Respondent 1 Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever Akzo Chemicals fabrieken, laboratoria allemaal op een terrein werkplaats A-Noord omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste analiste, laboratoriummedewerkster ionenwisselaars nieuwe produkten ontwikkelen, oude verbeteren zelfstandig (wel een chef boven me) contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn.) vooral intern ook met werknemers werkvloer proeffabriek en met collega's van andere AKZO-fabrieken werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) Je bent chef geworden, was dat logisch. "Ze konden niemand anders meer vinden, ik bedoel eigenlijk, dat de mannen op waren. Ja, zo gaat het nou eenmaal al die mannelijke collega's hadden promotie gemaakt. Ik had in het begin paar keer aangegeven dat ik ook wel wat leukers wilde doen. Die mannen gingen voor, die hadden gezinnen, weet je wel. Dat werd ook zo gezegd. Ik had op een gegeven moment veel meer ervaring en ook meer diploma's. Toen waren de heren op, althans met voldoende kwalificaties, en toen kwamen ze bij mij, leuk. In 1976, toen werkte ik er ongeveer 30 jaar." Dat laatste diploma vonden ze eigenlijk niet nodig, behalve chef. Opleiding zelf betaald. Mijn toenmalige chef vond het heel belangrijk. Als maar uitstellen om ook eens iets leidinggevends te mogen doen wel--> met vrouw zijn te maken. Eerst bij Duyvis (4 jr), telkens lab Dan bij Shell (4 jr) Vervolgens bij Ketje (opgegaan in/is geworden AKZO 44 jaar gewerkt in totaal functieniveau HBO-Bniveau. Proefschriften zitten maken. omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) laboratorium is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) Alles was er. Zelf was ze secretaris van de blg, tot eind toe. eind jaren 60. AKZO heeft er toen het opkwam wel meteen 25 % organisatiegraad. Later iets minder 20% Vakbond (toen ABC) marx. BLG zat ik in, vrij laat lid (op haar 40-ste). grootte van de afdeling telkens ongeveer 10 mensen verhouding mannen/vrouwen
Afwisselend ongeveer 3 a 4 vrouwen op het laatst In de fabriek alleen mannen, nu werkt er eentje. Vrouwen is geprobeerd, maar was geen succes. verhouding allochtonen/autochtonen werkte er niet. Een in de proeffabriek hiërarchie/opbouw bedrijf Echt top-down, nu gaan ze het spreiden, business-units (per produkt afdeling verantwoordelijk), meer samenwerking intern en klantgerichtheid. Academicus stond aan het hoofd, dat moest. En er was een zaalchef.
Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') macho/hetero-sfeer. "Het ging over auto's en voetballen, in koffietijd,. Er hingen prenten aan de wandniet dat ik mij er aan stoorde. Dames voor vrachtwagens, al dan niet in bikini. Dat joviale hè, pats-boem, zoals mannen met elkaar omgaan. Ook richting mij, dan hoorde je erbij, het was per slot mijn werk.Ik moest veel de fabriek in. Dan ging ik graag op gelijke voet met ze om.Heb ik me aangepast?" Ik ging vrij normaal om met jongens en mannen. Veel gericht op studie tijdens middelbare school (teruggeworpen op gezin) Nagefloten ja, de canadezen in 45. Linea recta fluiten,daar hoeden ze zich een beetje voor. wel oei oei." Wat ik altijd heel pijnlijk vond, was die roostertrappen, he. Vroeger mocht je nog geen broeken dragen. Rokje (broeken mochten niet tot begin jaren 60) en witte jas erover, dan moest je die trap op, dan stonden ze allemaal te kijken. Dan heb ik ook heel meewarig naar beneden gekeken. En ook als dat soort types daarna ontmoette kijk ik ze strak aan en zei niets. (eind jaren 40) concurrentie/samenwerking tussen werknemers Samenwerking op lab. Collegiaal. Als ik dan op kantoor kwam, als ik dan die concurrentiestrijd van die vrouwen zag en die jaloezie en het ook absoluut niet geëmancipeerd willen worden want dan gingen ze door voor dolle mina of rode feministe en dat wilden ze niet voor hun mannelijke collega's of chefs, met name. Er ging een heel ander wereld voor me open, bezopen vond ik dat. Ik ben in een periode gaan werken dat de chemie nog erg jong was en deden de eerste vrouwen hun intreden. Ik heb altijd ervaren dat mijn mannelijke collega's dat heel leuk vonden om mij te coachen, om je het vak te leren. ik heb het idee dat beta's meer acceptatiebereid zijn. Enerzijds hebben ze die oogkleppen op, heel erg gericht op die materie waar ze mee bezig zijn. Ze graven niet zo heel erg diep in een andermans emoties, psyche. Nadeel als je die emoties toont weten ze daar geen raad mee. Dan had je wat "kun je (altijd met vrouwen: je zonderde je af) effe met me mee naar het toilet". Die mannen kropten het heel erg op. Later zelf,ook mannen ingewerkt op kantoor wel een concurrentiesfeer. Daar was het ook moeilijker. "
Homoseksualiteit en werk: Discriminatie (onderkend?): bekendheid op het werk van respondents homoseksualiteit Na mijn scheiding (1975/1976) uitgekeken op mannenwereld, andere kant eens uit gaan vogelen. In die jaren reuze makkelijk: vrouwencafés. Er waren leuke dingen in de Melkweg. Een paar weken lang vrouwenfestival, ik lag geen nacht meer op mijn bed. 's Morgens op het werk was ik net een vaatdoek en ze hebben zich daar werkelijk een bult om gelachen 'leuk was dat Rosa King, al die verhalen' ze lachten ze inderdaad wezenloos daarom, maar echt leuk lachen hoor. Ze hadden natuurlijk ook dat drama meegemaakt met mijn echtgenoot, dat het niet mee ging. Ik had ook gezegd dat het een verschrikking was. Iedereen was in die tijd eigenlijk reuzeblij dat ik van hem af was, mijn ouders incluis.
Ze wisten veel van mijn privéleven. Op een gegeven moment kreeg ik een vaste vriendin, en dat heb ik toen ook gezegd. Ik was er ook hevig blij mee. Niet dat ik daar bij de portiersloge twee dagen heb lopen kraaien van dat ik een vriendin had, dat het niet alleen maar een vriendin was, maar gewoon de mensen die het aanging en die er ook mee te maken zouden krijgen, nou mijn collega's. Vrouwelijke personeelschef: daar besprak ik het ook mee, we wisselden gegevens uit. Dat was echt leuk. Ook in DAC en op het laatst toch ook wel met de blg, ja ik ging dat natuurlijk niet allemaal aan de grote klok hangen, dat had geen zin, helemaal niet relevant. Je ging naar een demo, dan nam ik mijn vriendin mee. Dit is mijn vriendin, oh wat leuk. Er waren heel erg mensen die mij ineens anders gingen bekijken. Ze kenden mij natuurlijk eerst als getrouwd, collega en resp. bondgenoot. En dat andere dat werd mede geaccepteerd. En mijn chef was er ook heel erg fijn. Hij was heel erg begaan met je privéleven. Ook wel met de kwaliteit van je werk. Hij was ook al lang blij als je lekker ging, dat je goed kon werken. Hoewel ik in principe het werk er nooit onder heb laten leiden. Je was weleens niet zo erg geconcentreerd, als het privé niet zo lekker gaat .... Ik kwam ook wel bij hem thuis. De meesten kenden ook wel mijn echtgenoot van personeelsfeestjes. D'r veranderde eigenlijk vrij weinig. Het kantoor daar wel, daar waren ze veel kloteriger daarover. Dat merk je. Ze zeggen het niet, het is de manier van kijken. Ja ik heb een hele brede rug. Denk je dat het te maken heeft met je biseksuele voorkeur? Misschien ook wel, ik kom nogal drammerig..., kan ook, maar ik denk toch zoiets dat ze mee een raar mens vonden. Dat zijn gevoelsmatige dingen, dat is niet exact, maar als je het gaat vragen, krijg je natuurlijk ook.... positieve/negatieve ervaringen : * discriminatie (leg ook link met discriminatie op basis van sekse: neerd? dubbele discriminatie) zie cultuur bedrijf
waarop wordt gediscrimi-
* reacties/gevolgen (treiterijen, twijfel ('grapjes'), versluierd, (ook positieve dingen noemen)
geweld, complimenten
* gedrag collega's, directe chef, PZ, OR en evt. vertrouwenspersonen zie boven. * vragen naar ervaringen bij sollicitatie en promotie bij alle sollicitaties gevraagd naar trouw- en kinderplannen en de 'gevolgen' waren duidelijk. * oorzaken discriminatie volgens respondent * sero-positief/AIDS ('homoziekte') en (voor)oordelen nooit over gesproken * oplossingen voor evt. problemen/discriminatie. Wie zijn verantwoordeWaar kunt u met uw problemen terecht?
lijk/wie moet wat doen.
Discriminatie (wellicht niet onderkend?): hetero-normen: --> "onzichtbare werkdruk?" * mogelijkheden om te praten over eigen manier van leven * kun je je uiten en contact maken (vertellen, kussen bij verjaarzoals je zou willen (samenhang met homoseksueel zijn?)
dag/nieuwjaar, dus ook fysiek)
"als de homo's die d'r zijn en die ik ken en misschien zijn er nog meer, er niet voor uitkomen, dan is dat ingebouwd homo-onvriendelijk. Dus niet zo homo-vriendelijk. Nee ik denk het niet, zeker niet in de fabriek." "bepaalde vrouwen kwamen er niet vooruit omdat ze bang zouden dat het op de plek (kantoor) waar ze werkten niet geaccepteerd zou worden. Vrouwen werkten of op kantoor of op lab. De sfeer op het lab is heel gelijkwaardig en collegiaal en op zo'n kantoor is er een zekere competitie, de chefs onderling en ook de secretaressen. Daar zit veel meer intrige bij. Daar zeiden ze het niet om twee redenen, naar de vrouwelijke collega's toe en naar de chefs toe. Het is daar een wat professionelere sfeer. Je zit dichter bij het vuur, dichter bij de directie en PZ. Ik heb altijd een aversie gehad tegen kantoor. Gewoon oncollegiaal, stuk voor stuk bij de directie proberen te komen. Ik heb dat ervaren als een meer streberachtige omgeving dan op een lab. . Natuurlijk wilde iedereen daar ook promotie maken, maar dat ging collegiaal. Weinig mensen hadden er behoefte aan om op het hoofdkantoor terecht te komen als marketingmanager." "kussen was niet te doen gebruikelijk' "je kon vertellen over je weekend" voor Mannelijke homoseksuelen in de fabriek: ze hadden het wel uit hun lijf gelaten, neem ik aan, hadden ze nog in een team kunnen willen passen. Dat is niet goed voorstelbaar (idee). * heb je het gevoel je te moeten aanpassen ervaringen hoe ervaar je bedrijfsuitjes (mee: partner, echtgenoot, niemand?) met partner, nooit schriftelijke uitnodiging. aanwezigheid naaktfoto's (m/v) ja hoe worden vakantieperiodes bepaald? wilde zelf in november. hoe worden ploegendiensten samengesteld? niet relevant
Formele regelingen: wat staat er over in de CAO (hoe zijn de arbeidsvoorwaarden, heeft de respondent enig idee?): Calamiteitenverlof * heeft u weleens bijzonder verlof aangevraagd bij overlijden of festiNee, nooit. * hoe wordt uw pensioen geregeld (partnerpensioen?) nu staat er in de CAO partnerpensioen. Niet met terugwerkende kracht. je moet wel een samenlevingscontract af dit en dit staat in de CAO (per respondent van te voren opzoeken): komt zoiets weleens voor? CAO nog niet gevonden omdat
viteiten?
is er een (actief) anti-discriminatiebeleid? emancipatiecie (vrouwencie mocht niet) bij OR een regel in de CAO was mooi. Wel enige actie in de richting van ongewenste intimiteiten. Toen kwam er een vertrouwenspersoon "ongewenst gedrag", algemener geformuleerd, "discriminatie tegen ...". Preventieve werking van deze vertrouwenspersonen. "klachten over homoseksualiteit? ??" houding management directe chef positief.
