Ruimtelijke verkenning Vechtoevers te Ommen Vijf basisingrepen in één integraal Schetsontwerp

Ruimtelijke verkenning Vechtoevers te Ommen Vijf basisingrepen in één integraal Schetsontwerp Gemeente Ommen 1 augustus 2011 Definitief rapport 9W1061

A COMPANY OF

HASKONING NEDERLAND B.V. RUIMTELIJKE ONTWIKKELING

Documenttitel

Ruimtelijke verkenning Vechtoevers te Ommen Vijf basisingrepen in één integraal Schetsontwerp

Verkorte documenttitel Status Datum

Herinrichting Vechtoevers Ommen 1 augustus 2011

Opdrachtgever

Gemeente Ommen 9W1061/R00005/700819/BW/DenB

Ir. C.M. Zwart (bnt), ing. O. de Vind, J.H. van Daal, drs. R.F.M. Buskens en ir. B.A.M. van den Berg (bns)

Collegiale toets Datum/paraaf Vrijgegeven door Datum/paraaf

Ir. F.Th. Verhagen ………………….

………………….

drs. M. van Elswijk ………………….

+31 (0)73 687 41 11 +31 (0)73 612 07 76 [email protected] Arnhem 09122561

9W1061

Auteur(s)

Postbus 525 5201 AM 's-Hertogenbosch

www.royalhaskoning.com

Definitief rapport

Projectnummer

Referentie

Boschveldweg 21

………………….

Telefoon Fax E-mail Internet KvK

SFEERIMPRESSIE VECHTOEVERS 2020

Ommen aan de Vecht.

Eerste lentedag in Maart Vanuit de Brugstraat blinkt het water van de Vecht je vrolijk tegemoet. Via de onderlangsroute loop je naar de waterrand van het centrale plein waar je afgesproken hebt met je vrienden om gezellig samen te lunchen op het terras. Het water klotst zachtjes tegen de kademuur onder de zwevende promenade bij het oude gemeentehuis. In deze relatieve stilte hoor je vanaf de overkant de eerste voorjaarsdeuntjes van de kleine karekiet. Je hoort hem wel, maar ziet hem niet, tussen het uitschietende riet voor hotel de Zon. Je vrienden zitten al onder de mooie oude linde. De net ontluikende fris groene lentebladeren filteren de voorjaarszon en een zacht briesje zorgt voor een bewegend lichtspel op de tafel. Nog even en de toeristen met hun bootjes overspoelen hier weer de waterkant als in april de drijvende vlonders te water gaan en de campings aan de overkant weer dichter bevolkt raken. Na de lunch nog een klein rondje door het Vechtpark, wat steentjes zeilen over de havenarm en dan weer rap aan het werk.

Herinrichting Vechtoevers Ommen Definitief rapport

Zwoele zomeravond De Bissingh is in volle gang. Vanaf de hogere bult in het Vechtpark is het drijvende podium in de havenarm goed te zien. De bult fungeert als natuurlijke tribune, waarvandaan het prachtige muziek spektakel goed te horen en te zien is. Twee sproeiers toveren een beeldscherm van neveldruppels boven de Vecht waarop bewegende beelden uit 1900 te zien zijn. Vanaf het treinstation en de campings aan de overkant blijven mensen toestromen. Zowel via het pontje als over de Hesselmulertbrug komen ze aangelopen en gefietst. Ook met kano’s en kleine roeibootjes weten ze vanuit de beschutte Koeksegeul het recreatieve rustige belevingseiland van de zuidoever te verlaten en over het open water van de Vecht de havenarm te bereiken. Op het bruisende parkeiland aan de noordoever staan sfeervol verlichte eet en drinktentjes met statafels en er wordt zelfs gedanst. Rond de lichtjes duikt zo nu en dan een kleine donkere schim naar beneden. De zwaluwen, van eerder op de avond, hebben plaats gemaakt voor vleermuizen die over het water scheren op zoek naar insecten. Ik ben benieuwd of er nog gezwommen gaat worden vanavond.

9W1061/R00005/700819/BW/DenB 1 augustus 2011



Regenachtige herfstmiddag Tjonge, jonge wat een nattigheid. Maar goed dat alle bootjes uit het water zijn. Je ziet de havenarm meestromen met de hoofdgeul van de Vecht. Het parkeiland lijkt verdronken. Het hele Vechtdal staat blank. Het pontje is twee dagen geleden als voorzorgsmaatregel al uit de vaart genomen. Het Vechtommetje zal deze week niet gelopen kunnen worden. De rivierverruimings maatregelen van 10 jaar geleden bewijzen hun dienst. Zo hoog als in 1998 zal het water dit jaar niet komen. Door oeververlagingen én het graven van de Koeksegeul heeft het water meer ruimte gekregen waardoor het ter plaatse van de Hesselmulertbrug 15 centimeter minder hoog op zal lopen. In de Ommermars staan de grote grazers samengedromd op de natuurlijke hoogte en zoeken beschutting onder die ene eenzame boom die helaas bijna al zijn blad de afgelopen nacht met die harde wind is kwijtgeraakt. Doordat alle hekwerken ten zuiden van de Zuidermarsweg 10 jaar geleden zijn verwijderd konden de dieren veilig en ongestoord dit hoogste en droogste punt bereiken. De beheerder checkt met een bootje vanaf de droge Varsenerdijk de conditie van de dieren.


Kraakheldere Winterochtend Bij het krieken van de dag met het rijp nog in de bomen en op het veld steken de bruine reeën donker af tegen de witte bosrand op de zuidoever. We zijn rechtstreeks vanuit onze woonwijk de Dante de voormalige N34 overgestoken en wandelen nu verder de Ommermars in. Vanaf de uitkijktoren genieten we van een magnifiek uitzicht over het Vechtdal. Met in het oosten de contouren van een langzaam ontwakend Ommen en in het westen Varsen met haar boerderijen, oude Vechtmeanders en hoger gelegen essen. Het contrast tussen de relatief open en weidse noordoever en de meer beplante en beschuttener zuidoever is hier mooi te zien. Van de Vechtdalanjers die hier in de zomer bloeien is nu niets te zien. Het Vechtvoetpad voert ons naar de oever van de Vecht en we zijn blij verrast als we aan de overkant op de zuidoever vanuit een brede rietkraag een otter het water van de Koeksegeul in zien glijden. Op de noordoever strijken op dat zelfde moment een vijftal patrijzen neer en schrikken daarbij een haas op. We zijn op de helft van onze wandeling en over een half uur zitten we weer lekker in het paviljoen met warme chocomel voor de openhaard.




INHOUDSOPGAVE Blz. 1

INLEIDING 1.1 1.2 1.3

Doel van deze ruimtelijke verkenning Aanpak en opbouw rapport Organisatie en communicatie

KADERS 2.1 2.2

Huidige situatie Programma uitgangspunten

7 7 13

3

VAN VISIE NAAR ÉÉN SCHETSONTWERP 3.1 Visie op de opgave 3.2 Schetsontwerp Vechtoevers 3.3 De vijf basisingrepen uit het Schetsontwerp

17 17 21 23

4

FASERING EN KOSTEN 4.1 Fasering 4.2 Kosten 4.3 Aanbevelingen 4.4 Vervolg

39 39 40 41 41

2

1 1 3 6

BIJLAGEN 1. Programma van eisen 2. 3 scenario’s voor de tweede fase



1

INLEIDING Deze ruimtelijke verkenning heeft geresulteerd in één Schetsontwerp Vechtoevers welke in hoofdstuk 3 gepresenteerd wordt. Voordat dit schetsontwerp uitgewerkt wordt tot inrichtingsplannen vindt besluitvorming plaats, op basis van onderliggend document, bij zowel de provincie Overijssel, het Waterschap Velt en Vecht en de gemeente Ommen.

1.1

De inrichting van de Vechtoevers bij de stad hoort hierbij. Het afgelopen jaar heeft de gemeente Ommen met diverse partijen gesproken over de inrichting van de Vechtoevers bij de stad Ommen. Een tweede belangrijke aanleiding is de hoogwaterproblematiek. Het hydraulisch knelpunt Ommen is al meerdere jaren een aandachtspunt in het kader van de beheersing van de hoogwatergolf. Door HKV is in januari 2009 een modellering van de Vecht gemaakt. Hieruit bleek dat met het verruimen van het zomerbed het mogelijk is om de opstuwing van de hoogwatergolf te verlagen met ongeveer 15 cm.

Doel van deze ruimtelijke verkenning Aanleidingen Het is zover. Met het afwaarderen van de N34 verdwijnt de barrière die alle kansen om Ommen een levendig en mooi gezicht aan de Vecht te geven, in de weg zat. Eindelijk kunnen de kwaliteiten van Ommen als recreatief aantrekkelijk centrum en aangename stad om in te wonen en te werken, letterlijk verbonden gaan worden met alle kwaliteiten die het Vechtdal te bieden heeft.

De derde aanleiding vormt het programma Ruimte voor de Vecht waarmee de Provincie Overijssel in 2007 het initiatief heeft genomen in een samenwerkingsverband te werken aan de veiligheid van de Vecht en de integrale versterking van het Vechtdal. De doelstellingen van het programma Ruimte voor de Vecht luiden: • zorg dragen voor de waterveiligheid voor mens en dier in het Vechtdal; • het creëren van een sociaaleconomische impuls; • het intergraal realiseren van de natuuropgaven (zowel water als landnatuur).

De gemeente Ommen werkt al meerdere jaren aan een gefaseerde ontwikkeling van het centrum van Ommen. De zogenaamde Westflank is de eerste stap waarbij het centrum van Ommen richting de Vecht wordt ontwikkeld. Het tweede deel is de herinrichting van het bestaande historisch centrum. In 2011 start de uitvoering van het derde deel van het centrumplan ‘Vecht voor het Centrum'.


9W1061/R00005/700819/BW/DenB -1-

1 augustus 2011


Herinrichting Vechtoevers Ommen -2-

Definitief rapport

In aansluiting hierop is samen met het waterschap Velt en Vecht en de provincie Overijssel besloten om een ruimtelijke verkenning Vechtoevers te laten maken, waarin gekeken wordt naar de mogelijkheden voor waterveiligheid, natuur en recreatie in dit gebied. In deze verkenning zullen de doelen uit zowel het provinciale programma “Ruimte voor de Vecht”, als de veiligheidsnormen ten aanzien van hoogwater, welke door de waterschappen gewaarborgd worden als de gemeentelijke doelen onderzocht worden op combineerbaarheid, haalbaarheid en passendheid, binnen de ruimtelijke context.

De drie partijen hebben Royal Haskoning de opdracht gegeven een ruimtelijke verkenning Vechtoevers te verrichten als opstap naar een daarna te maken inrichtingsplan.

Opdracht De provincie Overijssel, het waterschap Velt en Vecht en de gemeente Ommen hebben gezamenlijk een bedrag van € 30.000 euro beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van een ruimtelijke verkenning van de Vechtoevers te Ommen.

