ROME GLIMT ALS NOOIT TEVOREN

ROME GLIMT ALS NOOIT TEVOREN 42

REIZEN JANUARI 2001

Cityreport

ROME

ZELDEN WERD ER IN ROME ZO INTENSIEF GERESTAUREERD ALS DE AFGELOPEN JAREN. VOOR HET HEILIG JAAR 2000 MOEST DE STAD BLINKEN ALS NOOIT TEVOREN. NU DE BEZOEKERSPIEK IS GEWEEST IS DE STAD OP HAAR MOOIST. TEKST: CHRIS VAN DER HEIJDEN FOTOGRAFIE: PAUL TOLENAAR

REIZEN JANUARI 2001

43

Forum Romanum

Hoe zit de stad in elkaar?

VERGEET DE ZEVEN HEUVELS Les 1 in het geschiedenisboek: Rome is gebouwd op zeven heuvels. En dus oriënteren de meeste reisgidsen zich bij hun beschrijvingen op die zeven bulten. Behoorlijk verwarrend omdat ze in het moderne Rome slecht herkenbaar zijn. Eenvoudiger is om het centrum van Rome op te delen in vijf grote gebieden. Om te beginnen is dat het klassieke Rome, gelegen rondom het Colosseum, Forum Romanum en Circus Maximus. Het tweede gebied zijn de wijken ten westen van de Via del Corso. Dit is ROME het Rome van het oneindige dwalen. Straten waar steeds weer historische gebouwen, binnenpleintjes en fon-

44

REIZEN JANUARI 2001

teinen opduiken. In deze wijken vind je het Pantheon, Piazza Navona, Campo de Fiori en tientallen paleizen en resten van Romeinse tempels. Het derde gebied is het enorme stadsdeel ten oosten van de Via del Corso: meer het moderne Rome. Door zijn uitgestrektheid en het zakelijker stratenplan is dit geen typisch slentergebied, maar het heeft wel heel veel moois, zoals de Spaanse Trappen, de Trevi-fontein, de Villa Borghese en de Santa Maria Maggiore. Aan de overkant van de Tiber ligt Vaticaanstad met de Sint Pieter, de Vaticaanse Musea en de Sixtijnse kapel. Als laatste - ook aan de overzijde van de Tiber - is daar de volkswijk Trastevere. In de meeste reisgidsen wordt deze wijk behoorlijk overgewaardeerd vanwege zijn vermeende authenticiteit (de echte Romeinen, die er zouden moeten wonen, zijn echter voornamelijk yuppen), maar ‘s avonds is dit het meest levendige stadsdeel.

HOE BESPAAR JE LIRES? De laatste zondag van de maand heffen de Vaticaanse Musea en de Sixtijnse kapel geen entree. De helft van de fonteinen in Rome spuit puur bronwater. Vul gratis je waterfles als er ‘acqua potabile’ (drinkwater) op de fontein staat. De eerste zondag van de maand gratis openbaar vervoer in de hele stad. Neem vanaf het vliegveld de trein naar station Termini. Een enkeltje kost 17.000 lire, een taxi al gauw meer dan 80.000 lire. Budgetlunch met pizzapunt of een panino tomaat/mozzarella (zo’n 7.000 lire). Neem mee naar een fontein met acqua potabile en je hebt een eersteklas budgetlunchplek. Alle kerken in Rome (met werken van grootheden als Michelangelo, Caravaggio en Bernini) zijn vrij te bezoeken. Inwoners van de EU van onder de 18 en boven de 65 hebben gratis toegang tot staatsmusea. (let op: Vaticaanse Musea en Capitolijnse Musea zijn particuliere instellingen waar deze regel niet geldt.)

2700 jaar geleden gesticht

ROME

De verbazing

DE GROTE OPKNAPBEURT IS NU PAS KLAAR

De mooiste wandeling ZWELGEN OP DE VIA APPIA ANTICA

Mario Rutelli was tevreden. Hij wist dat zijn Siciliaanse handen nog nooit zoiets moois hadden gemaakt.

