nieuwsbrief Educatieve Academie - jaargang 3 - februari 2010
Samen Educatief Doe me een deugd • Symposium en boek over werken aan deugden op de basisschool
Matigheid als de kunst van het genieten Willemien Malenstein, leerkracht van groep 1, Eben Haëzerschool in Genemuiden, vertelt over de deugd matigheid “Van het leven genieten, dat zie ik als een levensopdracht. Je moet niet gierig of schraperig door het leven gaan. Sta jezelf toe om te genieten. De deugd matigheid heeft niet alleen met eten te maken. Van een boswandeling of een fietstocht kun je net zo goed genieten. Daar haal je ook vreugde voor het leven uit. Ik denk er zo over: God wil dat wij genieten van wat Hij ons geeft, dat wij verwonderd zijn om de vogels die we zien in de tuin. Het is niet goed als je nooit iets fijns doet. Dat verschilt natuurlijk per persoon. De een gaat elke week op zijn racefiets weg en de ander geniet van een mooi boek. In het genieten moet je niet karig zijn en ook niet gulzig. Daar liggen de grenzen. Echt genieten heeft alles te maken met matigheid.” M. Selderhuis/M.K Boersema/polderphoto.nl
(Vervolg op pagina 3) >>
Educatieve Academie
rk ! e w je n i t f o o l e g Al s je
Matigheid als de kunst van het genieten
Deugden mogen weer
>> ( Ve r v o l g v a n p a g i n a 1 )
I
n de gezellige woonkeuken van Willemien Malenstein zitten we aan de eettafel. We praten over deugden in het algemeen en de deugd matigheid in het bijzonder. Bij de koffie krijgen we verse, nog warme, zelfgebakken appeltaart, want er is vandaag iets te vieren: de intocht van de avondvierdaagse waar de kinderen aan meedoen. Achter onze rug staat met prachtig gekalligrafeerde letters op een grote witte muur: ‘Dacci oggi il nostro pane quotidiano’, geef ons heden ons dagelijks brood. Italiaans, want Willemien en haar man zijn Italië-fans.
D o o r P i e t e r Vo s
Deugden mogen weer, ze zijn zelfs in. Nadat ze een tijdlang geassocieerd werden met braafheid en burgermansfatsoen, zijn ze terug van weggeweest. Ook in opvoeding en onderwijs worden de deugden herontdekt. Welke opvoeder wil niet dat kinderen geduldig, betrouwbaar, zorgzaam, rechtvaardig, vrijgevig en verdraagzaam worden? Deugden zijn voortreffelijke eigenschappen die het nastreven waard zijn.
deugden in de christelijke traditie? Protestanten moeten toch niet veel hebben van deugden en de deugdethiek? Is het dan wel zo’n goed idee te werken aan deugden in het christelijk onderwijs? Op deze en andere vragen zoeken we een antwoord op het symposium van 7 april 2010. De sprekers, Paul van Tongeren en Ad de Bruijne, doen verderop in dit blad een aftrap. Daaruit blijkt al dat de deugdethiek een rijke en veelzijdige traditie omvat die ook het protestantisme niet vreemd is.
‘Dacci oggi il nostro pane quotidiano’
Ik hoop u te ontmoeten op ons symposium!
Dr. Pieter Vos is lector morele vorming aan de Gereformeerde Hogeschool.
Doe me een deugd – het boek Hoe verwerf je nu deugden? En hoe kun je ze bij kinderen stimuleren, oefenen en ontwikkelen in de dagelijkse lespraktijk van een basisschool?
