haalbaarheid van het robotverhaal. Hiervoor zal de aanvragende chirurg een duidelijk strategisch plan moeten opstellen waarin de volgende aspecten aan bod komen:

Strategy Het enorme succesverhaal van minimaal invasieve technieken is iedereen gekend. Minder post-operatieve pijn, sneller post-operatief herstel, beter esthetisch resultaat en daarbij het feit dat steeds meer chirurgische disciplines de weg naar het minimaal invasievegevonden hebben. De robotgeassisteerde minimaal invasieve chirurgie is de logische volgende stap. Opportuniteiten Voor de Uz leuven waren er tevens een aantal belangrijke opportuniteiten die gekoppeld konden worden aan de aankoop van de robot: • Het universitair ziekenhuis als opleidingscentrum voor de GSO heelkunde • Het uitvoeren van research zowel opvlak van verbetering van chirurgische technieken als in samenwerking met de faculteit toegepaste wetenschappen verder ontwikkelen van het robotsysteem (tactiele feedback) • Telepresence/tele surgery: chirurgie uitgevoerd door chirurg op afstand (niet in zaal) • Samenwerking versterken tussen ziekenhuizen door gezamenlijk robotprogramma • In de patiëntenbeleving geeft de robot het ziekenhuis een extra uitstraling

Opleiding heeft ook zijn kostprijs. Er is nood aan extra OK tijd wat zowel naar organisatie als beschikbaarheid van zalen niet evident is. Financiële implicaties • Investering: _ Aankoopprijs robot +/- 1 600 000 euro excl. BTW (incl. opstartmateriaal eerste 20 ingrepen) _ Onderhoudscontract +/- 140 000 euro/jaar excl. BTW _ Aankoop disposabel materiaal • 50 ingrepen uro en gyn • Basissets + reserve instrumenten • Afdekmateriaal • Instrumenten x maal herbruikbaar + accessoires • +/- 95 000 euro excl. BTW

16 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

DA VINCI-S SURGICAL SYSTEM _ Aankoop reusabel materiaal • +/- 7 250 euro excl. BTW _ Investering CSA • Nieuw groot ultrasone toestel • Aankoop specifieke mandjes voor instrumentarium • Aanpassingswerken afwasbakken • +/- 9800 euro excl. BTW

17 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Het aankopen van een chirurgisch robotsysteem wordt vooraf gegaan door het opstellen van een businessplan

{ {

• Kost versus inkomst _ Voorbeeld radicale prostatectomie open versus robot geassisteerd Materiaal kost per ingreep

18 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

DA VINCI-S SURGICAL SYSTEM

Financiaal bilan volledig verblijf: open versus robot

Risk management • Best case scenario: _ Dagelijks gebruik Da Vinci Systeem _ Succesvol binnen verschillende heelkundige disciplines _ Effectieve terugbetaling _ Verbetering chirurgisch techniek met voordeel voor de patiënt _ Succesvolle research met ontwikkeling van innovaties • Worst case scenario _ Moeilijke installatie robotsysteem _ Faillissement firma Intuïtive Surgical _ Falende opleiding (onvoldoende zaaltijd) _ Technische problemen, moeilijke chirurgie _ Ontmoediging gebruikers met in onbruik geraken robot

CONCLUSIE HET AANKOPEN VAN EEN CHIRURGISCH ROBOTSYSTEEM WORDT VOORAF GEGAAN DOOR HET OPSTELLEN VAN EEN ZEER GOED UITGEWERKT BUSINESSPLAN. DIT PLAN MOET ALLE ASPECTEN VAN EEN ROBOTVERHAAL TOELICHTEN VAN HET PUUR MEDISCH/CHIRURGISCH GEDEELTE TOT DE FINANCIËLE EN ORGANISATORISCHE ASPECTEN. HET VERKRIJGEN VAN EEN DEGELIJK TERUGBETALING KAN ERVOOR ZORGEN DAT HET ROBOTVERHAAL NOG VERDER GAAT ONTWIKKELEN.

19 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Permanente vorming: PACU/OK UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS BRUSSEL

20 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Boeken Review VOOR U GELEZEN

ALEXANDER'S CARE OF THE PATIENT IN SURGERY

INSTRUMENTATION FOR THE OPERATING ROOM: A PHOTOGRAPHIC MANUAL

13de editie Jane C. Rothrock ISBN 13: 978-0-323-03927-7 Mosby 94$

7de editie Shirley M. Tighe ISBN-13: 978-0-323-04310-6

E

D

Elke zichzelf respecterende operatieverpleegkundige heeft een vroegere editie van dit boek in zijn bezit. Het is in ons vakgebied al 60 jaar toonaangevend. Dit is het standaardwerk voor het OK. De 13de editie is aangepast, opgefrist,vernieuwd. Het is in een begrijpelijke taal geschreven en gebruiksvriendelijk.

Deze uitgave is uitgebreider dan de voorgaande, meer chirurgische procedures, meer foto's van instrumenten met de nodige uitleg over gebruik bij chirurgische ingrepen. Het begint uiteraard met de routine ingrepen en eindigt met de meer ingewikkelde chirurgische procedures zoals robotica. Er wordt ook een cd rom ter beschikking gesteld hierdoor kunnen verschillende personen gelijktijdig hiervan gebruik maken.

Het werk omvat 3 delen: - de basis van operatieverpleegkunde - chirurgische ingrepen - speciale aandachtspunten

Het kan gebruikt worden in het OK, op de CSA en als opleidingsinstrument. Het is niet enkel een fotoboek, het bevat veel meer informatie. Het begint met een geschiedkundig overzicht van het chirurgisch instrument, daarna volgen instructies over het correct gebruik , juiste reiniging en sterilisatie van het instrument.

Elk hoofdstuk heeft dezelfde structuur nl. best practise, research, zorgpaden en begeleiding van patient en familie.

H

Het is goed geillustreerd met tekeningen, foto's en heel wat flow charts. De referenties op het einde van elk hoofdstuk zijn up to date en ter zake. Het klinisch gedeelte omvat farmacologie, patientveiligheid en geschiedenis. Dit laatste is een terugblik op vroeger en vergelijking met vandaag. Er is aandacht voor de evolutie in de chirurgie, van open procedures over laparoscopie naar robotica. De auteur deelt met u haar kennis over MIC, laser-, cryo-, ultrosoneen electrochirurgie. In het hoofdstuk over chirurgische procedures is er speciale aandacht besteed aan de positionering van de patient, het gebruikte instrumentarium en het juist gebruik hiervan. De chirurgische procedures worden stap voor stap toegelicht, van ontsmetting tot verband. Zelfs de meest ervaren operatieverpleegkundige kan hier haar/zijn kennis even opfrissen. Er is ook een hoofdstuk over begeleiding van patient en familie, ontslagplanning en postoperatieve opvolging. Aan bod komen ook de urgenties, infectiepreventie en traumachirurgie. Zowel nieuwelingen als geroutineerde operatieverpleegkundigen moeten dit gelezen hebben. Het is zelfs verplichte literatuur.

Container systemen voor instrumenten worden beschreven evenals het juist bewaren en stockeren van het instrumentarium. Elk hoofdstuk beschrijft een chirurgische procedure, geeft info over de te gebruiken instrumenten en de juiste manier van behandeling.

