Samen werkt! Zuid-Limburg op weg naar een Europese toppositie Midterm review voorjaar 2015
De in 2012 gestarte economische samen-
De doelstellingen van Brainport 2020 zijn
werking in Zuid-Limburg werpt zijn vruchten
ambitieus, maar niet onrealistisch en vergen
af. De transformatie is in gang gezet.
ook de komende jaren een extra inspan-
In de Zuid-Limburgse economie wordt stevig
ning. Gemeenten, inwoners, jongeren en
geïnvesteerd en de eerste resultaten zijn
een steeds grotere groep MKB-ondernemers
inmiddels bereikt. Nu moeten we doorpakken.
hebben profijt van de inzet van Limburg Economic Development (LED) en bouwen mee aan die sterke economische regio. Door samenwerking, focus en passie creëren wij onze toekomstige welvaart. Jos Schneiders voorzitter Limburg Economic Development
“Bedrijven willen met ondersteuning van LED met dit Airport-project aantonen dat marketing & acquisitie toegevoegde waarde heeft en een belangrijke voorwaarde voor de groei van 300 FTE naar 450 FTE.” Bouke Veldman, voorzitter Maastricht Maintenance Boulevard 2
3
Samen werkt:
4
MKB’ers werken samen
Dankzij programma’s als MKB Roadmaps, de
1
Limburgse Versnellingstafels en Limburg & Co we-
De gemeenten werken samen
ten MKB-bedrijven elkaar steeds beter te vinden. Dat leidt tot kennis delen, innovatie en samen
De Zuid-Limburgse gemeenten onderkennen dat de economie niet ophoudt bij de gemeentegrenzen. Veel inwoners werken in een andere gemeente, de omstandigheden en uitdagingen
nieuwe business ontwikkelen.
5
Campussen en het MKB werken samen
zijn gelijksoortige en iedereen profiteert van de geboekte resultaten. We bereiken meer door
De kenniseconomie gedijt het best in een innove-
gezamenlijk beleid te ontwikkelen en kansrijke
rende omgeving. Steeds nadrukkelijker zoeken de
projecten aan te jagen.
campussen en het MKB elkaar op; ze kunnen niet
2 Overheid, onderwijs en
zonder elkaar. De kennis en ervaring van het MKB zijn van groot belang voor de verdere groei van de
ondernemers werken samen
campussen….en omgekeerd.
De samenwerking tussen alle maatschappelijke
6
spelers (triple helix) werkt. Men weet elkaar te
Zuid-Limburg samen met de internationale omgeving
vinden, agenda’s afstemmen, gezamenlijke projecten oppakken, samenwerken. De herstart
Onze regio is geen eiland in ‘the middle of
van VDL Nedcar is daar een sprekend voorbeeld van.
nowhere’, maar een integraal onderdeel van
3
een van de krachtigste economische regio’s van
Diepte en breedte gaan samen
Europa. Door nadrukkelijk en op veel gebieden de samenwerking te zoeken, worden de grens-
De Provincie Limburg stimuleert de ontwikkeling
overschrijdende contacten hechter en nemen de
van de kenniseconomie met majeure diepte-in-
mogelijkheden toe.
vesteringen in de campusontwikkeling. Limburg Economic Development zoekt het Zuid-Limburgse
7 Samen voor een sterk imago
bedrijfsleven in de breedte op en jaagt samen werking- en innovatie-initiatieven aan.
Het boeken van economische resultaten hangt nauw samen met de reputatie van onze regio. Samen met andere partijen zet LED ook de komende jaren de schouders onder de positionering van Zuid-Limburg als krachtige economische regio.
Start Versnellingstafels
5
Aanleiding
Op naar de toekomst
3D geprint implantaat
Alleen gaat sneller, samen kom je verder
Niet toegeven aan de krimp
Toekomstbestendig
Zuid-Limburg heeft grote ambities en LED
Hoe was het ook alweer? Limburg bevond zich in
Duurzame groei is alleen mogelijk door verster-
2011 op een kruispunt. Toegeven aan de krimp,
king van de Zuid-Limburgse topsectoren: chemie
of kiezen voor een transitie, voor het ombouwen
& materialen en life sciences & health. Daarnaast
van onze economie? We gingen voor goud. In de
zijn er andere sectoren met veel groeipotentie:
‘Koers voor Limburg’ (2011) maakte Limburg de
zorg, leisure, nieuwe energie, logistiek, agrofood
strategische keuze voor groei. Gezamenlijk zetten
en smart services. Deze laatste sector ontwikkelt
de Provincie Limburg, gemeenten, bedrijfsleven,
zich inmiddels tot een campus in Heerlen. Die
onderwijs- en kennisinstellingen en intermediaire
sectoren zijn elk voor zich belangrijk, maar de
organisaties op het gebied van wonen en zorg,
verbindingen ertussen (cross-overs) zijn nog veel
koers richting een economische topregio. Daarbij
belangrijker. Steeds weer blijkt dat vooral cross-
werd het Brainport 2020-programma als uit-
overs nieuwe kansen opleveren voor innovatie en
gangspunt genomen en in Zuid-Limburg vertaald
productontwikkeling.
heeft daarin een ondersteunende rol: nieuwe verbindingen maken, netwerken, aanjagen en op de kaart zetten. LED is een ‘onderkoepelende’ organisatie; een organi satie waarin bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen, banken en overheden samenwerken en afstemmen.
in de agenda van Limburg Economic Development.
