NUMMER 28
Rijkswaterstaat
SEPTEMBER 2005
Van de redactie ‘Een land rijk aan water is een land rijk aan
grond van de Watertoets zichtbaar meer
romantische status. Het is de kunst om in
waterbodem.’ Deze eerste regel, geciteerd
ruimte gegeven aan water en dus ook aan
de toekomst via maatregelen die het
uit het kabinetsstandpunt waterbodem van
waterbodems. ‘We moeten het water de
kabinet noemt (deregulering, kosten-
juli 2005, slaat de spijker op zijn kop. Dit
ruimte geven, anders zal het water deze
effectieve bestemmingen, innovatie en
feit geeft direct het toenemende belang
zelf nemen’, luidt de slogan richting de
betere samenwerking), met elke euro meer
aan van de taak waar wij als water-
burger. Sloten en grachten die vroeger zijn
bagger te verwijderen. De uitdaging is om
beheerders voor staan. Immers, ter
gedempt, worden zelfs weer teruggebracht
dit te doen voor het groeiend aantal water-
voorkoming van wateroverlast, verdroging
in oude staat. In de brochure van elke
bodems. Tijd voor een nieuwe slogan:
van natuurgebieden en verslechtering van
nieuwe woonwijk geven project-
‘Nederland leeft met waterbodems’?
de waterkwaliteit wordt om ons heen op
ontwikkelaars water een boeiende, zelfs
PODIUMVERHAAL
Kabinetsstandpunt Waterbodems
INHOUD
“Meer baggeren en minder verwerken” Het Kabinetsstandpunt Waterbodem (KBS) geeft een politiek antwoord met een lange
●
Podium verhaal: - Kabinetsstandpunt Waterbodems
termijnvisie op de waterbodemproblematiek. “Sinds de Vierde nota waterhuishouding heeft
“Meer baggeren en minder
het Rijk geen koersbepalend geluid meer neergezet over waar het naartoe moet met de
verwerken”
waterbodem. Toen in 2002 het Tienjarenscenario uitkwam, bleek de opgave groter dan
1
gedacht; een miljardenopgave. Voordat die miljarden echter geïnvesteerd werden, moest duidelijk zijn welke opbrengsten dat zou opleveren. Die gedachte leidde tot de MKBA. Toen
●
Uitvoering: - Saneren wij goed?
de kosten en baten van baggeren inzichtelijk waren, was de tijd rijp voor een positiebepaling
3
van het kabinet”, stelt Sjoerd Hoornstra, projectcoördinator van de MKBA en vanuit V&W projectleider bij het opstellen van het KBS. We spreken met hem en Lilianne van Sprundel,
●
Regelgeving: - Nieuw beleid toepassing grond en
lid van het Cluster Waterbodems, die de afstemming met medeoverheden en koepels over
bagger in de maak
het vervolg in het cluster op zich zal nemen.
- Wetswijziging Wbb uitgesteld
5 5
Het KBS schetst het kader waarbinnen de waterbodem zich bevindt en welke opgaven daar bestaan. Daarbij onderschrijft het dat investeren in extra baggerwerk maatschappelijke en
●
Losgestort:
economische baten oplevert. In het KBS kiest het kabinet voor een driesporenstrategie:
- Akwawebsite vernieuwd
7
goedkoper baggeren met minder regels, kostendeling, bijvoorbeeld met de scheepvaartsec-
- Noodzaak van specieberging
7
tor, en investeren. Voor het goedkoper baggeren met minder regels beschrijft het KBS zes maatregelen.
Digitaal lezersonderzoek
Allereerst moet de schaarste aan depots en verwerkingslocaties worden opgeheven. Ook
AKWA-nieuwsbrief
8
Akwagenda
8
moet de aanpak van de waterbodems passen binnen de regels van het waterbeheer in plaats van het bodembeheer. Verder is een realistische inzet op verwerken nodig. Een vierde
●
vereiste is dat er meer ruimte moet komen om bagger als bodem of als bouwstof toe te passen. Een vijfde maatregel die baggeren goedkoper moet maken is het bundelen van
▲ ▲
1
PODIUMVERHAAL
krachten door regionale partijen. Tot slot moet het toepassen van nieuwe technieken, als waterinjectiebaggeren en onderzuigen, zorgen voor een efficiencyslag. Grote opgave De waterschappen, gemeenten en provincies zijn volgens het KBS sterker aan zet. Zij moeten samenwerken om depots te realiseren. Daarbij nemen de koepels deel aan het Cluster Waterbodems, één van de zeven clusters met waterdomeinen die functioneren onder het Landelijk Bestuurlijk Overleg Water (LBOW) en de Regiegroep Water. Deze partijen kunnen daarbij de komende anderhalf jaar gebruik blijven maken van een opgehoogde SUBBIED-regeling, maar zullen uiteindelijk weer op eigen benen moeten staan. Hoornstra: “Het kabinet onderkent een
Hoornstra & Van Sprundel
grote opgave bij de waterschappen, maar het deel dat het rijk (lees RWS) zelf moet
gen waarom het nodig is, dan moet je je
daar in het algemeen wel voor kiezen.”
doen, moet ook op een effectieve manier
afvragen of het wel echt een must is.”