Rome geweest. Maar een nog sfeervoller stukje klassiek Rome ligt buiten de stadsmuren: de Via Appia Antica. Vanaf de stadspoort San Sebastiano loop je na twee kilometer - totaal onverwacht - in een golvend weidelandschap van 2000 jaar geleden. Een kaarsrechte weg met graftomben, sarcofagen, catacomben en mijlstenen gelijnd met pijnbomen en cipressen. Zelfs de bestrating is nog grotendeels uit de Romeinse tijd. Je hoeft maar weinig fantasie te hebben om hier de legioenen te zien marcheren. De gemakkelijkste manier om er te komen is buslijn J3 vanaf station Termini. Tip: op zondag is de Via Appia autovrij.

Sippend aan een kop espresso wachtte hij in een barretje aan het Piazza della Repubblica op het grote moment. Vandaag, 10 februari 1901, zou zijn dag worden. Eindelijk zou ‘De Fontein der Najaden’ dan toch worden onthuld. Al een paar keer was de onthulling uitgesteld. Zijn meesterwerk voor de stad Rome was op z’n zachtst gezegd omstreden. Ook vandaag wachtte Rutelli tevergeefs. De burgemeester kwam weer niet opdagen. Zwaar onder druk gezet door de hoge burgerij en de kerkelijke gezagsdragers zag hij opnieuw af van onthulling. De vier naakte zeenimfen die Rutelli had gegoten uit brons zouden getuigen van wansmaak en wellust en waren het product van een perverse geest. Deze smeerpijperij moest het Romeinse volk onthouden blijven. Maar datzelfde volk hunkerde juist naar die welgevormde nimfen. Al een half jaar gonsden de geruchten over de erotische fontein door de stad.

De historische route van het Colosseum over het Forum Romanum naar de Capitoolheuvel is boven elke discussie verheven. Wie die route niet gelopen heeft, is niet in

bleven op bevel van het gemeentebestuur onder zeil. Toen het de volgende ochtend licht werd, vielen de eerste voorbijgangers bijna van verbazing achterover. Vier wulpse najaden keken uitdagend de wereld in. De fontein was in volle glorie te aanschouwen. Wie had de nimfen onthuld? Was het Rutelli geweest met zijn kunstenaarsvrienden? De nieuwsgierige Romeinen? Niemand wist het te vertellen. Maar een weg terug was er

Het Romeinse volk hunkerde naar de welgevormde waternimfen Men wilde nu eindelijk wel eens zien hoe sensueel de beelden wel niet waren. Of het klopte dat de waterstralen precies op het achterwerk van de nimfen waren gericht. En vooral of de wellustige worstelingen van de nimfen met de zeemonsters inderdaad vrije interpretaties waren van de wilde nachten die Rutelli met zijn modellen zou hebben gehad. De nieuwsgierige meute die zich met Rutelli had verzameld op het Piazza della Repubblica droop bij het vallen van de avond voor de zoveelste keer teleurgesteld af. De najaden

niet meer. Rutelli’s schonen werden zo enthousiast door de bevolking onthaald dat het gemeentebestuur het niet aandurfde de fontein opnieuw te bedekken. En dus bleef de najadenfontein voor Rome behouden. Rutelli vertrok voldaan richting Sicilië, de Romeinen slo-

ten zijn werk in hun hart. Honderd jaar later is de bron van de zeenimfen nog steeds de populairste fontein. De fontein der najaden is een van de vele monumenten in Rome die de afgelopen jaren helemaal is opgepoetst. In het jubeljaar 2000 moest Rome stralen. Koortsachtig werd er in de hele stad gerestaureerd, geboend en gezandstraald. De Sint Pieter, het Colosseum, tientallen kerken, fonteinen en andere monumenten kregen een opknapbeurt. Helaas is planning nog steeds niet de sterkste kant van de autoriteiten. Met als schlemielig resultaat dat er nog nooit zoveel gebouwen in Rome in de steigers stonden als tijdens het Heilig Jaar. Dan is de bezoeker die in 2001 naar Rome afreist heel wat beter af. De stad glimt als nooit tevoren, de belangrijkste gebouwen zijn inmiddels wél uit de steigers, zwerfvuil is aangepakt, voetgangersgebieden zijn uitgebreid en opvallend veel gevels zijn hun zwarte smogmasker kwijt. Het best is de facelift van Rome af te zien aan de vele fonteinen. Jarenlang werden deze pauselijke geschenken aan de stad verwaarloosd. Zwart uitgeslagen van het roet, stinkend als een open riool, of gewoon uitgedroogd. Maar eindelijk was er geld om de waterwerken op te knappen. Zelfs de kleinste pauselijke fonteintjes werden minutieus schoongemaakt en kregen hun smetteloos witte travertijnkleur weer terug. De Trevi-fontein, de Barcaccia-fontein bij de Spaanse trappen, de fonteinen op het Piazza Navona: allemaal zijn ze hersteld in oude glorie. En ook Rutelli zal trots zijn. Zijn najaden - hoe weinig pauselijk ook - glanzen  mooier dan ooit.

