RUNDVLEESPRODUCTIE RESULTATEN PROJECTBEDRIJVEN VLAANDEREN

RUNDVLEESPRODUCTIE RESULTATEN PROJECTBEDRIJVEN VLAANDEREN DEEL 2

Deze brochure wordt u aangeboden door : Ministerie van Middenstand en Landbouw Bestuur Onderzoek en Ontwikkeling – DG 6 Dienst Ontwikkeling Dierlijke productie Vleesvee

Helbeekplein 9, 3de verdieping 3500 HASSELT Tel. Fax.

011/26 39 50 en 011/26 39 52 011/26 39 53

Uitgever Ministerie van Middenstand en Landbouw Bestuur Onderzoek en Ontwikkeling – DG 6 Dienst Ontwikkeling Dierlijke productie W.T.C. III Simon Bolivarlaan 30 – 20ste verdieping 1000 BRUSSEL

INHOUD 1

Inleiding

1

2

Inhoud van het project 2.1 De partners in het project 2.2 De projectbedrijven - lokalisatie 2.3 De aard van de ingezamelde informatie 2.3.1 Bedrijfsinformatie 2.3.2 Informatie betreffende de dieren 2.4 Procedure van gegevensinzameling 2.4.1 Basisinformatie 2.4.2 Informatie bij de geboorte en op de leeftijd van 12 en 24 maanden 2.4.3 Andere bijkomende informatie 2.5 Uitwisseling van informatie

3 4 5 6

3

10

11

Resultaten 3.1 Bedrijfsinformatie 3.2 Gemiddelde resultaten per bedrijf 3.3 Gemiddelde resultaten in functie van het geslacht 3.4 Gemiddelde resultaten in functie van het kalfnummer van de moeder 3.5 Gemiddelde resultaten per stier 3.6 Afwijkingen en sterfte bij de kalveren 3.6.1 Afwijkingen 3.6.2 Sterfte 3.6.3 Afwijkingen en sterfte per bedrijf 3.6.4 Afwijkingen per stier 3.7 Relatie tussen de beoordeling van een kenmerk op ± 3 maand en ± 12 maand 3.7.1 Uiterlijke bouw 3.7.2 Voedingsniveau 3.8 Invloed van beengebreken op een aantal kenmerken 3.9 Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van een aantal bedrijfsparameters 3.10 Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van uiterlijke bouw en voedingsniveau 3.11 Lijst van de stieren met hun stamboeknummer en volledige naam 3.12 Regressievergelijkingen in functie van de leeftijd

13 13 17 25 30

61

4

Besluiten

67

5

Lijst van tabellen en figuren

69

6

Contactpersonen van de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling die betrokken zijn bij voorlichtingsactiviteiten (situatie: September 2008)

73

32 36

48

53 54 57 59

1

1

Inleiding

In uitvoering van het door de Minister van Landbouw en KMO goedgekeurd beleidsplan voor de rundvleesproductie heeft de Dienst Ontwikkeling Dierlijke productie een project opgestart waarbij op enkele tientallen bedrijven met witblauw vee in Vlaanderen alle nuttige technische informatie van de fokkerij en de vetmesting wordt ingezameld.

Op een 45-tal bedrijven zijn vanaf 1996 de foktechnische resultaten opgevolgd en genoteerd van alle op deze bedrijven geboren, gefokte en vetgemeste dieren van het Belgisch witblauw ras. De resultaten ingezameld op deze projectbedrijven worden door de Dienst Ontwikkeling Dierlijke productie verwerkt en gepubliceerd in een reeks brochures.

In deel 1 zijn de technische kenmerken belicht van de kalveren in de periode vanaf hun geboorte tot de leeftijd van 4 maanden. Deze brochure is verschenen in oktober 1998.

Deze brochure, de tweede uit de reeks, behandelt een aantal kenmerken van de kalveren gemeten of beoordeeld op de leeftijd van ongeveer 12 maanden. Het betreft de volgende kenmerken: borstomtrek, romplengte, schofthoogte, gewicht, waarde, uiterlijke bouw, voedingsniveau, afwijkingen, sterfte. De gemiddelde score van deze kenmerken is in deze brochure gegroepeerd in functie van het bedrijf, de stier, het geslacht, het kalfnummer van de moeder, het type van uitbating, het al dan niet zuigen van de kalveren, het voedingsniveau, de uiterlijke bouw.

In een volgend deel zal gepoogd worden informatie over deze kenmerken in te zamelen op de leeftijd van ongeveer 24 maanden. Ook de lineaire beoordeling en de slachtgegevens zullen beoordeeld worden in hun relatie met reeds eerder gemeten of beoordeelde kenmerken.

Met dank aan ir. N. Vettenburg, Mevr. G. Hermans en Mevr. C. Van Eeckhoudt, DG 6 - Dienst Ontwikkeling Dierlijke productie van het Ministerie van Middenstand en Landbouw, voor de hulp bij de berekening van de resultaten en de samenstelling van de brochure.

2

Met bijzondere dank aan Prof. Dr. ir. S. De Smet, Universiteit Gent - Faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen, Vakgroep Dierlijke productie en aan ir. R. Moermans, Ministerie van Middenstand en Landbouw, DG 6 CLO-Gent voor de berekeningen en de statistische analyse en voor de kritische lezing van de brochure.

Eerste druk : Juli 1999 ir. M. Clauwers W. Willems ir. K. Vandenberghe

Layout, eindafwerking en contactpersoon bestelling van brochures: Carine Van Eeckhoudt Vlaamse overheid Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Tel:

02/552 79 01

Fax:

02/552 78 71

E-mail:

[email protected]

Aansprakelijkheidsbeperking Deze brochure werd door het Vlaams Gewest met de meeste zorg en nauwkeurigheid opgesteld. Er wordt evenwel geen enkele garantie gegeven omtrent de juistheid of de volledigheid van de informatie in deze brochure. De gebruiker van deze brochure ziet af van elke klacht tegen het Vlaams Gewest of zijn ambtenaren, van welke aard ook, met betrekking tot het gebruik van de via deze brochure beschikbaar gestelde informatie. In geen geval zal het Vlaams Gewest of zijn ambtenaren aansprakelijk gesteld kunnen worden voor eventuele nadelige gevolgen die voortvloeien uit het gebruik van de via deze brochure beschikbaar gestelde informatie.

De informatie uit deze uitgave mag worden overgenomen mits bronvermelding.

3

2

Inhoud van het project

Het is de bedoeling in elk projectbedrijf de ganse vleesveestapel te kunnen bestuderen voor alle foktechnisch of economisch belangrijke aspecten. In dit verband wordt gestreefd naar een zo groot mogelijke synergie tussen de actuele procedure van geboortemelding, informatie-inzamelingen en programma’s met als doel alle informatiebronnen met mekaar te koppelen en aan te vullen met karkasgegevens en prijsnoteringen. Door deze wijze van inzameling van gegevens, krijgen we na enige jaren een volledig beeld van de problematiek van een gespecialiseerde vleesvee-uitbating. Op basis hiervan kan dan een soort “sterkte-zwakte analyse” voor het ras gemaakt worden. Dit geeft onder meer de mogelijkheid om op een gefundeerde, gerichte wijze de voorlichtingstaken van de Dienst Ontwikkeling Dierlijke productie doelgericht uit te bouwen. Zo zal op termijn een goede evaluatie kunnen gemaakt worden van: -

-

het gebruikte registratiesysteem; de opportuniteit van informatie die op elk ogenblik verzameld wordt; mogelijke verbanden die kunnen gelegd worden tussen huisvestingsomstandigheden en managementsbeslissingen enerzijds en de technische en afgeleide financiële resultaten anderzijds; het gevoerde testprogramma en het inmiddels al gedeeltelijk toegepaste permanent nakomelingenonderzoek; de inzet van proefstieren ; is die “ad random” ? binnen de groep stamboekdieren of tussen stamboekdieren en andere ? de mogelijke impact van de lineaire beoordeling op de stierkeuze; het mogelijk bestaan van betrouwbare verbanden tussen de lineaire beoordeling van dieren en de karkaseigenschappen na het slachten; de karkaseigenschappen als mogelijke maatstaf voor de prijsvorming “te velde”; de karkaseigenschappen en bijbehorende prijsnoteringen als middel tot doorzichtigheid van de prijsvorming; het gebruik van economische parameters (reële gewichten en prijzen) bij het slachten in vergelijking met verzamelde geschatte waarden op de ouderdom van 12 maanden (het huidige nakomelingenonderzoek).

4

2.1

De partners in het project

Bij de inzameling van gegevens voor dit project is een samenwerking afgesproken met de volgende partners:

De provinciale verbonden voor dierenziektenbestrijding van Vlaanderen De basisregistratie van de geboren kalveren in het Sanitel bestand vormt ook de uitgangsbasis van de registratie in de gegevensbank voor dit project.

De Vlaamse Rundveeteelt Vereniging (V.R.V.) De V.R.V. verzamelt binnen haar fokprogramma “witblauw” gegevens over de afstamming van de dieren met het oog op hun inschrijving in het geboorteboek, over groei, kwaliteit en afwijkingen voor het nakomelingenonderzoek en informatie over de lineaire beoordeling. Deze informatie wordt door de V.R.V. in een database opgeslagen.

Het Belgisch witblauw stamboek Het Belgisch witblauw stamboek definieert het fokdoel van het ras, bepaalt de voorwaarden voor inschrijven in het stamboek, organiseert het nakomelingenonderzoek en de lineaire beoordeling, bepaalt in afspraak met het Rundveeselectiecentrum de voorwaarden voor de eigenprestatietoets en organiseert mede de nationale prijskampen van het witblauw ras.

Het Rundveeselectiecentrum te Ciney Het Rundveeselectiecentrum voert de eigen prestatietoetsen van stieren uit en organiseert veilingen voor de afzet naar KI-centra en particuliere bedrijven van deze voor de openbare dekdienst geschikt bevonden stieren.

Boekhoudbureau’s De volgende organisaties die boekhoudkundige gegevens verzamelen verlenen hun medewerking: Bestuur Onderzoek en Ontwikkeling DG 6 - Centrum voor Landbouweconomie (CLE, ex-LEI), Boerenbond (BB), APEDB Herve.

Universiteit Gent, Faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen, Vakgroep Dierlijke Productie te Melle Hier wordt in het kader van een contractueel programma, betoelaagd door DG 6 - Dienst Betoelaagd Onderzoek (ex-IWONL) onderzoek gedaan naar karkassamenstelling en -kwaliteit. Hiervoor worden een aantal dieren aangevoerd uit de projectbedrijven.

5

De projectbedrijven De voornaamste partners zijn uiteindelijk de 45 deelnemende bedrijfsleiders en hun medewerkers. Zij leveren ons alle informatie aan, zowel schriftelijk als mondeling en helpen bij het verzamelen en beschikking stellen van alle gewenste informatie zelfs tot het meten en wegen van dieren toe.

2.2

De projectbedrijven - lokalisatie

De bedrijven werden gezocht in het ganse verspreidingsgebied van het ras, zowel in het oorspronkelijk gebied (Zuid-Limburg en Brabant) als het uitbreidingsgebied tengevolge van het succes van het witblauw ras in de tachtiger jaren (het overige deel van Vlaanderen). De lokalisatie van de bedrijven is aangeduid op de onderstaande kaart (figuur 1).

Figuur 1

Ligging van de 45 projectbedrijven

6 Vanuit een provinciaal oogpunt bekeken, is de verdeling als volgt: -

aantal bedrijven in Antwerpen : 5 aantal bedrijven in Vlaams-Brabant : 10 aantal bedrijven in West-Vlaanderen : 7 aantal bedrijven in Oost-Vlaanderen : 12 aantal bedrijven in Limburg : 11 --Totaal aantal bedrijven in het project: 45

2.3

De aard van de ingezamelde informatie

2.3.1

Bedrijfsinformatie

Naast informatie die te maken heeft met de identiteit van het bedrijf (bedrijfsnummer, naam, adres, telefoon, ...) worden eveneens een aantal gegevens van structurele aard genoteerd. De inzameling van deze informatie is van belang om een dubbele reden: 1 om een beeld te hebben van de variatie die optreedt of kan optreden in de uitbatingsvormen van dit ras; 2 bij de interpretatie van de resultaten kunnen bepaalde bedrijfsgebonden aspecten als mogelijke achtergronden in aanmerking komen voor verklaringen van verschillen. Deze informatie, van structurele aard, heeft betrekking op: B het uitbatingstype: 1. het melken van de koeien in combinatie van het opkweken van kalveren met de emmer; 2. het laten zuigen van kalveren aan de moeders; 3. een combinatie van beide voorgaande mogelijkheden; 4. de koeien worden niet gemolken, de kalveren zuigen niet. de huisvesting van het vleesvee:

B

Hierbij wordt voor de verschillende categorieën (zoogkoeien, kalveren, jongvee) de aard van huisvesting aangeduid: 1.

Zoogkoeien: - loslopend:

- op roostervloer - ingestrooide stal, zowel in open frontstal als in gesloten stal - aangebonden: - op roosterstal - ingestrooid ligbed

7 2.

Kalveren (tot 6 maand): - in groep, zogend bij de moeder; - opfok in groep, in open of gesloten stal; - in kalverbox, individuele huisvesting binnen; - in kalverhutten, individuele huisvesting in open lucht (iglo).

3.

Jongvee (vanaf 6 maand): - loslopend: - op roostervloer - ingestrooide stal - aangebonden:

2.3.2

- roosterstal - ingestrooid ligbed

Informatie betreffende de dieren

Van de geboren kalveren wordt informatie ingezameld op een 6-tal tijdstippen in zijn levenscyclus: geboorte en eerste levensmaanden, 12 maand, 24 maand, opruiming, lineaire beoordeling en slachten.

2.3.2.1

Identificatiegegevens

Van elk geboren kalf worden de volgende identificatiegegevens ingezameld: -

het sanitelnummer; saniteldatum; eventueel de naam; de geboortedatum; het ras; het geslacht; de haarkleur; de mededeling of het kalf al dan niet ingeschreven wordt als stamboekkalf; eventueel het stamboeknummer; het stamboeknummer van de vader; of de vader een proefstier is; het sanitelnummer van de moeder; inseminatiedatum van de moeder; het kalfnummer van de moeder; het bedrijf van geboorte van het kalf.