Hoornstra: “We laten, ook in het KBS, het
worden beheerd. Ik denk dat het daarbij
Deregulering is één van de instrumenten die
verwerken niet helemaal los. Zo is daar nog
belangrijk zal blijken om zaken strakker te
het ingrijpen in waterbodems, met name in
de minimale verwerkingsstandaard. Die
organiseren. Soms is er binnen de regionale
de regionale wateren, goedkoper moet
wordt in 2006 geëvalueerd en dan kijken
diensten te weinig kritische massa om het
maken. Maar leidt minder procedures ook
we of deze valt te actualiseren.” De
baggerwerk goed te begeleiden. Voor de
niet tot minder inspraak door belangheb-
Grootschalige Verwerkingsproef loopt door
geloofwaardigheid van de Kaderrichtlijn is
benden? “Zeker niet”, zegt Hoornstra
tot 2009. “Mocht hier muziek in zitten, dan
het echter belangrijk dat we waterstaats-
stellig. “De procedures worden gebundeld,
kunnen we tegen die tijd kijken wat we er
breed tot een goede organisatie van de
maar er zal nog steeds inspraak mogelijk
verder mee willen doen. Methoden als
saneringen komen. Als we zaken beter
zijn. Alleen niet meer op allerlei verschil-
rijping en landfarming worden ook ingezet.
organiseren denk ik dat de regionale
lende vergunningen, beschikkingen en
Maar is dat altijd een goedkope oplossing?
diensten een rol kunnen spelen bij diverse
ontheffingen. De nieuwe Waterwet zorgt
Bij zandscheiding kun je ook je vraagtekens
van de zes kostenreducerende maatregelen.
voor een stroomlijning, zaken worden juist
zetten. Bij De Slufter en IJsseloog liggen
Daar liggen volop kansen, bijvoorbeeld bij
inzichtelijker voor de burger.”
bergen afgescheiden zand waar niemand
het slim afsluiten van contracten. Kijk of je
een bestemming voor weet. Overigens
dat samen met een collega-dienst of een
Andere focus op verwerken
kunnen we niet met zekerheid inschatten
waterschap kunt doen.”
Verdwijnt met het loslaten van de 20%-
hoeveel we met minder verwerken gaan
verwerkingsdoelstelling een stuk stimulans
besparen.”
Maatschappelijke acceptatie
van de overheid?
Daarbij stelt Hoornstra dat het KBS initiatie-
Het creëren van meer depotruimte is één
Van Sprundel: “Het verhaal wordt anders.
ven als de Grootschalige Verwerkingsproef
van de maatregelen die het KBS noemt om
Verwerking is niet passé, maar het is geen
Baggerspecie en de Reinigende Weg expli-
de baggeropgave het hoofd te bieden. Het
landelijke verplichting meer. Voorheen
ciet de ruimte geeft zich te kunnen bewij-
is aan de regio om deze toepassing
hebben we ons een kwantitatief beleidsdoel
zen.
maatschappelijk geaccepteerd te krijgen.
gesteld en daar de instrumenten en maatre-
Van Sprundel: “Het is geloofwaardiger als
gelen op afgestemd, zodat we de verwer-
Financiële claim
de regio vertelt waarom een depot nodig is.
kingsdoelstelling konden halen. Nu laten we
Los van de realisatie van meer depots
De gemeente waar dit speelt, moet goed
het aan de waterbeheerder zelf over om de
moeten diverse maatregelen een substan-
kunnen uitleggen wat nut en noodzaak van
keuze te maken om te verwerken of niet.
tiële besparing opleveren, waardoor het
het baggeren zijn. Kun je niet goed uitleg-
Als het kosteneffectief is, zal de beheerder
baggertempo aanzienlijk kan worden
2
PODIUMVERHAAL
verhoogd. Toch gaan de besparende
onderdeel worden van de wateropgaven
denk ik aardig gelukt.”
maatregelen niet zo ver dat de hele water-
voor KRW en WB21. Hoornstra meent dat
De tweede opgave zag Hoornstra in het
bodemopgave ermee gedekt wordt.
dit een logisch resultaat is van de inspan-
vermaatschappelijken. “Zorg dat je
Hoornstra: “Met de Nota Mobiliteit is er
ningen in de afgelopen vier jaar. “Soms
aanhaakt bij burgers of belangenpartijen.
genoeg geld voor het baggeren voor de
denk ik dat veel waterbodemcollega’s in het
Toon de maatschappelijke dimensie van
scheepvaart, maar als je kijkt wat er nodig is
veld de afgelopen jaren de nadruk legden
waterbodems. De MKBA geeft daar
voor de Kaderrichtlijn en de WB21, dan
op belemmeringen en tekorten. Terwijl we
antwoord op, dus daarin zijn we geslaagd.”