ROME IN CIJFERS Inwoners: ca. 4 miljoen Bezoekers: ca. 30 miljoen per jaar Hotels: 699 Musea: 92

WAT KOST HET? Kop koffie f 2,50 (op terras f 7) Glas wijn f 5,00 Lunch f 20 Diner f 40 IJsje f 3,50

REIZEN JANUARI 2001

45

BETAALBARE EN LEUKE RESTAURANTS Pizzeria Al Leoncino: basale volkse pizzeria met de beste pizza’s (8.000 tot 14.000 lire) van Rome. Het interieur is nog minder dan niks, maar de op houtvuur bereide pizza’s zijn super. Een aanrader. (Via del Leoncino 28) Trattoria da Francesco: Uitstekende gerechten (rond de 12.000 lire), leuke losse en typisch Romeinse bediening in de gezellige straten ten westen van Piazza Navona. (Piazza del Fico 29) Il Portico: in het hart van het joodse getto met heerlijke pasta’s (10.000 tot 15.000 lire) en vriendelijke bediening. (Via del Portico d’Ottavia 1e) Gusto: het meest trendy restaurant van Rome op dit moment. Het pizzeriagedeelte van Gusto is opvallend genoeg heel betaalbaar (15.000 lire voor pizza en drankje). De pizza’s zijn niet bijzonder, maar hier ga je vooral naar toe om flitsende Romeinen te bekijken. (Piazza Augusto Imperatore 9)

NIET DOEN Proberen alle bezienswaardigheden in korte tijd te zien (levert gegarandeerd knallende hoofdpijn op). Het met veel bombarie heropende Domus Aurea (Gouden Huis van keizer Nero) bezoeken: valt zwaar tegen. Rome in augustus bezoeken. Dan is de stad bloedheet, zijn de Romeinen op vakantie en veel restaurants gesloten. Iets kopen bij de mobiele drinkstalletjes bij attracties. Ze zijn veel te duur; een echt Romeins barretje is leuker én goedkoper.

Da Francesco Gusto

WEL DOEN Een indeling maken van wat je per wijk wilt zien. Doseer het aantal bezienswaardigheden per dag. Op zondagochtend heel vroeg opstaan en door de stad slenteren. De aangename stilte wordt alleen doorbroken door luidende kerkklokken. Als je hittebestendig bent: de stad in augustus bezoeken. Heerlijk rustig en je hebt veel musea voor jezelf. Voor vertrek naar Rome een boek over de stad lezen. Het verlevendigt je bezoek enorm.

Al Leoncino

Shopping

DE KOOPGOOT VAN HET VATICAAN De hofleveranciers van het Vaticaan zijn er te vinden. Priesters en nonnen hullen zich er in de nieuwste kledinglijn. De paus koopt er zijn pantoffels. De Via dei Cestari is de bazaar van kerkelijk Rome.

PAUSENKIND? Paus Urbanus VIII hield wel van een verzetje. Het baldakijn van barokgrootmeester Bernini in de Sint Pieter onthult één van zijn avontuurtjes. Op de voetstukken heeft Bernini 7 vrouwen met barensweeën afgebeeld. Op plateau 8 verschijnt opeens een glimmend babyhoofd: de zoon van Urbanus?

