Resultaten handhavingsactie Kwalibo bij bodemsaneringen het naleefgedrag van aannemers en milieukundig begeleiders

Resultaten handhavingsactie Kwalibo bij bodemsaneringen het naleefgedrag van aannemers en milieukundig begeleiders

Datum Status

17 december 2008 Definitief

Definitief | Resultaten handhavingsactie Kwalibo bij bodemsaneringen | 17 december 2008



Voorwoord Een van de aandachtsvelden van de VROM-Inspectie is het bevorderen van de kwaliteit en integriteit bij werkzaamheden rond bodembeheer. In Nederland zijn zo’n 600.000 plekken waar mogelijk sprake is van bodemverontreiniging. In circa 10 % van de gevallen, dus ongeveer 60.000 plekken, zal ook daadwerkelijk bodemsanering moeten plaatsvinden. Om het duurzaam bodembeheer te vergemakkelijken is sinds 1 januari 2008 het Besluit Bodemkwaliteit van kracht. Hoofdstuk 2 van dat Besluit stelt regels over de kwaliteit van de uitvoering van een werkzaamheid. Deze regelgeving is bekend als de Kwalibo-regelgeving en geldt al vanaf 1 juli 2007. De Kwalibo-regelgeving is gericht op het verhogen van de kwaliteit van de uitvoering van werkzaamheden in de bodem- en bouwstoffensector. De eerste signalen over de naleving van de Kwalibo-regelgeving gaven reden tot nader onderzoek door de VROM-Inspectie. Eind 2007, begin 2008 heeft de VROMInspectie herhaaldelijk adviesbureaus en aannemers aangeschreven die in strijd met de Kwalibo-regelgeving werkten. Vervolgens heeft de VROM-Inspectie in de periode maart/april 2008 een intensieve toezichtsactie uitgevoerd door een aantal saneringslocaties te controleren. Het voorliggende rapport beschrijft de resultaten van dit onderzoek.


Inhoud

Samenvatting............................................................................................... 9 1

Inleiding ..........................................................................................11

2

Doel van het onderzoek .....................................................................13

3

Beschrijving en uitvoering onderzoek ...................................................15

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Achtergrond Kwalibo .........................................................................15 Aanleiding onderzoek ........................................................................16 Opzet onderzoek...............................................................................16 Uitvoering onderzoek.........................................................................16 Interventiestrategie...........................................................................17

4

Resultaten onderzoek ........................................................................19

4.1 4.1.1 4.1.2 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3

Erkenningen.....................................................................................19 Aannemers ......................................................................................19 Milieukundige adviesbureaus ..............................................................19 Naleving normdocumenten .................................................................20 BRL SIKB 7000 - VKB-protocol 7001 (uitvoeren sanering) .......................20 BRL SIKB 6000 - VKB-protocol 6001 (milieukundige begeleiding) .............20 Nader onderzoek naar aanleiding van constateringen .............................21

5

Conclusies en aanbevelingen ..............................................................23

5.1 Signaalwerking .................................................................................23 5.2 Indicatief inzicht naleefgedrag ............................................................23 5.2.1 Wordt een gemelde sanering uitgevoerd en milieukundig begeleid door een erkende bodemintermediair? .........................................................................23 5.2.2 Is de milieukundig begeleider van een gemelde sanering als persoon geregistreerd? .............................................................................................24 5.2.3 Wordt bij de gemelde saneringen gewerkt conform de normdocumenten? .24 5.2.4 Totale beeld van de naleving ..............................................................24 5.3 Aanbevelingen..................................................................................25 Bijlage .......................................................................................................27 Bijlage 1.....................................................................................................29



