Kostendekkendheid Reiniging 2010 – 2016
Inhoud Samenvatting
5
Voorwoord 7 1 Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Probleemstelling 1.3 Doelstelling/resultaat 1.4 Leeswijzer
2 Huidige situatie 2.1 OLAZ 2.2 Bedrijfsvoering
9 9 9 9 10
11 11 11
2.2.1 Papierinzameling
11
2.2.2 Inzameling kunststof verpakkingsmaterialen
12
2.2.3 Automatiseren weegbrug
13
2.2.4 Straatvegen
13
2.2.5 Plaagdierbestrijding
14
2.2.6 Bedrijfsafval
14
2.3 Financiering 2.3.1 Huidige heffing
2.4 Knelpunten
15 15
15
2.4.1 Diversiteit grondslagen
15
2.4.2 Hoogte afvalstoffenheffing
15
2.4.3 Ondergrondse inzameling
15
2.4.4 Systematiek
15
3 Onderzoek alternatieve heffingsmethodiek 17 3.1 Opzet onderzoek 3.2 Presentatie analyses
17 17
3.2.1 Maximaal aantal openingen per kwartaal voor de ondergrondse containers
17
3.2.2 Tarief voor rol- en ondergrondse containers met dagelijkse opening
17
3.2.3 Keuze 3 Tarief voor éénpersoonshuishouden, en meerpersoonshuishoudens
18
3.2.4 Keuze 4 T arief voor één/tweepersoonshuishouden en meerpersoonshuishouden 18
3.3 Toelichting Afwegingen
18
3.3.1 Afvalbeleid
18
3.3.2 Fiscaal juridisch
19
3
3.3.3 Beheer en uitvoering
19
3.3.4 Financieel
19
3.3.5 Draagvlak en acceptatie
20
3.4 Recreatiewoningen 3.5 Conclusie
4 Verdere optimalisatie mogelijkheden 4.1 Inzameling kunststof verpakkingsmaterialen
20 20
23 23
4.1.1 Analyse
24
4.1.2 Conclusie
25
4.2 Restafval 4.3 GFT 4.4 Papier 4.5 Textiel 4.6 Wisselingen rolemmers 4.7 Stickersysteem rolemmers 4.8 Conclusies en aanbevelingen
25 26 26 27 27 27 27
5 Uitvoeringsprogramma
29
5.1 Inzameling kunststof verpakkingsmateriaal 5.2 Inzameling papier 5.2.1Financieel overzicht 5.3 Automatiseren weegbrug 5.3.1 Financieel overzicht
6 Financiële paragraaf 6.1 Investeringsschema 6.2 Jaarlijkse structurele kosten 6.3 Structurele opbrengsten/besparingen
7 Bijlagen Bijlage 1 Aantal omwisselingen van rolemmers Bijlage 2 Resultaten project afval scheiden juli 2010. Bijlage 3 Resultaten sorteeranalyse 2 oktober 2009 Bijlage 4 Verkort exploitatie overzicht 2011 Verkort exploitatie overzicht 2012 Bijlage 5 Uitwerking berekening tarieven
29 30 30 30 31
33 33 33 33
35 35 36 37 38 39 40
Samenvatting In navolgend rapport wordt een uiteenzetting gegeven van vele onderdelen van de operationele en beheersmatige organisatie van de Reinigingsdienst. Uit dit rapport komen diverse voorstellen om de bedrijfsvoering van de Reinigingsdienst ook komende jaren te blijven optimaliseren en op deze manier de afvalstoffenheffing voor de inwoners van de gemeente Schouwen-Duiveland zo laag mogelijk te houden. Samenvattend worden de volgende voorstellen in dit rapport gedaan: • Huidige systematiek van afvalstoffenheffing handhaven. • Verhoging van afvalstoffenheffing 2011 ad. € verwijderen uit de begroting 2011. • Invoeren van tarief van € 25 voor omwisselen rolemmer. • Invoeren van maximum aantal openingen van 35 keer per jaar op ondergrondse containers. • Invoeren van stickersysteem op de rolemmers. • Invoeren van nieuwe vergoedingsystematiek voor de papierinzameling van verenigingen per 1 januari 2011. • Onbemand wegen bij de Reinigingsdienst. • 50% van de kosten van straatvegen aan de afvalstoffenheffing toerekenen. • Tarief invoeren voor plaagdierbestrijding bij bedrijven. • Benodigde investering van € 220.12 per 1 januari 2011 beschikbaar te stellen ten laste van de egalisatievoorziening vuilverwerking. • In overleg met REB de mogelijkheid onderzoekenvoor samenwerking tussen CT & H en de Reinigingsdienst, gebruikmakend van de bevoegdheden als BOA van de opzichter Reinigingsdienst. • Bonusuitkering huishoudens voor 2011, 2012, 2013 en 2014. • Installeren van 5 ondergrondse perscontainers ten behoeve van de inzameling van kunststof verpakkingsmaterialen op de 5 benoemde knelpunten. • Uitbreiden van bovengrondse containers ten behoeve van inzameling kunststof verpakkingsmaterialen naar 5 stuks. • Instemmen met bijbehorend investeringsschema en dekking van dit investeringsschema ten laste van egalisatievoorziening vuilverwerking. • Jaarlijkse structurele lasten en voordelen toevoegen aan exploitatie Reinigingsdienst. • Instemmen met ontwikkeling afvalstoffenheffing tot en met 201.
5
Voorwoord Voor u ligt het rapport kostendekkendheid Reiniging 2011 – 201. Dit rapport geeft een inzicht in de meest optimale wijze van afvalstoffenheffing voor de gemeente Schouwen-Duiveland. U krijgt hiermee een doorkijk naar de ontwikkeling van de afvalstoffenheffing tot en met 201. De samenwerking tussen OLAZ en Delta Milieu loopt tot en met 201. Omdat nu uiteraard nog niet bekend is wat er na 201 met deze samenwerking gaat gebeuren is het niet mogelijk verder te kijken dan deze periode. De tarieven van afvalverbranding maken een aanzienlijk deel uit van de exploitatie van de Reinigingsdienst. Iedere significante wijziging in deze tarieven heeft een grote impact op de exploitatie van de Reinigingsdienst. Om de ontwikkeling van de afvalstoffenheffing zo juist mogelijk in kaart te brengen is het ook noodzakelijk de huidige exploitatie van de Reinigingsdienst kritisch te bekijken. Welke efficiencyvoordelen zijn al behaald, zijn deze al doorberekend in de afvalstoffenheffing en welke efficiencyvoordelen zijn nog haalbaar in de komende jaren? Uitgangspunten hierbij zijn geweest 100% kostendekkendheid van de Reinigingsdienst en behouden van het hoge serviceniveau aan de inwoners van Schouwen-Duiveland.
Inleiding
1
1.1 Aanleiding In 200 is er door de Raad besloten om de reinigingsdienst te optimaliseren en sindsdien is er bij de reinigingsdienst in operationeel opzicht veel gebeurd. Zo was er de introductie van ondergrondse containers, uitbreiding van de zijladers van 1 naar 3, optimalisering van de routes en de inzameling van kunststof verpakkingsmaterialen. In organisatorisch opzicht maakt de reinigingsdienst nu als district deel uit van de afdeling Openbare Werken. Oktober 200 is het toenmalige afdelingshoofd met FPU gegaan en sindsdien heeft het beleidsmatige gedeelte van de bedrijfsvoering stil gestaan. Per 1 oktober 200 is er een nieuw districtshoofd voor de Reinigingsdienst aangesteld. Voortvloeiend hieruit zijn transparantie in het tarief van de afvalstoffenheffing en de exploitatie van de reinigingsdienst is één van de belangrijkste doelstellingen voor 2010.
1.2 Probleemstelling De behaalde operationele voordelen zijn niet of onvoldoende doorberekend in de exploitatie van de reinigingsdienst en door de invoering van de verschillende inzameltechnieken is er een grote versnippering ontstaan in de tarifering van de afvalstoffenheffing. Daarnaast is de verbandcontrole tussen VGS en het rolemmerbestand een jaarlijks terugkerend probleem bij de controle van de jaarrekening. Tot en met 201 is de gemeente Schouwen-Duiveland gebonden aan de gemeenschappelijke regeling van Openbaar Lichaam Afvalverwijdering Zeeland (OLAZ). Dit houdt in dat we een aanbodplicht hebben van ons afval bij Delta Milieu en niet in staat zijn de markt te verkennen voor een lagere prijs voor ons afvalverwijdering.
1.3 Doelstelling/resultaat Doelstelling is het actualiseren van de kostendekkendheid van de Reinigingsdienst met een doorkijk tot en met 201 op basis waarvan via een nieuwe heffingsystematiek kostendekkende tarieven worden berekend en de voorzieningen zijn afgestemd op het risicoprofiel van de Reinigingsdienst. Dit moet leiden tot: • Actueel inzicht in een meerjarige kostendekkende exploitatie reinigingsdienst. • Zicht op toereikendheid voorzieningen. • Door de Raad vastgestelde nieuwe heffingsystematiek. • Geen problematiek meer met betrekking tot verbandcontrole VGS en rolemmerbestand. • Doorrekening van de tarieven voor de periode 2011 – 201. • Een door de Raad vastgesteld beleid ten aanzien van de tariefontwikkeling van de afvalstoffenheffing voor de periode 2011 – 201.