Zichtbaarheid: hoeveel homo's ken je binnen het bedrijf en op welke posities? In het bedrijf zelf was het gewoon heel onderhuids. Je leest 10 %. Je denkt: hoeveel zouden er in het bedrijf zitten? Ik wist het dus al van een vrouw. Die wilde haar hele privéleven .... Wist ik eerst niet. het was eigenlijk toch heel stil. Wat dat betreft was ik wat luidruchtiger daarover, niet expres, maar gewoon, babbel de babbel. Je had zo je vermoedens over bepaalde vrouwen, en juist die wilden geen bal van emancipatie afweten, puur bang. Ik had de indruk dat die mij het meest op een afstand hielden. Ik denk toch dat ze bang waren dat er meer los zou komen ook in hun zelf, als zelfbescherming. Prima. Privésfeer buiten het bedrijf houden. Ze hadden ook geen vriendin. Een had er een gehad, de ander deed extra overdreven met mannen, moet ieder voor zich weten. En mannen dacht ik dat kan helemaal niet in zo'n bedrijf, dat zal wel niet, die worden weggepest. En verdomd was er toch weer een collega, DIE WAS HEEL LANG VRIJGEZEL, dat kon. Buurman/collega: eetafspraken--> toen kwamen hele verhalen los. Een andere collega (HTS-er, leidde de onderzoeken, proefproduktie) werkte in de proeffabriek (nooit mee samengewerkt) Daar wist ik het wel van , want daar werden wel nare opmerkingen over gemaakt door de fabrieksmensen (operators). Ik denk niet dat ie het leuk heeft gehad, ik denk dat ie gepest werd. Niet direct, maar gezellig indirect, wel als ie er niet bij was. Kontwiebelen, nichterig gedrag. Ik kon ook geen contact met hem krijgen. Geen privé. (1990) Hij wilde het wel weten: Bij pont over het IJ omhelsde hij vriend voor heel AKZO. Vriendin was bij afscheid aanwezig. Was heel leuk. Verder was ze er nooit bij. Alleen de topdirecteur vond het niet zo,dacht ik. Hekel aan hem, al eerder. "vrouwen gedroegen zich niet extra mannelijk, mannen niet extra vrouwelijk" aanwezigheid wel/niet openlijke homo's op gezichtsbepalende functies in het bedrijf. niet
Houding t.o.v. (zijn/haar) homoseksualiteit/persoonlijke en sociale identiteit: ideeën over eigen seksuele voorkeur Ik ben dus eigenlijk biseksueel, maar, een te gelijk alsjeblieft, anders wordt het met teveel. In die tijd ging het daar niet over wat je was. Als kind merkte je al dat je op vrouwen viel. Daar speelde je dan een beetje mee." "ik moet een jaar of 4/5 zijn geweest" "het bestond gewoon niet." "ik snapte het gewoon niet" "mijn vader had het altijd over mietjes" en over vrouwen werd al helemaal niet gesproken. Iets tussen de seksen mag eigenlijk niet. O jeetje wat is dit. O, dus ik mag vrouwen eigenlijk niet aardig vinden. Voor vrouwen iets gemakkelijker (gearmd lopen). Geboren in Zaanstreek. coming-out bij/naar wie?
niet aan ouders verteld (autoritaire en onzekere mensen), super gefrustreerd. Moeder was 'blij' met vaste vriendin, want dan kon ik beter voor haar zorgen (dus eigenbelang). Mensen in het hofje weten het wel. ga je weleens uit in het homocircuit (waar?) wat doe je met je homoseksualiteit? Vroeger lid Groep 7251 (samen eten, dansen bij het COC, in utrecht, ook bij regionale groep in Amsterdam, praatgroep met thema's) COC-praatgroep (mislukking) Ik wilde graag lid worden van het COC, is me gewoon niet gelukt, ik wilde met telkens opgeven en ik ..puinhoop daar af en toe , en toen maar opgegeven. De Brug, oudere vrouwen dansen. meelopen op Roze Zaterdag kan met mijn heup niet meer lopen. participatie in de homobeweging verder niet lezen homobladen nee, vriendin wel: chr. homo's.
Rol Industriebond FNV bij homoseksualiteit: Persoonlijk: bent u actief (kader)lid van de Industriebond FNV? AKZO:blg, werkgroep Arbeidsvoorwaarden, Emancipatiecie OR IB: DAC en LAC heeft u weleens om ondersteuning gevraagd bij kaderleden of ledenservice? (t.a.v. bovenstaande: hoe ver bent u toen gegaan (juridisch)) nee Heeft u (ook) steun gevraagd bij andere organisaties? Welke? Psycho-therapie op initiatief toenmalige echtgenoot. Kan de bond iets voor u betekenen? Nee Tja "Wat wel opvalt is dat bij de vrouwelijke bestuurders geloof ik aardig wat lesbiennes zitten. Dat komt niet naar voren. Het is de IB. Ook zelfs in de vrouwensectoren .... (?) onder tafel. Omdat men het niet relevant vindt. Kaderleden in de IB zitten vaak in eenzame posities, op werkplek en kaderwerk. weerbaarheid, over het verliezen van mensen. Het ging over wie je opgevangen had. Het liep eigenlijk uit de hand, het ging niet meer over het bondswerk, het werd een hele gevoelige toestand, uitstekend want het werd een hele hechte groep, ook daarna. Maar toen bleken opeens een heleboel vrouwen opgevangen te worden door hun vriendin. En dat was niet een vriendin, naast mijn man. Meestal waren ze net als ik eerst getrouwd geweest. Het gaat erom hoe weerbaar je bent, wie je bent, hoe je het doet in je werk, in de bond en of je nou daar een meerwaarde/minwaarde hebt omdat je per ongeluk ook nog homoseksueel bent, kan ik niet overzien. En ik zie ook niet zo gauw wat de bond daar ... Je moet wel vooral werven onder homoseksuele vrouwen, want die zijn zeer gemotiveerd. Ja maar dat is natuurlijk wel onzin om
advertenties te zetten: homoseksuele kaderleden gezocht. Er is toch een homogroep in het algemeen van de industriebond, of vergis ik me?" " Ja weet je daar heb je het weer, als je bij de IB naar de leden kijkt en het type mensen en bij de Houten Bouwbond, moet je eens proberen. Die hebben toch een heel andere cultuur. Bedrijfsleven, de bouw, de metaal is gewoon een heel andere wereld. Daar kom je weer op een ouderwetse conventionele cultuurpatroon (macho-cultuur), huisje-boompje-beestje- Jantje-Pietje-Keesje, mannetje, vrouwtje, kindjes, en de man naar buiten en de vrouw mag natuurlijk ook wel werken (meewarige toon). IB: mensen die op dingen betrokken zijn, ABVAKABO: mensen die met mensen werken. Meer beredeneerd. Aanpakkers - denkers, voelers. Minst prettige plek om te werken? In fabrieken.
Algemeen: Vindt u dat de bond moet werken aan gelijke behandeling? In algemene zin natuurlijk altijd. Geen positieve actie beleid voor homo's in advertentie. Je komt toch terecht bij anti-discriminatie. De bond zou er gespitst op kunnen zijn of er behoefte is bij homoseksuele leden. Ik denk niet dat er behoefte aan is "a) een heel klein % van de leden zich homoseksueel noemt of is en b) de meeste hun eigen boontjes kunnen doppen en een modus vivendi hebben gecreëerd op hun werk met hun collega's. " Dit onderzoek is zeer nuttig. "dat nog steeds aanwezige cultuurpatroon van doe nou maar gewoon, gewoon trouwen, gewoon kinderen en handhaven van de rolpatronen. Alles wat anders is is eng. Geldt binnen industrie en IB. Het gros is dus gewoon oudere ballen (bondsraad). Industrie is een conservatieve sector: inherent aan de sector. Vindt u dat de bond een homo-emancipatiebeleid moet voeren? Geen behoefte??! Waar liggen evt. taken voor de bond: In CAO-onderhandelingen, voorlichting (ook mbt AIDS), individuele hulpverlening (via ledenservice of anders), vertrouwenspersonen, scholing, artikelen in personeelsbladen, rechtshulp ???. Bekend maken dat de bond daarvoor is. Individueel geval: ledenservice: discriminatie of ongewenst gedrag. Ik denk dat het belangrijk dat een ledenservice daar ook op gespitst is. Met seksuele intimidatie en ongewenst gedrag kunnen zij daar aardig mee overweg. Als algemeen medewerker van de bond moet je weten naar wie ze verwezen moet worden. Extra moeilijkheden.? Individueel geval moet naar bestuurder. Voorlichting: vertrouwenspersoon: landelijk nummer: Een centraal punt op FNV-niveau. Als je dat doet dan wil je ook iemand hebben die daarin ingevoerd is. Het moet iemand aan de andere kant van de lijn wel aanspreken. Financieel is dat haalbaarder. Scholing: cursussen voor ledenservice, misschien ook iets voor de kaderschool. wie kan nog meer helpen bij evt. oplossing (wat voor oplossing)? zou je actief worden in een eventueel te vormen homo/lesbische groep in de Industriebond FNV? "Ik doe er niets meer bij" Denk ongeveer Tien twintig jaar geleden: "denk het wel" Activiteiten: "Je kunt dat een beetje spiegelen aan wat je deed in de DAC Vrouwenzaken: eigen situatie onder de loep nemen, wat je allemaal meegemaakt hebt, wat voor misstanden er zijn, knelpunten, wat er verbeterd moet worden, wat er dan in de CAO moet. Alleen of er dan ook weer een landelijke adviescommissie moet komen (lachen)." Diverse mogelijke uitkomsten: regeltje in CAO, ledenservice, of themadag in Nunspeet. Veel verschillen tussen benadering van homo's en vrouwen: nee, in die tijd vrouwen een aparte groep. Het zijn groeperingen met een eigen problematiek. Verschillende problemen. Met name in het werk:
het niet geaccepteerd zijn van je eigen cultuur. In de industrie moesten vrouwen in het verleden meedoen en aanpassen aan de cultuur die daar is, een cultuur die is duidelijk doorgekomen tot in districtsraad en bondsraad aan toe. Alleen dat wordt nu weer geïnfiltreerd door wat moderne ideeën van mannelijk en vrouwelijk kader, dwz nu zijn ook in die instituten vrouwen doorgedrongen, of geworven eigenlijk echt. Want daar moeten eens wat vrouwen in, want daarin moet een hoop duidelijker naar voren komen dat de IB niet alleen maar uit witte mannen van boven de 50 bestaat.
Persoon/gegevens/kenmerken, levensverhaal, persoonlijke geschiedenis: Naam geboortedatum 11 juni 1926 man/vrouw vrouw leef- en woonsituatie, relatie (vroeger: getrouwd?), kinderen? getrouwd (liefde, financieel voordelig) met collega (M) later vaste vriendin. afkomst/etnisch-culturele achtergrond --> bij minderheden meer/andere problemen (cultuur/geloof staat het allerminst toe, soorten discriminatie) Liberaal gezin. Gefrustreerde ouders. Niet gelovig opgevoed, van huis uit Hervormd, maar men deed daar niets meer aan.
geboorte/woonplaats Zaanstreek, Zaandam Later gewoond in de Bijlmer, nu in Haarlem. opleidingsniveau HBS-B analistenschool (avonduren)
Op of- aanmerkingen/evaluatie: aanvullingen: dingen die niet aan de orde zijn geweest, maar die dat moeten komen?
volgens U wel hadden
nee
wat gaat er met het onderzoek gebeuren: uitleg gedaan als ik nog extra dingen wil weten, neem ik telefonisch contact met u op (evt benaderbaar voor vervolgonderzoek) mag,
wilt u meewerken aan een artikel in FNV-magazine over werk en homo's? Eventueel wel. Maar er zijn markantere figuren.
ken je nog andere homo's waarvan je denkt dat ze wel mee willen werken (via wie benaderen we die)? Viel een beetje verkeerd bij vriendin die net was binnengekomen. Ja. Nel neemt met mij hierover contact op.
wat vond u van de inhoud van de vragen en de manier van vragen (evaluatie van het interview)? Mensen bedanken voor interview: grote bijdrage, daar kunnen we als bond wat mee, etc. " als je de duur niet erg vindt"
beloofd om een exemplaar toe te sturen van mijn onderzoek.
respondent 2 Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever Hoogovens, researchlab, onderzoek naar toepassingen van blik. Vooral dranken, soep, katten en hondevoer. Klachtenafhandeling. Proces op kleine schaal nabootsen. Heel veelzijdig. werkplaats Ijmuiden. op het lab: het visitekaartje van H. (nieuw centrum) omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste deel in teamverband. Soms ook dingen in je eentje. Basisgroep 12 mensen: toepassingsonderzoek: een groepsleider. Drie groepen vallen onder groter geheel. Twee van deze weer een groep. Projectmatig werken (ook met anderen buiten basisgroep). Basisgroep 1 maal per twee weken werkoverleg. contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn.) Vrij vaak weg. Naar klanten (fabrieken die blik gebruiken dat Hoogovens levert): je bent bezoeker (leverancier), maar er zijn ook veel samenwerkingsprojecten.. met kwaliteitszorg mee. Ook contacten met fabrieken waar blik gemaakt wordt. Je werkt toch vooral samen met collega's. werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) 4,5 jaar bij Hoogovens. Daar begonnen met werken, in zelfde functie. Ik kan geen groepsleider worden (en hoger al helemaal): geen academische opleiding (HBO-werktuigbouwkunde). Er zijn wel andere doorgroeimogelijkheden: op kwaliteitsafdeling. Ik ben gevraagd: en dat is zeker een promotie. Aardig wat mensen zijn mij al voorgegaan. Ik denk wel dat ik dit wil. functieniveau zie boven. omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) research-lab. is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) Per afdeling (ook lab) heb je overlegcommissies, omdat hoogovens zo'n groot bedrijf is. Ik ben daar nauw bij betrokken, maar zit daar niet in. Actief lid van kadergroepen van de IB. Wel vrij actief in afdelingskadergroep (voorzitter). Verder neemt vakbondswerk een vrij grote rol in. grootte van de afdeling Totaal: 11.000 (lokatie Ijmuiden), sociale eenheid (zelfde CAO/arbeidsvoorwaardelijke afspraken) 350/400 mensen op het lab.
