Samen op weg naar een betere logistiek in de bouw
100%load100%lean
100% load • 100% lean
Het project
Minder tijdverlies, minder CO2-uitstoot en lagere kosten: dat zijn de belangrijkste
Strukton staat op de hoogste trede van de CO2-prestatieladder. Eén van de vereisten om die
voordelen van een betere samenwerking op het gebied van logistiek. Als we vollere
positie vast te houden, is een actieve inzet om de samenwerking in de bouw te verbeteren.
vrachtwagens van en naar de bouwplaats kunnen laten rijden (100% load) betekent dat
Samen met Afvalbank Nederland (onderdeel van Strukton) en zes toeleveranciers besloot
minder ritten, minder kilometers en minder brandstofverbruik. En als we het bouwproces
Strukton zich te concentreren op de samenwerking op het gebied van logistiek.
optimaal kunnen organiseren en materialen just in time op de bouwplaats kunnen krijgen
Het transport van materialen is namelijk verantwoordelijk voor een groot deel van de
(100% lean) kunnen we wachttijden, tussenvoorraden en sluitvrachten voorkomen.
CO2-uitstoot in de bouw. Bovendien is logistiek een proces dat alle partijen rechtstreeks raakt en waarin nog veel winst is te behalen.
100% load • 100% lean is niet alleen in het belang van bouwbedrijven en hun toeleveranciers,
maar ook van opdrachtgevers, eindgebruikers, omwonenden en de maatschappij. Maar hoe kunnen we de logistieke stromen naar, op en van de bouwplaats efficiënter organiseren? Om dat te onderzoeken, werken Strukton , Afvalbank Nederland, Van Nieuwpoort Groep, Cementbouw, VBI, De Groot en Visser, Mebin en Oskomera sinds juli 2012 actief samen. We delen onze kennis van het logistieke proces, wisselen ervaringen uit en zoeken samen naar oplossingen. Ons gezamenlijke doel: in een periode van vijf jaar 20% sneller en duurzamer leveren, door slim gebruik te maken van best practices. Onze eerste aanbevelingen delen we graag met u in deze brochure.
Sinds juli 2012 werken Strukton en zijn toeleveranciers actief samen om het logistieke proces slimmer en duurzamer in te richten. De Hogeschool Rotterdam werd gevraagd om alle vervoersbewegingen tijdens de bouw van een nieuw revalidatiecentrum in Doorn te analyseren. En een inventarisatie uit te voeren van verbeteringsopties op het vlak van logistiek in de samenwerking tussen toeleveranciers en aannemer. Uit het onderzoek in Doorn bleek dat de beladingsgraden van de vrachtwagens in de ruwbouwfase hoog waren en dat de samenwerking met toeleveranciers goed is verlopen. Meer mogelijkheden om de logistiek duurzaam te organiseren, liggen er in de afbouwfase. Ook in de bouwplaatsorganisatie zijn volgens de onderzoekers verbeteringen mogelijk.
Een betere logistiek in de bouw: wat levert het op? Tijdwinst Terugdringen faalkosten Efficiency Duurzaamheid Betere samenwerking
Betere planning, kortere wachttijden. Minder sluitvrachten, minder kans op beschadiging van producten. Hogere beladingsgraad van vrachtwagens door het combineren van vrachten en het beter benutten van retourvrachten. Minder kilometers, minder CO2-uitstoot, betere verwerking van afval, efficiënter gebruik van machines zoals kranen. Minder risico op vertraging, minder juridische conflicten, minder boeteclausules.
Leidende principes
In 2008 sloegen zeven grote bouwbedrijven, waaronder Strukton, de handen ineen om te zorgen voor een meer duurzame samenwerking in de bouw. Ze formuleerden de Leidende Principes, die bouwbedrijven, aannemers, opdrachtgevers en andere partners een uitgangspunt bieden voor professioneel, integer, maatschappelijk verantwoord en transparant handelen. Inmiddels hebben zich dertig bedrijven aan de Leidende Principes gecommitteerd. Strukton ziet betere ketensamenwerking als een cruciale voorwaarde voor verdere ontwikkeling in de bouw en onderschrijft de Leidende Principes van harte. Ook levert Strukton een actieve bijdrage aan Vernieuwing Bouw, een onafhankelijk platform voor kennisuitwisseling en samenwerking in de bouw. Meer weten? Ga dan naar www.bouwendnederland.nl en zoek op ‘leidende principes’
Betere afspraken
Basismodel
Omvang product
Complexiteit product
De offerteprijs voor de
De technologische
Strukton en zijn
levering van het product is hoger dan X% van de
toeleveranciers Ja
maken afspraken
aspecten van Ja
totale aanneemsom van
over de logistiek
het project
in de tenderfase zijn complex
van het product
Nee Een goede organisatie van het bouwproces is een belangrijke voorwaarde voor een efficiënte en duurzame bouwplaatslogistiek. Uit het onderzoek van de Hogeschool Rotterdam en de gesprekken tussen Strukton en zijn toeleveranciers is een aantal standaardafspraken voortgekomen, waarmee zij de logistieke activiteiten in de verschillende bouwfasen beter kunnen coördineren.
