Naam interviewer Naam geïnterviewde Pseudoniem geïnterviewde Datum interview Plaats interview Begintijd interview Eindtijd interview Leeftijd Man/Vrouw Woonplaats Land van herkomst Nationaliteit Dagelijkse bezigheid Woon alleen/met anderen Opmerkingen
Renske Sanni Sanni 22-11-2012 Dronten 19.00 21.00 27 jaar Man Dronten Nederland Nederlandse Fulltime werkzaam Thuis, alleen. -
Renske: Oke Sanni, dankjewel dat je mee wilt doen aan dit interview. Eh, ik ga een eh, we doen een onderzoek voor eh voor onze minor, en ik volg de minor beeld- en meningvorming. En het is de bedoeling dat we een onderzoek doen naar hoe eh theater en poppodia, hoe die meer mensen kunnen trekken door eh social media in te zetten enneh social media is de laatste jaren steeds populairder. Steeds meer bedrijven gaan het gebruiken. Alleen eh het is nog niet helemaal duidelijk, ja… wat nou de juiste werkwijze is. En eh daardoor eh houden we dit interview met zoveel mogelijk mensen om erachter te komen hoe dit in elkaar zit. En eh ik zal mijzelf eerste eventjes voorstellen, mijn naam is Renske Buijs, ik ben 24 jaar, vierdejaars student aan de opleiding communicatie in eh Diemen Zuid. Hogeschool Inholland. En eh dit is de laatste minor voor mijn afstuderen, ik hoop ook eh deze resultaten eh te kunnen gebruiken zegmaar, of tenminste deze oefening. Eh misschien kun jij jezelf ook even kort voorstellen. Sanni: Bedankt dat je mij hebt uitgenodigd, ik ben eh Sanni Boersma. Werk als programmeur bij de Wereldomroep, en eh. Renske: Oke, nou, zoals ik al zei eh het interview gaat over eh, eh, onder andere over social media. Het is een beetje toegespitst op cultuur. Eh ik ga jou eh allerlei vragen stellen, het zijn geen vooraf vastgestelde vragen, dus ik hanteer een topiclijst. Er komen een aantal onderwerpen naar voren binnen dit interview. Eh, het is belangrijk om te weten dat er geen goede of foute antwoorden zijn, dus je kunt niets fout zeggen. Het is gewoon puur jouw mening, en eh ik probeer zo veel mogelijk door te vragen om eh ja te weten te komen eh hoe dingen echt zitten zegmaar. Dus het beste is als we geen ja/nee antwoorden hebben maar als we een beetje meer de diepte ingaan, zegmaar. Eh mocht je vragen hebben tussendoor dan kun je dat gewoon stellen natuurlijk, en mocht je tussendoor wat drinken willen of wat dan ook dan kun je dat natuurlijk gewoon pakken, dan zet ik hem eventjes op pauze.
1
Nou ik wou eerst eh beginnen met je werk. Je zei dat je bij de Wereldomroep werkt als eh programmeur. Eh, doe je dat al lang? Sanni: Eh, nu ongeveer drie jaar. Renske: En daarvoor heb je gestudeerd? Sanni: Nou eh daarvoor heb ik ook twee jaar bij een ander commercieel internetbureau gewerkt. Renske: Ja. Sanni: Ook als programmeur. Renske: Oke. En je bent geswitcht, vrijwillig of? Sanni: Eh, om een volgende stap in mijn carrière te zetten heb ik besloten om eh ja, om een stap hoger te gaan. Renske: Uhu. Sanni: Ook vanwege financieel oogpunt. Renske: Uhu, ja, oke. En hoe ben je, hoe is die zoektocht gegaan, naar een nieuwe baan? Sanni: Eh, via kennissen is het eigenlijk, is dit eigenlijk op mijn pad gekomen. Renske: Ja. Sanni: Dat ging eigenlijk redelijk vlot, en eh, ja ik kreeg een aanbod wat ik niet, wat niet verstandig was om het te weigeren. 2
Renske: Uhu. Sanni: En daarom ben ik weggegaan bij mijn vorige werk. Renske: Oke. En dus nu eh, nu via kennissen. Hoe wisten die kennissen dat jij een baan, of, nou je zocht waarschijnlijk geen baan. Maar ze hadden een eh… Sanni: Ja, via de, via de schoonouders van een andere programmeur, die, die eh ja, die wisten dat ik ook programmeerde. En dat ik wel een beetje aan het rondkijken was, en die hebben eh. Renske: Oh oke. Dus qua dat geen social media gebruikt in ieder geval, qua dat. Want dat is wat je nu steeds vaker ziet, dat je als je bijvoorbeeld een baan zoekt op Twitter gaat kijken, of dat je eh op Facebook laat weten van ik zoek een baan. Maar in dit geval was het eigenlijk nog gewoon zoals het vroeger ging, gewoon via kennissen. Sanni: Ja, in dit geval ging het via kennissen. Maar je hoort inderdaad steeds vaker dat het via Twitter, Facebook of Linkedin, mensen aan een baan komen. Omdat je gewoon veel zichtbaarder bent voor een grotere groep werkgevers. En het is daardoor denk ik ook makkelijker om werk te vinden. Renske: Uhu. Sanni: Werkgevers kunnen zonder dat jij ze een cv hoeft te sturen, kunnen ze bijvoorbeeld je Linkedin bekijken. Wat je doet, wat je hebt gedaan, wat je kunt, wat je niet kunt. En daardoor is het veel sneller eh ja, kom je in beeld bij een werkgever die je misschien op het eerste oog, op het eerste gezicht niet eens eh wist dat die er was. Renske: Nee precies, en eh je zei dat je als programmeur werkt. Wat doe je dan precies als programmeur? Sanni: Eh ik maak onder andere de websites van eh, en andere webapplicaties voor de Wereldomroep en eh en de projecten die we daar hebben.