verhouding mannen/vrouwen 5% vrouwen bij H. Binnen mijn groep: 2 En dat is eigenlijk heel veel voor H. Binnen het researchlab misschien zelfs nog wel ietsjes gunstiger dan voor de rest van H. Er wordt weleens wat afgesproken over 'bij gelijke geschiktheid". Diverse punten over emancipatiebeleid voor vrouwen binnen H. Aantal vrouwen gaat niet vooruit.
verhouding allochtonen/autochtonen Geen harde cijfers over durven geven. Veel Spanjaarden bij H. %:20? Binnen het lab heel weinig.: minder dan tien % hiërarchie/opbouw bedrijf Iedere groep heeft een groepsleider. Aan het hoofd van die drie groepen staat een afdelingschefs. Twee van die afd.chefs valt onder een afdelingshoofd (70/80 mensen). Daarboven hoofd van het lab. Afd. hoofd is de hoogste die je in je dagelijkse werk tegenkomt. Het is je en jij. Ze staan toch boven je in de hiërarchie. Dat blijkt uit alles. Zij stellen de prioriteiten. Dat is weleens frustrerend, vooral als je projectleider bent. "dan heb je het maar te doen, zo simpel ligt dat."
Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') Scheelt heel erg van waar je bent. Op mijn eigen werkplek: tussen de directe collega's, vind ik een heel prettige werksfeer, heel collegiaal, heel open, d'r is wel een hele hoge werkdruk. Dat is weleens vervelend. Maar als je kijkt hoe de mensen met elkaar omgaan, dan denk het een gouden plek is: Qua sfeer om te werken. Ik heb gewoon prettige collega's, dat ligt ten dele aan de collega's zelf, maar ook wat er mogelijk is op zo'n werkplek. Een lab. is een werkplek waarin veel mogelijk is: je kunt je eigen werk indelen. "er zijn op dit moment veel mensen ziek, dat is niet alleen maar omdat ze toevallig een been gebroken hebben, dat komt gewoon omdat het verschrikkelijk druk is. "d'r zijn gewoon gevallen bekend van dat die meiden dan een stageplek moesten hebben, na een jaar op school en dat er dan afdelingen zijn die nog steeds zeggen wij willen helemaal geen meiden, of dat ze dan morrend maar toestaan dat een meisje van de vapro daar stage komt lopen,maar dat ze haar het leven zuur maken. Spreekuur van ledenservice, vanuit de blg. concurrentie/samenwerking tussen werknemers Op mijn eigen afdeling zijn we geen concurrenten. Het zal ongetwijfeld wel ergens gebeuren.
Homoseksualiteit en werk: Discriminatie (onderkend?): bekendheid op het werk van respondent homoseksualiteit Ik ben absoluut niet verstopt. Ik denk iedereen die mij kent op het werk, het ook wel weet. Met directe collega's weet je dat, bij ons althans vrij snel van elkaar, wij gaan best heel collegiaal, met elkaar om en weten ook best wel veel van elkaars privé-leven. Terloops, ik ga ze dat nu eens even vertellen, nou dat komt zo terloops een beetje. positieve/negatieve ervaringen : * discriminatie (leg ook link met discriminatie op basis van sekse: waarop wordt gediscrimineerd? dubbele discriminatie) vrouw-zijn: dat je niet sterk bent. Dat zit er toch wel erg in bij veel mensen. Deur-opendoen verhaal (beleefdheidsverhaal). Het verschilt per afdeling. Als je toch al verhalen hoort, van de manier waarop vrouwen behandeld worden, dan kan ik me voorstellen dat het voor flikkers nog veel moeilijker is. Vanwege de macho-sfeer, en dat ze elkaar willen vernederen dan noemen ze mekaar mietje, dat is gewoon heel duidelijk. En dat zijn niet alleen mensen van de werkvloer die dat doen: achterpagina Vrouwenblad: kijk haar (of zoiets): artikel opzoeken (bas). Kennelijk zit het nog heel diep en is het ook
binnen de vakbondscultuur niet bepaald een prae als je onder de noemer mietje gekenschetst kunt worden. Er is nu een vrouwelijke walser: dat is uniek. Dat is een beroep met een heel veel standing, en dan in de zin van mannelijkheid. Binnen afdelingen waar dat heel zwaar telt, dat je het daar als flikker niet makkelijk hebt. Misschien heb je het als pot wel makkelijker dan als flikker. Als ik hoor van manieren waarop men elkaar dan kennelijk vernederd, dat heeft gewoon associaties met flikkers. Ik kan me voorstellen dat dat moeilijker is. Ik ken er ook geeneen op de produktie-afdeling. Misschien zijn ze er ook niet, maar misschien zijn ze ook heel erg verstopt? Als ze er zijn, zijn ze behoorlijk verstopt, want anders zou ik er wel eentje kennen. Volgens mij moeten ze er gewoon wel zijn :het kan niet anders. Het is heel moeilijk om over heel hoogovens te praten. Ik weet wel dat er afdelingen zijn waar vrouwen het moeilijk hebben en je\het is misschien te simpel om dan te denken dat potten en flikkers het daar ook niet gemakkelijk hebben, maar ik denk toch wel dat daar parallellen aanwezig zijn. Er zijn ook afdelingen waarin allochtonen het soms moeilijk hebben. Ik zit zelf in een riante positie, ik zit in een afdeling met heel veel tolerantie. * reacties/gevolgen (treiterijen, twijfel ('grapjes'), versluierd, geweld, complimenten (ook positieve dingen noemen) Wisselend: Als je dat dan voor het eerst vertelt dat ze verbaasd zijn omdat zo sterk nog het idee hebben dat alle mensen hetero zijn. Belangstelling. je merkt dan dat dat zo rond gaat o die is lesbisch. daar hebben ze nog nooit over nagedacht. Maar op een gegeven moment weten mensen het van je en dan wennen ze er ook wel aan. Soms verbaast het me, dat is toch jezus van een kilometer afstand al duidelijk. Als de mensen niet willen weten (?) hoe het zit dan duurt het heel erg lang voordat ze tot hun door laten dringen hoe het zit. Stage: Ook als je het hebt over je vriendin, dat vatten ze gewoon niet zo op. Stel als ze aan je vragen heb je een vriend?, nee een vriendin! O je hebt dus nog geen verkering. Verbazing is soms wel komisch. Vaak hebben mensen überhaupt geen reacties: o ben je getrouwd. O leuk. Er worden weleens geintjes gemaakt, maar dat gebeurt over iedereen indirect negatieve ervaringen: nee. nooit een uitgesproken negatieve reactie gehad. Er zijn weleens mensen, die dan defensief reageren. Die aangeven dat het toch zo fantastisch is dat ze zo'n leuk gezinnetje hebben. En dan weet ik niet eens of het expres is dat ze dat doen, misschien is het wel gewoon. * gedrag collega's, directe chef, PZ, OR en evt. vertrouwenspersonen Alle hoofden van mij zijn man. Afdelingschef is op de hoogte. Soms denk ik weleens dat het feit dat ze mijn achtergrond kennen, soms weleens juist positief werkt, qua beoordelingen of hoe ze me in moeten schatten. Er zijn een hoop chefs die parttime werken niet zien zitten, dat koppelen ze meestal aan kinderen en ook bijna altijd aan vrouwen. Zo gaat die logica nou eenmaal voor hun. Ik verdenk ze daar wel een beetje van. Van mij denken ze: die is lesbisch en heeft een vriendin, die krijgt dus geen kinderen en gaat dus niet parttime werken. Dan is het plaatje wel rond. * vragen naar ervaringen bij sollicitatie en promotie nee, ook geen vragen naar kids (het enige is van of je van jezelf een soort perspectief hebt, binnen baan. Wel problemen bij sollicitatie bij NS (via CAdH en cie Gelijke behandeling): afgewezen op psychologische test (combinatie van lesbisch en vrouwzijn en radicale politieke voorkeur). Bij H. is dat helemaal niet aan de orde geweest. Misschien denken ze daar bij H. ook wel anders over. De spoorwegen hebben het idee dat als je goed wil functioneren binnen zo'n bedrijf dan moet je toch wel een beetje net zo zijn zoals die andere mensen. Als je daarvan teveel afwijkt dan functioneert het niet. Bij H. helemaal niet gemerkt, en dat merk ik in de praktijk ook dat dat helemaal niet zo is. En als ik me
vergelijk met mijn collega's, nou die hebben ook allemaal andere dingen waar ze mee bezig zijn: voorbeelden. Wat dat aangaat loopt het allemaal zo door mekaar heen en dat is helemaal geen reden om het niet met elkaar te kunnen vinden op het werk. Ik vertel ook over mijn eigen privé-leven. Je loopt niet altijd te koop met wat je bent en wat je doet. Als dingen aan de orde komen dan ga ik mezelf niet zitten te verstoppen, helemaal niet. Proces: ook Vervoersbond FNV erbij betrokken. * oorzaken discriminatie volgens respondent zie gedrag chefs. * sero-positief/AIDS ('homoziekte') en (voor)oordelen komt nauwelijks aan de orde: het is niet een item. * oplossingen voor evt. problemen/discriminatie. Wie zijn verantwoordeWaar kunt u met uw problemen terecht?
lijk/wie moet wat doen.
