LEERLINGENBLAD VAN:........................
ROOFDIEREN OF ANDERE JAGERS?
DOE-HET-ZELF LES
BASISONDERWIJS GROEP 7 & 8 FF CHECKEN
Ik weet al veel van ro ofdieren Een kroko dil is een roofdier De reuzep anda is ee n roofdier Alle roofd ieren leve n in de jung Sommige le roofdieren zijn veget ariërs
ja ja ja ja ja
nee nee nee nee nee
2 ROOFDIEREN OF ANDERE JAGERS ROOFDIEREN EN JAGEN Roofdieren worden door mensen gezien als roof- en moordzuchtig en gemeen. Toch doen zij niets anders dan grazende zebra’s of buffels, namelijk voedsel vergaren. De naam roofdier is eigenlijk een verkeerde naam. Roofdieren roven geen voedsel maar veroveren hun voedsel meestal door te jagen of door het eten van aas (dode dieren of delen daarvan). Voor de meeste roofdieren is vlees het belangrijkste deel van hun voedsel. Er kan van alles op hun menu staan.
Karkas. Wie wat bewaart die heeft wat.
Hoe groter het roofdier, hoe groter de prooi kan zijn.
GENOEG IS GENOEG Roofdieren doden meestal wat ze nodig hebben. Maar omdat prooidieren vaak moeilijk te vangen zijn of vanwege het seizoen niet altijd in de buurt zijn, is een roofdier nooit zeker van voldoende voedsel voor een volgende maaltijd. Daarom worden stukken van een prooi ook wel verstopt of een karkas (dood lichaam van een dier) bewaart voor slechtere tijden.
WEETJE
De vrouwtj es wezel is het kleinste roo fdier ter we reld en eet vogels, kleine repti elen, kikkers en insecten. Soms zelfs een... konijn!
FF CHECKEN aas, Wat denk jij? akken en eet sl , n e ct se in t op ger Een egel jaag een andere ja r ie fd o ro n e het is e
cm
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
3 ROOFDIEREN OF ANDERE JAGERS IK EET, IK EET, WAT JIJ NIET WEET! Als je het vorige stukje goed hebt gelezen dan weet je dat veel roofdieren het liefst vlees eten. Wilde katten zie je ook wel gras eten, net als een huiskat. Dit doen ze niet omdat ze trek hebben in groente maar om de haren uit te braken, die ze tijdens het wassen van hun vacht binnen hebben gekregen. Katten zijn echte carnivoren (vleeseters). Tussen de roofdieren zitten ook omnivoren (alleseters). Zo eten vossen naast een stuk vlees graag bessen of vruchten net zoals wolven. En wat denk je van beren. Er zijn heel veel verschillende beren die gek zijn op een extra hapje. Die extra hapjes kunnen uit bessen, vruchten, planten, paddestoelen en honing bestaan. Ook een eitje gaat er bij sommige beren wel in.
Er is zelfs een roofdier dat helemaal geen vlees eet, namelijk de reuzenpanda. Deze beer eet voornamelijk bamboe en dat is reuzegras. Dit maakt deze grote wit met zwarte beer een echte herbivoor (planteneter).
Een vleesetend roofdier (carnivoor).
FF CHECKEN
Wat denk jij? Een bosm uis is een omnivoor, het is een roofdier een andere jager
WEETJE
olf (een vos De manenw ag ten) eet gra op hoge po ten en… vlees, vruch suikerriet.
4 ROOFDIEREN OF ANDERE JAGERS HOREN, VOELEN, ZIEN EN RUIKEN
Oren die verschillende kanten op kunnen draaien om aandachtig te luisteren.
De ogen, de oren, de neus en het gevoel zijn bij roofdieren goed ontwikkeld. Vaak gaan deze dieren in de schemer of in het donker op zoek naar voedsel en dan zijn goed werkende zintuigen heel belangrijk en erg handig.
Ogen aan de voorkant waardoor afstand goed geschat kan worden.
Een scherpe neus voor het ontdekken van prooien.