E

Er zijn veel close-upo foto's van instrumententips, van disposable instrumenten zoals trocars en staplers gebruikt bij laparoscopische ingrepen. Er is ook veel aandacht besteed aan orthopedische instrumenten, motoren, pneumatische en elektrische. Het is ook een interessant hulpmiddel voor mentoren bij het begeleiden van nieuwe elementen en zeker ook voor het personeel in de CSA. Begrip over zorg, juist gebruik, juiste procedure van sterilisatie zijn belangrijke items in de uitoefening van ons beroep. Een goede kennis en het juist gebruik van instrumenten verlengt hun leefbaarheid en levert zeker een besparing op. Dit boek moet in het OK.

21 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

VOOR U GELEZEN

• ondervoeding • allergie • patienten met een antibiotica kuur werden niet weerhouden.

SCHEREN VAN DE OPERATIESTREEK BIJ LUMBALE CHIRURGIE Verschenen in Spine juli 2007 Celik SE, Kara A

De patienten werden geinduceerd, gepositioneerd, huid ontsmet, afgedekt en geinciseerd. Patienten in de geschoren groep werden met een krabber geschoren, voor de ontsmetting. Alle patienten kregen profylactisch antibiotica, 1gr cefa en 80mg genta, 2uur voor de ingreep tot 48h na de ingreep.

N

Neurochirurgen hebben de gewoonte om patienten voor lumbale en craniale chirurgie preoperatief te scheren. Dit om een goede orientatie te krijgen, de markeringen juist aan te kunnen brengen en om infecties te voorkomen. Scheren veroorzaakt echter niet alleen een verandering of verlies van de huidflora maar ook micro traumata aan de huid thv van de incisie. Hierdoor is er een verhoogd risico op postoperatieve infectie.

Als infectie werd geregistreerd indien volgende tekens werden waargenomen • purulente secretie • pijn, roodheid,zwelling • verhoogde sedimentatie • verhoogde leucocytose • tekenen van meningitis • abces vorming

Een literatuurstudie heeft aangetoond dat er geen verhoogd risico op wondinfectie is indien de patient niet geschoren is, wel het omgekeerde nl een verhoogde incidentie van wondinfectie bij patienten die onoordeelkundig werden geschoren. Verschillende studies hebben ook aangetoond dat bij niet geschoren craniotomies de postoperatieve wondinfectie niet verhoogde. Voor de lumbale chirurgie was er tot nu toe nog geen studie gepubliceerd. Doelstelling van deze studie was of het scheren van de operatiestreek bij lumbale chirurgie het risico op postoperatieve wondinfectie verhoogt. Tussen januari 2000 en september 2004 werden 789 patienten aan deze dubbel blind en gerandomiseerde studie betrokken.

Bevindingen

D

De geschoren groep bestond uit 371 patienten, de andere uit 418, Het verschil is te verklaren door het feit dat bij 47 patienten de postoperatieve follow up niet volledig werd afgewerkt. De geschoren patienten vertoonden een hoger aantal wondinfecties dan de niet geschoren patienten nl 4 op 1 Besluit Deze studie heeft aangetoond dat het niet scheren van de operatiestreek geen invloed heeft op de chirurgische procedure en het scheren van de operatiestreek voor de ingreep het infectierisico verhoogt.

Zij werden allen door dezelfde chirurg in hetzelfde ziekenhuis geopereerd. Patienten werden in 2 groepen verdeeld nl de geschoren en de niet geschoren groep.

Wij moeten concluderen dat preoperatief scheren een verhoogd risico voor patient betekent. Maar eremoeten nog studies gebeuren om deze resultaten bevestigd te zien.

De volgende ingrepen werden weerhouden • lumbale discus hernia • spinal stenose • tumoren • inplantaten

Bijgevolg is het belangrijk om als perioperatieve verpleegkundigen deel te nemen aan deze studies. Verder is het aangewezen om geen krabbers maar clippers te gebruiken indien nodig.

Patienten met • huidbeschadigingen of huidziekten • immuun ziekte 22 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

VOOR U GELEZEN

VERWIJDEREN VAN HET GEBIT BIJ ANESTHESIE INDUCTIE Anesthesia and Analgesia Augustus 2007 Conlon NP, Sullivan RP, Herbison PG, Zacharias M, Buggy DJ

D

De bevolking wordt ouder, meer en meer patienten hebben een kunstgebit. Vermoedelijk 60% van 65 plussers heeft een kunstgebit. De standaard is dat voor een chirurgische ingreep het kunstgebit wordt verwijderd. Terecht want obstructie van de luchtwegen, beschadiging van het kunstgebit en zelfs onsteriel maken van het chirurgisch veld zijn veel voorkomende problemen. Wanneer het kunstgebit wordt verwijderd verschilt van ziekenhuis tot ziekenhuis, sommige doen het voor de transport naar het OK, anderen in het OK en nog anderen na de inductie. Het is algemeen gekend bij anesthesisten en anesthesieverpleegkundigen dat het beademen met masker en ballon enorm moeilijk is indien het kunstgebit is verwijderd, alhoewel hierover nog geen studie werd gepubliceerd. Doelstelling van deze gerandomiseerde en prospectieve studie was om het effect na te gaan van het ter plaatse laten van een kunstgebit bij inductie en dus beademing met masker en ballon. Voor de inductie werden standaards bepaald die dienden gerealiseerd te worden om over een goede inductie en ventilatie te kunnen spreken, met of zonder kunstgebit.

Besluit De auteurs besluiten dat het ventileren bij kunstgebit in gemakkelijker en beter is dan in de ander groep. Zij bevelen zelfs aan om de patienten hun kunstgebit aan te laten tot na de inductie

Resultaten

W

Wij mogen echter niet uit het oog verliezen dat er beschadigingen zijn opgetreden aan het larynxmasker, aan de tanden door de laryngoscoop en inslikken van tandprothese in de postoperatieve fase. Het is van allergrootste belang dat indien men een procedure uitschrijft waarin aanbevolen wordt om het kunstgebit ter plaatse te laten, dit ook voldoende gecommuniceerd wordt.

Tussen juni 2005 en oktober 2005 werden 166 patienten in deze studie betrokken. 84 patienten met kunstgebit in en 81 met kunstgebit uit. Een patient werd niet weerhouden wegens onvolledig dossier. De ventilatie was beter in de kunstgebit -in groep dan in de andere nl 73% tegen49% 23 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

AANWEZIGHEID VAN EXTERN PERSONEEL IN HET OPERATIEKWARTIER A RTIKEL VERSCHENEN IN M EDICAL D EVICES N EWS , JAARGANG 2, SEPT / OKT 2007 M IEKE G OOSSENS EN S TEFAAN C ALLENS ADVOCATEN AAN DE BALIE TE B RUSSEL , AUTEURS VAN DIT ARTIKEL , VOOR HUN TOESTEMMING TOT PUBLICATIE

MET DANK AAN

Het gebeurt vaak dat extern personeel aanwezig is in het operatiekwartier om een ziekenhuisarts bij te staan bij het gebruik van bepaalde producten of instrumenten. Verschillende juridische vragen dringen zich hierbij op. Welke handelingen kan het extern personeel stellen? Wie is aansprakelijk indien er iets fout loopt? Hoe moet worden omgesprongen met de geheimhoudingsregels? Moet het ziekenhuis op de hoogte zijn dat een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg een beroep doet op externen? Wie draagt de kost van de assistentie via extern personeel? Deze vragen komen in deze bijdrage aan bod.

