Rugklachten De wervelkolom bestaat uit de nekwervels, borstwervels, lendenwervels, heiligbeenwervels en het staartbeen. Op deze site staat een specifiek artikel over nekklachten geschreven en daarom worden in dit artikel met rugklachten alle klachten aan onderrug en bovenrug (met uitzondering van de nek) bedoeld. Rugklachten komen veel voor en zijn vaak erg vervelend. Daarom kunt u hier meer lezen over de soorten, oorzaken, symptomen en behandeling. Soorten rugklachten Rugklachten kan men verdelen in aspecifieke en specifieke klachten en chronische en acute klachten. De aspecifieke vorm bestaat uit klachten die ontstaan zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak. Er is geen letsel zichtbaar op bijvoorbeeld een MRI of röntgenfoto, maar toch ervaart men klachten. Deze klachten kunnen bijvoorbeeld ontstaan door triggerpoints (spierknopen), stress of een bewegingsprobleem van gewrichten. Daarnaast kan men het onderscheid maken tussen chronische en acute klachten. Men spreekt van acute klachten wanneer de pijn korter dan zes weken aanwezig is. Bij klachten die langer dan drie maanden duren, spreekt men van chronische klachten. Vaak denkt men dat deze klachten niet meer te behandelen zijn, maar dat is niet zo. Ook deze klachten kan men laten behandelen door onze fysiotherapeuten. Zo is gebleken dat bijvoorbeeld dry needling juist vaak erg goed werkt bij klachten die al langere tijd duren. Oorzaken rugklachten Verschillende blessures en aandoeningen kunnen pijn in de rug veroorzaken. Enkele bekende voorbeelden hiervan zijn: spit, hernia, ischias, slijtage, posturaal syndroom en instabiliteit. Deze hebben ieder hun eigen symptomen en behandeling. Er zijn ook een aantal algemene factoren waardoor men sneller rugklachten kan krijgen. Dit zijn bijvoorbeeld een verkeerde lichaamshouding, zwaar fysiek werk, eenzijdig werk, overbelasting, onderbelasting, stress, ouderdom of een ongeluk of trauma. Symptomen rugklachten Iedere vorm van rugklachten heeft zijn eigen specifieke symptomen. Er zijn een aantal symptomen die kunnen voorkomen: • zeurende of stekende pijn • pijn die er ineens ‘inschiet’ • pijn die uitstraalt naar billen en benen • pijn die erger wordt bij lang zitten of lang staan en minder wordt bij bewegen • pijn die erger wordt bij zwaar tillen of andere zware belasting • verminderde beweeglijkheid van de rug • stijfheid van spieren in de rug • gevoelsstoornissen in de benen • krachtsverlies in de benen • In het stuk ‘Symptomen rugklachten’ kunt u meer hierover lezen. www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
Behandeling rugklachten De behandeling is afhankelijk van de oorzaak van uw klacht. Als deze namelijk veroorzaakt veroorzaakt wordt door een hernia, is een andere therapie van toepassing dan bij instabiliteit instabiliteit van de onderrug. Ook is de behandeling afhankelijk per persoon en de mate van klachten. De fysiotherapeut fysiotherapeut kan bij het behandelen van rugklachten o.a. gebruik maken van dry needling, needling, massage, oefentherapie, medical taping, easy taping, rekoefeningen, manuele manuele therapie etc. U kunt in het artikel ‘Behandeling rugklachten’ meer lezen over de de specifieke behandeling van een aantal vormen van klachten in de rug.
Soorten rugklachten
In dit artikel gaan we in op de soorten rugklachten die er bestaan (aspecifiek vs. specifiek en acuut vs. chronisch). Er zijn heel veel klachten in de rug die ieder hun eigen oorzaak hebben, zoals klachten die ontstaan zijn door een hernia of door een wervelfractuur. Hier wordt in het artikel ‘Oorzaken rugklachten’ dieper op ingegaan.