Samenvatting

Kwalibo staat voor kwaliteitsborging in het bodembeheer. De Kwalibo-regelgeving, die te vinden is in hoofdstuk 2 van het Besluit bodemkwaliteit, is gericht op het verhogen van de kwaliteit van de uitvoering van werkzaamheden in de bodem- en bouwstoffensector en op het verbeteren van de integriteit van uitvoerders. Sinds 1 juli 2007 is de erkenningsregeling van de Kwalibo-regelgeving van kracht. Gezien het lange traject van voorbereiding en de communicatie met de branche werd goede bekendheid met de regelgeving verwacht. Desondanks leert de ervaring dat bij de introductie van nieuwe regelgeving de naleving niet volledig is. Deze verwachting werd bevestigd door de meldingen die eind 2007 – begin 2008 bij het toezichtloket Bodem binnenkwamen over het uitvoeren van bodemsaneringswerkzaamheden door aannemers en milieukundig begeleiders, zonder dat zij beschikten over een erkenning voor het uitvoeren van die werkzaamheden. Op basis van die meldingen is besloten het naleefgedrag te onderzoeken tijdens het onderzoek Kwalibo in maart/april 2008 om daarmee een duidelijk signaal af te geven dat de VI zal handhaven bij niet naleving. Tijdens het onderzoek heeft de VROM-Inspectie verspreid over Nederland 38 saneringslocaties bezocht die waren gemeld bij het bevoegd gezag. Het onderzoek was met name gericht op administratieve verplichtingen (het hebben van een erkenning om werkzaamheden uit te voeren) en eenvoudig waarneembare afwijkingen in het veld. Hierbij is gebleken dat het naleefgedrag in de periode maart/april 2008 beter was dan vooraf werd verwacht. Slechts bij een beperkt aantal van de onderzochte aannemers en milieukundig begeleiders was er sprake van een overtreding. Uitgebreid milieukundig onderzoek heeft niet plaatsgevonden. Evenmin is gekeken naar de integriteit van de bodemintermediairs omdat het vaststellen van niet integer handelen bij het beschikken over een erkenning een ander soort onderzoek vergt. Uit het onderzoek blijkt dat het overgrote deel van de onderzochte aannemers en milieukundig begeleiders beschikt over een erkenning. Verwacht wordt, dat bij de niet-gemelde of illegale saneringen er veel meer sprake zal zijn van overtreding van de kwalibo-regelgeving. Daarom wordt aanbevolen om inspecties te richten op illegale saneringen en/of niet gemelde saneringen en ernstige overtredingen bij de uitvoering van bodemwerkzaamheden. Uit dit onderzoek blijkt dat het naleefgedrag bij de onderzochte groep bodemintermediairs beter is dan op voorhand werd verwacht. Een ander winstpunt van dit onderzoek is dat het de VROM-Inspectie een aantal aanknopingspunten heeft opgeleverd voor onderzoek naar structurele overtredingen van bodemregelgeving. Hier wordt vervolgonderzoek op gericht.



1

Inleiding

In de periode maart/april 2008 heeft de VROM-Inspectie een onderzoek uitgevoerd met als onderwerp de Kwalibo regelgeving. Deze regelgeving omvat de eisen die gesteld worden aan kwaliteit en integriteit ten behoeve van goed bodembeheer. Een belangrijk onderdeel van Kwalibo is de “erkenningsregeling”. Sinds 1 juli 2007 moeten bodemintermediairs, dit zijn onder meer aannemers en milieukundige adviesbureaus, voor het uitvoeren van bodemsaneringswerkzaamheden erkend zijn door de ministers van VROM en V&W. Omdat de Kwalibo regelgeving tot doel heeft de kwaliteit van de uitvoering van werkzaamheden in de bodem- en bouwstoffensector te verhogen en de integriteit van de uitvoerders te verbeteren, is het van belang dat de regelgeving wordt nageleefd. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in de periode van 5 maart tot en met 11 april 2008. In deze periode zijn verspreid door Nederland 38 saneringslocaties1 bezocht. In dit rapport worden de bevindingen over het werken met de daarvoor vereiste erkenningen en conform de geldende normdocumenten weergegeven. In hoofdstuk 3 worden de doelstellingen van het onderzoek weergegeven. In hoofdstuk 4 wordt het onderzoek en de uitvoering daarvan beschreven. Hoofdstuk 5 geeft de resultaten van het onderzoek en in hoofdstuk 6 worden conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.

1

Een overzicht van de gemeenten waar saneringslocaties gecontroleerd zijn, is opgenomen in bijlage 1.