Doe me een deugd – het symposium Deugden en deugdethiek bieden een uitstekend kader om te werken aan de morele vorming van kinderen. Maar wat zijn deugden eigenlijk precies? Wat is deugdethiek? En hoe zit het met
Willemien, zelf moeder van drie kinderen, is leerkracht in groep 1. In haar klasje heeft ze de deugd matigheid geïntroduceerd. Deze deugd heeft voor haar alles te maken met haar geloof in God, want “wat je hebt, krijg je van Hem.” Met de jongste op schoot vertelt ze: “Toen ik over die deugd ging nadenken, viel me op dat kinderen uit zichzelf al goed snappen waarom ze niet steeds snoepjes uit de snoepdoos mogen pakken. Dat hoef je ze eigenlijk niet te vertellen. Het gaat er dus om dat je kinderen bewust maakt van het feit dat ze maat moeten houden, en niet zozeer dat ik ze dat moet leren. Natuurlijk zeuren ze wel eens door, dat hoort ook een beetje bij een kind. Ik zou willen bereiken dat ze zelf een manier vinden, om maat te houden.”
Uit: Doe me een Deugd! Praktijkboek morele vorming voor de basisschool, uitgeverij Boekencentrum. M. Selderhuis/M.K Boersema/polderphoto.nl
Daarover schreven Wilma van der Jagt en ik een boek, getiteld Doe me een deugd: Praktijkboek morele vorming voor het basisonderwijs. Het boek wordt gepresenteerd op het gelijknamige symposium op 7 april 2010 en alle deelnemers ontvangen het na afloop. We hebben samengewerkt met negen enthousiaste leerkrachten. Van elke ‘bouw’ drie. De invalshoek die we namen, de deugdethiek, was voor hen nieuw. Nadat ze kennis hadden opgedaan over deze benadering gingen ze elk met een deugd aan de slag. Al werkend ontdekten ze de kracht van deze werkwijze. Willemien Malenstijn en Bart Stevens vertellen er in deze Samen Educatief over. Wilma van der Jagt laat alvast iets zien van hoe je met deugden in de klas aan de slag kunt gaan.
“Ik denk dat het goed is dat je kinderen van jongs af aan bewust maakt van deugden. Dat ze ervaren dat het leven mooier en prettiger wordt, als je die deugden in praktijk brengt. En dat het ook past bij een christen om zo met elkaar om te gaan. En het leuke van matigheid is dan dat deze kerndeugd bij veel deugden terugkomt. Matigheid is precies het goede midden in de andere deugden! En een ondeugd is dan het gevolg van het geen maat kunnen houden.”
Lesidee van Willemien voor de onderbouw! Kijk op onze website www.gh.nl
Werken met deugden, hoe doe je dat? Door Wilma van der Jagt
Maak iets bijzonders van de start Het introduceren van de eerste deugd moet ‘een klein feestje’ worden. Breng de deugd met je hart en met enthousiasme. Neem daarom, zeker de eerste keer, een deugd die ook goed bij jezelf past, dan ben je automatisch al enthousiast. Het kan niet ‘zomaar een lesje’ zijn. Zet iets neer wat in jouw klas een fijne sfeer maakt, bijvoorbeeld een bos bloemen of een kaars.
Deugden moet je vieren! Samen werken aan het ontwikkelen van deugden vraagt om een positieve insteek. Als opvoeders praten we wel eens wat mopperig over de kinderen in de groep, een beetje negatief. En niet alleen over de kinderen, ook tegen hen. Zolang op het gedrag van de kinderen niet veel is aan te merken, ben je tevreden en zeg je niets. Pas als er iets mis gaat, grijp je in, waarschuwend of corrigerend. Wie besluit te gaan werken met deugden gaat dat anders doen. Die gaat zich eraan wennen voortaan juist het goede gedrag te benoemen. Je praat dan niet allereerst over jokken en liegen, maar je benoemt allerlei vormen van eerlijkheid die je waarmeent. Je voert niet een anti-pestprogramma uit, maar introduceert de deugd zorgzaamheid. Dat geeft een betere bodem voor een positief pedagogisch klimaat in de klas. Zo gaan kinderen ervaren dat het in praktijk brengen van deugden een fijne sfeer met zich meebrengt. Het leven wordt er mooier van.