Handig in het donker, stijve snorharen die werken als voelsprieten.
Met scherpe nagels is het goed krabben.
Urine (plas), poep en sproeisel (vocht uit een speciale klier onder de staart) hebben wel een heel aparte functie.
FF CHECKEN Wat denk jij? Een vleermuis ja agt in het donk er op insecten en gebruikt daar bij gehoor en ec holocatie, het is een roofdi er een andere jager
Roofdieren geven hun gebied onder andere aan met geluid, krabsporen, poep, plas of lichaamsgeur. Zicht, gehoor en reuk helpen roofdieren ook om het territorium van soortgenoten te ontdekken.
WEETJE
en wel Honden kunn keer tot 2 miljoen dan beter ruiken een mens.
5 ROOFDIEREN OF ANDERE JAGERS OOST, WEST, THUIS BEST
2 Woestijnvos
Overal ter wereld leven landroofdieren. Behalve in Australië en op de Zuidpool.
1 5 Wolf
5
5
1 IJsbeer
5
1 1
5
5
5 2 4
5
2
5 5 3
3
4
4 Leeuw
3 Tijger Sneeuw
Naaldbos
Savanne
Woestijn
Berggebied
Tropisch regenwoud
Een juiste camouflage voor een roofdier (een manier van een dier om zo min mogelijk op te vallen in zijn omgeving) is heel belangrijk. Een goede schutkleur (onopvallende kleur) maakt hem of haar tijdens een aanval bijna onzichtbaar. Zo valt een tijger met zijn strepen niet op tussen de struiken in het tropisch regenwoud en is een leeuw met zijn bruin-beige kleur bijna ontzichbaar tussen het gelige gras van de savanne. In gebieden met warme zomers en strenge winters wisselen sommige roofdieren zelfs van vachtkleur. De hermelijn is in de zomer, wanneer alles groeit en bloeit, lichtbruin met een zwarte staartpunt, maar in de winter wanneer er sneeuw ligt, helemaal wit met een zwarte staartpunt.
Op alle momen ten van roofdier de dag k en tegen un je komen.
FF CHECKEN Wat denk jij? ed dere dieren, is go an op t ag ja g an een sl de wereld, leeft overal op en rd ee fl ou m geca jager er een andere di of ro n ee is t he
6 ROOFDIEREN OF ANDERE JAGERS IN JE UPPIE OF IN EEN GROEP Er zijn roofdieren die het liefst alleen leven. Er zijn er ook die als paar leven en soms leven roofdieren met de hele familie samen.
Samen zijn we sterk. Als je met z’n allen jaagt dan kun je een veel groter en sterker prooidier aanvallen dan in je eentje.
WEETJE
et wolven he p e ro g n e E ep en een gro een troep . jes familie stokstaart
In je eentje hoef je niet te delen.
GEBOREN EN DAN? De jongen worden bij roofdieren altijd klein en hulpeloos geboren. De moeder moet namelijk tot het laatste moment kunnen jagen en een paar grote baby’s in haar buik zijn dan helemaal niet handig. Als de kleintjes geboren worden zoekt de moeder een rustige plek om te kunnen werpen. Bijvoorbeeld in een hol, een rotsspleet, tussen dichte struiken of hoog gras. Sommige roofdieren krijgen 1 of 2 jongen terwijl andere roofdieren zoals de cheetah wel 5 jongen tegelijk krijgt. Eerst drinken ze melk, later leren ze vlees eten en nog veel later leren ze hoe ze zelf een prooi moeten vangen.
FF CHECKEN Wat denk jij? en t op andere dier Een krokodil jaag een grote groep, en zie je vaak in ger er andere ja het is een roofdi
In de families die samenleven helpen broers, zussen, neven, nichten en tantes ook vaak met de opvoeding van de jonkies. Zo kunnen ze vast oefenen als ze zelf jongen krijgen.