8 2.3.2.2

Gegevens van geboorte en eerste levensmaanden

Uit de periode rond en kort na de geboorte wordt bovendien, ter gelegenheid van een eerste bezoek, informatie over de volgende karakteristieken in verband met het kalf opgetekend: 2.3.2.3

wijze van afkalven; voorkomen van verkeerde ligging; is er bij het kalven hulp ingeroepen van de dierenarts?; behoort het kalf tot een tweeling?; het geboortegewicht waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen gewogen en geschat gewicht; zuigt het kalf?; aantal dagen hulp geboden bij zuigen of drinken; aard van biest; het aanwezige voedingsniveau; de uiterlijke bouw; aantal diergeneeskundige tussenkomsten inzake gezondheid; borstomtrek en romplengte; de aard van de vastgestelde afwijkingen; datum bezoek. Rond de ouderdom van 12 maanden

Rond de ouderdom van 12 maanden wordt volgende informatie ingezameld: 2.3.2.4

de borstomtrek; de romplengte; de schofthoogte; het gewogen gewicht; de uiterlijke bouw; de geschatte waarde van het dier in BEF/kg levend gewicht; het voedingsniveau; het aantal diergeneeskundige tussenkomsten als maat voor de gezondheidstoestand; de aard van de eventueel voorkomende afwijkingen; datum bezoek. Rond de ouderdom van 24 maanden

Rond de ouderdom van 24 maanden wordt informatie omtrent dezelfde gegevens ingezameld als rond de ouderdom van 12 maanden.

9 2.3.2.5

Opruimingsgegevens

Gegevens in verband met de opruiming van een dier (sterfte, verkoop aan andere fokker, verkoop als slachtrijp vee) kunnen op elk ogenblik in de levenscyclus van het dier verzameld en geregistreerd worden. Inzake opruiming kunnen 3 elementen geregistreerd worden: -

aard van opruiming; reden van opruiming; ouderdom bij opruiming (de ouderdom wordt niet als datum doch wel als een periode in de levenscyclus genoteerd: vb tussen 15 en 30 dagen).

2.3.2.6

Andere informatie

2.3.2.6.1

van het kalf

Als bijkomende informatie wordt voor de mannelijke dieren de lineaire beoordeling, gegeven bij de stamboekopname of rond de slachtperiode, en de slachtgegevens (SEUROP-klassering en geslacht gewicht) geregistreerd. Voor de vrouwelijke dieren betreft het meestal uitsluitend de lineaire beoordeling. 2.3.2.6.2

van de ouders

Ter gelegenheid van de registratie van informatie van de kalveren worden van de ouders eveneens een aantal gegevens bijgehouden. Voor de vader wordt naast het stamboeknummer ook zijn naam, het ras en zijn testperiode genoteerd. Van de moeder wordt naast het sanitelnummer haar eventuele naam en stamboeknummer bijgehouden evenals het ras, het veetype (melkrichting of vleesrichting), de haarkleur, het bedrijfsnummer en informatie over haar opruiming.

10

2.4

Procedure van gegevensinzameling

2.4.1

Basisinformatie

Het ingevulde merkluik van het identificatiedocument (Sanitel) van elk geboren kalf dat normaal doorgezonden wordt naar het Provinciaal Verbond voor Dierenziektenbestrijding wordt voor deze bedrijven, in onderling akkoord tussen alle betrokken partijen, doorgestuurd naar het bureel van de Dienst Ontwikkeling Dierlijke productie (buitendienst Hasselt). Aldus zijn van elk kalf reeds de volgende gegevens bekend: de identiteit van de verantwoordelijke of de veehouder, het sanitel nummer, de geboortedatum, het geslacht, de haarkleur en sedert de laatste aanpassing van het Sanitel systeem, ook het sanitelnummer van de moeder en het veetype. Op de bovenzijde van het merkluik wordt een strook gekleefd die de andere gevraagde basisinformatie bevat: o.a. de eventuele naam, de afstamming, het afkalfnummer, het ras, of het kalf al dan niet in het geboorteboek ingeschreven wordt en vaak ook het geboortegewicht. Op deze algemene werkwijze bestaat momenteel één uitzondering. Sedert het najaar 1997, is men binnen de V.R.V. gestart met een eerste proeffase voor telefonische digitale geboortemelding. De basisgegevens van de kalveren, geboren op de bedrijven die aan deze proeffase meewerken, worden via een elektronische drager, aangemaakt door de V.R.V., aan de Dienst Ontwikkeling Dierlijke productie overgemaakt. Al deze basisinformatie wordt opgeslagen in een computerbestand.

2.4.2

Informatie bij de geboorte en op de leeftijd van 12 en 24 maanden

Deze bijkomende informatie wordt op regelmatige tijdstippen op de bedrijven ingezameld. De reeds ontvangen basisinformatie wordt op een testfiche overgebracht. De bedrijfsleider wordt voorafgaandelijk verwittigd van het trimestrieel bedrijfsbezoek dat een medewerker van de Dienst Ontwikkeling Dierlijke productie zal brengen met het oog op de gegevensinzameling om aldus op een efficiënte wijze te kunnen werken. De bezoeken worden grondig voorbereid en werkformulieren worden aangemaakt. Alle verzamelde informatie wordt in een databank geregistreerd.

2.4.3

Andere bijkomende informatie

De gegevens van de lineaire beoordeling worden aan de Dienst bezorgd door de classificeerder van het Belgisch witblauw stamboek. De slachtgegevens worden aangereikt door de veehouder zelf.

11

2.5

Uitwisseling van informatie

Met de bij dit project betrokken organisaties in de rundveehouderij, namelijk de Provinciale Verbonden voor Dierenziektenbestrijding, de Vlaamse Rundveeteelt Vereniging (V.R.V.), en het Belgisch witblauw rundveestamboek werden voorafgaand aan het opstarten van het project, afspraken tot uitwisseling van informatie gemaakt. Met de Provinciale Verbonden voor Dierenziektenbestrijding werd, in overleg met Dr. A. RASKIN, coördinator voor Vlaanderen van de Inspectie-generaal Veterinaire Diensten (DG 5), overeengekomen dat de merkluiken door de veehouders naar het bureel van de buitendienst Ontwikkeling Dierlijke productie te Hasselt verstuurd worden. Van daaruit worden het merkluik, na het aanbrengen van een datum van aankomst, doorgestuurd naar de verbonden waaronder het betreffende bedrijf ressorteert. Dit doorsturen gebeurt wekelijks. Met de V.R.V. werden volgende afspraken gemaakt: -

V.R.V. ontvangt elke week een kopie van elk ingestuurd merkluik;

-

V.R.V. ontvangt van de Dienst alle informatie ingezameld bij de bezoeken (3 maand, 1 jaar) en nemen deze mee in de berekeningen;

-

V.R.V. bezorgt de Dienst Ontwikkeling alle gekende inseminatiegegevens;

-

V.R.V. bezorgt de Dienst Ontwikkeling de gegevens van de telefonische geboortemeldingen.

Met het Belgisch witblauw stamboek werd overeengekomen: -

de classificeerders voeren de lineaire beoordeling uit op alle dieren op de projectbedrijven;

-

het stamboek maakt deze gegevens over aan de Dienst Ontwikkeling.

In het kader van wetenschappelijk onderzoek, betoelaagd door DG 6 - Dienst Betoelaagd onderzoek (ex-IWONL), worden gegevens uitgewisseld met de Universiteit Gent, Faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen Vakgroep Dierlijke productie (Prof. Dr. ir. S. De Smet).

12

13

3

Resultaten

In deze brochure worden de resultaten bestudeerd van de informatie ingezameld bij de bedrijfsbezoeken tot eind 1998. De berekende resultaten zullen achtereenvolgens weergegeven worden per bedrijf, in functie van het geslacht van de kalveren, in functie van het kalfnummer van de moeder, per stier. Bovendien wordt informatie gegeven over voorkomende afwijkingen en over sterfte en wordt de beoordeling geëvalueerd van uiterlijke bouw en voedingsniveau beoordeeld op de leeftijd van 3 maand en 12 maand. Ook de invloed van beengebreken op diverse parameters en de gemiddelde score van diverse kenmerken in functie van enkele bedrijfsparameters en in functie van bouw en voedingsniveau worden bestudeerd.

3.1

Bedrijfsinformatie

De bedrijven hebben hun nummer behouden die zij gekregen hebben in deel 1 van de reeks brochures over de projectbedrijven in Vlaanderen. Hierdoor wordt een vergelijking van diverse resultaten mogelijk. In tabel 1 wordt enige informatie omtrent deze bedrijven gegeven, meer bepaald het aantal kalveren, geboren tot eind november 1998, dat in het volledig gegevensbestand is opgeslagen, het aantal van deze kalveren ouder dan 14 maanden, het aantal kalveren waarvan informatie rond de leeftijd van 14 maanden bekend is en de procentuele stamboekdeelname. Inzake het type van de uitbating wordt de zelfde code vermeld als in deel 1, ook indien deze ondertussen zou gewijzigd zijn. De aard van de huisvesting betreft in deze brochure de huisvesting in de leeftijdsgroep van 6 tot 14 maanden. Uit de gegevens valt af te leiden dat: In totaal zijn reeds 5 589 kalveren geregistreerd, hetzij gemiddeld 124 per bedrijf; -

Van deze groep kalveren hebben er 3 701 de leeftijd van 14 maanden overschreden, hetzij 66 %;

-

Er is informatie verzameld van 1 577 kalveren, hetzij gemiddeld 35 per bedrijf;

-

In percentage uitgedrukt betekent dit dat van 43 % van de mogelijk beschikbare kalveren informatie rond de leeftijd van 14 maanden is ingezameld;

-

De stamboekdeelname ligt met 79 % iets lager dan bij de eerste publicatie.

14 Tabel 1

Bedrijfsinformatie van de projectbedrijven

Aantal kalveren Code type waarvan uitbating informatie bekend is op de leeftijd tot ± 14 maand (3)

% stb

Aard van de huisvesting van de kalveren ouder dan 6 maand

(1)

(2)

Aantal kalveren ouder dan 14 maand in volledig bestand

1

334

223

49

4

96

2

296

208

51

4

98

3

278

219

88

4

98

4

247

183

11

2

34

5

189

114

36

4

95

6

157

108

20

2

89

7

204

132

86

4

75

8

179

117

51

4

96

9

154

99

14

2

88

gesloten stal of loods gesloten stal

10

139

93

23

2

55

gesloten stal

11

201

141

70

4

76

12

166

104

17

1

89

open frontstal met windscherm gesloten stal

13

205

128

60

2

99

gesloten stal

14

145

108

26

2

100

15

174

107

65

2

58

gebonden of los in een gesloten stal buitenbeloop

16

117

80

61

2

97

Nummer van het bedrijf

Aantal kalvere n in het volledig bestand

(4)

gesloten jongveestal met buitenbeloop open frontstal open frontstal of buitenbeloop open frontstal of loods met buitenbeloop gesloten stal met buitenbeloop gesloten stal met buitenbeloop open frontstal

open frontstal met buitenbeloop

15


% stb


(1)

(2)


17

114

64

24

2

89

18

97

69

40

4

97

19

135

104

42

1

97

20

113

72

40

2

15

21

101

63

21

1

15

22

127

71

54

2

25

23

100

78

39

1

34

open loods of gesloten stal gesloten stal

24

103

65

34

2

0

open loods

25

106

63

14

2

96

open frontstal

26

62

45

20

2

98

27

107

74

28

2

97

gesloten stal met buitenbeloop gesloten stal

28

79

46

30

2

100

open frontstal

29

64

49

15

4

79

gesloten stal

30

89

46

27

2

49

open frontstal

31

79

43

22

2

36

32

111

63

68

2

96

gesloten stal of buitenbeloop open frontstal

33

96

61

50

2

97

34

64

45

25

4

98

35

76

56

25

4

89

gebonden in een gesloten stal open frontstal of gebonden in een gesloten stal gesloten stal

36

66

45

23

2

43

open frontstal

37

66

46

15

2

98

open loods



(4)

gesloten loods of open frontstal gesloten stal gesloten stal of loods open frontstal met buitenbeloop gesloten stal

16


(2)

38

76

45

39

1

92

open loods

39

75

37

21

2

96

gesloten stal

40

75

37

28

2

84

41

69

45

43

2

85

open loods of gebonden in een gesloten stal gesloten stal

42

47

31

9

4

59

open frontstal

43

42

27

19

2

76

open frontstal

44

37

28

26

2

86

45

28

19

8

4

100

open frontstal met windscherm gesloten stal


5589

Gemiddeld

In % t.o.v. het totaal aantal kalveren in het volledig bestand

(4)

% stb

(1)

Totaal

(1) (2) (3)




3701

124

100

1577 82

66

(4)

35

79

28

de bedrijven behouden hun nummer uit deel 1 kalveren geboren tot eind november 1998 code type uitbating 1 melken: de koeien worden gemolken en de kalveren worden rauwe melk of kunstmelk toegediend 2 zuigen: de koeien zogen de kalveren 3 beide: een combinatie van melken en zuigen 4 noch melken, noch zuigen: de koeien worden kort na het kalven drooggezet en de kalveren ontvangen rauwe melk of kunstmelk % stamboek deelname op basis van alle kalveren in het volledig bestand % = procentuele stamboekdeelname: te interpreteren als de wens van de veehouder, uitgedrukt in de periode kort na de geboorte het kalf, het te willen inschrijven in het stamboek