2

Doel van het onderzoek

Doel van het onderzoek was om: een duidelijk signaal aan de bodembranche af te geven dat het noodzakelijk is om een erkenning te hebben om werkzaamheden uit te voeren betreffende bodemsaneringen en om conform de normdocumenten te werken; 1. een signaal af te geven aan de bevoegde gezagen Wbb dat de VI gaat handhaven als zonder erkenning werkzaamheden door de aannemer of het milieukundig adviesbureau worden uitgevoerd en/of werkzaamheden in strijd met wettelijke voorschriften worden uitgevoerd; 2. indicatief inzicht te verkrijgen in het naleefgedrag van aannemers en andere bodemintermediairs inzake de Kwalibo-regelgeving, met name de Beoordelingsrichtlijnen BRL SIKB 6000 en BRL SIKB 7000. Daarbij werden de volgende resultaten beoogd: 1. Bevorderen van de naleving van de Kwalibo-regelgeving door de bedrijven in de bodembranche; 2. Bevorderen van de alertheid van de bevoegde gezagen ten aanzien van vereiste erkenningen; 3. Brede bekendheid van het toezichtloket Bodem.



3

Beschrijving en uitvoering onderzoek

3.1

Achtergrond Kwalibo Sinds 1 juli 2007 moeten bedrijven die bodemsaneringswerkzaamheden uitvoeren, in het bezit zijn van een certificaat en een erkenning. Dat is geregeld in het Besluit bodemkwaliteit en de Regeling bodemkwaliteit op grond van de Wet bodembescherming. Deze regelgeving is ook bekend onder de naam Kwalibo. Kwalibo richt zich primair op de kwaliteit en de integriteit van de bodemintermediair. De kwaliteitseisen zijn vastgelegd in beoordelingsrichtlijnen, protocollen en andere documenten. Met een certificaat moeten bodemintermediairs (aannemers, milieukundige begeleiders e.d.) aantonen dat hun bedrijf aan de kwaliteitseisen voldoet. Door de verplichte erkenning op basis van het certificaat wordt het mogelijk om de bodemintermediair aan te spreken op zijn integriteit. Een erkenning kan worden geweigerd, ingetrokken of geschorst als de erkende persoon of instelling een wettelijk voorschrift heeft overtreden dat verband houdt met het bodembeheer. Bevoegd gezag, voor bodemsanering zijn dat de provincies en 29 gemeenten op grond van het Besluit aanwijzing bevoegdgezaggemeenten Wet bodembescherming, mag alleen gegevens accepteren van een erkende intermediair. Bovendien moeten de personen en instellingen die bepaalde cruciale functies in het bodembeheer vervullen (milieukundige begeleiding, monsterneming bij partijkeuringen, veldwerk, certificatie en inspectie) onafhankelijk zijn van hun opdrachtgever (eigenaar / initiatiefnemer). De eisen voor functiescheiding en het (laten) uitvoeren van de aangewezen werkzaamheden door erkende bodemintermediairs gelden vanaf 1 juli 2007. In het Besluit bodemkwaliteit staat in artikel 15 dat het verboden is zonder de daartoe verleende erkenning een werkzaamheid uit te voeren. Voorts mag de milieukundige begeleiding van een bodemsanering alleen uitgevoerd worden door een op de erkenning geregistreerde natuurlijke persoon. De verboden gelden echter niet indien de werkzaamheden worden uitgevoerd ter verkrijging van een certificaat. Dit betekent dat de volgende situaties aangetroffen kunnen worden op een saneringslocatie: 1. De bodemintermediair is erkend voor de werkzaamheden; 2. De bodemintermediair werkt zonder erkenning. Hij heeft nog geen actie ondernomen inzake certificering en is in overtreding; 3. De bodemintermediair werkt zonder erkenning en het werk wordt uitgevoerd ten behoeve van certificering. Er is geen sprake van overtreding omdat de werkzaamheid in het kader van certificering onder toezicht van een Certificerende Instelling (CI) wordt uitgevoerd. Dit moet dan wel aantoonbaar zijn.


3.2

Aanleiding onderzoek Aanleiding voor het onderzoek was dat in het najaar 2007/begin 2008 op basis van signalen herhaaldelijk moest worden opgetreden tegen overtredingen van de Kwalibo-regelgeving. Signalen kwamen met name binnen via het toezichtloket Bodem2 en vanuit de bodembranche. Op basis van informatie van het bodemloket ontstond het beeld dat aannemers de regelgeving minder goed zouden naleven dan adviesbureaus. Saneringswerkzaamheden zouden zonder de daarvoor vereiste erkenningen worden uitgevoerd.