De inzet van LED Ondersteunen en aanjagen van initiatieven van MKB, onderwijs- en kennisinstellingen, gemeenten en campussen. Tot nu toe: → Circa 50 projecten → Investering LED € 2,2 miljoen → Investering derden circa € 12,5 miljoen Verwacht effect van die initiatieven: → Extra omzet € 720 miljoen → Extra R&D-investeringen € 110 miljoen → Bereik leerlingen/studenten: circa 30.000 → Werkgelegenheidseffect: 1.200 arbeidsplaatsen
“LED helpt Pathofinder verder groeien. Brainport heeft een grote interna tionale uitstraling en dat helpt ons om onze wereldwijde ambities waar te maken.” Guus Simons, directeur Pathofinder
8
9
Het MKB mobiliseren
Drie bewegingen
Veel inspanningen van LED zijn gericht op
Zuid-Limburg realiseert groei langs 3 lijnen:
het creëren van nieuwe verbindingen tussen de sectoren. Als brede netwerkorganisatie hebben we daarbij vooral veel aandacht voor het MKB. Want juist bij het MKB ligt de sleutel voor de groei in Zuid-Limburg.
3 – LED is er voor het MKB. De Zuid-Limburgse gemeenten hebben de handen ineen geslagen
1 – De Provincie Limburg heeft samen met DSM,
om de economie te stimuleren, nieuwe banen
MUMC+ en Maastricht University omvangrijke
te scheppen, onze regio een toekomst te geven.
diepte-investeringen gedaan in de ontwikkeling
Limburg Economic Development is het vehikel om
van de Brightlands campussen (Chemelot Campus
dat te realiseren. LED is een breed netwerk van
en de Maastricht Health Campus). Samen met
bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen
APG wordt tevens gewerkt aan de ontwikkeling
en overheden. Een bottom-up gestuurd samen-
van een Smart Services Campus in Heerlen.
werkingsplatform tussen partijen met ieder hun eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden.
2 – Het bedrijfsleven heeft ingezet op groei. VDL is daarvan het mooiste voorbeeld. Met de overname van Nedcar wordt een heel nieuwe toekomst voor de automotive sector in Zuid-Limburg gerealiseerd.
“Samenwerking. Het sleutelwoord voor 2015. Samen staan voor één agenda in Zuid-Limburg. Net zoals bij de VDL-Mini. Een trofee van succesvolle samenwerking die duidelijk maakt dat de economie zich niet stoort aan grenzen. VDL staat niet in Heerlen. Niet in de Oostelijke Mijnstreek. Maar met de sluiting van NedCar zouden 500 mensen uit de Oostelijke Mijnstreek hun baan verliezen. Nu werken bij VDL meer dan 800 mensen uit onze regio. En dat lijkt pas het begin.” Paul Depla, burgemeester Heerlen, nieuwjaarstoespraak 2015
10
11
De ambities van Zuid-Limburg in 2020:
17.000 nieuwe banen
→ 17.000 nieuwe banen (waarvan 70%
De komende jaren gaat de naoorlogse generatie
Opleidingsniveau verwachte personeelstekorten 2020 Bron: PublicResult
(babyboomers) met pensioen. Voor Zuid-Limburg levert dat tot 2020 zo’n 6.000 vacatures op. Daar-
op mbo-niveau)
naast heeft de beoogde groei van de economie een groot werkgelegenheidseffect. In onderzoek wordt dit geschat op 17.000 nieuwe banen tussen
→ vrijwel geen werkloosheid meer
2010 en 2020, waarvan 70% op mbo-niveau. De nieuwe banen zijn het gevolg van de diepte-
→ 8,5 miljard extra omzet
investeringen in de campussen, investeringen van het grootbedrijf en vooral van de ontwikkeling van het MKB in onze regio. Het is namelijk een
(waarvan 5 miljard in het MKB)
misvatting te denken dat de groei in Zuid-Limburg alleen afhangt van de ontwikkeling van de
→ een toppositie in Europa Een florerende regio met toekomstperspectief
campussen. Van de naar schatting 8,5 miljard die
19.512 mbo / vmbo
Zuid-Limburg in de periode 2010-2020 extra gaat
2.992 kenniswerkers
verdienen, komt 5 miljard van het MKB.