7 ROOFDIEREN OF ANDERE JAGERS ROOFDIEREN EN MENSEN Roofdieren zien we steeds vaker in de buurt van ons huis. Dit hebben we voornamelijk aan ons zelf te danken. Omdat we steeds ouder worden en er steeds meer kinderen worden geboren, groeit de bevolking over de hele wereld. Hierdoor hebben we steeds meer ruimte nodig voor huizen, wegen en het verbouwen van voedsel. Die ruimte pikken we in van de dieren.
WEETJE
Honden en mensen lee fden 14.000 jaar geleden vo or het eerst same n. Of de ho nd toen jachth ond, waakh ond of huisdier was, is niet beke nd.
Boskap maakt het gebied van tijgers steeds kleiner, waardoor het voor stropers ook makkelijker wordt om tijgers te doden. De huid, de klauwen en de tanden worden als souvenirs of als trofeeën verkocht en beenderen, huid en staart verwerkt in Oosterse traditionele (volgens oude gebruiken) medicijnen. Volgens bijgeloof zouden deze onderdelen van de tijger helpen tegen astma, huidziektes, reuma en om je geheugen te verbeteren. Ook kraagberen hebben volgens de Chinezen magische krachten. Deze beren worden in kleine kooitjes gehouden en de hele dag door wordt gal (geelgroenige vloeistof die in de galblaas is opgeslagen) afgetapt, wat weer wordt verwerkt in medicijnen tegen hoofdpijn, koorts en nierstenen.
De uitdrukking “wie mooi wil zijn moet pijn lijden”, gaat voor mensen die bont dragen niet op. Wel voor de dieren die bont leveren. Bont is immers de vacht van dieren waar wij jassen, hoeden of laarzen van maken. En om aan die vacht te komen moeten de roofdieren, zoals vossen, beren en panters eerst worden gedood!
8 ROOFDIEREN OF ANDERE JAGERS EN K C E H C N E K C FF CHE ger.
ja ......andere is een........ l e g e n e E re jager. en.......ande e is is u m s re jager. - Een bo een.....ande is is u rm e le ger. - Een v .....andere ja .. .. .. .. n e e is ger. - Een slang .....andere ja .. .. n e e is il d ? ........ - Een kroko heb jij goed n e rd o o tw Hoeveel an
Als je verbaasd bent waarom de dieren van FF Checken allemaal andere jagers zijn, dan proberen we je hieronder uit te leggen waaraan je een roofdier eventueel kunt herkennen. Lang geleden hebben biologen (wetenschappers) afgesproken dat het gemakkelijker is voor hun werk om dieren in groepen in te delen. Daarbij hebben zij gekeken naar overeenkomsten bij dieren. Zo heb je de buideldieren die allemaal een buidel hebben en de knaagdieren die allemaal knaagtanden hebben. Roofdieren hebben allemaal grote hoektanden en zijn zoogdieren. Ingewikkeld? Dat klopt het is ook moeilijk. Om roofdieren snel te kunnen herkennen hebben we een roofdierenwijzer gemaakt, waarin je kunt lezen welke dieren nou echte roofdieren zijn.
ROOFDIERENWIJZER
COLOFON
Katachtigen (bijvoorbeeld: leeuw, tijger, lynx)
Productie: Afdeling Educatie
Hondachtigen (bijvoorbeeld: poolvos, vos, manenwolf)
Fotografie: Hollandse Hoogte Foto Natura
Beren (bijvoorbeeld: bruine beer, ijsbeer)
Kleine beren (bijvoorbeeld wasbeer, grote panda, kleine panda)
Marterachtigen (bijvoorbeeld das, stinkdier, bunzing)
Civetkatten (bijvoorbeeld: stokstaartje, vosmangoeste)
Hyena-achtigen (bijvoorbeeld gevlekte hyena, bruine hyena)
KOPIEËR DEZE ROOFDIERENWIJZER OF KNIP HEM UIT EN NEEM HEM MEE NAAR DE DIERENTUIN, JE ZULT HEM NODIG HEBBEN.
Vormgeving: Stephanie Mol Datum: Augustus 2012/Juli 2015