3
Renske: Oke, en kun je iets meer vertellen over de Wereldomroep? Wat is dat voor eh? Sanni: De Wereldomroep is eh, die heeft, heeft sinds de crisis zegmaar moet overal bezuinigd worden, en ook in de publieke omroep. Renske: Uhu. Sanni: Daardoor is de Wereldomroep, is het budget eh teruggehaald van 46 miljoen naar ik geloof 14. Renske: Ja. Sanni: Daardoor is er een hele reorganisatie tot stand gekomen, waarbij ook onze doelen opnieuw werden gedefinieerd. Eh, dat was vroeger tot een jaar, 60 jaar geleden tot eh tot het afgelopen jaar was het voor de Nederlanders in het buitenland. Renske: Uhu. Sanni: Dat is nu niet meer, omdat iedereen tegenwoordig internet overal heeft. In het buitenland, internetcafés en… Renske: Ja. Sanni: Daardoor is dat niet meer van toepassing voor onze doelgroep en nu richten we ons op het eh op het verspreiden van het vrije woord, good governments, sexuele vrijheid. Renske: En dan binnen Nederland alleen, of ook internationaal? Sanni: Nee, het is alleen, we hebben een aantal doelgebieden, waaronder Zuid Afrika, India, de Arabische landen waar het gewoon niet mogelijk is om eh om gewoon je mening te hebben, of alleen al je mening te vormen. Omdat het gewoon wordt onderdrukt.
4
Renske: Ja, oke. Oke. En eh dus jullie hebben eigenlijk heel, als Wereldomroep zijnde heel gemaakt van de hele opkomst van social media en internet eigenlijk. Want jullie rol is eigenlijk helemaal verplaatst. Heel andere werkzaamheden gaan doen? Sanni: Ja, tot 60 jaar geleden was het dus voor de Nederlanders in het buitenland. Renske: Ja. Sanni: Toen zaten ze met typmachines eh en faxachtige apparaten, zaten ze nog berichten te sturen. Renske: Uhu. Sanni: Ja, dat is voor een aantal medewerkers, hebben het hele proces meegemaakt, van typmachine naar computer, naar internet, naar satelliet en eh ja het is gewoon compleet transformatie, ja, we zijn gewoon ingehaald door de techniek. Op onze bestaande doelen. Renske: Uhu, oke. Want oke inderdaad, hoe ik de Wereldomroep ken van vroeger dan, als je inderdaad op vakantie was dat er één radiozender was die zegmaar alle belangrijke berichten doorgaf. Of als je bijvoorbeeld iemand zocht in het buitenland, en je kon diegene niet bereiken dan kon je op die manier eh ja diegene alsnog benaderen zegmaar. Sanni: Dat klopt, alleen nu heeft dus iedereen eigenlijk wel een mobiel mee. Renske: Uhu, ja. Sanni: Dus ja, dus niemand gebruikt het daar eigenlijk nog voor. Renske: Nee, nee precies. Oke, eneh die projecten die jij doet, waar jij dus voor programmeert, krijg je daar veel met social media te maken?
5
Sanni: Eh, ja steeds meer. Het is ook afhankelijk van onze doelgroep. Renske: Uhu. Sanni: Niet ieder land is net zoals in Nederland, dat Twitter en Facebook eh gewoon het meest populair zijn. Renske: Uhu. Sanni: In China heb je een soort Chinese Twitter. Renske: Ja. Sanni: Daar moeten wij rekening mee houden, dat we die gaan gebruiken in plaats van Twitter. Renske: Ja. Sanni: Eh, enkele Arabische landen, die hebben totaal niks met Twitter maar die Facebooken alleen maar. Renske: Uhu. Sanni: Het zijn allemaal eh afhankelijk per land hoe het is. En ook sommige landen hebben de neiging om onderwerpen op bijvoorbeeld Facebook te gaan blokkeren. Renske: Uhu, ja. Sanni: Eh, ja, omdat het gewoon niet in het meningsveld past van wat de overheid daar wil dat mensen weten. Renske: Ja, ja dat hoor je inderdaad wel vaker. En ben je, weten jullie, hebben jullie er mensen voor die eh die dingen weten over de cultuur daar? 6
Sanni: Ja we hebben eh, we hebben een paar eh researchers in de house zegmaar. Renske: Ja. Sanni: En die eh, die zetten focusgroepen op in dat soort landen. Renske: Ja. Sanni: Die kijken ook niet alleen welk social media gebruikt wordt maar ook nog verder of ze überhaupt internet hebben, of ze überhaupt een telefoon hebben, of ze sms kunnen of internet of. Dus we hebben per land, kijken we per project na wat eh wat de mogelijkheden zijn die we hebben. En wat we niet hebben. Renske: Ja. Sanni: Ik bedoel als sommigen gewoon geen internet hebben dan heeft het voor ons geen zin om eh een hele mooie website te gaan maken. Maar moeten we kijken naar korte golfradio, of smsdistributie. Renske: Ja, oke. Oke, en wat, heb jij iets opgemerkt dat je zegt van dat vind ik heel opvallend. Het verschil bijvoorbeeld tussen Nederland en social media en buitenland. Dat je echt een duidelijk verschil merkten? Sanni: Nou, het enige is dat sommige landen gewoon totaal niet gewend zijn met Twitter. Weten misschien niet wat Twitter is. Renske: Uhu. Sanni: En dat je sommige landen hebt die eh bijvoorbeeld China, die hebben nogal de neiging om ook gewoon heel Twitter dicht te gooien.