2. AANSPRAKELIJKHEID VAN DE BEROEPSBEPEFENAAR OF DE FIRMA? In principe is de zelfstandige ziekenhuisarts verantwoordelijk voor een ingreep en zal hij aansprakelijk zijn voor de fouten van de hulppersonen die hij bij de ingreep heeft ingeschakeld. Een chirurg krijgt het vertrouwen van zijn patient om een team samen te stellen. Dit brengt met zich mee dat de chirurg instaat voor de personen van wie hij zich bij de uitvoering van zijn verbintenissen bedient. Hieruit volgt dat fouten begaan door hulppersonen van de chirurg en die hem dus assisteren bij een ingreep geacht worden fouten te zijn van de chirurg zelf.

1. BELANG VAN HET SOORT TUSSENKOMST VAN EXTERN PERSONEEL

V

Van zodra de chirurg gezag uitoefent of kan uitoefenen over de externe - ook al wordt die door het ziekenhuis of een firma betaald - wordt de chirurg beschouwd als aansteller en zal hij op grond van artikel 1384, lid 3 BW. aansprakelijk zijn voor fouten begaan door de aangestelde werknemer. Hiertoe dient er sprake te zijn van een band van ondergeschiktheid, hetgeen bestaat zodra een persoon de feitelijke mogelijkheid heeft gezag en toezicht op de daden van een ander uit te oefenen.

V

Volgens artikel 21quater van het K.B. nr. 78 van 10 november 1967 mag in principe de verpleegkunde enkel uitgeoefend worden door een persoon die erkend is als drager van hetzij de beroepstitel van verpleegkundige, hetzij de beroepstitel van gegradueerde verpleegkundige én wiens diploma vooraf is geviseerd door de bevoegde geneeskundige commissie. Onder de uitoefening van de verpleegkunde vallen onder andere de technischverpleegkundige verstrekkingen zoals de voorbereiding, de assistentie en het instrumenteren bij medische en chirurgische ingrepen. Indien zou blijken dat extern personeel gewoonlijk deze prestaties uitoefent zonder aan de vereiste voorwaarden is voldaan om de geneeskunde uit te oefenen of zonder in het bezit te zijn van de vereiste bekwaamheidstitel, dan is er sprake van een onwettige uitoefening van de geneeskunde. Dit handelen is strafbaar met geldboetes en gevangenisstraffen.

3. AANSPRAKELIJKHEID VAN HET ZIEKENHUIS Indien er evenwel sprake is van bedrog, zware fout of eerder gewoonlijk licht voorkomende fout in hoofde van het externe personeelslid, dan kan dit personeelslid wel persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Bovendien kan dit personeelslid ook strafrechtelijk worden aansprakelijk gesteld indien wordt aangetoond dat er bvb. sprake is van (on)opzettelijke slagen en verwondingen.

H

Het is niet onbelangrijk er op te wijzen dat in toenemende mate het ziekenhuis zelf aansprakelijk wordt gesteld wanneer er slechte zorg wordt geleverd door een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg. Artikel 17novies Ziekenhuiswet bepaalt dat het ziekenhuis in principe aansprakelijk is voor schendingen van de wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt (zoals dus het recht op kwaliteitsvolle zorg). Aan die aansprakelijkheid kan het ziekenhuis in zekere zin ontsnappen

I

In elk concreet geval moet een firma nagaan wat van het extern personeel verwacht wordt om te weten wie bij de arts kan aanwezig zijn in het operatiekwartier. Het maakt immers een groot verschil uit of dit personeel alleen maar technische informatie moet geven over een nieuw medisch hulpmiddel dan wel of van dat personeel wordt verwacht dat het zal instaan voor "verpleegkundige handelingen" tijdens de ingreep 24 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

AANWEZIGHEID VAN EXTERN PERSONEEL IN HET OPERATIEKWARTIER

indien het ziekenhuis aan de patiënt voorafgaandelijk aan de tussenkomst van de beroepsbeoefenaar heeft gemeld dat het ziekenhuis er niet voor aansprakelijk is gelet op de aard van de rechtsverhouding. Een koninklijk besluit van 21 april 2007 legt aan ziekenhuizen op hoe ze die informatie kunnen meedelen. Het valt dan ook te verwachten dat, gelet op deze regelgeving, ziekenhuizen aan artsen of firma's zullen vragen of er in een operatiekwartier beroepsbeoefenaars aanwezig zijn die door derden worden tewerkgesteld.

5. BEROEPSGEHEIM EN PRIVACY Externe personeelsleden die aanwezig zijn in een operatiekwartier krijgen vaak zeer gevoelige informatie te zien over patiënten. Het spreekt voor zich dat zij het vertrouwelijk karakter van die gegevens moeten respecteren. Het is dan ook aangewezen dat de firma of de arts die gebruik maakt van dit personeel er voor zorgt dat dit personeel gehouden is tot de naleving van de geheimhoudingsplicht. Het is ook aangewezen dat er zoveel mogelijk aan een patiënt vooraf wordt duidelijk gemaakt, indien gewerkt wordt met externen, wie uiteindelijk bij de ingreep wordt betrokken.

P

Pas wanneer die informatie vooraf aan de patiënt is meegedeeld zijn ziekenhuizen niet aansprakelijk voor slechte zorg verricht door externen. Daar komt nog bij dat een patiënt het recht heeft om geïndividualiseerde informatie op te vragen bij het ziekenhuis omtrent de betrokken beroepsbeoefenaar.

6. BESLUIT

H

Het is van belang dat er transparantie is bij de firma, de arts, het ziekenhuis en de patiënt over de rol van externe personeelsleden aanwezig in het operatiekwartier. Dit vermijdt problemen inzake bvb. aansprakelijkheid en geheimhouding. Afhankelijk van de taken die van het extern personeelslid worden verwacht zal dit personeelslid aan bepaalde diplomavereisten moeten voldoen. Het ziekenhuis kan worden aangesproken voor slechte zorg geleverd door externe personeelsleden, tenzij aan de patiënt vooraf is duidelijk gemaakt dat het ziekenhuis niet aansprakelijk is voor beroepsbeoefenaars die door derden worden tewerkgesteld.

4. ARTIKEL 10 VAN DE GENEESMIDDELENWET EN VERBODEN VOORDELEN Artikel 10 van de wet van 25 maart 1964 op de geneesmiddelen - dat ook van toepassing is op medische hulpmiddelen - verbiedt om in het kader van het leveren, het voorschrijven, het afleveren of het toedienen van geneesmiddelen, rechtstreeks of onrechtstreeks premies of voordelen in geld of in natura in het vooruitzicht te stellen, aan te bieden of toe te kennen aan groothandelaars, personen die geneesmiddelen mogen voorschrijven, afleveren of toedienen, alsook aan instellingen waar het voorschrijven, het afleveren of het toedienen van de geneesmiddelen plaatsvindt.