Aspecifiek of specifiek De klachten in de rug kunnen specifiek of aspecifiek van aard zijn. In de meeste gevallen gaat het om aspecifieke rugklachten. Dit houdt in dat er geen duidelijke oorzaak voor de pijn is. Dit wil echter niet zeggen dat het dan ‘tussen de oren’ zit. Er is hierbij echter bij beeldvormend onderzoek (zoals een röntgenfoto of MRI-‐scan) geen afwijking zichtbaar, zoals een fractuur, spierletsel of peesletsel. Voorbeelden hiervan zijn klachten die ontstaan door een verkeerde houding, een eenzijdig bewegingspatroon of door bijvoorbeeld stress of spanning. Door deze factoren kunnen er bijvoorbeeld triggerpoints (spierknopen) gevormd worden die pijn geven. Deze triggerpoints zijn echter slecht waarneembaar met beeldvormend onderzoek. Het tegenovergestelde is de specifieke vorm. Hierbij is het wel duidelijk waar de klachten door komen en is er weefselschade zichtbaar. De klachten die hieronder vallen zijn bijvoorbeeld de hernia (Hernia Nuclei Pulposi), slijtage of een wervelfractuur. Bij de hernia is er namelijk een uitstulping van de tussenwervelschijf waarneembaar, bij slijtage ziet men dat de tussenwervelschijven dunnen worden en bij een wervelfractuur kan men met een x-‐foto zien dat er scheurtjes of breuken in het bot zitten. Echter, bij het merendeel van de klachten aan de rug, zal het gaan om aspecifieke rugklachten. Acuut of chronisch Men kan ook de verdeling acuut of chronisch maken bij rugklachten. Onder de chronische vorm verstaan we klachten aan de rug die langer dan drie maanden aanwezig zijn. Klachten aan de rug die korter dan zes weken aanwezig zijn, vallen onder de acute vorm. De term chronisch doet in eerste instantie misschien vermoeden dat het dan om klachten gaat die nooit meer over gaan. Dit hoeft echter niet zo te zijn. Ook denkt men soms dat behandeling hiervan geen zin meer heeft, maar ook bij chronische rugklachten zien we vaak goede resultaten met fysiotherapie. Een voorbeeld hiervan is dat dry needling ook juist goed blijkt te werken bij klachten die al langere tijd aanwezig zijn. Hierbij worden triggerpoints met een ‘droge’ naald aangeprikt, zodat deze ontladen en de spier weer kan ontspannen.
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
Rugklachten kan men dus grofweg verdelen in aspecifiek, specifiek, acuut en chronisch.
Oorzaken rugklachten Aandoeningen
Klachten aan de rug kunnen verschillende oorzaken hebben, zoals slijtage, een wervelfractuur of een hernia. De voornaamste oorzaken van pijn in de rug staan hieronder beschreven, maar er zijn nog veel meer oorzaken mogelijk. -‐ Spit Spit is een andere benaming voor acute rugpijn. Hierbij treden er acute pijnklachten op in de rug. Vaak ‘schiet’ deze pijn er opeens in. Deze klacht valt onder de aspecifieke rugklachten, omdat er geen duidelijk aanwijsbare oorzaak is. Men vermoedt dat het te maken heeft met overbelasting van de tussenwervelschijven (disci) van de wervelkolom dat de pijnklachten veroorzaakt. Dit kan weer veroorzaakt worden door een slechte lichaamshouding, een eenzijdig bewegingspatroon of een verkeerde tiltechniek. Ook een slechte rompstabiliteit door verzwakte buik-‐ en rugspieren kan een oorzaak zijn van spit. -‐ Hernia Hernia (ook wel Hernia Nuclei Pulposi genoemd) is een aandoening waarbij er druk op een zenuw optreedt door uitstulping van een tussenwervelschijf. Tussen de wervels van de wervelkolom bevinden zich tussenwervelschijven. Deze disci bestaan uit een geleiachtige kern (nucleus pulposus) met daaromheen een ring (anulus fibrosus). Wanneer de nucleus door een scheurtje van de ring naar buiten treedt en druk op een zenuw veroorzaakt, spreekt men van een hernia. Een scheuring van de ring kan optreden bij veroudering van de tussenwervelschijven, bij een eenzijdig bewegingspatroon of bij het langdurig in een verkeerde houding staan of zitten. Daarnaast kan hoesten, niezen of een verkeerde tiltechniek ook de uiteindelijke oorzaak zijn waardoor een al beschadigde ring uiteindelijk dusdanig scheurt dat de nucleus naar buiten dringt. -‐ Ischias Dit is een aandoening waarbij er zenuwpijn optreedt door een bedrukking of beklemming van de ischias zenuw. Deze zenuw begint in de onderrug en splitst zich vervolgens in twee vertakkingen naar beide benen. Een beklemming van deze zenuw kan bijvoorbeeld optreden door verhoogde spierspanning van bilspieren (piriformissyndroom) of door een uitstulping van een tussenwervelschijf in de onderrug (hernia). Ook zwangerschap of aangedane gewrichten in de onderrug kunnen leiden tot ischias. -‐ Slijtage Slijtage wordt ook wel artrose of degeneratie genoemd. Kenmerken hiervan zijn dat de tussenwervelschijven tussen de wervels dunner worden en in kwaliteit afnemen, er botachtige uitsteeksels optreden bij de wervels (dit worden osteofyten genoemd) en het kraakbeen afneemt. Rugklachten kunnen door slijtage ontstaan doordat de tussenwervelschijven hun schokdempende werking nu minder goed kunnen uitvoeren en twee of meerdere wervels over elkaar schuren tijdens het bewegen. Dit geeft pijnklachten en www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