Discriminatie (wellicht niet onderkend?): hetero-normen: --> "onzichtbare werkdruk?" * mogelijkheden om te praten over eigen manier van leven ja * kun je je uiten en contact maken (vertellen, kussen bij verjaardag/nieuwjaar, dus ook fysiek) zoals je zou willen (samenhang met homoseksueel zijn?) ja, ik kan mijn vriendin gewoon kussen op werk, zeker op eigen werkplek. * heb je het gevoel je te moeten aanpassen ervaringen hoe ervaar je bedrijfsuitjes (mee: partner, echtgenoot, niemand?) Heel normaal. Vaak gaat vriendin mee (als ze het leuk vindt, en tijd heeft) Bij uitnodigingen gaat het over u en uw huisgenoten. aanwezigheid naaktfoto's (m/v) Er zijn legio plekken waar ze hangen. Ik heb alleen maar vrouwen gezien.Je ziet het vooral op plekken waar mannen een eigen plekkie hebben. ... Daar zie je veel hangen: daar heb ik me wel erg over verbaasd. "Als je wil dat ik hier nog kom vergaderen, moet je die platen weghalen". Op het lab hangt zelden iets. hoe worden vakantieperiodes bepaald? vrij in het zelf bepalen van de vakanties. Produktiewerk is niet echt aan het laboratoriumwerk verbonden. Ik ben zelf ook vrij flexibel. Mensen met kinderen of met partner in het onderwijs claimen altijd als eerste een bepaalde periode. hoe worden ploegendiensten samengesteld? nvt
Formele regelingen: wat staat er over in de CAO (hoe zijn de arbeidsvoorwaarden, heeft de respondent enig idee?): Er is een partnerpensioen, en dat staat gelijk aan het wed. en wed. pensioen, maar er moet dus wel
sprake zijn van een samenlevingscontract. Er zijn nog steeds een bepaald aantal dingen die het wed en wed pensioen wel kent en het partnerpensioen niet. Als iemand gaat scheiden, en die hertrouwt. Die man overlijdt. Dan is een gedeelte van het nabestaanden pensioen voor die eerste vrouw. Zoiets heeft het partnerpensioen niet. Daar is het pensioenreglement niet in voorzien. Dat hebben ze niet opgenomen, omdat ze naar mijn idee omdat ze dat te veel administratieve rompslomp vonden. Eigenlijk is dat vreemd. Als je zo'n regeling hebt in het weduwe- en weduwnaarspensioen, moet je die ook hebben in het partnerpensioen. Andere regeling over pensioengerechtigde leeftijd voor vrouwen. Je moet een samenlevingscontract hebben en aan kunnen tonen dat je een jaar samen leeft. Dat hoeft niet als je gaat trouwen: dan hoef je wettelijk niet op hetzelfde adres te wonen (hoeft bij huwelijk niet). We zijn nu bezig met - en in het bedrijfspensioenfonds voor de metaalindustrie wordt dat per 1 jan geregeld - en dat gaan wij waarschijnlijk overnemen: is dat als je met pensioen gaat dat je eenmalig een keuze kan maken of dat je recht wil hebben op een nabestaandenpensioen of dat je zelf een hoger ouderdomspensioen wil. Dat maakt de verdeling tussen alleenstaanden en de mensen die hun partner mee willen laten delen wel wat eerlijker. Als alleenstaande lever je steeds net zo veel premie in voor je pensioen, alleen er hoeft voor jou nooit wat gereserveerd te worden voor je nabestaanden want die heb je niet en daar heb je ook niemand voor bestemd. .... Je komt als alleenstaande niet op 70% van je laatst verdiende loon. Wet Louise Groenman geeft pensioenfondsen tot 1 jan 2000 de tijd om dat te regelen, daarna is het verplicht. Resp zit zelf (namens de vakbond) in raad van beheer van het bedrijfspensioenfonds. Bij besproken wijziging dan merk je ontzettend veel weerstand, vooral van waar komt dat geld vandaan. Ze schatten een huwelijksfrequentie in voor bij H: 90%. Allemaal berekeningen: nieuwe regeling wordt iets duurder. Waar gaat dat vandaan komen. Ook zo'n vakbond, mijn mede FNVlid maakt er zich heel erg hard voor dat er niets af mag van het % van het nabestaandenpensioen. Dan moet iedereen meebetalen: premieverhoging. Maar dat wil H. niet. Dan pensioen voor iedereen omlaag. De bond is voor zo'n keuze. * heeft u weleens bijzonder verlof aangevraagd bij overlijden of festi- viteiten? Ik werkte er twee weken. De ouders van Mieke - we woonden helemaal niet samen en hebben helemaal geen samenlevingscontract - waren 40 jaar getrouwd. Ik heb toch een bv-dag gehad. Ik heb tegen mijn baas gezegd goh mijn schoonouders zijn 40 jaar getrouwd: o wat leuk dan heb je een bv. (zonder samenlevingscontract te laten zien) Als er bepaalde dingen zijn waarop je recht zou hebben als je officieel getrouwd was, dan pak ik dat gewoon ook, ook al ben ik helemaal niet off. getrouwd. In de CAO gaat het heel duidelijk over schoonouders (ook bij samenlevingscontract). Ik heb daar nooit problemen mee gehad. Als je niet verteld hebt dat je een vriendin hebt dan kun je dat eigenlijk ook niet claimen. Dan is een beetje vreemd als je een bv wil omdat je schoonouders 40 jr zijn getrouwd. Je zou eigenlijk iemand per jaar een bepaald aantal bv's (bijzonder-verlofdagen) moeten geven, die zouden mensen vrij moeten kunnen besteden zonder dat ze op moeten geven waar ze heen gaan. Het is heel raar wat voor familiedingen er in de CAO geregeld worden: ik vind het belangrijker om naar de begrafenis te gaan van een buurvrouw dan van je opa. De omschrijving waar een BV voor geldt is ontzettend gebaseerd op het gezin. Dit zijn marginale dingen- het is nooit een echt hot item- : als er nog iets binnengehaald moet worden zet de bond hier pas op in. Bij ons wordt er niet echt gerommeld met bv's maar het gebeurt niet altijd volgens de regels: als je een chef hebt die de pik op je heeft dan kun je het wel schudden als het niet helemaal volgens de regels is. * hoe wordt uw pensioen geregeld (partnerpensioen?) dit en dit staat in de CAO (per respondent van te voren opzoeken): komt zoiets weleens voor? is er een (actief) anti-discriminatiebeleid?
Het staat wel op papier: maar je moet wel de middelen hebben om iets af te dwingen. Er is een meldpunt (toegankelijk, vrouw bij PZ) seksuele intimidatie. H profileert ze daar niet op. Wat is discrimineren? "dat doen wij toch niet" Idee van positieve actie. Hoogovens verschuilt zich hier (wij doen er toch wat aan --> slechte resultaten) vaak achter. Er is een anti-discriminatie paragraaf op papier. Passief. Het is precies andersom, we zouden een bedrijf moeten zijn met een cultuur waarin iedereen zich thuis voelt. Het is nog heel ver weg van een ideale situatie, waarin iedereen zich happy kan voelen op zijn werkplek, het is nog lang niet zover. In het beleid is niets opgenomen over homoseksualiteit. Voorbeeld: bedrijfsfonds (2,50 iedere maand van alle werknemers): je vrouw wordt ziek, dan krijg jij als werkende man hulp in de huishouding. Bedrijfsverzekering ging er helemaal vanuit dat de man bij H werkte en de vrouw zat thuis, andersom kon een vrouw niet een man meeverzekeren (want man zou werken met meer risico), van dat soort voordeeltjes gaan heel erg uit van het gezin en in dat soort kleine dingen zie je dat zo'n bedrijf nog uit gaat van het gezin. Mensen in topfuncties hebben bijna allemaal een gezin achter zich staan en dat telt. Ik vraag me af waar op een gegeven moment je doorgroeimogelijkheden stoppen als je geen gezin achter je hebt. Bijv bij Shell: na scheiding iemand verplaatst (hij kon geen vrouw meer mee nemen). houding management ???? (zie hierboven)
Zichtbaarheid: hoeveel homo's ken je binnen het bedrijf en op welke posities? biseksuele collega (op het lab): heeft een vrouw. een collega die doet altijd zo spastisch over vrouwen: volgens mij ben jij een ontzettend verstopte nicht. aanwezigheid wel/niet openlijke homo's op gezichtsbepalende functies in het bedrijf. Mij niet bekend. Ik denk niet dat ik er oogkleppen voor hebt. Ze moeten er ongetwijfeld wel zijn. Daarom baal ik ook dat ik ze niet ken.
Houding t.o.v. (zijn/haar) homoseksualiteit/persoonlijke en sociale identiteit: ideeën over eigen seksuele voorkeur na Middelbare school (Alphen a/d/ Rijn) verteld. Ik wist het al wel toen. coming-out bij/naar wie? ga je weleens uit in het homocircuit (waar?) vrijwel nooit meer. Sta heel vroeg op: half zes (half acht beginnen). wat doe je met je homoseksualiteit? ik sport bij Tijgertje en daarmee komen we geregeld in de publiciteit. meelopen op Roze Zaterdag meer dan 10 keer (eerste keer in Amersfoort) participatie in de homobeweging meegedaan aan Gay Games in NY. lezen homobladen
Homologie, Madam, XL soms buitenlandse bladen
Rol Industriebond FNV bij homoseksualiteit: Persoonlijk: bent u actief (kader)lid van de Industriebond FNV? Ik ga weer naar het congres, dit jaar ook in de CAO-werkgroep. Ik heb weer een heleboel dingen opgepakt, omdat Jan Schalkx (districtsbestuurder) weg is. Ruzie. Het is gewoon ontzettend log die IB, wil je echt iets voor mekaar krijgen moet je allerlei mensen mee hebben en ik denk dat binnen de IB ontzettend veel al voorgekookt is en dat het beleid in grote lijnen al vaststaat en dat je dat vrij weinig zelf kan beïnvloeden als lid zijnde. Veel werk- en eigen tijd: een halve dag (werk), plus de rest. Actief zijn in de bond kan positief (in functioneringsgesprek!) of negatief (te actievoerderig, krappe bezetting en je gaat dan weg) uitpakken: meestal positief. heeft u weleens om ondersteuning gevraagd bij kaderleden of ledenservice? (t.a.v. bovenstaande: hoe ver bent u toen gegaan (juridisch)) Vervoersbond (op laatste moment bij sollicitatiekwestie NS) Heeft u (ook) steun gevraagd bij andere organisaties? Welke? CAdH: Ellen Visser (luisterend oor en doorverwijsfunctie) Kan de bond iets voor u betekenen? Algemeen: rol van de bond bij psychologische test. congrespunt: Ledenservice uitbreiden tot adviesdiensten ook gericht op baan, studie en pensioen. Algemeen: Vindt u dat de bond moet werken aan gelijke behandeling? Jazeker. Je moet daar je nek voor uitsteken. Ik denk dat dat tot nu toe vrij weinig gebeurd, dat toch vrij vaak gezegd wordt van we willen niet ingaan tegen de traditionele leden, vaak gebruikt als vertragingsargument. Verhaal van Bé over positieve actie ("kan eigenlijk niet meer"): als LAK zijn we toen met hem daarover in discussie gegaan. Hij zegt dat ie voor positieve actie is, maar als je goed luistert dan hoor je 'hij is er helemaal niet voor'. ik vind dat heel moeilijk om op homoseksualiteit toe te spitsen, vaak is het van mensen helemaal niet bekend dat ze homoseksueel zijn, als ze ergens aangenomen worden. Dat is op zich ook helemaal niet ter zake doende. Het belangrijkste van wat je moet proberen te bereiken is een cultuur binnen een bedrijf en ook de bond waarin het heel vanzelfsprekend is dat mensen homoseksueel zijn, of dat mensen zwart zijn, of uit Turkije komen, of hetero zijn, en dat is er natuurlijk nog lang niet. Ik denk ook dat binnen zo'n organisatie als de IB : Ik ben ook geen mietjeuitspraak tekent de sfeer van de IB. Een aantal vrouwen werkt niet meer als districtsbestuurder in een district werken, ivm cultuur. Ook hier heeft de bond nog veel werk te verrichten. De Bond is al wel bezig: aantal vrouwen dat aangenomen is als bestuurder. Het is nog niet genoeg. Ze willen er gewoon niet aan dat oude garde minder invloed krijgt (zittende mannen niet voor het oog stoten). 'Terughoudende vernieuwing' Vindt u dat de bond een homo-emancipatiebeleid moet voeren? Wetgeving en arbeidsvoorwaardelijke afspraken worden gemaakt vanuit het gezinsdenken: kan heel nadelig uitpakken voor diverse groepen. Woon je samen met een partner van het andere geslacht dan kun je altijd nog trouwen. Verdergaande op de weg van individualisering mag er van de sociale wetgeving meer werk te maken. En daarbij niet bang zijn om traditionele kostwinner voor het oog te
stoten. Je hebt deze groep altijd (verleden) ontzettend bevoordeeld (dus minder loon mag, bvdm) Bedrijfscultuur veranderen. Campagne "alles is heel gewoon", hele positieve insteek. Multiculturele samenleving. Iets gaan doen tegen seksuele intimidatie (meldpunten, 1 het hoort niet 2 als je ermee te maken krijgt kun je ergens naar toe). Het discrimineren op basis van seksuele voorkeur is ook seksuele intimidatie. Kijken of het onder de ARBO-wet valt. Verbreden van het begrip seksuele intimidatie. Waar liggen evt. taken voor de bond: In CAO-onderhandelingen, voorlichting (ook mbt AIDS), individuele hulpverlening (via ledenservice of anders), vertrouwenspersonen, scholing, artikelen in personeelsbladen, rechtshulp ???. Bekend maken dat de bond daarvoor is. Voorlichting (aids): nvt, evt wel bij EHBO-cursus. Vertrouwenspersoon: goed, zeker ter inventarisatie binnen de industrie. Scholing: goed, staat iets over in scholingsmap voor ledenservice (tav seksuele intimidatie). Ook mbt pensioenen 70% gaat alleen op voor kostwinners. Bedrijfshomogroep: leuk, maar onrealiseerbaar en wat wil je ermee. Ik vind wel dat het een duidelijke plek binnen de bond zou moeten krijgen. Net zoals er een aparte vrouwengroep en die is ook nodig ook, binnen de bond bij H. Als jezelf niet organiseert en je gaat op bepaalde punten zitten, mannen doen het niet voor je gewoon. Je hebt heel duidelijk wel een functie. Of je die parallel ook zou kunnen trekken naar homoseksualiteit, er zijn wel een aantal specifieke belangen. Als je bedenkt dat er binnen de IB geen homogroep is, dan komt er bij H zeker geen. Binnen IB: Nuttig, zoals de LAK, die zit er toch wel bovenop. Bijv om kritisch te kijken naar hoe beleid bond in elkaar zit. Om concreet gestalte te geven van wat er achter het begrip individualisering zit. Hoe wetgeving en CAO's kunnen veranderen. Soort studiegroepje met een hoog homo-gehalte. En als je een hoger homoseksueel gehalte geeft aan seksuele intimidatie. Ik ben er een beetje dubbel in: je hebt een heleboel parallellen met andere mensen die buiten het doorsnee-gezin vallen en zou je ook best daarin kunnen organiseren (bijv het LAK) en aansluiten. Je kan voor iedere groep wel een clubje oprichten: wanneer is het clubje te klein geworden om een aparte groep voor te maken. Je hebt wel specifieke belangen. Ik weet niet of het de tijd is of er genoeg animo is om een pressiegroep op te richten. Verantwoordelijk: ja bij iemand in takenpakket stoppen: dan komt er veel sneller iets van de grond. Denk bijv. aan migrantenbeleid: helemaal ondergeschoven kindje bij de bond. wie kan nog meer helpen bij evt. oplossing (wat voor oplossingen)? zou je actief worden in een eventueel te vormen homo/lesbische groep in de Industriebond FNV?