De overige ontwerpwensen en suggesties zijn gebruikt als input voor in een later stadium toe te voegen ingrepen. Deze ingrepen zijn in bijlage 2 gebundeld tot een drietal uitbreidingsscenario’s, met maatregelen die inzicht geven in de thema’s die een rol spelen bij de herinrichting van de Vechtoevers.

Vooruitlopend op de realisatie is door de gemeente Ommen een deel van de Essent-gelden gereserveerd voor de versterking van het waterfront, als uitvloeisel van de centrumvisie. De provincie heeft aangegeven dat zij bereid is om deze middelen te verdubbelen, in het kader van investeren in Overijssel.

Deze verkenning vormt de basis voor één of meerdere inrichtingsplannen, waarin het toevoegen van ruimtelijke kwaliteit én functies leidend zal zijn.

Resultaat De ruimtelijke verkenning heeft geleid tot één integraal Schetsontwerp, die met de uitvoer van vijf basisingrepen antwoord geeft op alle van te voren vastgestelde ontwerpeisen (zie bijlage 1). Ook aan meerdere van te voren geuite ontwerpwensen en suggesties is binnen het integrale Schetsontwerp gehoor gegeven.

1.2

De totale ruimtelijke verkenningen studie is te beschouwen als een bandbreedte onderzoek. In de hieronder beschreven vier stappen is toegewerkt naar één integraal Schetsontwerp met drie daarna toe te voegen uitbreidingsscenario’s.

De voorwaarde vanuit de provincie is dat de uitvoering kan starten in 2011. Het is dus zaak binnen dit gestelde tijdslimiet én de financiële middelen een eerste fase te kunnen benoemen en concreet te kunnen maken. Herinrichting Vechtoevers Ommen Definitief rapport

Aanpak en opbouw rapport

9W1061/R00005/700819/BW/DenB -3-

1 augustus 2011



Definitief rapport

Stap 1: programma van eisen (hoofdstuk 2) Om te kunnen komen tot één integraal Schetsontwerp is begonnen met het formuleren van een programma van eisen (zie bijlage 1). Binnen dit programma van eisen is een onderscheid aangebracht in harde randvoorwaarden (door de overheden uit te voeren taken en voornemens op basis van het beleid), uitgangspunten, ontwerpeisen, wensen en suggesties.

tezamen met de ervaring en discussies van de projectgroepleden en het adviesbureau geleid tot één overkoepelende visie. Vervolgens was het de uitdaging om binnen het integrale Schetsontwerp zoveel mogelijk ontwerpeisen te kunnen realiseren. Daartoe is op basis van expert judgement, uitvoerbaarheid, combineerbaarheid en haalbaarheid gekeken welke maatregelen logischerwijs als eerste uitgevoerd zouden moeten worden om te voldoen aan de ontwerpeisen en tevens passen binnen de overkoepelende visie. Uiteindelijk is gebleken dat er zelfs fysieke ruimte én budget bleek te zijn om tegemoet te kunnen komen aan enkele ontwerpwensen en suggesties.

Stap 2: de grondplaat (hoofdstuk 2) Om de huidige situatie te kunnen begrijpen zijn de onderste lagen (bodem, geomorfologie, cultuurhistorie) laagsgewijs gecombineerd met de huidige hoogtekaart en luchtfoto. Vervolgens zijn daar alle vastgestelde ruimtelijke plannen aan toegevoegd om een goede indruk te krijgen van waarmee er binnen het plangebied bij het ontwikkelen van toekomstplannen rekening mee gehouden kan worden. De samengestelde kaart die hieruit ontstaan is, noemen we binnen deze verkenning “de grondplaat”. De fysiek ruimtelijke omgeving anno 2010 is hierop in beeld gebracht inclusief de op stapel staande ruimtelijke plannen.

Het Schetsontwerp is vervolgens opnieuw door HKV doorgerekend (zie: HKV-notitie van november 2010) om te checken of de in het programma van eisen als harde randvoorwaarde genoemde 15 cm. waterstandverlaging tijdens extreem veel neerslag ook daadwerkelijk gehaald zou kunnen worden. Stap 4: uitbreidingsscenario’s (bijlage 2) Ten slotte is een drietal scenario’s samengesteld, welke allen in een later stadium te combineren zijn met het Schetsontwerp Vechtoevers.

Stap 3: visie, integrale schets en basisingrepen (hoofdstuk 3) Naast de beleidsmatige kaders uit het programma van eisen (ook wel objectieve waarden genoemd) en de huidige situatie (grondplaat) zijn gesprekken gevoerd met belanghebbenden om gevoel te krijgen bij de subjectieve waarden die leven bij bewoners en gebruikers van het Vechtdal nabij Ommen. Deze inventarisatie, heeft

Deze verkenning sluit af met hoofdstuk 4 waarin een voorstel gedaan wordt aangaande de uitvoeringsfasering en de kosten.


9W1061/R00005/700819/BW/DenB -5-

1 augustus 2011

1.3

Organisatie en communicatie

Tijdens het tweede overleg is het concept Schetsontwerp besproken en was er ruimte voor aanvullingen, uitleg en reactie.

Naast de directe communicatie met het adviesbureau Royal Haskoning heeft de gemeente vier projectgroepvergaderingen georganiseerd, één openbare bewonersavond, twee rondes van gesprekken met ondernemers en twee expertmeetings. Daarnaast konden alle bewoners van Ommen op de gemeentelijke website hun ideeën en wensen ten aanzien van de Vechtoevers kenbaar maken. De binnengekomen suggesties zijn verwerkt binnen deze verkenning. De projectgroep bestaat uit de ambtelijke vertegenwoordigers van de drie betrokken overheden, Herbert Bos (programmamanager ruimte voor de Vecht), Jan van der Molen (Beleidsmedewerker Velt en Vecht) en Sven Dom (projectleider centrumplan Ommen) en de projectleider van het adviesbureau Corine Zwart (Royal Haskoning). Sven Dom was namens de gemeente Ommen, de provincie Overijssel en de waterschappen Velt & Vecht en Regge & Dinkel contactpersoon voor dit project. In het planproces zijn de recreatie en horecaondernemers in het plangebied betrokken, de watersportvereniging, de Vereniging Natuur en Milieu De Vechtstreek en verschillende bewoners binnen het plangebied. Tijdens de eerste ronde van gesprekken is gesproken over de belangen, wensen en ideeën die zij hebben binnen het plangebied in welke vorm deze vertaald zouden kunnen worden naar maatregelen. 9W1061/R00005/700819/BW/DenB 1 augustus 2011


Definitief rapport

2

KADERS De stappen één (programma van eisen) en twee (grondplaat) van deze ruimtelijke verkenning bepalen de kaders waarbinnen het Schetsontwerp Vechtoevers tot stand is gekomen. Er is voor gekozen in dit hoofdrapport een korte samenvatting te geven van deze eerste twee stappen en het volledige programma van eisen als bijlage op te nemen.

2.1

De fysieke ondergrond van het Vechtdal bestaat uit een beekdalbodem met meander ruggen en geulen met hier en daar lage landduinen waarop zich zowel zandige als kleiige Vechtdalgronden, vaaggronden en eerdgronden gevormd hebben. Het bijbehorende reliëf is nog steeds herkenbaar op hoogtekaarten en in het veld. Ook de historische kaarten laten duidelijk zien waar de droge veilige vruchtbare eerdgronden lagen en waar de overstromingsgevoelige lagere weidegronden lagen. De natuurlijke ondergrond gecombineerd met een eeuwenoude in gebruik name door de mens heeft geleid tot het huidige beeld, waarin de afgesneden gekanaliseerde Vecht te zien is tussen afgegraven kleivlakten, overgebleven landduinen en stedelijke bebouwing.

Huidige situatie Fysieke ondergrond Aan de basis van de ruimtelijke verkenning ligt een zogenaamde grondplaat. Hierop zijn de reeds aanwezige ruimtelijke kenmerken (kwaliteiten) weergegeven. Het is daarmee een kwaliteitsonderlegger voor het plangebied. Op deze kwaliteitsonderlegger hebben alle onderkende fenomenen die waarde hebben voor het totaalplaatje van de Vechtoevers ter hoogte van Ommen een plaats gekregen. Ook de contouren van nog niet uitgevoerde maar wel vastgestelde plannen, zoals de Westflank, zijn op deze grondplaat herkenbaar. Deze grondplaat vormt het vertrekpunt voor het ordenen en laten landen van maatregelen die voortkomen uit het programma van eisen. Dit ordenen gebeurt aan de hand van de uitgangspunten (zie paragraaf 2.2). De grondplaat dient tevens ter inspiratie voor de overkoepelende visie. Daarnaast fungeerde het als gedachtesteun bij het ontwerpen van de drie scenario’s.

Huidig beeld Kenmerk van de huidige situatie is dat het beekdal als een relatief open wig ingesloten ligt tussen twee dichter bebouwde dan wel begroeide oevers. De bebouwing op de oevers is momenteel afgewend van het beekdal. Op de stedelijke noordoever ligt het historische centrum van Ommen. Daar tegenover ligt de meer landschappelijke recreatieve zuidoever.


9W1061/R00005/700819/BW/DenB -7-

1 augustus 2011

Historische topografische kaart van rond 1900



Definitief rapport

Hoogtekaart


9W1061/R00005/700819/BW/DenB -9-

1 augustus 2011

Luchtfoto


Herinrichting Vechtoevers Ommen - 10 -

Definitief rapport

Op de luchtfoto ten tijde van een natte periode is goed te zien dat de lager gelegen, afgegraven delen van de Ommermars bij hoog water onder lopen. De zandduin op de zuidoever is op de luchtfoto te herkennen als beboste ovaal en de meeste oude Vechtarmen zijn ook heden ten dage nog herkenbaar omdat ze nog steeds watervoerend zijn. Het vrijstaande pand nabij het zwembad lag vroeger op de noordoever en werd ook vanaf het noorden ontsloten. Na de kanalisering van de Vecht heeft dit perceel een nieuwe entree op de zuidoever gekregen. Zo ook lag camping Anna’s hoeve ooit op de noord oever. Het originele stroombed van de Vecht is goed te herkennen als grazige groene gronden op de huidige luchtfoto. Vastgestelde plannen voor de nabije toekomst In het in februari 2010 vastgestelde bestemmingsplan is invulling gegeven aan de hieronder staande plannen voor de Westflank, waarin Ommen weer een echt plein en bebouwing krijgt, gericht op de Vecht.

Bestemmingsplan Westflank

In de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) zijn verschillende gronden begrensd als water (blauw), dan wel nieuwe natuur (paars/roze), bestaande natuur (groen) of beheersgebied (oranje). Op nevenstaande kaart is een uitsnede van deze kaart te zien.