1.4 Leeswijzer Huidige situatie De exploitatie van de Reinigingsdienst is sinds het vertrek van het afdelingshoofd in oktober 200 niet meer onderhouden. Behaalde voordelen zijn niet doorberekend in de exploitatie en de behaalde overschotten zijn niet teruggevloeid naar de betaler, de burger, maar zijn opgenomen in de egalisatievoorziening vuilverwerking. Knelpunten Doordat de exploitatie niet goed onderhouden is, lopen de overschotten jaarlijks op. Deze overschotten worden opgenomen in de egalisatievoorziening vuilverwerking, waardoor deze in de afgelopen jaren ook een te hoge waarde heeft gekregen. Volgens raadsbesluit is de richtlijn voor de hoogte van deze voorziening 50% van de exploitatie van de reinigingsdienst, maar dit is inmiddels opgelopen naar 120%. Bij ongewijzigde situatie krijgt de voorziening een nog hogere waarde. Daarnaast kan is de vraag of de huidige manier van afvalstoffenheffing de meest optimale is voor de gemeente Schouwen-Duiveland en wat de juiste hoogte van de afvalstoffenheffing moet zijn, zodat de jaarlijkse overschotten teruggedrongen kunnen worden. Conclusies In dit onderzoek kunt u lezen dat de huidige manier van afvalstoffenheffing de meest optimale is voor de gemeente Schouwen-Duiveland. Daarnaast wordt er een voorstel gedaan omtrent de overschotten in de egalisatievoorziening vuilverwerking en voorziening nazorg stortplaats. Ook wordt duidelijk dat de afvalstoffenheffing voor iedere belastingplichtige omlaag kan. Ook worden er nog enkele voorstellen gedaan waarmee een efficiencyvoordeel behaald kan worden, zoals een nieuwe vergoedingssystematiek voor het inzamelen van oud papier door de verenigingen, uitbreiding van het aantal brengvoorzieningen voor de inzameling van kunststof verpakkingsmateriaal, een stickersysteem voor de rolemmers en het automatiseren van de weegbrug. Financiële gevolgen Met onderhavig voorstel kan elke aanslag afvalstoffenheffing met € 1 omlaag. Daarnaast worden de beide genoemde voorzieningen aangewend om een jaarlijkse bonusuitkering te betalen in de periode van 2011 tot en met 2014.
10
Huidige situatie
2
Sinds 1 kent de gemeente Schouwen-Duiveland het huidige Diftar systeem op basis van volumedifferentiatie. Er is een onderscheid in tarief tussen een 140 liter rolcontainer en een 240 liter grijze rolcontainer. In de binnenstad van Zierikzee is een groot gedeelte nooit op de grijze rolemmer overgestapt. Deze huishoudens hebben het afval middels de bekende Komo vuilniszak aangeboden en sinds februari 2005 wordt gefaseerd overgegaan op de ondergrondse afvalinzameling. Voor de huishoudens die het afval aanbieden middels de vuilniszak of in de ondergrondse container wordt het afvalstoffentarief niet op basis van volume gedifferentieerd, maar op basis van gezinsgrootte. Momenteel wordt er in de gemeente Schouwen-Duiveland op meerdere manieren de afvalstoffenheffing opgelegd. Dit gebeurt op basis van: • 140 liter grijze rolemmer (€ 252,3) • 240 liter grijze rolemmer (€ 30,3) • één of 2 persoonshuishouden bij het ontbreken van een rolcontainer (€ 252,3) • meerpersoonshuishouden bij het ontbreken van een rolcontainer (€ 30,3)
2.1 OLAZ De gemeente Schouwen-Duiveland is aangesloten bij de gemeenschappelijke regeling Openbaar Lichaam Afvalverwijdering Zeeland (OLAZ). In het OLAZ zijn alle 13 Zeeuwse gemeenten vertegenwoordigd. OLAZ heeft namens deze 13 gemeenten een afvalovereenkomst en een transportovereenkomst gesloten met Delta Milieu. Uit deze overeenkomsten vloeien de volgende belangrijkste afspraken voort: • De 13 Zeeuwse gemeenten leveren per kalenderjaar 120.000 ton brandbaar afval aan in Nieuwdorp(per 1 januari 2010 110.000 ton). • De 13 Zeeuwse gemeenten zijn verplicht alle andere afvalstromen aan te bieden bij Delta Milieu. • Indien de garantiehoeveelheid in een kalenderjaar niet gehaald wordt, treedt het “put-or-pay principe” in werking. • Verevening transportkosten op basis van tonnage en afstand naar Nieuwdorp.. • DM rekent vanaf Nieuwdorp fixed prices voor Restafval en GFT t.b.v. verwerking. • Scheiding tussen de afvalovereenkomst en de transportkostenregeling ligt daarmee bij Nieuwdorp Voor de gemeente Schouwen-Duiveland is er nog een aanvullende afspraak gemaakt met Delta Milieu ten aanzien van het gebruik van het Afval Overslag Station. Schouwen-Duiveland ontvangt als bijdrage in de exploitatie van het AOS Zierikzee een jaarlijks bedrag van ca € 2 ton. De afvalovereenkomst en transportovereenkomst hebben een looptijd tot 201.
2.2 Bedrijfsvoering 2.2.1 Papierinzameling De huidige manier van papierinzameling verloopt op basis van oude gewoonten. Afspraken met de verenigingen zijn al jarenlang niet meer vernieuwd of onder de loep genomen. Gevolg hiervan is dat de kosten van de papierinzameling langzaam maar zeker verhoogd zijn, maar de opbrengsten niet mee stijgen.
11
Uit een evaluatie van de papierinzameling zijn de volgende conclusies te trekken: • De hoeveelheid papier die jaarlijks via de verenigingen wordt ingezameld daalt gestaag. • De transportkosten nemen onevenredig toe. • De gemiddelde belading per volle container neemt al jaren af. Bovenstaande bevindingen in combinatie met zeer slechte marktomstandigheden voor de papierprijs hebben in 200 voor een kostenpost (verlies) van € .000 gezorgd. Doelstelling van de papierinzameling is om het budgettair neutraal te laten verlopen na aftrek van de vergoedingen aan de verenigingen. Om bovenstaande ontwikkelingen tegen te gaan worden de volgende maatregelen voorgesteld: • Deelnemende verenigingen/instanties ontvangen een gegarandeerde vergoeding van € 0,02 per kilo ingezameld papier. • Verenigingen/instanties die middels vrijwilligers huis-aan-huis inzamelen ontvangen een aanvullende vergoeding van € 0,01 per kilo. • Voor containers die aangeboden worden met een gewicht < 2.000 kilo wordt € 0,01 per kilo in mindering gebracht op de gegarandeerde vergoeding. Bovenstaande maatregelen zijn genomen om verenigingen/instanties te belonen volgens geleverde inspanning en de transportkosten voor de gehele papierinzameling terug te dringen. Deze kostenbesparing zal uiteindelijk weer ten goede komen aan de verenigingen door een eventuele nabetaling (deze is afhankelijk van de papierprijs). Deze nabetaling vindt plaats als de papierprijs verminderd met de verwerkingskosten en transportkosten hoger is dan de gegarandeerde vergoeding. Bovenstaande maatregelen verlagen de gegarandeerde vergoeding aan verenigingen met ca. € .000 per jaar. Medio 200 hebben we een gedeelte van het transport van de papiercontainers voor eigen rekening genomen. Momenteel is het transport van de containers uitbesteed aan Sita. Voor het transport en omwisselen van een container wordt € 4 (tarief 2010) per container in rekening gebracht. Naar aanleiding van de evaluatie zijn we zelf het omwisselen en transport van de containers gaan doen van 4 verenigingen waarvan de beladingsgraad per container zeer laag is. Hierbij gaat het om ca. 300 containerwisselingen per jaar. De besparing hiermee is 300 x € 4 = € 2.200 per jaar. In combinatie met de nieuwe vergoedingsstructuur is de totale besparing voor de gemeente € 3.200. Deze besparing komt onder normale omstandigheden weer ten gunste van de verenigingen bij de nabetaling. Maar deze besparing verkleint het verliesrisico op de papierinzameling bij slechte marktomstandigheden voor de papierprijs zoals in 200. 2.2.2 Inzameling kunststof verpakkingsmaterialen De Stichting Nederland Van Afval Naar Grondstof (Nedvang) geeft namens het ‘verpakkende bedrijfsleven’ uitvoering aan het Verpakkingenbesluit. Dit besluit stelt producenten en importeurs van verpakte producten verantwoordelijk voor het verpakkingsafval. De bedrijven moeten sinds 200 de kosten betalen voor het inzamelen en recyclen van het afval. De rol en taken van gemeenten, Afvalfonds, Nedvang, bewerkers en recyclers, de gegevensoverdracht en procedures, én de afspraken over monitoring staan allemaal in het Uitvoerings- en monitoringsprotocol voor het inzamelen van verpakkingsafval: papier en karton, metaal en hout, glas en plastic. Op basis van het Uitvoerings- en monitoringsprotocol heeft de gemeente Schouwen-Duiveland in december 200 een deelnemersovereenkomst gesloten met Nedvang.