Uitspraak van een leerkracht :
Onderzoeken en oefenen
Compliment
Neem de tijd voor een deugd
Deugden zijn abstracte begrippen. Je moet daarom samen met de kinderen onderzoeken wat zo’n begrip inhoudt. Wat is vriendschap, moed of hulpvaardigheid? Waar zie je dat aan? Bij de een kan dat er anders uitzien dan bij de ander. Je bent dan aan het filosoferen met de kinderen. Lok ze uit de deugd waar het over gaat te signaleren in het dagelijks leven en daar verslag van te doen. Ook ga je de deugd in praktijk brengen, oefenen. Want deugden leer je door ze te doen en door erover na te denken!
Laat altijd zien dat je blij bent als kinderen een deugd in praktijk brengen: benoem wat je ziet, steek je duim omhoog, toon een glimlach, geef een schouderklopje, etc. Een diploma doet wonderen!
Stap niet te snel over op een nieuwe deugd. Vier of vijf deugden per jaar is al heel mooi. Blijf deugden die je ‘gehad hebt’ toepassen. Deugdethiek is gericht op groei en elke deugd heeft dus tijd nodig.
‘Kinderen vinden het fijn om over morele onderwerpen te praten’
Uitspraak van een leerkracht:
Geen methode voor Sociaal - emotionele ontwikkeling Ook in methodes voor sociaalemotionele ontwikkeling vind je lessen die te maken hebben met deugden. zo’n les is vaak leuk en zinvol, maar blijft dikwijls een losse les. Een volgende les gaat weer over iets anders. Eén lesje brengt geen echte verandering teweeg.
“Je merkt dat de sfeer prettiger wordt, al ben je maar met één deugd bezig.”
Wij zijn ervan overtuigd dat werken vanuit de visie van de deugdethiek ons kan helpen kinderen te vormen. Niet tot brave burgers, maar tot verantwoordelijke volwassenen die genoeg praktische wijsheid hebben ontwikkeld om moreel verantwoorde beslissingen te nemen.
Drs. Wilma van der Jagt is opleidingsdocent aan de pabo van de Educatieve Academie van de Gereformeerde Hogeschool en daarnaast lid van de kenniskring van het lectoraat morele vorming.
Geduld is een belangrijke deugd
“Ik denk dat het goed is dat je kinderen van jongs af aan bewust maakt van deugden.”
De deugd tolerantie Interview met Bart Stevens, leerkracht van groep 8, basisschool De Uitleg in Dalfsen
T
olerantie is voor mij de meest actuele deugd. In mijn klas zijn we ermee bezig, maar het thema is ook van belang in andere gemeenschapsverbanden, zoals de sportvereniging of de kerkelijke gemeente. Mensen staan soms heftig tegenover elkaar. Hoe ga je dan met elkaar om? Ik vind het belangrijk gericht met tolerantie aan de slag te gaan, omdat deze deugd best veel vraagt van kinderen. Bij tolerantie gaat het erom dat je verdraagzaam bent, iets pikt van een ander terwijl je het er helemaal niet mee eens bent. Tolerantie is dan het juiste midden tussen fanatisme en vrijblijvendheid. Dat midden moet je zelf opzoeken en dat is niet altijd makkelijk.
‘In sport is fanatisme positief! Als je meedoet in een prestatieteam, dan moet je fanatiek zijn. Dan ga je niet denken: ‘Nou, ik ga maar niet smashen! ’
Ik probeerde dan met ze te praten, maar dat lukte niet echt. Ze bleven met een boos gezicht zitten en een week later was het weer hetzelfde. Nu merk ik dat ze tactvoller met elkaar omgaan.”
Uit: Doe me een Deugd! Praktijkboek morele vorming voor de basisschool, uitgeverij Boekencentrum.