leveren de voorziene kostenbesparingen
wel nieuwe allianties vormden bijvoorbeeld
misschien tien procent op van wat nodig is.
met het TJS en SUBBIED, veel ingewikkelde
Kansen
Daarin zit nog een groot gat en daarom zijn
regels stroomlijnden en er nieuwe metho-
Van Sprundel wijst daarbij op de kansen die
de zogeheten ‘decembernota’s’ ook zo
den en technieken van de grond kwamen:
het aanhaken bij de wateropgave biedt.
belangrijk. Deze nota’s zijn een voorberei-
we halen wel zeven miljoen kuub per jaar
“Dat is een thema dat de politiek belangrijk
dingstraject voor het stroomgebiedbeheers-
weg! Ik heb ook nooit het idee gehad dat
vindt en daar vaart de waterbodem nu op
plan dat in 2009 klaar moet zijn. De decem-
we maar in de marge bezig zijn. Er gebeurt
mee.” Hoornstra meent dat de ontwikke-
bernota beschouwt jaarlijks de stand van
genoeg, maar de kunst is om het zelfbewust
lingen in ieder geval voldoende werk
zaken en wat er gedaan moet worden om
en doelgericht te presenteren en te agende-
opleveren voor AKWA. “Het is meer dan
in 2009 helder te krijgen welke maatregelen
ren.”
ooit nodig om de watercollega’s binnen het
er nodig zijn om de wateropgave vanuit het
Waar hij zelf in vier jaar waterbodem op
departement van goede informatie en
Nationaal Bestuursakkoord Water te halen.
heeft ingezet is vooral het ‘verbestuurlijken’
argumenten rondom waterbodems te
De nota’s zullen haast onvermijdelijk leiden
en het ‘vermaatschappelijken’ van het
voorzien. AKWA heeft zichzelf met de
tot een financiële claim waar men bij de
onderwerp waterbodems. “In het begin
MKBA op de kaart gezet, waardoor de hele
volgende kabinetsformatie iets mee zal
dacht men sterk vanuit het systeem, de
kolom deze partij kent. Zorg dat je in beeld
moeten. En dan heb ik het niet over een
normen en de techniek. Mijn eerste twee
blijft en breng die bundeling van waterbo-
claim van tientallen of honderden miljoe-
jaar heb ik vooral willen zorgen dat de
demkennis naar voren. Zodat het binnen
nen, maar van miljarden, waarbij de
technische vraag meer een bestuurlijke
waterland een goede plek krijgt. Zie daarbij
maatregel baggeren inbegrepen zal zijn.”
vraag werd. Waarbij ook provincies en
de mensen van waterland niet als concur-
gemeenten en hun bestuurders zich het
rent, maar als de partij met wie je het
Veranderingen
probleem zouden toe-eigenen. Dat ze
samen moet rooien. Ik denk dat AKWA dan
Waterbodems zullen als zelfstandig beleids-
hierover bijvoorbeeld ook werkelijk bij de
veel kan betekenen.”
onderwerp verdwijnen en meer integraal
staatssecretaris aan tafel kwamen. Dat is
▲ ▲
UITVOERING
Saneren we goed? Een project met de titel ‘Saneren we goed?’
Bij de sanering van een verontreinigde
Saneringsdoelstelling
is onlangs afgerond. AKWA onderzocht in
waterbodem worden de milieuhygiënische
In de afgelopen 25 jaar heeft de sanerings-
dit project of de doelstellingen van
saneringsdoelstelling en de beoogde
doelstelling bij waterbodemsaneringen een
saneringsprojecten zijn gehaald en hoe bij
saneringswijze vastgelegd in het sanerings-
sterke ontwikkeling doorgemaakt. Deze liep
deze saneringsprojecten de resultaten aan
plan. Meestal wordt de milieuhygiënische
van ‘multifunctioneel’ via ‘multifunctioneel,
de doelstellingen zijn getoetst. Dit aan de
doelstelling in het bestek vertaald naar een
tenzij ...’ naar ‘locatiespecifiek maatwerk’.
hand van een aantal uitgevoerde waterbo-
operationele doelstelling. Dit in verband
Dit maakte de saneringsdoelstelling steeds
demsaneringen. Hierbij is gekeken naar de
met de uitvoerbaarheid. Daarbij worden
genuanceerder en gedifferentieerder.
milieuhygiënische doelstellingen, zoals in
vaak een of meer ‘vertaalslagen’ gehan-
Binnen de beschouwde saneringen konden
de saneringsplannen verwoord en naar de
teerd. In het onderzoek is nagegaan welke
ruwweg drie typen milieuhygiënische
operationele doelstellingen, zoals in de
vertaalslagen hebben plaatsgevonden in de
saneringsdoelstellingen worden onderschei-
bestekken opgenomen. Het onderzoek keek
beschouwde saneringen en aan welke
den. Deze zijn kort samen te vatten onder
daarnaast naar de effectiviteit van verschil-
doelstelling(en) de resultaten van de
de noemers ‘reductie van risico’s’, ‘verwijde-
lende saneringsmaatregelen.