17

3.2

Gemiddelde resultaten per bedrijf

In dit deel van de brochure wordt het gemiddelde per bedrijf weergegeven van de volgende kenmerken: borstomtrek en berekend gewicht (tabel 2), schofthoogte en romplengte (tabel 3), voedingsniveau, bouw en waarde (tabel 4). In de titel van de tabellen is telkens weergegeven “op de leeftijd van ± 12 maand”. Uit de tabellen zal blijken dat deze aanduiding zeer benaderend is en onderhevig aan zeer grote schommelingen. Vooral verschillen in leeftijd bij de meting maar ook verschillen in de verhouding tussen de geslachten (stieren, vaarzen - zie ook hoofdstuk 3.3 op blz. 25) beïnvloeden in sterke mate het gemiddeld resultaat van de metingen. Bij de lezing en interpretatie van de gemiddelde resultaten per bedrijf dient de lezer met dit gegeven rekening te houden. De gemiddelde bedrijfsresultaten zijn hierna ongecorrigeerd weergegeven. In een verder deel van deze brochure (3.12 Regressievergelijkingen in functie van de leeftijd – blz. 61 en volgende) worden de borstomtrek, de romplengte en de schofthoogte herberekend naar de leeftijd van 400 dagen. In de tabellen 2 en 3 is per bedrijf het aantal kalveren opgenomen waarvan de meting van borstomtrek respectievelijk schofthoogte en romplengte effectief is uitgevoerd. In tabel 2 is bovendien een percentage berekend van het aantal gemeten kalveren t.o.v. de mogelijks te meten kalveren (voorbeeld voor bedrijf 1: 63 % of 31 van 49 kalveren). Om, zoals hoger gezegd, een nuttige vergelijking tussen de bedrijven te kunnen maken is de gemiddelde leeftijd weergegeven. In totaal is van 1 057 kalveren die op dat ogenblik nog in leven waren de volledige informatie ingezameld. Uit tabel 2 blijkt dat, op één uitzondering na, op alle projectbedrijven dieren gemeten en beoordeeld zijn. Gezamenlijk maakt de groep gemeten en beoordeelde dieren 67 % uit van de opgevolgde dieren. Tussen de bedrijven schommelt dit percentage van 11 tot 100 %. De dieren zijn gemiddeld 401 dagen oud, met een zeer grot spreiding tussen de bedrijven. De niet-gecorrigeerde borstomtrek bedraagt gemiddeld 180,65 cm en het daaruit berekende levend, niet uitgevast, gewicht situeert zich op 435 kg. Bij de berekening van het gewicht wordt dezelfde formule gehanteerd als deze die gebruikt wordt bij het nakomelingenonderzoek dat georganiseerd wordt door het witblauw stamboek:

Berekend gewicht = 0,0005691 x (gemeten borstomtrek)2,607

18 Tabel 2


Gemiddelde borstomtrek en berekend gewicht van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand per bedrijf

Kalveren

Gemiddeld

Aantal

% (1)

Leeftijd (dagen)

Borstomtrek (cm)

1

31

63

394

180,45

Berekend gewicht (2) (kg) 434

2

46

90

443

182,28

446

3

52

59

397

182,94

450

4

11

100

433

189,64

494

5

23

64

378

181,30

439

6

8

40

446

186,25

471

7

72

84

372

184,21

458

8

32

63

381

178,41

421

9

10

71

424

196,70

543

10

11

48

358

166,18

350

11

46

66

431

185,41

466

12

13

76

410

182,23

445

13

30

50

398

190,70

501

14

25

96

447

194,00

524

15

10

15

586

177,90

418

16

51

84

436

176,08

407

17

13

54

401

177,00

413

18

39

98

401

180,87

437

19

35

83

395

183,69

455

20

33

83

375

172,64

387

21

20

95

401

185,20

464

22

49

91

375

167,39

357

23

37

95

361

185,49

466

24

32

94

393

181,97

444

19


Kalveren

Gemiddeld

Aantal

% (1)

25

8

57

425

185,00

Berekend gewicht (2) (kg) 463

26

8

40

352

163,88

338

27

3

11

412

200,00

567

28

19

63

377

181,21

439

29

0

0

30

25

93

362

180,52

434

31

20

91

357

173,35

391

32

41

60

390

169,37

368

33

24

48

488

183,50

453

34

11

44

356

175,91

406

35

12

48

316

176,50

410

36

17

74

481

181,59

441

37

6

40

384

187,17

477

38

29

74

405

183,10

451

39

16

76

382

187,13

477

40

19

68

379

171,84

382

41

21

49

353

182,81

449

42

7

78

407

181,29

439

43

18

95

441

176,33

409

44

17

65

433

182,76

449

45

7

88

482

179,43

429

1057

67 401

180,65

435

Totaal Gemiddeld (1) (2)

Leeftijd (dagen)

Borstomtrek (cm)

percentage kalveren waarvan de borstomtrek is gemeten berekend gewicht op basis van de borstomtrek volgens de formule op blz. 17

20 Tabel 3


Gemiddelde schofthoogte en romplengte van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand per bedrijf

Aantal

Gemiddeld

1

31

Leeftijd (dagen) 394

Schofthoogte (cm) 114,87

Romplengte (cm) 137,16

2

46

443

114,93

138,72

3

52

397

113,96

138,13

4

11

433

119,27

140,64

5

23

378

115,26

136,83

6

8

446

118,63

138,50

7

72

372

115,67

137,78

8

32

381

113,94

136,00

9

10

424

118,00

142,70

10

11

358

108,45

127,64

11

45

431

116,38

137,20

12

13

410

115,69

138,38

13

30

398

118,90

143,17

14

25

447

118,16

141,76

15

10

586

113,50

137,20

16

51

436

111,25

134,41

17

13

401

113,23

136,00

18

39

401

115,38

139,51

19

35

395

114,37

140,57

20

33

375

111,52

133,36

21

20

401

116,60

139,30

22

49

375

109,10

131,41

23

37

361

114,95

139,24

24

32

393

114,97

137,28

21


Aantal

Gemiddeld

25

8

Leeftijd (dagen) 425

26

8

352

110,88

131,63

27

3

412

121,00

147,00

28

19

377

114,05

140,58

29

0

30

25

362

115,48

139,08

31

20

357

112,45

138,30

32

41

390

111,07

135,22

33

24

488

115,08

139,50

34

11

356

109,45

132,45

35

12

316

112,08

134,25

36

17

481

116,35

139,76

37

6

384

114,83

137,33

38

26

405

114,92

138,66

39

16

382

116,44

146,00

40

19

379

110,00

133,26

41

21

353

113,43

140,57

42

7

407

116,86

139,57

43

18

441

113,28

136,89

44

17

433

117,35

140,71

45

7

482

115,71

135,29

401

114,32

137,64

Totaal Gemiddeld

Schofthoogte (cm) 117,00

Romplengte (cm) 137,00

1053

22 Tabel 4

Gemiddelde scores voor voedingsniveau, uiterlijke bouw en gemiddelde waarde van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand per bedrijf


Voedingsniveau (1)

Bouw (2)

Waarde (BEF/kg)

1

1,35

7,84

110,74

2

2,02

7,39

110,39

3

1,67

7,79

108,10

4

2,09

7,18

95,55

5

2,17

7,57

113,17

6

2,13

7,38

111,75

7

2,19

7,49

105,14

8

2,06

7,78

111,41

9

2,00

7,40

106,00

10

3,18

6,82

103,27

11

2,43

7,26

104,20

12

1,62

7,85

103,69

13

1,90

7,57

112,47

14

2,04

7,40

97,60

15

3,90

6,80

102,60

16

2,51

7,57

109,61

17

2,38

7,31

108,08

18

2,23

7,49

108,23

19

2,06

7,43

106,94

20

2,85

7,33

102,76

21

2,40

6,95

100,55

22

2,78

7,02

103,92

23

2,08

7,05

100,16

23


(1) (2)

Voedingsniveau (1)

Bouw (2)

Waarde (BEF/kg)

24

2,59

7,16

106,28

25

2,88

7,13

103,38

26

2,75

7,38

99,50

27

2,00

7,67

105,33

28

1,65

7,80

110,47

29

---

---

---

30

2,16

7,16

105,04

31

2,20

7,00

102,15

32

2,37

7,32

108,88

33

2,63

7,63

108,63

34

1,82

8,36

114,45

35

1,83

7,92

105,92

36

2,88

7,18

94,71

37

2,17

7,33

101,67

38

2,28

7,38

105,17

39

2,13

7,50

108,19

40

2,37

7,53

110,37

41

1,71

7,67

110,48

42

2,29

7,57

108,57

43

2,83

7,11

102,00

44

2,18

7,71

111,76

45

2,71

7,29

104,14

Aantal Gemiddeld

1058 2,25

1058 7,40

1057 106,44

voedingsniveau code 1=uitstekend, 2=zeer goed, 3=goed, 4=onvoldoende bouw code 6=vlees, 7=goed vlees, 8=zeer goed vlees, 9=extra vlees

24

In tabel 3 (blz. 20 en 21) zijn de schofthoogte en romplengte weergegeven. Gemiddeld liggen deze waarden op 114,32 cm voor de schofthoogte en 137,64 cm als romplengte. Uiteraard is ingevolge de grote verschillen in leeftijd de spreiding tussen de bedrijven voor deze kenmerken ook aanzienlijk. Tabel 4 (blz. 22 en 23) bevat de gemiddelde scores voor voedingsniveau, uiterlijke bouw en de gemiddelde waarde van de kalveren op de leeftijd van ongeveer 12 maanden per bedrijf. Voor het voedingsniveau wordt op een schaal van 1 (uitstekend) tot 4 (onvoldoende) een gemiddelde van 2,25 berekend. Ook hier valt een behoorlijke spreiding te noteren met als uiterste waarden 1,65 en 3,90. De bedrijven scoren voor de bouw op een schaal gaande van 6 (vleestype) tot 9 (extra vleestype) gemiddeld 7,40. Er valt een redelijke spreiding tussen de bedrijven waar te nemen, met uitschieters in negatieve zin, die gaan tot 6,80 en deze in positieve zin, die uitkomen op 8,36. De waarde, uitgedrukt in BEF per kg levend gewicht, is een schatting van de verwachte verkoopwaarde indien het betreffende dier op dat ogenblik slachtrijp zou zijn en tot het mannelijk geslacht behoort. Dit is trouwens de procedure die gehanteerd wordt in het nakomelingenonderzoek van de KI-stieren zoals georganiseerd door het witblauw stamboek en uitgevoerd door de Vlaamse Rundveeteelt Vereniging (V.R.V.) in Vlaanderen en de provinciale verenigingen in het Zuiden van het land. Uiteraard zit er hier tussen de bedrijven en binnen de bedrijven heel wat variatie op. Deze variatie is onder meer het gevolg van de conformatie, de marktomstandigheden op het ogenblik van beoordelen en van toevallige omstandigheden. De impact van de parameters uiterlijke bouw en voedingsniveau op een aantal andere parameters wordt verder in hoofdstuk 3.10 (blz. 57 en 58) behandeld.

25

3.3

Gemiddelde resultaten in functie van het geslacht

Tabel 5 geeft de gemiddelde score van een aantal kenmerken van de kalveren in functie van hun geslacht. Hieruit valt onder meer af te leiden dat: B

de stieren gemiddeld een borstomtrek hebben van 185,03 cm terwijl deze voor de vaarzen 173,47 cm bedraagt;

B

de romplengte gemiddeld 138,97 cm bedraagt voor de stieren en 135,45 cm voor de vaarzen;

B

de schofthoogte van de stieren 3,55 cm hoger is dan deze van de vaarzen (115,67 cm tegenover 112,12 cm);

B

voor de berekening van het gewicht op basis van de borstomtrek de formule gebruikt wordt die vermeld is op blz. 17, de stieren wegen aldus 463 kg en de vaarzen 391 kg;

B

van 38 stieren het exact gewicht gekend is; dit gewogen gewicht situeert zich gemiddeld op 546,87 kg;

B

de bouw voor de stieren gemiddeld op 7,46 uitkomt en voor de vaarzen op 7,36 (een luttel verschil);

B

het verschil in voedingsniveau groter is ten voordele van de stieren: namelijk 2,15 (stieren) tegenover 2,40 (vaarzen). Een normale situatie, zo lijkt ons, omdat het vrouwelijk vee vooral voor de fokkerij voorbestemd is;

B

inzake de waarde er niet alleen een opsplitsing gemaakt is tussen de geslachten maar tevens tussen de jaren 1997 en 1998 omdat er tussen beide jaren een behoorlijk prijsverschil in de handel waargenomen wordt. Het prijsverschil (ten voordele van de stieren) bedraagt 2,19 BEF voor de dieren beoordeeld in het jaar 1997 en 4,10 BEF voor de dieren beoordeeld in het jaar 1998. Het verschil tussen de beide jaren geeft voor alle dieren een stijging van 8,98 BEF van 1997 naar 1998.

26 B

bijkomend wordt in dit overzicht ook een vergelijking gemaakt van een groep van 27 dieren waarvan zowel de borstomtrek als het gewicht bekend zijn. Voor deze dieren, met een gemiddelde borstomtrek van 195,19 cm kan op basis van voornoemde formule een levend gewicht van 532,61 kg berekend worden terwijl de wegingen een gemiddelde van 538,15 kg opleverden.

In figuur 2 zijn de gewogen gewichten van de kalveren bij geboorte en de berekende gewichten op de leeftijd van ongeveer twaalf maanden in functie van het geslacht samengebracht. Figuur 3 geeft de waarden van de borstomtrek voor deze groepen dieren aan, terwijl figuur 4 eenzelfde beeld brengt van de romplengte.