46

REIZEN JANUARI 2001

Gouden bokalen, monstransen, iconen, zilveren kruisbeelden. Spullen die je in een museum zou verwachten, ruiken hier nog naar de fabriek. Pausmozaïeken zitten nog in het plastic, rijen heiligenbeelden verspreiden de geur van was en verse lak, hoog opgepoetst goud en zilver strijdt om aandacht in de etalages. De meeste winkels balanceren zo uitbundig op de rand van kunst en kitsch, dat je bijna zou vergeten dat er wel degelijk serieuze handelswaar wordt verkocht. Nonnen, priesters en bisschoppen turen aandachtig naar de etalages, en ze zijn met velen. Hier is het neusje van de zalm te koop. Vanuit heel de wereld komen kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders naar dit smalle straatje. Om heiligenbeelden te kopen bij Galleria D’Arte Sacra

op nummer 16. Een nieuw tabernakel bij Ghezzi op 32. Of de benodigde spullen voor een katholieke hoogmis bij Arredamento Liturgico op 36. In een tijd van ontkerkelijking - ook in Italië - is het een wonder dat zo’n straat vol katholieke nostalgie nog bestaat. Ook in de Via dei Cestari zijn er winkels die de overstap van religie naar toerisme hebben gemaakt. Ditta Salustri op nummer 11 is helemaal volgestouwd met engeltjes, Mariabeelden, zilveren lijstjes en kerststallen. Niet de eerste keus van bisschoppen en kardinalen, maar wel van de religieuze toerist op jacht naar een hoogwaardig souvenir. Eigenaresse Giovanna Starnoni omarmt haar schoothondje en gaat trots tussen haar spullen op de foto. De puur kerkelijke verkopen gaan hard achteruit, dus probeert ze wat te verdienen aan de toeristen. En waarom ook niet? Alle middelen zijn geoorloofd om dit unieke stukje cultuurgoed te behouden.

WINKELTIPS De Via Condotti en is de trendy winkelstraat van Rome. Met een dikke portemonnee koop je hier de nieuwste Italiaanse mode. Goedkoper zijn de Via Nazionale of de Via Cola di Rienzo waar de gewone Romeinen hun inkopen doen. Met op Cola di Rienzo 105 Gelateria Pellacchia, de beste ijszaak van Rome. Huishouddesignwinkel Art’e aan de Piazza Rondanini 32: ideaal om hoogwaardige cadeaus en souvenirs in te slaan. Via dei Coronari: prachtige straat met antiekzaken. Zoek je een hippe (zonne)bril? Ga dan naar Ottica Spiezia, Via del Babuino 199, de zaak die ooit van Federico Fellini was. In de Via dei Cappellari werken de meubelmakers op straat. Vergeet vooral niet binnen te kijken op nummer 61 als je nog gordijnkwastjes zoekt. Porta Portese: beruchte vlooienmarkt op zondag in Trastevere (“alles waarvan je in Rome bent beroofd, kun je op de Porta Portese terugkopen”, aldus de Romeinen).

Sinds 1870 hoofdstad van Italië

ROME

De kenner

GUIDO QUODBACH: ‘ROME IS EEN KONINGIN’ Al negen jaar werkt de Nederlandse cultuurhistoricus Guido Quodbach in Rome als gids. Zijn liefde voor de stad is onvoorwaardelijk. Zijn relatie met de Romeinen dubbel. “Dé Romein bestaat niet. De nieuwe generatie Romeinen komt voort uit Italianen die de laatste vijftig jaar vanuit het hele land naar de stad zijn gekomen. Rome is eerder een Italiaanse smeltkroes. Echte Romeinen moet je met een vergrootglas zoeken. Romein zijn is dan ook meer een kwestie van gevoel dan van historie. Wat niet wegneemt dat de Romeinen in de rest van Italië grondig worden gehaat. Ze worden gezien als lui, onbeschoft en arrogant. Ze maken het geld op dat in de rest van Italië wordt verdiend. De beroemde letters SPQR (Senatus Populusque Romanus, ‘de senaat en het volk van Rome’) worden in de rest van Italië niet voor niets gelezen als Sono Porchi Questi Romani (‘het zijn varkens die Romeinen’). Het klopt natuurlijk ook gedeeltelijk: kijk naar de voorzieningen voor toeristen. Nergens een openbaar toilet te vinden, het busvervoer is een puinhoop. In Rome heerst de arrogantie dat de toerist toch wel komt. De luiheid en onbeschoftheid van overheidsdienaren is legendarisch. Probeer maar eens toe-