Lesidee van Bart Stevens voor de bovenbouw Wat heb je nodig? • • • •
Filmpjes van praktijksituaties (bijv. van YouTube) Bord / schrijfbenodigdheden Sportzaal Basketbalattributen
Introductie van de deugd Tolerantie met gesprek en film Maak de leerlingen in een onderwijsleergesprek of een filosofisch gesprek bekend met de term tolerantie. Tolerantie is een moeilijk begrip en daarom is het belangrijk om eerst helder te krijgen wat er precies mee bedoeld wordt. Bij wijze van introductie kun je vragen stellen als: • wie heeft er wel eens gehoord van het woord tolerantie? • waar denk je aan als je het woord tolerantie hoort? • wat denk je dat het betekent? Voor de meeste kinderen zal het een onbekend woord zijn. Het werkt verhelderend om tolerantie te benoemen als ‘verdraagzaamheid’. Bekijk vervolgens een of twee filmpjes waarin tolerantie speelt of het gebrek daaraan, bijvoorbeeld van YouTube.
‘In een paar jaar tijd maken kinderen een behoorlijke ontwikkeling door’
B
art liet in zijn klas twee filmpjes zien. Op het ene filmpje zag je een supporter die bij een voetbalwedstrijd een grensrechter bewust omver botste. In het andere filmpje was een woedende voetbalspeler te zien die zich na de wedstrijd verbaal op de scheidsrechter afreageerde, voor het zicht van de camera’s. Deze filmpjes lieten het gebrek aan tolerantie en respect zien. Ze waren heel herkenbaar in zijn klas, omdat veel jongens en meisjes op voetbal zitten.
In mijn groep zitten kinderen die zich best al tolerant kunnen opstellen. Maar niet in alle situaties. In klassengesprekken over standpunten kunnen ze heel fel zijn. Als leerkracht moet je dan sturen: ‘Nou heb jij dit gezegd en jij dat. Jullie verschillen wel op die punten, maar we hebben wel meer begrip gekregen voor elkaars standpunt.’ Dat wil ik bereiken in zo’n gesprek.”
Naar aanleiding van de filmpjes praat je door over tolerantie. Het helpt om voorbeelden te (laten) noemen van andere situaties. Op welke momenten heb je met tolerantie te maken? Kinderen zullen denken aan sportwedstrijden, situaties waarin ze het oneens zijn met hun ouders, broer of zus en voorvallen met andere kinderen op school of
“Uit eigen ervaring weet ik dat kinderen in een paar jaar tijd een behoorlijke ontwikkeling doormaken. Die groei is prachtig. Ik heb nu dezelfde jongens als die ik had in groep 6. Toen hoefden ze elkaar maar te zien of het was al mis. M. Selderhuis/M.K Boersema/polderphoto.nl
M. Selderhuis/M.K Boersema/polderphoto.nl
in de buurt. Vraag daarna wat ze dan eigenlijk ‘verdragen’ in dat soort situaties. Dan kom je bij de kern van wat tolerantie is. Belangrijke dingen die genoemd worden schrijf je op het bord. In het gesprek zouden de volgende aspecten naar voren kunnen komen: • verdraagzaam is dat je niet boos of agressief reageert • verdragen is dat je iets accepteert waar je het niet mee eens bent • verdragen betekent dat je iets toelaat, ook al vind je dat moeilijk • verdragen speelt pas bij dingen die je belangrijk vindt Om de deugd tolerantie goed scherp te krijgen vraag je wat er gebeurt als je niet genoeg tolerant bent. Dan word je onverdraagzaam. Je vraagt of je ook te tolerant kunt zijn. Tolerantie gaat dan over in onverschilligheid; je maakt je nergens druk over. Ten slotte stel je de vraag of er ook grenzen zijn aan tolerantie. Wat mag je niet tolereren? Je komt dan uit bij rechtvaardigheid. Onrecht moet je niet tolereren.
Uit: Doe me een Deugd! Praktijkboek morele vorming voor de basisschool, uitgeverij Boekencentrum.