saneringen zijn getoetst.
ren van bagger’ en ‘op te leveren bodem-
▲ ▲
3
UITVOERING
kwaliteit’. De operationele doelstelling was
vindt tegenwoordig plaats op basis van
bodembescherming (Wbb) bepaald op basis
in de meeste gevallen uitgedrukt in termen
risicobeoordeling. Daarbij onderscheidt men
van totaalgehaltes. De risico’s hangen
van ‘ontgraven tot een vastgesteld profiel’
vier risicopaden, te weten: mens, ecosys-
echter vooral af van de vrij opgeloste
of ‘afdekken met schoon materiaal tot een
teem, verspreiding via oppervlaktewater en
concentraties in het poriewater (de beschik-
bepaalde laagdikte’. In één geval was in de
verspreiding via grondwater. In het onder-
bare fractie). Naar verwachting ontstaat
operationele doelstelling ook een kwaliteits-
zoek is de effectiviteit van verschillende
vanuit de vernieuwing van de waterbodem-
criterium voor de op te leveren waterbodem
saneringsmaatregelen per risicopad
regelgeving (vernieuwing Wbb, met name
opgenomen.
bekeken. In de tabel is het oordeel over
ook in relatie tot de Kaderrichtlijn Water en
Expliciete vertaalslagen tussen de milieuhy-
deze effectiviteit samengevat. Om de
de Integrale waterwet) een grondslag om
giënische en operationele doelstelling zijn in
risico’s voor verspreiding via het grondwa-
waterbodemsaneringen beter aan te sturen
de helft van de beschouwde gevallen
terpad te elimineren, is zo goed mogelijk
vanuit een risicobenadering.
gevonden. Ze hadden betrekking op uitvoe-
verwijderen de beste maatregel. Voor alle
ringstechnische aspecten, zoals bij slecht
andere risico’s lijkt afdekken, al dan niet in
Conclusie
bereikbare taluds, of op financiële aspecten
combinatie met gedeeltelijke verwijdering,
Het antwoord op de titelvraag ‘Saneren we
die een randvoorwaarde vormden voor de
echter het beste perspectief. Blijvende
goed?’ luidt naar de mening van AKWA ‘ja’.
mate van volledigheid van het verwijderen
nazorg is dan wel geboden. In de praktijk
Hiermee bedoelen we dat we zo goed
van de verontreinigde specie.
past men afdekken, hetzij kunstmatig, hetzij
saneren als in de uitvoeringspraktijk en
via (stimulatie van) natuurlijke sedimentatie,
binnen vigerend beleid en regelgeving
Toetsing van het saneringsresultaat
in toenemende mate toe als saneringsmaat-
mogelijk is. Vanuit een risico-oogpunt is het
In alle beschouwde gevallen werden de resul-
regel. In deze gevallen vervalt het
echter niet altijd duidelijk of we in alle geval-
taten getoetst aan de operationele doelstel-
spanningsveld tussen het bereiken van de
len goed saneren. Enerzijds omdat we niet
ling. Meestal vond toetsing plaats via uitpei-
milieuhygiënische doelstelling en de opera-
altijd even goed evalueren, anderzijds omdat
ling, in een enkel geval werd ook aan de
tionele doelstelling.
de kwaliteitsbeoordeling en het risicospoor
kwaliteit van de opgeleverde waterbodem
De huidige wijze om de chemische kwaliteit
onvoldoende op elkaar aansluiten.
getoetst. Toetsing aan ook de achterliggende milieuhy-
Effectiviteit van verschillende saneringsmaatregelen m.b.t. het elimineren/verminderen
giënische doelstelling vindt veel minder
van de verschillende risico’s (++ is volledige eliminatie, + is duidelijke vermindering,
plaats. Waarschijnlijk omdat vaak impliciet
- is enige vermindering, -- is geen vermindering).
wordt verondersteld dat met het bereiken van Mens
de operationele doelstelling automatisch ook
Ecosysteem
Verspreiding
opp. water
grondwater
++
++
++
++
-- tot +
-- tot +
- tot +
-- tot +
--
--
-
--
de milieuhygiënische doelstelling is bereikt. Controle op bijvoorbeeld daadwerkelijke
1.
Verwijderen
risicoreductie vindt nauwelijks plaats. Wel
1a.
Volledige verwijdering*
wordt er in een aantal gevallen een meerjarig
1b.
Oppervlak onvolledig opgeschoond
monitoringprogramma opgestart. Daarmee wordt nagegaan of daadwerkelijk een
1c.
Laagdikte onvolledig verwijderd
duurzaam saneringsresultaat is verkregen. Dit
Verspreiding
maakt echter pas jaren na de sanering duide-
2.
Afdekken
lijk wat het werkelijke resultaat is. Uit het
2a.
Stimuleren natuurlijke sedimentatie
+
+
+
--
2b.
Kunstmatig afdekken
++
++
++
--
onderzoek blijkt verder dat de gehanteerde vertaalslagen achteraf nauwelijks meer worden gecontroleerd op hun juistheid. Gelet op de komende wettelijke regeling KWALIBO is dit een relevante constatering.