Ecologische Hoofdstructuur


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 11 -

1 augustus 2011

Grondplaat



Definitief rapport

De Grondplaat De Grondplaat is samengesteld uit de bodemkaart, de geomorfologische kaart, historische kaarten, hoogtekaarten, luchtfoto’s en vastgestelde toekomstplannen.

2.2

De huidige natuurlijke Vechtdalkenmerken (oude meanders, laagtes, stuifduinen, randen) worden verder ontwikkeld en beter beleefbaar gemaakt. Zie ook 2.1 de grondplaat. Factoren zoals stroming, erosie, sedimentatie en processen zoals meandering worden waar mogelijk begunstigd (rekening houdend met waterkeringen, bruggen, enz.) Het verhogen van de landschappelijke diversiteit draagt namelijk positief bij aan de wenselijke verhoging van de biodiversiteit en de vereiste realisering van een functionerende ecologische verbinding via het Vechtdal én geeft bovendien invulling aan het zoekgebied nieuwe natuur.

Programma uitgangspunten Vastgesteld beleid, lopende overheidsplannen, burgerinitiatieven en suggesties zijn samengevat en op hardheid beoordeeld in één programma van eisen. Deze is integraal opgenomen in bijlage 1. Uit dit programma van eisen zijn de zes belangrijkste programma uitgangspunten voor deze ruimtelijke verkenning gefilterd door de projectgroep. Deze staan hieronder beschreven:

3. Realisatie van de natuurdoelen op een passende wijze invullen. De ruimte (niet-zijnde bebouwing en recreatieve voorzieningen) in het dal van de Vecht is vooral bestemd voor behoud en ontwikkeling van de natuur (EHS).

1. Veiligheid bij hoogwater is een voorwaarde . Dit houdt in voldoende ruimte voor afvoer van water, ijs en sediment. Een minimale MHW reductie van 15 centimeter is hierbij de eis, waarbij het HKV rapport (januari 2009) aangeeft dat daarvoor ten tijde van hoog water 60m2 extra ruimte gevonden dient te worden binnen de huidige waterkeringen en 30m2 onder de brug. Overstroming van onbebouwd gebied binnen het winterbed (binnen de waterkeringen) is mogelijk.

4. Respecteren van bestaande ondernemingen, bebouwing en beplanting De bestaande mogelijkheden van ondernemers zullen minimaal behouden blijven en waar mogelijk zullen er faciliteiten toegevoegd worden. In overleg met de ondernemers is het mogelijk dat bepaalde faciliteiten van locatie kunnen wijzigen. Concreet zullen de krimlindes aan de noordoever blijven behouden, en zal er rekening gehouden worden met ligplaatsen voor minimaal 50 boten.

2. Minder kanaal, meer Vecht: De Vecht wordt ontwikkeld naar een rivier met natuurlijke kenmerken. Herinrichting Vechtoevers Ommen Definitief rapport

9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 13 -

1 augustus 2011

Foto’s van de bestaande situatie 2010

Impressies van dezelfde situaties 2020



Definitief rapport

5. Gezicht naar het water. In Ommen wordt een waterfront (Westflank) ontwikkeld ter versterking van de centrumfunctie en van de grote recreatieve betekenis (in samenhang met de natuur- en recreatiegebieden rondom). Het waterfront wordt ontwikkeld op de noodwestoever aansluitend op het centrum. Recreatieve aansluitingen (opstap boten enz.) en publiek aantrekkende voorzieningen worden bij voorkeur geconcentreerd op de noodwestoever nabij het centrum. 6. De twee oevers worden met elkaar verbonden. De transformatie van ‘achterkanten’ langs het water naar een ander karakter, namelijk ‘voorkanten’ gericht naar het water aan beide zijden vraagt aandacht voor landschappelijke, recreatieve functies en routes en ruimtelijke aankleding. Door verbindende dwarsroutes aan te bieden, ontstaat een beter beleefbaar en toegankelijk gebied dat meer als eenheid beleefd zal worden. Op deze manier worden de verschillende kwaliteiten van beide oevers met elkaar verbonden zonder ruimtelijke in elkaar over te lopen. Vanaf de drukker bezochte noordoever zal de van nature iets rustigere zuidoever vaker bezocht worden.


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 15 -

1 augustus 2011

Het Schetsontwerp Vechtoevers november 2010



Definitief rapport

3

VAN VISIE NAAR ÉÉN SCHETSONTWERP Binnen het zoeken naar passende oplossingen voor de in paragraaf 2.2 gestelde zes programma uitgangspunten worden aan het vormgeven van het Schetsontwerp de volgende drie visie-uitgangspunten toegevoegd.

Dit hoofdstuk vormt het centrale hoofdstuk van deze verkenning. Hierin wordt namelijk duidelijk aan welke projecten op korte termijn invulling gegeven zal gaan worden.

3.1

A. Verruiming zoeken in het winterbed. Een verruiming van de rivier met het oog op inperking van kans op wateroverlast, vindt in principe (bij voorkeur) plaats door maatregelen in het winterbed (meestromende geulen, hoogwatergeulen, reliëfvolgende verlagingen) en niet door verruiming of verdieping van het zomerbed, zoals voorgesteld in het HKV rapport van januari 2009. Dit past namelijk beter bij het beeld én het functioneren van een natuurlijke rivier wiens water gedurende normale waterstanden in een zomerbed stroomt en waarbij slechts ten tijde van hoog water de aangrenzende rivierdalronden mee stromen. Deze zoekrichting is hiermee duurzaam van karakter en geeft direct ruimtelijk invulling aan de volgende drie programma uitgangspunten:

Visie op de opgave Naast de beleidsmatige kaders uit het programma van eisen en de huidige situatie zijn gesprekken gevoerd met belanghebbenden om gevoel te krijgen bij de subjectieve waarden die leven bij bewoners en gebruikers van het Vechtdal nabij Ommen. Deze inventarisatie, heeft samen met de ervaring en discussies van de projectgroepleden en het adviesbureau geleid tot één overkoepelende visie. Belangrijk binnen deze visie is de wens op een duurzame wijze positief bij te dragen aan de veelheid van gezichten die het Vechtdal te bieden heeft. Het verhogen van deze gewaardeerde verscheidenheid vormt onderdeel van de visie. Visie Een zo natuurlijk mogelijk ogende en functionerende Vecht, die als levende rivier direct grenst aan het bruisende hart van Ommen, op een manier die recht doet aan het gastvrije, groene imago dat Ommen heeft in de Regio.

1. Veiligheid bij hoogwater. 2. Minder Kanaal, meer Vecht. 3. Realisatie van de natuurdoelen op een passende wijze invullen.


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 17 -

1 augustus 2011

Gewenste gebruikers intensiteitenkaart



Definitief rapport

B Zonering van gebruiksintensiteiten Vanuit de huidige situatie bezien, waarin Ommen als stedelijk centrum aan de noordzijde van het Vechtdal ligt en meer groene, landschappelijke functies aan de zuidzijde laten de overheidseisen en wensen voor de nabije toekomst zich het beste combineren door, zeker ter plaatse van het smalste punt, een heldere keuze te maken in versterking van de stedelijke ontwikkelingen op de noordoever en landschappelijke ontwikkelingen en recreatief medegebruik op de zuidoever. Door deze zonering aan te brengen kunnen zowel de ecologische wensen tot het verbinden van het Vechtdal aan weerszijde van de Hessel Mulertbrug als de gemeentelijke wens tot het vormen van een bruisend stadshart aan de Vecht naast elkaar bestaan zonder elkaar te belemmeren. Deze keuze geeft hiermee direct ruimtelijke invulling aan de volgende drie programma uitgangspunten:

C De Vechtoevers blijven in hoofdzaak groen en zacht van karakter. De kracht van Ommen ligt voor een groot deel in haar groene karakter. De omliggende bossen, landgoederen, maar ook de grazige oevers van de Vecht dragen positief bij aan deze door zowel inwoners als bezoekers gewaardeerde kwaliteit. Bij de vormgeving van het nieuwe gezicht van Ommen naar de Vecht wordt dan ook nadrukkelijk gezocht naar een geleidelijke groene overgang van stad naar ommeland. Het groene karakter van de Vecht zal dichter naar de stad getrokken worden en de zichtbaarheid van de Vecht vanuit de stad zal vergroot worden.

3. Realisatie van de natuurdoelen op een passende wijze invullen. 4. Respecteren van bestaande ondernemingen, bebouwing en beplanting. 5. Gezicht naar het water.


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 19 -

1 augustus 2011

Het Schetsontwerp Vechtoevers november 2010 is te beschrijven aan de hand van 5 ingrepen.



Definitief rapport

3.2

Schetsontwerp Vechtoevers

verbonden en ontstaan er verschillende aantrekkelijke routes om te wandelen en te fietsen. Zowel de route vanuit het treinstation via Het Laar naar Ommen, als langs de Vecht vanuit Varsen naar het oosten als een half uurs ommetje vanuit het centrum via het natuurgebied aan de zuidoever en de Hessel Mulertbrug weer terug naar Ommen, worden door dit pontje mogelijk gemaakt.

Ontwerpend onderzoekend is onderstaand Schetsontwerp ontstaan. De Vecht wordt nabij het centrum letterlijk tegen het nieuwe stadplein aan gelegd en maakt vervolgens een bocht naar het zuiden. Hierdoor ontstaat er meer ruimte op de noordoever voor een Vechtstadspark. In dit OmmerVechtpark, wat naadloos aansluit op de ontwikkelingen van de Westflank, ligt een doodlopende havenarm, waar plezierboten aan kunnen leggen. Bezien vanuit het stadshart is de Vecht een zichtbaar en beleefbaar onderdeel van het centrum geworden, waar iets te doen en te beleven valt. Waar je met je ijsco in de hand in de zomer tot aan de waterrand kunt lopen. Waar je pootje kunt baden en naar de overkant kunt staren, hopend op een glimp van een otter tussen het riet.

Door de Vecht naar het noorden te verleggen is er bovendien op de van nature wat rustigere zuidoever extra ruimte ontstaan voor natuurontwikkeling. Vooral in dit smalste deel van het Vechtdal is het van belang dat dieren, voorzien van enige beschutting en rietruigte, ongestoord van oost naar west heen en weer te kunnen lopen dan wel vliegen of zwemmen. De gehele zuidoever is door het aanleggen van de Koeksegeul een stuk interessanter geworden voor zowel mens als dier. Vanaf de campings kunnen boten de geul ingelaten worden en de geul biedt mogelijkheden dit gebied te ontwikkelen tot één groot recreatief belevingseiland. Tegelijkertijd biedt de Koeksegeul aan vissen en andere watergebonden dieren een aardig alternatief voor de route langs de relatief brede en open Vecht. Niet alleen watergebonden dieren maar ook vogels, insecten en scharrelende land en oeverdieren kunnen langs dit doorlopende waterelement met rietkragen in dit relatief beschutte en beboste gebied hun weg vinden (corridor) en aan voedsel komen (leefgebied).