Persoon/gegevens/kenmerken, levensverhaal, persoonlijke geschiedenis: Naam geboortedatum 2 febr 1962 man/vrouw vrouw leef- en woonsituatie, relatie (vroeger: getrouwd?), kinderen? In Haarlem geboren, daarna naar Amsterdam tot mijn tiende, toen naar Amersfoort (daarna nog 1,5 jaar sociaal-pedagogische academie), vervolgens naar Amsterdam. samenwonen met Mieke in Amsterdam. afkomst/etnisch-culturele achtergrond --> bij minderheden meer/andere problemen (cultuur/geloof staat het allerminst toe, soorten discriminatie) katholiek (niet echt streng) , vader werkte bij Fokker, moeder op diverse scholen
geboorte/woonplaats opleidingsniveau zie hierboven
Op of- aanmerkingen/evaluatie: aanvullingen: dingen die niet aan de orde zijn geweest, maar die dat moeten komen.
volgens U wel hadden
wat gaat er met het onderzoek gebeuren: uitleg als ik nog extra dingen wil weten, neem ik telefonisch contact met u op (evt benaderbaar voor vervolgonderzoek) goed wilt u meewerken aan een artikel in FNV-magazine over werk en homo's? ja ken je nog andere homo's waarvan je denkt dat ze wel mee willen werken (via wie benaderen we die)? Resp benadert ze. Ik stuur nog een vragenlijst na. Wil je die nog invullen? Ja wat vond u van de inhoud van de vragen en de manier van vragen (evaluatie van het interview)? Mensen bedanken voor interview: grote bijdrage, daar kunnen we als bond wat mee, etc.
Rapport toesturen
Respondent 3 Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever Duyvis BV, onderdeel van DE Nederland (utrecht) 1988 Akzo heeft Duyvis verkocht aan DE, volledige dochter Amerikaanse Sarah Lee werkplaats Alles in Zaandam (scheiding alleen de Zaan) omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste onderhoudsmonteur: gangbaar houden van alle machinerieen aangaande het draaiende gedeelte, zolang er geen draadjes uitkomen (anders werk elektricien). Zelf loop ik storingsdienst (twee ploegendienst: 06.00-14.00 en 14.00-22.00): buiten dagdienst om. Je bent op de werkbank bezig en dat kun je zo laten vallen en naar een klus toe. contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn. intern: binnen het bedrijf. werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) mavo, havo, mts, hts (niet af). Drie stages, waarvan een als onderhoudsmonteur. Maart 1985 gereageerd op advertentie voor om in de Zaanstreek: in juni kon ik aan de slag bij Duyvis. Daarvoor van alles en nog wat aan vakantiewerk gedaan (St Pancras: tulpen en kool) als er evt een promotie is binnen het bedrijf dan wil ik dat gewoon bekijken. Ik heb ook tegen collega's, omdat ook nou functies zijn verschoven. Mannen in overalls, ik heb zwarte armen tot bij wijze van spreken mijn ellebogen toe. Moet het er wezen, moet het je aanstaan om nou te zeggen ik ga de dag in kantoor doorbrengen dat zie ik niet zitten. Vervangend/Meewerkend voorman wel leuk. Doet dat zich niet voor, niet getreurd: dan hou ik gewoon mijn overall aan. functieniveau omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) werkplaats is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) Er is een gewone OR en een centrale or. Je zit met een landelijk concern, dus niet per bedrijf een aparte CAO, maar : Oude (Akzo, ACP) cao gecombineerd met DE koffie en grocery CAO. zelf actief in BLG (vroeger als secr, nu vz) grootte van de afdeling vier collega's als mechanische dienst (2 ochtend en 2 middag) + elektricien. 240 mensen in totaal, in vaste dienst. Voor febr 29 man in hele technische dienst, incl staf en administratie. Aantal mensen gaan weg (deels ww, deels aanvulling werkgever: totaal 92,5% van laatst verdiende loon: het is niet helemaal volgens de regels). Nu nog 25, en dat worden er straks nog minder. Mechanische werkplaats bestaat uit 12/13 mensen (echte collega's), 7/8 electriciëns (ook mee te maken), chef magazijn, inkoper. Je kent een hoop mensen van gezicht, omdat je als TD over het hele bedrijf heen komt. Het kantoor
wordt niet zo vaak betreden. Je kent bij naam ze van vroeger, maar d'r is daar zoveel verloop. Je weet ongeveer die zit daar en die daar en dat huist zich ergens boven de kantine. De rest zijn operators, machinebediendes, chefs van de afdelingen: daar heb je contact mee. verhouding mannen/vrouwen zestig. Rond de tachtig: het maggen er ook 100 wezen. Meestal (60) werken die vrouwen in de inpakafdeling (vroeger handmatig, nu met machines). Verder op kantoor, kwaliteitsdienst en bereiding (leesbanden: produkt wordt nagezien) Op TD werkte er 1 vrouw: heeft besloten om per 1 juni weg te gaan. Deels wordt haar taak vervangen (computer). Zelf had ze niet zoveel zin meer, de collega's om haar heen waren ook al vertrokken. Ze wil eigenlijk niks meer te maken hebben, zegt ze, zoals dat hier gaat bij Duyvis, nou dat is binnen de wandelgangen gewoon bekend, er wordt een hoop beslist, maar er wordt weinig gesproken met medemensen, maar dat is twee maanden achteraf. Voorbeeld over reorganisatieplan volgt: late presentatie. Eerst middenkader ingelicht, daarna OR en rest personeel. Ook voor TD plannen: nadere informatie komt niet van de bedrijfsleiding (hoe vangen we vertrek collega's op). Toezeggingen over tijdstip uitleg worden niet nagekomen: baantjes bleken vergeven. De tekst en uitleg moeten we nog krijgen. Eerst wordt gezegd het beleid is dat en dat, en als je er naar gaat vragen, mag je er eigenlijk niet naar vragen, want dat hebben ze nog niet uitgespit. Dat uitgespitte werk verschuiven ze gewoon. En dan gaan ze ondertussen kijken dat en dat moet toch wel ingevuld worden want die man gaat weg en moet toch een vervanger hebben. Veertien dagen van tevoren: we hebben er al weer eentje. Ga jij 's op die stoel zitten, leer jij 'm effe hoe ie moet werken en klaar. Een stukkie samenspraak met de persoon is er wel en dan is het een kwestie van mag ik nog even denken: we hebben liever vandaag het antwoord dan volgende week. Je kan het als dwingend ervaren. Je kunt wel een goed gesprek hebben met argumenten, maar als jij het niet doet, dan doet een ander het misschien: dan ligt aan jou de keuze. Ze zijn niet open naar de rest van je collega's. Vanuit directie uitleg naar collega's hoe het voor de rest wordt: weinig gezien. verhouding allochtonen/autochtonen heel mengelmoes. Op TD loopt een Marokkaanse jongen: elektricien. Die is eigenlijk gewoon volledig opgenomen. In eerst instantie kijken we van weerskanten de kat uit de boom. Op een gegeven moment vraagt een collega recht voor zijn raap: ga je nog op vakantie naar die zandbak van je vader toe? Toen zei die "dat zit wel goed hoor". Dan weet je ook gelijk waar je aan toe bent, en verder niks geen problemen. In de produktie moet je proberen met elkaar het werk vol te maken in een zo'n goed mogelijke sfeer, er zal wel eens wat onenigheid zijn tussen karakters, maar dat heb je met hollanders ook. Je hoort soms wel "die rot Surinamers die zijn te lui om wat te doen" ik zeg: je ken wel gelijk hebben, maar als jij je dag niet hebt, ben je ook niet vooruit te slaan. hiërarchie/opbouw bedrijf M.b.t. nieuwe functie bij reorganisatie: je moet nieuwe baantje bijna wel nemen. Chef verdeelt werk: die doet dit, die dat. En als je hulp nodig hebt dan hoor ik het wel.
Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') ja (?) concurrentie/samenwerking tussen werknemers We houden wel van een lolletje en een grapje. Voorbeeld over collega die afscheid neemt. Oude chef kon dat niet zo waarderen. Je helpt elkaar. Gezellig, hulpvaardig en collegiaal.
Homoseksualiteit en werk: Discriminatie (onderkend?): bekendheid op het werk van respondents homoseksualiteit Niemand ooit verteld op het werk. Misschien dat een paar het vermoeden, maar naaste collega's heb ik er nooit over gehoord. Een stukkie verlangen, hobby is gewoon in travestie, schijn ik in een flits opgenomen te zijn voor Glamourland en stond het op tv een maand daarna. Verder heb ik het programma niet gezien. Maandag/collega: was dat jij met je porem op de tv? Niet dat ik weet, maar misschien dat iemand anders het weet, want van andere mensen weet ik ook, "die lijken sprekend op jou", dan heb ik gewoon gezegd: dat is een dubbelganger: zo kom je er onderuit.* Waarom niet verteld? Andere homoseksuelen binnen het bedrijf, waarvan ook eentje een voorliefde heeft voor travestie (gesignaleerd en herkend in zaandam en A'dam) dan ben je het mikpunt van spotterij. Tenminste dan wordt er wel eens met je gespot. Zelf doe ik er dus niet aan mee. "Ik ken die mensen ook, en dan laat je dat gewoon stil. En ik heb er voor de rest geen moeite mee dat zij het niet weten en zij hebben er geen moeite mee dat ik nog rustig alleen woon. Ze vertellen wel van 'wanneer komt er nou een keer een vogeltje in vliegen'. 'Dat zie ik vanzelf wel een keertje, het nestje is gebouwd en deuren staan open, gewoon open laten en vrij laten. Als het bekend was zou jij op dezelfde manier om kunnen gaan met hun: Ja, gemakkelijk. Zij zouden eerst even kijken, maar dan kun je gewoon zeggen, ik ben al tien jaar je collega ben ik in die tussentijd zo veranderd. Mijn gevoelens zijn de afgelopen drie, vier jaar bekend geworden. * Van tv, 50 seconden spot, 0,5 seconde in beeld, toevallige opname van iemand die net heeft zitten kijken, dat ze je dan herkennen. Op dat moment kun je welk door de grond zakken. Omdat je het altijd geheim gehouden hebt, en nou jouw geheim hebben ze ontdekt. Wat zijn de gevolgen? Dat flitst er dan door je heen. Ik heb toen gezegd dat kan mijn dubbelganger wezen. Ik heb er eentje in Amsterdam, Nunspeet en Eindhoven rondlopen, aldus mensen die mij kennen. positieve/negatieve ervaringen : * discriminatie (leg ook link met discriminatie op basis van sekse: waarop wordt gediscrimineerd? dubbele discriminatie) Twee, open collega's (op produktie-afdeling (bereiding) 'ze hebben het wel naar hun zin' een moet gedwongen worden om vakantiedagen op te maken. Een is 62 en de ander ook eind vijftig, beiden wonen alleen): niet iedereen is ervan gecharmeerd: Mensen vermijden of ze spotten er achter hun rug mee om. En wat ze achter mijn rug om doen weet ik niet. Ik probeer gewoon eerlijk te benaderen en niet met dingen te koop lopen, waar misschien anderen mee gekwetst zijn. Zij vertellen ook niet 'hoe' zij het doen en dan hoef ik ook niet vertellen hoe ik het doen. Spotten: in taalgebruik, schelden nog niet, meer in taalgebruik. "japie met zijn handtassie" (nichterige stem en gebaren), soms ook naar hem toe. Ik heb ze (twee andere homo's) het niet verteld. Misschien dat ze het nou ook weten, er wordt wel wat gepraat, dat weet ik voor de rest niet. Voor mezelf houd ik het stil. Als zij het een keertje te weten komen, dan hoor ik het wel als zij erover willen praten. "GAK-dag" N.a.v. grapjes: "moet het nou zo: het zijn ook mensen. Of je laat het aan je voorbijgaan. Het is mijn zaak niet, dat moeten zij onderling uitpraten. Geen druk om zelf grapjes te maken" Vrouwen: nee niet gediscrimineerd: bijna iedereen in bedrijfskleding. Je ziet weleens mensen kwaad wegstormen.