3.3

Opzet onderzoek De Kwalibo-regelgeving heeft tot doel de kwaliteit van het bodembeheer te verbeteren. Dit wordt grotendeels vastgelegd in een aantal administratieve toetsmomenten. Daarop is dit onderzoek gericht. Er is niet gekeken naar de integriteit van de bodemintermediairs. Het vaststellen van niet integer handelen bij het beschikken over een erkenning, vereist een ander soort onderzoek. Er heeft geen uitgebreid milieukundig onderzoek plaatsgevonden. Het onderzoek was gericht op administratieve verplichtingen en op de saneringslocatie eenvoudig waarneembare afwijkingen. Administratieve punten zijn bijvoorbeeld het bijhouden van het logboek en de grondboekhouding. Afwijkingen in het veld kunnen bijvoorbeeld bestaan uit het niet gescheiden houden van depots. Het onderzoek bestond uit het opvragen van informatie, onder andere saneringsplannen, bij de bevoegde gezagen Wbb over saneringslocaties waar na 1 juli 2007 gestart is met saneren. Alleen locaties waar door middel van grondverzet gesaneerd werd zijn meegenomen in het onderzoek. Tevens moesten er ten tijde van het onderzoek saneringsactiviteiten plaatsvinden. Saneringen met in-situ technieken, waarbij de bodem ter plaatse gereinigd wordt zodat geen afgraving/grondverzet hoeft plaats te vinden, zijn niet in het onderzoek opgenomen. De saneringslocaties zijn samen met toezichthouders van de bevoegde gezagen bezocht. Tijdens de onderzoeksperiode waren bij 24 bevoegde gezagen saneringen gaande. De overige bevoegde gezagen waren wel bereid mee te werken aan het onderzoek, maar wegens gebrek aan saneringen was dit niet mogelijk.

3.4

Uitvoering onderzoek Op de saneringslocatie is aan de hand van een checklist gecontroleerd of de werkzaamheden uitgevoerd werden door daartoe erkende bedrijven. Tevens is beperkt gecontroleerd of gewerkt werd conform de normdocumenten (BRL SIKB 6000, VKB-protocol 6001, BRL SIKB 7000, VKB-protocol 7001). De controle op de normdocumenten was vooral een administratieve controle, waarbij onder andere gecontroleerd werd of logboeken dagelijks werden bijgehouden, afwijkingen van het saneringplan werden doorgegeven aan het bevoegd gezag, de depotbalans en grondboekhouding goed werden bijgehouden en de monsterneming conform de regelgeving plaatsvond. In totaal zijn 38 saneringslocaties geïnspecteerd. Sommige aannemingsbedrijven en milieukundige adviesbureaus werden op meerdere locaties aangetroffen, zodat in totaal 56 verschillende bedrijven gecontroleerd zijn. Twee aannemers zijn zowel erkend voor de BRL SIKB 7000 als de BRL SIKB 6000, zodat zij het gehele werk op de saneringslocatie konden uitvoeren. Er zijn daardoor 29 aannemingsbedrijven gecontroleerd en 27 milieukundig adviesbureaus.

2

Het toezichtloket Bodem is ingericht door de VROM-Inspectie en de Inspectie Verkeer & Waterstaat. Bij het toezichtloket kunnen signalen afgegeven worden over bedrijven / overheden die vermoedelijk bodemregelgeving of bouwstoffenregelgeving overtreden. Ook andere misstanden die betrekking hebben op bodem kunnen gemeld worden.