Het Ommervechtpark bestaat uit vier delen. Drie delen liggen aan de noordoever en zijn ingericht voor intensieve recreatiedoeleinden. Het vierde deel ligt op de zuidoever en is ingericht als natuurgebied met recreatief medegebruik. Het hoge deel (1) sluit direct aan op de Westflank en wordt van het eiland (2) gescheiden door een laagte. Deze laagte zorgt er tijdens hoogwater voor dat de havenarm (3) mee kan stromen. Vanaf het Ommereiland vertrekt een pontje naar de overkant. Door de aanleg van dit pontje worden de beide oevers functioneel met elkaar

Verder naar het westen is te zien hoe de Ommermars vorm krijgt. De aan de Vecht grenzende


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 21 -

1 augustus 2011

Binnen ingreep 1 wordt het zomerbed van de Vecht deels verlegd en verbreed en wordt het winterbed verlaagd. Ook onder de Hessel Mulertbrug zal meer ruimte voor water gecreëerd worden.



Definitief rapport

percelen van de Ommermars krijgen, conform de begrensde EHS, de kans zich te ontwikkelen tot een natuurgebied, zonder prikkeldraad, met behoud en versterking van het oorspronkelijk rivierdalreliëf. De Ommermars vormt zo een belangrijke schakel tussen de westelijk gelegen beheersgebieden in Varsen en de oostelijk hiervan gelegen Natura 2000 gronden. Enkele goed gekozen wandel –en fietspaden maken de Ommermars toegankelijk als stedelijk uitloopgebied. Een slimme recreatieve zonering zorgt er hier voor dat zowel de bewoner van Ommen, als de recreatieve passant alle aspecten van het Vechtdal kunnen beleven zonder daarbij de natuur te veel te verstoren.

3.3

Zowel het hydraulische als het ecologische knelpunt moet hier duurzaam worden opgelost, terwijl bovendien invulling gegeven moet worden aan het ontwikkelen van een gezicht van Ommen naar het vechtdal. Er is bewust voor een heldere scheiding van functies gekozen waarbij de ecologische verbinding zoveel mogelijk over de zuidoever voor hotel de Zon langs ontwikkeld wordt en het gezicht van Ommen (waterfront) aan de noordoever. De huidige relatief rechte stroomdraad van de Vecht wordt hiertoe kromgetrokken, waarbij de eerste bocht ervoor zorgt dat het stedelijk plein van Ommen direct aan permanent water komt te liggen. Hierdoor ontstaat er aan de overkant, meer ruimte voor een natuurlijke lage oever, welke bij hoog water overstroomt en bij gewone waterpeilen prima als ecologische verbinding voor landdieren en oeverscharrelaars kan dienen.

De vijf basisingrepen uit het Schetsontwerp Het Schetsontwerp is in de onderstaande vijf ingrepen te vatten. Van deze vijf ingrepen worden achtereenvolgens de volgende aspecten beschreven: • globale beschrijving; • concrete maatregelen; • globale kosten van de totale ingrijp; • uitgangspunten waaraan deze ingreep invulling geeft.

3.3.1

Vanuit het doel de Vecht terug te vormen naar een natuurlijke laaglandbeek is binnen het Schetsontwerp gewerkt met een 100 meter breed zoekgebied dat minimaal loopt vanaf 200 meter ten oosten van de Hessel Mulertbrug tot 800 meter ten westen van deze brug, voor verruiming van het winterbed. Er is bewust voor gekozen het huidige zomerbed (permanent watervoerend) zo min mogelijk te verbreden, omdat dit zomerbed riviermorfologisch in haar huidige vorm eigenlijk al te breed is. Binnen het 100 meter brede zoekgebied is uitgegaan van 40 meter als breedte van de huidige Vecht en 60 meter voor maaiveldverlaging. Op de kaart is deze zone te herkennen als natte natuur (hoogwaterlaagte).

Ingreep 1: Verruiming winterbed en verleggen Vecht Beschrijving De trechtervormige vernauwing in het dal van de Vecht ter hoogte van de brug bij Ommen is een natuurlijk gegeven. Het op sommige plaatsen 100-en meters brede winterbed (van dijk tot dijk)al vernauwt zich hier tot amper 55 meter. Herinrichting Vechtoevers Ommen Definitief rapport

9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 23 -

1 augustus 2011

Omdat tussen Hotel de Zon en het voormalige stadhuis onvoldoende ruimte aanwezig is om het hydraulisch knelpunt via een winterbed verlaging op te lossen, is er hier voor gekozen toch binnen het zomerbed te verruimen. • Omdat deze maatregel cruciaal is voor het behalen van de vereiste 15 centimeter hoogwaterstandsverlaging bij de Hesselmulertbrug zijn er door HKV aanvullende berekeningen uitgevoerd (Zie Notitie HKV november 2010) uitgaande van de volgende verruimingen: • van 32,15 tot 32,40 winterbedverlaging van gemiddeld 30 meter breed, afgraven tot 3,00 +NAP hoogte. Het maaiveld ligt daar nu op ongeveer +4,5 NAP; Dit deel zal begraasd worden en bestaan uit gras; • 32,4-32,8 zomerbed verbreding van 40 meter naar 50 meter. De rest van de ruimte in dit deel naar 3,00+NAP afgraven. Het afgegraven winterbed zal voor 20% uit ruigte bestaan. Ook onder de brug zal de Vecht breder zijn waarbij één van de pijlers in het water zal komen te staan; • 32,8-33,1 zomerbed gaat weer geleidelijk naar de huidige 40 meter breedte. Tussen 32,9 -33,1 ligt een 25 meter brede zijtak die in direct contact met de Vecht staat. Met aan de stroomopwaartse kant een 30 meter brede en 40 meter lange overloop waar het maaiveld afgegraven zal worden tot 2,75 +NAP. Aanvullend zal het winterbed tussen 32,8 -32,9 met een gemiddelde breedte van 20 meter afgegraven worden tot 3,00 +NAP.

Zonder het aanleggen van de Koeksegeul blijken de bovenstaande maatregelen bij een maatgevende afvoergolf van T200 in een waterstandsverlaging van 7 centimeter bovenstrooms van de Hesselmulertbrug te resulteren. Het aanleggen van de Koeksegeul levert een extra verlaging van 9 centimeter op waardoor de vereiste 15 centimeter verlaging ruim gehaald wordt. Concrete maatregelen Anti-overstromingsmaatregelen met daarin een winterbedverruiming met 50m2, met zoveel mogelijk groene oevers, met vanaf de Brugstraat naar het verlaagd uitgevoerde plein een stenen kade waar onderlangs gelopen kan worden. Aanpak hydraulisch knelpunt Hesselmulertbrug Ook dit knelpunt is door HKV doorgerekend met het volgende uitgangspunt: tussen km.32,5-32,8 zomerbed verbreding van 40 meter naar 50 meter. De rest van de ruimte in dit deel naar 3,00+NAP afgraven. Het afgegraven winterbed zal voor 20% uit ruigte bestaan.


En tussen 32,9 -33,1 over een gemiddelde breedte van 40 meter afgegraven worden tot 2,95 +NAP. De afgegraven delen hebben een 20% begroeiing van ruigte; aan de Vecht zal tussen 33,1 en 33,35 met een gemiddelde breedte van 20 meter winterbed afgegraven worden tot 2,90 +NAP. Ook hier met 20% ruigte


Definitief rapport

Ook onder de brug zal de Vecht breder zijn waarbij één van de pijlers in het water zal komen te staan; Kosten van de totale ingreep Ongeveer 1.200.000 euro, inclusief het aanpassen van de loop van de Vecht. Deze kosten zijn exclusief 20% onvoorzien, 15% VAT en 19%BTW. Ingreep past binnen de visie Verruiming zoeken in het winterbed (A) en Zonering van gebruiksintensiteiten (B) en draagt bij aan de volgende uitgangspunten: • veiligheid bij hoogwater is een voorwaarde (1); • minder kanaal, meer Vecht (2); • realisatie van de natuurdoelen op een passende wijze invullen (3); • gezicht naar het water (5).


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 25 -

1 augustus 2011

Binnen ingreep 2 wordt een bijpas van de Vecht aangelegd, door deels een nieuwe meander te graven en deels een oude te verbreden en opnieuw uit te diepen.



Definitief rapport

3.3.2

Ingreep 2: Het graven van een nieuwe meander “de Koeksegeul”

Bovendien wordt zo de bestaande zandduin beter beleefbaar en krijgen de campings mogelijkheden voor kanovaart, klim-slinger en klauterroutes en biedt het ontstane eiland kansen om zich te ontwikkelen tot één herkenbaar eiland voor dagrecreatie en verblijfsrecreatie, met een heel eigen karakter.

Beschrijving Het aanleggen van een nieuwe geul, aansluitend op een oude meander (begrensd als EHS water) bij de campings op de zuidoever is nodig om de verruiming van 50m2 mogelijk te maken op de linkeroever aangezien op de rechteroever een cluster van boerderijen c.q. opstallen aanwezig is. Rond dit bebouwingscluster is eveneens behoefte aan ruimte voor het realiseren van de ecologische corridor tussen Ommermars en het Natura 2000 gebied aan de oostzijde van de Hessel Mulertbrug. Dit in combinatie met de wens tot versterking van een natuurlijk Vechtdalkarakter met een variatie in biotopen heeft geleid tot de keuze van een nieuwe meander als kwalitatief hoogwaardige oplossing voor zowel veiligheid bij wateroverlast als realiseren van de ecologische corridor. Door een smalle relatief beschutte structuur aan de zuidoever toe te voegen, wordt een verbinding voor mens en dier van oost naar west geboden met duidelijk andere kwaliteiten dan de bestaande Vecht met haar meer open karakter. Aanvullend op de gronden op de noordoever (rechteroever) van de Vecht, die beleidsmatig bestemd zijn als nieuwe natuur binnen de begrensde EHS, zullen in de praktijk zowel oevers van de Vecht als die van de Koeksegeul als natuurcorridor gaan functioneren.

De winterbed verruiming wordt hier deels ingevuld door een geul te graven, die geschikt is om te kanoën en omgeven wordt door beschutting biedende beplanting en bomen. De nieuwe geul sluit aan op een oude meander, welke aangetakt wordt en naar het noorden afbuigt om aldaar weer in de Vecht uit te stromen. Ook deze ingreep is door HKV doorgerekend met de volgende uitgangspunten: • bij 33,1 begint de nieuwe meander; • deze geul takt over de huidige Vecht gerekend 750 meter verderop aan; • de Nieuwe meander zelf heeft een lengte van 975 meter; • het winterbed behorende bij deze meander ligt gemiddeld op +2,95 NAP en heeft een breedte van 27 meter; • de geul zelf heeft een bovenwaterbreedte van 13 meter en onderstaand profiel; • de afgegraven delen hebben een 20% begroeiing van ruigte. En bovendien bestaat 4 meter van de permanente watergeul uit rietruigte;


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 27 -

1 augustus 2011

In de huidige situatie is de meander 6 meter breed en relatief ondiep.