Deze standaardafspraken betreffen de volgende aspecten: Algemene aspecten Tenderfase Werkvoorbereidingsfase Realisatiefase Afrondingsfase
Afspraken over de omgangsvormen, verwachtingen en mate van transparantie tussen Strukton en toeleveranciers. Afspraken over de bouw- en logistieke planning van het project. Afspraken over de bouwplaatsinrichting, logistiek op, van en naar de bouwplaats, gebruik van kranen en opslag van materialen. Actualiseren en concretiseren van de logistiek naar, op en van de bouwplaats. Frequent afstemmen van de week- en dagplanning en voorkomen van afroep op het laatste moment. Evaluatie van de logistiek in het afgeronde project.
de levering
Nee
De offerteprijs voor de
Strukton en zijn
De logistieke
levering van het product
toeleveranciers
stromen
is hoger dan Y% maar
maken afspraken
lager dan X% van de
Ja
over de logistiek
Ja
bij de levering van het product
totale aanneemsom
in de werkvoor- zijn complex
van het project
bereidingsfase
Nee
Nee
De offerteprijs voor de
Strukton en zijn
De levering van
levering van het product
toeleveranciers
het product is
is lager dan X% van de
maken afspraken
niet complex in
totale aanneemsom
over de logistiek
technologisch of
van het project
in de realisatiefase
logistiek opzicht
Op het inlegvel bij deze brochure vindt u een checklist die behulpzaam kan zijn bij het invullen van deze afspraken. Basismodel
Hoe eerder, hoe beter
Het is natuurlijk niet altijd nodig om deze afspraken vanaf het begin van een project te maken. In projecten waar de toeleverancier verantwoordelijk is voor een relatief kleine omvang en het toe te leveren product niet complex is, kunnen de afspraken over de logistiek later worden gemaakt. In projecten waar sprake is van een grote omvang en/of complexiteit, worden afspraken al in de tenderfase gemaakt. Het model hiernaast vat dit samen.
De grootste winst op het gebied van logistiek is te behalen door de logistieke processen al in de ontwerpfase te optimaliseren. Een traditionele aanbesteding met een voorgeschreven bestek biedt beperkte vrijheid om de bouwlogistiek vroeg in het proces samen met toeleveranciers in te richten. Contractvormen zoals DBFMO bieden daartoe meer mogelijkheden. Bovendien kan in dergelijke contractvormen kwalitatief beter werk worden geleverd tegen een lagere prijs. Hierdoor wordt ook de kans op gunning van een project aanzienlijk vergroot.
Aanzienlijke besparingen mogelijk
Met het project 100% load • 100% lean sluiten Strukton en zijn toeleveranciers aan bij eerdere initiatieven om de logistiek in de bouw te verbeteren. De voordelen van een betere samenwerking op dit gebied zijn onder andere zichtbaar geworden bij de bouw van de nieuwe OV Terminal in Den Haag door Strukton. Onderzoek van TNO naar de optimalisatie van de logistiek leidde in dat project tot een aantal aanzienlijke verbeteringen. • Door materialen tussentijds op te slaan in een ‘hub’ (een op- en overslagplaats op een goed
bereikbare locatie aan de rand van de stad) kan het aantal ritten van en naar de bouwplaats sterk worden gereduceerd. Het inrichten van zo’n hub is vooral interessant in filegevoelige en drukke gebieden en op bouwplaatsen met weinig opslagruimte. Vanuit de hub worden benodigde materialen met kleinere transporten naar de bouwplaats vervoerd. • Door transporten van verschillende toeleveranciers te combineren en gezamenlijk één vervoerder in te schakelen, kan het aantal vervoersbewegingen worden teruggedrongen. • Door te werken met ‘slottijden’ (voorbeeld: een leverancier moet exact tussen 10.00 en 10.15 uur lossen, daarna is de volgende leverancier aan de beurt) kunnen wachttijden op de bouwplaats worden voorkomen. • Door leveringen aan verschillende bouwplaatsen in de regio te combineren, kan de beladingsgraad van vrachtwagens worden vergroot en daarmee het aantal transportkilometers worden teruggedrongen. Volgens TNO leiden bovenstaande oplossingen tot aanzienlijke besparingen in zowel de faalkosten als de CO2-uitstoot. Het inrichten van een ‘hub’ en andere maatregelen geven bijvoorbeeld een besparingspotentieel van 60% minder transportkosten, 55% minder faalkosten en 36% minder CO2-uitstoot.