1.639 overig wo / hbo
Het MKB maakt het verschil
Target 2020: €8,5 miljard extra omzet
8,5 miljard en 17.000 nieuwe banen is natuurlijk grootbedrijf
campussen
onvoorstelbaar veel. Hoewel, onvoorstelbaar?
€1 miljard
€2,5 miljard
Als alle 20.000 MKB bedrijven in Zuid-Limburg de komende jaren 1 extra personeelslid aantrekken
“We moeten ons niet te bescheiden opstellen, maar inzetten op eigen kracht. En dat gebeurt ook steeds beter. Daarnaast gaat het vooral om samenwerken in plaats van concurreren. Dat geldt voor de verschillende regio’s binnen Zuidoost-Nederland, maar ook tussen gemeenten, Provincie, instellingen en bedrijfsleven. Niemand kan het meer alleen, we hebben elkaar nodig. Samenhang en samenwerking is de sleutel tot succes.”
levert dat 20.000 extra banen op. En als diezelfde totaal
20.000 bedrijven de komende 5 jaar jaarlijks
€8,5 miljard
50.000 euro extra omzetten dan is dat 5 miljard.
MKB
MKB
(campus gerelateerd)
€2,5 miljard
€2,5 miljard MKB
€5 miljard Sjraar Cox, burgemeester van Sittard-Geleen
12
13
Euregio
Wereldkennis op fietsafstand
Zuid-Limburg scoort traditioneel laag in de
De RWTH in Aken is met 40.000 studenten (meer
meeste nationale onderzoeken. In een recent
dan alle technische universiteiten van Nederland
CBS-onderzoek naar het aantal banen in de
samen) nu al een van de grootste technische
Nederlandse regio’s is Zuid-Limburg bijna
universiteiten van Europa. De universiteit heeft
hekkensluiter. We zijn immers maar een klein
een begroting van ruim 800 miljoen en investeert
gebied met slechts 600.000 inwoners. In en rond
de komende jaren 2 miljard in een van de groot-
Amsterdam zijn veel meer banen binnen een
ste campussen van Europa. En dat alles pal over
straal van 1 uur reistijd. Als we echter de grenzen
de Nederlandse grens.
wegdenken en dán kijken hoeveel banen er zijn binnen 1 uur reistijd, dan hebben we zelfs meer
De RWTH werkt intensief samen met andere
banen dan Amsterdam en omgeving. Met statis-
academische broedplaatsen, zoals Eindhoven
tiek kun je alles bewijzen en dit is dan ook vooral
en Leuven. Ook de relaties met de campussen
een papieren werkelijkheid. Werken over de grens
in Zuid-Limburg worden geïntensiveerd.
is immers ingewikkeld. Als wij de komende jaren echter in staat zijn om het werken over de grens makkelijker te maken, dan kan dat veel banen opleveren. Dat maakt ons nog aantrekkelijker voor werknemers uit onze directe internationale omgeving.
“Wij mogen trots zijn op wat al bereikt is; het groeiende besef dat we één gebied zijn met één samenhangend sociaaleconomisch systeem, meer samenwerking in de regio en over de grenzen heen, bijna 60 projecten die de economie vooruit helpen, het actief ondersteunen van MKB’ers in de Versnellingstafels. Misschien nog wel belangrijker is de mindshift die aan het ontstaan is.” Onno Hoes, burgemeester van Maastricht, LED-conferentie 2014
Internationale ligging
15
Resultaten tot nu toe
Steeds meer jongeren kiezen voor techniek
work-life balance
Wij zijn LED
De LED-aanpak werkt
LED-domeinen
Limburg Economic Development is van de
LED ondersteunt de ontwikkeling van nieuwe
Bij LED sturen breed samengestelde programma
initiatieven die aantoonbaar bijdragen aan de
commissies activiteiten aan in de volgende
Brainport 2020-doelstelling, haalbaar zijn en
domeinen: kennis, bedrijven, talent en wonen
na de startfase zelfstandig verder kunnen. LED
& werken.
Zuid-Limburgse gemeenten en wordt mogelijk gemaakt door 15 van de 18 gemeenten.
1
Ook de Rabobanken in Zuid-Limburg dragen financieel bij. LED stimuleert de ontwikkeling van de Zuid-Limburgse economie in de breedte. Daarom bestaat het bestuur uit: Ondernemend Limburg/MKB, het grootbedrijf, 3 campussen, de ziekenhuizen, Maastricht University, Open Universiteit, Zuyd Hogeschool, de ROC’s, de gemeenten en Provincie
fungeert als startmotor om projecten van derden in gang te zetten. Want LED is nooit de project eigenaar, wel uitlokker, netwerker, lobbyist en aanjager. LED geeft het beslissende duwtje om mogelijk te maken wat anders niet van de grond komt. Die LED-aanpak werkt. Nog geen 3 jaar na de start wordt de ontwikkeling van circa 50 economie versterkende initiatieven ondersteund. Voor een uitvoerige beschrijving, zie www.ledbrainport2020.nl.