* reacties/gevolgen (treiterijen, twijfel ('grapjes'), versluierd, geweld, complimenten (ook positieve dingen noemen) Het gaat weleens over homoseksualiteit, dat laat ik dan over me heen gaan. 'Bijv. die televisiesterren dat zijn toch allemaal van die rare potten bij elkaar'. Leuk te weten, denk ik dan bij mijn eigen en ik heb een broodje en ik eet rustig verder. Er worden ook wel grappen over gemaakt, soms half serieus. * gedrag collega's, directe chef, PZ, OR en evt. vertrouwenspersonen * vragen naar ervaringen bij sollicitatie en promotie geen vragen, alleen over relatievorm: getrouwd, gescheiden, samenwonend, of vrijgezel (resp. woonde ten tijde van sollicitatie bij zijn ouders) * oorzaken discriminatie volgens respondent * sero-positief/AIDS ('homoziekte') en (voor)oordelen Wordt eigenlijk nooit over gesproken. Geneeskundige Dienst (intern) heeft foldertjes over AIDS en AIDS binnen het bedrijf. * oplossingen voor evt. problemen/discriminatie. Wie zijn verantwoordeWaar kunt u met uw problemen terecht?
lijk/wie moet wat doen.
Discriminatie (wellicht niet onderkend?): hetero-normen: --> "onzichtbare werkdruk?" * mogelijkheden om te praten over eigen manier van leven Ze vragen er wel naar (weekend), maar je hoeft ze nooit de hele waarheid te vertellen. Voorbeeld: Ik heb een feestje gehad in A'dam, maar je hoeft ze toch niet te vertellen waar je geweest bent. Ze hoeven mijn privé-leven ook niet te weten. "Ik ga naar Londen toe, met een paar kennissen", "maar je bent met je vriend gegaan?" Ja. "halve waarheid?" Ja. Onwaar heb je niet gesproken, en alle informatie heb je niet gegeven. Dat hoeven zij niet te weten en als ze meer willen weten dan zeg je dan ga je de volgende keer toch ook mee. Dan benen zij snel uitgeluld en ben je er mooi van af en zoeken ze iemand anders op.
* kun je je uiten en contact maken (vertellen, kussen bij verjaardag/nieuwjaar, dus ook fysiek) zoals je zou willen (samenhang met homoseksueel zijn?) Ik kan helemaal mezelf zijn op je werk. Ik heb een heel goede relatie, mijn ouders weten ervan en de rest van de broers en zussen weten het ook. En voor de rest je houdt het stil en dat zeiden ze ook 'je bent zoals je bent'. Je bent gewoon behulpzaam naar een ieder toe, je bent vlijtig, noem maar op, dat is niet verandert sinds je er achter gekomen bent je hebt deze gevoelens die had je misschien toentertijd al toen je solliciteerde maar wist je nog niet hoe je ermee om moest gaan. Iemand gevonden met wie je erover kan praten, ja begint dat zachtjes aan te ontwikkelen. Je wordt misschien zelfstandiger, zelfverzekerder. Dat groeit ook mee binnen het bedrijf. Ook de situatie in de ma verandert als je goed bent kun je mee veranderen, als je star en stug bent blijf je misschien achter zitten. * heb je het gevoel je te moeten aanpassen ervaringen hoe ervaar je bedrijfsuitjes (mee: partner, echtgenoot, niemand?) Weleens broer meegenomen. In brieven partner. Zelf nooit zoveel zin in. Weleens concertkaartjes (sponsoring via DE) geregeld voor vriend en kennis.
aanwezigheid naaktfoto's (m/v) Ja, de beroemde net-niet-naakt kalenders. Maar met de nieuwe wetswijzigingen van onlangs november werd je wel verzocht die weg te hangen. De chef wist dat de kalender in het washok hing en die verdween inde prullenbak. Een schrijven vanuit Utrecht aan het hoofden van de bedrijven toe, en die verspreidt dat dan weer door, dat ook iedereen er gevolg aan geeft: geen uitnodigende dames. Je hoort je ook aan de wet te houden. Wat is aanstootgevend? In Zandvoort zie je het volop. Resp heeft zich niet gestoord aan posters. hoe worden vakantieperiodes bepaald? Mijn collega's hebben schoolgaande kinderen: als jullie in juni, juli en aug. willen, dan ga ik wel in september prima toch, dan is het a een stukje goedkoper en b een stuk rustiger. hoe worden ploegendiensten samengesteld? Niet echt over gehad
Formele regelingen: wat staat er over in de CAO (hoe zijn de arbeidsvoorwaarden, heeft de respondent enig idee?): Ik en mijn vriend we leven vrij en zelfstandig. In CAO staat partner, niet meer man/vrouw. Afhankelijk van het inkomen van je medemens, vriend is net gepensioneerd. * heeft u weleens bijzonder verlof aangevraagd bij overlijden of festi- viteiten? Nee, dan neem ik een vrije dag. Als partner overlijdt: Meestal hou ik genoeg vakantiedagen over, ze hebben het toen niet geweten dus ze hoeven het nou ook niet te weten. Ik ken gewoon een paar vrije dagen hebben, doorgaans is het geen punt. "Maar ze weten niet dat jij een partner hebt" Je zou het moeten vertellen of je moet bij wijze van spreken met een staalhard gezicht kunnen zeggen dat je zus is overleden of noem maar wat. Nou, tenzij ze op een gegeven moment de krant gaan napluizen dat mijn zus in Den Haag woont en dat er daar geen rouwadvertentie in staat, of hierzo. Als je dat met een staalhard gezicht weet te vertellen, dan zit jij met het probleem van ik heb die mensen voorgelogen, maar dat is misschien ter zake, doet er niet toe, want je hebt wel heel andere dingen aan je hoofd. Maar wie dan leeft wie dan zorgt.
* hoe wordt uw pensioen geregeld (partnerpensioen?) nee dit en dit staat in de CAO (per respondent van te voren opzoeken): komt zoiets weleens voor? is er een (actief) anti-discriminatiebeleid? Een voorkeursbeleid. Ongewenste intimiteiten bij de geneeskundige dienst en als je je hart wilt luchten kun je terecht bij de sociale commissie van de OR. Gevolgen met directie bespreken en kijken of we een oplossing kunnen vinden. Zelf nooit geweest. Problemen op de vloer probeer ik met de persoon zelf of de chef uit te praten. Problemen binnen homoseksualiteit op de werkvloer: ze weten het van mij nog niet, dus ik heb er ook geen ervaring mee. Seksuele intimiteiten: sinds de wetgeving daarop toegespitst is hebben mensen daar enige kennis van zaken van opgenomen. Het is ook gewoon aan het slachtoffer zelf: wil ik er met die mensen over praten. Vaak is het zo dan moeten ze het eerst zelf verwerken, pas na twee, drie jaar komt het er een
beetje uit. Ongewenste intimiteiten op bedrijf?: Ja, Waar niet? Tis ook gewoon van de persoon van wie, wie voelt de ene hand op zijn schouder aan dan de ander een klap op zijn kop. Zelf last: nee. Niet opdringerig, maar wel van 'kun je effe achteruit gaan, dan kan ik rustig werken. houding management geen idee. Chefs doen meestal niet mee aan dat soort spotten. Ze hebben wel een beetje een voorbeeldfunctie (itt tot hardrijdende politie). Chef zegt wel eens een keertje: 'dat hoef je zo niet te doen'. Meestal is iedereen rustig als de chef er is, en begint het als ie weer weg is. Zichtbaarheid: hoeveel homo's ken je binnen het bedrijf en op welke posities? de genoemde twee. Nee, maar iedereen houdt dat voor zich en als ze er misschien wel mee te koop lopen, ik heb eigenlijk nog niet bespeurd mensen die er openlijk mee rond lopen. Kijk, je probeert misschien hier een normaal leven te leiden en de ene zegt van nou ik heb een ring om omdat de wereld wil dat ik getrouwd ben maar eens in de week deel ik het bed met een vriend. Nou, dan zeg dat moet die persoon voor zich weten, dat is zijn leven, niet het mijne. aanwezigheid wel/niet openlijke homo's op gezichtsbepalende functies in het bedrijf.
Houding t.o.v. (zijn/haar) homoseksualiteit/persoonlijke en sociale identiteit: ideeën over eigen seksuele voorkeur Na puberteit zat ik met een hoop vraagtekens. Hoe of wat ga je ermee om. Totdat je op een gegeven moment de durf hebt genomen om ergens heen te gaan. En dan gaat daar een stukkie wereld voor je open. Het is ook allemaal een stukje onzeker voor jezelf. SM-zat er ook mede bij mij in. Via bladen kom je dan ook bij contactclubs, en dat soort dingen meer. En daar heb ik gewoon die man dus ontmoet, en heb ik gewoon mee kunnen praten en zachtjes aan na een tweede of derde keer zie je elkaar daar weer. En het begon eigenlijk te klikken en sindsdien is het eigenlijk zo gebleven, ja samen ontwikkel je je dan verder. Hij was Engelsman (sinds 0,5 jr in A'dam). Ik kwam daar op mijn 27ste. Het is ook een stuk drempelvrees. Van huis uit heb ik altijd een stukje verlegenheid gehad. Nou dan moet je dus eerst die verlegenheid zien te overwinnen, voordat je de moed hebt om iets te ondernemen. Van het een komt het ander. Als je je eigen d'r happy in voelt probeer je het nog een keer, als het tegengevallen is dan ik zit hier wel weer rustig thuis voor de tv, ik heb mijn hobby's en ik zit hier wel goed bij wijze van spreken, totdat het weer begon te knagen. Dan probeer je toch maar weer ergens aanknopingspunten te zoeken. Geen relaties of seksueel contacten.
De eerste die goed met mij overweg kon, daar klikte het gelijk mee, waarom zou je het eigenlijk opgeven als het nog steeds naar wens is. Het is voor mij gemakkelijk als je zegt ik heb een goede relaties met een paar dames die als je zegt, als je volgende week iemand tegenkomt, het zou de ware Eva weleens kunnen wezen, dan ben ik daar ook gemakkelijk in, dan gaan we het daar maar eens proberen. In samenhang, in wederzijdse eerlijkheid van je hebt je eva en je adam, daar zit ik gewoon tussen in. Ja, als je dat van die weet, die bij mij is, dan moet dat kunnen. Bi? Ja, dat zit er zeker in. Er komt er misschien eens eentje binnenwaaien, nou het huis staat er, het nestje is er en je zegt je kunt er mee leven nou niks geen punt, je kunt het zo indelen: ieder zijn vrijheid en regelmatig contact gedurende de week, wie zal het zeggen hoe het zich gaat
ontwikkelen. coming-out bij/naar wie? ouders, en broers en zussen weten. Naar mijn ouders toe in eerste instantie vrij schokkend. Ze wisten wel wat, dat het eigenlijk niet helemaal zoals ze gedacht hadden dat het wezen was. Ze wisten nog niet of ze dat zou lukken. Er was thuis wat voorgevallen (incident niet toegelicht) en dan moest het verhaal op tafel komen en dan ben je eenmaal bezig, dan kun je het beter maar helemaal vertellen, als je nou dit stukje vertelt, en over een half jaar moet je dat stukje en dat stukje invullen, voordat je eindelijk de hele puzzel rond had. Mijn ouders waren daar nogal beduusd van. Dat heeft dan ook zijn verwerkingstijd nodig. Met mijn ouders heb het wat langer geduurd als bij mijn broers en zussen, die leefden al met het verschijnsel, maar of zij alles weten van mij weet ik niet, maar de hoofdzaken weten ze wel en daar hebben ze niks geen moeite mee. Er is ook wederzijds contact geweest tussen mijn vriend en de rest van de familie, ze kennen de man, ze hebben een indruk van hoe ie is en ze zeggen ook van als jij er gelukkig mee ben dan zijn wij gelukkig voor jou dat jij iemand gevonden hebt met wie jij je problemen kan uitpraten. En vanuit dat standpunt uit heb je toch wat op weten te bouwen. 'In dat antwoord respecteer je dan je ouders en zij respecteren mij, en we hebben nog steeds een goede band met mekaar.' ga je weleens uit in het homocircuit (waar?) Homobars, vind ik een stukje ongezelligheid. Ik zie liever een x-aantal dames bij, dan is het een veel gezelliger atmosfeer dan al die mannen bij elkaar wat doe je met je homoseksualiteit? travestie meelopen op Roze Zaterdag ja, afgelopen jaar, in SM-pakje en rode striemen (lipstick) op de rug. Zelf niet echt van genoten: niet van de stoet gezien. participatie in de homobeweging nee lezen homobladen SM: massad. Soms kijk je in sekszaken en dan denk je dat is interessant, dan koop je dat.