De patiënt heeft krachtens het KB van 21 april 2007 het recht om bij het ziekenhuis geïndividualiseerde informatie over de betrokken beroepsbeoefenaar op te vragen.

Indien een firma systematisch aan een arts extern personeel ter beschikking stelt dat hem helpt bij een ingreep zonder dat de arts de kost hiervan moet dragen, kan er sprake zijn van een inbreuk op art 10 Geneesmiddelenwet De arts ontvangt immers 'een voordeel' waarvoor hij niet moet betalen. De situatie is evenwel anders wanneer het optreden van het extern personeel kadert in het verschaffen van informatie over nieuw materiaal of verband houdt met een studie en het extern personeelslid bvb. betrokken is bij de inzameling van gegevens.

Mieke Goossens(1) en Stefaan Callens(2)

(1) Advocaat aan de balie te Brussel (Advocatenkantoor Callens) (2) Advocaat aan de balie te Brussel (Advocatenkantoor Callens) en professor gezondheidsrecht aan de KU Leuven. 25

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Mondelinge vraag in commissie aan mevr. Onkelinx, minister van volksgezondheid DOOR KAMERLID DHR .

hiervan moet dragen, kan er sprake zijn van een inbreuk op art 10 Geneesmiddelenwet. De arts ontvangt immers ‘een voordeel’ waarvoor hij niet moet betalen. De situatie is evenwel anders wanneer het optreden van het extern personeel kadert in het verschaffen van informatie over nieuw materiaal of verband houdt met een studie en het extern personeelslid bvb. betrokken is bij de inzameling van gegevens.

BIJLAGE VN 2008/85 MONDELINGE VRAAG IN COMMISSIE AAN MEVR. ONKELINX, MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, DOOR KAMERLID DHR. GOUTRY. BETREFT : AANWEZIGHEID VAN EXTERN PERSONEEL IN HET OPERATIEKWARTIER

Externe personeelsleden die aanwezig zijn in een operatiekwartier krijgen vaak zeer gevoelige informatie te zien over patiënten. Het spreekt voor zich dat zij het vertrouwelijk karakter van die gegevens moeten respecteren.

Mevrouw de Minister,

H

Het gebeurt meer en meer dat extern personeel verbonden aan de firma die medische materialen levert, aanwezig is in het operatiekwartier om een ziekenhuisarts bij te staan bij het gebruik van bepaalde producten implantaten of instrumenten. Verschillende juridische vragen dringen zich hierbij op. Welke handelingen kan het betrokken extern personeel stellen? Wie is aansprakelijk indien er iets fout loopt? Hoe moet worden omgesprongen met de geheimhoudings-regels? Moet het ziekenhuis op de hoogte zijn dat een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg een beroep doet op externen? Wie draagt de kost van de assistentie via extern personeel ?

H

Het is dus van belang dat er transparantie is bij de firma, de arts, het ziekenhuis en de patiënt over de rol van externe personeelsleden aanwezig in het operatiekwartier. Dit vermijdt problemen inzake bvb. aansprakelijkheid en geheimhouding. Afhankelijk van de taken die van het extern personeelslid worden verwacht zal dit personeelslid aan bepaalde diplomavereisten moeten voldoen. Al deze vragen en bemerkingen wijzen op een “grijze zone” die hieromtrent is ontstaan. Het lijkt mij derhalve noodzakelijk en zelfs dringend dat de Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen (NRZV) zich hierover zou buigen en terzake advies zou uitbrengen zodat de wettelijke regelingen desgevallend sluitend kunnen gemaakt worden.

In principe is de zelfstandige ziekenhuisarts verantwoordelijk voor een ingreep en zal hij aansprakelijk zijn voor de fouten van de hulppersonen die hij bij de ingreep heeft ingeschakeld.

A

Artikel 10 van de wet van 25 maart 1964 op de geneesmiddelen – dat ook van toepassing is op medische hulpmiddelen - verbiedt om in het kader van het leveren, het voorschrijven, het afleveren of het toedienen van geneesmiddelen, rechtstreeks of onrechtstreeks premies of voordelen in geld of in natura in het vooruitzicht te stellen, aan te bieden of toe te kennen aan groothandelaars, personen die geneesmiddelen mogen voorschrijven, afleveren of toedienen, alsook aan instellingen waar het voorschrijven, het afleveren of het toedienen van de geneesmiddelen plaatsvindt.

Graag vernam ik terzake het standpunt van de Minister, alsook of zij overweegt hierover advies te vragen aan de NRZV ?

Luc Goutry CD&V- kamerlid 20.05.2008

Indien een firma systematisch aan een arts extern personeel ter beschikking stelt dat hem helpt bij een ingreep zonder dat de arts de kost 26 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

G OUTRY .

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

VRAAG DOOR KAMERLID DHR. GOUTRY.

ter beschikking stelt van een arts om hem te helpen bij een ingreep zonder dat de arts hiervoor de kosten moet dragen, kan er dus sprake zijn van een inbreuk op artikel 10 van de wet op de geneesmiddelen. De arts ontvangt dan immers een voordeel waarvoor hij niet moet betalen.

VRAAG VAN DE HEER LUC GOUTRY AAN DE VICE-EERSTE MINISTER EN MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN VOLKSGEZONDHEID OVER "DE AANWEZIGHEID VAN EXTERN PERSONEEL IN HET OPERATIEKWARTIER" (NR. 5470) Luc Goutry (CD&V - N-VA): Mevrouw de voorzitter, mevrouw de minister, collega’s, het gebeurt steeds meer dat extern personeel, verbonden aan firma’s die medisch materiaal leveren aan ziekenhuizen, aanwezig is in het operatiekwartier. De bedoeling daarvan is een ziekenhuisarts bij te staan wanneer hij bepaalde producten of nieuwe moderne technieken zoals implantaten moet gebruiken en er zogezegd technisch advies moet worden verstrekt door personeelsleden van die firma’s.

D

De situatie is evenwel anders wanneer het optreden van het extern personeel kadert in het verschaffen van informatie over nieuw materiaal of verband houdt met de studie en het extern personeelslid bijvoorbeeld betrokken is bij de inzameling van gegevens. Externe personeelsleden die aanwezig zijn in een operatiekwartier krijgen vaak heel gevoelige informatie te zien over patiënten. Het spreekt voor zich dat zij het vertrouwelijk karakter van die gegevens moeten respecteren. Het is dus van belang dat er transparantie is bij de firma, de arts, het ziekenhuis en bij de patiënt over de rol die deze externe personeelsleden in de toekomst meer en meer zullen spelen in operatiekwartieren. Dit vermijdt problemen inzake aansprakelijkheid en geheimhouding. Afhankelijk van de taken die door het extern personeelslid worden verricht, zal dit personeelslid bovendien aan bepaalde diplomavereisten moeten voldoen.