ristische informatie over Rome te krijgen: grote kans dat je hautain wordt afgewimpeld. En geen vrouw zo arrogant als de Romeinse vrouw. Wat ik me trouwens ook wel weer kan voorstellen, met al die opdringerige kerels. Toch heb ik een groot zwak voor de Romeinen: de manier waarop ze van het leven genieten, hun open houding. Als je een beetje je best doet, heb je snel contact. En ze hebben een geweldig gevoel voor (cynische) humor. Maar meer nog dan van de Romeinen, houd ik van de stad zelf. Al 2000 jaar is het een wereldcentrum, en dat zal het over 2000 jaar nog zijn. Geen stad ter wereld waar de geschiedenis zo tastbaar is en die zoveel kunstschatten herbergt. Platgebrand, geplunderd, gesloopt, verkracht door moderne architecten en aangevallen door het moderne verkeer en luchtverontreiniging. Ik zie Rome als een oude koningin die ondanks alles wat ze heeft moeten doorstaan haar waardigheid heeft behouden. Haar ziel voel je bij elke stap die je zet. Elke steen vertelt een verhaal, elke zuil een geschiedenis, elke kerk leest als een boekwerk. Na negen jaar heb ik hier nog lang niet alles gezien. Het voelt eerder alsof ik net ben begonnen door het buitenste laagje van de ziel heen te prikken. Alsof ik de koningin pas net heb leren kennen.” 

TIPS VAN GUIDO QUODBACH

Ga naar het Palazzo Doria Pamphili. Qua sfeer en kunstcollectie het mooiste paleis van Rome, maar er komt bijna niemand. Een uitstekend restaurant midden in de dure straten bij de Spaanse trappen is Trattoria Otello (Via della Croce 81). Driegangenmenu incl. wijn ca. 50.000 lire. Wandelen in de wijk rondom de Campo de Fiori. Als er al echte Romeinen zijn, dan wonen ze hier. Mooie mensen, straten en binnenpleintjes. San Carlo alle Quattre Fontane (Via del Quirinale). Deze kerk is een klein architectonisch meesterwerk van Borromini. Net uit de steigers en nauwelijks bezoekers. Leuke roman over het Rome van de Renaissance-pausen is ‘De neushoorn van de paus’ van Laurence Norfolk (ISBN 904140144X, f 59,90).

De twee belangrijkste 'zitplekken' van Rome - Piazza Navona (links) en de Spaanse trappen (boven) - zijn vaste prik op het toeristenmenu.

REIZEN JANUARI 2001

47

Praktisch Rome er Tib

ROME

ROME e.o.

Galleria Borghese

Villa Borghese

Piazza del Popolo a Vi

o

ienz

ab lB

Vi

Spaanse trappen i Vi t t o a Si ond st V. C in a

4

H3

1

Vaticaanstad

Engelenburcht

del

2

H1

Piazza Navona V. dei Cestari

Piazza Venezia

3

Auto: afstand vanaf Utrecht 1620 km. Vliegtuig: goedkoopste retourticket voor rechtstreekse vlucht f 559 bij KLM.

Geld 1000 lire = f 1,14 en € 0,52

Accommodatie Goede hotels in hartje Rome zijn duur. Wij logeerden in het uitstekende Albergo Césare ***. Op een paar minuten lopen van zowel Pantheon, Piazza Navona, Trevi-fontein en de keizerfora. 2-pers.kamer v.a. 220.000 lire. Adres: Via di Pietra 89, tel. 003906-6792386, e-mail [email protected]. De goedkopere hotels zitten rond-

48

REIZEN JANUARI 2001

M

ax

im

us

Lu n Av go en tev tin er o e

ere

50 apr 19

Tra s

52 mrt 16

Via

58 feb 12

us

45 mei 23

om station Termini. Een leuk adres daar met eenvoudige kamers is Fawlty Towers **. 2-pers.kamer v.a. 120.000 lire. Adres: Via Magenta 39, tel. 003906-4450374. Aanrader in de iets leukere buurt bij het Vaticaan is Hotel Colors *. Eenvoudige 2-pers.kamers v.a. 140.000 lire. Adres: Via Boezio 31, tel. 0039-06-6874030.

Reisgids en literatuur Als praktische gids was de Lonely Planet ‘Rome’ veruit de beste (f 45,75). Handig en goedkoop is het pocketgidsje ‘Rome ANWB-extra’ (f 12,95) met o.m. uitvouwbare stadsplattegrond en vijf stadswandelingen.