Startmotor van circa 50 initiatieven! LED heeft het projectbudget tot nu toe besteed aan circa 50 initiatieven. → 40% op het gebied van onderwijs en arbeidsmarkt → 10% campus-gerelateerde initiatieven → 10% voor imago en expatdesk
“Als alle gemeentebesturen hun bedrijven stimuleren om aansluiting te zoeken bij de Versnellingstafels, dan brengen zij hun ondernemers dichter bij de kansen die er zijn.”
Nut Beogende Instelling. Het b ureau bestaat uit een handvol mensen, is lean & mean met
Pieter Meekels, secretaris bestuur LED
een lage overhead (nog geen 15%). Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal doen niet mee
Maikel Beerens, directeur Xilloc Medical
→ 40% MKB-projecten
Limburg. LED heeft de status van Algemeen
1
“LED is voor de provincie Limburg en voor de startende ondernemer heel belangrijk om deze regio te ontwikkelen tot een florerende ‘Health Valley’. Gebeurt dat niet, dan zien starters geen reden om hier te blijven.”
19
Duitsland
Zuid-Limburg in perspectief De combinatie van drie kwaliteiten maakt Zuid-Limburg uniek: → de innovatieve economie
Nederland
→ het uitstekende leefklimaat → de uitdagende internationale ligging Het internationale perspectief biedt
DUISBURG
EINDHOVEN
ongekende kansen
VENLO
Zuid-Limburg is een integraal onderdeel van een van de krachtigste internationale kennisregio’s van Europa, met universiteiten, hogescholen en gespecialiseerde campussen.
DÜSSELDORF
Samen met het bedrijfsleven en de interna
ROERMOND
tionale verbindingen biedt dat een uitdagend perspectief voor de economische krachtsec toren van Zuid-Limburg: chemie & materialen, life sciences & health, smart services, nieuwe
ANTWERPEN
energie, logistiek, leisure, zorg en agro & voedsel. Binnen een uur reistijd zijn er 2.2 miljoen banen.
COLOGNE
HASSELT
JÜLICH
LEUVEN BRUSSEL
d
AACHEN
re i
stij
België
1u
ur
LUIK
Kenniscentra waar
CHARLEROI
Zuid-Limburg mee samenwerkt
BEDRIJVEN (business)
TALENT (people)
→ Meer starters en doorgroeiers
→ Meer mensen voor techniek
→ Meer bedrijven van buiten
→ Meer kenniswerkers van buiten
Resultaten
Resultaten
LED ondersteunt projecten in de opstartfase. De uiteindelijke realisatie ligt in handen van de projectuitvoerder. De onderstaande projecten worden uitgevoerd door de VVV’s, Maastricht Instruments, Incubator-E, Sananet, Arion, Kersten Revalidatietechniek, Dutch Polymer Institute, LWV, UM samen met Wijk van Morgen, onder nemers in de leisuresector, hotel en horeca, Philips, Zuyd H ogeschool, Brightlands Maastricht Health Campus, Brightlands Chemelot Campus, LIOF, Provincie Limburg en gemeenten.
– Versterking vermogenspositie bedrijven, vooral door informal investors (Business Angels Network, ROLT). – Begeleiding start-ups door ervaren ondernemers zodat deze sneller de markt op gaan (Dare to Care). – Ondersteuning start-ups bij het ontwikkelen van hun businessplannen en marktbenaderingen (MKB Roadmaps, Weelec, LaunchBase, IBAM, Idee Zoekt Ondernemer). – Versterking samenwerking tussen MKB- bedrijven (acquisitie logistiek en MAA, cultuurwidget, matchmaking Biomedica, duurzame Heuvelland hotels, duurzame woningontwikkeling). – Versterking van innovatie (Ideascanner, Limburgse Versnellingstafels).
LED maakt deel uit van het landelijk Techniek pact. Om aan de (toekomstige) vraag naar personeel te voldoen wordt de keuze voor techniek gestimuleerd, het onderwijs verbeterd en de arbeidsparticipatie bevorderd. De onderstaande projecten worden uitgevoerd door Stichting Kindante samen met de schoolbesturen voor basisonderwijs in Zuid-Limburg, de ROC’s Arcus en Leeuwenborgh Opleidingen, Procestechniek Limburg, DSM, SABIC, Cofely, de vmbo-scholen in Zuid-Limburg, Zuyd Hogeschool, Maastricht University en bedrijven zoals Nedcar, Medtronic, SGS Intron, Manpower, Banenrijk Limburg, LWV, Zorg aan Zet, Envida, Q-Park, Abbott, Boston Scientific, Empower Limburg, Vodafone, Call Centra, Zuiderlicht, de Brightlands Chemelot Campus, de Maastricht Health Campus, Provincie en gemeenten.
