Rouw en Verdriet bij Ouderen Marie-Christine Adriaensen CGG Brussel - Elder
Ouder worden: spontane ongewilde onomkeerbare veranderingen
Fysieke veranderingen - Gezondheid
- Mobiliteit
- Fysieke capaciteiten
- Gezichtsvermogen
- Lichamelijke kracht
- Gehoor
- Bewegingsvermogen
- Seksualiteit
Psychische veranderingen - Controle
- Veiligheid
- Autonomie
- Idealen
- Geborgenheid
- Persoonlijke waarde
- Zekerheid
- Sociale status
Sociale veranderingen - Rolpatronen
- Relaties met vrienden
- Contacten
-
- Samenhorigheid
- Engagement
- Relaties met familie
- Productiviteit
Relaties met kennissen
Spirituele veranderingen - Zin van het bestaan
- Zelfbeeld
- Perspectieven
- ‘Hoop op’
- Doelstellingen
- Waarden
- Zelfverwezenlijking
- Betekenis
Cognitieve veranderingen - Problemen oplossen
- Denken
- Communicatie
- Leren
- Geheugen
- Lezen
Praktische veranderingen - Middelen
- Bezigheden
- Vaardigheden
- Mobiliteit
- Huisvesting
- Regelmaat
Persoonlijke veranderingen -
Onverwerkte verliezen
- Verlies van dierbaren
- Afgebroken relaties
- Interesse
- Verlies van werk
- Ambitie
- Dromen
- Projecten
Het verliesrad fysiek gezondheid
psychisch controle autonomie
sociaal
persoonlijk
onafhankelijkheid eigenwaarde capaciteit engagement geborgenheid seksualiteit samenhorigheid idealen mobiliteit … onverwerkt verlies rolpatronen … activiteiten contacten gezin en familie … vrienden interesse De oudere … ambitie objectieven … … perspectieven … mobiliteit zelfbeeld bezigheden leren betekenis huisvesting denken waarden vaardigheden onthouden spiritueel geheugen praktisch middelen communicatie cognitief
Verlies?
= Iets of iemand kwijtraken Gevolg:
Emotionele reactie
Emotionele reactie - Onverschilligheid - Gelatenheid - Spijt - Ergernis - Woede
- Paniek - Verslagenheid
ROUWFASEN Schok en ontkenning Desorganisatie Herstel
ROUWTAKEN De realiteit van het verlies aanvaarden De rouwpijn doorworstelen Zich aanpassen aan een nieuw leven De overledene emotioneel plaatsen
GEVOLGEN VAN ROUW Fysieke gevolgen Psychische gevolgen Sociale gevolgen Spirituele gevolgen
FYSIEKE GEVOLGEN Ademhalingsproblemen Eetlust Hartzeer Pijn in de borststreek Slaapstoornissen Spierpijn Vermoeidheid
Fysieke gevolgen vereisen een herstelproces
PSYCHISCHE GEVOLGEN Angst Depressie Kwaadheid Schaamte Schuldgevoelens Spijt Eenzaamheid
Psychische gevolgen vereisen een verwerkingsproces
SOCIALE GEVOLGEN Het sociale netwerk Kenmerken van het sociale netwerk De omvang De kwaliteit van het netwerk De bereikbaarheid De duur
Sociale gevolgen vereisen een aanpassingsproces
Spirituele gevolgen Zoeken naar de betekenis van het leven van de dood Het geloof
Spirituele gevolgen vereisen een zingevingproces
HET MULTIPEL VERLIES De oudere rouwt tegen een achtergrond van multipel verliezen Gevolgen van rouw zijn op zich geen alleenstaande feiten Zijn leven staat in het teken van verlies
Een dierbare verliezen Risico: Opeenstapeling van verliessituaties niet meer aankunnen Ontwikkeling van een multipel verlies syndroom
Gevolgen van multipel verlies
Overbelasting door de rouw - Overladen met rouwgevoelens - Welk verlies brengt hem uit het evenwicht? - Lawine van gevoelens - Risico voor ‘normale’ rouw
Gevolgen van multipel verlies
Rouw burn out - Geen rouwreacties bij nieuw verlies - Geen emotionele brandstof om te rouwen - Psychologische geslotenheid - Bedreigde integriteit van het ‘ego’
Gevolgen van multipel verlies
Zelfzorg - Geen ambitie om voor zichzelf te zorgen - Ondergaan van de verliezen - Een verlies te veel is soms een verlies ‘te ver’
Acht kernpunten van rouwbegeleiding 1.
Help de rouwende om het overlijden te accepteren - Nabij zijn en praten - Bespreek eerst de praktische gevolgen - Laat de oudere vertellen over wat er gebeurd is - Benoem de dierbare met zijn naam - Laat de oudere herinneringen ophalen
Acht kernpunten van rouwbegeleiding 2.
Help de rouwende zijn gevoelens te uiten - Niet in staat of niet toegestaan - Probeer te ontdekken wat dwars zit - Oorzaak van terughoudendheid - Ontboezemingen soms te pijnlijk - ‘Eigenaardige’ dingen
Acht kernpunten van rouwbegeleiding 3.
Help de rouwende om alleen verder te leven - Probeer te weten te komen waarom de oudere het niet aankan - Praktische problemen - Evalueer de problemen (waardeschaal) - Beloof niets dat niet haalbaar is
Acht kernpunten van rouwbegeleiding 4.
Help de rouwende zijn emotionele problemen te verwerken - Met emoties worstelen betekent soms teleurstelling of frustratie - Toon belangstelling - Leef mee met de oudere - Mogelijkheid om hun hart uit te storten
Acht kernpunten van rouwbegeleiding Observeer het verdedigingsmechanisme en de ‘coping’ van de rouwende Coping: vermogen om de gevolgen van stress op te vangen - Het geloof in zichzelf terug vinden - Probeer te ontdekken wat hij zelf wil - Stimuleer de emotionele weerbaarheid 5.
Acht kernpunten van rouwbegeleiding 6.
Sta toe dat iedereen op zijn manier rouwt - We begrijpen niet meteen wat ze willen zeggen - Onbedaarlijke huilbuien - Niet willen of niet durven huilen - Troost niet te hard - Zeg niet dat ‘het’ wel overgaat
Acht kernpunten van rouwbegeleiding 7.
Laat de oudere vertrouwen in zichzelf herontdekken - Te veel ineens willen oplossen - Structuur in rouwverwerking - Spoor de oudere aan om meer te bewegen - Sociale rol opnemen - Laat hem de oplossing zoeken - Waardering
Acht kernpunten van rouwbegeleiding 8.
Vermijd valkuilen, doe het niet alleen - Geen vertrouwensrelatie - Geen vooruitgang - Zoek desnoods professionele hulp
Een oudere in rouw helpen
In patientia vestra habetis animam vestram
“In uw geduld ligt uw ziel” Dr. C.G. Jung