In de toekomst zal de meander tot 13 meter verbreed worden en uitgediept.



Definitief rapport

•

binnen dit deel liggen 2 autobruggen en 2 fietsbruggen, welke 30 meter lang zijn, met pijlers op 5, 10, 20 en 25 meter.

Ingreep past binnen de visie Verruiming zoeken in het winterbed (A) en draagt bij aan de volgende uitgangspunten • veiligheid bij hoogwater is een voorwaarde (1); • minder kanaal, meer Vecht (2); • realisatie van de natuurdoelen op een passende wijze invullen(3); • respecteren van bestaande bebouwing, beplanting en functies (4).

Aan weerszijde van deze 13 meter brede waterloop zal het maaiveld onder een hoek van 1:7 afgegraven worden. Hiertoe wordt een zone van ongeveer 30 meter heringericht. Het extra aanleggen van de Koeksegeul blijkt bij een maatgevende afvoergolf van T200 in een extra waterstandsverlaging van 9 centimeter bovenstrooms van de Hesselmulertbrug te resulteren. Opgeteld bij de winterbedverruiming levert dit een verlaging van 16 centimeter op. Als deze nevengeul matig onderhouden zou worden dan zou volgens de SOBEK berekening van HKV nog steeds een verlaging van 14 centimeter gehaald kunnen worden. Concrete maatregelen Herstellen van een oude riviermeander vormt samen met het nieuw aanleggen van een hoogwaterstroomgeul de Koeksegeul met nevenstaande vorm. Kosten van de totale ingreep Ongeveer 1.200.000 euro. Deze kosten zijn exclusief 20% onvoorzien, 15% VAT en 19%BTW.


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 29 -

1 augustus 2011

Bovenstaand één van de eerste schetsen, die uiteindelijk tot nevenstaand voorstel heeft geleid.

Binnen ingreep 3 worden het stedelijk plein en de havenarm ingericht.



Definitief rapport

3.3.3

Deze parkeergelegenheid wordt gevonden binnen de bestaande plannen van de Westflank waarin voorzien is in een parkeerveld nabij het centrum op de noordoever. De aanmeermogelijkheden worden compacter aangelegd, waardoor er minimaal 50 meter vrije stedelijke oever in de vorm van een kade, direct aan de Vecht ontstaat. Westelijk op dit plein komt het havenkantoor te liggen (Westflank) met douches en toiletten. De 50 aanmeerplaatsen liggen geconcentreerd rond een nieuw aan te leggen eiland. De extra te graven geul is minimaal 25 meter breed en zal aan weerszijde voorzien worden van drijvende steigers. Deze steigers zijn via paden te bereiken en sluiten aan op het hoge deel van het Ommervechtpark De huidige trailerhelling zal verplaats worden.

Ingreep 3: Aanleg havenarm en stedelijk plein met kademuur Beschrijving Voor een optimale waterbeleving is de stroomdraad van de Vecht naar het centrumplein afgebogen, wat eveneens meer ruimte oplevert aan de overzijde voor het realiseren van de ecologische verbindingszone. De tegenbocht biedt juist meer ruimte voor stedelijke uitloop en waterbeleving aan de noordzijde ter hoogte van de nieuwe appartementen aan de Vecht, terwijl de stapsteen natuur zo aan de zuidzijde ruimte biedt voor dynamische processen die horen bij een buitenbocht. Het centrumplein zal een zowel visuele als functionele verbinding met de Vecht krijgen. Door een deel van het plein onder een hoek aflopend richting de Vecht aan te leggen en onderaan te voorzien van een stenen kade komt Ommen letterlijk direct aan het water te liggen.

Concrete maatregelen Losliggende drijvende steigers met een lengte die voldoende is om minimaal 50 pleziervaartboten een plek te bieden. Deze steigers liggen bij voorkeur aan de beide grazige oevers van de nevengeul die hier tbv het verlagen van de hoogwatergolf aangelegd gaat worden. Aanleg nieuwe aanlegsteiger voor de party-rondvaartboot aan de noordoever of zuidoever.

Het doortrekken van de Brugstraat tot aan het water van de Vecht, met een toegankelijke verbinding voor voetgangers onder het oude stadhuis langs, richting het naar het water georiënteerde plein vormt hier een integraal onderdeel van.

Kosten van de totale ingreep De kosten voor dit project bedragen circa 1.150.000 euro. Waarvan 950.000 voor het aanleggen van 150 meter kade en 200.000 voor het inrichten van de havenarm. Deze kosten zijn exclusief 20% onvoorzien, 15% VAT en 19% BTW.

Aan de noordoever nabij het centrum is rekening gehouden met 25 vaste ligplaatsen en 25 passanten inclusief parkeergelegenheid.


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 31 -

1 augustus 2011

Binnen ingreep 4 worden paden aangelegd en routes verbeterd.



Definitief rapport

Ingreep past binnen de visie om de Vechtoevers in hoofdzaak groen en zacht van karakter te houden (C) en draagt bij aan de volgende uitgangspunten • respecteren van bestaande ondernemingen, bebouwing en beplanting (4); • gezicht naar het water (5). 3.3.4

Concrete maatregelen • Pontje over de Vecht gecombineerd met een wandelrondje langs de natuurstapsteen, via de Hessel Mulertbrug naar het waterfront van Ommen. • Aanpassen van de inrichting van het brugdek van de Hessel Mulertbrug tbv voetgangers en fietsers en verblijfskwaliteit toevoegen in het kader van een beter verbinden van de beide oevers. “Ommetje Ommen”. • Brugstraat doorzetten tot op waterniveau van de Vecht en onderlangs het oude gemeentehuis verbinden met het verdiepte/gekantelde plein. Met mogelijkheden door te lopen naar het pontje ter hoogte van de zandduin. • Route naar het treinstation langs Het Laar • Doorgaande wandelroute langs de oevers van de Vecht

Ingreep 4: Aanleg paden en routes Beschrijving Een Ommetje Vechtdal van 1,2 kilometer over beide oevers wordt aangelegd, waarbij de huidige Hessel Mulertbrug aan de westzijde heringericht wordt ten gunste van voetgangers en fietsers en waarbij westelijk van de Hessel Mulertbrug een extra oversteek mogelijk gemaakt zal worden. Deze extra oversteek wordt gevormd door een handmatig te bedienen pont, welke het recreatieve watersportverkeer niet zal hinderen.

Kosten van de totale ingreep Circa 375.000 euro, gerekend exclusief eventuele grondaankopen. Deze kosten zijn exclusief 20% onvoorzien, 15% VAT en 19%BTW.

Eveneens zal gezocht worden naar een functionele relatie tussen het op de zuidoever gelegen treinstation, via het Landgoed het Laar naar het centrum van Ommen op de Noordoever. Bij aanpassing van infrastructuur ligt de voorkeur bij het begunstigen van openbaar vervoer (goede verbinding met station) en in het buitengebied (Vechtdal) op facilitering van wandelaar en fietser (nietgemotoriseerd verkeer zoals kanovaarder en ruiter).

Ingreep draagt bij aan de volgende uitgangspunten • Gezicht naar het water (5). • De twee oevers worden met elkaar verbonden (6).


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 33 -

1 augustus 2011

Ingreep 5 wordt voor een groot deel binnen de Gebiedsuitwerking Varsen gerealiseerd.



Definitief rapport

3.3.5

Gezien de historische achtergrond van deze beuken en de ecologische potentie als schuilbosje voor dieren als stapsteen richting het Natura 2000 gebied is ervoor gekozen het hydraulisch knelpunt voor hoogwatergolven deels weg te graven en deels te laten staan. (zie onderstaande schets)

Ingreep 5: Herinrichten Ommermars en vormgeven ecologische route Beschrijving In de basisvariant voor de EHS wordt in de Ommermars ingezet op het ontwikkelen van een brede aaneengesloten strook aan de noordoever van de Vecht. Deze gronden worden extensiever beheerd en de bemesting gaat eraf, waardoor verschraling plaats zal vinden.

Kosten van de totale ingreep De Ommermars is onderdeel van de Gebiedsuitwerking Varsen. Het gebied is van belang voor de ruimtelijke verkenning van de Vechtoevers, maar kent een meer zelfstandige ontwikkeling.

Civieltechnische ingrepen vinden alleen in het natuurplus scenario plaats in het kader van natuurkwaliteitsverbetering en vergroting van de biodiversiteit. De beide natuurgebieden worden via twee routes met elkaar verbonden. De noordelijke open route en de zuidelijke route met een beslotener karakter. Deze zuidelijke route heeft door het graven van de Koeksegeul extra betekenis gekregen. Zowel als leefgebied, als migratieroute zal deze zuidelijke route voor meerdere diersoorten aantrekkelijker worden.

BBL heeft een groot deel van de gronden in dit gebied in eigendom verkregen. Het is de bedoeling dat voor dit gebied een inrichtingsplan wordt opgesteld. Dit inrichtingsplan sluit aan op de uitgangspunten die in deze verkenning zijn opgenomen én zoals destijds in de gebiedsuitwerking Varsen zijn vastgelegd. De investeringen voor de Ommermars zijn onderdeel van de gebiedsuitwerking Varsen. De investeringen maken dus geen deel uit van de geraamde kosten van de basisvariant.

Concrete maatregelen Het aanleggen van grotere natuureenheden aan de noordoever van de Vecht en een functionerende keten van kleinere schakels ter verbinding van de grotere eenheden aan de oost en de westzijde van de Hessel Mulertbrug.

Ingreep draagt bij aan de volgende uitgangspunten • Realisatie van de natuurdoelen op een passende wijze (3). • Respecteren van bestaande ondernemingen, bebouwing en beplanting (4).


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 35 -

1 augustus 2011

Totaalbeeld van het Basisplan



Definitief rapport


9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 37 -

1 augustus 2011



Definitief rapport

4

FASERING EN KOSTEN In dit hoofdstuk wordt stil gestaan bij de te verwachte vervolgstappen na goedkeuring van het Schetsontwerp door de betrokken overheden.