40 jun 28

11 jul 30

23 60 101 125 97 aug sep okt nov dec 31 25 22 16 13

Absoluut de leukste en mooiste gids is de Capitoolgids ‘Rome’ (f 54,90). De kunstschatten spatten van de bladzijden. Om de ziel van de stad te doorgronden is ‘Rome, The Biography of a City’ van de historicus Christopher Hibbert (ISBN 0140070788, f 71,95) een aanrader. Toegankelijk en vermakelijk geschreven, wel in het Engels. Afgeprijsd voor f 60 bij De Slegte ligt het prachtige foto/kunstboek ‘Rome: kunst & architectuur’ (ISBN 3829052022).

Informatie Italiaans Verkeersbureau 020-6168244/5 Lokale VVV Rome 0039-06-48899253, fax 0039-06-4819316

a

gemiddelde temperaturen overdag

69 jan 11

rc

udi

gemiddelde neerslag in millimeters

Hoe kom je er?

Porta Portese

Colosseum

Cla

3 4

Al Leoncino Trattoria da Francesco Il Portico Gusto

Ci

San Pietro in Vincoli

Via

Trastevere

Restaurants 1 2

our

Cav

Piazza S. Maria in Trastevere Santa Maria in Trastevere

tev

2 3

Albergo Césare Fawlty Towers Hotel Colors

Via

Santa Maria Maggiore

li Forum Romanum

Capitolijns Museum

Bioscoop Pasquino

N

a

H

1

Fo V ri ia Im de pe i ria

a

Vi

io az

lan

Piazzale Garibaldi

le

na

Palazzo Doria Pamphili

er

Hotels

H2

ru Me

Tib

Se

Via

500 m

XX

Station Termini

Panthéon

Ca V. d pp ei Corso ell ari EmanVittorio uele Campo Largo de'Fiori Argentina

br

Piazza della Repubblica

so

Piazza d. Rotonda

Via dei Coronari

a

Vi

TreviFontein

Cor

Kerk der Friezen

m

tte

tt. o t

Via

Sint Pieter

Sint Pietersplein

e

no ui

Piazza del Risorgimento

Via Vi Vene

di R

de

Vaticaanse Musea

la a Co

Via Appia Antica

De beste informatie kregen wij bij Enjoy Rome, een soort particuliere VVV voor Rome. Ook zeer behulpzaam bij het vinden van leuke hotels. Via Marghera 8a, tel. 0039-06-4451843, e-mail: [email protected].

3 MUSEA OM NIET TE MISSEN

Het museum

OOG IN OOG MET DE ROMEINSE KEIZERS De oogopslag van Nero verraadt waanzin. De jonge Augustus straalt eruditie uit. Caracalla’s verbeten trekken duiden op de moordenaar die hij later zou worden.Wie de geschiedenis kent, huivert zich een weg door het Capitolijns Museum. De meest subtiele collectie Romeinse beeldhouwkunst in Rome toont op ontluisterende wijze dat het Romeinse Rijk barbaars en gecultiveerd tegelijkertijd was. Zoals het meesterwerk ‘de stervende Galliër’ - ooit pronkstuk in het paleis van Nero. Het lijden van de Galliër is aan zijn gespannen spiervezels en verbeten grimas te zien. Maar toch is aan alles het respect voelbaar dat de Romeinen hadden voor deze ‘barbaar’. Nog persoonlijker wordt de schizofrenie van Rome bij de bustes van de Romeinse keizers. De krankzinnigheid van Nero straalt door het marmer heen. Caracalla lijkt in eerste instantie nog redelijk mild de wereld in te kijken. Maar hoe langer je naar zijn hoofd kijkt hoe duidelijker je de seriemoordenaar voor je ziet. De portretten zijn zo weergaloos levensecht dat het kippenvel over je rug kruipt. Gelukkig heeft ook hier de barbaarsheid zijn tegenwicht. De jonge keizer Augustus verzekert ons met geruststellende blik dat het allemaal wel goed komt.