3.5

Interventiestrategie De VROM-Inspectie (VI) en de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) zijn het aangewezen bevoegd gezag van de Kwaliboregeling. Dat betekent dat zij: • een adviserende rol hebben bij het verlenen van erkenningen; • toezicht kunnen uitoefenen op de intermediairs; • erkenningen zonodig kunnen schorsen of intrekken. De bevoegde gezagen Wbb zijn bevoegd handhavend op te treden richting opdrachtgever, waarmee kan worden afgedwongen dat overtredingen ongedaan worden gemaakt. Het aanpakken van de bodemintermediair is een taak van de VROM-Inspectie. Een erkenning kan door de VI en IVW geheel of gedeeltelijk worden ingetrokken of geschorst als bestuurlijke maatregel indien de erkende persoon of instelling of de natuurlijk persoon wettelijke voorschriften heeft overtreden en die overtreding verband houdt met een aangewezen werkzaamheid. Niet iedere overtreding zal aanleiding zijn om over te gaan tot schorsing of intrekking van de erkenning. Het intrekken of schorsen is een zwaar middel. Andere mogelijkheden die de VI en IVW hebben, zijn het opleggen van een dwangsom of het aanzeggen van bestuursdwang. Voor iedere bestuurlijke maatregel wordt een zorgvuldige belangenafweging gemaakt om ervoor te zorgen dat de maatregel in verhouding staat tot de aard en ernst van de overtreding. Naast bestuursrechtelijk handhavend optreden kan door VI en IVW ook strafrechtelijk worden opgetreden tegen geconstateerde wettelijke overtredingen. In afwachting van nadere afspraken met het Functioneel Parket over het opleggen van een proces-verbaal is tijdens de onderzoeksperiode niet strafrechtelijk opgetreden. Ter ondersteuning van de keuze welk middel zou moeten worden ingezet, zijn de overwegingen voor de te volgen strategie in enkele stroomschema’s aangegeven. Daarbij is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de landelijke sanctiestrategie milieuhandhaving van het Landelijk Overleg Milieuhandhaving. Naar aanleiding van de gedane constateringen op de saneringslocatie is conform de hiervoor beschreven handhavingsstrategie besloten tot wel of niet interveniëren door de VI. Dit is gedaan in overleg met het Wbb-bevoegd gezag voor de locatie.



4

Resultaten onderzoek

4.1

Erkenningen

4.1.1

Aannemers Van de 29 aannemers waren er 2 niet erkend, maar aangezien zij bezig waren met het certificeringstraject, was er geen sprake van een overtreding. Voorts waren er 4 aannemers niet erkend en niet bezig met certificering, maar zij lieten de werkzaamheden uitvoeren door een erkende onderaannemer. Ook in die gevallen was er dus geen sprake van overtredingen.

aantal hoofdaannemers zonder erkenning, bezig met certificering aantal hoofdaannemers zonder erkennning, werkend met erkende onderaannemer aantal hoofdaannemers met erkenning

4.1.2

Milieukundige adviesbureaus Van de 27 milieukundige adviesbureaus voerde er één werkzaamheden uit voor het verkrijgen van het certificaat (zoals is toegestaan in het Besluit bodemkwaliteit), zodat hierbij geen sprake was van een overtreding. Voor deze groep bodemintermediairs geldt als extra regel dat de medewerker die verantwoordelijk is voor de milieukundige begeleiding persoonlijk geregistreerd is op de erkenning. Er zijn 2 milieukundige begeleiders aangetroffen die de werkzaamheden verrichten voor het verkrijgen van het certificaat, zodat geen sprake van was een overtreding. Een derde milieukundig begeleider had zijn certificaat reeds behaald en was bezig met de erkenningsaanvraag.3 Op een vierde locatie werd een milieukundige begeleider aangetroffen die niet erkend was en daartoe ook geen stappen had ondernomen. Hij verving die dag een zieke collega. Uit het logboek bleek dat op andere dagen wel een geregistreerd milieukundig begeleider aanwezig was geweest. In de laatste twee gevallen was sprake van een overtreding. Conform de sanctiestrategie is er geen dwangsom opgelegd en zijn beide zaken afgehandeld met een waarschuwing aan het betreffende milieukundig adviesbureau. Hierin is hen medegedeeld dat zij zich dienen te onthouden van herhaling van overtreding van artikel 15 lid 1 van het Besluit Bodemkwaliteit. Hieraan konden zij voldoen door een geregistreerde medewerker de sanering verder te laten begeleiden. Bij constatering van een overtreding in de toekomst, zal opgetreden worden met een last onder dwangsom.