– Wetenschap en techniek integreren in het curriculum van circa 40 bassischolen in Zuid-Limburg. STEM2 is inmiddels een landelijk voorbeeldproject. – Ontwikkeling van doorlopende leerlijnen vmbo-mbo (Toptechniek in Bedrijf), de Centra voor Innovatief Vakmanschap (mbo nieuwe stijl en landelijke voorbeeldfunctie) op gebied van logistiek, zorg en technologie (EIZT) en chemie & materialen (CHILL), de ontwikkeling van de Centres of Expertise (hbo nieuwe stijl en landelijke voorbeeldfunctie) in zorg en technologie (EIZT) en chemie & materialen (CHILL) en nieuwe energie/duurzaamheid (NEBER), de ontwikkeling van duale leerwegen in het universitair onderwijs (K@W), de ontwikkeling van Bachelor en Master Science-opleidingen van de UM, euregionaal beurzenprogramma RWTH. – Ondersteuning van projecten gericht op behoud van hbo’ers en academici voor Zuid-Limburg (Limburg Magnet), het aantrekken van toptalent (Topbanen Zuid, EPIC), bevordering van de intersectorale arbeids mobiliteit.
22
23
KENNIS (technology)
WONEN & WERKEN (basics)
→ Meer open innovatie
→ Aantrekkelijke woonomgeving
→ Meer inspelen op Europese
→ Beter imago, sterk in Euregio
kennisinfrastructuur Resultaten
– Ondersteuning van de ontwikkeling van de Holland Expat Center South in Maastricht;
Resultaten De Provincie Limburg heeft samen met de UM en de campussen in Sittard-Geleen, Maastricht, Heerlen en Venlo het omvangrijke programma ‘Kennis-As Limburg’ ontwikkeld. Additioneel daaraan heeft LED de volgende projecten ondersteund. Deze projecten worden uitgevoerd door de Brightlands Chemelot Campus, Zuyd Hogeschool/ CHILL, Maintenance Boulevard, LWV in samenwerking met LIOF, SAMCO en andere onderhouds-
Uit het onderzoek van Public Result naar de
stimulering van de aantrekkelijke woon
Institute for Science & Technology (InScite),
effecten van LED blijkt Zuid-Limburg de komende
omgeving.
een samenwerking tussen de TU-Eindhoven,
jaren een sprong vooruit moet maken. Waar
UM, DSM en de Brightlands Chemelot Campus
kunnen we versnellen. Het onderzoek stelt bijna
dersteuning van de OV-verbinding tussen de
op de Brightland Chemelot Campus.
de helft van die versnelling komt door nog meer
stations van Sittard en Beek/Elsloo met de
in te zetten op imago, het woon- en leefklimaat
Brightlands Chemelot Campus.
– Ontwikkeling van de businesscase voor het
– Ontwikkeling van het expertisecentrum voor 3D-printing (CHILL). – Ontwikkeling van het expertisecentrum voor vliegtuigonderhoud op MAA. – WhoKnowsWhat.eu: de digitale kenniswijzer voor het MKB.
bedrijven op de luchthaven, TU-Eindhoven, UM, Service-Science Factory.
en door het opheffen van grensbarrières. Dit
– Bevordering bereikbaarheid door de on-
– In 2014 zijn de activiteiten van Regio
onderstreept het belang van regiobranding als
branding Zuid-Limburg geïntegreerd in LED.
onderdeel van LED. Natuurlijk stemmen wij onze
Een krachtige economische ontwikkeling is
communicatie maximaal af met andere partijen
gebaat bij de goede reputatie van de regio.
die (Zuid-)Limburg positioneren: gemeenten,
Om die reden heeft LED een strategie ontwik-
onderwijs- en kennisinstellingen en met het
keld die voorziet in de economische positio
bedrijfsleven. Onze najaarscampagne 2014 be-
nering van Zuid-Limburg.
stond uit tv-spotjes die wij samen met een aantal Zuid-Limburgse bedrijven hebben vormgegeven, onder het motto: Je zal er maar werken.
voorbeeld: CHILL Chemelot Innovation and Learning Labs, kortweg CHILL, is een laboratorium op de Brightlands Chemelot Campus waar studenten samen met professionele onderzoekers werken aan echte opdrachten van het bedrijfsleven. CHILL is de ontbrekende schakel tussen chemiebedrijven en stu-
“Hooggewaardeerde gebieden in de wereld hebben dezelfde kenmerken: een goede work-life balance. Daarmee vullen de drie grote steden in Zuid-Limburg en de groene gemeenten elkaar perfect aan.”
Voorbeeld: De expatdesk Zuid-Limburg wordt steeds internationaler. Niet alleen vinden bedrijven en onderwijsinstellingen over de grens elkaar steeds meer, de bedrijvigheid in Zuid-Limburg trekt bovendien steeds meer kenniswerkers uit de hele wereld naar de regio. Om de komst van deze internationale werknemers
denten. Vandaar dat SABIC, DSM, Leeuwenborgh
in goede banen te leiden, is Holland Expat Center
Opleidingen, Arcus College, Zuyd Hogeschool en
Bas van den Tillaar, burgemeester van
South in het leven geroepen; de one-stop-shop
Maastricht University de initiatiefnemers zijn.