Ingreep

Vervolgstappen

Tijdplanning

Verruiming

•

najaar 2012

procedures:

winterbed en

Aanpassen

het verleggen

bestemmingsplan en

van de Vecht.

aanvragen vergunningen

4.1

Fasering In hoofdstuk 3 staan de onderstaande vijf ingrepen beschreven. Deze ingrepen vormen samen het Schetsontwerp Vechtoevers. Om deze ingrepen als één geheel te kunnen ontwikkelen zal om te beginnen een Definitief Ontwerp voor de Vechtoevers gemaakt moeten worden, inclusief een sluitende begroting. Deze begroting dient zowel de planfase als de uitvoering en het daarop volgende onderhoud te omvatten. De planning is er op gericht om in 2011 het eerste deel in uitvoering te kunnen brengen. Deze ‘’vliegende start’’ heeft te maken met de voorwaarden die de provincie stelt aan de financiering. In overleg tussen waterschap, provincie en gemeente wordt bepaald welke plandelen hiervoor in aanmerking komen. Het zal duidelijk zijn dat dit onderdelen betreft waarvoor geen planologische procedures voor gevolgd hoeven te worden.

opstellen projectplan

•

bestekken

•

uitvoeringsfase

•

procedures:

najaar 2012 voorjaar 2013 medio 2013

Het graven

najaar 2012

van een

Aanpassen

nieuwe

bestemmingsplan en

meander “de

aanvragen

Koeksegeul

vergunningen •

bestekken voor

najaar 2013

ontgravingen • Herinrichten

medio 2014

gebiedsuitwerking

Winter 2011

Voortvarend Varsen

en

voor het deel

vormgeven

Ommermars;

ecologische

•

procedures

2012

route

•

uitvoer

Najaar 2012

Inrichting

Vervolgstappen

Tijdplanning

havenarm en

Opstellen van

Voorlopig ontwerp

Voorjaar 2012

stedelijk plein

een

Vechtoevers

integraal

Uitvoeren diverse

ontwerp

onderzoeken

2012

Definitief Ontwerp

Zomer 2012

Aanleg paden Tweede kwartaal

•

uitvoeringsfase

Ommermars

Ingreep

2013

2012

en routes


•

9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 39 -

1 augustus 2011

Globaal gezien is het de verwachting dat met de eerste uitvoeringsactiviteiten gestart zal worden in 2011 en dat de laatste activiteiten van de realisatie van het Schetsontwerp in 2014 plaatsvinden. Hierna kan verder ontwikkeld worden aan de hand van ideeën uit één of meerdere uitbreidingsscenario’s. Op dit moment lijkt het aannemelijk dat het vergraven en afgraven van de Vecht en haar oevers, inclusief het aanleggen van de havenarm en het gekantelde plein met kade als één werk tegelijkertijd uitgevoerd zal worden. Daarna kan separaat het graven en aansluiten van de Koeksegeul plaatsvinden. Als dit grondwerk gereed is kan met het aanleggen dan wel doortrekken van de recreatieve paden gestart worden.

4.2

Globale kosten

Verruiming winterbed en het verleggen van de Vecht.

€ 550.000

Het graven van een nieuwe meander “de Koeksegeul

€ 800.000

Herinrichten Ommermars en vormgeven ecologische route

- (DLG)

Inrichting havenarm en stedelijk plein

€ 1.150.000

Aanleg paden en routes

€ 375.000

Totale kosten ingrepen

€ 2875.000

Bijkomende kosten

Kosten

Onvoorzien 20%

€ 575.000

VAT 15%

€ 430.000

Verwerving

€ 1.050.000

Planologie

€ 200.000

Totale inschatting gehele project

€ 5.130.000

Uitgangspunten bij deze raming

In de kostenraming is uitgegaan van een integrale realisatie. Dit houdt in dat niet elke overheid zorg draagt voor de realisatie van de ‘eigen doelstellingen’, maar dat er 1 overheid (waterschap of gemeente) als trekker van het totale project gaat optreden. In dit integrale project dragen de verschillende partijen dan bij, waarbij de bijdrage een afspiegeling dient te zijn naar de te realiseren doelen. Over de exacte verdeling van de kosten zal nader overleg plaatsvinden tussen de betrokken overheden.

•

bedragen zijn exclusief btw

•

aannemerstoeslagen zijn opgenomen in de posten “aanlegkosten ingrepen”

•

gelet op de fase van het project wordt een bandbreedte van plus minus 20% gehandeerd


Aanlegkosten ingrepen


Definitief rapport

4.3

Aanbevelingen In dit stadium van het project wordt in de raming rekening gehouden met 20% onvoorzien voor het afdekken van de risico's. Op dit moment zijn de risico's niet afzonderlijk benoemd. Om de risico’s inzichtelijker te maken en een reëlere inschatting te kunnen maken van de totale kosten voor dit project is het aan te bevelen tijdens de VO fase een vergunnigenscan, infrascan en onderzoeksscan uit te voeren waardoor in een vroeg stadium inzichtelijk wordt welke gegevens nog ontbreken voor de verdere uitwerking en uitvoering. Hierbij valt te denken aan: • archeologisch onderzoek; • explosievenonderzoek; • land en waterbodemonderzoek (vervuilde grond); • geotechnisch onderzoek; • flora en fauna onderzoek; • landmeetkundige metingen; • kabels en leidingen.

om in de vervolgontwerpfase in ieder geval nader onderzoek te laten verrichten naar de bodemopbouw van de nieuw aan te takken meander arm én het totaal nieuwe deel van de Koeksegeul. Dit om zowel meer inzicht te krijgen in de ecologische waarde van de bestaande geul en de te verwachte verstoring door het vergraven van deze geul als naar mogelijke effecten van de te graven nevengeul op de waterhuishouding van de directe omgeving. Tevens dient er nader onderzoek naar de bouwkundige staat van de brugpijlers van de Hessel Mulertbrug plaats te vinden.

4.4

Vervolg Middels deze verkenning is een ruimtelijke invulling gegeven aan de gezamenlijke vraag hoe het plangebied ingericht zou kunnen worden, waarbij zoveel mogelijk doelstellingen in samenhang gerealiseerd worden. Over dit resultaat en de investering dient op de verschillende bestuurlijke niveaus op hoofdlijnen overeenstemming bereikt te worden.

Er is in deze verkenning gewerkt met gegevens vanuit het ééndimensionale Sobek model. Voor een nauwkeurigere inschatting van de waterstanddaling tijdens hoogwaterpieken door ingrepen uit het Schetsontwerp wordt aanbevolen in de vervolgontwerpfase de maatregelen met een 3-D model door te laten rekenen.

Na deze go/no go beslissingen kan de verdere uitwerking ter hand worden genomen en worden reeds in 2011 de eerste resultaten zichtbaar!

Binnen deze verkenning is globaal rekening gehouden met de bodemgesteldheid, maar zijn geen speciale puntboringen verricht op cruciale plekken. Wij adviseren Herinrichting Vechtoevers Ommen Definitief rapport

9W1061/R00005/700819/BW/DenB - 41 -

1 augustus 2011

A COMPANY OF

Bijlage 1 Programma van eisen



Ruimtelijke verkenning Vechtoevers te Ommen Programma van eisen t.b.v. ontwikkeling van bouwstenen Projectnr.: 9W1061 Datum: 18 augustus 2010 Door: Corine Zwart en Marc Gommers Definities eisen en doelen Eisen

Randvoorwaarden Uitgangspunten Ontwerpeisen

Doelen

Ontwerpwensen

Ontwerpsuggesties

Nr.

1 2

3

4

5 6 7 8 9 10 11 12

13 14

Beperkende bepalingen, waarvan in het ontwerp niet afgeweken kan worden; randvoorwaarden zijn onherroepelijk. Gegevens, prognoses en richtlijnen waarop het ontwerp berust. Volgen uit randvoorwaarden en uitgangspunten en zijn richtlijnen waaraan een goed ontwerp moet voldoen; ontwerpeisen kunnen worden bijgesteld, als zwaar(der) wegende belangen dat vereisen. Bewust verlangen naar bepaalde ontwerpelementen, waarvan het realiseren afhangt van de omstandigheden; ontwerpwensen worden waar mogelijk vervult, maar vormen geen beperkende omstandigheid voor het ontwerp. Alle ideeën en ‘brain-waves’ die wellicht kunnen bijdragen aan (de optimalisatie van) het ontwerp; ontwerpsuggesties hebben geen enkele status qua ‘hardheid’.

Eis PLANSPECIFIEKE EISEN Thema: Water Zorgdragen voor de waterveiligheid voor mens en dier in het Vechtdal Ga voor de volle winst van de levende rivier (meanderen, vismigratie, verondieping, verbreding zomerbed) − Begraasde graslanden in stroomvoerend deel winterbed − Extensief begraasd in beperkt stroomvoerend deel winterbed − Parklandschap in bergende delen winterbed (geen ooibos) Verbreding zomerbed met 20% tussen km. 32,4 en km. 33,4

Type

Bron

wens

Ruimte voor de Vecht

wens

Ruimte voor de Vecht

wens

Verbreden doorstroomprofiel onder de brug met 10% Aanpassing brug bij Ommen Minimale MHW reductie van 15 cm

wens

Verwijderen hooggelegen bomenrij op de rechteroever Versterken waterbeleving, maak de Vecht manifest. Een voorkant Halfnatuurlijke laaglandbeek zwemwaterkwaliteit Op hoogte brengen waterkering ten zuiden van de Vecht Bevaarbaarheid van de Vecht tot aan de stuw bij Junne Ontstening van de Vechtoevers (daar waar mogelijk)

wens

Thema: Natuur Versterken van natuurwaarden in het gebied (toekomstig) Natura 2000 gebied Vecht en beneden-Reggegebied grenst aan

Locatie

Eis

wens wens wens Eis buiten projectscope uitgangspunt wens

Weerszijde Hessel Mullert brug

Waterschap Velt en Vecht HKV januari 2009 HKV januari 2009 Programma Ruimte voor de Vecht Waterschap Velt en Vecht HKV januari 2009 HKV januari 2009 Programma Ruimte voor de Vecht KRW-lichaam Waterschap Velt en Vecht

Waterschap Velt en Vecht

wens uitgangspunt

Quickscan Natuur en voortoets Bestemmingsplan Centrum

15

16 17 18

19 20

21 22 23 24 25 26

27 28

oostzijde plangebied EVZ Corridor Ommen en Het Laar . Nieuwe natuur. − Ontwikkelen van bloemrijke graslanden − Bloemrijke vegetaties op kades en dijken − Uiterwaarden een rivierkarakter geven − Vecht en oevers geschikt als migratiezone, met name de otter Wegbeplanting aan Varsenerweg Integraal realiseren van de natuuropgaven (water en land) Zoekgebied Ecologische Hoofdstructuur en zoekgebied nieuwe natuur Aansluiten op bestaande ecologische verbindingszone Door verlaging en verbreding zomerbed, nieuwe milieus voor flora en fauna Natuurbeleving tot in historisch stadshart Verbindings voor de otter Versterken wulp, grutto Versterken groeiplaatsen Vechtdalanjer Beleving van de natuur (recreatief medegebruik) Natte zone, bos, nieuwe natuur, waterlopen natuurlijk inrichten Thema: recreatie Organiseer de bezoekersstromen