3

De verklaring omtrent het gedrag (VOG) was reeds aangevraagd. Een VOG is een verplichte bijlage bij de erkenningsaanvraag.


adviesbureaus zonder erkenning, bezig voor certificering

milieukundige begeleiders niet geregistreerd, bezig voor certificering milieukundige begeleiders niet geregistreerd, bezig met erkenningsaanvraag milieukundige begeleiders niet geregistreerd

4.2

Naleving normdocumenten

4.2.1

BRL SIKB 7000 - VKB-protocol 7001 (uitvoeren sanering) Van de 38 saneringen die bezocht zijn, werd op 3 locaties een overtreding van de BRL 7000 geconstateerd. Op twee locaties was geen kwaliteitsverantwoordelijk persoon aanwezig. Bij één van die saneringslocaties is de sanering stilgelegd door het bevoegd gezag. De reden daarvoor was dat er naast afwezigheid van de kwaliteitsverantwoordelijk persoon van de aannemer bovendien geen geregistreerde milieukundig begeleider werkzaam was. Door de VROM-Inspectie zijn voornemens last onder dwangsom opgelegd aan zowel aannemer als milieukundig adviesbureau. Bij de andere locatie was de afwezigheid van de kwaliteitsverantwoordelijk persoon te wijten aan ziekte van de uitvoerder. Het bedrijf is gewaarschuwd dat in het vervolg bij ziekte van een uitvoerder voor vervanging gezorgd moet worden. Op een derde locatie werd het logboek niet dagelijks bijgehouden, maar pas aan het eind van de week bijgewerkt.

4.2.2

BRL SIKB 6000 - VKB-protocol 6001 (milieukundige begeleiding) Eveneens werd er op 3 locaties een overtreding van de BRL 6000 geconstateerd. Deze overtredingen bestonden uit het niet bijhouden van het logboek, afwezigheid van de milieukundig begeleider en fouten bij de monsterneming. Voor het niet dagelijks bijhouden van het logboek werd als reden gegeven dat dit meestal aan het eind van de week ineens voor een aantal dagen werd bijgewerkt. Op de locatie waar de milieukundig begeleider niet aanwezig was, was deze wel oproepbaar bij calamiteiten. Of hiermee voldoende processturing aan de sanering gegeven werd kon niet beoordeeld worden tijdens de controle. Norm is dat de milieukundig begeleider bij kritische activiteiten aanwezig moet zijn. Ten tijde van het onderzoek was er nog discussie over interpretatie van het begrip kritische werkzaamheden. In beide gevallen zijn tekortkomingen met de uitvoerenden op de saneringslocaties besproken, maar heeft geen bestuursrechtelijke interventie plaatsgevonden.


De situatie waarbij fouten werden gemaakt bij de monsterneming wordt nader onderzocht door een provinciaal interventieteam. In deze situatie is kans op ernstige schade voor het milieu.

aantal w erken w aar overtredingen BRL 6000 zijn geconstateerd aantal w erken w aar overtredingen BRL 7000 zijn geconstateerd aantal w erken w aar geen overtreding is geconstateerd

4.2.3

Nader onderzoek naar aanleiding van constateringen Bij een sanering die plaatsvond op basis van een BUS-melding (Besluit Uniforme Saneringen), was het verkennend en nader bodemonderzoek waar de sanering op gebaseerd was niet uitgevoerd door een erkend bureau. Later tijdens de sanering bleek dat de verontreiniging groter was dan bij de onderzoeken aangetoond. Er is een onderzoek gaande naar de niet erkende BRL 2000 intermediair. Vooralsnog zijn 4 bodemonderzoeken achterhaald die hij heeft uitgevoerd zonder erkend te zijn. Ook wordt onderzocht of de aannemer, milieukundige begeleider en provincie in overtreding zijn voor het niet nagaan van de juistheid van de bodemonderzoeken en het voortborduren daarop.



5

Conclusies en aanbevelingen

Het onderzoek was bedoeld om aan de bodembranche en de bevoegde gezagen Wbb een signaal te geven dat de VROM-Inspectie handhaaft op naleving van de Kwaliboregelgeving en om een indicatief inzicht te verkrijgen in het naleefgedrag. Beoogde resultaten waren dat de naleving daarmee werd bevorderd, dat bevoegde gezagen alert zijn op het voldoen aan de regelgeving en dat het Toezichtloket Bodem grotere bekendheid kreeg.