Gulpen-Wittem
voor internationale bedrijven, kennisinstituten en internationals in onze regio.
24
25
Programma 2020
Nuna 6 met techniek en materialen van DSM
We hebben goud in handen
De 7 prioriteiten 2015-2020:
Onderzoeksbureau Public Result monitort
1 versterken MKB
in opdracht van LED de ontwikkeling van
DSM, MUMC+, APG, Universiteit Maastricht, de
de Zuid-Limburgse economie. Tot eind 2014 heeft Zuid-Limburg € 3 miljard van de beoogde extra € 8,5 miljard gerealiseerd. We hebben goud in handen, maar we zullen een extra inspanning moeten leveren om onze ambities waar te maken. Waar kan Zuid-Limburg versnellen?
3 ontwikkeling businesscase automotive
Provincie Limburg en de grote bedrijven inves-
VDL Nedcar is een topproducent van auto’s en
teren fors. De transformatie naar een duurzame
een fantastische banenmotor voor onze regio.
economische topregio slaagt echter pas echt
De toeleveranciers zijn veelal buiten onze regio
als een groot deel van de circa 20.000 MKB-ers
gevestigd, terwijl er in Zuidoost-Nederland en de
innoveert en investeert. LED gaat daarom door
Euregio veel expertise, opleiding, personeel en
met het versterken van innovatie via de Limburgse
relevant bedrijfsleven aanwezig is. De productie
Versnellingstafels en het stimuleren van onder
van Nedcar heeft nu een marktwaarde van circa
nemerschap via MKB Roadmaps.
4 miljard euro. Naar schatting 10% van die marktwaarde blijft nu in de regio. In 2015 wil LED
2 aansluiting campussen en MKB
samen met partners onderzoeken of een business case ontwikkeld kan worden om te bevorderen dat nieuwe toeleveranciers worden gevonden in onze
Het MBK kan gebruik maken van de expertise en
regio, of zich hier vestigen. Door die ‘ketendicht-
kansen die de Brightlands Campussen bieden.
heid’ wordt het effect van de al gunstige automo-
LED stimuleert nieuwe initiatieven om MKB en
tive-ontwikkeling substantieel groter.
campussen met elkaar in contact te brengen: ketenbenadering, informatiebijeenkomsten en open dagen. Tevens worden programma’s ontwikkeld op het gebied van biobased economy, smart materials, life sciences & health, logistiek, maintenance en leisure.
“Wat je hier leert, leer je op geen enkele andere plek. Door CHILL krijg je de kans om veel mensen en bedrijven te leren kennen. We zijn nu op de helft van de opdracht en wat we nu al geleerd hebben, dat leer je nergens anders.” Mark Korsten en Martinique Ummels, Studenten Leeuwenborgh Opleidingen
28
29
4 arbeidsparticipatie
6 woon- en leefklimaat
De babyboomers gaan met pensioen en er komen
Zuid-Limburg kent een levendige samenhang
veel nieuwe banen bij. Maar wie gaat het werk
tussen de stedelijke milieus en landelijke
doen? Ondanks de hoge werkloosheidscijfers
gemeenten. Ruim 70% van de inwoners van
wordt de krapte op de arbeidsmarkt in sommige
de dorpen werkt buiten de eigen gemeente en
sectoren al voelbaar. De arbeidsparticipatie in
dus is het voorzieningenniveau in de landelijke
Zuid-Limburg is met 63% (tegen 75% landelijk)
gemeenten sterk afhankelijk van de economische
te laag. Door de ontwikkeling van vraaggerich-
ontwikkeling van Zuid-Limburg in zijn geheel.
te methodieken, samen met het bedrijfsleven,
Omgekeerd is de aantrekkelijkheid van de klei-
onderwijs en gemeenten, krijgen werkzoekenden
nere kernen sterk afhankelijk van factoren als
nieuwe kansen op werk. Daarnaast ondersteunt
bereikbaarheid en voorzieningen. Samen met de
LED initiatieven voor de verbetering van de kwali-
gemeenten in Zuid-Limburg start LED een onder-
teit van opleidingsprogramma’s.
zoek naar een goede work-life-balance.
5 internationale oriëntatie
7 Zuid-Limburg op de kaart
Zuid-Limburg is geen eiland. Onze regio is een
Zuid-Limburg beschikt over de ijzersterke
integraal onderdeel van een van de krachtigste
combinatie van innovatieve economie, inter-
economische regio’s van Europa. We kunnen veel
nationale ligging en quality of life. LED heeft
meer profiteren van elkaars voorzieningen op het
een strategie ontwikkeld voor de economische
gebied van cultuur-, onderwijs- en winkelaanbod.
positionering van onze regio. Samen met andere
En als we daarnaast in staat zijn een deel van de
communicatiepartners zetten we Zuid-Limburg
grensbarrières weg te nemen, komen er nog veel
op de kaart als een krachtig gebied met een
meer banen binnen ons bereik. In dat kader zet
carrièreperspectief voor een brede doelgroep.