7
Renske: Ja. Sanni: Dan wordt er teveel over een bepaald onderwerp gepraat en dan blokkeren ze heel Twitter. Renske: Ja, ja, oke. Oke. En die eh, hoe lang, weet je hoe lang ze ongeveer bezig zijn om zo’n focusgroep op te zetten? Dus dat die researchers bezig zijn met een bepaald onderwerp? Sanni: Eh, het laatste project wat ik heb gehoord, dat was in Kenia opgezet. En dat project heeft zo’n 3 maanden geduurd. Maar dat was ook eh ook qua content was het eh van wat voor content wil de doelgroep? Wat voor doelgroep is het, hoe oud zijn ze, hoe opgeleid zijn ze? Renske: Uhu. Sanni: Het zijn hele uitgebreide onderzoeken, dat je precies weet wie eigenlijk je doelgroep is. Voordat je producten gaat ontwikkelingen. Renske: Uhu, en die eh, vanuit wie is het gestuurd? Worden jullie ingehuurd zegmaar of zijn het gewoon projecten die jullie zelf doen? Die jullie zelf bepalen? Sanni: Het zijn projecten die wij baseren op een publieke lijst van eh, ik ben de naam even kwijt, maar er worden door de World Bank lijsten gepubliceerd waar op staat eh wat ja, welke landen het minste vrijheid van meningsuiting of meningsvorming, waar daar de kans het minst op is. Renske: Ja. Sanni: Eh, daar, en dan, dan eh kijken wij naar wat onze impact kan zijn op zo’n land. Renske: Ja. Sanni: En eh, of het dan voor ons nog rendabel is om daar eh ons projecten te gaan doen. We moeten ook 8
rekening houden met andere organisaties die eh hetzelfde doen als wij. Zoals de Deutsche Welle en The Voice of America, als die bijvoorbeeld ook in die landen zitten, en die doen hetzelfde als ons, dan kiezen wij liever voor een ander land waar eh waar bijvoorbeeld Korea waar eigenlijk geen een land zich durft te wagen. En dan hebben wij daar juist wel de interesse omdat we daar wel impact kunnen hebben, omdat er niemand anders is. Renske: Ja, oke. En eh in hoeverre wordt jij betrokken met eh, met al die cultuuraspecten zegmaar? Je hebt natuurlijk verteld van nou eh we hebben dit en dit, neem ik aan. Qua website, en krijg je dan ook een achtergrond te lezen bijvoorbeeld over zo’n land? Sanni: Eh, ik kan er om vragen. Maar meestal wordt het van te voren al bepaald, op basis van een eh het resultaat uit de focusgroepen. Ja, wat ze willen en voor mij is het meer de uitdaging om de social media te integreren van juist landen die juist iets anders hebben dan Twitter of Facebook. Renske: Ja. Sanni: Wat we niet kennen, wat we niet weten wat de mogelijkheden zijn en eh het toch bruikbaar te maken voor onze bezoekers. Renske: Ja, want is het eenmaal als je bijvoorbeeld Twitter gebruikt, en je moet het integreren, is dat altijd hetzelfde? Sanni: Nou, het is grotendeels wel gelijk, alleen ja, het is eh, ze willen het toch iedere keer op een andere manier integreren. Sommigen willen bijvoorbeeld automatisch een linkje plaatsen van ieder artikel dat ze plaatsen. Anderen willen eh conversaties aangaan met andere mensen op Twitter. Renske: Uhu. Sanni: Zodat je echt een dialoog krijgt tussen jou en je doelgroep, in plaats van dat je alleen maar verzend en niets ontvangt. Renske: Ja. 9
Sanni: Dat is wat ik denk ook wel het mooie van Twitter is. Dat iemand gewoon eh in enkele seconden reacties kan plaatsen, wat de hele wereld kan plaatsen. En andere weer door kunnen gaan. Dus ik denk dat dat wel de toekomst is voor dit soort eh ja verspreidingen van bepaalde artikelen. Renske: Ja, en wordt het ook door jullie beheerd? Want als jullie de website gemaakt hebben zegmaar, blijven er dan een soort van redacteuren altijd nog bezig met die website? Sanni: Ja, we hebben per, we hebben meerdere talen zoals Chinees, Engels en ja eh nog wat alternatieve landen. Renske: Ja. Sanni: En daar hebben we gewoon social media redacteuren hebben we erop zitten, die ook, die dit echt bijhouden. Die bijhouden hoeveel, hoeveel likes we krijgen, wat ze willen, wat ze niet willen. Soms zetten we er een artikel op, wat voor ons heel normaal is, maar dat wordt dan als schokkend ervaren in het doelgebied. Ja, daar moeten we wel rekening mee houden, zodat het niet nog een keer gebeurd. Doordat we dat soort redacteuren fulltime in dienst hebben, die het bijhouden kun je ja, kun je veel beter je doelgroep leren kennen en hun ja, hun ons ook. Renske: Ja, ja, inderdaad. Oke, nou heel interessant om tot nu toe te merken dat jullie dus heel betrokken zijn eigenlijk met al die verschillende culturen. Dat jullie daar dus ook onderzoek naar doen. Hebben jullie op je werk eh, op je werk zelf zijn er ook veel verschillende culturen? Sanni: Ja, we hebben per eh ja, omdat we bepaalde doelgroepen hebben, bijvoorbeeld eh China, dan ja, dan is het nogal voor de hand liggend dat er Chinezen bij ons zitten. Renske: Uhu. Sanni: Ja, die de cultuur ook kennen en redacteur zijn. Ja, dat hebben we eigenlijk voor iedere afdelingen, hebben we dat wel. Bijvoorbeeld we hebben ook af en toe, komen er redacteuren uit India.
10
Renske: Ja. Sanni: Voor ons Indiaanse project, die komen dan gewoon voor een paar maanden eh op locatie werken. En ja, zo houden we wel bij wat we ja, wat de culturen zijn. En ook, die weten vaak ook van ja, wij hebben toch in Nederland heel makkelijk een beeld van ‘nou, dat kun je toch gewoon zeggen’. Renske: Uhu. Sanni: En dan is het wel fijn dat er zo iemand die helemaal de cultuur kent, wel weet dat sommige dingen niet kunnen. Zo hebben we bijvoorbeeld een soort stemwijzer in het buitenland gedaan. En toen hadden we gekozen voor bepaalde kleuren, en dat bleek dus voordat hij live ging, dat het kleuren waren van een of andere oppositiepartij waar, wat gewoon echt niet kon op een kieswijzer. Renske: Ja. Sanni: Dus wat wij zien als normaal, ja daar kunnen mensen heel erg over vallen. Renske: Ja. Sanni: En ja, dat hebben we voordat we live gingen dan nog aan kunnen passen. Maar dat zijn dingen die je niet kan weten uit eh ja, dat kun je niet altijd uit onderzoeken halen. Gewoon iemand die de cultuur kent en die ziet het, die zegt dit kan gewoon echt niet. Ja, dat is heel erg eh, heel erg handig. Renske: Oke, ja dat zeker. Heel erg handig. Wat je net zei, er komen dus ook af en toe redacteuren vanuit het buitenland naar jullie locatie, maar is de Wereldomroep internationaal? Sanni: Ja, we hebben in meerdere landen wat mensen zitten. Maar het is gewoon eh, het gros zit in Hilversum. Renske: Ja.