Vaticaanse Musea en Sixtijnse kapel: het grootste en meest intrigerende museumcomplex ter wereld. Absoluut gaan zien! Probeer de zaterdag en de ochtenden te vermijden vanwege de drukte. Ma t/m vr 08.45 tot 16.45 uur, za 08.45 tot 13.45 uur, zondag gesloten (behalve laatste zondag van de maand). Entree 18.000 lire. Capitolijnse Musea: eindelijk zijn alle restauraties voltooid en is het hele museum open. Prachtige collectie Romeinse sculpturen in het Palazzo Nuovo. Nieuw is het dakterras met het mooiste uitzicht op klassiek Rome. Di t/m zo 10.00 tot 21.00 uur, maandag gesloten. Entree 12.000 lire. Galleria Borghese: superieure collectie grootmeesters van Renaissance en Barok. Ook net helemaal uit de steigers. Verstandig vooraf te reserveren (06-32810). Di t/m zo 09.00 tot 19.00 uur, maandag gesloten. Entree 12.000 lire.

Op 28 kilometer van de kust

ROME

Uitgaan

DE OPTOCHT VAN FELLINI Rome heeft voor een wereldstad een gezapig nachtleven. De trend van dit moment zijn vreemd genoeg Britse pubs. Maar het echte ‘dolce vita’-gevoel hangt nog steeds op de Romeinse terrassen. Neem er een fles Brunello di Montalcino bij als je het aandurft (ca. 80.000 lire). Zoek een mooi kijkpunt om de Romeinen voorbij te zien trekken en concludeer dat Fellini  eigenlijk gewoon documentaires maakte.

UITGAANSTIPS De mooiste vier pleinen met terrassen zijn: Piazza della Rotonda tegenover het Pantheon, Piazza Navona, Campo de Fiori en Piazza Santa Maria in Trastevere. Trastevere (gemengd publiek) en Testaccio (jongeren) zijn de wijken met het leukste nachtleven. Tijdschrift Roma C’è (2000 lire) publiceert wekelijks een uitgebreide uitgaanskalender. Bioscoop Pasquino in Trastevere (Piazza Sant’ Egidio 22) vertoont niet alleen films in de originele versie (zonder nasynchronisatie), bij mooi weer schuift het dak open en kijk je films onder de sterrenhemel. Discotheek Gilda (Via Mario de Fiori 97) is de ‘heetste’ club van de stad vlakbij de Spaanse trappen. Verzamelplaats voor de Romeinse jetset en dus kom je zonder chique kleding niet binnen. Als je tenminste al geen probleem had met de 40.000 lire entree. Van de inmiddels 500 pubs in Rome horen de Nag’s Head (Piazza Venezia) en Trinity College (Via del Collegio Romano/Via del Corso) bij de leukste.

Trastevere

Pantheon

Internet Uit de enorme hoeveelheid Romesites vonden we dit de drie beste: www.enjoyrome.com/tourist/cityguide/main.html Uitstekende complete site met alle info die je voor een stadsbezoek nodig hebt. Jammer van de wat saaie opmaak. www.vatican.va De officiële site van de Heilige Stoel. Prachtig sober vormgegeven site met alles wat je over het Vaticaan moet weten. www.romace.it Het laatste nieuws over optredens, exposities, tentoonstellingen, festivals, opera’s en andere culturele info over Rome. Alleen in het Italiaans.

REIZEN JANUARI 2001

49

Sint Pieter

DE MOOISTE KERKEN Sint Pieter: waar alle pracht en praal van de katholieke kerk samenkomt. Pantheon: best bewaarde Romeinse tempel en kerk ineen. Il Gesù: onvoorstelbare barokke schittering. Sint Paulus buiten de Muren: gewijde sfeer van een basiliek en mozaïeken van alle pausen. San Pietro in Vincoli: met de beroemde Mozes van Michelangelo.

Marian Roebers

HET FRIESE KERKJE

Ontdekt

HET FRIESE KERKJE BIJ DE SINT PIETER Van de meer dan 500 kerken in Rome staan er maar vijf op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Sint Pieter, Sint Paulus buiten de Muren, Sint Jan van Lateranen, Santa Maria Maggiore en… het kerkje van de Friezen.