* Volledige verwijdering (100%) is in principe niet mogelijk vanwege mors, maaknauwkeurigheid enz.
Het is namelijk nog niet duidelijk aan welk criterium deze regeling het resultaat van de
van waterbodems te beoordelen sluit niet
Info:
sanering zal toetsen en hoe de regeling zal
goed aan bij het risicospoor. Dat moet men
Dick Bakker (RIZA)
omgaan met een dergelijke ‘vertraging’.
bedenken bij het bepalen van het sanerings-
Telefoon: (0320) 29 84 61
rendement in termen van het verminderen Saneringsmaatregelen
van risico’s. De ernst van een verontreini-
Besluitvorming over waterbodemsanering
gingsgeval wordt nu conform de Wet
4
▲ ▲
REGELGEVING
Wetswijziging Wbb uitgesteld! In de vorige AKWA-nieuwsbrief kondigden
de ‘handreiking’ voor waterbodems pas
nieuwsbrief. In dat artikel zal ook worden
we aan dat de herziene Wet bodembescher-
tegen die tijd van kracht zullen worden. Tot
vermeld welke overige activiteiten rond
ming (Wbb) per 1 juli in werking zou
die tijd zijn beide documenten daarom nog
WIK (Waterbodems in de Kaderrichtlijn
treden. De Eerste Kamer heeft de herziene
niet te downloaden van de websites van
Water) staan geprogrammeerd voor 2006.
Wbb echter niet tijdig kunnen behandelen.
AKWA en de Kaderrichtlijn Water.
De verwachting is nu dat het in werking
Het eerder aangekondigde artikel waarin
De herziene Wbb en de circulaire voor
treden op zijn vroegst in het najaar van
uitgebreid wordt ingegaan op de inhoud
waterbodems zullen t.z.t. worden gepubli-
2005 te verwachten is.
van de herziening van de Wbb, de circulaire
ceerd in de Staatscourant en op
en de handreiking wordt daarom uitgesteld
www.overheid.nl. De laatste stand van
tot een volgende versie van de AKWA-
zaken leest u ook op de AKWA-site.
Dit betekent dus ook dat de ‘circulaire’ en
▲ ▲
REGELGEVING
Nieuw beleid toepassing grond en bagger in de maak De Beleidsbrief Bodem kondigde herziening
ring vindt ten opzichte van de huidige
bagger aan ruimtelijke ontwikkelingen,
van de huidige (water)bodemregelgeving
situatie.
gebruiksfuncties, bodemkwaliteit en kwaliteitsambities. Binnen het gebied kan
aan. Een speerpunt is daarbij de ontwikkeling van nieuwe regelgeving voor toepas-
Twee kaders
optimalisatie plaatsvinden van de bescher-
sing (inclusief verspreiding) van grond en
Het nieuwe beleid krijgt twee kaders: een
ming van de (water)bodem in relatie tot de
bagger op landbodem en in watersystemen.
gebiedsspecifiek kader en een generiek
afzet van grond en bagger.
Dit wordt losgekoppeld van de toepassing
kader. Het gebiedsspecifieke kader biedt
De gebiedsafweging wordt vastgelegd in
van andere bouwstoffen. De reden hiervoor
(water)bodembeheerders de mogelijkheid
een (bodem)beheerplan. De rijksoverheid
is dat het bij grond en bagger gaat om het
om voor hun eigen beheersgebied beleid te
biedt instrumentarium aan dat bij de onder-
Momenteel werkt een projectgroep
formuleren als de specifieke situatie hierom
bouwing van het bodembeheerplan moet
(Bodem+, IPO, LNV, SGUG, VNG, UvW,
vraagt. (Water)bodembeheerders die hier
worden toegepast. Voor de toepassing van
VNG, VenW en VROM) aan de ontwikke-
geen gebruik van willen maken vallen terug
grond en bagger in het watersysteem ligt
ling van nieuwe regelgeving. In 2007 moet
op het generieke kader.
het voor de hand dat de waterbeheerder
herschikken van ‘bestaand’ milieucompartiment. De totale belasting van de bodem neemt dus niet toe. Dit wordt vanuit de nieuwe regelgeving vanuit het beheerspoor vormgegeven. Bij andere bouwstoffen wordt een preventiespoor gekozen, omdat het gaat om toevoeging van eventuele verontreinigingen in het milieu. Het nieuwe kader voor grond en bagger staat garant voor een goede bescherming van de bodem en biedt voldoende ruimte voor de toepassing van grond en bagger.
de nieuwe regelgeving in werking treden,
aansluiting zoekt bij de (deel)stroomgebiedGebiedsspecifiek kader
beheerplannen. Deze worden op grond van
Bouwstoffenbesluit. Uit informatiebijeen-
Het gebiedsspecifieke kader is maatwerk.
de Kaderrichtlijn Water opgesteld.