12
Sinds 1 juli 200 zamelt de Gemeente Schouwen-Duiveland kunststof verpakkingsmaterialen in. Gekozen is voor een zogenoemde brengvoorziening, waar de inwoners op een zelf gekozen tijdstip hun plastic verpakkingsmateriaal naartoe kunnen brengen. Op 1 juli 200 is begonnen met 1 verzamelcontainers en in de loop van 200 is dit aantal uitgebreid naar 3 stuks, inclusief 2 stuks op de milieustraat in Zierikzee. In het onderzoekrapport van KplusV, “gemeentelijke inzameling kunststof verpakkingen” van december 200, wat als basis heeft gediend voor de landelijke implementatie van inzameling kunststof verpakkingsmaterialen, werd als kengetal aangegeven dat 1 brengvoorziening per 1.000 inwoners voldoende is voor een efficiënte inzameling. In de eerste maanden is er 0,32 ton plastic verpakkingsmateriaal ingezameld, wat neer komt op circa ,5 kilo per aansluiting. Voor 2010 is de verwachting 200 ton, wat overeenkomt met 12,5 kilo per aansluiting. Dit resultaat is gelijk aan het landelijke gemiddelde. Het landelijke gemiddelde is momenteel 1015 kilo bij een brengvoorziening voor een gemeente die geen Diftar hanteert of Diftar op basis van volumedifferentiatie. Voor gemeenten die Diftar hanteren op basis van frequentie is de opbrengst nog hoger. 2.2.3 Automatiseren weegbrug Alle inkomende vrachten bij de Reinigingsdienst worden gewogen. Daarnaast wordt er ook gewogen voor derden, zoals Sagro en van Gansewinkel. De bediening van de weegbrug gebeurt nu handmatig. Deze handmatige bediening zorgt vaak voor een knelling in de personele bezetting. Dit is vooral aanleiding geweest om dit proces onder de loep te nemen. De techniek maakt het tegenwoordig mogelijk om deze weegbrug volledig te automatiseren. Bovenstaande ontwikkeling is reden geweest een gesprek aan te gaan met PB Balance, de huidige leverancier van onze weegsoftware. Uitkomst van dit gesprek is dat het automatiseren van de weegbrug incl. bijbehorende software zeker mogelijk is en een éénmalige investering van € 1.000 vergt. Daarnaast zijn de structurele kosten hiervan, de licentiekosten en het onderhoudscontract, € 5.000 per jaar. Door deze investering is het mogelijk de formatie van de Reinigingsdienst met 1 fte in te krimpen, waardoor de structurele besparing op de formatie van de Reinigingsdienst € 53.000 per jaar is. Dit betekent dat wanneer het onbemand wegen operationeel is, 1 fte bij de Reinigingsdienst overbodig is. In overleg met Personeelszaken zal naar een passende invulling van de werkzaamheden, intern binnen de ambtelijke organisatie, van deze persoon gekeken worden. 2.2.4 Straatvegen Momenteel wordt het straatvegen doorbelast door de Reinigingsdienst aan de andere districten van Openbare Werken. Volgens het Model kostenonderbouwing afvalstoffenheffing van de VNG is straatvegen een gemengde activiteit van de districten van Openbare Werken en Reinigingsdienst. Het straatvegen in de gemeente dient meerdere doelen. De gemeente wil een schone, frisse uitstraling. Het opruimen van bladeren en ander afval van de verhardingen heeft een positief effect op de verkeersveiligheid (gladheid), verstoppingen en extra onderhoud aan de riolering wordt erdoor voorkomen. En met straatvegen worden ook, verkeerd aangeboden, huishoudelijke afvalstoffen ingezameld. De activiteit straatvegen dient dus meerdere doelen.
13
Omdat de activiteit meerdere doelen dient kan slechts een deel van de kosten aan de afvalstoffenheffing worden toegerekend. Volgens de zakenkundige methode kan dat deel van de kosten dat redelijkerwijs aan de Reinigingsdienst belast kan worden bepaald worden door ervaringsdeskundigen. Ervaring leert dat, voornamelijk door het toerisme, ongeveer de helft van het veegvuil (op jaarbasis) bestaat uit verkeerd aangeboden huishoudelijke afvalstoffen. De andere helft bestaat uit blad en zand. Op basis van deze cijfers mag 50% van het budget straatvegen aan de afvalstoffenheffing worden toegerekend. 2.2.5 Plaagdierbestrijding De kosten van de plaagdierbestrijding worden aan de afvalstoffenheffing toegerekend. De plaagdierbestrijding is te onderscheiden in betaald en onbetaald. Het onbetaalde deel bestaat uit het bestrijden van ratten. Van oudsher is het bestrijden van ratten een wettelijke taak van de gemeente. Dit in het kader van de volksgezondheid. Omdat er tegenwoordig geen direct gevaar meer is voor de volksgezondheid, is deze regeling versoepeld. Nu is het zo dat zowel particulieren als bedrijven gebruik kunnen maken van de gratis bestrijding van ratten. Voor burgers is dit plausibel, aangezien de plaagdierbestrijding wordt toeberekend aan de afvalstoffenheffing die door de burgers betaald wordt. Voor bedrijven echter is het niet plausibel. Zij betalen geen afvalstoffenheffing en mogen desondanks toch gebruik maken van deze gratis dienst. Voorstel is deze dienst niet meer gratis voor bedrijven te hanteren, maar als betaalde dienst in te voeren. Tarief is gelijkgesteld aan de bestrijding van wespen. Voor burgers blijft deze dienst wel gratis. 2.2.6 Bedrijfsafval Het inzamelen van bedrijfsafval maakt inmiddels een belangrijk onderdeel uit van het werk van de Reinigingsdienst. Sinds 200 is op deze markt veel prijsconcurrentie. Vanwege de gebondenheid aan de “Verordening reinigingsrechten” en de overhead die deel uitmaakt van de kostprijs van de reinigingsrechten, merken we dat regelmatig klanten overstappen naar een commerciële partij. Dit vanwege het prijstechnische aspect. Ook maken veel van de bedrijven in Schouwen-Duiveland gebruik van de inzamelvoorzieningen op straat, zoals de papier-, glas- en kunststofcontainers. Gevolg is dat deze containers snel vol raken en de inwoners regelmatig met volle containers geconfronteerd worden. Om bovenstaande op te lossen wordt het volgende voorgesteld: • De opzichter van de Reinigingsdienst te mandateren als Buitengewoon Opsporings Ambtenaar. Hiermee krijgt de opzichter de bevoegdheid om bedrijven aan te spreken die het afval deponeren in de gemeentelijke voorzieningen, of te controleren op de afvalstromen in het kader van de Wet Milieubeheer. Bedrijven moeten in dit kader kunnen aantonen wat ze met hun bedrijfsafval doen. Achterliggende gedachte van deze methode is de “zachte aanpak”: bedrijven aanspreken en confronteren, om vervolgens een contract als bedrijfklant af te kunnen sluiten. Pas bij herhaalde overtreding kan er een boete opgelegd worden. Deze mogelijkheid zal in samenspraak met de afdeling REB onderzocht en verder uitgewerkt worden. NB: Voor het tarief van het bedrijfsafval en de reinigingsrechten wordt geadviseerd een aanvullend onderzoek te doen. Dit onderdeel is bij dit onderzoek buiten beschouwing gelaten.
14
2.3 Financiering 2.3.1 Huidige heffing Momenteel wordt er in de gemeente Schouwen-Duiveland op meerdere manieren de afvalstoffenheffing opgelegd. Dit gebeurt op basis van: • 140 liter grijze rolemmer (€ 252,3) • 240 liter grijze rolemmer (€ 30,3) • één of 2 persoonshuishouden bij het ontbreken van een rolcontainer(€ 252,3) • meerpersoonshuishouden bij het ontbreken van een rolcontainer (€ 30,3)
2.4 Knelpunten 2.4.1 Diversiteit grondslagen Door de verschillende manier van afvalinzameling zijn afgelopen jaren een grote diversiteit aan grondslagen ontstaan voor de hoogte van de afvalstoffenheffing. Deze ontwikkeling is niet wenselijk en pleit voor een vereenvoudiging van de grondslagen. 2.4.2 Hoogte afvalstoffenheffing In dit onderzoek wordt meegenomen op welke wijze de meest optimale hoogte van afvalstoffenheffing tot stand komt. Onder meest optimaal wordt verstaan 100% kostendekkendheid, maar zo laag mogelijk voor de inwoners. 2.4.3 Ondergrondse inzameling Sinds februari 2005 is de gemeente Schouwen-Duiveland gestart met het inzamelen van afval in ondergrondse containers in de binnenstad van Zierikzee en in nieuwbouwwijken. In de binnenstad van Zierikzee is gekozen voor een gefaseerde invoering van deze ondergrondse inzameling. In 2011 zal de laatste hand gelegd worden aan de installatie van de ondergrondse containers. Op dat moment is de gehele binnenstad van Zierikzee aangesloten op de ondergrondse inzameling. Hier gaat de volume differentiatie niet meer op. Huishoudens die aangesloten zijn op de ondergrondse inzameling kunnen met de tag die toegang geeft tot de ondergrondse containers een ongelimiteerde hoeveelheid afval aanbieden. Hiermee is er sprake van scheefgroei, aangezien de overige inwoners van de gemeente SchouwenDuiveland gelimiteerd zijn in het aanbod van afval middels de 140 of 240 liter grijze rolemmer. 2.4.4 Systematiek In overeenstemming met het landelijk afvalbeleid (LAP-2) is er veel aandacht voor afvalscheiding (papier, glas, GFT, kunststof verpakkingsmaterialen wordt apart ingezameld of er zijn brengvoorzieningen). Op de milieustraat in Zierikzee zijn uitgebreide mogelijkheden om afval gescheiden aan te bieden.