Tabel 5

Gemiddelde score van een aantal kenmerken van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand in functie van hun geslacht

Stieren

Vaarzen

Alle dieren

Kenmerk Aantal

Gemiddeld

Aantal

Gemiddeld

Aantal

Gemiddeld

Borstomtrek (cm)

656

185,03

401

173,47

1057

180,65

Romplengte (cm)

656

138,97

401

135,45

1057

137,64

Schofthoogte(cm)

659

115,67

401

112,12

1060

114,33

Berekend gewicht (kg)

656

463,33

401

391,19

1057

435,28

Gewogen gewicht (kg)

38

546,87

0

---

Waarde (BEF) Bezoek in 1997 Bezoek in 1998 Bouw

278 377 657

101,29 111,46 7,46

100 300 401

99,10 107,36 7,36

378 677 1058

100,71 109,64 7,42

Voedingsniveau

657

2,15

401

2,40

1058

2,25

(1)

Gemiddelde borstomtrek en gewicht van de kalveren waarvan beide kenmerken gemeten of gewogen zijn Borstomtrek (cm) 27 195,19 Gewogen gewicht (kg)

27

538,15

Berekend gewicht (kg)

27

532,61

(1)

het gemiddeld gewogen gewicht van alle dieren wordt niet weergegeven omdat er uitsluitend stieren gewogen zijn en er daardoor een verkeerd gemiddeld beeld ontstaat

27

600 500 400 300 200 100 0 geboorte

vaarzen

Figuur 2

3 maand 12 maand 24 maand leeftijd van de kalveren totaal

36 maand

stieren

Gemiddeld gewogen gewicht van de kalveren bij geboorte en berekend gewicht op de leeftijd van ± 12 maand in functie van hun geslacht

28

200 150

100

50 0 geboorte

3 maand 12 maand 24 maand leeftijd van de kalveren

vaarzen

Figuur 3

totaal

36 maand

stieren

Gemiddelde borstomtrek van de kalveren op de leeftijd van ± 3 maand en ± 12 maand in functie van hun geslacht

29

200 150

100

50 0 geboorte

3 maand 12 maand 24 maand leeftijd van de kalveren

vaarzen

Figuur 4

totaal

36 maand

stieren

Gemiddelde romplengte van de kalveren op de leeftijd van ± 3 maand en ± 12 maand in functie van hun geslacht

30

3.4

Gemiddelde resultaten in functie van het kalfnummer van de moeder

Tabel 6 geeft het gemiddelde van een aantal kenmerken in functie van het kalfnummer van de moeder. De gemiddelde leeftijd van de gemeten en beoordeelde kalveren in functie van het kalfnummer van de moeder ligt behoorlijk dicht bij mekaar en situeert zich rond 400 dagen. Vergelijkingen zijn derhalve mogelijk. Voor wat de borstomtrek betreft, kan een stijging vastgesteld worden van kalfnummer 1 naar kalfnummer 3, om voor volgende kalfnummers opnieuw te dalen. Voor romplengte en schofthoogte worden nauwelijks verschillen opgetekend. Aangezien het gewicht berekend wordt op basis van de borstomtrek, zal het logischerwijze ook stijgen van kalfnummer 1 naar kalfnummer 3. Een identieke vaststelling is opgetekend inzake de gewogen geboortegewichten (tabel 6 uit de eerste brochure), namelijk een toename van het gewicht van kalfnummer 1 naar kalfnummer 3. Hieruit mag wellicht besloten worden dat er een positief verband bestaat tussen prenatale (voor de geboorte) groei en postnatale (na de geboorte) groei. Met betrekking tot de waarde van de kalveren blijkt uit tabel 6 dat het kalfnummer hierop geen invloed heeft, enkel de ET-kalveren worden iets hoger gewaardeerd. Waarschijnlijk ligt de betere genetica hier aan de basis, maar ook een rijker voedingsniveau zal dit mee bepalen. In vergelijking met de gemiddelde waardering van de kalveren uit de kalfnummers 1, 2 en 3, worden de kalveren uit de kalfnummers 4, 5 en meer inzake voedingsniveau lager gewaardeerd en de ET-kalveren duidelijker hoger. Uit deze vaststelling kan besloten worden dat de veehouder duidelijk veel meer zorg besteedt aan zijn ET-kalveren dan aan de kalveren geboren uit oudere koeien. De ET-kalveren hebben voor de uiterlijke bouw een hogere beoordeling gekregen dan de andere kalveren.

31

Tabel 6

Gemiddelde score van een aantal kenmerken van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand in functie van het kalfnummer van de moeder

Kalfnummer van de moeder

1

2

3

4

5 en +

ET

Alle kalveren

320 179 320 137 320 114 320 427 320 106 2,30

260 181 260 138 259 115 260 440 260 105 2,31

157 184 157 138 156 115 157 454 157 105 2,23

66 180 66 138 65 114 66 433 66 105 2,36

37 183 37 138 36 115 37 452 37 106 2,46

195 179 195 137 195 114 195 426 195 110 1,98

1035 181 1035 138 1031 114 1035 435 1035 106 2,25

7,42

7,32

7,34

7,29

7,33

7,69

7,40

320 404

260 404

157 400

66 393

37 429

195 386

1035 400

Kenmerk Borstomtrek

Voedingsniveau

Aantal Gemiddeld Aantal Gemiddeld Aantal Gemiddeld Aantal Gemiddeld Aantal Gemiddeld Gemiddeld

Bouw

Gemiddeld

Leeftijd

Aantal Gemiddeld

Romplengte Schofthoogte Berekend gewicht Waarde

(cm) (cm) (cm) (kg) (BEF)

(dagen)

32

3.5

Gemiddelde resultaten per stier

Tabel 7 geeft per stier een overzicht van de gemiddelden van een aantal parameters. De 33 in de tabel opgenomen stieren hebben elk tenminste 10 beoordeelde en gemeten nakomelingen in dit onderzoek. De stieren zijn vermeld in volgorde van dalend aantal gemeten en beoordeelde nakomelingen. De betreffende 33 stieren hebben samen 580 nakomelingen in deze studie. Op de laatste lijn van de tabel zijn de gemiddelden vermeld van alle kalveren die op de leeftijd van ± 12 maanden gemeten en beoordeeld zijn (aantal = 1 057). Deze kalveren zijn afkomstig van 223 verschillende vaders, het aantal nakomelingen per stier bedraagt derhalve minder dan 5. Voor de volledigheid kan nog aangestipt worden dat van de voornoemde 223 stieren er 69 zijn met elk ten minste 5 beoordeelde nakomelingen, het betreft 835 kalveren. Bij de interpretatie van deze cijfers, die niet naar leeftijd en verhouding tussen de geslachten zijn gecorrigeerd, dient men zeer omzichtig te zijn. Ook inzake de waarde kan de invloed van de periode van beoordeling doorslaggevend zijn. Alleen de bouw geeft ons enig houvast en hierbij is wel wat relevante variatie te bespeuren met als extreme waarden 6,77 en 7,92.

33 Tabel 7

Aantal gemeten of beoordeelde nakomelingen en de gemiddelde score van enkele parameters per stier

Naam van de stier (1)

Gemiddelde waarde

Aantal nakomelingen (2) Borstomtrek (cm)

Romplengte (cm)

Schofthoogte (cm)

Bouw

Voedingsniveau

Waarde (BEF)

Leeftijd (dagen)

Eclatant

42

184

139

116

7,50

2,31

107

430

Eclat

35

182

139

115

7,20

2,43

101

397

Rivage

35

179

137

113

7,57

2,49

109

446

Breugel

29

185

139

115

7,86

1,90

112

374

Lelabel

26

179

137

113

7,38

2,31

109

376

Rival

25

170

136

112

7,24

2,60

107

373

Fausto

22

183

139

115

7,91

1,86

110

413

Bart

22

177

135

113

6,91

2,36

96

377

Guliver

21

184

141

115

7,90

1,86

109

428

Taquin

21

180

137

114

7,81

2,00

111

427

Drama

19

185

138

116

7,26

2,05

101

375

Marquis

19

189

143

119

7,11

2,05

107

400

Napoleon

19

178

136

114

7,79

2,11

108

376

34


Aantal nakomelingen (2)

Gemiddelde waarde

Borstomtrek (cm)

Romplengte (cm)

Schofthoogte (cm)

Bouw

Voedingsniveau

Waarde (BEF)

Leeftijd (dagen)

Dictateur

18

186

137

116

7,28

2,61

101

405

Classique

18

189

142

117

7,56

2,00

107

434

Fervent

17

169

134

110

7,29

2,65

108

349

Luron

17

171

136

110

7,18

2,59

105

353

Makro

16

183

140

116

7,50

1,87

106

441

Lutin

15

181

141

115

7,33

2,53

104

442

Agitateur

15

182

139

116

7,33

2,47

98

453

As

15

184

140

116

7,13

2,27

108

393

Dandy

14

188

141

118

7,64

2,14

107

414

Ministre

13

189

141

115

7,92

2,15

108

404

Bison

13

183

140

114

7,54

1,54

108

401

Brulot

13

183

139

115

7,92

1,77

110

424

Jeroen

13

180

136

115

6,77

2,38

99

437

Elite

13

184

137

116

7,08

2,46

100

377

Visconti

12

171

135

111

7,50

2,08

113

350

35


Aantal nakomelingen (2)

Gemiddelde waarde

Borstomtrek (cm)

Romplengte (cm)

Schofthoogte (cm)

Bouw

Voedingsniveau

Waarde (BEF)

Leeftijd (dagen)

Hebreu

11

176

138

113

7,55

1,82

110

413

Galopeur

11

177

137

112

7,73

2,00

112

376

Dragon

11

180

138

115

7,91

1,64

112

382

Domino

10

175

135

112

7,60

1,50

109

398

Urbain

10

182

137

115

7,50

2,40

107

373

181

138

114

7,44

2,25

106

401

Totaal aantal (3) Gemiddeld (1) (2)

1057

Stieren met minstens 10 nakomelingen Kalveren waarvan de borstomtrek gemeten is, het is mogelijk dat het aantal nakomelingen per stier waarop het gemiddelde voor de andere parameters is berekend licht afwijkt van het aantal vermeld in de tabel

36

3.6

Afwijkingen en sterfte bij de kalveren

3.6.1

Afwijkingen

Tabel 8 geeft de aard en de frequentie weer van de afwijkingen die voorkomen bij de kalveren. De bijbehorende gemiddelde score voor diverse parameters is ook aangegeven. In dit onderzoek zijn de beengebreken ook de meest voorkomende afwijkingen. De te korte onderkaak of varkensmuil is een afwijking die zich op deze leeftijd duidelijk begint te manifesteren, terwijl de afwijkingen in de onderkaak (vergroeiing) en dikke tong meer naar de achtergrond opschuiven. Met betrekking tot het gemiddelde van een aantal parameters in functie van de aard van afwijking dient gewaarschuwd te worden geen al te diepgaande conclusies te trekken omwille van de lage aantallen. Figuur 5, blz. 38, geeft wat verheldering over de verschillen tussen de dieren of ze al dan niet aangeboden worden voor inschrijving in het stamboek. Hierbij zijn de bedrijven ingedeeld in drie groepen al naargelang hun gemiddelde graad van stamboekdeelname: groep 1 (meer dan 85 %), groep 2 (tussen 50 en 85 %), groep 3 (lager dan 50 %). De procentuele stamboekdeelname dient geïnterpreteerd te worden als de gemiddelde wens van de veehouder bij de geboorte van het kalf het te willen inschrijven in het stamboek. De definitieve beslissing om het kalf ook daadwerkelijk in te schrijven, wordt pas later genomen. Bij de vergelijking van het % kalveren met een afwijking op ± 3 maand tussen de 3 groepen valt op dat groep 2 (stamboekdeelname tussen 50 en 85 %) de laagste frequentie heeft en dat groep 1 (stamboekdeelname > 85 %) de hoogste frequentie heeft. Uit de vergelijking van de relatieve frequentie van kalveren met een afwijking in functie van de al dan niet stamboekinschrijving blijkt:

- Groep 1

de kalveren die niet aangeboden worden voor stamboekdeelname vertonen een licht hoger percentage kalveren met een afwijking

- Groep 2

geen verschil tussen de groep stamboekkalveren en de groep niet-stamboekkalveren

- Groep 3

in geval van stamboekinschrijving wordt de voorkeur gegeven aan kalveren met een lage frequentie van voorkomen van afwijkingen.

37 Tabel 8

Aard en frequentie van de voorkomende afwijkingen bij de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand en hun bijbehorende gemiddelde score van enkele parameters

Frequentie

Aard van de afwijking

Bijbehorend gemiddeld

code Berekend gewicht (kg)

Borstomtrek

Romplengte

Schofthoogte

Waarde

Bouw

Voedingsniveau

(cm)

(cm)

(cm)

(BEF/kg)

Achterpoten - krom

26

19

438,80

181,21

136,05

112,32

110,6

7,42

2,79

Varkensmuil

40

17

405,64

175,83

137,65

112,94

105,9

7,29

2,53

Voorpoten

20

9

420,85

178,33

136,22

113,23

103,9

7,33

2,44

Achterpoten - recht

25

8

398,47

174,63

133,25

111,63

107,8

7,75

2,38

Onderkaak

31

8

423,44

178,75

138,75

114,75

108,9

7,88

1,63

Andere

90

4

423,44

178,75

136,25

112,50

111,8

7,25

2,00

Achterpoten – andere

27

3

433,27

180,33

132,33

111,33

112,7

7,67

3,00

Strekpoot

28

2

415,77

177,50

135,00

111,50

108,0

8,00

2,00

Dwergachtig

15

1

292,00

155,00

121,00

100,00

100,0

6,00

4,00

Dikke tong, licht uithangend 30 Totaal aantal

1 82

377,23

171,00

132,00

111,00

99,0

8,00

3,00

38

10 9,4

8

9,2

8,3

6

6,1

6

5,7

4 2 0 Groep 1 (> 85 %)

Groep 2

Groep 3 (< 50 %)

Groepsindeling in functie van het % stamboekdeelname op het bedrijf

stamboekkalveren

Figuur 5

niet-stamboekkalveren

Percentage kalveren met een afwijking op ± 3 maand van 3 groepen van bedrijven ingedeeld naar hun graad van stamboekdeelname

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Groep

Aantal bedrijven

Aantal stamboekkalveren

Aantal nietstamboekkalveren

Gemiddeld aantal kalveren per bedrijf

Percentage stamboekdeelname

1

27

3 390

159

131

96

2

9

716

299

113

70

3

9

282

743

114

28

Alle

45

4 388

1 201

124

79

In deze tabel is enige informatie opgenomen met betrekking tot bovenstaande grafiek. Het betreft de volgende parameters per groep: het aantal bedrijven, stamboekkalveren en niet-stamboekkalveren, het gemiddeld aantal kalveren per bedrijf en het gemiddeld percentage stamboekdeelname.

39 Tabel 9 geeft het aantal kalveren met afwijkingen bij bezoek 1 en bezoek 2. Uit de analyse van deze tabel blijkt: -

1 362 van de 1 577 kalveren (= 86,4 %) vertonen noch bij bezoek 1, noch bij bezoek 2 een afwijking

-

54 kalveren die bij bezoek 1 geen afwijkingen vertoonden, evolueerden naar een toestand met afwijking (= 3,4 %)

-

142 kalveren vertoonden geen afwijking meer bij bezoek 2, alhoewel bij het eerste bezoek een afwijking vastgesteld werd (= 9,0 %)

-

Tenslotte is slechts bij 19 kalveren een afwijking vastgesteld zowel bij bezoek 1 als bij bezoek 2 (= 1,2 %).

In figuur 6 is voor de belangrijkste afwijkingen de relatieve frequentie van voorkomen afgebeeld bij bezoek 1 en bezoek 2. Zo blijkt dat de problemen in de voorpoten (code 20) gunstig evolueert met de leeftijd, net zoals de dikke tong (30 en 32) en in mindere mate de te rechte stand in de achterbenen (code 25). Daarentegen ziet men voor te kromme achterbenen (26), de vergroeide onderkaak (31), maar zeker de varkensmuil (40) een niet gewenste evolutie. Voor de kenmerken afwijkingen in de achterbenen, vergroeide onderkaak en varkensmuil is er zeker een genetisch determinisme. De kromme voorbenen zijn deels te verklaren door een genetisch determinisme en deels door een fenotypisch gevolg van de positie in de baarmoeder zoals gesuggereerd werd in deel 1.

