Samenvatting,conclusies,aanbevelingen
SAMENVATTING EN CONCLUSIES In dit proefschriftworden de resultatenvan eenaantalstudiesgepresenteerd, die als doel hebben: (i) het voorkomen van bijwerkingen van cosmetica en toiletartikelen;(ii) de (kwantitatieve)rol van contactallergiehierbij; en (iii) de aardvan de oorzakelijkeallergenen,te onderzoeken. Hoofdstuk I geeft een algemene inleiding op het gebied van cosmetica. Gegevensworden gepresenteerdover het gebruik (kwantitatief) van cosmetica en toiletartikelen;over de meest toegepastebestanddelen;en over het spectrum van gepubliceerdebijwerkingen.Enkele belangrijkeaspekten van de cosmeticawetgevingin de EEG worden samengevat. In Hoofdstuk 2 worden de resultaten van 2 epidemiologische studies naar de aard en de frequentie van bijwerkingen van cosmetischeprodukten gepresenteerd.Tevens worden de gegevensvan 2 andere onderzoekingen, waarin geselecteerdegroepen van dermatologischepatiënten epicutaan werdengetestmet conserveermiddelen en parfumgrondstoffen,belicht. Het doel hiervan was de frequentie van contactallergievoor deze cosmetica ingredienten vast te stellen, en om allergenen te identificeren die in aanmerkingkomen om aan een" cosmeticum-reeks"toegevoegdte worden. A (Hoofdstuk 2.3). Een groep van 1609 personen van 33-64 jaar werd ondervraagd over het optreden van bijwerkingen van cosmetica en toiletartikelen. 196 (12,2%) van hen gaven aan in de voorafgaande 5 jaren zo'n bijwerking te hebben ondervonden. Vrouwen schreven de meeste reaktiestoe aan zeep,gelaatscreme,deodorant, shampoo en oogschaduw. Bij mannen stond zeep ook op de eersteplaats, gevolgd door aftershave, deodorant en badschuim. De meestereakties waren gelokaliseerdin het gelaat,op de handen en onder de oksels.Het merendeelvan de patiënten (63%)loste het probleem op door het gebruik van de verdachteprodukten te staken, en een ander merk te gebruiken. De conclusiesvan deze studie en literatuurgegevens zij n: - Bijwerkingenvan cosmeticaen toiletartikelenzijn niet zeldzaam;in een periode van 1-5 jaar kunnen deze optreden blj l0% van de vclwassen bevolkins.
225
-
De meestebijwerkingenzijn mild van aard; niettcmin raadpleegde30% van de patièntenin dezestudie de huisarts. - P r o d u k t e n d i e b r j v r o u w e n d e m e e s t er e a k t i c sv e r o o r z a k e ny i t n . z c c n d e o d o r an t . ( g e l aa t s) c r e m e ss. h am p o o ;íi "";;;;;;;.;;;;j.;;i;. mannen zijn dit: zeep,aftershave,deodorant en doucheschuirn. - vrouwen rapporterenbijna tweemaalzovaak bijwerkingen ais mannen; dit verschil wordt grotendeelsveroorzaakt door cosmetica die oo het gelaatu'orden aangebracht. - Het meerendeelder bijwerkingenwordt veroorzaakt door orthocrsischc invloeden(irritatie). - P e r s o n e nm e t e e n a t o p i s c h ea a n l e gh e b b e nw e l l i c h te c n v e r h o o g d ek a n s op het ontwikkelen van bijwerkingen door cosmeticaen toiletartikelen t . g . v .i r r i t a t i e . B (Hoofdstuk 2.4). Een groep van 982 vaste cliênten van schoonhcidsspecialisteswerd ondervraagd over het optreden van bijwerkingen van cosmetica en toiletartikelen.245(26%) van hen gaven aan in de voorafgaande 5 jaren zo'n bijwerking te hebben ondervonden.De meestereaktieswaren veroorzaakt door huidverzorgingsprodukten,pro