Advertentie
Praktijkboek morele vorming voor de basisschool
Doe me een
! d g u de
De deugden zijn herontdekt, ook in het onderwijs. En welke opvoeder wil niet dat zijn of haar kind een geduldig, betrouwbaar, zorgzaam, rechtvaardig, vrijgevig en verdraagzaam mens wordt?
Cursus Doe me een deugd Werken aan morele vorming en deugden in de klas
H
oe draag je als leerkracht bij aan de morele opvoeding van kinderen? Kinderen krijgen een groot deel van hun opvoeding thuis. Maar jij hebt als leerkracht ook je taak in de morele
Je leert deugden door ze te doen. Dit boek laat zien hoe dat kan. Het is ontstaan in samenwerking met leerkrachten van diverse basisscholen. Voor negen deugden worden ideeën aangereikt voor de lespraktijk op de basisschool en voor de opvoeding thuis. Daarnaast worden aanzetten gegeven voor nog eens zes deugden. In dit themanummer vindt u daarvan voorbeelden. Ook bevat het boek een uitgebreid hoofdstuk met achtergrondinformatie over deugden en de rol van deugdethiek in de opvoeding. Een praktisch en stimulerend boek dat ouders en leerkrachten wil helpen te werken aan de ontwikkeling van deugden bij kinderen.
• Hoe herken ik moreel geladen situaties in mijn eigen praktijk? • Hoe kan ik ‘gouden momenten’ verzilveren? • Hoe kan ik een positief pedagogisch klimaat creëren? • Welke deugden zijn belangrijk voor kinderen en hoe werk ik eraan? • Wat zijn geschikte werkvormen om duurzame goed houdingen (deugden) te ontwikkelen?
Met negen uitgewerkte deugden waarmee je gelijk aan de slag kunt, zoals eerlijkheid, geduld, naastenliefde en respect.
De cursus omvat 5 bijeenkomsten van 3 uur en wordt ‘in company’ (bijvoorbeeld aan een schoolteam) gegeven.
Kleurrijk, boeiend en toegankelijk
De cursus kost dan e 3900,- per groep (maximaal 12 personen). Ook is een cursus ‘op maat’ mogelijk.
Wilt u meer informatie, neem dan contact op met het secretariaat van het lectoraat,
[email protected] of met Wima van der Jagt,
[email protected].
Doe me een deugd! Praktijkboek morele vorming voor de basisschool, Uitgeverij Boekencentrum, € 22,50.
ontwikkeling van de kinderen in je klas. Dagelijks doen zich allerlei(advertentie) situaties in je groep voor waarin je kinderen wilt leren het goede te kiezen. In deze cursus gaat het over jouw eigen dagelijkse praktijk.
Morele vorming
D o o r P a u l v a n To n g e r e n
Naarmate ik dat langer doe, zal het steeds moeilijker worden om de internetverbinding uit te zetten en mijn nieuwsgierigheid te bedwingen. En tegelijk vorm ik ook anderen door mijn gebruik van het internet. Door anderen op te roepen of te mailen, verleid ik ze om te antwoorden. En naarmate ik ongeduldiger een antwoord afdwing, verstoor ik niet alleen mijn eigen concentratie, maar ook die van de ander.
We vormen onszelf en elkaar voortdurend De deugdethiek vertrekt van de hiermee aangegeven vooronderstelling dat mensen voortdurend zichzelf en elkaar vormen. Daaruit volgt (1) dat
‘je vormt jezelf en anderen voortdurend’
Er zijn nog steeds leerkrachten en leraren die menen dat onderwijs iets anders is dan vorming, laat staan morele vorming. Ze geven hun vak(ken) en daarbij blijft het – denken ze. Ze hebben ongelijk en doen onrecht aan de enorme invloed die ze hebben buiten de vakkennis en de vakgebonden vaardigheden die ze overdragen.