40

Tabel 9

Aantal kalveren in functie van het voorkomen van afwijkingen op de leeftijd van ± 3 maand en ± 12 maand

Kalveren

Voorkomen van afwijkingen op de leeftijd van

Aantal

% 3 maand

12 maand

87

neen

neen

54

3

neen

ja

142

9

ja

neen

19

1

ja

ja

1 362

40 35 30 25 20 15 10 5 0 20

30

25 26 32 Code van afwijking

31

40

op de leeftijd van 3 maand op de leeftijd van 12 maand

Figuur 6

Relatieve frequentie van voorkomen van de belangrijkste afwijkingen in functie van de leeftijd van de kalveren (codes van afwijking:

20 - voorpoten 30 - dikke tong, licht uithangend 25 - achterpoten, recht 26 - achterpoten, krom 32 - dikke tong, zwaar uithangend 31 - onderkaak 40 - varkensmuil)

41

3.6.2

Sterfte

Tabel 10

Kalversterfte in functie van de leeftijd van het kalf

Gestorven kalveren

Leeftijd van de kalveren bij sterfte

(1)

% (1)

Voor het kalven

Gedurende het kalven

Binnen 48 uur

Binnen 15 dagen

Tussen 15 en 30 dagen

0,41

0,29

0,78

1,10

1,71

Tussen 1 en 4 maand

Na 4 maand

Totaal

1,83

3,51

9,63

% = aantal gestorven kalveren t.o.v. het totaal aantal kalveren (= 3 701)

Deze tabel 10 is samengesteld uit enerzijds de sterftecijfers van geboorte tot ± 4 maand (= 4,90 % - zie tabel 11 op blz. 43 uit deel 1) en anderzijds uit de sterftecijfers genoteerd in de volgende periode tot ± 12 maand (= 4,73 % - zie tabel 12 op blz. 44 van deze brochure). Dit totaal sterftecijfer van 9,63 % tot de leeftijd van ± 12 maand betekent een zwaar economisch verlies voor dit type van vleesveehouderij. In tabel 11 (blz. 42) wordt de frequentie van kalversterfte gegeven in functie van de oorzaken van sterfte. De ademhalingsstoornissen (code 30) blijken ook in dit onderzoek de belangrijkste oorzaak van sterfte tijdens de opfok. Doorgedreven wetenschappelijk onderzoek, relatie met opfokmethode, huisvesting en het brengen van informatie omtrent deze problematiek is niet uit de prioriteiten voor onderzoek en ontwikkeling weg te denken. Ook verteringsstoornissen (code 31), afwijkingen (code 20), ongevallen (code 18) en plotse dood (22) zijn belangrijke oorzaken van kalversterfte.

42 Tabel 11

Frequentie van kalversterfte volgens oorzaak

Oorzaken (1) Ademhalingsstoornissen

code 30

Aantal gestorven kalveren 48

% (2) 27,43

Verteringsstoornissen

31

30

17,14

Afwijkingen

20

26

14,86

Ongeluk

12

25

14,30

Plotse dood

22

17

9,71

Groeistoornissen

25

8

4,57

Andere ziekten

32

5

2,86

Witte vaarzenziekte

41

3

1,71

Andere oorzaken

90

9

5,14

Totaal aantal Totaal % (1) (2)

175

oorzaken gerangschikt in volgorde van aantal gestorven kalveren in % t.o.v. het totaal aantal gestorven kalveren

100

43 In deel 1 van de brochurereeks “Rundvleesproductie - resultaten van de projectbedrijven in Vlaanderen” zijn in tabel 2 de resultaten weergegeven van het percentage kalveren met een afwijking en het percentage gestorven kalveren, respectievelijk 8,15 en 4,9. In deze brochure zijn in tabel 12, voor de dieren die zowel een eerste als een tweede bezoek hebben gehad, het percentage dieren met een afwijking bij bezoek 1 en bezoek 2 weergegeven evenals het percentage sterfte tot de leeftijd van ± 4 maand (in de tabel aangeduid met deel 1) en tussen de leeftijd van ± 4 tot ± 12 maand (in de tabel aangeduid met deel 2). Uit voornoemde tabel 12 blijkt dat het percentage kalveren met een afwijking evolueert van 10,2 bij bezoek 1 naar 4,6 bij bezoek 2, een halvering. Bij vergelijking van de bedrijven onderling worden zeer grote verschillen vastgesteld: Afwijkingen van 0 tot 35,3 % kalveren bij bezoek 1 van 0 tot 16,7 % kalveren bij bezoek 2. Sterfte

van 0 tot 13,2 % in deel 1 van 0 tot 17,4 % in deel 2 van 2,2 tot 28,2 van geboorte tot de leeftijd van ± 12 maand.

Een hoog sterftepercentage mag dan al, ingevolge een eenzijdige selectie op conformatie, kenmerkend zijn voor het ras, toch blijkt uit tabel 12 dat een aantal bedrijven er in slagen door een goede of althans aangepaste bedrijfsvoering, dit probleem onder controle te houden. In tabel 13 worden per stier, althans deze die minstens 20 gecontroleerde nakomelingen in deze studie hadden, het aantal nakomelingen en het percentage kalveren met een afwijking bij bezoek 1 en bezoek 2 vermeld. Gemiddeld stellen we hier ook een halvering vast van de frequentie van voorkomen van afwijkingen. Een groep stieren volgt deze normale trend, een andere groep stieren heeft een positieve evolutie (lagere frequentie dan het gemiddelde). Daar tegenover staan enkele stieren die als echte “verervers” van afwijkingen mogen bestempeld worden. De veehouder heeft het recht deze stieren ten spoedigste te kennen, bij aankoop van sperma dient hij deze factor onder controle te houden.

44

3.6.3

Afwijkingen en sterfte van de kalveren per bedrijf

Tabel 12

Kalveren met een afwijking op ± 3 maand en op ± 12 maand, gestorven kalveren tot de leeftijd van ± 12 maand per bedrijf Nummer van het bedrijf

% kalveren met een afwijking op de leeftijd van

% gestorven kalveren

Deel 1

Deel 2

Totaal

3 maand

12 maand

0-4 maand

4-12 maand

0-12 maand

1

16,3

6,1

5,9

3,6

9,5

2

13,7

9,8

3,7

1,0

4,7

3

11,4

5,7

5,2

4,6

9,8

4

9,1

0,0

3,7

0,0

3,7

5

13,9

5,6

5,1

7,9

13,0

6

15,0

0,0

9,6

3,7

13,3

7

20,9

9,3

3,9

9,1

13,0

8

9,8

9,8

4,9

6,8

11,7

9

7,1

0,0

6,3

2,0

8,3

10

4,3

0,0

2,3

4,3

6,6

11

7,1

4,3

7,6

9,2

16,8

12

35,3

0,0

5,8

2,9

8,7

13

16,7

6,7

1,7

4,7

6,4

14

7,7

0,0

3,1

0,9

4,0

15

6,2

1,5

1,9

5,6

7,5

16

4,9

4,9

5,0

2,5

7,5

17

12,5

16,7

7,4

9,4

16,8

18

12,5

7,5

3,3

0,0

3,3

19

2,4

2,4

1,2

1,9

3,1

20

5,0

7,5

12,1

9,7

21,8

21

0,0

4,8

3,7

1,6

5,3

22

11,1

3,7

0,0

8,5

8,5

23

0,0

0,0

6,1

1,3

7,4

45


% kalveren met een afwijking op de leeftijd van

% gestorven kalveren

Deel 1

Deel 2

Totaal

3 maand

12 maand

0-4 maand

4-12 maand

0-12 maand

24

0,0

0,0

3,9

1,5

5,4

25

0,0

7,1

7,4

1,6

9,0

26

15,0

0,0

4,7

0,0

4,7

27

14,3

0,0

0,0

5,4

5,4

28

10,0

10,0

0,0

10,9

10,9

29

13,3

0,0

2,1

2,0

4,1

30

11,1

7,4

4,4

0,0

4,4

31

9,1

13,6

7,3

7,0

14,3

32

13,2

0,0

13,2

4,8

18,0

33

6,0

0,0

1,8

15,9

17,7

34

8,0

4,0

5,4

4,4

9,8

35

8,0

0,0

0,0

7,1

7,1

36

13,0

4,3

0,0

2,2

2,2

37

6,7

0,0

10,8

17,4

28,2

38

15,4

0,0

8,1

6,7

14,8

39

9,5

0,0

6,6

8,1

14,7

40

3,6

3,6

0,0

10,8

10,8

41

7,0

7,0

11,4

6,7

18,1

42

0,0

0,0

9,5

6,5

16,0

43

10,5

15,8

4,5

3,7

8,2

44

15,4

3,8

4,7

10,7

15,4

45

0,0

12,5

11,1

0,0

11,1

Totaal Gemiddeld

10,2

4,6

4,9

4,7

9,6

46 3.6.4

Evolutie van de afwijkingen bij de kalveren per stier

Tabel 13

Percentage nakomelingen met een afwijking op de leeftijd van ± 3 maand en ± 12 maand per stier Naam van de stier (1)

Aantal gecontroleerde kalveren op de leeftijd van ± 12 maand

% kalveren met een afwijking Bij bezoek 1 ± 3 maand

Bij bezoek 2 ± 12 maand

Eclatant

61

6,6

0

Lotus

49

4,1

2

Rivage

41

2,4

7,3

Eclat

39

10,3

0

Breugel

39

7,7

10,3

Napoleon

36

5,6

8,3

Taquin

35

22,9

8,6

Guliver

34

17,6

8,8

Dictateur

29

17,2

3,4

Fausto

29

13,8

6,9

Rival

29

6,9

0

Bart

27

11,1

0

Classique

27

14,8

11,1

Lelabel

26

3,8

19,2

Dandy

25

24

12

Marquis

25

0

4

Opticien

24

12,5

8,3

Galopeur

23

21,7

4,3

Ministre

23

8,7

0

Bison

23

4,3

0

Drama

23

8,7

0

Lutin

21

9,5

4,8

Dragon

21

4,8

4,8

47


Aantal gecontroleerde kalveren op de leeftijd van ± 12 maand

% kalveren met een afwijking Bij bezoek 1 ± 3 maand

Bij bezoek 2 ± 12 maand

Agitateur

20

15

5

Brulot

20

20

10

Luron

20

5

10

10,2

4,6

Totaal aantal (2) Algemeen gemiddelde (1) (2)

1577

Enkel stieren met ten minste 20 nakomelingen Totaal aantal kalveren

48

3.7

Relatie tussen de beoordeling van een kenmerk op ± 3 maand en ± 12 maand

3.7.1

Uiterlijke bouw

Bij de bespreking van de mogelijke relatie tussen de uiterlijke bouw vastgesteld bij bezoek 1 en deze vastgesteld bij bezoek 2, wordt gesteund op de gegevens vermeld in tabel 14. De bouw wordt op een uniforme wijze beoordeeld door Walter WILLEMS bij bezoek 1 en bezoek 2. Globaal gezien hebben we voor de beoordeling op elk ogenblik (bezoek 1 of bezoek 2) een mooie, quasi normale, verdeling. De bij de geboorte als matig beoordeelde kalveren (90 kalveren kregen code 6 voor bouw-1, bovenste lijn van tabel 14) worden ook op de leeftijd van 12 maand als eerder matig beoordeeld: 17 van de 90 of 19 % behoudt zijn code voor bouw, 61 van de 90 of 68 % stijgt tot bouw 7, 11 kalveren op 90 of 12 % scoort zelfs 8 en één kalf is met een code 9 beoordeeld. De 525 kalveren die voor bouw-1 de code 7 hebben gekregen, evolueren als volgt bij bezoek 2: 6 % van de kalveren daalt naar code 6 - 61 % behoudt zijn code - 31 % klimt naar code 8 en 2 % behaalt de hoogste notering. De 405 kalveren met code 8 voor bouw-1 (zeer goed bevleesde kalveren - derde lijn van tabel 14) zijn als volgt beoordeeld bij bezoek 2: 1 % van de kalveren daalt naar code 6 - 40 % daalt naar code 7 - 51 % behoudt zijn code en 8 % krijgt met code 9 een hogere beoordeling. Bij de beste groep kalveren (34 kalveren die bij bezoek 1 de code 9 hebben gekregen), wordt een terugval tot code 7 vastgesteld bij 12 % van de kalveren en tot code 8 bij 64 % van de kalveren. Slechts 24 % weet zijn code te behouden. Samenvattend kan men stellen dat kalveren, geboren met een goede bouw (code 8 en 9) niet onmiddellijk een waarborg zijn om op latere leeftijd eenzelfde bouw te behouden (41 % van niveau 8 zakt, 76 % van niveau 9 zakt), terwijl kalveren met een aanvankelijk matige bouw (code 6 en 7), een goede kans maken om op latere leeftijd beter te scoren wat uiterlijke bouw betreft (81 % van niveau 6 verbetert zich, 33 % van niveau 7 scoort later 8 of 9. In figuur 7 is de kwaliteitsbeoordeling van de kalveren weergegeven per geslacht. Er is alleen een klein verschil merkbaar in de verdeling tussen de codes 7 en 8. Figuur 8 geeft een visuele uitdrukking van het aantal kalveren opgesplitst naar hun beoordeling voor bouw op ± 3 maand en ± 12 maand. Ogenschijnlijk een stabiel beeld waarbij alleen het aandeel van code 6 bij de oudere kalveren is verminderd. De uitsplitsing van de groep kalveren, op de leeftijd van ± 3 maand beoordeeld met code 8, naar hun beoordeling tijdens het tweede bezoek is grafisch weergegeven in figuur 9. Deze figuur toont overduidelijk dat er nogal wat verschuivingen in kwaliteit plaatsvinden op latere leeftijd.

49 Een beoordeling van de kwaliteit van de kalveren op een leeftijd van ± 3 maand is duidelijk te vroeg en heeft praktisch maar een zeer kleine voorspellende waarde van de kwaliteit aan 12 maanden. Vandaar dat publicatie van fokwaarden over de kwaliteit van jonge kalveren niet aan te raden is.

Tabel 14

Relatie tussen de bouw bij bezoek 1 en de bouw bij bezoek 2

Bouw bezoek 2

6

7

8

9

Totaal aantal bezoek 1 90

Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

6

17

19

61

68

11

12

1

1

7

30

6

323

61

162

31

10

2

525

8

6

1

161

40

206

51

32

8

405

9

0

0

4

12

22

64

8

24

34

Bouw bezoek 1

Totaal aantal bezoek 2

53

549

401

51

1 054

100 80 60 40 20 0 stieren 9

Figuur 7

vaarzen 8

7

6

Percentage kalveren in functie van hun geslacht en beoordeling voor uiterlijke bouw

Uit figuur 7 wordt duidelijk dat voor beide geslachten de uiterste scores voor bouw beperkt zijn (6 en 9). Wat de middenklassen 7 en 8 betreft, kan een groter aandeel stieren dan vaarzen in de klasse 8 ingedeeld worden.