15
Vanwege deze manier van afvalscheiding heeft de gemeente Schouwen-Duiveland een beperkt afvalaanbod. Sinds 1 juli 200 is de gemeente Schouwen-Duiveland begonnen met het apart inzamelen van kunststof verpakkingsmaterialen. Kunststof verpakkingsmaterialen kenmerken zich door het grote volume en geringe gewicht. Huishoudens die kunststof verpakkingsmaterialen besparen 0% (of meer) volume in de grijze rolemmer. Gevolg hiervan is dat massaal gewisseld wordt van rolemmer, van 240 liter naar 140 liter1. Deze ontwikkeling is niet wenselijk om de volgende redenen: • Bij vermindering van het afvalstoffentarief is de gemeente Schouwen-Duiveland op basis van de huidige belastingverordening verplicht deze tariefvermindering te verdisconteren met het desbetreffende huishouden. • Deze mutaties zorgen voor een verhoogde werkdruk bij het cluster Belastingen en de Reinigingsdienst. • De vele mutaties bij het cluster Belastingen en bij de Reinigingsdienst zorgen voor problematiek rondom de verbandscontrole afvalstoffenheffing. • Sinds enkele jaren zijn er geen kosten verbonden aan het omwisselen van de rolemmer in de gemeente Schouwen-Duiveland. Op deze manier gaan veel productieve uren van het district Reiniging verloren aan deze dienst. • Het scheiden van kunststof verpakkingsmaterialen is een ontwikkeling die goed is voor het milieu en financieel gunstig voor de gemeente Schouwen-Duiveland. Elke ingezamelde ton kunststof verpakkingsmateriaal levert € 45 op (tot en met 2012). • Op het moment dat de inzameling van kunststof verpakkingsmaterialen goed verloopt, kan gedacht worden aan de volgende (efficiency)stap. Dat is de inwoners ertoe bewegen de grijze rolemmer alleen nog aan te bieden wanneer het nodig is (dus wanneer hij vol is) en niet meer wanneer de Reinigingsdienst toevallig langs komt. • Vanwege de kleinere rolemmers kan er minder restafval ingezameld worden en zal bovenstaande een minder groot effect sorteren. Bovenstaande redenen pleiten er voor om te onderzoeken of de huidige systematiek van afvalstoffenheffing optimaal is of dat er een manier van afvalstoffenheffing is die niet meer gekoppeld is aan het volume afval dat aangeboden wordt, maar aan de mate waarin gebruik wordt gemaakt van de gemeentelijke afvalvoorzieningen. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat hoe groter het huishouden is, hoe groter het afvalaanbod is. Hierbij doet het er niet toe of het afval wel of niet gescheiden wordt, maar in welke mate gebruik wordt gemaakt van de gemeentelijke voorzieningen. Hiermee wordt ook de stelling overeind gehouden dat afval scheiden loont. Hoe meer afval wordt gescheiden, hoe minder kosten dit voor de gemeente met zich meebrengt en dit heeft een gunstige werking op de ontwikkeling van de hoogte van het tarief van de afvalstoffenheffing
1
Zie bijlage 1.
1
Onderzoek alternatieve heffingsmethodiek
3
3.1 Opzet onderzoek Mogelijkheden Er zijn een aantal mogelijkheden om te onderzoeken betreffende een uniforme en gelijke wijze van afvalstoffenheffing: • Maximaal aantal openingen per kwartaal voor de ondergrondse containers • Tarief voor rol- en ondergrondse containers met dagelijkse opening • Tarief voor éénpersoonshuishouden en meerpersoonshuishouden • Tarief voor één-/tweepersoonshuishouden en meerpersoonshuishouden
3.2 Presentatie analyses 3.2.1
Maximaal aantal openingen per kwartaal voor de ondergrondse containers
Ook in de binnenstad van Zierikzee en in de nieuwbouwwijken die op de ondergrondse inzameling zijn aangesloten, zal volume Diftar geïntroduceerd moeten worden. Dit is noodzakelijk om een eerlijke manier van afvalstoffenheffing te hanteren. Het is niet wenselijk een groot deel van de inwoners van de gemeente Schouwen-Duiveland te limiteren door volume Diftar en een klein gedeelte uit te sluiten van volume Diftar. Daarom zal voor de huishoudens die aangesloten zijn op de ondergrondse inzameling ook een limiet gesteld worden op het afval dat aangeboden kan worden. Gelet op de rekeneenheden van 140 en 240 liter rolemmers kan gesteld worden dat een volle vuilniszak gelijk staat aan 0 liter aangeboden afval. Voor een 140 liter rolcontainer is de afvalstoffenheffing € 234,3 en voor een 240 liter rolcontainer € 21,3. Voor ondergrondse containers is het vertaald in resp. 30 en 41 openingen per kwartaal. Conclusie: Deze keuze biedt geen soelaas voor de gehele problematiek. Wel wordt het verschil in volume differentiatie opgelost, maar niet aan de vele wisselingen van de rolemmers met de bijbehorende problematiek en werkdruk. Daarnaast is het een grote operatie om de software steeds aan te passen, indien een huishouden van volume grondslag wil wisselen. 3.2.2 Tarief voor rol- en ondergrondse containers met dagelijkse opening Inwoners krijgen standaard een 240 liter rolcontainer en de ondergrondse containers zijn dagelijks 1 keer te gebruiken. Er wordt 1 tarief van € 252,3 gehanteerd. Dit om de meest kwetsbare groep inwoners (alleenstaande en ouderen) geen tariefverhoging te berekenen. Het kostendekkend tarief is € 20,. Het tekort wordt aangevuld vanuit de egalisatievoorziening vuilverwerking. Conclusie: Deze keuze biedt veel oplossingen voor de problematiek, maar kost de gemeente jaarlijks veel geld. Het tekort ad. € 255.000 moet jaarlijks gedekt worden uit de egalisatievoorziening afvalstoffenheffing. Daarnaast speelt bij deze keuze ook de moeilijkheid ten aanzien van de software, indien een huishouden van volumegrondslag wil wisselen.
1
3.2.3 Keuze 3
Tarief voor éénpersoonshuishouden, en meerpersoonshuishoudens
Inwoners krijgen standaard een 240 liter rolcontainer en de ondergrondse containers zijn dagelijks 1 keer te gebruiken. Het systeem kent 2 tarieven: Voor éénpersoonshuishoudens € 22,3 en voor meerpersoonshuishoudens € 23,3. Op deze manier wordt ook aansluiting gezocht met het systeem van de waterschapsbelasting. Conclusie: Dit systeem biedt een oplossing voor alle problematiek, maar 2.151 huishoudens gaan € 31 per jaar meer betalen. Dit is bestuurlijk gezien geen gewenste ontwikkeling. 3.2.4 Keuze 4
Tarief voor één/tweepersoonshuishouden en meerpersoonshuishouden
Inwoners krijgen standaard een 240 liter rolcontainer en de ondergrondse containers zijn dagelijks 1 keer te gebruiken. Het systeem kent 2 tarieven: Voor één-/persoonshuishoudens € 24,3 en voor meerpersoonshuishoudens € 304,3. Conclusie: Dit systeem biedt een oplossing voor alle systematiek. Circa 400 huishoudens gaan € 52 per jaar meer betalen. Door een verschuiving van circa 5.000 huishoudens van het hoge tarief naar het lage tarief vindt er een verdamping plaats van de opbrengst van € 20.000. Dit is geen gewenste ontwikkeling.
3.3 Toelichting Afwegingen Bij het onderzoeken van de keuzes worden de volgende afwegingen in acht genomen: • Afvalbeleid • Fiscaal juridisch • Beheer en uitvoering • Financieel • Draagvlak en acceptatie 3.3.1 Afvalbeleid Sinds 1 kent de gemeente Schouwen-Duiveland het huidige Diftar systeem op basis van volumedifferentiatie. Er is een onderscheid in tarief tussen een 140 liter en een 240 liter grijze rolcontainer. In de binnenstad van Zierikzee is een groot gedeelte nooit op de grijze rolemmer overgestapt. Deze huishoudens hebben het afval middels de bekende Komo vuilniszak aangeboden en sinds februari 2005 wordt gefaseerd overgegaan op de ondergrondse afvalinzameling. Met dit beleid wordt ruimschoots voldaan aan de landelijke doelstellingen (vastgelegd in het landelijke afvalplan) voor scheiding en hebben we een beperkt aanbod van afval. Dit lijkt te pleiten voor het behouden van de huidige opzet met betrekking tot volumedifferentiatie. Het verder uitbouwen van Diftar ligt niet voor de hand, omdat dit provinciaal moet gebeuren om succesvol te kunnen zijn en er hier onvoldoende draagvlak is afgaande op de sfeer binnen het Openbaar Lichaam Afvalverwijdering Zeeland (OLAZ). Ook landelijk ontmoet Diftar steeds meer twijfel. Conclusie: vanuit het oogpunt van afvalbeleid hoeft het loslaten van Diftar geen verslechtering te betekenen en zijn alle varianten in beeld.