11
Sanni: En we hebben, we hebben volgens mij 2 redacteuren in India zitten, fulltime. En we hebben er volgens mij een of twee in China, een in Kenia en ja. Het zijn er niet veel, maar het zijn wel mensen die de cultuur daar, die er gewoon wonen en weten wat ze doen. Renske: Ja. Sanni: Ja, ik denk dat we daardoor een beter product kunnen neerzetten. Renske: Ja. Ja. Oke. Eh, en op wat voor project zit je momenteel? Wat doe je nu? Sanni: ik ben nu bezig met een project om eh voor de vrijheid van meningsuiting op eh ja over seks en relaties en liefde. In enkele landen als Zuid-Afrika, Kenia, Oeganda en Nigeria. Daar is het gewoon, daar weten ze gewoon niet altijd hoe je zwangerschap kunt voorkomen, eh hoe je aids kan verkomen, dat is waarom we ook samenwerken met Dance4Life, die hebben dat, ja die focussen zich echt op eh volgens mij vooral op aids. En wij eigenlijk op al dat soort dingen, ook op de vrijheid van eh homoseksualiteit, dat het bespreekbaar wordt. Ja, en gewoon om mensen te helpen. Bijvoorbeeld, ze weten, ze hebben veel vragen, wat je in Nederland ook gewoon zou kunnen hebben. En eh ja, daar, dat durven ze gewoon niet aan familie ofzo te vragen. En ze zoeken het liever ook niet op. Renske: Nee. Sanni: Maar wij willen die informatie daar wel aan het licht brengen voor mensen die het nodig hebben. Renske: Ja. Sanni: En het is ook helemaal geënt op de Afrikanen, zodat het ook voor hun als veilig overkomt. Renske: Ja, ja. En merk je verschil, dit deden jullie neem ik aan voor de tijd van social media ook. Of dat niet? Sanni: Eh, dit is sinds onze reorganisatie. Zijn dit soort punten er echt uitgekomen. Voor de reorganisatie hadden we ook wel social media, maar dat was, dat was in het begin omdat er ook mensen werken die
12
eh, die eh, die er eigenlijk geen verstand van hebben. Toen gingen we gewoon roekeloos artikellinkjes op Twitter zetten, ja daar heeft niemand wat aan. Dat is gewoon niet bruikbaar. Nu is het steeds meer dat mensen zien hoe belangrijk het is, en hoe een kleine groep eigenlijk door enkele eh door kleine groepen eigenlijk veel beter je, je bericht kan verspreiden. Als je gewoon een conversatie aangaat met de groep. En dat is vaak waar het bij ons om gaat, om een zo groot mogelijke doelgroep te bereiken. En als dat, dat kan met social media dus steeds beter. Voor ons is het dus wel een uitkomst. Renske: Ja, en, sorry, er zitten dus fulltime mensen, als een soort fulltime vraagbaar? Sanni: Ja. Als ze, soms krijgen we reacties, het is niet alleen social media, ze beheren ook onze comments op de websites. We houden alles bij wat er speelt, als wij iets plaatsen. Hoe mensen er op reageren, en eh, ja daar passen wij ons dan ook weer op aan. En er zijn gewoon mensen die fulltime eigenlijk de Twitter bijhouden, de Facebookpagina’s, verder Twitteraccounts en ja, het moet gewoon wel allemaal beheersbaar blijven. En als er een iemand weet, die het bijhoudt. Dan denk ik dat het wel waardevol is. Renske: Ja. Hebben jullie nu nog te maken met bijvoorbeeld wetgeving of zo? Op internationaal niveau, dat als je Facebook bijvoorbeeld in Afrika inzet dat je daar heel andere richtlijnen hebt bijvoorbeeld. Sanni: Ja, je hebt, ieder land heeft sowieso een eigen regels, maar eh, een hoop van als ze die regels niet hadden, dan hadden wij waarschijnlijk niet in het land hoeven zitten. Omdat die vrijheid er dan al was. Renske: Ja. Sanni: het is nu ook, we doen China en andere landen. We hebben regelmatig te maken met blokkades, dat ze gewoon onze site blokkeren omdat we een artikel hebben gezet over een of andere politici of wat de regering gewoon niet aanstaat. Dus blokkeren ze het voor een week. En ja, we weten dat ze het kunnen doen. We weten dat het kan met artikelen die we schrijven, alleen we staan achter onze artikelen, en we vinden dat mensen ook over bepaalde onderwerpen het recht hebben om het te weten. En ja, ze kunnen wel zeggen ‘we blokkeren jullie’ maar we gaan het daarom niet minder doen. Renske: Nee, en stel het gebeurt dat jullie geblokkeerd worden, bijvoorbeeld een week. Zijn er dan op dat moment allemaal, of tenminste een aantal cultuurexperts die heel hard aan de slag gaan om het conflict op te lossen? Hoe gaat dat? 13
Sanni: Nee, er is eigenlijk weinig aan te doen. Want zo’n regering zit er ook niet op te wachten, op ja het is iedere keer hetzelfde liedje. Maar we moeten het ook hebben van onze partners, onze artikelen worden verspreid door partners over de hele wereld. En bijvoorbeeld in China, als we geweigerd of geblokkeerd worden, hopen wij dat een partner van ons dat artikel ook ergens op zijn, of ze vertellen het op de radio, of op de website, of erover heeft geblogt, iets in die richting. Renske: Ja. Sanni: En daar gaat het ons om. Dus dat iedereen weet hoe het is, in plaats van wat je opgelegd krijgt. Renske: Ja, dus jullie maken een opzet in de hoop dat het zo vaak mogelijk gedeeld wordt, en daarnaast bieden jullie een platform om eh, om het erover te hebben. En natuurlijk anoniem ook, gaat dat denk ik vaak anoniem. Sanni: Ja, we zijn eh, we zijn door die reorganisatie, zijn we van iets van 350 medewerkers naar 80 gegaan, en dat kost natuurlijk een hoop geld (reorganisatie). En we kunnen gewoon niet zoveel blijven doen als dat we deden. Daarom zijn we heel erg afhankelijk van onze partners in de andere landen. Ja, die inderdaad onze content moeten of willen overnemen. Dat het anoniem gebeurd, of dat het zo veel mogelijk anoniem gaat is wel een belangrijk punt. Omdat in veel landen de mensen liever niet eens naar dat soort artikelen, omdat ze weten dat het meegelezen kan worden. Renske: Oke, ja. Sanni: Zo hebben we bijvoorbeeld in India, over onze seks- en liefde website hebben we ooit 100.000 duizenden smsjes verstuurd via een provider. Met een link erin, met een beschrijving. Maar we kwamen erachter dat ze, ondanks dat ze in India gewoon internet hebben op de mobiel, dat het gewoon is van ze zien de naam met ‘love’ erin en dan durven ze er eigenlijk niet op te klikken. Omdat ze bang zijn dat iemand het ziet, of dat iemand er achter komt dat je daar bent wezen kijken. Het is gewoon een sociale druk om dat niet te doen. Renske: Ja.