50

1200 1000 800 600 400 200 0 Bouw-1 9

Figuur 8

Bouw-2 8

7

6

Aantal kalveren beoordeeld voor uiterlijke bouw met de score 6, 7, 8 en 9 op de leeftijd van ± 3 maand (bouw-1) en ± 12 maand (bouw-2)

Op het eerste zicht toont figuur 8 aan dat de klasse 6 op latere leeftijd minder voorkomt, ten voordele van de hoogste klasse. De aandelen van de klassen 7 en 8 blijven ogenschijnlijk gelijk. Tabel 14 en figuur 9 tonen evenwel aan dat er intern nogal wat verschuivingen optreden, zodat een beoordeling van de kwaliteit van de kalveren geen betrouwbare aanduiding geeft over de kwaliteit op latere leeftijd (12 maanden).

51

100 80 60 40 20 0 Bouw-1 9

Bouw-2 8

7

6

Figuur 9

Verdeling van de kalveren beoordeeld voor uiterlijke bouw bij bezoek 1 met code 8 (bouw-1) over de hen toegekende code voor bouw bij bezoek 2 (bouw-2)

3.7.2

Voedingsniveau

Tabel 15 en figuur 10 geven een evolutief beeld van het voedingsniveau bij de twee bezoeken. Vooreerst valt op dat de code 1 (uiterste rijk-prijskampgericht) bij bezoek 1 niet gegeven wordt, doch wel bij bezoek 2 (in 11 % van de gevallen). In het begin van de opfok wordt dus iets minder rijk gevoederd dan in de periode rond de leeftijd van ± 12 maand. Dit lijkt een logische aanpak, omdat pas op latere leeftijd energierijkere rantsoenen worden gegeven. Bovendien spelen wellicht ook omstandigheden zoals deelname aan jaarmarkten en opportuniteiten van verkoop of het begin van de afmestfase hierin een rol.

52 Tabel 15

Relatie tussen het voedingsniveau bij bezoek 1 (voedingsniveau-1) en het voedingsniveau bij bezoek 2 (voedingsniveau-2)

Voedingsniveau-2

1

2

3

4

Aantal %

Aantal %

Aantal %

Aantal %

Totaal aantal voeding-1

Voedingsniveau-1 Aantal %

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0,0

2

24

9

175

65

65

24

6

2

270

25,5

3

84

12

370

53

224

32

20

3

698

66,0

4

9

10

45

51

33

37

2

2

89

8,5

Totaal aantal 117 590 voedingsniveau-2 Percentage 11,1

322 55,8

28

1 057

30,5

2,6

100

Van de kalveren die aanvankelijk voedingsniveau 2 toebedeeld kregen, behoudt 65 % dit niveau op de leeftijd van ± 12 maanden, terwijl 26 % in voedingsniveau afneemt. De kalveren die bij het eerste bezoek een score 3 kregen, stijgen in 65 % van de gevallen naar een beter score, terwijl slechts 32 % voedingsniveau 3 blijft behouden. De kalveren die in eerste instantie score 4 kregen, gaan in 37 % van de gevallen 1 en in 51 % van de gevallen zelfs 2 klassen stijgen. Een 10 % stijgt zelfs met 3 klassen tot niveau 1. Daardoor zijn bij het bezoek op een leeftijd van ± 12 maanden de meeste kalveren in de tweede klasse in te delen (55,8 %), daar waar dit bij het eerste bezoek nog de derde klasse was (66,0 %). Met de gegevens uit tabel 15 en naar het voorbeeld van figuur 9 (bouw) kan de lezer zelf de verschuivingen in voedingsniveau vaststellen.

70 60 50 40 30 20 10 0 1

2 3 Code van voedingsniveau Bezoek 1

Figuur 10

4

Bezoek 2

Evolutie van het voedingsniveau van bezoek 1 naar bezoek 2

53

3.8

Invloed van beengebreken op een aantal kenmerken

Om de invloed van de beengebreken te kunnen kwantificeren is in tabel 16 voor een aantal kenmerken de gemiddelde meting of beoordeling berekend, enerzijds voor de groep dieren met beengebreken en anderzijds voor de groep dieren zonder beengebreken. Uit de lezing van tabel 16 zou kunnen blijken dat beengebreken geen invloed hebben op de parameters romplengte, borstomtrek, schofthoogte, waarde, uiterlijke bouw en voedingsniveau. Nochtans dient men bij de interpretatie rekening te houden met het verschil in gemiddelde leeftijd (de groep kalveren met beengebreken is 21 dagen jonger) en in verhouding tussen aantallen stieren en vaarzen in de beide groepen (de groep kalveren met beengebreken bestaat voor 95 % uit stieren, de groep kalveren zonder beengebreken bestaat voor 60 % uit stieren). Door wegwerken van het verschil in leeftijd, schuiven, inzake romplengte, borstomtrek en schofthoogte, de kalveren met beengebreken op in de richting van de kalveren zonder beengebreken. Indien we bovendien rekening houden met de verschillen in romplengte, borstomtrek en schofthoogte tussen stieren en vaarzen (tabel 5, blz. 26) stellen we vast dat de kalveren met beengebreken ongeveer 3 cm korter, ruim 2 cm lager zijn en een borstomtrek hebben die meer dan 3 cm kleiner is dan de kalveren zonder beengebreken. Uit de tabel blijkt dan wel duidelijk dat de kalveren met beengebreken een minder hoog voedingsniveau hebben. Tabel 16

Invloed van beengebreken op de score van enkele kenmerken Gemiddelde score Kalveren met beengebreken

Kenmerken

Kalveren zonder beengebreken

Romplengte

(cm)

135,23

137,73

Borstomtrek

(cm)

179,13

180,71

Schofthoogte

(cm)

112,31

114,39

Berekend gewicht

(kg)

425,79

435,65

(BEF/kg)

108,62

106,35

Bouw

7,49

7,42

Voedingsniveau

2,64

2,23

39 (37 + 2 ) 381

1018 (619 + 399) 402

Waarde

Aantal (aantal stieren en vaarzen) Leeftijd (dagen)

54

3.9

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van een aantal bedrijfsparameters

Van bij de aanvang van deze studie werden de bedrijven ingedeeld volgens het type van uitbating (zie ook tabel 1 op blz. 14). Type 1 staat voor de bedrijven waar de koeien nog grotendeels gemolken worden, het gaat hier echter maar over 5 bedrijven met in totaal 87 kalveren. De grootste groep kalveren, namelijk 511 zitten op bedrijven waar de kalveren zuigen. Type 3, melken en zuigen, komt ook maar weinig voor. De tweede grootste groep is deze van de bedrijven waar de kalveren niet zuigen, maar de koeien ook niet gemolken worden.

Tabel 17

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van het type van uitbating van de bedrijven

Type van uitbating (1)

1

2

3

4

Alle kalveren

Parameters Schofthoogte(cm)

115,38

113,57

116,25

114,74

114

Romplengte (cm)

138,94

137,30

137,52

137,80

137

Borstomtrek (cm)

183,22

178,81

183,32

182,01

180

Waarde

102,56

105,85

104,54

108,38

106

Bouw

7,34

7,34

7,29

7,57

7,42

Voedingsniveau

2,06

2,41

2,52

2,02

2,25

87

511

69

390

1057

387

405

433

393

401

(BEF/kg)

Aantal (2) Leeftijd (1)

(2)

(dagen)

code 1=melken, 2 = zuigen, 3=melken + zuigen, 4=noch melken noch zuigen Het betreft een eenmalige codering van de bedrijven bij het begin van het project, bij een latere wijziging naar een andere uitbatingsvorm blijft de originele code behouden Aantal kalveren met gemeten borstomtrek

Op basis van de resultaten van tabel 17 kunnen diverse gemeten en beoordeelde parameters met mekaar vergeleken worden in functie van het type van uitbating van de bedrijven. Het type van uitbating geeft het overwegend beeld van de keuze van bedrijfsvoering weer. Het is dus best mogelijk dat op een bedrijf, met overwegend zuigkalveren, ook een aantal kalveren gespeend wordt vanaf de geboorte. Uit de vergelijking van type 2 en 4 kan geconcludeerd worden dat niettegenstaande de kalveren van bedrijfstype 2 (zuigen) een 10-tal dagen ouder zijn dan deze in type 4, ze toch iets kleiner zijn, een vergelijkbare romplengte vertonen, een kleinere borstomtrek hebben, een lagere beoordeling krijgen in waarde en bouw, maar ook een iets minder hoog gewaardeerde voedingsniveau hebben.

55 Bedrijven van type 2 (zuigen) hebben een lager voedingsniveau. Hieruit kunnen we afleiden dat zij minder intensief voederen en daardoor als bedrijf een meer extensief karakter vertonen. De gegevens van type uitbating 1 en 3 zijn afkomstig van een gering aantal kalveren en daarom ook met de nodige voorzichtigheid te beoordelen.

Tabel 18

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van het al dan niet zuigen van de kalveren

Zuigen van de kalveren

Ja

Neen

Alle kalveren

Parameters Schofthoogte

(cm)

113,90

114,74

114

Romplengte

(cm)

137,62

137,65

137

Borstomtrek

(cm)

179,56

181,72

180

Waarde

(BEF/kg)

105,50

107,34

106

Bouw

7,33

7,52

7,42

Voedingsniveau

2,40

2,10

2,25

Aantal (1)

524

533

1057

406

396

401

Leeftijd (1)

(dagen)

Aantal kalveren met gemeten borstomtrek

Om het aspect “zuigen van de kalveren versus opfok aan de emmer” beter te kunnen beoordelen zijn in tabel 18 de gemiddelde resultaten van de gemeten en beoordeelde parameters weergegeven in functie van het al dan niet zuigen van kalveren. Niettegenstaande de niet-zuigende kalveren gemiddeld 10 dagen jonger zijn dan de zuigende kalveren, behalen ze gemiddeld dezelfde schofthoogte en romplengte en scoren zij hoger voor borstomtrek. Zij worden voor waarde en uiterlijke bouw iets hoger gewaardeerd en zij hebben inzake voedingsniveau een betere beoordeling gekregen. Hierdoor wordt duidelijk aangegeven dat de doorgroei naar een leeftijd van 12 - 13 maanden bij niet-zuigende kalveren, onder een licht beter voedingsniveau en in de omstandigheden zoals ze gekend zijn in deze groep bedrijven, aanleiding kan geven tot een sterke groei en een iets hogere waarde.

56 In tabel 19 is dezelfde oefening herhaald maar nu om na te gaan welke invloed de aard van de verstrekte biest eventueel heeft op een aantal parameters. Omwille van het aantal waarnemingen kunnen we ons hier best beperken tot de groep met code 1 voor verstrekte biest (biest van de moeder zonder meer) met 607 kalveren en deze met code 4 (biest van de moeder die van te voren gevaccineerd werd) met 416 kalveren. De leeftijd zit dicht bij mekaar met 399 en 406 dagen en laat derhalve toe de beide groepen met mekaar te vergelijken. We stellen vast dat de groep kalveren die de gewone biest ontvingen, iets groter, langer, dikker en dus zwaarder zijn, maar in kwaliteit (BEF/kg) iets moeten inboeten, terwijl voor uiterlijke bouw en voedingsniveau geen betekenisvolle verschillen opgetekend werden. Op het eerste zicht zou besloten kunnen worden dat vaccineren van de moeder tegen kalverdiarree geen voordeel oplevert voor de uitgroei van de kalveren tot de leeftijd van 400 dagen. Een gelijkaardige vaststelling is reeds geformuleerd in de eerste brochure. Vaccineren heeft vooral te maken met de noodzaak, en is vaak het gevolg van voorgaande of te verwachten problemen. Vaccineren komt blijkbaar minder voor dan niet vaccineren. Voorkomen door goed management is blijkbaar te verkiezen boven vaccinatie.

Tabel 19

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van de aard van biestverstrekking

Aard van biestverstrekking (1)

1

3

4

Alle kalveren

5


114,90

--

113,64

116,50

114

Romplengte (cm)

138,20

136,43

136,89

135,80

137

Borstomtrek (cm)

181,70

178,30

179,23

183,50

180

Waarde

105,60

112,67

107,08

115,00

106

Bouw

7,42

7,57

7,41

7,50

7,42

Voedingsniveau

2,28

2,10

2,21

2,00

2,25

Aantal (2)

607

30

416

4

1057

399

371

406

467

401

Leeftijd (1) (2)

(BEF/kg)

(dagen)

code 1=moeder niet gevaccineerd, 3=extra antistoffen toegediend, 4=moeder gevaccineerd, 5=IBR-vrije biest Aantal kalveren met gemeten borstomtrek

57

3.10

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van uiterlijke bouw en voedingsniveau

In tabel 20 zijn de gemiddelden van een aantal parameters samengebracht in functie van de code voor uiterlijke bouw. De ouderdomsverschillen zijn relatief gering, waardoor vergelijkingen mogelijk zijn. De schofthoogte lijkt geen verband te hebben met de beoordeling voor uiterlijke bouw. De romplengte daarentegen neemt licht toe met een hogere waardering voor bouw, met uitzondering voor de kalveren beoordeeld met code 9. Deze kalveren, klaargemaakt voor de prijskamp, zijn duidelijk korter dat deze die beoordeeld zijn met de code 8 (zeer goed). De borstomtrek lijkt nog het meest gecorreleerd met de beoordeling voor uiterlijke bouw. De waarde in BEF/kg loopt uiteraard parallel met de bouw en klimt dus van code 6 naar code 9. Ook het voedingsniveau lijkt sterk gecorreleerd te zijn met de beoordeling voor uiterlijke bouw.

Tabel 20

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van de uiterlijke bouw

Uiterlijke bouw (1)

6

7

8

9

Alle kalveren


113,51

114,54

114,26

113,25

114

Romplengte (cm)

135,53

137,67

138,10

136,24

137

Borstomtrek (cm)

175,06

179,59

182,63

182,65

180

93,96

104,33

110,20

112,92

106

2,58

2,46

1,99

1,67

2,25

53

549

402

51

1055

389

403

402

389

401

Waarde

(BEF/kg)

Voedingsniveau Aantal (2) Leeftijd (1) (2)

(dagen)

code 6=vlees, 7=goed vlees, 8=zeer goed vlees, 9=extra vlees Aantal kalveren met gemeten borstomtrek. Er zijn twee kalveren minder dan in de voorgaande tabellen omdat 1 kalf code 4 heeft gekregen voor uiterlijke bouw en 1 kalf code 5.