A

Aangezien dit steeds meer voorkomt, vrijwel bij elke belangrijke operatie, rijzen er steeds meer juridische vragen. Welke handelingen kan een dergelijk iemand stellen? Wie is aansprakelijk wanneer er iets verkeerd loopt? Hoe moet worden omgesprongen met de regels voor geheimhouding? Moet het ziekenhuis op de hoogte zijn van het feit dat een beoefenaar in de gezondheidszorg een beroep doet op externen? Wie draagt de kosten voor de assistentie van dit extern personeel? In principe is de zelfstandige ziekenhuisarts verantwoordelijk voor de ingreep en zou hij aansprakelijk zijn voor de fouten van de hulppersonen die hij onder zijn verantwoordelijkheid heeft ingeschakeld bij een ingreep.

Kortom, al deze vragen en bemerkingen wijzen erop, mevrouw de minister, dat er een grijze zone is op dit vlak. Het lijkt mij derhalve noodzakelijk en zelfs dringend dat de Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen zich hierover buigt en ter zake een advies aan u uitbrengt, zodat de wettelijke regelingen desgevallend sluitend kunnen worden gemaakt.

Artikel 10 van de wet van 25 maart 1964 op de geneesmiddelen, dat ook van toepassing is op de medische hulpmiddelen, verbiedt om in het kader van het leveren, voorschrijven, afleveren of toedienen van geneesmiddelen rechtstreeks of onrechtstreeks premies of voordelen in geld of in natura in het vooruitzicht te stellen, aan te bieden of toe te kennen aan groothandelaars, personen die geneesmiddelen mogen voorschrijven, afleveren of toedienen, alsook aan instellingen waar het voorschrijven, het afleveren of het toedienen van de geneesmiddelen plaatsvindt.

Ik zou met andere woorden graag uw standpunt ter zake vernemen. Ik zou ook graag te weten komen of u overweegt om hierover advies te vragen aan de Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen. Tot daar deze wat lange, maar toch belangrijke vraag.

Présidente: Colette Burgeon. Voorzitter: Colette Burgeon.

Indien een firma systematisch extern personeel 27 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

ANTWOORD VAN MINISTER LAURETTE ONKELINX

zal ik adequate maatregelen nemen die nodig zijn voor het garanderen van een maximale veiligheid van de patiënten.

Minister Laurette Onkelinx: Ik kwam inderdaad recent in kennis van deze problematiek. Ik ben mij bewust van de verschillende problemen die door deze situatie kunnen ontstaan.

Luc Goutry (CD&V - N-VA): Mevrouw de voorzitter, mevrouw de minister, ik dank u omdat uw antwoord even uitvoerig was als de vraag en uw inging op alle facetten ervan.

Dit dossier werd geanalyseerd door mijn kabinet, samen met de bevoegde administraties de FOD Volksgezondheid, DG2 en het Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten.

Het gaat om een groeiend probleem. Ik heb mij daarover laten informeren. Heupprothesen bijvoorbeeld, kunnen bestaan uit 7.000 verschillende onderdelen, naargelang de situatie. Dokters weten dat het materiaal op de markt is, maar kunnen het niet altijd zelf toepassen, ook al omdat het soms nieuwe materialen zijn. Zij krijgen technische assistentie.

E

Er kunnen inderdaad op meerdere vlakken vragen worden gesteld. Ten eerste, over de illegale uitoefening van de geneeskunde of de verpleegkunde naargelang het soort activiteit dat effectief wordt toegepast. In dat geval zouden de professionelen, zowel artsen als verpleegkundigen, verantwoordelijk kunnen worden gesteld.

I

Ik voel dat u een strikte afbakening maakt, in navolging van artikel 10. Wanneer men strikt binnen zijn taak blijft, mag men geen voordelen in natura bieden bij het afleveren van medische hulpmiddelen of geneesmiddelen. In een aantal gevallen wordt vastgesteld dat die mensen soms echt wel de knechtjes van dokters worden. Zij komen telkens helpen bij een operatie omdat het gemakkelijk is. Zo spaart men meteen een instrumentalist uit. Daardoor rijst dan wel een probleem van aansprakelijkheid. Deze vraag is gebaseerd op situaties die zich in de praktijk voordoen.

Een dergelijk probleem bestaat niet wanneer de externe medewerkers hun interventies beperken tot technische raadgevingen inzake het goede gebruik van het gebruikte materiaal. Het gaat hierbij om zeer complex materiaal en de goede kennis ervan door het personeel van het bedrijf dat het maakt, helpt de arts bij het gebruik ervan tijdens een ingreep. Zij moeten eveneens het huishoudelijke reglement respecteren van elk operatiekwartier waar men hen om raad vraagt. C’est délicat. Je suis très précise.

Ik denk dat het inderdaad noodzakelijk is om een rondzendbrief op te stellen, zodat men weet waaraan men zich moet houden, ook qua aansprakelijkheid, met betrekking tot artikel 10 van de geneesmiddelenwet.

T

Ten tweede, over de verantwoordelijkheid in geval van een incident, het volgende. De professionelen - artsen en verpleegkundigen – blijven uiteraard, naargelang het geval, volledig verantwoordelijk voor de uitgevoerde handelingen.

Mevrouw de minister, u hebt op een vraag nog niet geantwoord.

Het beroepsgeheim moet door elke persoon worden gerespecteerd die wegens zijn beroepsactiviteit kennis krijgt van informatie over een patiënt.

Overweegt u om ter zake een advies te vragen aan de Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen?

Ten vierde, met betrekking tot het eventueel niet respecteren van artikel 10 van de geneesmiddelenwet, de bedrijven mogen hun personeel alleen gratis ter beschikking stellen als het over nieuw materiaal of over een complexe procedure gaat, wat de raad van het personeel dat dit perfect beheerst, rechtvaardigt. Ik ben van plan om deze regels in herinnering te brengen in een rondzendbrief. Indien nodig

Laurette Onkelinx, ministre: On y a réfléchi avec tout le monde, nous nous sommes tous concertés longuement. Faut-il encore solliciter le Conseil supérieur des établissements hospitaliers? Je vais y réfléchir. Je peux effectivement demander un avis, mais un avis, c'est une consultation. 28

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

VRAAG DOOR KAMERLID DHR. GOUTRY.

Luc Goutry (CD&V - N-VA): U kunt een adviesopdracht uitschrijven. Dan moet de nationale raad zich daarover buigen en, zoals bij veel dergelijke materies, een advies aan u voorleggen. Begrijp ik het goed dat u verder zult onderzoeken of u al dan niet een advies zult vragen? Laurette Onkelinx, ministre: Cela veut dire que je vais examiner l'intérêt de le faire. Je ne sais pas encore si je le ferai, mais je travaille à une solution. Je vous ai répondu précisément.

P

Luc Goutry (CD&V - N-VA): U zal verder onderzoeken of er een advies al dan niet moet gegeven worden. Wij stellen precieze vragen, wij moeten precieze antwoorden krijgen. Laurette Onkelinx, ministre: Je vous ai répondu précisément.

ELEKTROCHIRURGIE

Luc Goutry (CD&V - N-VA): Précisément, avec un point d'interrogation

Wij stellen precieze vragen, wij moeten precieze antwoorden krijgen.

{ {

ELEKTROCHIRURGIE

VOOR,

CRYOCHIRURGIE STERILISEERBARE ACCESSOIRES STERILISEERBARE INSTRUMENTEN CHIRURGIE

ORTHO

CARDIO

GYN

KNO

GASTRO

NEURO

LEVER

UROLOGIE

EDUKATIE

ERBE BENELUX

Tel: 02-403 13 60 • Fax: 02-403 13 59 • www.erbe.be

Lectuur aanbevolen door V.V.O.V.