Rol Industriebond FNV bij homoseksualiteit: Persoonlijk: bent u actief (kader)lid van de Industriebond FNV? secretaris BLG, in districtsraad, in centrale ondernemingsraad. Het is een stukkie liefhebberij. Het is vaak meer lood om oud-papierwerk (leuke contaminatie!) Waar doe je het voor? Voor 15 geïnteresseerde leden, van de 100 binnen de fabriek, jij hebt er wel zin in. Die 15 moeten beslissen over zaken die 260 aangaan, want zo ligt dat gewoon. Ik heb er gewoon aardigheid in dat ik dat werk kan doen. Dat geeft jezelf ook weer een stukje kennis, via cursussen, een stukje zelfstandiger worden. Je groeit erin, je krijgt meer zelfvertrouwen, je bent ergens mee bezig. - beetje afgeven op passieve leden Nog niet in de OR. Wel groet kans dat er bij de komende verkiezingen, jan 96, een plaatsje voor mij gereserveerd wordt. Nu pas klaar met de kaderopleiding van de IB. heeft u weleens om ondersteuning gevraagd bij kaderleden of ledenservice? (t.a.v. bovenstaande: hoe ver bent u toen gegaan (juridisch))
via db-er over zaken/problemen die in het bedrijf spelen in overleg met medemensen uit BLG en OR. Dat formuleer je dan aan districtbestuurder of hoofdonderhandelaar in Utrecht. Heeft u (ook) steun gevraagd bij andere organisaties? Welke? nvt Kan de bond iets voor u betekenen? Algemeen: Vindt u dat de bond moet werken aan gelijke behandeling? Ja, maar in zoverre, zoals bij allochtonen, voorkeursbeleid of discriminatiebeleid. Als er mensen zijn die voor hun eigen gekozen hebben: ik wil dus gewoon als normaal persoon behandeld worden, zonder dat ze weten dat ik homoseksueel zijn (ben), als ze dat weten dan is het vroeg genoeg. Moeten ze daar een aparte behandeling voor neerzetten. Als mensen van tevoren uitkomen van ik ben homo, dan is dat jou uitkomst. En je wordt daarom niet toegelaten, dan kan ie nou naar de wet toe zeggen ze discrimineren me niet, maar dan is het ook wie staat er naast jou bij de sollicitatie. Bij mannen en vrouwen: Met gelijke kansen en rechten is niets mis. Meer vrouwen in hogere functies dat wordt wel nagestreefd door DE, maar personen moeten er wel zijn die die functies willen hebben, en als er alleen maar mannen zijn dan moet je een keus maken uit een man. En als de vrouwen zich er dan niet voor willen of durven geven, dan moet je ze niet tegen hun zin op z'n stoel zetten. Vroeger hoofd inpak een vrouw (stelde zich op als 'directrice'), nu een man (kan met iedereen opschieten, vloer en hogere directie: moet je die dan gaan verplaatsen naar een vrouw toe, omdat je perse een vrouw op die stoel wil hebben, die niet precies weet wat haar mogelijkheden zijn en wat de mensen van de vloer van haar denken). Je loopt gewoon met de ma mee, je schopt tegen het beleid op: je moet meer mogelijkheden creëren. Creëer je mogelijkheden: willen mensen ze niet aanpakken. Waar ben je dan mee bezig: je eigen een hoop werk op de hals aan het halen, hoor. Vindt u dat de bond een homo-emancipatiebeleid moet voeren? Dat zou een lastige wezen. Wil je mensen uitdrukkelijk laten uitkomen voor hun eigen privéleven? Moeten een stukje flexibel wezen, tot zover mag je alles van me weten, maar dan is het privé: dat stukje moet je gewoon respecteren vind ik. Stel je gaat expliciet bepaalde doelgroepen ondersteunen, dan weet je gelijk uit welke doelgroep je komt. Dan is het een kwestie van een stukje privéleven en daar zit je dan gelijk al bovenop. Een stukje positieve discriminatie dat ook tegen je gebruikt kan worden. Het is maar net hoe je jezelf daarin voelt, en hoeveel steun wil je daar zelf aan hebben. Misschien zeg je ik een dusdanige grote mond of ik ben zo zelfstandig, wat zij allemaal voorschrijven: ik weet me eigen best te redden. Het is leuk en aardig dat ze dat willen ondersteunen voor de zwakkere mensen, dat is prima, maar ik red me zonder, bij wijze van spreken. Voor zulke mensen, die weten zich altijd te redden, ... 'onder dat naamkaartje wil ik perse vallen' omdat ze dan een betere positie krijgen: het ken ook tegen je gebruikt worden. Nut voor bepaalde mensen of juist negatief?: ik denk meer in de huidige ma een beetje negatief zal wezen. Je hebt een dusdanige keuze in mensen, 400000 werklozen. (resp gaat niet-bedoelde kant op). Taken voor bedrijf?: Hoe sterk zijn de slachtoffers zelf? ze kennen alles tegen me zeggen, ik heb een olifantenhuid, het deert me niet. Voor die mensen heb het weinig zin. Dan kan hooguit de directie zeggen tegen de persoon die er de spot mee drijft: het zijn mensen en gedraag je ernaar anders ben jij eigenlijk het grootste beest hier binnen het bedrijf (resp heeft geen idee of dit weleens gebeurt) Waar liggen evt. taken voor de bond: In CAO-onderhandelingen, voorlichting (ook mbt AIDS), individuele hulpverlening (via ledenservice of anders), vertrouwenspersonen, scholing, artikelen in personeelsbla-
den, rechtshulp ???. Bekend maken dat de bond daarvoor is. reactie op woorden: vertrouwenspersoon: kan nut hebben, moet wel vertrouwelijk kunnen zijn (niet inlichten chef). Je kunt beter proberen het uit te praten op het bedrijf zelf. Je ken misschien hooguit zeggen vanuit het hoofdkantoor: dit zijn misschien wegen tot een stukje onderhandelen, een stukje sterker worden. We kunnen wel van hieruit dwingende posities innemen, maar daar ben jij dan vaak het slachtoffer bent, omdat jij de mindere bent. Daar moet je voor uitkijken. Het slachtoffer moet je wel proberen te steunen om haar of hem steviger in de schoenen laten staan. Als je mensen zelfbewuster maakt, dat kan geen kwaad. Maar het is ver weg: die afstand naar A'dam. Op 12 districtskantoren 12 mensen, dat is teveel. Of onderbrengen bij de bestaande situatie, en wetende het budget van de IB, dat is al krap, dan wordt het al een heel kluit werk om het in goede banen te leiden. Misschien een stukkie raadgeving op papier te zetten, en kenbaar maken via het magazine, dat die mogelijkheden er zijn voor brochures, of wat dan ook, evt met geneeskundige dienst, evt samen brochures op zetten. in hoeverre daar respons op gegeven wordt is afhankelijk van de persoon (resp maakt vgl met incest). Beleid mbt allochtonen is genoemd in kaderopleiding. Homoseksualiteit is niet aan de orde geweest. Een hoop mensen weten wel dat het bestaat. wie kan nog meer helpen bij evt. oplossing (wat voor opl.)? zou je actief worden in een eventueel te vormen homo/lesbische groep in de Industriebond FNV? Als die mensen onderling met elkaar steun kunnen krijgen niets mis mee. De IB heeft 2/300000 leden en je gaat een groep oprichten en je hebt misschien 10 of 15 die er actief in deelnemen. Dan lopen er misschien nog een duizend of 2 rond en die vang je toch nooit. Zelf actief?: In eerste instantie houd ik de boot nog af omdat je er zelf nog niet open voor uitkomt, ook binnen het bedrijf, dan hoeven ze het daar ook nog niet te weten bij wijze van spreken, dat is misschien net hoe je zelf het plaatje ingevuld hebt. Wat dat betreft hou ik nog mooi een stukkie privéleven over hiero.
Persoon/gegevens/kenmerken, levensverhaal, persoonlijke geschiedenis: Naam geboortedatum 14 april 1962 man/vrouw leef- en woonsituatie, relatie (vroeger: getrouwd?), kinderen? afkomst/etnisch-culturele achtergrond --> bij minderheden meer/andere problemen (cultuur/geloof staat het allerminst toe, soorten discr.) RK-opgevoed. Vanaf 12 jaar was het vrijblijvend, daarvoor braaf met vader en moeder naar de kerk toe. Ze hebben mooie gebouwen, maar ze zien me niet meer in de kerk. geboorte/woonplaats Alkmaar, in 1966 naar St Pancras (wonen ouders nog steeds), in 1986 naar Assendelft opleidingsniveau mavo, havo, mts en hts (niet afgemaakt).
Op of- aanmerkingen/evaluatie: aanvullingen: dingen die niet aan de orde zijn geweest, maar die dat moeten komen? nee
volgens U wel hadden
wat gaat er met het onderzoek gebeuren: uitleg als ik nog extra dingen wil weten, neem ik telefonisch contact met u op (evt benaderbaar voor vervolgonderzoek) wilt u meewerken aan een artikel in FNV-magazine over werk en homo's? er mag anoniem geciteerd worden uit het interviewmateriaal. ken je nog andere homo's waarvan je denkt dat ze wel mee willen werken (via wie benaderen we die)? nee vragen over schriftelijke (na te zenden) vragenlijst. is goed wat vond u van de inhoud van de vragen en de manier van vragen (evaluatie van het interview)? Mensen bedanken voor interview: grote bijdrage, daar kunnen we als bond wat mee, etc.
Respondent 4 lees ook bijbehorende brief
Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever Trouw Nederland, Putten, fabrikant van premixen voor de mengvoederindustrie (geconcentreerde mengsels gaan naar coöperaties). Dit zijn halffabrikaten voor veevoer. werkplaats Putten, rand van de Veluwe omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste kwaliteitsdienst: binnenkomende goederen bekeken wij en de uitgaande goederen (de premixen die weggaan). Echte analytische werkzaamheden werden door het lab. boven gedaan. Visuele waarnemeing en simpele analyses deden we zelf. Werk voor een groot deel in de fabriek. Voornamelijk werkte ik op onze eigen afdeling (hoofdgebouw), want daar kwamen de chauffeurs. Daarnaast werkten we op de fabrieksplaats en op de fabriek zelf. De ene week hadden we uitgangscontrole (produktiecontrole), de andere week ingangscontrole. Dat wisselden we om, werk minder saai. Uitgangscontrole deed je mn bij ons zelf. In de fabriek haalde je een bak met allemaal monstertjes van wat gemaakt werd en die kon je gewoon binnen bekijken, waar het lekker warm was. Inkomende goederen was meestal buiten of in de fabriek. Wij hadden geen controletaak, wij waren niet produktieleider (daar was de voorman voor). Wij konden wel ingrijpen (onafh. positie kwaliteitsdienst) Iedere medewerker had zijn eigen verantwoordelijkheid. contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn.) Meeste contacten met colllega's en met inkoop. Wij zijn zo'n tussenschakel tussen alles. Dat is het leuke en het vervelende van onze afdeling. werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) historie (niet, behalve vakantiewerk) nu: proberen te werken via uitzendbureaus functieniveau omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) Was er wel, niet bij betrokken. Aantal keren bij elkaar, niet vasak. Vijf mensen zijn dat maar. Ik weet niet hoe deze functioneert? Ik heb er nooit wat over gehoord. Arbo-commissie is zelfs afgeschaft. Geen emancipatiecie of vertrouwenspersoon seksuele intimiteiten. grootte van de afdeling In Putten, Trouw, twee fabrieken zijn er. Grote fabriek heeft twee ploegen, kleine fabriek één. 30 mensen in fabrieken. 70 overig: lab (20 mensen), speciale produkten, logistiek, adm, vertegenwoordigers kwaliteitsdienst (4/5 mensen): 2 bij recepturen (kijken of samnestelling oke is) , een collega, en chef.