1
3.3.2 Fiscaal juridisch De principiële keuzen onder 1. Afvalbeleid is bepalend voor de fiscaal juridische keuze. Wordt er gekozen voor Diftar is keuze 1 de enige mogelijkheid. Wordt Diftar losgelaten zijn keuze 2 en 3 de mogelijkheid. De onderliggende gedachte is hierbij als volgt: De gemeente Schouwen-Duiveland heeft 2 verschillende afvalinzamelwijzen, nl. rolcontainer en ondergrondse container. Door de keuzemogelijkheid naar grootte van de rolcontainers wordt er gedifferentieerd naar hoeveelheid aangeboden afval. Bij voortzetting van deze werkwijze dient er ook bij de ondergrondse containers te worden gewerkt met Diftar gebaseerd op de verdeling van de rolcontainers. Wordt er gekozen voor de tarieven die niet worden gerelateerd aan de hoeveelheid meegegeven of gestorte afval kan er per afval inzamelwijze afzonderlijk worden bepaald wat de maximale hoeveel aan te bieden afval dient te zijn. Conclusie: Fiscaal juridisch zijn alle keuzes mogelijk. Wel is de mogelijkheid met een beperkt aantal openingen en Diftar bij de rolcontainers (keuze 1) een keuze die nog niet in Nederland wordt toegepast. Daarnaast is deze keuze ook zeer bewerkelijk in verband met wisselingen van volume aanbod door huishoudens. 3.3.3 Beheer en uitvoering Naar aanleiding van het afvalscheidingsgedrag van de inwoners van de gemeente Schouwen-Duiveland is een volgende stap om minder ledigingen per rolcontainer te hebben. Dit is een enorme operationele efficiencyslag voor de Reinigingsdienst. Vanuit dit oogpunt is het niet wenselijk dat er massaal wordt overgestapt om een 140 liter rolcontainer, omdat dit prijstechnisch interessant is. Vanwege de eerder genoemde operationele en uitvoeringstechnische redenen is het wenselijk alle huishoudens te voorzien van een 240 liter rolcontainer of de vrijwilligheid waarmee nu een rolemmer gewisseld kan worden aan te passen. Uitgangspunt blijft nog steeds scheiden van afval. Conclusie: Om aan bovenstaande criteria te voldoen dient Diftar te worden afgeschaft en blijven keuze 2, 3 en 4 over. 3.3.4 Financieel In totaal gaat het om 15.51 huishoudens die afvalstoffenheffing betalen en 21 woningen met leegstand. Afhankelijk van de keuze varieert het aantal per groep en de heffing. In de onderstaande tabel is de verdeling per keuze aangegeven. Aantal 4.40 .4 1.55 225 4.20 5.5
Huidig Keuze Keuze Keuze in € in € in € in € 252,3 234,3 30,3 21,3 252,3 234,3 30,3 21,3 252,3 252,3
Keuze Inzamelwijzen in € 140 ltr. 240 ltr. 1 + 2 pers HH + OC meerpers HH + OC 1 pers HH + OC dagelijks + 240 ltr. 2 pers HH + OC dagelijks + 240 ltr.
1
Aantal
Huidig Keuze in € in € 5.31
Keuze Keuze in € in € 252,3
4.20 11.22
10.155
5.31
22,3 23,3
Keuze Inzamelwijzen in € meer pers HH + OC dagelijks + 240 ltr. 1 pers HH + OC dagelijks + 240 ltr. meer pers HH + OC dagelijks + 240 ltr. 24,3 1-2 pers HH + OC dagelijks + 240 ltr. 304,3 meer pers HH + OC dagelijks + 240 ltr.
Conclusie: vanuit financieel oogpunt is keuze 1 en 3 het meest interessant. 3.3.5 Draagvlak en acceptatie Keuze 2 is een optie die zeker interessant is, maar uit oogpunt van afvalscheiding niet uit te leggen is aan de burger. Er wordt geen enkele differentiatie meer gehanteerd en de prikkel om afval te scheiden wordt weg gehaald. Daarnaast levert deze optie een tekort op van € 255.000 per jaar, welk uit de egalisatievoorziening gedekt zal moeten worden. Keuze 3 is financieel gezien het meest interessant, maar betekent tevens dat ca. 3000 gezinnen € 31 meer gaan betalen. Dit is bestuurlijk geen wenselijke richting. Overige keuzes zullen wel draagvlak vinden op basis van acceptatie. Conclusie: alleen optie 1 en 4 zullen draagvlak hebben op basis van acceptatie.
3.4 Recreatiewoningen De grootte van het gezin van de gebruikers van een recreatiewoning is niet te herleiden uit de gemeentelijke administratie. Vandaar dat er met een aanname gewerkt wordt. Verondersteld mag worden dat maar een zéér klein gedeelte van de gebruikers van een recreatiewoning uit een éénpersoonshuishouden bestaat. Voor recreatiewoningen waaraan een grondslag afvalstoffenheffing (2 stuks) is gekoppeld wordt dus geadviseerd het tarief voor meerpersoonshuishouden aan te houden.
3.5 Conclusie Vanuit de hiervoor beschreven invalshoeken krijgt geen enkele optie een duidelijke voorkeur en zijn voldoende reden geen enkele optie specifiek te prevaleren of in te voeren. Keuze 1 biedt nog meeste voordeel, maar vanwege de software technische aanpassingen, de problematiek om dit te blijven onderhouden en onbekendheid met deze systematiek is ook deze keuze niet aan te bevelen. Dit samenvattend pleit om de huidige situatie te behouden, met enkele aanpassingen om tegemoet te komen in de eerder omschreven problematiek. Zoals dit rapport aantoont is de afvalstoffenheffing 100% kostendekkend. Volgens raadsbesluit staat voor 2011 nog een verhoging van € + inflatie in de planning. Voorstel is deze verhoging te laten vervallen en akkoord te gaan met voorstel voor de hoogte van de afvalstoffenheffing zoals in dit rapport weergegeven.
20
Vasthouden aan de huidige systematiek houdt ook in dat er een verschil is tussen de differentiatie in rolemmer en ondergrondse containers. Voorstel is ook een maximum te stellen aan het storten in een ondergrondse afvalcontainer, zodat ook hier sprake is van differentiatie. Per pasje kan de ondergrondse container 35 keer per jaar geopend worden, zodat ook hier een sprake is van gelimiteerde storting. Er wordt gekozen voor 35 keer per jaar, omdat ik de praktijk blijkt dat er vaak meer dan één vuilniszak per keer wordt aangeboden. Hiermee voorkomen we dat inwoners vaker naar de ondergrondse containers moeten lopen, wat het draagvlak onder de inwoners zou verkleinen. Voorstel is om een geautomatiseerde oplossing te zoeken voor de verbandscontrole tussen het rolemmerbestand en VGS. Dit dient nader onderzocht te worden met afdeling I & A en de diverse applicatiebeheerders.
21
22
Verdere optimalisatie mogelijkheden
4
4.1 Inzameling kunststof verpakkingsmaterialen Reden voor dit onderzoek zijn: • Klachten over te volle inzamelcontainers, met name veroorzaakt door piekaanbod in de weekeinden. • Klachten over de spreiding van de containers. • Vooral oudere mensen en bewoners van het buitengebied klagen dat ze te ver moeten lopen om hun kunststof verpakkingsafval aan te bieden. Daarom kiezen ze er nog steeds voor om het in de grijze afvalemmer bij de restfractie aan te bieden. • De sorteeranalyse van 22 oktober 200 waaruit blijkt dat het restafval nog 1,2% uit kunststof verpakkingsmateriaal bestaat2 In Nederland zijn er een drietal mogelijkheden voor de inzameling van kunststof verpakkingsmaterialen: • haalvoorziening • brengvoorziening • nascheiding Ad 1. 0% van de Nederlandse gemeenten zamelt kunststof verpakkingsmaterialen in via een haalvoorziening. Een haalvoorziening betekent een hogere respons bij de inwoners van de betreffende gemeente. Voor Diftar gemeenten (op basis van frequentie) is dit 30-35 kilo per aansluiting en voor niet-Diftar gemeenten is dit 15-20 kilo per aansluiting. Voordelen van deze vorm van inzameling zijn: • Hogere respons voor gemeente. • Gemak voor inwoners. Wordt aan de deur opgehaald. Nadelen van deze vorm van inzameling zijn: • Relatief hoge kosten per aansluiting. Landelijk zijn de kosten € 4 - € 5, in Zeeland € per aansluiting. Dit vanwege de landelijke, en dus uitgestrekte, omgeving. • Er dienen rolemmers of plastic inzamelzakken ter beschikking gesteld te worden. • Inwoners moeten plek hebben voor een extra rolemmer. • Inwoners moeten hun plastic verpakkingsmateriaal opsparen totdat het wordt opgehaald. • Omdat plastic verpakkingsmateriaal volumineus is, moeten de vrachtwagens vaker naar de Afval Overslag Locatie rijden om te lossen. Dit heeft weer extra kilometers ten gevolge en zorgt voor minder efficiënte invulling van de werkuren. • Plastic zakken kunnen zwerfvuil veroorzaken. • Er moet een ronde restafval vervangen worden door een ronde plastic verpakkingsmaterialen. Inwoners moeten dus ook 4 weken het restafval opsparen. Ad 2. Ruim 25% van de Nederlandse gemeenten zamelt kunststof in via brengvoorzieningen. De respons is over het algemeen lager dan bij gemeenten met een haalvoorziening. Niet-Diftar gemeenten hebben gemiddeld 10-15 kilo kunststof verpakkingsmateriaal per aansluiting en Diftar gemeenten gemiddeld 15-20 kilo. Voordelen van deze vorm van inzameling zijn: • Inwoners kunnen op elk gewenst moment het kunststof verpakkingsmateriaal wegbrengen. • Minder arbeidsintensief voor de gemeente. 2
Zie bijlage 3
23
• •
Lager kosten per aansluiting dan bij haalvoorziening. Inzameling alle andere afvalstromen kan gewoon blijven doorgaan.