5.1

Signaalwerking De VROM-Inspectie heeft weliswaar een beperkt aantal bodemintermediairs gecontroleerd, maar verwacht mag worden dat de actie in de branche bredere bekendheid heeft gekregen. Dit effect zal worden versterkt door het bekend maken van dit onderzoek, onder andere door publicaties in vakbladen. In de voorbereiding en bij de uitvoering van het onderzoek is intensief overleg geweest met een groot aantal bevoegde gezagen Wbb. Hierdoor zijn zij er (nogmaals) op gewezen wat het belang is van naleving van de Kwalibo-regelgeving en welke rol de VROM-Inspectie daarbij vervult. Het is moeilijk na te gaan of door het onderzoek het Toezichtloket Bodem een bredere bekendheid heeft gekregen. Wel is in 2008 een geleidelijke stijging geconstateerd in het aantal signalen dat wordt ingediend.

5.2

Indicatief inzicht naleefgedrag Gedurende de onderzoeksperiode zijn 38 van de 45 lopende gemelde saneringen gecontroleerd, waarbij totaal 29 aannemers en 27 milieukundige adviesbureaus waren betrokken. Uit het onderzoek kunnen geen representatieve conclusies worden getrokken over de mate van naleving door de branche. Het aantal gecontroleerde bodemintermediairs in verhouding tot het totale aantal actieve bodemintermediairs is hiervoor te gering. Het onderzoek geeft wel een betrouwbaar beeld over de naleving van de Kwalibo-regelgeving bij gemelde saneringen. Het inzicht in het naleefgedrag wordt verkregen door de beantwoording van de volgende vragen: 1. Wordt een gemelde sanering uitgevoerd en milieukundig begeleid door een erkende bodemintermediair? 2. Is de milieukundig begeleider van een gemelde sanering als persoon geregistreerd? 3. Wordt bij de gemelde saneringen gewerkt conform de normdocumenten?

5.2.1

Wordt een gemelde sanering uitgevoerd en milieukundig begeleid door een erkende bodemintermediair? In alle 38 gecontroleerde saneringen werden de uitvoering en de milieukundige begeleiding gedaan door een daartoe erkende intermediair of werd het werk uitgevoerd in het kader van het verkrijgen van het benodigde certificaat. De conclusie hieruit is dat de verplichting om de sanering en de milieukundige


begeleiding door een erkende bodemintermediair uit te laten voeren, voor gemelde saneringen, zeer goed wordt nageleefd. Verwacht mag worden dat de naleving bij de niet gemelde (dus illegale saneringen) een stuk lager zal zijn. Uit dit onderzoek mag mede daarom geen uitspraak worden gedaan over de naleving door de branche.

5.2.2

Is de milieukundig begeleider van een gemelde sanering als persoon geregistreerd? In de meeste gevallen (36 van de 38 saneringen) was de milieukundig begeleider als persoon geregistreerd of werk het werk uitgevoerd voor het verkrijgen van die registratie. In één geval was de persoon al wel goedbevonden door de Certificerende Instelling, maar was de registratie nog niet formeel geregeld en was er dus sprake van een overtreding. In één geval werd een geregistreerde collega in verband met ziekte vervangen door een niet-geregistreerde collega. Ook in dit geval was sprake van een overtreding. De conclusie hieruit is dat de verplichting om als milieukundig begeleider geregistreerd te zijn, bij gemelde saneringen, zeer goed wordt nageleefd. In de gevallen dat sprake was van een overtreding werd er vooruit gelopen op formalisatie of had men vervanging niet goed geregeld.

5.2.3

Wordt bij de gemelde saneringen gewerkt conform de normdocumenten? Het werken conform normdocumenten is gecontroleerd op een aantal hoofdzaken. Bij de uitvoering van de sanering, waarvoor het normdocument BRL SIKB 7000 met VKB-protocol 7001 geldt, is geconstateerd dat in twee gevallen niet een kwaliteitsverantwoordelijk persoon aanwezig was (eenmaal in verband met ziekte) en in één geval het logboek niet werd bijgehouden. Bij de milieukundige begeleiding, waarvoor het normdocument BRL SIKB 7000 met VKB-protocol 7001 geldt, is in één geval geconstateerd dat het logboek niet werd bijgehouden. In één geval bleek dat de milieukundig begeleider niet aanwezig was. Er kon niet worden geconstateerd of deze afwezigheid ook een overtreding was, omdat ten tijde van de controle onvoldoende duidelijk was wanneer de milieukundig begeleider aanwezig moet zijn. In één geval werden onvolkomenheden geconstateerd in de monsterneming. Hiervoor geldt een ander normdocument, BRL SIKB 2000. Het gevolg van de gemaakte fouten was dat de verontreiniging niet goed in beeld was gebracht. Samenvattend kan worden geconcludeerd dat de werkzaamheden bij de gemelde saneringen meestal worden uitgevoerd conform de geldende normdocumenten. Wel zijn er enkele onvolkomenheden geconstateerd, die in één geval directe invloed had op de kwaliteit van de sanering. De Certificerende Instelling is de instantie die nagaat via certificerings- en vervolgaudits of gecertificeerde intermediairs werken conform het normdocument. Uit het onderzoek blijkt het belang van deze audits.