T

Technieken wordt een koppeling tot stand gebracht tussen de anesthesiologie als wetenschap en de praktijk van de anesthesiemedewerker. Het boek is daarmee niet alleen onmisbaar als basisboek voor de anesthesiemedewerker in opleiding, maar ook als naslagwerk bijzonder goed bruikbaar voor hen die reeds in de praktijk werkzaam zijn.Jacques Peeters is lange tijd in de praktijk werkzaam geweest als anesthesiemedewerker/praktijkbegeleider op de operatieafdeling van het Franciscusziekenhuis in Roosendaal.

TITEL: BASISBOEK OPERATIEVE ZORG EN TECHNIEKEN ISBN: 9789035227712 AUTEUR(S): DE WEERT PRIJS: 57,50 EURO INCL. BTW Het Basisboek operatieve zorg & technieken biedt de eerstejaarsstudent 'anesthesiemedewerker en operatieassistent' de grondbeginselen van het vak OZT. Het boek is opgebouwd uit vier delen. Deel 1 leert de lezer de medische terminologie, de grondbeginselen van de infectieleer en de bouw en inrichting van de werkplek. De delen 2, 3 en 4 beschrijven de patiëntenroute van ontvangst op de operatieafdeling tot terugkeer naar de verpleegafdeling, en behandelen in chronologische volgorde de gang van zaken in de inleidingskamer, de OK en de uitslaapkamer. Het boek wordt gecompleteerd met een handige index.

TITEL: INSTRUMENTENATLAS ISBN: 9789035228504 AUTEUR(S): DE WEERT PRIJS: 44,50 EURO INCL. BTW De Instrumentenatlas is behulpzaam bij het aanleren of verbeteren van instrumentenkennis. Na inleidende hoofdstukken bevat dit boek een compilatie van de instrumentenbijlagen uit de reeks. De beschrijvingen van het instrumentarium zijn overgenomen uit de overige delen en afkomstig van alle auteurs die hebben meegewerkt aan de reeks. Het boek en de bijgevoegde cd-rom met beeldmateriaal zijn erg handig als naslagwerk voor onder andere operatieassistenten.

R

Rolf de Weert heeft jarenlang op de OK gewerkt onder andere in het VUMC en het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam. Daarna was hij ruim elf jaar OZT-docent. Bij het lesgeven aan de eerstejaarsstudenten ontstond het idee om samen met collega OZT-docenten een boekenreeks op te zetten. Op deze wijze werd het eigen instituutgebonden lesmateriaal omgezet in onderwijsmiddelen voor de overige opleidingsinstituten in Nederland en Vlaanderen.

TITEL: ALGEMENE CHIRURGIE ISBN: 9789035229204 AUTEUR(S): I. LARMENÉ PRIJS: 70,00 EURO INCL. BTW

TITEL: BASISBOEK ANESTHESIOLOGISCHE ZORG EN TECHNIEKEN ISBN: 9789035227262 AUTEUR(S): PEETERS PRIJS: 58,25 EURO INCL. BTW

In deze vierde, volledig herziene druk van Algemene chirurgie worden de volgende onderwerpen behandeld. Het eerste deel van het boek bevat een algemene omschrijving van laparotomische en laparoscopische operaties en een algemeen hoofdstuk over stomata. Deel 2 bevat specifieke informatie over operaties aan de schildklier. In deel 3 worden operaties aan de mamma besproken terwijl in deel 4 diverse hernia's aan de orde komen. Deel 5 gaat over de meest voorkomende operaties aan de maag en darmen en de overige buikorganen worden in deel 6 besproken. Het laatste deel (deel 7) van dit boek is gewijd aan amputaties van ledematen. Dit boek is rijkelijk geïllustreerd en bevat veel nuttige praktijktips.

Het specialisme anesthesiologie ontwikkelt zich in hoog tempo en die ontwikkeling brengt een stroom gedifferentieerde literatuur met zich mee. Behalve aan wetenschappelijke publikaties is er echter ook behoefte aan een boek waarin de specifieke taken en verantwoordelijkheden van de anesthesiemedewerker worden beschreven. Basisboek Anesthesiologische Zorg en Technieken komt aan die behoefte tegemoet. De auteur baseert zich daarbij op het door de beroepsgroep gevalideerde beroepsprofiel. In Basisboek Anesthesiologische Zorg en 30 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

AANBEVOLEN LECTUUR

TITEL: ORTHOPEDISCHE CHIRURGIE ISBN: 9789035229679 AUTEUR(S): BELIEN PRIJS: 69,95 EURO INCL. BTW

Het leerboek Keel-, neus- en oorchirurgie biedt de operatieassistent in opleding de grondbeginselen van het specialisme keel-, neus- en oorheelkunde. De meest voorkomende operatieve behandelingsmethoden worden helder onder de aandacht gebracht. Het boek kent een unieke en zeer praktische opbouw. Na het eerste deel, dat de algemene richtlijnen bij de keel-, neusen oorchirurgie beschrijft, volgen vijf delen die in willekeurige volgorde bestudeerd kunnen worden. Deel twee bespreekt de operaties aan het oor; gevolgd door deel drie met de operaties aan de neus en de (niet-) endoscopische operaties aan de neusbijholten. In deel vier volgen de operaties in de mondkeelholte, aan de speekselklieren en de hals; deel vijf bespreekt de oncologische operaties; het laatste deel gaat in op de endosopieën binnen het vakgebied van de keel-, neus- en oorheelkunde. Een handige index maakt het leerboek compleet.

‘Orthopedische chirurgie’ behandelt een van de thans belangrijkste snijdende specialismen. In dit boek worden de meest voorkomende basistechnieken en behandelingsmethoden beschreven. Om de leesbaarheid niet in gevaar te brengen is ervoor gekozen de algemene basisoperatietechnieken, die ook in dit boek van toepassing zijn, niet opnieuw te bespreken. Deze worden reeds weergegeven in de andere delen (met name in Traumatologie van extremiteiten en bekken). Orthopedische chirurgie is dan ook niet los te zien van de hele reeks. Margret Beliën is werkzaam als manager operatiekamercomplex en centrale sterilisatieafdeling in het Diaconessenhuis te Leiden.

D

De efficiënte opbouw maakt het de OZT-docent gemakkelijk het boek in te passen in onderwijsschema’s of moduleroosters. Daarnaast is het ideaal als naslagwerk voor gediplomeerde operatieassistenten en voor verpleegkundigen werkzaam op een kno-gerelateerde verpleegafdeling of polikliniek.

TITEL: SOCIALE VAARDIGHEDEN OP DE OK ISBN: 9789035228870 AUTEUR(S): HOP PRIJS: 39,75 EURO INCL. BTW Sociale vaardigheden op de OK bestaat uit vier hoofdstukken, waarin respectievelijk het persoonlijk functioneren, samenwerken, effectiviteit en efficiëntie en veranderingsprocessen uitvoerig aan bod komen. Het leerboek is verrijkt met uitgebreide casuïstiek en verhelderende opdrachten.