V
oor leerkrachten en leraren geldt in sterke mate wat voor elk mens geldt: je vormt jezelf en anderen voortdurend. Met elke handeling die ik verricht, trek ik als het ware een spoor. Als ik diezelfde handeling weer verricht, zal ik gemakkelijker hetzelfde spoor volgen. Hoe vaker ik op een bepaalde wijze handel, des te dieper wordt het spoor en des te groter is de kans dat ik opnieuw in dat spoor zal treden. Ik vorm dus mijn houding met elke handeling die ik stel. Niet alleen vorm ik mijn eigen houdingen door de wijze waarop ik handel en reageer, maar ook anderen confronteer ik met de sporen
die ik trek. Anderen reageren op mijn gedrag en worden dus mede bepaald door wat ik doe.
Ongeduld achter de computer Een voorbeeld: vrijwel iedereen heeft tegenwoordig een computer, en veel computers zijn continu verbonden met het internet. Geleidelijk aan gaat iedereen steeds meer communiceren met steeds meer mensen via e-mail of chat-programma’s. Door voortdurend open lijnen te houden, en door steeds te reageren op binnen komende berichten, laat ik mijzelf voortdurend afleiden van waar ik mee bezig ben.
docenten alleen maar in sterkere mate vormend bezig zullen zijn, dan iedereen toch al is. Zij handelen immers voortdurend ten overstaan van kinderen die in een leeftijdsfase verkeren, waarin ze waarschijnlijk meer dan normaal beïnvloedbaar zijn door voorbeeldgedrag. Docenten die menen geen vormende taak te hebben, weten dus niet wat ze feitelijk al doen. (2) We doen er – gezien die voortdurende vorming – goed aan, na te denken over hoe we onszelf en elkaar vormen, en te bekijken hoe we dat zo goed mogelijk zouden doen. De deugd is de naam voor een goed gevormde houding. Deugdethiek is daarover nadenken.
Prof. dr. Paul van Tongeren is hoogleraar ethiek aan de Radboud Universiteit Nijmegen en heeft jarenlang cursussen morele vorming geven in het voortgezet onderwijs.
Deugdethiek en protestantisme Door Ad de Bruijne ‘Protestants en deugden? Dat gaat niet samen!’ Nog in de zomer van 2009 klonk dit uit de mond van een doorgaans royale gereformeerde voorganger. Men had hem gevraagd wat het protestantisme met deugdethiek had. Niets dus, volgens hem.
Deugden bij Calvijn Nu is dat alleen al historisch zeker onjuist. Tot voor kort hadden protestanten wel degelijk iets op met deugden. Eeuwenlang vond je in protestantse boeken over ethiek ook passages over de deugd. Wij moeten toegeven dat Luther de deugden enigszins wantrouwde, maar in ieder geval Calvijn, de vereerde protestantse voorouder, noemde ze regelmatig royaal en positief. Toch functioneren deugden niet echt in de praktijk van de protestantse levensstijl en ethiek. En er zijn ook veel protestanten die het met de genoemde voorganger eens zouden zijn. Tussen de deugden en het protestantisme is het niet alleen koek en ei.
‘deugdethiek biedt juist vandaag belangrijke stimulansen voor het christelijke leven’ Rooms? Modern? Rond deugdethiek hangt voor hun idee een roomse geur en zij vertoont ook een modernistische kleur. Juist roomskatholieken (altijd al) en moderne protestanten (sinds de 18e eeuw) maakten zich sterk met het deugdbegrip. Daardoor leek het gemakkelijk of je met de deugden ook allerlei vermeende dwalingen binnenhaalde. Suggereren deugden niet dat mensen van nature goed zijn en zichzelf kunnen verbeteren? Verleiden deugden je niet om Gods wetten op de tweede plaats te zetten en heldere oordelen over goed en kwaad te ontwijken? Strijden ze niet met de leer van genade alleen? Ademen ze ook niet de sfeer van de brave burgerlijkheid van het modernisme? Breekt de deugdethiek niet stuk op de diepte van het kwaad, zoals dat bijvoorbeeld in de oorlogen van de 20e eeuw naar voren kwam?