LED in op het stimuleren van stageplaatsen en
Binnen onze regio moet dat leiden tot gefundeerd
beroepsmogelijkheden over de grens en op bevor-
zelfbewustzijn en trots, buiten Zuid-Limburg richt
dering van de euregionale samenwerking tussen
de ‘branding’ zich op het onderstrepen van de
bedrijven en onderwijs- en kennisinstellingen.
aantrekkelijkheid van onze regio met het oog op carrières, investeringen en bedrijfsvestiging.
Topkwaliteit onderwijs
31
Veel inwoners verdienen elders hun geld.
Gemeente
Werken in
Werken buiten
woongemeente
woongemeente
Begroting 2015
Mede door sociale media speelt deze een rol die steeds meer aan belang wint. Het geen ook weer
Organisatie 12,38%
onze inzet op het gebied van communicatie (cre-
Monitoring 3,95%
ëren van betrokkenheid en trots) in de eigen regio
Bijdrage Brainport 2020
verklaart. De overheid moet niet op de stoel van
1,58%
BTW 3,5%
de ondernemer gaan zitten, maar netwerken aan-
Projecten 78,59%
jagen en faciliteren, zowel lokaal als regionaal.
Budget 2015
€ 3.168.171,-
Pendel tussen stedelijke centra Rol van de overheid
Schinnen
25% 75%
Meerssen
27% 73%
Voerendaal
23% 77%
De economie in onze tijd is een uitgesproken net-
Sittard-Geleen > Maastricht 7290
Simpelveld
23% 77%
werkeconomie, waarbij het onderlinge samenspel
Parkstad > Maastricht
9790
Onderbanken
18% 82%
van ondernemingen, overheden en onderwijs- en
Maastricht > Parkstad
9040
Beek
29% 71%
kennisinstellingen leidend is. Deze triple helix
Sittard-Geleen > Parkstad
8220
Brunssum
28% 72%
moet overigens worden uitgebreid met de vierde
Parkstad > Sittard-Geleen
11666
Eijsden-Margraten 32% 68%
component, die van de burger/consument/klant.
Gulpen-Wittem
34% 66%
Kerkrade
41% 59%
Landgraaf
29% 71%
Nuth
33% 67%
Stein
28% 72%
Vaals
39% 61%
Valkenburg
37% 63%
Maastricht
70% 30%
Heerlen
51% 49%
Sittard-Geleen
56% 44%
32
Maastricht > Sittard-Geleen 7220
33
Elke gemeente profiteert
Het MKB profiteert
De inwoners profiteren
In beginsel profiteert elke gemeente van
Nog eens circa 40% van de LED-projectmiddelen
Circa 40% van de projectmiddelen van LED wordt
wordt besteed aan initiatieven gericht op verster-
uitgegeven aan projecten op het vlak van onder-
king van de samenwerking en (innovatie-)kracht
wijs en arbeidsmarkt. Het gaat dan om projecten
van het Midden- en Kleinbedrijf. Een belangrijk
zoals:
nieuw opgestart initiatief is dat van de Limburgse
→ het STEM 2 project (integratie van Wetenschap
de projecten gericht op ondernemerschap, versterking van de maintenance-sector, inrichten van duurzame hotelaccommodaties, de Limburgse Versnellingstafels, de marketing en acquisitie logistiek, de projecten waarin ervaren ondernemers start-ups begeleiden en coachen.
Versnellingstafels. LED richt zich voornamelijk
en Techniek in het curriculum van 40 basis-
op het MKB en in veel minder mate op de cam-
scholen in Zuid-Limburg).
pusontwikkeling. Het MKB in de volle breedte in Zuid-Limburg profiteert dus van de LED-projecten: → Beek: logistiek, MAA, maintenance, meet- en regeltechniek.
→ de ondersteuning van doorlopende leerlijnen vmbo-mbo in de techniek. → de ondersteuning van centra voor innovatief vakmanschap (mbo nieuwe stijl en landelijke
→ Brunssum: ICT, de chemie en de logistiek.
voorbeeldfunctie) in de logistiek, chemie en
→ Eijsden-Margraten: chemie, technologie en
zorg bij Leeuwenborgh en Arcus,
logistiek. → Kerkrade: bedrijven in de chemie, medische technologie en logistiek. → Landgraaf: bouw, opslag en vervoer.
→ de ondersteuning van de ‘Centres of Expertise’ van Zuyd Hogeschool, de projecten gericht op de intersectorale mobiliteit tussen de logistieke bedrijven.
→ Nuth: chemie, logistiek en medische technologie.
→ call centra, zorginstellingen en VDL Nedcar.