kan weer andere klachten, zoals een verhoogde spierspanning in de rugspieren in de hand werken. -‐ Posturaal syndroom/Houdingssyndroom Een verkeerde lichaamshouding kan ook leiden tot rugklachten. Een voorbeeld hiervan is een lichaamshouding waarbij er sprake is van een versterkte bolling in de bovenrug (versterkte kyfose). Dit kan resulteren in pijnklachten, omdat de wervelkolom zo niet evenredig belast wordt en er verhoogde spierspanning in bepaalde rugspieren ontstaat. -‐ Instabiliteit onderrug Daarnaast kunnen klachten aan de rug optreden door een instabiele onderrug. Een onderrug is in een optimale situatie gestabiliseerd door de wervelkolom, kapsel, banden en spieren. Wanneer één van deze structuren het af laten weten, kan er instabiliteit optreden. Een veel voorkomend voorbeeld is dat de kleinere, stabiliserende spieren in de onderrug en buik niet voldoende getraind zijn om de wervelkolom te stabiliseren. De grotere spieren en ook andere structuren worden dan zwaarder belast en vaak overbelast. Hier treden dan pijnklachten op. Risicofactoren Naast de specifieke factoren per aandoening, zijn er een aantal factoren die de kans op rugklachten vergroten, zoals: overbelasting, onderbelasting, stress/spanning, een verkeerde lichaamshouding, triggerpoints (spierknopen), een trauma of ongeluk of bijvoorbeeld het uitvoeren van eenzijdig werk waarbij de rug continu op dezelfde manier belast wordt.
Symptomen rugklachten De symptomen bij rugklachten zijn afhankelijk van de oorzaak van de klacht. U kunt hieronder van een aantal aandoeningen de specifieke symptomen lezen. -‐ Spit Kenmerken van spit of acute rugpijn zijn dat de rugklachten er vaak ineens ‘inschieten’ en men daarna moeilijk kan bewegen met de rug. Het kan ‘in de rug schieten’ na lang in eenzelfde houding gezeten te hebben of bij een verkeerde beweging, zoals een buiging en draaiing van de rug. Men voelt de pijn meestal laag in de rug en deze kan uitstralen naar de heupen, de billen en bovenbenen. Kenmerkend is dat de uitstralende pijn niet voorbij de knie waargenomen wordt. Dit ziet men bijvoorbeeld wel bij ischiasklachten. -‐ Hernia Bij een hernia (uitstulping van een tussenwervelschijf tegen een zenuw) treedt er een lokale, maar vaak ook uitstralende pijn op. Deze uitstralende pijn kan in de bil, bovenbenen, onderbenen en voeten gevoeld worden. Dit kan in één of beide benen optreden. De locatie van de uitstulping is meestal laag in de onderrug, maar ook kan een hernia in de middenrug of nek ontstaan. Vaak zijn momenten waarbij men kracht moet zetten, zoals tillen, hoesten of niezen provocerend. Ook is lang in een gebogen houding zitten met de rug vaak ook provocerend, omdat in de meeste gevallen de druk op de zenuw dan toeneemt. Wanneer de beknelling van de zenuw langer aanhoudt, kunnen krachtsverlies en gevoelsstoornissen optreden bij deze vorm van rugklachten. www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
-‐ Ischias Bij deze vorm van rugklachten kan er pijn in de lage rug optreden met uitstraling naar één of beide benen. Deze uitstraling kan zelfs tot in het onderbeen en de voet gevoeld worden. Dit kan in de vorm van tintelingen, prikkelingen of een zeurende pijn zijn. Doordat de zenuw beklemd zit, kan er ook krachtsverlies in de benen ontstaan, kunnen reflexen afnemen en kunnen er gevoelsstoornissen in de benen optreden. -‐ Slijtage De klachten bij slijtage van de wervelkolom zijn afhankelijk van de mate van slijtage. In het begin van het slijtageproces heeft men vaak geen of weinig klachten. Naarmate de slijtage toeneemt, zullen klachten ontstaan als pijn en stijfheid van de rug en verminderde mobiliteit (beweeglijkheid) van de rug. Kenmerkend is ochtendstijfheid: daarbij ervaart men in de ochtend veel klachten in de vorm van stijfheid, maar trekt dit bij bewegen weer weg. Ook kan er uitstraling naar billen en benen optreden. -‐ Posturaal syndroom De pijnklachten die men voelt bij deze rugklacht, is vaak een zeurend en vermoeid gevoel in de rug. Bij het posturaal syndroom (houdingssyndroom) worden de klachten veroorzaakt door het aannemen van een slechte lichaamshouding. Kenmerkend is dan ook dat wanneer men lang in deze houding heeft gezeten of gestaan, de klachten verergeren en de klachten juist afnemen bij verandering van houding of beweging. -‐ Instabiliteit onderrug Bij een instabiele onderrug zijn de kleinere, lokale spieren ongetraind, waardoor de grotere spieren overbelast worden. Deze spieren worden vaak stijver. Men ervaart vaak een pijnlijk en vermoeid gevoel in de onderrug bij lang zitten of lang staan. Ook kan bukken of draaien met de rug de pijn doen toenemen. Deze vorm van rugklachten kan pijn in de onderrug, maar ook in de bovenrug veroorzaken.