14
Sanni: En daar willen we ook een beetje vanaf. En ja, dat anoniem, dat alles anoniem moet zijn, ja dat vind ik ook wel belangrijk. Ik vind ook, we proberen bij ons bijvoorbeeld bij het geven van commentaar, of het stellen van vragen, ook geen verplichte velden te maken die niet nodig zijn. Bijvoorbeeld je naam, als je je naam niet wilt opgeven, geef je hem niet op. Als je geen emailadres op wilt geven, geef je geen emailadres op. Zodat de drempel zo laag mogelijk is, en zodat het voor onze doelgroep ook lijkt ‘ze registreren mij niet hierop’. Renske: Ja.
15
Sanni: En ja, we zijn er ook erg mee bezig, dat is ook de reden dat we soms eh, redacteuren die eh ja die dingen schrijven waar de overheden bijvoorbeeld vragen over hebben. Dat is ook de reden waarom wij onze email van het werk nooit naar Google docs of Microsoft365 hebben verhuisd. Omdat de overheid daar gewoon het recht heeft om die data in te zien. En omdat we soms eh ja te maken hebben met gevoelige informatie zijn dat ook gewoon redenen dat het voor ons ook anoniem moet zijn. En ja, daar zijn we wel mee bezig. Het is een belangrijk punt om het anoniem te houden, zolang het kan. Renske: Ja, dus jullie zitten er eigenlijk met zijn alle midden in, jullie weten heel goed dat het belangrijk is om constant jezelf af te vragen van ‘is dit wel geschikt voor dit land’, ‘is dit wel geschikt voor deze doelgroep’. Zijn jullie eigenlijk steeds mee bezig. Sanni: Ja, ja. Het is ook belangrijk, want als wij content maken waar de doelgroep niets aan heeft, dan heeft het voor ons geen waarde. En dan moeten we een ander project opzetten en deze stoppen. Renske: Ja, en wanneer is zo’n project geslaagd? In jullie ogen. Sanni: Ja, het is eh, het is geslaagd, ja dat is moeilijk te zeggen. Het is eh, ja bij ons is het nu zo dat we van ons projecten een kwart uit eigen inkomsten moeten doen. Dat zijn sponsoren en eh ja, en we hebben dus een paar jaar de tijd per project om dat, als het tenminste er goed uitziet, om dat voor elkaar te krijgen. Ja, zo zijn we o.a. bezig met Dance4Life. Die ons project ook heel erg ondersteund. Ja, we proberen samen te werken met andere organisaties om het eh, ja om content te delen en eh ja. Om zoveel mogelijk te bereiken. Renske: Ja, en je gaf het voorbeeld net van een sms-actie, waarbij je zei, als er het woord ‘love’ instaat dan durven mensen het niet te openen. Was dat iets wat jullie van te voren wisten of was dat iets waar jullie achter zijn gekomen? Sanni: Eh, nou je kan dat denk ik ook niet weten. We wisten de reden dat we dat project überhaupt hadden opgezet, was omdat er niet vrij over gesproken kan worden. Het kan gewoon niet. En dan leek ons dit een laagdrempelige manier om het toch te verspreiden, maar blijkbaar is het gewoon eh, ja je moet blijkbaar sterk in je schoenen staan om toch dat soort websites te bekijken. Ook al is het gewoon informatie wat je ook op bijvoorbeeld Wikipedia kunt vinden. Maar het is gewoon niet eh, het is
16
gewoon niet eh, ja, je doet het gewoon niet binnen bepaalde culturen. Je gaat niet zoeken op seks, en SOA’s en zwangerschappen. Ja, dat doe je niet. Renske: Ja, dus het is echt nog een taboe daar.
17
Sanni: Ja, we hebben eigenlijk meeste van onze projecten gaan over ja, over taboes en ook over bijvoorbeeld over soms ook over politici die bijvoorbeeld eh dingen hebben gedaan waar onderzoek over is geweest. Wat eigenlijk nooit uitgelekt is. En wij vinden dat zo’n doelgroep recht heeft om dat wel te weten. En daardoor maken we er toch topics over. Renske: Ja, en gaan jullie wel eens tegen bepaalde normen en waarden in. Als je weet van te voren, nu bijvoorbeeld in Afrika, daar mag dit en dit niet. Kiezen jullie er dan wel eens voor om het toch te doen? Of is dat absoluut niet de bedoeling? Sanni: Ja, dat is een afweging die we maken. Waar wij voor staan is zo dat mensen de mogelijkheid krijgen om hun mening te vormen. Dus niet alleen een mening geven, maar om ze ook te vormen. Kijk als je niets weet, dan kun je geen mening vormen. Renske: Nee. Sanni: Dus wij vinden wel, we leggen het voor. We zeggen niet: dit is goed, dit is fout. Je moet je eigen mening vormen, maar we zeggen wel hoe het is. Renske: Ja. Sanni: Je kunt aids krijgen door dit, je kunt zwanger worden door geen voorbehoedsmiddelen te gebruiken. We zeggen dat het kan, en ze moeten zelf een mening vormen. Van wil ik dat doen of niet. En eh ja, we weten dat het, dat een hoop landen en een hoop bezoekers denken van ja ‘kan dit allemaal wel’. We proberen gewoon open te zijn tegen onze doelgroep. Hopen dat ze er zelf ook beter van worden. Renske: Ja, en hoe is dat voor jou als Nederlander te zien? Want wij zijn eigenlijk het land waar alles kan en mag (tot nu toe). Eh, zie je wel eens die reacties en denk je dan wel eens van ‘wat gek eigenlijk’? Sanni: Ja, in het begin wel, dan krijg je dingen te horen van dat we bijvoorbeeld geblokkeerd zijn om een artikel. En dan typ ik dat in op Google Translate bijvoorbeeld, en dan denk ik ja.. waar maken ze zich druk om. Dat heb ik wel vaker bij bepaalde afbeeldingen gehad, bijvoorbeeld we hebben op een of
18
andere, op onze Spaanse site voor Zuid-Amerika, hadden we een keer een artikel met een vrouw met een BH aan. Renske: Ja.