TITEL: TRAUMATOLOGIE VAN EXTREMITEITEN EN BEKKEN ISBN: 9789035227675 AUTEUR(S): VLIET PRIJS: 67,95 EURO INCL. BTW

O

Op een OK wordt gewerkt met patiënten en samengewerkt met collega’s en andere disciplines; er wordt vergaderd, overlegd, gepland, georganiseerd en veranderd. Naast technische handelingen moeten de operatieassistent en de anesthesiemedewerker ook deze taken kunnen uitvoeren. In de Beroeps Voorbereidende Periode wordt bij het vak sociale vaardigheden ingegaan op sociaalcommunicatieve vaardigheden. Later in de opleiding krijgen meer specifieke functie-eisen aandacht zoals plannen, organiseren en het voeren van gesprekken.

Traumatologie van extremiteiten en bekken bestaat uit elf hoofdstukken die achtereenvolgens behandelen: de basiselementen van de fractuurleer, osteosynthesemateriaal, de schouder en humerus, de elleboog, de arm en pols, de hand, het bekken en acetabulum, het proximale femur, de femurschacht en het distale femur, de patella en tibia, en fracturen bij kinderen. Daarnaast bevat dit boek veel nuttige praktijktips. Traumatologie van extremiteiten en bekken is niet alleen geschikt als leerboek voor de opleiding tot operatieassistent, maar ook als naslagwerk, met name voor arts-assistenten. Ellen Joan van Vliet verricht vanuit Het Oogziekenhuis Rotterdam promotieonderzoek aan de Katholieke Universiteit Leuven en het

TITEL: KEEL-, NEUS- EN OORCHIRURGIE ISBN: 9789035216754 AUTEUR(S): MULDER PRIJS: 66,75 EURO INCL. BTW 31 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

AANBEVOLEN LECTUUR

Erasmus Universitair Medisch Centrum naar effecten van klinische paden en logistiek op patiëntenstroombeheersing. Eerder was zij werkzaam als praktijkopleider chirurgie op het ok-complex van Ikazia Ziekenhuis te Rotterdam. Hendries Boele is werkzaam als operationeel manager op de operatieafdeling van het Albert Schweitzerziekenhuis, locatie Zwijndrecht.

komen operaties van het hoofdhalsgebied, de romp en de extremiteiten aan bod. Daarnaast bevat dit boek een aantal nuttige praktijktips.

TITEL: KAAKCHIRURGIE ISBN: 9789035227842 AUTEUR(S): BANK PRIJS: 36,00 EURO INCL. BTW

Thoraxchirurgie bestaat uit vier delen: Hart (deel 1), Longen (deel 2), Mediastinum (deel 3) en Scopieën (deel 4). In het boek wordt onderscheid gemaakt tussen cardiochirurgie voor kinderen en voor volwassenen. Het opereren van kinderen is niet alleen technisch vaak moeilijker, ook moet peroperatief de diagnose nogal eens worden bijgesteld. Overigens is cardiochirurgie ook bij volwassenen niet eenvoudig. Cardiothoracale chirurgie is een dynamisch vak. De auteurs beschrijven in Thoraxchirurgie de huidige stand van zaken. Janine WassinkCornelisse was voorheen werkzaam als operatieassistent, onder andere in het Thoraxcentrum van het Erasmus MC te Rotterdam en in het Harefield Hospital te Londen.

TITEL: THORAXCHIRURGIE ISBN 9789035216730 AUTEUR(S): WASSINK – CORNELISSE PRIJS: 69,95 EURO INCL. BTW

Kaakchirurgie bestaat uit zes delen die achtereenvolgens behandelen: chirurgie van fracturen, oncologische chirurgie, functionele/kosmetische chirurgie, preprothetische chirurgie, chirurgie van het kaakgewricht en van gebitselementen. Daarnaast bevat dit boek een aantal nuttige tips om in de praktijk te gebruiken. Christel Bank was als OZTdocent kaakchirurgie verbonden aan het Westeinde Opleidingsinstituut (NZi-Opleidingen) te Den Haag. Momenteel is zij als hoofd van de operatieafdeling werkzaam in het Rijnland Ziekenhuis te Leiderdorp en Alphen aan den Rijn.

M

Monique van Meer is als operatieassistent/werkbegeleider verbonden aan het Erasmus MC-Daniel den Hoed Oncologisch Centrum te Rotterdam. Voorheen werkte zij in het Thoraxcentrum van het Erasmus MC. Minke Dongstra is als praktijkbegeleider en operatieassistent Thoraxchirurgie verbonden aan het Operatie Centrum van het Academisch Ziekenhuis Groningen. Marga Bekkers-Hop is trainer in sociale- en communicatieve vaardigheden. Voorheen doceerde zij het vak Operatieve Zorg en Technieken aan het Albeda College te Rotterdam. Chantal Bout is als operatieassistent verbonden aan het Thoraxcentrum van het Erasmus MC te Rotterdam.

TITEL: VAATCHIRURGIE ISBN 9789035226890 AUTEUR(S): WISSE PRIJS: 47,95 EUROINCL. BTW Vaatchirurgie bestaat uit zeven hoofdstukken. het eerste hoofdstuk gaat in op algemene vaatchirurgische principes. De volgende hoofdstukken behandelen perifere arteriële chirurgie, perifere veneuze chirurgie, intravasale technieken, chirurgie ten behoeve van dialyse, aortachirurgie en orgaan-en weefelsdonatie. TITEL: PLASTISCHE EN RECONSTRUCTIEVE CHIRURGIE ISBN 9789035226616 AUTEUR(S): GERRITSEN PRIJS: 58,25 EURO INCL. BTW

TITEL: UROLOGISCHE CHIRURGIE ISBN: 9789035224452 AUTEUR(S): BOELE PRIJS: 84,00 EURO INCL. BTW

Plastische en reconstructieve chirurgie bestaat uit vijf delen. In de eerste twee delen worden algemene richtlijnen bij de plastische en reconstructieve chirurgie en het onderwerp weefselverplaatsing behandeld. In de volgende delen

Deze tweede, herziene druk van Urologische chirurgie bevat een geheel nieuw deel dat over 32

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

AANBEVOLEN LECTUUR

stekend als naslagwerk worden gebruikt. Peter Stoorvogel is als teamleider oogchirurgie op de OK verbonden geweest aan het Academisch Ziekenhuis Utrecht. Momenteel is hij salesmanager bij het farmaceutisch bedrijf Pharmacia & Upjohn BV.

laparoscopieën gaat. In de eerste vier delen worden achtereenvolgens operaties van de nieren, de ureters en de blaas, de prostaat en de urethra behandeld. Deel 5 gaat in op de uitwendige geslachtsorganen van de man. Deel 6 bevat de meest voorkomende endoscopische operaties. Tot slot volgt deel 7 waarin laparoscopieën worden behandeld. Daarnaast bevat dit boek een aantal nuttige praktijktips. Urologische chirurgie is niet alleen geschikt als leerboek, maar kan ook uitstekend als naslagwerk worden gebruikt.