komsten in het land blijkt dat men de
De (water)bodembeheerder koppelt de
nieuwe regelgeving een duidelijke verbete-
toepassingsmogelijkheden van grond en
5
▲ ▲
gelijktijdig met het herziene
REGELGEVING
Toepassing bagger in gebiedsspecifiek
dems is het actuele bodemgebruik maatge-
Functie infrastructuur
kader
vend voor de grond en bagger die mag
De nieuwe regelgeving voorziet in een apart
Het is belangrijk dat er extra ruimte voor
worden toegepast. Bij toepassing wordt
regime voor toepassing van grond en
afzet van bagger komt. Die ruimte is te
gekeken of de grond of bagger geschikt is
bagger die niet beschouwd wordt als
vinden in het gebiedsspecifieke kader. Door
voor de functie die een locatie heeft. Daar-
bodem. Bekende voorbeelden zijn grondli-
een integrale visie voor een gebied op te
naast mag de bodemkwaliteit niet verslech-
chamen als dijken en snelwegen. Een defini-
stellen, kunnen alle belangen in de volle
teren. Er mag alleen grond en bagger
tie en specifieke voorwaarden zijn tijdens
breedte worden afgewogen. Een belangrijk
worden toegepast die geschikt is voor de ter
het schrijven van dit artikel nog niet vastge-
aspect is de voortdurende interactie tussen
plekke geldende maatschappelijke functie
steld. Voor dit type toepassing is gekozen
bodem en water. De bodemkwaliteit en het
(wonen, industrieterrein e.d.) én die een
voor een apart landelijk regime. Afwijkende
bodemgebruik hebben invloed op de water-
gelijke of betere kwaliteit hebben dan de
aspecten ten aanzien van de toepassing van
kwaliteit (en dus ook op de kwaliteit van de
ontvangende bodem. Dit doet geen afbreuk
grond en bagger als (water)bodem zijn dat
baggerspecie) en omgekeerd. Decentrale
aan de langetermijngebruiksmogelijkheden
de lokale bodemkwaliteit niet maatgevend
overheden, waterbeheerders en grondeige-
van de bodem.
is voor toe te passen grond en bagger en dat decentrale normstelling (vanuit het
naren kunnen samen afspraken maken over de verspreidings- en toepassingsmogelijkhe-
Bij toepassing in watersystemen (Wvo-
gebiedsgerichte kader) ook geen invloed
den van deze bagger. Bij het beoordelen
gebied) gaat alleen de bestaande bodem-
heeft. Een groot voordeel is dat je van
van de mogelijkheden om bagger te gebrui-
kwaliteit een rol spelen. De functiesystema-
tevoren weet aan welke eisen toe te passen
ken wordt een instrumentarium toegepast.
tiek die leidend is bij landbodems wordt niet
grond en bagger moet voldoen.
Onderdeel hiervan is bijvoorbeeld het
gebruikt. Een belangrijke reden hiervoor is
(risico) Beslismodel Bagger en Bodem dat
dat landbodems meestal één gebruiksfunc-
Normen
momenteel in ontwikkeling is.
tie kennen en in watersystemen vaak
De nieuwe regelgeving kent een aantal
Vooruitlopend op de nieuwe regelgeving
verschillende functies worden gecombi-
normen die het speelveld afbakenen. De
zijn voor het rivierengebied beleidsregels en
neerd, zoals scheepvaart, recreatie en
ondergrens (‘altijd-grens’) wordt afgeleid
spelregels opgesteld die voorzien in een
natuur. Een ander aspect is dat het waterli-
van de resultaten van het project
gebiedsgerichte invulling (Beleidsregels
chaam, en niet de bodem die hieronder ligt,
Achtergrondwaarden 2000. Onder deze
Actief Bodembeheer Maas en Rijntakken).
een gebruiksfunctie vervult. Daarnaast
grens is grond en bagger overal vrij toepas-
Nog resterende knelpunten kunnen na
vragen waterbodems een andere benade-
baar. In het generieke kader wordt een
vaststelling van de nieuwe regelgeving voor
ring dan landbodems, doordat in dynami-
bovengrens (‘nooit-grens’) aangehouden op
grond en bagger worden opgelost. Dit is
sche watersystemen nadrukkelijk rekening
niveau van de interventiewaarde. Tussen de
met name van belang voor de voortvarende
gehouden moet worden met erosie- en
onder- en bovengrens spelen bij droge
en kostenefficiënte uitvoering van de groot-
sedimentatieprocessen die voortdurend de
bodems de referenties (nieuwe bodemge-
schalige rivierverruimingswerken die nodig
waterbodemkwaliteit beïnvloeden.
bruikswaarden) een rol, bij waterbodems de
zijn om het achterland tegen hoge rivieraf-
Bij een eenvoudige en praktische beoorde-
klassegrenzen. In het gebiedsspecifieke
voeren te kunnen beschermen.