19
Sanni: Met eh, er was iets, er was iets mee. Een nieuw soort BH of wat dan ook. En dat artikel bleek zo enorm veel hits te krijgen, ja dat hadden we gewoon niet verwacht. Het is gewoon zo eh ja, als lokale krant of lokale nieuwswebsite laat je het gewoon uit je hoofd om ja om dat soort dingen te doen. Ook omdat het bij ons allemaal normaal is, ik bedoel kijk naar een bushokje en je ziet daar weer een naakte vrouw hangen. Renske: Ja. Sanni: En dat is voor ons, wij groeien er mee op. En in dat soort landen is dat gewoon verre van gebruikelijk. Dus. Renske: Ja. En kom je als programmeur, kom je ook wel eens in aanraking met andere culturen? Moet je ook wel eens eh op pad gestuurd zegmaar, naar een ander land? Sanni: Eh, nee niet op basis om eh cultuur te onderzoeken. Renske: Nee, dus dat doen ze echt bij die focusgroepen. Sanni: Ja, ze zijn wel bezig omdat ik als programmeur ook de mobiele websites doe, hebben ze het er wel over om gewoon naar een doelgroep te gaan om te kijken hoe ze de technologie die ze hebben, hoe ze die, hoe ze dat gebruiken. Of ze dat op dezelfde manier doen als ons. Wat ze ermee doen, hoe vaak zitten ze bijvoorbeeld op hun mobiel. En dat is dan misschien een reden waarom ik daarmee in aanraking zou kunnen komen. Renske: Ja. Oke, verder is het niet specifiek nodig om voor jullie, om het zelf te ervaren. Jullie worden goed ingelicht dus? Sanni: Ja, we komen af en toe wel dingen tegen en dan eh, dan hebben wij bijvoorbeeld een kleine aanpassing ergens aan gedaan en dat blijkt dan wat grotere invloed te hebben op eh, ja wat we eigenlijk niet hadden voorzien ook. Bijvoorbeeld de telefoons die wij hebben, dat heb je daar niet. Ik bedoel, daar hebben ze in bijvoorbeeld Afrika, daar zitten ze op zwart-wit Nokia’s te werken. Ja, die dingen, die gooien wij gewoon weg. En dat zijn verschillen waar je wel rekening mee moet houden. Ja, dat is 20
soms wel lastig omdat je eh ja, omdat het internet steeds sneller gaat. Technologie wordt steeds mooier, je kunt steeds mooiere dingen maken. Maar als zo’n land eh ja qua technologie gewoon hartstikke achter loopt dan is dat lastig. Renske: Ja, dat is ook weer iets dat eh typisch van jouw werk. Waar je normaal niet over nadenkt, maar waar jullie dus wel heel veel over nadenken. Sanni: Ja. Renske: Ben jij door je werk anders tegen dingen aan gaan kijken? Sanni: Ja, dat denk ik wel. Want hiervoor werkten ik bij een bedrijf wat websites maakt voor Nederlanders, en dat is eh ja, dat is toch gewoon een heel ander verhaal. En bij de Wereldomroep dacht ik voordat ik er ging werken, waarom het bestond, en ja pas wanneer je er gaat werken kom je erachter wat het eigenlijk doet. En met hoeveel culturen je te maken hebt, en dat je eigenlijk heel erg richt op ontwikkelingshulp op dit moment. Renske: Ja. Sanni: En het spreekt mij heel erg aan om daar mijn steentje ook aan bij te dragen. Renske: Ja. Want is het eh, denk je dat als jullie het niet doen, dan gebeurt het dus eigenlijk helemaal niet daar? Sanni: Nou we hebben eh, er zijn enkele eh organisaties die hetzelfde doen als ons. Maar dat zijn er maar een paar. Dat zijn eh, ja de Dutch Welle, Voice of America en de BBC. Die doen dat, en wij. En eh ja volgens mij nog een of twee, maar het zijn er gewoon te weinig om het ja, niet ieder land heeft ook zelf interesse in andere landen. Sommige landen hebben bijvoorbeeld een andere agenda, wij kijken waar is het nodig. Sommige landen denken meer ja wat hebben wij eraan. Ja, ik denk dat het een, ik denk dat het eigenlijk heel goed is dat we dit doen. Eh, ja eigenlijk, ja, ik zie het nut er veel meer van in nu ik er werk dan dat ik mij van te voren had voorgesteld. Renske: Merken jullie dat ook aan de bezoekers van de website? Dat zij het ook eh ja, ook zo zien? Dat ze eh.. 21
Sanni: Ja, onze website, dat is het moeilijk deel. Want we moeten verantwoording af gaan leggen over onze cijfers. Maar omdat we, we willen eigenlijk niet dat iedereen naar onze website gaat om de artikelen te bekijken. We willen gewoon dat zoveel mensen het leren, weten, erover leren, lezen, weten, weten wat er speelt. Eh, dus, ons, wij hebben, wij hebben liever dat het gewoon 10x zoveel gedeeld wordt dan via Twitter of eh Facebook-likes. En wij zien bijvoorbeeld als mensen het liken, dan weten we ook dat ze er over nadenken. Ja, dat, bijvoorbeeld radiostations die onze artikelen ook gewoon doorsturen, dat kunnen wij niet meten wat we daarmee bereiken. Renske: Nee. Sanni: Ja dus het is eh, dat is wel een hele uitdaging. Renske: En je zei, we moeten ook cijfers gaan verantwoorden, tegenover wie is dat? Sanni: Dat is eh, we krijgen nu ehm subsidie vanuit buitenlandse zaken, en dat kwam uit kunst- cultuur en wetenschap. Buitenlandse zaken die wil nu ook eh, over vijf jaar in elk geval, willen ze weten wat wij met dat geld hebben gedaan. En wat ons bereik daarmee is, dus het is voor ons een hele uitdaging om dat meetbaar te maken. Renske: Ja, lijkt me ook ja. Vind je dat het te meten is? Sanni: Sommige dingen wel, we hebben bijvoorbeeld MSN, MSN network als partner in de Arabische wereld, dus als je daar naar de MSN pagina die een hoop mensen nog steeds als startpagina gebruiken, dan staan onze artikelen daar, met onze tellers erin. Dus wij kunnen zien hoeveel duizenden hits wij krijgen van artikelen die op MSN staan. Renske: Ja. Sanni: Dus zolang we onze partners ook eh mee willen werken met het promoten van onze dingen, dan is het allemaal goed te doen. Maar zoals radiostations, dat wordt gewoon lastig, en dat zal een beetje geraamd moeten worden.