Een nieuwe manier van denken
Op dit moment worden vervoersstromen tussen toeleveranciers en opdrachtgever nog
Vervolg
beperkt op elkaar afgestemd. Deze geringe afstemming en coördinatie in de huidige
Strukton en zijn toeleveranciers denken dat het concept van 100% load • 100% lean pas echt goed tot zijn recht komt als het sectorbreed wordt opgepakt. Alle betrokken partijen hebben zich dan ook gecommitteerd om de verworven inzichten verder te verspreiden, zodat ze breed kunnen worden toegepast. Ook zullen de partijen het effect van de gemaakte afspraken evalueren en kijken of vervolgstappen nodig zijn. Als opdrachtgevend bouwbedrijf zal Strukton zich ook in de toekomst hard blijven inzetten om op dit gebied de nodige stappen te blijven zetten, zowel als het gaat om een betere logistiek op de bouwplaats als om duurzaamheid in bredere zin.
bouwlogistiek leidt tot vrachtwagens met een lagere bezettingsgraad dan mogelijk is.
Het project 100% load • 100% lean is een voorbeeld van zichtbare veranderingen in de bouwsector. In het project hebben Strukton en zijn toeleveranciers bedrijfsgevoelige informatie met elkaar gedeeld en zich samen ingezet om het conventionele en gesloten marktdenken in de bouwketen te doorbreken. Dit open en transparante overleg, waarin partijen elkaar in vertrouwen durfden te nemen en meer begrip voor elkaar hebben gekregen, is tot op heden vrij uniek in de bouwsector. De samenwerking heeft nu al gezorgd voor een betere verstandhouding: sinds de start van het project nemen partijen makkelijker contact met elkaar op en zijn ze meer bereid om informatie te delen, ook over andere zaken dan logistiek. Strukton gelooft dat deze nieuwe, eerlijke manier van communiceren cruciaal is voor een betere samenwerking in de bouw. Om duurzaam, transparant en maatschappelijk verantwoord te kunnen bouwen, is vertrouwen nodig, de wil om samen te werken en de bereidheid om elkaar iets te gunnen. Dat geldt niet alleen voor bouwbedrijven en leveranciers, maar ook voor opdrachtgevers en andere betrokken partijen.
Evenwichtiger relatie
In de huidige bouwcultuur is vaak sprake van een onevenwichtige relatie tussen hoofdaannemer en toeleverancier. Strukton en zijn partners willen hierin graag verandering brengen, door meer oog te hebben voor zowel de afzonderlijke als de gemeenschappelijke belangen. Waar voorheen de prijs doorslaggevend was, worden toeleveranciers steeds vaker geselecteerd op hun bereidheid tot samenwerking. Dit komt de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer sterk ten goede.
‘Dit is nieuw in de bouw’
M aurice van N ieuw p oort , V an N ieuw p oort G roe p
‘ De laagste inkoopprijs is vaak leidend, zeker in crisistijd. Maar dat is niet altijd de beste oplossing. Als je elkaars werkwijze kent, kun je meedenken en betere oplossingen vinden.
R ens D emarteau , O s k omera
‘ Voor Oskomera is lean werken een van de bouwstenen van de organisatie. De manier van overleggen die hiermee gepaard gaat, biedt grote voordelen voor alle direct of zijdelings
We hebben afgesproken dat we bij toekomstige projecten onze kennis en kunde in een vroeg
betrokken partijen. De grote winnaar is het milieu, omdat alle faalkosten uiteindelijk daar
stadium beschikbaar stellen. Dat maakt de hele branche slimmer.’
- direct of via een omweg - terechtkomen. Door lean te werken, draagt Oskomera haar steentje bij aan een gestroomlijnd bouwproces en een beter milieu.’