WWW.REIZEN.NL Extra informatie en foto’s van Rome kunt u de hele maand januari vinden op onze internetsite. Maar ook veel extra internetlinks die rechtstreeks zijn door te klikken. Surf naar www.reizen.nl

50

REIZEN JANUARI 2001

Net buiten de grijpende armen van het Sint Pietersplein voert een onopvallende trap naar een binnenplein met een klein kerkje. Niets bijzonders eigenlijk. Een sober interieur met voor Romeinse begrippen nauwelijks noemenswaardige kunstschatten. Een UNESCO-monument? De kerk van de heilige Michaël en Magnus - kortweg de Kerk der Friezen is de enig overgebleven kerk in de buurt van de Sint Pieter. Ooit hadden ook de Angelsaksen, de Franken en de Longobarden een kerk zo dicht mogelijk bij het graf van Petrus. Maar de kerk van de Friezen is de enige die de geschiedenis heeft getrotseerd. Weliswaar helemaal ingebouwd en aan het oog onttrokken, maar binnen op het balkon wappert nog steeds de Friese vlag. Al rond het jaar 800 moet de kerk voor Nederlandse pelgrims er gestaan hebben. Meer dan reden genoeg voor de UNESCO om de kerk der Friezen samen met de Sint Pieter op de werelderfgoedlijst te plaatsen. “Welkom in de Friese kerk.” Iedere bezoeker van de Friese kerk krijgt een warm welkom van Marian Roebers. Twee jaar geleden verhuisde de Nederlandse naar Rome en raakte ze verknocht aan de Friese kerk. “De kerk heeft nog echt de functie die hij eeuwen geleden ook al had: een ontmoetingsplaats voor Nederlanders. Het is

ook een van de oudste kerken van Rome. Dat geeft een heel bijzonder gevoel. Toen ik werd gevraagd als vrijwilliger voor het rondleiden van gasten heb ik ook meteen ja gezegd. Het is een kerk is vol prachtige verhalen en legendes. Onze heilige trap is er een van de vier heilige trappen in de wereld die bewaard is gebleven, ons altaar komt uit Jeruzalem, de Nederlandse inscripties zijn uniek.” Marian neemt ons mee naar een grote steen die in de linkermuur is ingemetseld. Tegen de vertaling van de inscriptie kan geen Nederlands geschiedenisboek op: ‘In de naam des Heren. In de tijd van paus Leo IV, tijdens de regering van Karel de Grote, toen de basiliek van de Sint Pieter was ingenomen door de Saracenen… kwam heel Gallië toegesneld om de kerk te beschermen… op de terugtocht van het leger naar Gallië hebben drie krijgslieden, de Friese ridder Ilderaldo van Groningen, Leomot van Stavoren en Hiaro en Celdui van Slinga, het lichaam van de heilige Magnus gevonden…’ “En dit vind ik ook zo mooi, moet je luisteren…”, fluistert Marian. “Zo dicht bij de Sint Pieter, maar hier is het muisstil. Van de drukte van het Vaticaan merk je niks. Ik vind daarom dat je hier een veel mooier beeld krijgt van een echte pelgrimskerk dan in de drukke Sint Pieter.”

Hoe vind je het Friese kerkje? Ga aan het begin van het Sint Pietersplein met je gezicht naar de Sint Pieter staan en kijk naar links. Aan de overkant van de weg voert een kleine trap onder een boog met mozaïek van Maria. Bovenaan de trap is de ingang. Let op: de Friese kerk is alleen geopend op zondag (10.00-12.00 uur) en woensdag (10.00-13.00 uur).

EN HOE WAS ROME? Reporter Chris van der Heijden “Door de combinatie van tastbare geschiedenislagen en de aangenaam losse sfeer heb ik al jaren last van een zware Rome-verslaving. Heel belangrijk is dat je je niet gek moet laten maken door alles wat er te zien is. Bezienswaardigheden afrennen is dodelijk. Mijn eerste Rome-bezoek, zo’n tien jaar geleden, eindigde daardoor in totale vermoeidheid. Terwijl dit juist de ideale stad is om te relaxen. Op de terrassen, bij de fonteinen of in de parken. De Romeinen zijn gemaakt om naar te kijken, de avonden om op het terras te zitten. Als je dat ritme van cultuurschatten ontdekken en op tijd relaxen te pakken krijgt, is Rome een formidabele stad. Voor mij persoonlijk de mooiste stad ter wereld.”

VRAGEN OVER ROME? Op maandag 8 januari kunt u van 16.00 uur tot 20.00 uur met Chris bellen of mailen. Tel. 070-3147899, email: [email protected]