Deugden in het christelijke leven Ik zeg niet dat hier geen risico’s liggen. Maar in de eerste plaats vind ik dat je iets niet alleen maar mag afwijzen omdat het ‘rooms’ of ‘modern’ zou zijn. Misschien verdienen sommige protestantse eenzijdigheden wel enige aanvulling. En in de tweede plaats zie je zowel in de dagelijkse praktijk als in de bijbel zelf dat elke christen wel iets van een deugdethiek hanteert, al is het vaak onbewust. In de derde plaats vind je de negatieve kijk op deugden bij protestanten eigenlijk pas heel laat in de 20e eeuw: zij is dus niet echt typerend voor het protestantisme. En tenslotte (en vooral!): deugdethiek biedt juist vandaag belangrijke stimulansen voor het christelijke leven, voor het samenleven met andere burgers en ook voor de vorming van nieuwe generaties. Daarvan hoop ik in mijn bijdrage iets te laten zien.
Prof. dr. Ad de Bruijne is hoogleraar ethiek en spiritualiteit aan de Theologische Universiteit Kampen (Broederweg).
Educatieve Academie
k r e w je n i t f o o l e g je s Al
!
Symposium lectoraat morele vorming
! d g Doe me een deu Wanneer Waar Voor wie? Prijs
Woensdag 7 april 2010 Dominicanerklooster (tegenover het gebouw van de Gereformeerde hogeschool) Leerkrachten en schoolleiders uit het basisonderwijs en alle overige geïnteresseerden € 95,- p.p. (inclusief het boek Doe me een deugd t.w.v. € 22,50)
Opzet programma 13.00 - 13.30 u Ontvangst met koffie 13.30 - 13.40 u Opening en welkom - drs. Jacob Schaap MPM 13.40 - 13.45 u Introductie dagvoorzitter - dr. Pieter Vos
Workshop 1. Oefening baart deugd (Paul van Tongeren) Door middel van een oefening leer je een aspect van de deugd-benadering kennen. Workshop 2.
Deugden: ook iets voor protestantse christenen? (Ad de Bruijne) Hoe helpen deugden om elkaar te vormen in een christelijke levensstijl?
Workshop 3. Doe me een deugd (Wilma van der Jagt) Werken aan deugden in de klas – hoe doe je dat in de praktijk?
Workshop 4. Gouden momenten (Eize Stamhuis) 13.45 - 14.15 u Lezing 1. Deugdethiek en morele vorming Hoe kun je dagelijkse situaties in je klas - prof. dr. Paul van Tongeren omvormen tot ‘gouden momenten’? Heeft de deugdethiek iets te bieden voor morele vorming in het onderwijs? Workshop 5. Doeloriëntaties in de opvoeding (Marry Biemond en Marleen Kranenburg) 14.15 - 14.45 u Lezing 2. Deugden in het protestantisme Waarop richt jij je in de opvoeding en - prof. dr. Ad de Bruijne vorming van kinderen? Welke plaats hebben deugden in de protestantse traditie en hoe kan deugd ethiek bijdragen aan de vorming van Voor een uitgebreid programma en aanmelden nieuwe generaties?
kijk op www.lectoraatmorelevorming.nl
14.45 - 15.15 u Gesprek met de zaal 15.15 - 15.30 u Boekpresentatie ‘Doe me een deugd’ 15.30 - 16.00 u Pauze, meet & match 16.00 - 17.00 u Workshopronde 17.00 u
Napraten met een hapje en een drankje
Dit is de nieuwsbrief van de Educatieve Academie en het lectoraat Morele Vorming van de Gereformeerde Hogeschool. Wilt u zich aan of afmelden voor deze nieuwsbrief stuur dan een e-mail naar
[email protected]. Heeft u vragen naar aanleiding van dit themanummer over de dienstverlening van de Educatieve Academie mail dan naar:
[email protected]
adres:
Grasdorpstraat 2, Postbus 10030, 8000 GA Zwolle, tel. (038) 425 55 42
website:
www.gh.nl