22
Renske: Ja, oke. Even denken, had ik nou nog vragen. Ohja, je zei over die likes bijvoorbeeld, dat is dus echt heel belangrijk voor jullie, die likes bijvoorbeeld. Als ik naar mijzelf kijk op dat gebied, dan eh denk ik die likes, dat is leuk maareh voor jullie is het echt een instrument om te zien of het aanslaat zegmaar. Sanni: Ja, bij ons meten we daarmee de populariteit. Op Twitter meten we de retweets, op Facebook de likes. We kijken naar de leukste reacties, de shares. Ja, dat is voor ons juist heel meetbaar, ook om te zien of bepaalde artikelen het nou beter doen dan andere. Vrienden krijgen op Facebook, dat er wel een stijgende lijn in komt, dat is een beetje de bedoeling. Renske: Ja, precies. Oke. Interessant. Hoe zit het eigenlijk met jou persoonlijk qua social media? Je gebruikt het dus heel veel eigenlijk, op je werk in elk geval. En op persoonlijk gebied, gebruik je het ook veel?
23
Sanni: Ik gebruik onder ander Facebook, Linkedin, Pinterest en Twitter. Twitter gebruik ik onder andere om bij te blijven, veel softwarebedrijven, programmeurs delen heel veel. Als er iets nieuws is. Je hoeft hier niet heel veel moeite te doen, je komt snel leuke dingen tegen. Dingetjes die ik als programmeur heel erg interessant vind, dat vind ik 9 van de 10 keer via Twitter. Renske: Dus dat wordt niet vanuit je werk gedaan, dat doe je zelf? Eigenlijk zonder, een baas bijvoorbeeld, ben jij bezig om jezelf te ontwikkelen. Sanni: Ja, klopt. Ik denk dat het heel belangrijk is, om jezelf te blijven ontwikkelen. Verder gebruik ik LinkedIN, om mijn connecties bij te houden. Van mijn vorige werk, van mijn huidige werk. Ik denk dat het altijd handig is om te hebben voor de toekomst, hoe meer je jezelf ontwikkeld, hoe nuttiger het kan zijn. Renske: Je hebt met LinkedIn heel veel mensen die het aanmaken puur om het te hebben. Heb jij sinds het aanmaken van je profiel al eens een verschil gemerkt? Sanni: Nou, ik heb onder andere dit jaar een aantal certificaten gehaald, twee certificaten voor programmeren. Toen kreeg ik wel een aantal reacties van recruiters, die interesse hadden om mij gelijk aan een andere baan te helpen. Ze zoeken naar bepaalde termen, en als jij daar dan mee matcht dan vinden ze je. Op deze manier hebben ze mij ook gevonden en hierdoor heb ik zonder moeite te hoeven doen een aantal banen aangeboden gekregen. Zonder LinkedIN had ik die kans nooit gekregen. Renske: Ja, dus jij bent gevraagd zonder er moeite voor te doen. Jij hebt in je profiel staan dat je een aantal certificaten heb en dat je al een baan hebt, maar alsnog is er werk aan je aangeboden. Sanni: Ja, dat klopt. Dat is het handige aan LinkedIN, je hebt je cv er op staan zonder dat je deze apart hoeft op te sturen naar allerlei verschillende bedrijven. En dat werkt prima. Ik denk dat het wel brancheafhankelijk is, maar voor de it branche is het in elk geval erg handig. Renske: Zie je wel eens nadelen met social media?
24
Sanni: Met Linkedin zie ik geen nadelen, qua privacy kun je alles goed afstellen. Als je er even goed over nadenkt hoe je dit instelt hoef je er geen problemen mee te hebben. Bij bijvoorbeeld Facebook is het compleet anders, want daar wordt het te pas en te onpas berichten opgezet, of op jouw wall of wat dan ook. Als je je instellingen niet wijzigt dan kunnen ze bij jou eigenlijk alles doen, en dan heb je wel risico’s. En je kunt ook een beetje een slecht beeld van jezelf neerzetten als je niet echt door hebt met wie je het nou allemaal zit te delen. Renske: Ik heb nog een vraagje over het werk. Ik bedenk net dat Facebook bijvoorbeeld steeds privacyinstelling wijzigt, hoe zit dit met werk? Zijn er dan bijvoorbeeld juristen die daar naar kijken, of hoe zit dat? Sanni: Nee, we hebben daar geen juristen voor. Ehm, ik weet eigenlijk niet of iemand echt de voorwaarden doorleest, ehm. Renske: Nee, oke, maar het kan dus, jullie gaan er vanuit dat het kan zijn dat er geblokkeerd wordt. Sanni: Ja, klopt. We hebben ook gewoon niet het personeel meer om zo uitgebreid alles te doen, om alles uit te gaan zoeken. Ik bedoel we doen dingen, waar wij van vinden dat we achterstaan. We gaan niet expres dingen erop zetten die er niet opkunnen. We proberen wel aan de policy van Facebook, en als we het niet weten dan ja dan leren we daar weer van. Renske: Ja, ja. En op persoonlijk gebied, heb jij op het gebied van social media, heb jij het idee dat je dingen doet die je anders niet zo doen. Dus misschien dat je met Facebook, dat je op feestjes komt waar je anders niet van had geweten of met mensen in contact komt. Sanni: Ja, met eh Facebook heb ik zelf vrij weinig, het is meer van eh iedereen heeft het, en dan heb je dat verhaal van ‘heb je dat gezien op Facebook’, en dan kun je dat niet zien als je geen Facebook hebt. Dus het is meer de sociale druk die mij heeft doen besluiten Facebook te nemen. Renske: Oke, dus dat is de motivatie achter jouw aanmelding? Sanni: Ja, ik ben er nog steeds niet over uit of ik het wil houden. Ik zit er weer over te denken het weer te verwijderen, gewoon omdat het totaal mijn interesse niet heeft. 25
Renske: Oke, dus je gebruikt het niet, je hebt het wel, maar je gebruikt het niet. Sanni: Ik gebruik het eigenlijk alleen voor de chat, tegenwoordig zijn daar meer gebruikers dan op MSN bijvoorbeeld. Dus voor chat is het dan wel handig. Maar ik post verder eigenlijk niks en ik lees wat andere mensen posten eigenlijk ook niet. Renske: Oke, en eh wat je nu ook ziet, en dat zullen jullie zelf ook doen. Bedrijven die hun hele complete website van Facebook af laten hangen zeg maar, ze hebben hun Facebookpagina en daar gebeurd zegmaar alles. En je hebt dan nog wel de site ernaast, eh druk jij wel eens op ‘vind-ik-leuk’ bijvoorbeeld bij zo’n bedrijf? Sanni: Eh, nee ik probeer dat tot een minimum te beperken, ook omdat Facebook dat weer kan gebruiken in advertenties, met jouw naam met bijvoorbeeld ‘Sanni vond dit leuk’, en ja dat hoeft niet iedereen te weten. En ik zie het nu ook niet helemaal voor een bedrijf in dat ik hun ga liken. Ik bedoel dat hoeft voor mij totaal ook niet. En ik hou er niet van dat er met die likes een soort van profiel samengesteld kan worden. Renske: Je gaf net aan dat je Twitter wel gebruikt, Facebook begrijp ik dat je niet gebruikt omdat je de toegevoegde waarde vaak niet ziet, en ook omdat je niet gelinkt wilt worden aan alle advertenties. Eh, waarom Twitter wel? Wat is het verschil volgens jou? Sanni: Nou, bij Twitter, bijvoorbeeld bij Facebook moet je ook eh, bij Facebook heb je al je vrienden en kennissen enzo. Maar wat ik op Twitter heb, ik volg een hoop mensen en bedrijven, programmeurs uit buitenland en programmeurs op bepaalde projecten, die ik totaal ook niet ken, maar wel heel interessant vindt met wat ze aan het doen zijn. Waar ik graag van op de hoogte wil blijven, en dat is dan, via Twitter de makkelijkste manier om dat te doen. Via Facebook zou het niet kunnen, Linkedin wel maar daar zet je dat soort dingen niet neer eigenlijk. En ja, dan is Twitter voor mij eigenlijk een beetje de vervanging van de RSS feeds geworden. Renske: Ja, ja. Dus als ik jou begrijp is het laagdrempelig, het kan anoniem. Doe jij, Twitter jij anoniem of heb je wel je eigen naam en foto?