TITEL: SNELLE INTERPRETATIE VAN ECG’S ISBN: 9789035219014 AUTEUR(S): D. DUBIN PRIJS: 29,25 EURO INCL. BTW Het electrocardiogram is bij de diagnose en de behandeling van hartafwijkingen een belangrijk hulpmiddel. Er worden zelfs oveel ECG's gemaakt, dat het idee kan ontstaan dat het beoordelen ervan 'even' kan worden geleerd. Toch is dit niet het geval: elk ECG is uniek.

TITEL: GYNAECOLOGISCHE CHIRURGIE ISBN: 9789035223370 AUTEUR(S): DE WEERT PRIJS: 48,75 EURO INCL. BTW Gynaecologische chirurgie maakt onderscheid in de drie toegangswegen tot het gynaecologische operatieterrein, namelijk abdominale, vaginale en scopische operaties. Vanwege dit onderscheid, en de wijze waarop elke operatie is uitgewerkt, kan het boek niet alleen als leerboek maar ook uitstekend als naslagwerk worden gebruikt. Rolf de Weert was tot voor kort als stafdocent HGZO verbonden aan de opleiding Operatie/Anesthesie-assistenten van de Hogeschool Leiden.

H

Het is dan ook nodig te weten hoe het ECG ontstaat om tot een verantwoorde conclusie te komen. Dale Dubin beschrijft op heldere, systematische wijze een aantal belangrijke grondbeginselen van de elektrocardiografie. Op basis van deze beginselen wordt de snelle interpretatie van ECG's op logische wijze opgebouwd. De Rotterdamse cardioloog Peter Klootwijk heeft het boek aangepast aan het Nederlands. TITEL: ZAKWOORDENBOEK DER GENEESKUNDE (COËLHO) ISBN: 9789062286379 AUTEUR(S): A.A.F. JOCHEMS, F.W.M.G. JOOSTEN PRIJS: 29,95 EURO INCL. BTW

TITEL: OOGCHIRURGIE ISBN: 9789035216723 AUTEUR(S): STOORVOGEL PRIJS: 49,75 EURO INCL. BTW Oogchirurgie bestaat uit drie delen. In het eerste deel komen de algemene richtlijnen bij oogoperaties aan bod. Deel twee gaat over orbitachirurgie, de chirurgie die zich bezighoudt met de structuren rond het oog, te weten de orbita, de traanwegen, de oogleden, de conjunctiva, de oogbol en de oogspieren. Het derde en laatste deel behandelt de oogchirurgie.

Al 60 jaar geldt het Zakwoordenboek der Geneeskunde, vaak kortweg de 'Coëlho' of het 'rode boekje' genoemd, als betrouwbaar, handzaam en volledig naslagwerk. Het woordenboek bevat maar liefst 33.000 medische termen en een groot aantal afkortingen. Duidelijke en beknopte omschrijvingen volgens voorschriften voor spelling van de medische terminologie.

D

De auteur beschrijft de operaties aan het voorsegment (de cornea, de voorste oogkamer en de iris tot en met de lens) en het achtersegment (het gedeelte achter de lens, het glasvocht en het netvlies). Daarnaast bevat dit boek een aantal nuttige praktijktips. Dit boek is niet alleen geschikt als leerboek, maar kan ook uit-

Veel leesplezier. V.V.O.V. 33

SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Regionale werkgroepen Regio Antwerpen

Regio West-Vlaanderen

Voorzitster: Kristin De Jongh Schildebaan 28 2240 Zandhoven Tel: 03 464 14 14 AZ St. Jozef Zoersel, tel: 03 380 23 30 [email protected]

Voorzitster: Isabelle Neuville AZ Gezondheidszorg Oostkust, campus OLV Ter Linden Knokke

Regio Brabant

Regio Oost-Vlaanderen

Voorzitster: Frieda Mathay Broekstraat 11a, 3210 Lubbeek. Tel: 016/348650 [email protected]

Voorzitster: Edith Haemers Poolse-Winglaan 82 9051 Sint-Denijs-Westrem Tel: 09 371 65 57 AZ.Maria Middelares Gent, tel: 09 260 67 08 [email protected] Greta Pauwels Stationsstraat 91/4 9900 Eeklo Tel: 09 345 62 85 Elizabeth ZH- HH Kliniek, tel: 09 376 05 70 [email protected]

Regio Limburg Voorzitster: Anita Steensels Solterweg 48 3960 Bree Tel: 089 86 51 28 Salvatorziekenhuis Hasselt Tel: 011 28 95 26 [email protected] [email protected]

34 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008

Nationaal bestuur Website: http://www.VVOV.info e-mail: [email protected] •

Maatschappelijke zetel VVOV Keinkestraat 16, 3600 Genk Rekeningnummer 001-1281906-30

Vandewalle Brigitte Duindistellaan 19, 8370 Blankenberge 050 416261 [email protected] AZ Fabiola ZH Blankenberge, 050 434910

Voorzitter Van Hiel Monique Mechelsesteenweg 340, 2820 Bonheiden, 015 55 0560 Imeldaziekenhuis, Bonheiden, 015 50 5315 [email protected]

HOOP • Patrick Nieulandt Hof van Rietlaan 37, 2640 Mortsel. 03 440 1196 AZ St. Maarten, Duffel [email protected] 015 30 4260

Ondervoorzitter • De Geyter Chantal Aarschotsebaan 153, 1910 Kampenhout 016 65 0002 UZ Gasthuisberg Leuven [email protected]

Bestuursleden • Vekeman Chantal Assestr. 16 9550 Herzele, 054 502576 St Lucas Gent [email protected] 09 224 5790, gsm 0496 250803

•

Loureiro Maria Volaardestraat 75 A, 9200 Dendermonde 052 41 4292 UZ Brussel 02 477 8927 [email protected]

Secretaris Catrysse Els Ringovenlaan 52, 2845 Niel 03 663 7051 Eeuwfeest kliniek MKA Antwerpen 03 240 2611 [email protected] Penningmeester Stercq Guy Hoogstraat 159, 2830 Tisselt, [email protected] UZ Brussel, 02 4763157, fax 02 4778900 0496 040337 [email protected] Ledenadministratie Haselaars Marc St. Lodewijkstraat 76, 3600 Genk 089 357535 fax 089 357535 ZOL Genk 089 325060 [email protected] [email protected]

•

Verelst Glenn J.Beckerlaan 28, 2990 Wuustwezel 03 297 1768 AZ KLINA Brasschaat 03 650 5234 [email protected]

•

Meert Wouter Linkhoutstraat 225, 3560 Lummen 013 554416, gsm 0478 302226 UZ Gasthuisberg Leuven 016 34 4007 [email protected]

•

Gaens Johan Rotselaarsesteenweg 37, 3018 Wijgmaal 016 89 9658 UZ Gasthuisberg Leuven [email protected]

Redactie Scalpel Haselaars Marc St. Lodewijkstraat 76, 3600 Genk 089 357535, fax 089 357535 ZOL Genk 089 325060 [email protected] [email protected]

EORNA • Loureiro Maria. Volaardestraat, 75 A, 9200 Dendermonde 052 414292 UZ Brussel 02 477 8927 [email protected]

Roncada Claudio Keinkestraat 16, 3600 Genk 0479 433929 [email protected]

35 SCALPEL

-

V.V.O.V. NIEUWSBRIEF

-

JULI

-

AUGUSTUS

-

SEPTEMBER

2008