58 Tabel 21

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van het voedingsniveau

Voedingsniveau (1)

1

2

3

4

Alle kalveren


114,20

115,37

112,88

108,89

114

Romplengte (cm)

139,63

138,75

135,49

130,30

137

Borstomtrek (cm)

181,77

184,23

174,78

167,37

180

Waarde

110,02

106,69

104,98

102,50

106

Bouw

8,03

7,46

7,18

6,86

7,42

Aantal (2)

117

591

322

27

1057

412

393

408

445

401

Leeftijd (1) (2)

(BEF/kg)

(dagen)

code 1= uitstekend, 2=zeer goed, 3=goed, 4=onvoldoende aantal kalveren met gemeten borstomtrek

Tabel 21 geeft het gemiddelde van een aantal parameters in functie van het vastgestelde voedingsniveau tijdens bezoek 2 (leeftijd van ± 12 maanden). De lezer dient bij de interpretatie van deze gegevens zeker rekening te houden met ouderdomsverschillen en met een zeer beperkt aantal in een bepaalde groep. Voedingsniveau 1, de hoogste beoordeling, geeft dieren die qua schofthoogte, romplengte en borstomtrek rond het algemeen gemiddelde scoren en die inzake waarde en uiterlijke bouw een hogere beoordeling hebben gekregen. Groep 2 (zeer goed voedingsniveau) heeft het hoogst aantal doch gemiddeld jongste dieren. Deze groep kenmerkt zich door een grotere schofthoogte, romplengte en borstomtrek terwijl de uiterlijke bouw zich rond het algemeen gemiddelde situeert. De groep met voedingsniveau 3 geeft kleinere dieren met minder lengte, borstomtrek en waarde. Ook de uiterlijke bouw is lager gewaardeerd. Uit de duidelijk lagere gemiddelden voor schofthoogte, romplengte en borstomtrek kan besloten worden dat de kalveren van groep 4 blijkbaar geremd zijn in hun groei. Ook inzake waarde en uiterlijke bouw is de score opvallend lager dan het gemiddelde.

59

3.11

Lijst van de stieren met hun stamboeknummer en volledige naam

Tabel 22


Stamboeknummer

Naam

91503621096

ECLATANT

88602884091

DANDY du Tilleul

87904141056

GULIVER du Coin

93603640077

TAQUIN de Centfontaine

92200400085

CLASSIQUE de St. Lambert

88602346046

MINISTRE du Bouchelet

91502845096

ECLAT du Chemin de Fer

93601293081

BREUGEL d’au Chêne

87906387012

AGITATEUR de Somme

86900005039

GALOPEUR des Hayons

91901789023

MARQUIS du Molinia

90502737007

DICTATEUR de Maurage

92909340046

NAPOLEON de la Neuve Cour

93122890021

DRAGON

88900397037

BISON de Somme

90909987059

DOMINO de Somme

94400756068

MAKRO

94602437054

RIVAGE

88907699016

BRULOT de Somme

94901790067

FAUSTO de Fontena

93202578019

DRAMA van Terbeck

95901245028

RIVAL du Molinia

60

Stamboeknummer

Naam

91202757008

BART van de Overnellehoeve

91301663056

JEROEN

91603907073

AS DE TREFLE du Vanova

87602798028

LUTIN du Bouchelet

91907791000

URBAIN Vieille Tour de Tienne

92901932074

LELABEL de Jeneffe

86800132021

HEBREU

91500804056

ELITE de l’Orgelot

92908743090

LURON du Coin

92502560038

FERVENT

95602772085

VISCONTI

61

3.12

Regressievergelijkingen in functie van de leeftijd

In de meeste van de voorgaande tabellen zijn de gemiddelden voor borstomtrek, romplengte en schofthoogte weergegeven in functie van diverse parameters: het bedrijf, het kalfnummer van de moeder, de stier, de aanwezigheid van beengebreken, de type van uitbating, het al dan niet zuigen van de kalveren, de aard van biestverstrekking, de uiterlijke bouw en het voedingsniveau. In al deze tabellen is voor elke expressievorm van de betrokken parameter telkens de gemiddelde leeftijd opgenomen zodat de lezer onmiddellijk de gemiddelde waarde kan relateren aan deze leeftijd. Het is de lezer overduidelijk bekend dat de borstomtrek, de romplengte en de schofthoogte tot volwassenheid toeneemt met de leeftijd. In de volgende regressievergelijkingen is, op basis van alle informatie ingezameld op de projectbedrijven, het verband tussen de leeftijd en elk van de drie bedoelde parameters weergegeven:

Borstomtrek = 147,3 + 0,0832 x de leeftijd

R2 = 0,235

Romplengte = 118,9 + 0,0467 x de leeftijd

R2 = 0,251

Schofthoogte = 99,9 + 0,0360 x de leeftijd

R2 = 0,256

Deze vergelijkingen zijn enkel geldig voor leeftijden die liggen in de buurt van leeftijden van de kalveren bij het tweede bezoek namelijk tussen ongeveer 11 maand en 16 maand. Op basis van deze vergelijkingen kan de veehouder het gemiddelde van het BWB-ras inzake borstomtrek, romplengte en schofthoogte uitrekenen in functie van een opgegeven leeftijd en aldus het resultaat van deze bewerking vergelijken met een meting op zijn dieren. Zodoende kan hij vaststellen of zijn dieren al dan niet hoger, langer zijn of een grotere borstomtrek hebben dan het gemiddelde van het ras. Het gegeven R2 (R kwadraat) geeft aan welk percentage van de totale variatie van dit kenmerk verklaard wordt door de leeftijd. Grosso modo en voor elk van de drie kenmerken is dit 25. Dit wil meteen ook zeggen dat 75 % van de variatie te wijten is aan andere factoren zoals onder andere het bedrijf, de stier, de aard en kwaliteit van de voeding,…... Om alsnog een aantal betrouwbare vergelijkingen mogelijk te maken is in tabel 23 op de volgende bladzijden een herberekening gedaan van de gemiddelde borstomtrek, romplengte en schofthoogte voor kalveren met een leeftijd van 400 dagen.

62

Tabel 23

Nummer van de tabel(len) 2-3

6

Herberekening naar de leeftijd van 400 dagen van de gemiddelde borstomtrek, romplengte en schofthoogte

Kenmerk

Bedrijf

Pariteit

Borstomtrek (cm)

Romplengte (cm)

Schofthoogte (cm)

Bruto

Na correctie

Bruto

Na correctie

Bruto

Na correctie

7

184,21

186,56

137,78

139,10

115,67

116,69

3

182,94

183,21

138,13

138,29

113,96

114,08

16

176,08

173,10

134,41

132,74

111,25

109,97

22

167,39

169,45

131,41

132,57

109,10

109,99

2

182,28

178,67

138,72

136,69

114,93

113,38

11

185,41

182,87

137,20

135,77

116,38

115,35

1

179,39

179,01

137,15

136,93

113,76

113,59

2

181,38

181,03

138,28

138,08

114,83

114,69

3

183,59

183,63

138,46

138,48

115,00

115,04

4

180,21

180,83

137,56

137,91

114,22

114,48

5+

183,22

180,81

138,27

136,92

115,36

114,29

ET

179,10

180,30

137,05

137,72

113,82

114,34

Totaal

180,66

180,64

137,68

137,67

114,31

114,31

63

Nummer van de tabel(len) 7

21

20

Kenmerk

Borstomtrek (cm)

Romplengte (cm)

Schofthoogte (cm)

Bruto

Na correctie

Bruto

Na correctie

Bruto

Na correctie

Eclat

182,49

182,70

138,71

138,83

115,26

115,48

Eclatant

184,10

181,56

139,40

137,98

115,74

114,64

Lelabel

178,50

180,47

137,23

138,34

113,42

114,27

Breugel

184,76

186,89

139,10

140,30

115,21

116,13

Rivage

178,89

175,07

136,71

134,57

112,80

111,15

Rival

169,84

172,09

136,16

137,42

111,64

112,61

1

181,77

180,74

139,63

139,05

114,20

113,79

2

184,23

184,85

138,75

139,10

115,37

115,63

3

174,78

174,08

135,49

135,10

112,88

112,57

4

167,37

163,58

130,30

128,17

108,89

107,62

6

175,06

176,01

135,53

136,06

113,51

114,13

7

179,59

179,38

137,67

137,55

114,54

114,45

8

182,63

182,48

138,10

138,02

114,26

114,19

9

182,65

183,58

136,24

136,76

113,25

113,66

Stier

Voeding-2

Bouw-2

64

Nummer van de tabel(len) 19

Kenmerk

Borstomtrek (cm)

17

16

Schofthoogte (cm)

Bruto

Na correctie

Bruto

Na correctie

Bruto

Na correctie

181,70

181,83

138,20

138,29

114,90

114,87

179,23

178,75

136,89

136,62

113,64

113,47

ja

179,56

179,06

137,62

137,35

113,90

113,72

neen

181,72

182,06

137,65

137,84

114,74

114,85

Type uitbating 1

183,22

184,26

138,94

139,53

115,38

115,83

2

178,81

178,42

137,30

137,08

113,57

113,43

3

183,32

180,53

137,52

135,99

116,25

115,04

4

182,01

182,57

137,80

138,12

114,74

114,95

Beengebreken ja

179,13 180,71

180,725 180,566

135,23 137,73

136,128 137,652

112,31 114,39

112,998 114,336

Biest

1 4

18

Romplengte (cm)

Zuigkalf

neen

65 Uit de lezing en analyse van tabel 23 kunnen een aantal betekenisvolle besluiten gehaald worden: -

Op bedrijfsniveau bestaan er grote verschillen inzake borstomtrek, romplengte en schofthoogte. De belangrijkste oorzaken zijn wellicht het verschil in bedrijfsvoering en in genetisch niveau tussen de aanwezige koeien en de gebruikte fokstieren.

-

Inzake pariteit kan geconcludeerd worden dat kalveren uit een eerste kalving van een koe gemiddeld kleiner en korter zijn en een kleinere borstomtrek hebben terwijl kalveren uit een derde kalving gemiddeld ietwat groter en langer zijn en vooral een grotere borstomtrek hebben.

-

De invloed van de stier is duidelijk - er worden tussen stieren verschillen gemeten van 11 cm in borstomtrek, 6 cm in romplengte en 5 cm in schofthoogte.

-

Het voedingsniveau, beoordeeld op de leeftijd van ± 12 maand, blijkt een duidelijke invloed te hebben op de maten. De kalveren met voedingsniveau 1 en 2 zijn zowel inzake borstomtrek, romplengte en schofthoogte beter ontwikkeld dan de kalveren met voedingsniveau 3 en 4. Kalveren met een voedingniveau beoordeeld als goed (code 3) en onvoldoende (code 4) hebben blijkbaar onvoldoende bouwstoffen uit voeding gekregen om zich normaal te ontwikkelen.

-

De beoordeling voor bouw van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand loopt gemiddeld nogal parallel met de gemeten borstomtrek: een grotere borstomtrek leidt tot een betere beoordeling voor bouw. Bij de romplengte en de schofthoogte is een duidelijke relatie met de bouw niet terug te vinden.

-

Met betrekking tot de verschillen inzake uitgroei van de kalveren in functie van de biestverstrekking dient men bij de interpretatie van de cijfers zeer voorzichtig te zijn. Uit de naakte cijfers zou kunnen afgeleid worden dat de kalveren, geboren uit moeders die gevaccineerd werden tegen diarree bij hun kalveren, tegenover de andere kalveren een mindere groei vertonen wat zich uit in een kleinere borstomtrek, een kortere romplengte en een kleinere schofthoogte. Zoals in deel 1 reeds vermeld werd, hebben bestaande problemen zoals o.a. van diarree wellicht aanleiding gegeven tot vaccineren. Het is niet uitgesloten dat deze problemen, die de veehouder door vaccinatie wil voorkomen, ook de oorzaak zijn van een relatief lagere groei. Het vaccineren moet veeleer gezien worden als een maatregel om een toestand recht te zetten dan als een voorzorgsmaatregel, hoe spijtig dit ook moge klinken.

66 -

Zuigkalveren hebben in vergelijking met niet-zuigkalveren een iets lagere schofthoogte en een kleinere borstomtrek. Alhoewel op de bedrijven waar de kalveren zuigen een behoorlijke variatie aanwezig is inzake het niveau van bijvoeding mag toch gesteld worden dat de voeding of bijvoeding van de zuigkalveren gemiddeld van een minder niveau is dan het voedingsniveau van de kalveren die niet zuigen (respectievelijk 2,40 en 2,10). Dit blijkt o.a. uit de gegevens van tabel 18 – blz. 55. Dit is wellicht de reden waarom de zuigkalveren bij deze berekeningen iets kleiner uitvallen en een kleinere borstomtrek hebben.

-

De kalveren met gemiddeld de grootste borstomtrek, de grootste romplengte en schofthoogte vinden we op de bedrijven met type 1 als uitbating, het betreft bedrijven waar de koeien gemolken worden. De kalveren met gemiddeld de laagste waarde voor schofthoogte, romplengte en borstomtrek staan op bedrijven waar de koeien de kalveren zogen (groep 2).

-

De ontwikkeling van de kalveren inzake borstomtrek, romplengte en schofthoogte tot op de leeftijd van ± 12 maand lijkt slechts in beperkte mate beïnvloed te worden door de eventuele aanwezigheid van beengebreken. Indien we echter rekening houden met het verschil in verhouding van aantal stieren en vaarzen in elke groep, wordt de invloed van beengebreken op de ontwikkeling van het dier duidelijk.