gezien. Bij de parfumgrondstoffen werden de meestereakties gezien op isoeugenol,oakmoss,geraniol,a-amylcinnamicalcohol,en eenmengselvan a-hexylcinnamic aldehyde en d-amylcinnamic aldehyde. Het parfummengsel in de Europese standaardreeksdetecteerdebijna 80% van de gevallenvan contactallergievoor niet in het mengselaanwezigeparfumgrondstoffen. In de groep van conserveermiddelen scoordenKathon CG en quaterniuml5 het hoogsteaantal positievereakties. De conclusiesvan dezestudie zijn: - Kathon CG en quaternium-15 zijn wellicht belangrijke allergenenin cosmetica;nader onderzoekis van belang. - Het parfum-mengsel in de Europese standaardreeksdetecteertmeer dan 80Vovan alle gevallenvan parfum-allergie. - De veelal gebruikte testconcentratiesvan 270 voor oakmoss, geraniol en isoeugenolzijn te laag om alle gevallenvan contactallergiehiervoor aan te tonen. Deze stoffen dienenapart in eenhogereconcentratiegetest te worden bij verdenkingop allergievoor parfumgrondstoffen. D (Hoofdstuk 2.6). Twee groepen van 627 en 501 patienten die verdacht werden van contactallergiewerden getestmet reeksenvan conserveermiddelen.Benzoëzuur,benzalkoniumchloride,DMDM hydantoin, Kathon CG en alkyltrimethylammoniumchloride scoorden meer dan 1% positieve reakties. De testconcentratiesvan benzoèzuur,benzalkoniumchlorideen alkyltrimethylammoniumchloride waren marginaal irriterend, zodat een aanÍal "positieve" reacties mogelijk toxisch (fout- positief) waren geweest. De reaktiesop de formaldehyde-donorDMDM hydantoin waren het gevolg van allergievoor formaldehyde.De conclusievan dezestudieis dat Kathon CG een plaats verdient in een "cosmeticum screening-reeks". Hoofdstuk 3 beschrijft de resultaten van een retrospectief en van een prospectief onderzoek naar de allergenen in cosmetica. Er wordt een samenvatting gegeven van door de auteur gepubliceerdegevallen van door zeldenof niet eerderbeschrevencontactallergenen cosmeticumallergie íHoofdstuk3.5). A Retrospectief onderzoek (Hoofdstuk 3.3). Tussen 1981 en 1985 werden 49 patiêntenmet cosmeticumallergieonderzocht.Dit aantal was 0.37ovan het totaal aantal nieuwe patiênten, en 3.5V0van de patiênten die wegens verdenking op contactallergieepicutaan waren getest.Het gelaat was het meest frequent aangedaan. Bijna de helft van alle verantwoordelijke cosmetica(457o)warcn huidverzorgingsprodukten.Daarna volgden haarcosmetica(1070),scheerprodukten(10%) en nagelcosmetica(8%). 20 van de patiênten werden getest met alle bestanddelenvan de verdachteprodukten. B4 22 anderepatiëntenkon de aard van de oorzakelijkeallergenen
227
met hoge mate van waarschijnlijkheid worden vastgesteldaan de hand van de resultaten van het testen met de Europese standaardreeksen,/of In totaal werden 2l (groepenvan) additioneelgetestecosmctica-allergenen. cosmeticumingrediëntengeidentificeerdals allergenen. Parfums (-grondstoffen) veroorzaakten 55%; van alle reakties. Conserveermiddelen,/antimicrobiêle stoffen waren verantwoordelijk voor 20Vcvan de allergischc reakties. In deze categorie werden de meeste reakties veroorzaakt door Kathon CG. 80Ávan de cosmeticum-allergieên was veroorzaakt door dc emulgator oleamidopropyldimethylamine.De conclusievan dit onderzoek is dat parfumgrondstoffenen conserveermiddelen de belangrijksteoorzaken zijn van cosmcticumallergiein Nederlandtot 1985. B Prospectie.fonderzoek(Hoofdstuk 3.4). In een periode van l7 maanden ( 1 9 8 6 - 1 9 8 7w) e r d e n1 1 9p a t i ê n t e nm e t c o s m e t i c u m - a l l e r goi en d e r z o c h t .D i t aantal was 0.670van alle nieuwe patiëntcn, en 5.80/r,van de patiënten die w e g e n sv e r d e n k i n go p c o n t a c t a l l e r g ideo o r d e a u t e u re p i c u t a a nw a r e ng e t e s t . Het gelaat cn de oogleden waren het meest frequent aangedaan. Meer dan de helft van alle reakties (56%) was veroorzaakt door huidverzorg i n g s p r o d u k t e n .D a a r n a v o l g d e n n a g e l c o s m e t i c a (13%), parfums (8%), haarcosmetica(6Vo),deodorantia (5ol:)en cosmeticavoor de |ippen (4%:). 