Behandeling rugklachten
De behandeling is per type rugklacht verschillend. U kunt hieronder de specifieke behandeling van een aantal rugklachten lezen. -‐ Spit Voorheen werd bij spit bedrust aangeraden. Inmiddels is duidelijk dat juist bewegen afgewisseld met periodes van rust over het algemeen de klachten sneller doen verdwijnen. De eerste dagen is het wel belangrijk zware belasting op de rug (door bijvoorbeeld zwaar te tillen) te vermijden. Veel afwisseling tussen zitten, staan en lopen kan helpen om de rugklachten te verminderen. Na de eerste paar dagen is het vaak mogelijk de belasting op de rug langzaam op te bouwen. De fysiotherapeut kan u oefeningen geven om de rug zelf wat soepeler te maken en wanneer de klachten afnemen kan u oefeningen krijgen om uw rugspieren te versterken om herhaling van klachten te voorkomen. Wanneer triggerpoints (spierknopen) de oorzaak zijn van uw spit, kan de fysiotherapeut deze behandelen met triggerpointtherapie. Ook is houding een aandachtspunt tijdens de therapie. www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
-‐ Hernia Een hernia kan zonder operatie (conservatief) of operatief behandeld worden. Welke behandeling voor u de beste optie is, is afhankelijk van de hoeveelheid klachten en de mate van uitstulping van de tussenwervelschijf. Bij de behandeling zonder operatie kan door middel van fysiotherapeutische oefeningen soms de geleiachtige kern (nucleus) van de tussenwervelschijf teruggedrongen worden, zodat deze niet langer op de zenuw drukt. Ook oefeningen en adviezen wat betreft houding kunnen hieraan bijdragen. Als dit echter niet of onvoldoende helpt, kan een operatie uitgevoerd worden. Zowel bij de operatieve als conservatieve behandeling is het belangrijk om rompstabiliteitsoefeningen te doen. -‐ Ischias De behandeling van rugklachten door ischias is afhankelijk van wat de oorzaak van de zenuwbeknelling is. Wanneer dit een uitstulping van de tussenwervelschijf, kan men dit operatief of conservatief behandelen (zie kopje ‘Hernia’ hierboven). Wanneer de zenuwbeknelling ontstaat door een gespannen ‘piriformisspier’ (bilspier), is het belangrijk om deze spier te behandelen. Dit kan bijvoorbeeld goed met triggerpointtherapie. Daarnaast is het belangrijk om de buik-‐ en rugspieren te gaan trainen om zo herhaling van klachten te voorkomen. -‐ Slijtage Bij slijtage kan de fysiotherapeut de slijtage niet verhelpen, maar kan men wel de klachten verminderen. Het is namelijk belangrijk om de stabiliteit, kracht en mobiliteit van spieren te verbeteren, zodat de gewrichten zelf zo min mogelijk belast worden. Dit kan men bijvoorbeeld doen met krachttraining, stabiliteitstraining en rekoefeningen. Wanneer er sprake is van gewrichtsblokkades en/of verhoogde spierspanning in bepaalde spieren, kan de fysiotherapeut dit behandelen met bijvoorbeeld triggerpointtherapie, manuele therapie, taping, etc.
-‐ Posturaal syndroom
De oplossing van deze vorm van rugklachten is het kunnen aannemen van een juiste lichaamshouding. De fysiotherapeut kan u hierin begeleiden door u oefeningen te geven, corrigerende tapes aan te brengen of bijvoorbeeld juist bepaalde spieren meer te laten ontspannen (bijvoorbeeld door dry needling). -‐ Instabiliteit onderrug Vaak is de oorzaak van deze aandoening een verminderde werking van de lokale stabilisatoren in de onderrug. Dit zijn de kleinere spieren die de romp stabiliseren bij kleine bewegingen, zoals bij lang zitten of lang staan. Vaak worden de rugklachten al snel minder als deze spieren getraind worden door middel van rompstabiliteitstraining en het aannemen van een juiste lichaamshouding. Soms is er daarnaast ook sprake van een overbelasting van de grotere spieren. Dit kan tegengegaan worden met massage, rekoefeningen, dry needling, taping, manuele triggerpointtherapie, etc.
www.fysiotherapie4all.nl
info@fysiotherapie4all
076-5657133