5.2.4

Totale beeld van de naleving Uit het voorgaande blijkt dat de naleving van de Kwalibo-regelgeving bij gemelde saneringen zeer goed is. Bij gemelde saneringen wordt gewerkt met erkende bodemintermediairs en vrijwel altijd met geregistreerde milieukundig begeleiders.


Meestal wordt gewerkt conform de geldende normdocumenten, maar hier zijn meer overtredingen mogelijk. Het beeld dat hieruit naar voren komt, is in verhouding tot de korte periode dat de Kwalibo-regelgeving geldt voor bodemsaneringen (1 juli 2007) beter dan aanvankelijk werd verwacht. Factoren die een rol daarbij kunnen hebben gespeeld, zijn: intensieve voorlichting vanuit Bodem+, SIKB en de VROM-Inspectie; zelfregulering door de markt; opvolging signalen door het Toezichtloket Bodem; feit dat geen beschikking kan worden gegeven dat een sanering is afgerond als de saneringsresultaten zijn verkregen door niet-erkende intermediairs.

5.3

Aanbevelingen De naleving van de administratieve verplichtingen vanuit de Kwalibo-regelgeving is bij de gemelde saneringen zeer hoog. Vervolgonderzoeken zouden daarom moeten worden gericht op integriteitschendingen in de sfeer van opzettelijke overtredingen bij de uitvoering van bodemwerkzaamheden. Bijvoorbeeld illegale saneringen, mengen en toepassen van grond. Om de naleving hoog en de markt scherp te houden, zullen signalen over nieterkende bodemintermediairs adequaat worden afgehandeld. Definieer het begrip 'kritische werkzaamheid' nader. Verduidelijkt moet worden wanneer een milieukundig begeleider al dan niet op een werk aanwezig hoort te zijn. Inmiddels is een verbeterslag gaande voor de desbetreffende beoordelingsrichtlijnen en protocollen. Er komen zeer diverse vormen van logboeken voor. Dit varieert van overzichtelijk en gestructureerd tot aantekeningen op een kladblokje. Aanbevolen wordt om in de BRL SIKB 6000 en 7000 een standaard of in ieder geval een voorbeeld voor het logboek op te nemen.



Bijlage



Bijlage 1 Gemeenten waar saneringslocaties bezocht zijn

Gemeente

Bevoegd gezag

Abcoude Amsterdam Assen Bergen op Zoom Breda Den Helder Deventer Dordrecht Eindhoven Emmen Enschede Groningen Haarlem Haarlemmermeer Hardinxveld Giessendam Hof van Twente Hoogeveen Laarbeek Leeuwarden Maastricht Middelburg Someren Stadskanaal Uithoorn Venlo Weert Winschoten Winsum Woerden Zaanstad Zaltbommel

Provincie Utrecht Amsterdam Provincie Drenthe Provincie Noord-Brabant Breda Provincie Noord-Holland Dordrecht Eindhoven Emmen Enschede Groningen Haarlem Provincie Noord-Holland Provincie Zuid-Holland Provincie Overijssel Provincie Drenthe Provincie Noord-Brabant Leeuwarden Maastricht Provincie Zeeland Provincie Noord-Brabant Provincie Groningen Provincie Noord-Holland Venlo Provincie Limburg Provincie Groningen Provincie Groningen Provincie Utrecht Zaanstad Provincie Gelderland

Zwolle

Zwolle

Deventer

Resultaten handhavingsactie Kwalibo bij bodemsaneringen het naleefgedrag van aannemers en milieukundig begeleiders

Recommend Documents