67

4

Besluiten

Deze tweede publicatie slaat op een aantal gegevens, ingezameld op de witblauwe veestapel van de 45 projectbedrijven in Vlaanderen voor de fase van 4 tot ongeveer 12 maanden. In deze brochure zijn de resultaten, ingezameld van kalveren op een leeftijd van ± 12 maand, besproken. Deze leeftijd dient zeer ruim geïnterpreteerd te worden; de grote variatie in leeftijd heeft te maken met o.a. het feit dat de bedrijven slechts 2 tot 3 maal per jaar zijn bezocht. Een eerste vaststelling betreft het feit dat slechts ongeveer de helft van de mogelijk aanwezige kalveren zijn beoordeeld (1577 op 3701). Bovendien blijkt dat twee derden van de kalveren, waarvan informatie rond de leeftijd van ± 12 maand bekend is, ook effectief zijn gemeten of beoordeeld. Dit is een onderschatting omdat de voordien gestorven kalveren ook in het totaal aantal zijn inbegrepen. Op een leeftijd van 401 dagen bedroeg de gemiddelde schofthoogte 114 cm, de romplengte 138 cm, de borstomtrek 181 cm en het hieruit berekend levend gewicht 435 kg. Alhoewel het aanvankelijk de bedoeling was de kalveren te wegen, zijn slechts 38 kalveren, allemaal stierkalveren, gewogen. Daarom ook dat het hoger vermelde gewicht berekend is uitgaande van de gemeten borstomtrek. De mannelijke kalveren hebben in vergelijking met de vrouwelijke een grotere borstomtrek, ze zijn langer en groter en krijgen een hogere beoordeling voor waarde. Dit is logisch, want hun beoordeling voor bouw is ook iets hoger. De parameters borstomtrek, romplengte, schofthoogte, waarde, voedingsniveau en bouw worden in beperkte mate beïnvloed door het kalfnummer van de moeder. Alleen de waarde, het voedingsniveau en de bouw van de ET-kalveren wijken in positieve zin af van de gemiddelde resultaten van de andere kalveren. Inzake het gebruik van stieren valt het zeer grote aantal stieren op, namelijk 233 voor in totaal 1057 kalveren hetzij gemiddeld minder dan 5 kalveren per stier. Slechts 10 stieren hebben meer dan 20 nakomelingen. De meest voorkomende afwijkingen rond de leeftijd van 12 maanden zijn kromme achterpoten en varkensmuil. In vergelijking met de waarnemingen vastgesteld tijdens het eerste bezoek halveert de frequentie van afwijkingen (afgerond van 10 % naar 5%). Sommige afwijkingen verminderen in aantal (voorpoten in sterke mate, rechte achterpoten in beperkte mate, dikke tong-licht uithangend bijna volledig), terwijl andere afwijkingen in frequentie toenemen (kromme achterpoten, onderkaak en varkensmuil).

68 Van geboorte tot de leeftijd van ± 12 maanden bedraagt het sterftepercentage bijna 10 %. Dit is een van de zwakke punten van het ras waaraan de fokker en de verantwoordelijke veeteeltverenigingen volop aandacht dient te geven. Ademhalingsstoornissen en verteringsstoornissen zijn de meest voorkomende redenen van sterfte. Zowel per bedrijf als per stier zijn er duidelijke verschillen inzake sterfte en afwijkingen. Uit de vergelijking van de beoordeling voor bouw op de leeftijd van ± 3 maand en ± 12 maand blijkt dat het quasi onmogelijk is om op jonge leeftijd en met voldoende betrouwbaarheid de latere bouw van een dier te voorspellen. De beoordeling voor bouw wordt gemiddeld niet bepaald door de schofthoogte en de romplengte doch wel door de borstomtrek. Een duidelijk verband wordt vastgesteld tussen de beoordeling voor bouw en waarde en tussen de beoordeling voor bouw en voedingsniveau. Een voedingsniveau, beoordeeld als goed (code 3) en onvoldoende (code 4), geeft aanleiding tot kalveren met een lagere schofthoogte, een kortere romplengte en een kleinere borstomtrek. Een aantal tabellen tonen, ingevolge grote verschillen in leeftijd, een diffuus en moeilijk te interpreteren beeld inzake gemiddelden van metingen en beoordelingen. Op basis van een aantal regressievergelijkingen zijn tenslotte voor de meest relevante kenmerken (bedrijven, pariteit, stier, voedingsniveau, bouw, aard van de biest, al dan niet zuigkalf, type van uitbating, beengebreken) de parameters borstomtrek, romplengte en schofthoogte herberekend naar de leeftijd van 400 dagen, waardoor een betrouwbaarder vergelijking mogelijk wordt. Het zou interessant zijn de informatie van kalveren, geboren op deze projectbedrijven en opgefokt in de rundveeselectiecentra van Ciney en Ath, in een verdere studie aan de zelf ingewonnen informatie te kunnen toevoegen.

69

5

Lijst van tabellen en figuren

Tabellen

Tabel 1

Bedrijfsinformatie van de projectbedrijven

14

Tabel 2

Gemiddelde borstomtrek en berekend gewicht van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand per bedrijf

18

Tabel 3

Gemiddelde schofthoogte en romplengte van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand per bedrijf

20

Tabel 4

Gemiddelde scores voor voedingsniveau, uiterlijke bouw en gemiddelde waarde van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand per bedrijf

22

Tabel 5

Gemiddelde score van een aantal kenmerken van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand in functie van hun geslacht

26

Tabel 6

Gemiddelde score van een aantal kenmerken van de kalveren op de leeftijd van ± 12 maand in functie van het kalfnummer van de moeder

31

Tabel 7

Aantal gemeten of beoordeelde nakomelingen en de gemiddelde score van enkele parameters per stier

33

Tabel 8

Aard en frequentie van de voorkomende afwijkingen bij de kalveren op de leeftijd van ±12 maand en hun bijbehorende gemiddelde score van enkele parameters

37

Tabel 9

Aantal kalveren in functie van het voorkomen van een afwijking op de leeftijd van ± 3 maand en ± 12 maand

40

Tabel 10

Kalversterfte in functie van de leeftijd van het kalf

41

Tabel 11

Frequentie van kalversterfte volgens oorzaak

42

Tabel 12

Kalveren met een afwijking op ± 3 maand en ± 12 maand, gestorven kalveren tot de leeftijd van ± 12 maand per bedrijf

44

70

Tabel 13

Percentage nakomelingen met een afwijking op de leeftijd van ± 3 maand en ± 12 maand per stier

46

Tabel 14

Relatie tussen de bouw bij bezoek 1 en de bouw bij bezoek 2

49

Tabel 15

Relatie tussen het voedingsniveau bij bezoek 1 (voedingsniveau-1) en het voedingsniveau bij bezoek 2 (voedingsniveau-2)

52

Tabel 16

Invloed van beengebreken op de score van enkele kenmerken

53

Tabel 17

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van het type van uitbating van de bedrijven

54

Tabel 18

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van het al dan niet zuigen van de kalveren

55

Tabel 19

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van de aard van biestverstrekking

56

Tabel 20

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van de uiterlijke bouw

57

Tabel 21

Gemiddelde score van enkele kenmerken in functie van het voedingsniveau

58

Tabel 22


59

Tabel 23

Herberekening naar de leeftijd van 400 dagen van de gemiddelde borstomtrek, romplengte en schofthoogte

62

71

Figuren

Figuur 1

Ligging van de 45 projectbedrijven

5

Figuur 2

Gemiddeld gewogen gewicht van de kalveren bij geboorte en berekend gewicht op de leeftijd van ± 12 maand in functie van hun geslacht

27

Figuur 3

Gemiddelde borstomtrek van de kalveren op de leeftijd van ± 3 maand en ± 12 maand in functie van hun geslacht

28

Figuur 4

Gemiddelde romplengte van de kalveren op de leeftijd van ± 3 maand en ± 12 maand in functie van hun geslacht

29

Figuur 5

Percentage kalveren met een afwijking op 3 ± maand van 3 groepen van bedrijven ingedeeld naar hun graad van stamboekdeelname

38

Figuur 6

Relatieve frequentie van voorkomen van de belangrijkste afwijkingen in functie van de leeftijd van de kalveren

40

Figuur 7

Percentage kalveren in functie van hun geslacht en beoordeling voor uiterlijke bouw

49

Figuur 8

Aantal kalveren beoordeeld voor uiterlijke bouw met de score 6, 7, 8 en 9 op de leeftijd van ± 3 maand (bouw-1) en ± 12 maand (bouw-2)

50

Figuur 9

Verdeling van de kalveren beoordeeld voor uiterlijke bouw bij bezoek 1 met code 8 (bouw-1) over de hen toegekende code voor bouw bij bezoek 2 (bouw-2)

51

Figuur 10

Evolutie van het voedingsniveau van bezoek 1 naar bezoek 2

52

72

73

6

Contactpersonen van de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling die betrokken zijn bij voorlichtingsactiviteiten (situatie op : 5 september 2008)

VLAAMSE OVERHEID Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Ellipsgebouw – 6de verdieping – Koning Albert II-laan 35, bus 40 – 1030 BRUSSEL E-mail

TELEFOON

FAX

[email protected]

(02)552 77 03

(02)552 77 01

ir. Johan VERSTRYNGE Afdelingshoofd

[email protected]

(02)552 78 73

(02)552 78 71

ir. Herman VAN DER ELST Ingenieur-directeur

[email protected]

(02)552 79 04

(02)552 78 71

[email protected]

(02)552 79 16

(02)552 78 71

[email protected]

(02)552 79 07

(02)552 78 71

(09)272 23 08

(09)272 23 01

Jules VAN LIEFFERINGE Secretaris-generaal

HOOFDBESTUUR ALGEMENE LEIDING

DIERLIJKE SECTOR

ir. Stijn WINDEY PLANTAARDIGE SECTOR EN GMO

ir. Els LAPAGE

BUITENDIENSTEN VLEESVEE [email protected] ir. Laurence HUBRECHT Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE

Walter WILLEMS [email protected] (03)224 92 76 (03)224 92 51 VAC – Anna Bijns gebouw, 3e verdieping – Lange Kievitstraat 111-113, bus 71 - 2018 ANTWERPEN MELKVEE

ir. Ivan RYCKAERT [email protected] Baron Ruzettelaan 1 - 8310 BRUGGE (ASSEBROEK)

(050)20 76 90

(050)20 76 59

[email protected] (03)224 92 75 (03)224 92 51 Alfons ANTHONISSEN VAC – Anna Bijns gebouw, 3e verdieping – Lange Kievitstraat 111-113, bus 71 - 2018 ANTWERPEN

Jan WINTERS [email protected] VAC - Koningin Astridlaan 50, bus 6, 2e verdieping – 3500 HASSELT

(011)74 26 85

(011)74 26 99

[email protected] (02)552 73 74 ir. Norbert VETTENBURG Ellipsgebouw – Toren B – Gelijkvloers – Koning Albert II-laan 35, bus 42 – 1030 BRUSSEL

(02)552 73 51

Achiel TYLLEMAN [email protected] Baron Ruzettelaan 1 - 8310 BRUGGE (ASSEBROEK)

(050)20 76 91

(050)20 76 59

[email protected] ir. Suzy VAN GANSBEKE Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE

(09)272 23 07

(09)272 23 01

Tom VAN DEN BOGAERT [email protected] Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE

(09)272 22 84

(09)272 23 01

VARKENS - KLEINVEE - PAARDEN

STALLENBOUW EN DIERENWELZIJN

74 TELEFOON

FAX

VOEDERGEWASSEN

ir. Dirk COOMANS [email protected] (02)552 73 73 Ellipsgebouw – Toren B – Gelijkvloers – Koning Albert II-laan 35, bus 42 – 1030 BRUSSEL

(02)552 73 51

Geert ROMBOUTS [email protected] (03)224 92 74 (03)224 92 51 VAC – Anna Bijns gebouw, 3e verdieping – Lange Kievitstraat 111-113, bus 71 - 2018 ANTWERPEN FRUIT

ir. Koen JESPERS [email protected] VAC - Koningin Astridlaan 50, bus 6, 2e verdieping – 3500 HASSELT

(011)74 26 81

(011)74 26 99

Francis FLUSU [email protected] VAC - Koningin Astridlaan 50, bus 6, 2e verdieping – 3500 HASSELT

(011)74 26 92

(011)74 26 99

Kim STEVENS [email protected] VAC - Koningin Astridlaan 50, bus 6, 2e verdieping – 3500 HASSELT

(011)74 26 90

(011)74 26 99

ir. Annie DEMEYERE [email protected] (02)552 73 75 Ellipsgebouw – Toren B – Gelijkvloers – Koning Albert II-laan 35, bus 42 – 1030 BRUSSEL

(02)552 73 51

Eugeen HOFMANS [email protected] (02)552 73 78 Ellipsgebouw – Toren B – Gelijkvloers – Koning Albert II-laan 35, bus 42 – 1030 BRUSSEL

(02)552 73 51

INDUSTRIËLE GEWASSEN

INDUSTRIËLE GEWASSEN + AARDBEIEN

François MEURRENS [email protected] (02)552 73 77 Ellipsgebouw – Toren B – Gelijkvloers – Koning Albert II-laan 35, bus 42 – 1030 BRUSSEL BOOMKWEKERIJ + GEWASBESCHERMING SIERTEELT ir. Frans GOOSSENS [email protected]

(02)552 73 51

(09)272 23 15

(09)272 23 01

(09)272 23 16

(09)272 23 01

(09)272 23 03

(09)272 23 01

(011)74 26 91

(011)74 26 99

ir. Adrien SAVERWYNS [email protected] Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE

(09)272 23 09

(09)272 23 01

[email protected] Marieke CEYSSENS Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE

(09)272 23 04

(09)272 23 01

(09)272 23 02

(09)272 23 01

(050)20 76 67

(050)20 76 59

ir. Marleen MERTENS [email protected] Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE

(09)272 23 02

(09)272 23 01

Henkie RASSCHAERT [email protected] Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE

(09)272 23 06

(09)272 23 01

Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE Yvan CNUDDE [email protected] Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE GRANEN, EIWIT EN OLIEHOUDENDE GEWASSEN + BIOLOGISCHE LANDBOUW ir. Jean-Luc LAMONT [email protected]

Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE Yvan LAMBRECHTS [email protected] VAC - Koningin Astridlaan 50, bus 6, 2e verdieping – 3500 HASSELT SIERTEELT

GROENTEN IN OPEN LUCHT VOOR VERS GEBRUIK, WITLOOF EN CHAMPIGNONS ir. Marleen MERTENS [email protected]

Burg. Van Gansberghelaan 115 A – 9820 MERELBEKE GROENTEN IN OPEN LUCHT VOOR VERWERKING ir. Bart DEBUSSCHE [email protected]

Baron Ruzettelaan 1 – 8310 BRUGGE (ASSEBROEK) GROENTEN ONDER GLAS

75

76

RUNDVLEESPRODUCTIE RESULTATEN PROJECTBEDRIJVEN VLAANDEREN

Recommend Documents