Nadelen van deze vorm van inzameling zijn: • Zwerfafval rondom de containers. • Containers relatief snel vol. • Loopafstand naar containers stuit op bezwaren van voornamelijk ouderen. • Niet ideaal voor landelijk gebied. • Container wordt ook vaak gebruikt voor andere soorten afval, vanwege gebrek aan toezicht. Ad 3. In het noorden van het land vindt een proef plaats met nascheiding van kunststof verpakkingsmaterialen. Deze vorm van nascheiding is alleen mogelijk indien de verwerker, voor de gemeente SchouwenDuiveland is dit Delta Milieu, een sorteerinstallatie tot zijn beschikking heeft. Dit is niet het geval bij Delta Milieu, dus deze wijze van inzameling is niet mogelijk en wordt zodoende buiten beschouwing gelaten. 4.1.1 Analyse Momenteel staan 3 containers in de gemeente. In elke woonkern staat minimaal 1 container. Deze 3 containers hebben op dit moment een investering gevergd van € 55.20 en de additionele kosten (vervoerskosten) zijn € 3.204. Totale investering is dus € 5.24. Grootst knelpunt zijn de winkelcentra, waar vooral in het weekend een (te) groot aanbod is. Daarnaast geldt voor diverse kernen dat 1 container te weinig is, vanwege de uitgestrektheid van het woongebied. De containers zijn relatief snel vol. Dit komt door het volumineuze aspect van het kunststof verpakkingsmateriaal. Tegenover dit volumineuze aspect staat de geringe massa van het kunststof verpakkingsmateriaal. Een volle container bevat ongeveer 0 kilo kunststof verpakkingsmateriaal. Deze 2 aspecten zorgen ervoor dat de containers vaker geledigd moeten worden ten opzichte van de uitgangspunten in juli 200, maar ook minder tonnages opleveren. Omschakeling naar een haalvoorziening heeft grote impact: • De 3 containers die nu al opgesteld staan in de gemeente zullen verwijderd moeten worden, wat voor kapitaalvernietiging zorgt • Er moet geïnvesteerd worden in rolemmers of een distributiesysteem voor het verstrekken van plastic zakken moet opgezet worden in de gemeente • Inwoners krijgen een derde rolemmer erbij of moeten bereid zijn een maand lang kunststof verpakkingsmaterialen op te sparen • Een ronde restafval zal moeten vervallen om inzameling van plastic verpakkingsmaterialen mogelijk te maken • Inwoners zullen dus ook restafval een maand lang moeten opsparen • Inzameling van kunststof verpakkingsmateriaal zal minder efficiënt verlopen dan inzameling van restafval en zal dus voor een toename van het aantal overuren zorgen
24
4.1.2 Conclusie Gezien de financiële positie van de gemeente en de vele (nadelige) gevolgen van het implementeren van een haalvoorziening is het voorstel voort te borduren op de brengvoorziening zoals deze op dit moment geldt. Duidelijk is dat het aantal containers te weinig is gezien het aantal klachten. Om dit probleem op te lossen is het voorstel het aantal containers uit te breiden naar 2, gelijk aan het aantal glascontainers. Gebleken is dat met 2 containers de spreiding optimaal is, gezien de resultaten met de glasinzameling. Voor de 4 winkelcentra (Aldi, Lidl, Albert Hein in Zierikzee en C1000 in Nieuwerkerk) en de Maarstraat in binnenstad Zierikzee wordt geadviseerd te werken met ondergrondse inzameling met een perssysteem. Voordeel is dat deze ondergrondse pers het kunststof verpakkingsafval tot 10 keer toe kan verdichten. Dit betekent minder vaak volle containers en minder aantal ledigingen wat weer efficiencyvoordeel tot gevolg heeft. Deze 5 ondergrondse persen vervangen bovengrondse containers, die weer op een andere locatie ingezet kunnen worden. Op deze manier moeten nog 1 nieuwe bovengrondse containers gekocht worden.
4.2 Restafval Restafval dient zo veel mogelijk beperkt te worden. Het is duur om kwijt te raken (€ 11 per ton) en milieuvervuilend door het verbrandingsproces. Sinds de invoering van de inzameling van kunststof verpakkingsmaterialen zien we een lichte daling in de ingezamelde tonnages restafval. Wat vooral opvalt, is het volume dat door deze inzameling gespaard blijft uit het restafval. Dit beweegt veel huishoudens ertoe om de grote rolemmer van 240 liter om te ruilen voor een kleine emmer van 140 liter. Deze omwisseling is een zware belasting voor het administratieve proces van de Reinigingsdienst en cluster Belastingen. Daarnaast is het voor het district Reiniging gunstig wanneer veel 240 liter rolemmers in omloop zijn. Door de ruimte die ontstaat in de rolemmer is het zaak de inwoners ertoe te bewegen de rolemmer niet meer elke 2 weken aan te bieden, maar bv. 1 keer per 4 weken. Dit levert een grote efficiency besparing op. Met een kleine rolemmer zal dit stukken minder zijn. Bovenstaande redenen pleiten ervoor om per 1 januari 2011 een tarief in te voeren voor de omwisseling van de rolemmer. Enerzijds om een kleine drempel op te werpen, zodat niet te pas en te onpas rolemmers gewisseld worden. Nu is het zo dat iemand voor de zomer het handig kan vinden om een grote rolemmer te hebben en in de winter met een kleine rolemmer prima toekomt. Deze 2 omwisselingen zijn voor de inwoners gratis, maar een enorme belasting voor de ambtelijke organisatie. Anderzijds als bijdrage in de kosten die gemoeid zijn met de omwisseling van een rolemmer. Voorstel is het tarief vast te stellen op € 25. Op deze manier is een omwisseling van de rolemmer nog steeds (financieel) interessant voor de inwoners en werkt niet belemmerend in het kader van afvalscheiding. Daarnaast een limiet stellen aan het aantal openingen per ondergrondse container van 35 openingen per jaar.
25
4.3 GFT Hier zijn geen veranderingen te verwachten. Wel dienen de ontwikkelingen ten aanzien van biomassa goed in de gaten te worden gehouden. Deze kunnen op lange termijn interessant zijn.
4.4 Papier Voor de inzameling van het oud papier en karton wordt geadviseerd met ingang van 1 januari 2011 de vergoedingssystematiek voor de verenigingen aan te passen. Nu willen de verenigingen nog minimale inspanning plegen voor de inzameling van oud papier. Gevolg is dat de beladingsgraad per container terugloopt, de tonnages ingezameld oud papier door de verenigingen terugloopt en de omgeving rondom de oud papier container regelmatig vervuild. Voorstel: • Deelnemende verenigingen/instanties ontvangen een gegarandeerde vergoeding van € 0,02 (nu € 0,02) per kilo ingezameld papier; • Verenigingen/instanties die middels vrijwilligers huis-aan-huis inzamelen ontvangen een aanvullende vergoeding van € 0,01 per kilo; • Voor containers die aangeboden worden met een gewicht < 2.000 kilo wordt € 0,01 per kilo in mindering gebracht op de gegarandeerde vergoeding Bovenstaande maatregelen zijn noodzakelijk om verenigingen/instanties te belonen volgens geleverde inspanning en de transportkosten voor de gehele papierinzameling terug te dringen. Deze kostenbesparing zal uiteindelijk weer ten goede komen aan de verenigingen door een eventuele nabetaling (deze is afhankelijk van de papierprijs).. Deze nabetaling vindt plaats als de papierprijs verminderd met de verwerkingskosten en transportkosten hoger is dan de gegarandeerde vergoeding. De verenigingen die niet (meer) huis-aan-huis inzamelen zullen een lagere vergoeding krijgen en de 2 verenigingen die wel huis-aan-huis inzameling doen zullen een hogere vergoeding krijgen. Op jaarbasis scheelt dit € .55 (op basis van ingezamelde tonnages in 200). Dit bedrag wordt via de nabetaling weer ter beschikking gesteld aan alle verenigingen, mits het eindsaldo op jaarbasis positief is. Op basis van de cijfers van 200 het volgende vergelijk: Oude systematiek Vergoeding aan verenigingen € 45.31 Eindafrekening € 0 Nieuwe systematiek Vergoeding aan verenigingen € 3.2 Eindafrekening € .55 Medio 200 hebben we een gedeelte van het transport van de papiercontainers voor eigen rekening genomen. Momenteel is het transport van de containers uitbesteed aan Sita. Voor het transport en omwisselen van een container wordt € 4 (tarief 2010) per container in rekening gebracht. Naar aanleiding van de evaluatie zijn we zelf het omwisselen en transport van de containers gaan doen van 4 verenigingen waarvan de beladingsgraad per container zeer laag is. Hierbij gaat het om ca. 300 containerwisselingen per jaar.