8 l p a t i e n t e nw e r d e ng e t e s tm e t a l l e , e n 3 8 m e t e e n o f m e e r b e s t a n d d e l e n van de verdachtecosmetischeproducten. In totaal werden 53 cosmeticumallergenengeidentificeerd. Verreweg het belangrijkstecontactallergeenwas Kathon CG, dat verantwoordeiijk was voor de allergie bij 33 patiênten (2\o/o).Daarop volgden t o l u e e n s u l f o n a m i d e , / f o r m a l d e h yhdaer s ( 1 5 p a t i ë n t e n ,l 3 % ) e n o l e a m i d o p r o p y l d i m e t h y l a m i n e( 1 3 p a t i ê n t e n , l l % ) . B i j 1 5 p a t i ê n t e nw a s d e c o s meticumallergieveroorzaakt door de (niet nader gespecificeerde) parfumfraktie. De conclusievan deze studie is dat conserveermiddelen,parfumgrondstoffen en emulgatoren de belangrijkstegroepen van voor cosmeticumallergie verantwoordelijke bestanddelenzijn in Nederland. De belangrijkste allergenenzijn Kathon CG, tolueensulfonamide,/formaldehyde hars en oleamidopropyldimethylamine. In Hoofdstuk 4 wordt de rol van Kathon CG bij cosmeticum- allergie t o e g e l i c h t .I n 1 9 8 6 w e r d K a t h o n C G 1 0 0 p p m i n w a t e r d o o r d e l e d e n van de Commissie Contactdermatosenaan de routinereeks toegevoegd, met als doel de prevalentievan allergievoor het conserveermiddel te bepalen. 3 1 1 4 p a t i ê n t e nv e r d a c h t v a n c o n t a c t a l l e r g i ew e r d e n g e t e s t . 1 5 5 v a n h e n (5,}c/o)hadden een positieve reaktie op Kathon CG; bij 109 (3,5%) was deze reaktie relevant voor de klachten van de patiënt. Bij een onderzoek naar de aanwezigheidvan Kathon CG in cosmetica,bleken 59 (237o)van de 253 onderzochteprodukten met dit middel geconserveerd. De conclusie van de studies, in dit hoofdstuk besprokcn, is dat de aanwezigheidvan 228
Kathon CG in een hoeveelheidvan 7 ppm aktieve ingrediêntenof meer in cosmetischeprodukten die op de huid blijven ("stay-on products") een duidelijk risico in zich bergt op contactallergischereakties. Geadviseerd wordt om Kathon CG aan de Eurooese standaardreekstoe te voesen. In HoofdstuË 5 wordt beschreven dat oleamidopropyldimethylamine een belangrijke oorzaak is van cosmeticumallergiein Nederland. Alle gevallen van allergie voor deze cationische emulgator waren veroorzaakt door één merk baby body lotion, dat 0,370 oleamidopropyldimethylaminebevat. De klinischegegevensvan 12patièntenallergischvoor de emulgatorworden besproken. De meestepatiënten (allen vrouwen) hadden de baby body lotion al jaren gebruikt, zowel als "vochtinbrengendecreme" alsook voor het verwijderen van gelaats-en oogmakeup. Bij l0 patiënten (837o) was het eczeem,veroorzaakt door de baby body lotion, gelocaliseerdop het gelaat,m.n. rond de ogen. Berekend werd dat per jaar I op de 700-1000 personendoor het gebruik van de baby body lotion allergischwordt voor oleamidopropyldimethylamine.In een ander onderzoekwerden 13 patiênten, bekend met allergie voor oleamidopropyldimethylamineepicutaan getestmet een reeks van verwante emulgatorenvan het amide-aminetype. Bij één patiënte werd geen enkele reaktie gezien op deze stoffen, maar de overige l2 hadden tenminste 4 reakties op de verwante allergenen.De meestereakties werden geconstateerdop ricinoleamidopropyldimethylaminelactaaten tallowamidopropyldimethylamine(l I patiénten,8570);daarna volgden lauramidopropyldimethylaminemet positieve reakties bij 9 van 12 getestepatiënten (757o), en myristamidopropyl dimethylamine bij 6 patiênten(46%).