→ Stein: bouw, maintenance en vervoer.
→ Zonder uitzondering projecten die de schaal
→ Vaals, Gulpen-Wittem, Eijsden-Margraten en Valkenburg: leisure. → Sittard-Geleen: chemie en materialen, automotive toeleveranciers en logistiek.
van individuele gemeenten (groot of klein) overstijgen en die tegelijkertijd van belang zijn voor de inwoners van alle gemeenten in Zuid-Limburg. De effecten daarvan slaan dan
→ Maastricht: life sciences en health, leisure.
in beginsel in evenredigheid terug op alle
→ Heerlen: zorgtechnologie, smart services en
gemeenten.
nieuwe energie.
“Onze gemeente telt ruim 900 ondernemers op 15.000 inwoners. Samen met Limburg Economic Development zet de gemeente de deuren open naar meer innovatie. Hoe? Door bedrijven krachtiger te betrekken bij ontwikkelingen op de campussen en het Zuid-Limburgse grootbedrijf. Maar vooral ook door tussen de bedrijven onderling nieuwe verbindingen tot stand te brengen, ruim 50% van alle innovatie ontstaat immers in cross-overs.”
→ Schinnen: leisure, logistiek. → Meerssen: leisure, industrie en logistiek. → Voerendaal, Simpelveld en Onderbanken: leisure en dienstverlening. LED is van de gemeenten in Zuid-Limburg, zet zich in voor initiatieven in alle gemeenten en wordt mede aangestuurd door de gemeenten in Zuid-Limburg. De gemeenten participeren actief in het bestuur, in de projecten en hebben intensief contact met het projectbureau. Korte lijnen, heldere communicatie en resultaatgericht.
Désirée Schmalschläger, burgemeester van Nuth 34
Wie betaalt bepaalt: de gemeenten sturen mee
35
We hebben goud in handen
De samenwerking binnen Zuid-Limburg komt voort uit het breed ervaren besef dat we allemaal onze verantwoordelijkheid moeten nemen om te bouwen aan een echte duurzame economische topregio. De eerste stappen zijn gezet en de inmiddels geboekte resultaten zijn veelbelovend. Nu moeten we doorpakken. Daarbij is de extra inzet van iedereen nodig! Bedrijfsleven, onderwijs- en kennisinstellingen de Provincie Limburg en alle Zuid-Limburgse gemeenten. Met goede samenwerking, de juiste focus en passie creëren wij onze eigen toekomst.
36
37
Het Ledwerk Bestuur
Kernteam
Uitgave van LED
infographics: Woodcut
Limburg Economic Development (LED)
vormgeving: Zuiderlicht
kaart: Zuiderlicht
Transportlaan 33
fotografie: Philip Driessen,
druk: Schrijen-Lippertz
6163 CX Geleen
Sander Morel, Bram Saeys, Mark Kuipers, Dols Fotografie
Jos Schneiders voorzitter
Bert Kip Brightlands Chemelot Campus
Sjraar Cox gedelegeerd bestuurder
Guido Derks Gemeente Maastricht
Jan Zuidam voorzitter LWV namens
Jaap Docter Kamer van Koophandel
Ondernemend Limburg
Carla Langen Leeuwenborgh Opleidingen
Boy Litjens voorzitter LIOF, mede namens
Wim Weijnen LWV
Brightlands Maastricht Health Campus
Jan-Kees Dunning Brightlands Maastricht
Atzo Nicolaï CEO DSM, mede namens
Health Campus
Brightlands Maastricht Health Campus
Nic Bos Maastricht University
Marja van Dieijen-Visser namens de
Jérôme Verhagen LIOF
drie Zuid-Limburgse ziekenhuizen
Jan Smeelen Provincie Limburg
Mark Boerekamp COO APG, mede namens Smart
Marc Cootjans Rabobank Maastricht en
Service House
Omstreken
Martin Paul voorzitter College van Bestuur
John Slots Smart Service House
Maastricht University Sander van den Eijnden voorzitter College van Bestuur Open Universiteit Jos Kusters voorzitter College van Bestuur \ Leeuwenborgh, mede namens MBO Karel van Rosmalen voorzitter College van Bestuur, Zuyd Hogeschool, mede namens HBO Pieter Meekels wethouder Sittard-Geleen, mede namens gemeenten Westelijke Mijnstreek John Aarts wethouder Maastricht, mede namens gemeenten Heuvelland Martin de Beer wethouder Heerlen, mede namens gemeenten Parkstad Twan Beurskens gedeputeerde Provincie Limburg
38
www.ledbrainport2020.nl Voorjaar 2015
Samen werkt! De in 2012 gestarte economische samenwerking in Zuid-Limburg werpt zijn vruchten af. De transformatie is in gang gezet. In de Zuid-Limburgse economie wordt stevig geïnvesteerd en de eerste resultaten zijn inmiddels bereikt. Nu moeten we doorpakken.
