Retinopathie S. Verhoeven
Casus 1 Controle Patiënt A heeft DM type 2 en een zgn. proliferatieve retinopathie vlg. de brief van de oogarts. Mevrouw is 1 jaar geleden door de oogarts gezien en weet niet of zij daar nog moet komen. • Wanneer moet de patiënt weer voor controle komen bij de oogarts? • Wat is de kans dat deze mevrouw blind wordt?
Antwoord • Iedere 3-4 maanden • Kans dat deze mevrouw zonder behandeling blind wordt in 5 jaar is 50%
Epidemiologie retinopathie • Belangrijkste oorzaak van slechtziendheid en blindheid bij mensen tussen 20-75 jaar • diabetes mellitus type 1: – Weinig tot 5 jaar na diagnose – Vooral na puberteit – 10-12 jaar na diagnose: 50% – Na 20 jaar: 95%
Epidemiologie retinopathie • diabetes mellitus type 2: – Ten tijde van diagnose: 20-38% – Na 20 jaar: 85% • Zonder tijdige behandeling wordt 50% van de proliferatieve retinopathiegroep binnen 5 jaar blind en 15% bij de nietproliferatieve retinopathiegroep
Anatomie van het oog
Achtergrond-retinopathie = exudatieve retinopathie 1. Microaneurysma’s 2. Kleine bloedingen 3. Lekkage door basaalmembraan: – Lokale vochtophopingen – Vochtophopingen kunnen leiden tot maculaoedeem → visusdaling – Harde exudaten (lipoproteine ophopingen)
Microaneurysma’s
Kleine bloedingen
Harde exudaten (bloedvaten lopen over vlekjes)
Harde exudaten op macula
Pre-proliferatieve afwijkingen • Voorstadium van proliferatieve retinopathie • Verdikking van basaalmembraan waardoor afsluiting van capillairen – Verwijde capillairen → microshunts – Lokale veneuze dilataties – Gezwollen zenuwvezels na microinfarcering = cotton wool spots
1. Cotton wool spots 2. kleine bloeddingen 3. veneuze dilatatie
Proliferatieve retinopathie • Afsluiting capillairen → retinale ischemie: – Uitgroei van bloedvaten aan de rand van de papil en in verloop van grotere retinavaten: • Glasvochtbloedingen • Loslating van retina
Retinopathie: vaatingroei
Nog meer vaatvorming
Retinopathie: Bloeding
Controle • Geen DRP en geen risicofactoren: binnen 2 jaar • Geen tekenen van DRP + 1 of meer risicofactoren: minimaal 1 keer per jaar • DRP: om de 3-4 maanden (iom oogarts)
Fundusfotografie en email Poli / huisartsenlab
oogarts
Resultaat van funduscamera bij 311 patiënten met type 1 en 2 DM • Niet te beoordelen 1.3% • Aanwezigheid enige graad DRP 29% • Aanwezigheid enige graad DRP vlg. funduscopie 24% Onderzoek: Stellingwerf e.a. H&W 2002; 45:524-528
Sensitiviteit/specificiteit funduscamera • Sensitiviteit fundusfoto: 95% • Specificiteit fundusfoto : 99% • N.B. de voorspellende waarde van gezichtscherpte voor bedreigend macula-oedeem was slecht : 7.5% • Maar altijd dan combinatie met harde exsudaten dicht bij de macula Stellingwerf e.a H&W 2002;45:524-528
Welke organisatievormen bij retinopathiescreening? • Jaarlijks verwijzen naar de oogarts • Funduscamera in huisarstenlab. • Funduscamera bij coöperatie huisartsen • Funduscamera bij opticiën/optometrist
Financiële aspecten • Uit M&I tarieven? • DBC? • Ketenzorg DBC! • Let op lease/koop/afschrijving en onderhoud
Behandeling • Nog geen medicijnen • Lasertherapie – Focale behandeling (om lekkende capillairen dicht te branden) – Panretinale behandeling
Effect van behandeling • Lasercoagulatie voorkomt blindheid in 75-80% • Bij tractie-ablatio en een niet ophelderende glasvochtbloeding kan vitrectomie plaats vinden
Lasercoagulatie • Achtergrond RP: – Macula-oedeem met visus > 0,5: afwachten – Macula-oedeem met visus 0,10,5: behandeling – macula-bedreigende harde exudaten: behandeling
Lasercoagulatie • Preproliferatieve RP: – Beide ogen de benedenhelft
• Proliferatieve RP: panretinale behandeling
Focale lasertherapie
Lasertherapie bij maculopathie
Andere behandelingen • Normoglycemie • (voorkomt 50% van de ernstige retinacomplicaties) • Normotensie
Toegift enkele andere beelden van de retina :hypertensie
Idem:maculadegeneratie
Idem:toxoplasmose