Wens wens eis

suggestie

wens wens wens wens wens

wens

Programma Ruimte voor de Vecht

wens

39 40 41

Rivierpark Ommermars

Wens

36 37

38

Waar mogelijk Pdf gemeente Ommen

Behoud strandje ten oosten van de brug Fietsroute in noordelijk gebied Fietsbrug over Ommer kanaal

35

EVZ-EHS

wens

wens

31 32 33 34

Noordoever en deels zuidoever

Gebiedsuitwerking Varsen nov 2008 Programma Ruimte voor de Vecht Omgevingsvisie Provincie Overijssel

eis

Recreatievaart aanlegplaatsen direct tegen het centrum (passantenhaven) Rondvaart met Vechtzomp Toevoegen faciliteiten voor (water) sport (vliegeren, voetballen), spel, cultuur (kunstwerkenroute) en welzijn Drijvende steigers Drijvend VVV-kantoor Terrassen aan het water Accent veelzijdige gebruiksruimte (campings aan de zuidzijde) Toegankelijk maken van het plangebied, stedelijk uitloopgebied, wandelpaden Ruimtelijke relatie Ommen -Vecht Vergroten van de waterbeleving

29 30

Ommen(Westflank) Quickscan Natuur en voortoets Bestemmingsplan Centrum Ommen(Westflank)

wens

Suggestie Eis

Suggestie Suggestie Wens uitgangspunt

Omgevingsvisie Provincie Overijssel

wens

eis doelstelling

wens uitgangspunt

Vanaf water en naar water

Pdf gemeente Ommen Pdf gemeente wordt in 2010 aangelegd Gebiedsuitwerking Varsen nov

42

Bed & box, hippische recreatie stimuleren Doorgaand (onverhard) Vechtoeverpad met instapmogelijkheden watersporters Ommerschans

Wens

wens

46

Wandelroutesnetwerk (GPS) + educatief Pleisterplaatsen/rustpunten

47

Pontje Beerze

wens

43 44 45

48

49

50

51

Thema: Waterfront Versterken ruimtelijk kwaliteit en samenhang tussen Ommen en Het Vechtdal Behoud winterbed als grote open ruimte voor natuur, landbouw en recreatie Ommen krijgt een voorkant richting de Vecht. (Vechtfront/stadsfront)

wens wens

wens

wens

wens


wens

Programma Ruimte voor de Vecht Gemeente Ommen, bestemmingsplan Westflank Gemeente Ommen, bestemmingsplan Westflank Westflank

randvoorwaa rde randvoorwaa rde

53

Aansluiten op centrumontwikkeling Ommen Door afwaarderen N34 een ruimtelijke verbinding tussen historisch centrum en de Vecht Metselwerk kade herstellen

54

Krimlindes aan Vechtoever handhaven

eis

55

Bomen toevoegen aan zijde Vechtoever Banken onder bomenrijen langs Vechtkade Klassiek hekwerk en lantaarnpaal op kade Permanent podium Kade met markt als podium naar de Vecht

wens

52

56 57 58 59

60 61

62

Thema: Financiering Het creëren van een sociaal economische implus Behoud van bestaande mogelijkheden van ondernemers Bestaande recreatieve faciliteiten: − Horecaondernemer Hotel De Zon − Camping Koeksebelt − Camping Anna’s hoeve − Watersportvereniging Vechtstreek − Scouting − Botenhelling − Stichting Olde Vechte Versterking van de mogelijkheden van ondernemers

2008 Programma Ruimte voor de Vecht Programma Ruimte voor de Vecht Programma Ruimte voor de Vecht Programma Ruimte voor de Vecht Programma Ruimte voor de Vecht Programma Ruimte voor de Vecht Programma Ruimte voor de Vecht

wens

wens wens wens Voorkeur wens

wens Eis

wens

Beeldkwaliteitsplan De Westflank Beeldkwaliteitsplan De Westflank Beeldkwaliteitsplan De Westflank Beeldkwaliteitsplan De Westflank Beeldkwaliteitsplan De Westflank Raadsbesluis Ommen Dvariant mei 2008


63 64 65

Agrarisch beheer en gebruik van de gronden Bestaande rust en authenticiteit respecteren, versterken. De culinaire rivier. streekproducten

wens

Maatregelen voor ecologische verbindingen en realisatie natuurdoelen, voor rekening van de provincie Maatregelen ter versterking van de lokale economie, door gemeente en provincie Maatregelen voor versterken recreatie, door gemeente Maatregelen ter versterking van het Gezicht van Ommen naar de Vecht, door gemeente en provincie Grondverwervingstrategie en onderhandelingen

uitgangspunt

wens wens

Startdocument Masterplan Ruimte voor de Vecht Masterplan ruimte voor de Vecht

uitgangspunt

uitgangspunt uitgangspunt

Wens buiten de projectscope

Nota van inlichtingen

Ideeën, suggesties en wensen vanuit de bewoners en ondernemers (1 en 8 juli- over email) − Grote waterplas ter plaatse van Ommermars (zeilplas) − Wandelroute over huidige Vechtoevers − Watereducatie ‘model Vecht” park − Brug op HISWA hoogte brengen en vaarroute richting Duitsland faciliteren − Varsen betrekken en fietsbrug aan de huidige N48 koppelen voor recreatief netwerk. (plangrens oprekken) − Meanders aansluiten − Waterkwaliteit in gracht van het Laar verbeteren, door Vechtwater in te pompen − Ommermars wordt toegangspoort naar Ommen, dit biedt kansen − Aansluiten Dante op Vechtdal o Slechten van de wal o Pas op dat je de mooie groene wand niet kwijtraakt o Dante weg doortrekken over de Vecht − Ommermars bereikbaar voor landbouwverkeer houden − Pas op met te toegankelijk maken van het Ommermars voor “honden” , want die verstoren de natuur (tureluurs, grutto’s, kievieten) − 1 km langsgerichte botenaanleg-gelegenheid − Grazig houden van de aanlegkades − Behoud privacy voor terrassen, tuinen van eigenaren-ondernemers − De beide oevers meer verbinden o Functioneel (recreanten-ondernemers-arrangementen) o Ruimtelijk (bruggetje, pontje) − Recreatief belevings eiland met massa − Waterwonen-recreëren, bouwen in of op het water − Iets unieks, als publiekstrekker − Iets wat het Vechtdal versterkt en de kleinschaligheid bevordert − Een duurzaam belevenispark − Amfibische watervoertuigen − Dagjesboten mensen, met actie nabij het centrum leggen en de jaarplaatsen (rustiger) verder af − Promenade met oeververbinding − Brugstraat vraagt om doorgetrokken te worden naar een route langs het water − Houd Ommen groen. Die stenen kade in Dalfsen is ook niet alles en de haven aldaar is verzand − Houd rekening met de stroming en het verzanden en afkalven − kunst en cultuur uitingen (expositieruimtes) − sloepen verhuur − Pannenkoekschuit, botel of drijvend restaurant

A COMPANY OF

Bijlage 2 3 scenario’s voor de tweede fase



Drie scenario’s voor de tweede fase Als het Schetsontwerp is uitgevoerd dan geeft dit vele mogelijkheden om op voort te borduren. Om een idee te geven welke kanten er opgegaan kan worden volgen in dit hoofdstuk drie mogelijke ontwikkelingsrichtingen. De keuze voor één van deze richtingen dan wel een combinatie hiervan zal in een later stadium plaatsvinden. De onderstaande richtingen zijn in deze ruimtelijke verkenning opgenomen als toetsingskader voor het Schetsontwerp én als inspiratiekader voor de toekomst. De scenario’s zijn mede tot stand gekomen op basis van ideeën die in juli 2010 naar voren zijn gebracht.

Totaalschets met beschrijving Het OmmerVechtdalpark uit fase één wordt verrijkt met verschillende educatieve sport, spel en relax elementen waardoor het geheel als een heus Watereducatiepark beleefd en genoten kan worden. Via het pontje is het waterbelevingspark aan de noord zijde gekoppeld aan de water en natuur belevingsroute op de zuidoever en kan een rondje gelopen worden dat via de Hessel Mulertbrug weer terug het centrum inleidt. Deze educatie en waterbeleving krijgt ook binnen het stedelijk gebied haar vervolg. Vanaf het kerkplein loopt via de Brugstraat een open gootje dat bij regenval gevuld is met water en via een prachtige spuwer met veel geklater naast het oude Stadshuis in de Vecht uitmondt. Ook vanaf het water wordt de Vecht nog toegankelijker door de introductie van verschillende Vechtzompen, die niet alleen ingezet worden als recreatieve rondvaart, maar ook als reguliere lijndienst tussen Ommen en Dalfsen.

Scenario 1: Beleef Ommen aan het water Doel van dit uitbreidingsscenario De Vecht als dynamische halfnatuurlijke laaglandbeek nog beter beleefbaar op de kaart zetten op een manier waardoor het waterbewustzijn van mensen geprikkeld wordt. Dit waterbewustzijn in al haar facetten bovendien binnen het bestaande stedelijke gebied stimuleren door een zichtbaardere omgang met water. Daarnaast ruimte bieden aan de verschillende symbolische betekenissen én functies van water zoals leven, energie en zuiveren. Binnen dit uitbreidingsscenario wordt vooral ingezet op de waterbeleving van de Ommenaren zelf.


Het waternetwerk dat in fase één door het graven van de Koeksegeul al uitgebreid was, wordt verder uitgebreid in de Ommermars en richting de Dante en bovendien worden de oude meanders ten oosten van de Hessel Mulertbrug weer aangehaakt op de Vecht, waardoor ook deze integraal onderdeel van het fijnmazige waternetwerk worden.

Bijlage 2 1


Beleef Ommen aan het water


Bijlage 2 -2


Binnen dit waternetwerk worden bovendien in de Ommermars enkele strategische plekken afgegraven, zodat tijdens hoog water de Ommermars sneller en makkelijker mee kan gaan stromen en daarmee positief bijdraagt aan het verlagen van het hoogwaterpeil nabij het kritische punt de Hessel Mulertbrug.

Mogelijke maatregelen • Kanoroutes. • Watereducatie en belevingspark • Waterrecreatie faciliteren (100 boten kunnen laten aanleggen ipv 50, maar dan wel letterlijk aan de Vecht). • Oude meanders aantakken en in de “kanaalvormige Vecht” een drempel leggen. • Op passende plekken erosie en sedimentatie toestaan of zelfs bevorderen. • Verbinding met Dante en kanoroutes. • Bolderplaatsen in natuurgebied. • Zonnenweide nabij oud gemeentehuis. • Molen prominenter aan de Vecht door weg voorlangs te verleggen naar de Koesteeg en zo Ommenzuid aan de Vecht groener en aangenamer maken. • Maximaal winterbedverbreding. • Afkoppelen van dakregenwater en zichtbaar richting Vecht brengen.