2
De besparing hiermee is 300 x € 4 = € 2.200 per jaar. Om dit in goede banen te kunnen blijven voeren is het noodzakelijk vier 40 m³ containers aan te schaffen. Deze dienen als wisselcontainers van de verenigingen. Investering gevraagd voor deze twee container is € 1.000.
4.5 Textiel De inzameling van textiel verloopt goed, alleen zal kritisch gekeken moeten worden naar de opbrengsten. Najaar 2010 zal een aanbesteding voor deze inzameling gedaan worden. Momenteel ontvangt de gemeente Schouwen-Duiveland een vergoeding van € 0,13 per kilo textiel. Marktprijzen liggen momenteel rond € 0,40 per kilo.
4.6 Wisselingen rolemmers De vele wisselingen van rolemmer zorgen voor een verhoogde werkdruk bij zowel Reiniging als cluster Belastingen. Voorstel is om een rolemmer te wisselen een vaste éénmalige bijdrage van € 25,00 in rekening te brengen. Dit als bijdrage in de kosten die gemaakt moeten worden in verband met de omwisseling en om het gemak waarmee een wisseling wordt aangevraagd te remmen. Inwoners die dit echt willen zullen dit ondanks de bijdrage van € 25,00 toch aanvragen, omdat dit op lange termijn nog steeds goedkoper is.
4.7 Stickersysteem rolemmers In de loop der jaren zijn veel rolemmers in de “illegaliteit” verdwenen. Deze emmers worden als vermist opgegeven. Feit is dat veel van deze “vermiste” rolemmers nog steeds in de achtertuinen staan en aangeboden worden met afval. Dit dan als tweede of soms zelfs derde emmer. Om deze ontwikkeling een halt toe te roepen, zal er een stickersysteem geïntroduceerd worden. Elk jaar krijgen de inwoners van Schouwen-Duiveland een sticker thuisgestuurd. Deze sticker moet op de emmer geplakt worden/ Zonder deze sticker mag de emmer niet aangeboden worden voor lediging. De chauffeurs van de Reinigingsdienst zullen deze emmers ook niet leeg maken, indien toch aangeboden. Kosten van het stickersysteem per jaar is € 15.000.
4.8 Conclusies en aanbevelingen Uit voorgaand onderzoek kan geconcludeerd worden dat de huidige systematiek van afvalstoffenheffing het meest optimaal is voor de gemeente Schouwen-Duiveland. Voorstel is dus deze systematiek te blijven gebruiken. Het tarief van de afvalstoffenheffing is 100% kostendekkend. Voorgesteld wordt de verhoging van afvalstoffenheffing 2011 verwijderen uit de begroting. Invoeren van tarief van € 25 voor omwisselen rolemmer en dit tarief opnemen in de “Verordening reinigingsheffingen 2011”.
2
Invoeren van maximum aantal openingen van keer per week op ondergrondse containers om ook bij deze inzamelwijze volumedifferentiatie in te voeren. Invoeren van stickersysteem op de rolemmers om illegale emmers op te kunnen sporen. Invoeren van nieuwe vergoedingsystematiek voor de papierinzameling van verenigingen per 1 januari 2011. Onbemand wegen bij de Reinigingsdienst invoeren en als gevolg hiervan samen met P&O naar de gevolgen voor het personeel kijken. Vaststellen dat, op voorspraak van de experts, 50% van het veegafval bestaat uit zwerfafval en dus volgens het Model kostenonderbouwing afvalstoffenheffing van de VNG 50% van de kosten van straatvegen aan de afvalstoffenheffing toerekenen. Kwijtschelding afvalstoffenheffing en de perceptiekosten per 1 januari 2011 direct ten laste van de afvalstoffenheffing te laten komen en niet meer via de egalisatievoorziening vuilverwerking te verrekenen. Tarief invoeren voor rattenbestrijding bij bedrijven en dit tarief opnemen in de “Verordening reinigingsheffingen 2011”. Districtshoofd Reiniging mandateren om af te wijken van de “Verordening reinigingsrechten” bij bijzondere opdrachten/aanvragen. Opzichter Reinigingsdienst mandateren als Buitengewoon Opsporings Ambtenaar. Aanvullend onderzoek verrichten naar de hoogte van het tarief voor bedrijfsafval en de reinigingrechten. Aanschaffen en installeren van 5 ondergrondse perscontainers ten behoeve van de inzameling van kunststof verpakkingsmaterialen op de 5 benoemde knelpunten. Uitbreiden van bovengrondse containers ten behoeve van inzameling kunststof verpakkingsmaterialen naar 5 stuks. Instemmen met bijbehorend investeringsschema en dekking van dit investeringsschema ten laste van egalisatievoorziening vuilverwerkingen het benodigd bedrag voor investeringen (€ 210.000) per direct beschikbaar stellen. Jaarlijkse structurele lasten en voordelen toevoegen aan exploitatie Reinigingsdienst. Instemmen met ontwikkeling afvalstoffenheffing tot en met 201.
2
5
Uitvoeringsprogramma 5.1 Inzameling kunststof verpakkingsmateriaal
Voor 2010 is de verwachting 12,5 kilo per huishouden in te zamelen. Gezien de resultaten van de sorteeranalyse van 22 oktober 2003 en de “proef afval scheiden” van juli 20104 is dit nog niet het maximaal haalbare. Veelgehoorde klachten zijn de volle containers en de loopafstand naar de containers. Om de inzameling van kunststof verpakkingsmaterialen wordt het volgende voorstel gedaan: Spreiding van de oranje containers gelijk stellen aan de spreiding van de glascontainers, namelijk 2 stuks; Bijkopen van 1 oranje bovengrondse containers om bovenstaande spreiding mogelijk te maken; Bij de 5 “hotspots” (Aldi, Lidl, Albert Hein en Marestraat in Zierikzee en C1000 in Nieuwerkerk) ondergrondse persen plaatsen Dit levert het volgende financiële plaatje op: Investeringen Product Ondergrondse pers Bovengrondse container Additionele kosten pers Additionele kosten container Totaal
Aantal 5 1 5 1
Prijs in € 2.00 1.545 2.000
Totaal in € 14.500 2.10 10.000 1.02 157.012
Structurele kosten Product kapitaallast per jaar per perslocatie Onderhoud en reparatie per jaar per perslocatie Kapitaallast per jaar per container Onderhoud en reparatie per jaar per container Totaal
Aantal 5 5 1 1
Prijs in € 3. 50 1 100
Totaal in € 1.0 3.50 3.52 1.00 23.440
Tegenover deze extra kosten staat ook een besparing in de vorm van manuren en extra opbrengsten door meer tonnages. Door meer containers te plaatsen en de drukke plekken bij de winkelcentra te voorzien van perscontainers zullen sommigen containers nog maar 1 keer per week in plaats van 2 en soms zelfs 3 keer per week leeggemaakt te worden. Daarnaast zal het bijplaatsen van extra containers leiden tot een hoger ingezameld tonnage van 25% (50 ton per jaar). Doordat containers minder vaak leeggemaakt hoeven te worden kunnen we op jaarbasis 200 manuren besparen. Dit leidt niet tot formatievermindering, maar deze manuren kunnen bij andere diensten ingezet worden waar nu tekort is. Opbrengsten Manuren Extra tonnage kunststof verpakkingsmateriaal Totaal
3 4
Aantal 200 50
Tarief in € 45
Totaal in € 15.40 23.50 39.230
Zie bijlage 3 Zie bijlage 2
2
Voorstel is de investeringen te dekken uit de egalisatievoorziening vuilverwerking en de structurele kosten en opbrengsten te verwerken in de begroting van de Reinigingsdienst.