26
Sanni: Ik Twitter onder mijn eigen naam, maar ik tweet alleen dingen waarvan ik denk ‘oh dat is interessant’ of leuk en ik twitter niet als ik bij de bakker ben, en ik twitter niet als ik op de wc zit. Renske: Oke, en eh volg je veel mensen? Bedrijven? Sanni: Ja, ik volg veel bedrijven. Programmeurs, eh ja vooral in mijn vakgebied. Dus niet willekeurige bedrijven, maar gewoon bedrijven waar ik wat aan heb en collega’s en veel andere programmeurs en ja bepaalde bedrijven in de webdevelopment. Renske: Volg je daarnaast ook nog evenementen bijvoorbeeld? Of beurzen of waar je wel eens vaker heen bent geweest? Sanni: Ja, ik volg enkele conferenties, waar ik heen ben geweest. Dat is meer om op de hoogte te blijven, wanneer er weer wat nieuws over is. Dat is handig om op de hoogte te blijven wanneer ze weer iets nieuws bedacht hebben, eh ja dat is wel interessant. Renske: Vind je dat fijn om via Twitter makkelijk een overzicht te krijgen van wat er allemaal gebeurd? In plaats van dat je zelf moet zoeken naar wanneer de volgende conferentie of beurs is, dat je het gewoon automatisch krijgt. Sanni: Ja, ik gebruik het beide. Bijvoorbeeld van een paar grote conferenties waar ik heel graag weer heen wil, dat hou ik zelf ook wel in de gaten. Ik mis bijvoorbeeld veel tweets per dag, waar ik gewoon geen tijd voor heb om ze te lezen, dus eh het is meer, Twitter zie ik echt als extra om ja, wat ik gewoon echt af en toe probeer bij te houden. Om informatie op te doen over. Maar ik ga vaak ook nog steeds naar bepaalde websites van conferenties, omdat er gewoon meer informatie op staat. Want in een tweet ben je namelijk ook beperkt in het aantal tekens, en als iets echt je interesse heeft dan ga ik alsnog naar de website toe. Renske: Zie jij de toegevoegde waarde van Twitter? Zou jij het een bedrijf aanraden te doen, die het nu niet heeft? Sanni: Dat is heel erg afhankelijk van wat voor bedrijf en wat voor personeel er achter zit. Dat is bijvoorbeeld 27
wat ik zie wat wij bij de Wereldomroep hebben gehad, er werden artikelen getweet die mensen op de website zetten. En deze tweets waren iedere keer hetzelfde. ‘A new article has been posted’, en dan de titel en de link. Dat spreekt mij echt niet aan. Ik vind het veel leuker als een bedrijf wat persoonlijker is, en ook conversaties aan gaat. Dat is wat je nu ook ziet met helpdesken, die bijna allemaal op Twitter zitten, die je gewoon heel snel via Twitter vragen kunt stellen. En ja, ik denk dat dat wel, het is laagdrempelig, heel snel, ik denk dat dat een goede techniek is. Renske: Ja, en als ik jouw woorden begrijp dan is social media heel handig, het is snel, laagdrempelig maar toch moet je ervoor oppassen dat je niet denkt ‘we maken het maar aan, om het maar te hebben’. Je moet wel verstand er van hebben. Sanni: Ik denk inderdaad dat je als bedrijf Twitter wilt hebben, en je tweet eens in de maand of je zet er niets nuttigs op dan eh dan denk ik dat je het beter niet kunt doen. Misschien enkel de naam registreren zodat niemand anders er iets mee kan doen, en verder inactief laten. Dat denk ik dat het beste is. Eens in het halfjaar een tweet doen met dat je het grasveld van je bedrijf hebt gemaaid, dan denk ik.. nee doe maar niet. Dat heeft geen toegevoegde waarde. Renske: Oke, dus jij wilt eigenlijk een band opbouwen met het bedrijf dat je aan het volgen bent? Sanni: Nou nee, ik zie soms bedrijven die automatisch tweeten en dat is meer een soort reclame die ik niet wil hebben. Daar heb ik niet om gevraagd, als iemand gewoon persoonlijk een beetje moeite heeft gedaan om wat te schrijven, dat leest veel fijner dan dat je die tweet 100x per dag voorbij ziet komen met een andere titel. Renske: Oke, dus daar ligt de toegevoegde waarde volgens jou? Sanni: Ja, en ook vaak misbruik. Ik bedoel, veel bedrijven maken misbruik van Twitter door het maar te automatiseren en die denken dat het hetzelfde is, en dat is gewoon niet zo. Renske: Precies. Heb je tot slot nog een tip voor een bedrijf dat Twitter wil gebruiken? Sanni: Ja, zorg ervoor dat je het enkel inzet als het toegevoegde waarde heeft. Anders heeft het geen zin en kan het enkel tegen je werken. 28
Renske: Goed, hartstikke bedankt voor je deelname. Ik vond het erg interessant en heb er veel aan gehad. Sanni: Graag gedaan.
29