ling of grond of bagger op de waterbodem
kader kan de beheerder andere waarden als norm vaststellen. Hierdoor kan bijvoorbeeld
voor de hand om aansluiting te zoeken bij
de toepassing van grond en bagger als
Het generieke kader biedt landelijke spelre-
kwaliteitsklassen voor waterbodems en
bodem tot boven de interventiewaarden
gels voor de toepassing van grond en
baggerspecie. Herijking van deze benade-
mogelijk worden gemaakt (bijvoorbeeld bij
bagger. Deze zijn gebaseerd op lokale
ringswijze vindt plaats in nauwe afstemming
verhoogde natuurlijke achtergrondgehalten
bodemkwaliteit en functie, maar niet op
met de instrumentering van de doelstel-
of grootschalige diffuse verontreiniging,
andere gebiedsspecifieke bijzonderheden.
lingen van de Kaderrichtlijn Water. Voor
zoals in de uiterwaarden van de grote rivie-
Een bodembeheerplan speelt daarbij geen
uiterwaarden die incidenteel onder water
ren). Als ‘nooit-grens’ geldt dan het
rol. Uniforme bodemkwaliteitskaarten,
staan, wordt nader bekeken of de insteek
saneringscriterium.
waarbij slechts een beperkt aantal zones
voor landbodems of voor waterbodems het
wordt gehanteerd, wel. Deze zijn nodig om
best passend is. Om de huidige praktijk
In lijn met het generieke kader wordt
het herschikken van grond tussen regio’s
voor regionale onderhoudsbagger te conti-
momenteel overwogen om voor toepassing
gemakkelijker te maken.
nueren en waarborgen, wordt de
in grondlichamen binnen de functie infra-
De regels voor toepassing op landbodem
ontvangstplicht voor belendende percelen
structuur, zaken zo veel mogelijk te beoor-
krijgen anders vorm dan die voor watersys-
gehandhaafd.
delen op samenstelling van de grond. De interventiewaarde vormt hierbij een logische
temen. In het generieke kader bij landbo-
6
▲ ▲
mag worden toegepast ligt het vooralsnog Generiek kader
REGELGEVING/LOSGESTORT
grens voor de beoordeling voor anorgani-
grens voor organische verbindingen wordt
Grond en Bagger)
sche verbindingen. Pas bij toepassing boven
gedacht aan de grenzen die het
Telefoon: (070) 351 94 52/(015) 251 82 13
interventiewaarde gaat de bepaling van de
Bouwstoffenbesluit momenteel hanteert.
E-mail:
[email protected] /
emissie/uitloging een rol spelen. Het
[email protected]
toepassen van grond en bagger boven
Info:
interventiewaarde vraagt echter nog expli-
Peter van Zundert en Tommy Bolleboom
ciete besluitvorming. Als mogelijke boven-
(vertegenwoordiging V&W in projectgroep
▲ ▲
LOSGESTORT
AKWA-website vernieuwd Het afgelopen voorjaar is de AKWA-website
zo’n driehonderd unieke
onder handen genomen. Geen ‘extreme
bezoeken, waarbij gemid-
makeover’ van de homepage, maar wel een
deld een Mb aan informa-
grondige revisie van de inhoud, en dan
tie wordt gedownload.
vooral het onderdeel ‘Kennisdomeinen’. Dit
Vooral het basisdocument
was nodig vanwege de snelle ontwikkelingen in waterbodemland waardoor veel
Tienjarenscenario en de
teksten waren verouderd. De bezoekersaan-
MKBA-producten waren
tallen zijn inmiddels flink gestegen.
dit voorjaar populair. Om de kennisdomeinen up-to-
De kennisdomeinen vormen de digitale
date te houden is het
kennisbank van AKWA, samen met de
streven deze twee keer
AKWA-rapporten (via de site verkrijgbaar).
per jaar te laten actualise-
U vindt hier actuele informatie over bijvoor-
ren door inhoudelijk
beeld beleidsontwikkelingen, baggertech-
deskundigen, en vaker als
niek, wet- en regelgeving en innovatiepro-
er nieuwe ontwikkelingen zijn.
We nodigen u van harte uit om eens rond te surfen op de site!
jecten. De teksten zijn zo beknopt mogelijk gehouden en waar mogelijk zijn er links
Via www.akwa.info komt u op de AKWA-
Voor meer informatie kunt u contact
naar achtergrondrapportages en andere
site. Voor medewerkers binnen het
opnemen met Joris van Kesteren
relevante sites.
Ministerie van VenW is er tevens de intra-
(AKWA-webmaster, (0320)29 85 33 of met
Dat de site in een behoefte voorziet blijkt
netversie http://intranet.rijkswaterstaat.nl/
Rik Sonneveldt (AKWA-kennismanager,
wel uit de ‘webstats’. Maandelijks tellen we
rws/projects/akwa.
(030)285 85 48).