AANBEVELINGEN De resultaten van de studies die in dit proefschrift beschreven worden hebbeneen aantal praktische implicatiesvoor de fabrikant van cosmetica en voor de dermatoloog: 1. Het merendeelder bijwerkingen van cosmeticaen toiletartikelenberust op irritatie. Derhalve verdient het onderzoeknaar de irritatiepotentiaal en cosmetischeprodukten (nog) meer aanvan cosmeticabestanddelen dacht. Aangezienatopici eenverhoogdrisico hebbenop het ontwikkelen van bijwerkingendoor cosmeticat.g.v. irritatie, verdient het aanbeveling om in een testpanelvoor nieuwe produkten veel atopici op te nemen. 2. Het verdient aanbevelingom Kathon CG niet toe te passenin "stayon" produkten in een concentratievan 7 ppm aktieve ingrediëntenof hoger. Nader onderzoek dient gericht te zijn op de antimicrobiêle aktiviteit van lagere concentraties van dit conserveermiddel,en op de op de allergiepotentiaal.Combinaties invloed van concentratieverlaging
229
v a n l a g e r e c o n c e n t r a t i e sK a t h o n c G e n a n d e r e c o n s e r v c e r m i d d e l e n dienen onderzocht te wordcn. FIet conserverenvan produkten clie nret op dc huid blijven ("rinsc-off products") met Kathon CG in ecn cÀncentratievan 5 ppm of lager kan gecontinueerdworden, omdat dit geenonacceptabelrisico op sensibilisatiein zich bcrgt. 3 . H e t v e r c l i e nat a n b c v e l i n go m o l e a m i d o p r o p y l d i m e t h y l a m i nnei e t i n s t a y o n p r o d u c t e n i n e e n c o n c e n t r a t i ev a n 0 , 3 7 c o f h o g e r t o c t e p a s s c n , v o o r a l n i e t w a n n e e r d e z c o p b e s c h a d i g d eh u i d o f r o n d d e o g e n g e a p p l i c e e r kdu n n e nw o r d e n . D e a l l e r g i e p o t e n t i a av ia n v e r w a n t ee m u l gatoren van het amide-amine type dient nauwkeurig ondcrzocht tc w o r d e n ,a l v o r e n sd e z et o e t e p a s s c ni n s t a y - o nc o s m e t l c a ' Á Ofschoon d.erisico-inclexwaarschijniijk laag is, is het nagellak bestandhars ecn belangrijke oorzaak van cleeltolueensulfonamide/formaldchyde allergie voor cosmetica.Onclerzoekop dit tcrrein dient gericht te zi.;n o p d c o n t w i k k e l i n g v a n h a r s e n v a n d e z e l f d ek w a l i t e i t , m a a r m e t e e n lagereallergiepotentiaal.De aanwezigheidvan formaldehyde in nagelverharders ciie tolueensulfonamide,/Íbrmaldehyde hars bevatten verhoogt mogelijk de kans op sensibilisatievoor de hars. Het verdicnt aanbcvelingom Kathon CG in een concentratlevan 100 ppm in water op te nemen in de standaardrceksvan allergcnen dic als routine getest wordt brj patiênten die verdacht worden van contactallersie. 6. Een recks van allergenendie als routine getest wordt bij verdcnking (aan te passen kan als volgt worden samengesteld op cosmeticumallergie a a n l o k a l eo m s t a n d i g h e d e n ) : in petrolatum 0,25c/r, 2-Broom-2-nitropropaa1 n ,- 3 - d i o l (conserveermiddel) 0,2% in pctrolatum Chlooracetamide(conserveermiddel) 2%tin water D i a z o l i d i n y l u r e u m( c o n s e r v c e r m i d d e l ) 5% in petrolatum Eugenoi (parfumgrondstof) r 25% tn petrolatum Glycerylthioglycollaat(permanent) 4% in petrolatum Hydroxycitronellal (parfumgrondstof) 2/o in petrolatum Imidazolidinylureum(conserveermiddel) 2/o in petrolatum (UV-filter) 4-Isopropyldibenzoylmethaan 1 0 0p p m i n w a t e r Kathon CG (conserveermiddel) 0,47t in water Oleamidopropyldimethylamine(emulgator) " 1% in petrolatum t (UV-filter, smaakstof) Phenylsalicylaa l0% tn pctrolatum P r o p o l i s( m o i s t u r i s e r ) 5% in water Propyleenglycol(moisturiscr)* hars (hars) 1 0 % ] n p e t r o i a t u m Tolueensulfonamide,/formaldehyde * cavc toxischereakticsbij plakproeven
230