Niet alleen het waternetwerk, maar ook de bijbehorende voorzieningen krijgen een implus. Zo worden de aanlegsteigers verdubbeld van 50 vaste plekken naar 100 en komen er in de Ommermars en aan enkele meanders losse bolderplaatsen die speciaal voor de natuurliefhebbende electrische vaartuigenbezitters prachtig de gelegenheid bieden in alle rust midden in de natuur te overnachten. De kwaliteitsslag die door de Westflankontwikkeling op de noordoever heeft geleid tot het letterlijk leggen van Ommen aan de Vecht krijgt haar vervolg op de zuidoever door het verleggen van de verkeersstroom naar de Koesteeg. De molen komt hierdoor prominenter aan het water te liggen en de Zwolseweg wordt versmald tot fietspad. In het verlengde van de Brugstraat wordt aan de zuidoever een zwevende steiger aangelegd die refereert aan het verleden, toen op deze plek de brug naar de overkant lag. Eens in het jaar bouwt de scouting op deze plek de oude brug na en kan iedereen als van ouds naar de overkant lopen.


Bijlage 2 3


Ommen water en natuur


Bijlage 2 -4


Scenario 2: Ommen water en natuur

het hoogwaterpeil nabij het kritische punt de Hesselmulertbrug. Het verhogen van de ruwheid van het oppervlakte van de Ommermars, door de ontwikkeling van rietruigtes en plukjes beplanting wordt hiermee gemitigeerd en levert bovendien een diverser totaalbeeld op.

Doel van dit uitbreidingsscenario Het gehele Vechtdal als groene ruimte centraal stellen en een kwalitatieve implus geven. Deze kwalitatieve impuls heeft in hoofdzaak betrekking op de versterking van de ecologische hoofdstructuur en het met specifieke maatregelen faciliteren van bepaalde doelsoorten zoals de vechtanjer, de otter, wulp en grutto. Daarnaast wordt ingezet op het doortrekken van deze natuurwaarden de stad in en het beleefbaar maken van de Vechtdalnatuurwaarden voor mensen. Binnen dit uitbreidingsscenario wordt vooral ingezet op het maximaal ruimte en kansen bieden aan de Vechtdalnatuur.

Ook binnen dit uitbreidingsscenario krijgt de kwaliteitsslag die door de Westflankontwikkeling op de noordoever heeft geleid tot het letterlijk leggen van Ommen aan de Vecht haar vervolg op de zuidoever door het verleggen van de verkeersstroom naar de Koesteeg. Maar binnen dit scenario wordt deze ingreep gemotiveerd vanuit het rustiger maken en meer ruimte bieden aan de ecologische verbindingszone over de zuidoever. De natuurlijke ontwikkeling van het Vechtdal krijgt hier volop vrij spel en de mens is er slechts te gast. Althans op dit smalste stuk van het Vechtdal. In de veel bredere Ommermars is er naast specifieke biotopen ontwikkeling wel ruimte om bezoekersstromen hun weg te laten vinden binnen dit Natuurgebied en worden vogelkijkhutten, enkele bolderplaatsen, paden en verblijfsplekken ingericht.

Totaalschets met beschrijving De gehele Ommermars krijgt de kans zich te ontwikkelen tot gevarieerd Vechtdalnatuurgebied met delen die begraasd worden en delen die zo nat zijn, dat begrazing geen optie is. Alle van nature aanwezige variatie in bodemsoort, hoogteligging en bezonning worden ten volle benut voor het verhogen van de biodiversiteit. De biodiversiteit wordt tevens gestimuleerd door het loslaten van de oevers van de Vecht zodat erosie en sedimentatie vrij hun gang kunnen gaan. .

Het versterken van het otterbiotoop dat binnen fase één door de aanleg van de Koeksegeul een behoorlijke implus heeft gekregen wordt doorgezet door het aantakken van nog enkele afgesneden Vechtarmen. Binnen de directe omgeving van deze vechtarmen zullen verstorende functies en activiteiten geminimaliseerd worden.

In de Ommermars worden enkele strategische plekken afgegraven, zodat tijdens hoog water de Ommermars sneller en makkelijker mee kan gaan stromen met de Vecht en daarmee positief bijdraagt aan het verlagen van Herinrichting Vechtoevers Ommen Definitief rapport

Bijlage 2 5


De zone tussen de Koeksegeul en de Zwolseweg wordt toegevoegd aan de EHS om zo de corridor richting het Natura 2000 gebied veilig te stellen. Binnen de relatief open Ommermars worden enkele permanente watergangen aangelegd met verspreid beschutte plekken door rietkragen, ruigte en enkele opschietende bomen. Mogelijke maatregelen • Heel Ommermars aankopen en herinrichten tbv versterking van de Vechtdal flora en fauna. • Alle andere stapstenen aankopen en herinrichten volgens bloemrijke oeverruigte, of bloemrijk droge grasland, moeras, struweel en water. • Oude meanders aantakken en geschikt maken als otterparadijs en de “kanaalvormige Vecht” omvormen tot groene rivier. • Kwalitatief de natuur optimaliseren (bv:loopplank toevoegen als faunapassage). • Optimaliseren van de stroomdraad en erosie in buitenbochten toestaan. Op passende plekken erosie en sedimentatie toestaan of zelfs bevorderen. • Recreatie goed zoneren, ten gunste van de natuurkwaliteiten. • Vogelkijkhut. • Molen prominenter aan de Vecht door weg voorlangs te verleggen naar de Koesteeg en zo Ommenzuid aan de Vecht groener en aangenamer maken en meer ruimte te bieden aan de ecologische corridor. • Natuurmelkerij.


Bijlage 2 -6


Scenario 3: Ommen vrijetijdsstad

In het Ommervechtdalpark laten kinderen hun vlieger op of spelen een partijtje voetbal. Gezinnen lopen langs een route met nieuwe Kunstwerken en waterbelevingsobjecten en op het permanente podium speelt een bandje Vechtblues. Bootjes in alle soorten en maten liggen zowel aan de stenen kademuur als aan drijvende steigers en er wordt overwogen of het aanleggen van een insteekhaven pal achter de grote parkeerplaats achter de Markt rendabel te exploiteren is. Tot die tijd liggen de bootjes zowel in de havenarm als aan de noordoever tot aan het boerderijcluster in de westen en de oude haven ten oosten van de Hesselmulertbrug in het oosten.

Doel van dit uitbreidingsscenario De Vecht en het Vechtdal optimaal benutten in inzetten als van nature aantrekkelijk decor voor vrijetijdsbesteding. De inrichting van de Vecht en het Vechtdal voorziet in het optimaal faciliteren van (water)sport, spel, cultuur en welzijn in alle facetten. Binnen dit uitbreidingsscenario wordt vooral ingezet op het maximaal ruimte geven aan regionale recreatieve, culturele en educatieve initiatieven, die passen bij het kleinschalige Vechtdalkarakter en recht doen aan de spilfunctie van Ommen in het regionale en zelfs nationale recreatienetwerk.

Het regionale Vechtdalbelevingscentrum, waarin ook de VVV-gehuisvest is, ligt in Hartje Ommen en dit is het beginpunt voor vele routes en ontdekkingen. Vanuit dit centrale punt worden mensen op een logische wijze het Vechtdallandschap in verleid met op verschillende specifieke plekken nadere informatie over hetgeen de aandacht trekt.

Totaalschets met beschrijving Van heinde en verre komen de mensen per trein, auto, paard, fiets en boot naar Ommen om te genieten van deze groene kleinschalige rivieromgeving die optimaal toegankelijk is gemaakt voor levensgenieters. De plaatselijke ondernemers hebben hier de kans gekregen hun, bij dit kleinschalige groene Vechtdal passende, initiatieven te ontplooien met het resultaat dat toeristen niet meer uren in de auto zitten naar de Loire ten zuiden van Parijs, maar binnen 2 uur rijden in hun eigen Nederland genieten van natuur, kunst, cultuur en culinaire hoogstandjes. De restaurants beiden heerlijke streekproducten aan en op het recreatieve belevingseiland op de zuidoever is elke week weer iets nieuws te beleven.


Deze informatie kan door een betrokken ondernemer gegeven worden, maar ook door speciaal opgeleide gidsen of informatiepanelen. Er kunnen rondleidingen per electroboot geboekt worden, maar ook romantische uitjes per VechtZomp of gezellige bedrijfsuitjes met de Partyboot.

Bijlage 2 7


Ommen Vrijetijdsstad


Bijlage 2 -8


In de zomer zorgen de terrasjes voor gezellige drukte en op de urban beach worden beachvolleybaltoernooien gehouden, die vaak eindigen met een duik in de Vecht. De waterkwaliteit van de Vecht is de laatste jaren aanzienlijk verbeterd en in sommige restaurants staan Vechtvissen op de menukaart.

Mogelijke maatregelen • Aanleggen van een extra pontje. • Bouwen in het Vechtdal . • Ruimte voor een plas. • Ruimte voor nieuwe voorzieningen. • Natuurcompensatie regelen om recreatie ontwikkelingen door te kunnen laten gaan, ook binnen het huidige zoekgebied Nieuwe natuur. • Ook boten aan de stenen kade van het centrum toestaan. • De ruimte voor het opvangen van (regionale, nationale en internationale) bezoekers van het Vechtdal wordt vooral gezocht in de nabijheid van het centrum van Ommen. • Multifunctioneel centrum aan het plein van Ommen als versterking van de poort naar het Vechtdal, komende vanuit het noorden, zuiden en westen. • Waterrecreatie faciliteren op grotere schaal: - haven maken ; - waterkering verleggen tbv water; - brug op Hiswa hoogte; - doorvaarbaarheid garanderen.

De grootste toevoegingen vinden plaats in de Ommermars. Centraal in de Ommermars ligt nu het Ommermarsmeer waar gevist en gezeild kan worden met in het noorden een hernieuwde rand van de wijk Dante, die geheel op het Vechtdal georiënteerd is. Dit gouden randje van Ommen is zeer in trek bij zowel jonge gezinnen als ouderen, maar ook hulpbehoevenden kunnen hier in aangepaste woningen hun draai vinden. Speciale rolstoeltoegankelijke paden leiden vanaf dit gouden randje de Ommermars in en verschillende bestaande natuurpaden uit fase één worden ge-upgrade met een goed toegankelijke gladde toplaag. De zuidoever van het Ommermarsmeer heeft een natuurlijk karakter en vormt de overgang naar het natuurlijke deel van de Ommermars. dit deel is minder goed toegankelijk voor mensen, maar wel goed beleefbaar vanaf enkele hoge uitkijktorens. Eén enkele pad loopt naar de oevers van de Vecht en geeft via een handmatig te bedienen pontje toegang tot de zuidoever en vise versa. Op deze manier wordt de historische route hersteld die door het graven van het Vechtkanaal doorbroeken was.


Bijlage 2 9


Ruimtelijke verkenning Vechtoevers te Ommen Vijf basisingrepen in één integraal Schetsontwerp

Recommend Documents