▲ ▲
LOSGESTORT
Noodzaak van specieberging Verkeer en Waterstaat verkent de optie om
de noodzaak van specieberging en vinden
baggerspecie te storten in oude zandwin-
het storten van bagger in diepe putten
putten, maar ondervindt weerstand bij
onder voorwaarden acceptabel.
omwonenden. Wat vinden milieu- en
Deze voorwaarden zijn onder andere dat er:
Meer informatie vindt u ook op de website
natuurorganisaties van het plan? Op 5 april
●
Een zichtbare inspanning gepleegd is ten
van stichting Reinwater (www.reinwater.nl)
aanzien van reinigen en verwerken
in de rubriek ‘nieuws’ onder het kopje
Gedegen onderzoek plaatsvindt naar de
‘Bagger in oude zandwinputten’.
2005 voerden zij hierover discussie met het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.
●
beheersing en controle van het depot) ●
Een heldere en zorgvuldige juridische route is
geschiktheid van de locatie Reinwater en andere milieuorganisaties zien
●
Wordt voldaan aan IBC-criteria (isolatie,
7
▲ ▲
ONDERZOEK / AKWAGENDA
Digitaal lezersonderzoek AKWA-nieuwsbrief
WATERBODEM OP HET WWW
Ruim twee jaar geleden deed een deel van
Informatie over waterbodems en water-
de lezers van AKWA mee aan een lezerson-
lezer zijn mening kenbaar kan maken. Uit
beheer op het internet? Kijk eens op de
derzoek naar de AKWA-nieuwsbrief. Hun
de vorige enquête bleek namelijk dat heel
volgende sites:
antwoorden en suggesties gebruikten we
wat AKWA nieuwsbrieven door meer dan
- www.akwa.info
om de nieuwsbrief aan te scherpen en beter
één lezer gelezen worden.
- www.waterbodem.nl
te laten voldoen aan uw wensen. Het leek
- www.baggernet.info
ons tijd om eens te meten hoe u inmiddels
Deelnemen
- www.waterbodem.pagina.nl
over de nieuwsbrief denkt. Vandaar dat we
Om deel te nemen aan de enquête gaat u
- www.nederlandleeftmetwater.nl
een nieuw lezersonderzoek houden. We
naar www.lezersonderzoek.com/onder-
- www.uvw.nl
zouden het fijn vinden als u de moeite zou
zoek/akwa. Hier vult u uw voornaam,
- www.steunpunt.wateremissies.nl
willen nemen hieraan deel te nemen. U kunt
achternaam en e-mailadres in. Vervolgens
- www.subbied.novem.nl
voor uw moeite één van de drie boekenbon-
ontvangt u een uitnodigingsmailtje. Door
- www.svb.novem.nl
nen van € 25,– verdienen, die we onder de
op de link hierin te klikken, komt u op de
- www.reinigendeweg.nl
inzenders verloten.
enquête. In een paar minuten heeft u alle
- www.actief-bodembeheer-rivierbed.nl
vragen beantwoord. Als u uw gegevens
- www.zeeslib.nl
Destijds ontving u een papieren enquête
invult maakt u bovendien kans op één van
met een uitnodiging tot deelname. Om het
de drie boekenbonnen van € 25,–. Wees er
u nog makkelijker te maken kiezen we
wel op tijd bij, want de enquête loopt tot
ditmaal voor een digitale enquête. U hoeft
tien werkdagen na het verschijnen van deze
niets op te sturen of te faxen, één kort
nieuwsbrief. Uiteraard leest u de uitkomst
bezoekje van hooguit tien minuten en u
van de enquête in de volgende nieuwsbrief.
heeft uw bijdrage geleverd. Een ander
AKWA is een samenwerkingsverband tussen Bouwdienst, DWW, RIKZ, RIZA en RWS-Noordzee
AKWAGENDA 29
Organisator Organisator
Titel
Waar
Info
SIKB
SIKB
Provinciehuis
www.sikb.nl
september
jaarcongres 2005
Noord-Brabant
CEDA
november 8 en 9
CEDA
Ahoy’ Rotterdam
Dredging Days Bodembreed
Bodembreed
www.dredging.org/ DD2005/index.html
Lunteren
www.symposiumbodembreed.nl
november
Hiermee abonneer ik mij gratis op de AKWA-nieuwsbrief Bedrijf/instelling: ................................................................................................. Naam: ................................................................................................................ Adres: ................................................................................................................. Postcode + Woonplaats: ..................................................................................... Telefoon: ............................................
AKWA-redactieteam: Tommy Bolleboom, Jeff Colin Janneke van der Linden, Rik Sonneveldt, Miranda van Ark (MVA Communicatie, Den Haag)
Fax: ...................................................
8
Vormgeving en druk: Quantes, Rijswijk Redactie-adres: Postbus 5044, 2600 GA DELFT Telefoon: 015 251 84 79 Telefax: 015 251 85 55 e-mail:
[email protected] internet: www.akwa.info Opvragen AKWA-rapporten: Cabri-mailservice te Lelystad Telefax: 0320 28 53 11 e-mail
[email protected]
De AKWA-nieuwsbrief wordt gedrukt op gerecycled papier.
Den Bosch 3 en 4
De Nieuwsbrief van AKWA verschijnt ieder kwartaal. Oplage: 1300 stuks
▲ ▲
voordeel van deze methode is dat iedere
Wanneer
COLOFON