M arce l Ludema , H ogeschoo l R otterdam
‘ In de bouwsector is het doorgaans lastig tot onmogelijk om een gemeenschappelijke agenda
M artin G ordeau , S tru k ton
‘ Hoe krijg je materialen het slimst op de bouwplaats, met minder kilometers, brandstof en
voor verbetering op te starten. De ene partij moet vaak meer doen dan de andere en men
CO2-uitstoot? In de projectgroep ontstond steeds meer vertrouwen tussen Strukton en de
moet gegevens uitwisselen die men niet wil delen. In dit project hebben acht bedrijven deze
toeleveranciers en daardoor meer openheid en initiatieven. Iedereen zag de voordelen van
muren in overleg geslecht en met onze ondersteuning een gedetailleerd voorstel voor vergaande
goede samenwerking. Zo kregen we duurzaam werken op de agenda.’
samenwerking opgesteld. Deze unieke afspraken gaan ervoor zorgen dat bouwprojecten goedkoper, sneller en met minder faalkosten gaan plaatsvinden.’ E ric van R oe k e l , A fva l ban k N eder l and Peter M usters , V B I
‘ Waar vind je in Nederland nog een terrein waar zó gebouwd kan worden? Schone grond is
‘ Voor een leverancier als VBI is het goed om de dilemma’s van de bouwer te kennen. Dan kunnen
schaars, maar voor ons ligt daar juist de uitdaging. We zoeken naar intelligente oplossingen
we samen zoeken naar een goede match met onze logistieke mogelijkheden. We kunnen
om afval te veranderen in bouwstoffen, het zo min mogelijk te verplaatsen en het zo dicht
gebouwen bijvoorbeeld sneller wind- en waterdicht maken en zo bouwwarmte besparen. Maar
mogelijk in de buurt op te slaan of te hergebruiken. Zo wordt betonpuin bijvoorbeeld een
slimmer bouwen, met een lagere CO2-footprint en tegen lagere kosten, kan alleen als directies,
grondstof voor nieuw beton. En is sanering geen hinderlijke voorloper van het project, maar
inkoop en MVO samen aan tafel zitten. Met dit project geeft Strukton hiervoor de aanzet.’
juist een waardevol onderdeel ervan. Het lijkt simpel, maar uiteraard werkt het pas als je vroeg met elkaar om de tafel zit en de kennis en de middelen hebt om de ideeën in de praktijk
A nita van der B rugge , D e G root en V isser G orinchem
‘ In veel sectoren, zoals de auto-industrie, wordt gewerkt met standaarden. Vaak wordt gedacht dat dit in de bouw niet kan, omdat elk gebouw anders is. Als we echter samen inzoomen op
te brengen.’ H en k van H o l ten , M ebin
de processen die wel degelijk standaard zijn, is er grote winst te behalen. Door ketensamen-
‘ Leveranciers verwijten aannemers vaak een traditionele instelling en selectie op prijs.
werking met vaste partners ontstaan er meer standaarden om te optimaliseren. Zo voorkomen
Strukton wilde bespreken hoe het anders kan. Wij ontdekten dat leveranciers eigenlijk net
we verspilling en besparen we wezenlijk op kosten.’
zo traditioneel zijn. Samen zochten we naar verandering. Allereerst naar betere logistiek: 100% load • 100% lean. Gaandeweg kwamen we uit bij het vroegtijdig organiseren van de
A r n a u d S t u v e l , C e m e n t bo u w
ketensamenwerking. Goed voor het milieu én de kosten.’
‘ Dit is nieuw in de bouw: samen met alle leveranciers kijken wat beter kan. Tot nu toe deed ieder zijn eigen ding. We moeten transparanter tegen elkaar zijn over waar onze knelpunten zitten. Een vrachtwagen die staat te wachten op de bouwplaats levert vertraging op, ook bij andere projecten. Kan het beter? We houden elkaar en onszelf een spiegel voor.’ C o l ofon Strukton Groep nv • Coördinatie, tekstproductie en eindredactie: Zietekst en Strukton • Uitgave: september 2013 • Ontwerp en vormgeving: AC+M Maarssen • Drukwerk: Digital 4 • Fotografie: Ronald. Tilleman, René van der Waal, VBI, Willem Jan Ritman, Maarten Noordijk
Samen op weg naar een betere logistiek in de bouw Deze brochure is een uitgave van Strukton in samenwerking met alle betrokken partijen bij het project 100% load • 100% lean. In dit project onderzoeken Strukton en zijn toeleveranciers hoe ze de logistieke processen in de bouw duurzamer, effectiever en efficiënter kunnen inrichten.
www.strukton.nl/duurzaam
Meer informatie Harry Hofman, manager MVO Strukton E
[email protected] T +31 (0)6 29 39 89 74