5.2 Inzameling papier Voor de inzameling van het oud papier willen we een hogere beladingsgraad per container om het aantal containerbewegingen te verminderen en daarmee transportkosten te besparen. Ook willen we de verenigingen die met een actieve inzet van vrijwilligers het oud papier huis-aan-huis ophalen hiervoor financieel belonen. Om bovenstaande te bereiken willen we per 1 januari 2011 een nieuwe vergoedingssystematiek introduceren: • Deelnemende verenigingen/instanties ontvangen een gegarandeerde vergoeding van € 0,02 per kilo ingezameld papier. • Verenigingen/instanties die middels vrijwilligers huis-aan-huis inzamelen ontvangen een aanvullende vergoeding van € 0,01 per kilo. • Voor containers die aangeboden worden met een gewicht < 2.000 kilo wordt € 0,01 per kilo in mindering gebracht op de gegarandeerde vergoeding. De kostenbesparing zal uiteindelijk weer ten goede komen aan de verenigingen door een eventuele nabetaling (deze is afhankelijk van de papierprijs). Deze nabetaling vindt plaats als de papierprijs verminderd met de verwerkingskosten en transportkosten hoger is dan de gegarandeerde vergoeding. Uit onderzoek is gebleken dat 4 verenigingen verantwoordelijk zijn voor bijna 50% van het aantal containerbewegingen. De Reinigingsdienst wil de oud papiercontainers van deze verenigingen zelf gaan opwisselen en overslaan op het Afval Overslag Station (AOS). Hiermee wordt voorkomen dat er containers met een zeer laag vulgewicht naar Goes worden afgevoerd. Deze containers worden eerst gecombineerd en gecomprimeerd op het AOS en vervolgens pas naar Goes afgevoerd. Hiervoor zijn wel extra containers noodzakelijk om de omwisselingen vlekkeloos te kunnen laten verlopen. 5.2.1Financieel overzicht Investering 4x 40 m³ container Totaal
€ Structurele kosten 1.000 Kapitaallasten Onderhoudskosten 16.000 Totaal
€ 2.020 400 2.420
Besparing Transportkosten Vergoedingssystematiek Totaal
€ 2.200 .55 35.756
5.3 Automatiseren weegbrug De bezetting van de weegbrug is vaak een knelpunt voor de personele bezetting. Vooral in vakantietijd en bij ziekte zorgt dit voor de nodige knelpunten. Techniek heeft het mogelijk gemaakt om de weegbrug onbemand te bedienen. Het onbemand wegen is een nieuwe efficiency maatregel voor de reinigingsdienst die zal bijdragen aan een gezonde en transparante bedrijfsvoering voor de nabije toekomst met het oog op de pensionering van de huidige weegmeester.
30
5.3.1 Financieel overzicht Investering Soft- en hardware Totaal
€ Besparing 1.000 1 fte 16.000 Totaal
€ Structurele kosten 53.000 Licentiekosten Onderhoudscontract 53.000 Totaal
€ 3.000 2.000 5.000
Voorstel is over te gaan tot onbemand wegen. De investering dekken uit de egalisatievoorziening vuilverwerking en de structurele besparing en kosten in de exploitatie van de Reinigingsdienst te verwerken.
31
32
6
Financiële paragraaf 6.1 Investeringsschema Product Ondergrondse pers Bovengrondse container Additionele kosten pers Additionele kosten container Soft- en hardware weegbrug 40 m³ container Totaal
Aantal 5 1 5 1 1 4
Prijs in € 2.00 1.545 2.000 1.000 4.000
Totaal in € 14.500 2.10 10.000 1.02 1.000 1.000 220.912
6.2 Jaarlijkse structurele kosten Product Kapitaallasten perscontainers Onderhoudskosten perscontainers Kapitaallasten bovengrondse containers Onderhoudskosten bovengrondse containers Kapitaallasten 40 m³ containers Onderhoudskosten 40 m³ containers Licentiekosten onbemand wegen Onderhoudscontract software Stickersysteem Totaal
Totaal in € 1.0 3.50 3.52 1.00 2.020 400 3.000 2.000 15.000 50.388
6.3 Structurele opbrengsten/besparingen Product Extra tonnage verpakkingsmateriaal Rolemmers wisselen Totaal
Aantal 50 200
Prijs in € 45 25
Totaal in € 23.50 5.000 28.750
Ontwikkeling afvalstoffenheffing In de jaren 2011 tot en met 201 zal de afvalstoffenheffing per jaar met 2% stijgen. Hiermee blijft de afvalstoffenheffing een 100% kostendekkend tarief. Het totale overzicht, in combinatie met de bonusuitkering uit de egalisatievoorziening vuilverwerking, is als volgt: Jaar 2011 2012 2013 2014 2015 201
ltr + / pers. HH in € 234,3 23,05 243,3 24,0 253, 25,5
ltr + meerpers. HH in € 21,3 2,1 303,13 30,1 315,3 321,
33
34
7
Bijlagen Bijlage 1 Aantal omwisselingen van rolemmers Omruilen rolemmers 2009
van ltr. - ltr.
van ltr. - ltr.
januari
3
februari / maart
4
10
april
10
2
mei
3
juni
1
13
juli
11
1
2
september
3
oktober
1
november
25
december
3
12
december / januari 10
10
88
134
2010
januari
5
10
februari
2
10
maart
11
april
10
11
mei
10
juni
5
5
juli
11
46
68
augustus
35
Bijlage 2 Resultaten project afval scheiden juli 2010. Rest GFT Kunststof Glas Papier Totaal
normaal 2,4 1,0 2,0 2,3 ,1 550,8
verschil 11, -30, 23, 2, 3, Totale besparing mogelijk
eenpersoons tweepersoons meerpersoons 102, 15, 25,0 14, 35,5 4, 3, 2, , 3, 15, ,1 211, ,2 34, 540,9 802,8 127,2 prijs in € 11,00 ,50 45,00 4,00 -
inwoners 34.124 34.124 34.124 34.124 34.124
gemiddeld 5,5 1, 25, 5,2 114, 490,3 totaal in € 3., - 3.2,31 3.312,12 4.01,23 1.045.352,91
3
Bijlage 3 Resultaten sorteeranalyse 2 oktober 2009
3
Bijlage 4 Verkort exploitatie overzicht 2011 Element 212100 212200 212500 21200 21200 21200 21nieuw 21210 Totaal 34530 34540 34551 34552 34553 Element 141200
251100
140 ltr. 240 ltr. extra emmer
een- en tweepersoons meerpersoons Opbrengst Benodigde opbrengst
Saldo
Naam
Afvalinzameling Milieustraat Probleemstoffen Straatveegdienst Recycling Ongediertebestrijding Expl nazorg stortplaats verw zwerfvuil BTW component Afvalstoffenheffing hjr Reinigingsrecht hjr Lediging containers 1100/0/0 lit Los bedrijfsafval Ophalen grof vuil en ledigen Big Bag Mutatie opbr reinrechten/ afvalstoffenheff
Lasten in € 101.55 3..333 5.303 0 25.43 - .21 100.145 2.15 3.0 250.000
Baten in € 0 - 2.11 - 45.0 0 - 15.450 - 113.50 - 15.000 0 0 0 4.32,1 - 10.000 - 10.000 - 35.01 - 5.30 - 22.4
Saldo in € 101.55 3.3.522 13.214 0 102.033 - 11. 5.145 2.15 3.0 250.000 5.035.397 0
keuze / huidig
Tarief in €
4.40 .4 1.55 225
234,3 21,3 234,3 21,3
1.15.3 2..04 4.000 3.11 5.55 4.406.457 4.362.178 44.279
3
Verkort exploitatie overzicht 2012 Element 212100 212200 212500 21200 21200 21200 21nieuw 21210 Totaal 34530 34540 34551 34552 34553 251100 Element 141200
140 ltr. 240 ltr. extra emmer een- en tweepersoons meerpersoons Opbrengst Benodigde opbrengst Saldo
Naam
Afvalinzameling Milieustraat Probleemstoffen Straatveegdienst Recycling Ongediertebestrijding Expl nazorg stortplaats verw zwerfvuil BTW component Afvalstoffenheffing hjr Reinigingsrecht hjr Lediging containers 1100/0/0 lit Los bedrijfsafval Ophalen grof vuil en ledigen Big Bag Mutatie opbr reinrechten/ afvalstoffenheff
Lasten Baten Saldo in € in € in € 101.55 0 101.55 3.21.020 - 2.11 3.1.20 3. - 45.0 4.10 131 0 131 25.0 - 15.450 100.3 2.421 - 113.50 - .32 101.0 - 15.000 .0 2.15 0 2.15 3.0 0 3.0 250.000 0 250.000 5.075.479 - 4.41.44 - 200.000 - 205.000 - 35.01 - 10.000 - 133.
- 53.5
keuze / huidig Tarief in € 4.40 .4 1.55 225
- 5.05.4 0
23,05 2,1 23,05 2,1
1.10.0 2.22.413 4.000 3.504 . 4.43.2 4.41.44 2.208
3
Bijlage 5 Uitwerking berekening tarieven
keuze / Tarief in € keuze Tarief huidig in € 140 ltr. 4.40 234,3 1.15.3,40 240 ltr. .4 21,3 2..045,2 extra emmer 4.000,00 4.000,00 huishoudens eenpersoons 4.20 252,3 1.02.24,40 tweepersoons 5.5 252,3 1.40.01,40 een- en tweepersoons 1.55 234,3 3.11,00 meerpersoons 225 21,3 5.55,00 5.31 252,3 1.352.01, Leegstand 21 252,3 11.51,5 16.237 4.406.457,32 16.237 4.144.569,32
140 ltr. 240 ltr. extra emmer huishoudens eenpersoons tweepersoons een- en tweepersoons meerpersoons Leegstand
keuze 4.20 5.5 5.31 21 16.237
Tarief in € 22,3 23,3 23,3 23,3
keuze 4.000,00 1.04,40 1.1.0,40 1.51.02, 204.302,5 4.403.386,32
4.20 5.5 5.31 21 16.237
Tarief in € 24,3 24,3 304,3 304,3
4.000 1.01.14,40 1.450.,40 1.31.3, 21.443,5 4.410.058,32
40
Laan van St. Hilaire 2 4301 SH Zierikzee Postadres: Postbus 5555 4300 JA Zierikzee T F
(0111) 452 000 (0111) 452 452
[email protected] www.schouwen-duiveland.nl