verhouding mannen/vrouwen In fabriek nul. Wel een keer twee uitzendkrachten, maar die moesten emmers dichtmaken. Een meisje in de eigen dienst. 30 a 40 % is vrouw. Mannenberoep? Eigenlijk vind ik het niet relevant of het een man of een vrouw is. Vrouw zou prima kunnen functioneren in mijn baan. Mijn hoofd kw. is een andere mening toegedaan omdat er soms iets fysieks bij komt kijken, bijv. het dragen van de bak met monsters. En dingen tillen (zakken van 25 kilo). Maar dat ziet ie als snel iet s van mannen. En het contact met chauffeurs, heel sporadisch krijg je een vrouwelijke chauffeur. Mij interesseert het geen moer. Dat is niet relevant, mijn collega ook niet. Op het terrein beginnen ze te joelen. Als ze het zien, dan zitten ze allemaal vanuit de fabriek te kijken: joelen of fluiten, afh. van wie het is. Als daar een vrouw zou staan, komen al die chauffeurs, hoe gaat dat? Flauwekul, want volgens mij komen chauffeurs wel meer vrouwen tegen, bijv. bij de douane. Vrouw in fabriek? Dat speelt ook mee. Speciale produkten gingen doelgericht de fabriek in: een beetje bitcherige vrouw, ik mag dat wel, die bijt tenminste van zich af en daar zeggen ze ook niks tegen. En een vrouw van 50, en die loopt er al sinds jaar en dag, en is van de huishoudelijke dienst. Maar dat is natuurlijk niet anntrekkelijk voor hun. Zou een vrouw er kunnen werken (op fabriek)? Ik vind dat afhankelijk van wat voor vrouw het is. Als het een hele potige tante is dan zou dat kunnen. Dat heeft met je fysieke gestel te maken. Ik zou niet kunnen werken op de fabriek. Ik denk dat het puur fysiek is, waarop je zou selecteren, en niet zozeer of ze vervelend tegen iemand zouden doen, ja dan nee. Ze zouden nog wel proberen haar uit de tent te lokken - zo zijn ze nog wel net, maar dat vind ik niet erg - nee voor de rest denk ik niet dat ze iets zullen doen. Voor mij is dat voor 100% meegevallen. Dan zou ik het zelf ook hebben gemerkt, want het onderscheid tussen mij en een vrouw is op dat vlak opeens niet meder zo groot geworden, omdat ik toch ook een ander iemand ben dan de gemiddelde die daar rondloopt. Het gaat vooral om sde fysieke kracht, dat is het meest belanmgrijke in de produktie. Maar ik weet neit hoe het is als je daar werkwlikjk werkt in zo'n groepsverband. Als je je werk gewoon doet en lak hebt aan alles, dan gaat het wel. Natuurlijk hebben ze het weleens over vrouwen, en zulke ongein. Dat gaat echt heel erg schuin. Dan hebben ze het echt over het geslachtsdeel van de vrouwen, wat je er mee kan doen, pure opschepperij: je groot houden t.o.v. de rest. Ik spreek nu over de voormengerij: een paar groot doenerij, grote deel is stil en mak. Vooral bepaald door de produktieleider (hoofd voormengerij): die probeert zich helemaal groot te houden. Ik ben er heilig van overtuigd dat hij zelf ook homo is. En dan denk ik 'sneu'. Door zijn doen en laten: het absurde overdreven macho-achtig gedoe, je mannelijkheid tonen (grote verhalen). En tegelijkertijd als ie met mij alleen is, of op de afdeling dan lijkt ie opeens heel anders, dan lijkt het alsof er veel van hem afvalt en dan zoekt ie steeds oogcontact met me of met die andere jongen en, dat is dan misschien een vooroordeel weer van mijn kant uit, en zijn hele mimiek (bij de Soundmixshow zou ie prima door kunnen voor Frank Govers, buiten de fabriek). Met mijn eigen collega heb ik het er wel over gehad. verhouding allochtonen/autochtonen wel bij uitzendkrachten. Een buitenlander: Turks of Marokkaans. Geen idee eigenlijk. Pas geleden moesten we invullen waar je ouders vandaan komen. hiërarchie/opbouw bedrijf Iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkkhij\ed en daar wordt ie ook aangehouden of ie wil of niet, ook produktiemedewereker. Wij hebben een heel platte structuur er is eigenlijk geen echte hiërachie.Dat is het hele gekke, we hebben dan een hoofd kwaliteitsdienst en een hoofd produktie. In een organisatorische lijn zitten ze op gelijk niveau., op functionele niveau zit hoofd produktie boven h. kw.. Maar dat is het. Want dat hoofd produktie zit in het managementteam. Dat is wel heel erg plat. Voordeel: dat het heel snel gaat. Nadeel: bemoeizucht vanuit de directie. Je wordt zo langzamerhand de loopjongen van de directie. Wij kunnen alle rotte dingen tegen de fabriek gaan zeggen.
Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') Eerste indruk is heel erg leuk. Mensen zijn heel erg vriendelijk, zeker in de fabriek, daar is zeker geen rottigheid. Dat functioneert allemaal prima met elkaar. Het contact is goed, niet steken onder wateer of iemand onder uit halen. In het hele bedrijf valt het wel mee. Alleen het managementteam is niet te vertrouwen: men breekt elke belofte die men heeft gemaakt, m.n. hoofd produktie. Heel veel blabla zeggen en als het erop aankomt gebeurt er echt niets. Dit gebeurt om mensen tevreden te houden. concurrentie/samenwerking tussen werknemers Samenwerking met directe collega: absoluut geen concurrentie.
Homoseksualiteit en werk: Discriminatie (onderkend?): bekendheid op het werk van respondents homoseksualiteit Zeker in het begin wist ik niet hoe ze (fabriek) zouden reageren: positief of negatief. Dat is natuurlijk ook nogal wat. Hoe ze reageren. Je moet ze de kost geven die negatief reageren. (Daarom niet gesproeken over gedrag chef produktie). Zoals het nu is, kan ie zich wel handhaven. Voor dat ik daar kwam, weet ik niet. Ik denk dat het toch een beetje met mij te maken heeft gehad, omdat ik daar geweest ben, dat ze er toch anders over zijn ..., als ze er uberhaupt al een mening over hadden, dat betwijfel ik ook altijd. Iemand zei bijvoorbeeld: je bent de tweede die ik ken. Alsof ik een of andewre zeldzaamheid ben, of een uitstervend ras. Bij ons in de afdeling hebben ze dubbel gelegen toen ik dat vertelde dat ze dat zieden. Wat is dat nou weer voor opmerking. Ja ze komen er niet mee in contact. Maar, omdat ik daar heb gelopen, denk ik dat het wel mee zal vallen omdat ze toch zien dat het helemaal niets zegt over wie je bent, ja wel over wie je bent, maar niet hoe je functioneert. Geaardheid heeft niks met functioneren te maken. Twee dingen: volgens mij dachten ze het al (ik ben wie ik ben, het is gewoon heel veelzeggend hoe ik reageer op bepaalde dingen in de fabriek op bepaalde opmerkingen: dat was eigenlijk al lang bekend, stelletje schijnheilen, want dan loop je weg en dan ben je uit hun gezichtsveld en dan beginnen ze opeens te roepen 'Joehoe', voor dat ik het zie dan loop ik gewoon door, stelletje kinders, maar dan weet ik al lang hoe laat het is, dat maakt me dan gewoon ook niet uit hoor, het heeft me werkelijk geen ene moer gedaan: want ik ga er gewoon weer hup leuk naar toe. En zo rot ben ik dan nog: ik ga er expres naar toe. En die zijn dus aan mij collega gewoon gaan vragen is ie het nou of niet. Die heeft toen gezegd dat moet je maar aan hemzelf vragen, dat ga ik niet voor jullie beantwoorden. En aan mijn vcollega heb ik het gewoon verteld, na drie maanden of zo omdat het toch best wel onhandig was soms. Dan heb je het over hele simpele dingen. Directe aanleiding was Miss Universe-verkiezing. Na gesprek de volgende dag op terug gekomen. Wat kan er gebeuren? Niks toch? En volgens mij waren ze er ..., het kwam ook niet als een schok. Hij reageerde heel laconiek, heel leuk, wel zo'n opmerking als jij had liever een misterverkiezing. Ja natuurlijk van wat mnoet ik zeggen. Voor de rest heel normaal. We hebben het er wel een paar keer over gehad: maar niet diepgaand of serieus of zo. Meer van hoe en wat. Op een dag zei een collega dus weer: toen ben ik zelf gegaan naar de fabriek naar die persoon die het steeds vroeg. Mijn collega Joey zei "jij had iets te vragen?" "Oh o,", krijg je eerst dat, 'o ja, wij vroegen ons af of je homo bent? Toen hebben we het er gewoon over gehad, van ja heb ik gezegd. Niet dat ie het erg vond, of zo, maar dan hebben ze toch een bepaalde rust. Hij was er voor de rest helemaal niet negatief over, helemaal niet zelfs. De volgende dag wist de hele fabriek het natuurlijk, dat wist ik hoor, welk risico je loopt dan. Ze hebben het weleens over die theetantes, maar in de fabriek kunnen ze er ook wat van Als je iets wil weten dan moet je naar de fabriek gaan bij ons. De volgende dag kwam ik op de fabriek. Eentje schreeuwde van boven van 'goh wat knap dat je dat durfde', - ik dacht waar heb je het in vredesnaam over? - en dat ie er respect voor had. En toen vroeg ik
zo van waar heb je het over: en toen kwam ie er mee dat ik het verteld had en zo. Dus ik heb eigenlijk helemaal nergens negatieve reacties gehad. D'r zijn wel een paar mensne geweest die niets zeggen, maar die zeggen uberhaupt niet zoveel, van die stille types. Of die het er gewoon niet over hebben. Goh dan weet ik niet wat zij ervan denken, en dat vind ik dan ook niet zo erg. Maar degenen met de grote waffels altijd, die waren er helemaal niet negatief over, dat zijn toch de gangmakenrs en de bepalers van de fabriek in het algemeen. nog steeds grappen over vrouwen? Ja, ietsjes meer. Ze willen zich sterker profileren, misschien toch als een bepaalde bedreiging ervaren, dat weet ik niet hoor. Maar vooral degene van wie ik dacht dan, die gaat iets extra accentueren omdat die dat wel als bedreiging ziet. En ze gaan ook directe vragen aan jou stellen, meestal over hoe is het nou, of wat en hoe. En n.a.v. Veronica tv-serie, grote rep en roer opeens (de Gay-Krant). Fabriek geloofde geen ene hout van de zakdoekjes. Ze hebben het weleens gevraagd of ik homogelegenheden kom (ja, dat wel, en eerlijk gezegd). Nog steeds joelen?: ja, dat werd nog wel gedaan door eentje of door een paar, 'joehoe', soms reageer ik erop en ga ik terug ' wil je wat?' En die ene die zich er heel erg op profileerde zei omdat ik wegging, iets hartstikke schunnigs, 'ik zal zorgen dat ie gewassen is'. Wat doe ik dan? De dag dat ik wegging ging ik naar hem toe, hij was bij de rest, 'en heb je 'm nou gewassen, zullen we dan'. Toen ging ie snel op een wagentje wegrijden, met een rood hoofd. Je moet ze gewoon terug pakken op hetgeen ze zeggen. Hij gaat dan af, terwijl hij voorman is. En de rest vindt het wel geinig dat ik het doe. Ik wil niet zeggen dat dit voor iedereen geldt, je moet wel sterk in je schoenen staan zelf. Als je vrij direct en adequaat reageert en gewoon meegaat met hetgeen wat ze doen. Ja je niet gaan afzetten, dat je meegaat, dat je niet meteen op je achterste gaan staan van eh, eh, wat gebeurt mij vrouwonvriendelijke opmerking wordt gemaakt. Wat doe je? Dan reageer ik niet, maar doe niet mee. Voor mij kan veel veel door de beugel. Iedere opmerking is de verantwoording van de persoon dei 'm zelf maakt, en niet mijn verantwoording. Als het maar niet te kwetsend is voor de persoon, naar wie ze 'm maken, maar dat hebben ze nooit naar mij gedaan. nooit, ook niet indirect. positieve/negatieve ervaringen : * discriminatie (leg ook link met discriminatie op basis van sekse: neerd? dubbele discriminatie)
waarop wordt gediscrimi-
* reacties/gevolgen (treiterijen, twijfel ('grapjes'), versluierd, geweld, complimenten (ook positieve dingen noemen) Leuk en positief. Ze hebben het er gewoon over. Met de receptioniste praat je er gewoon over. en ze praten toch sneller over andere dingen dan ze misschien met een man zouden doen. Ik vind winkelen heel erg leuk. Misschien denken ze dat dat heel soeifiek is. Hoewel ik ook zat homo's ken die een godsghruwelijke hekel aan winkelen hebben. Zij hebben het sneller over wat zij toch als typisch vrouwelijk zien. Ik ben heel open, misschien te open volgens sommigen, bijv. over seksualiteit. Volgens mijn prive-omgeving. Dat vergemakkelijkt heel veel dingen omdat je gewoon, je houdt niks achter. Dat ze er niks achter proberen te zoeken,. Ik denk dat dat heel erg helpt. Asl je je helemaal af gaat sluiten dnek ik dat je het voor je zelf moeilijker maakt: Zeker in zo'n omgeving. Het is heel veel onbekendheid, vooral in de fabriek, op kantoor iha iets minder omdat het toch andere mensen zijn: dat merk je echt. Dat heeft met ontwikkelingsniveau te maken. De algemene ontwikkeling is veel hoger. Die hebben in hun prive-sfeer wel een of twee...; het is geen onbekend verschijnsle voor de meesten. Bij mensen uit de fabriek bijna altijd wel. De fabriek is een andere omgeving: het wordt veel heimelijker gedaan, zeker hier op de veluwe, bijv. pornografische kinderen zijn nummer 1 met uitlenen. alles wat anders is wordt heimelijk gedaan en dat speelt zeker bij mensen in de fabriek een grotere rol: zo normaal mogelijk doen, dat je niet opvalt en gewoon doen als de rest doet en dat wordt in kantoor dus niet gedaan. in kantoor is het ook vooral input, itt tot in de fabriek. :Ik heb wel vermoeden dat er verborgen homo's zijn die er niet voor uitkomen: dat heeft met hun omgeving te maken. Mensen denken dat ze (woordelijk) afgemaakt zullen worden. Dat het onwerkbaar wordt, of gewoon hoe de reacties zijn. Ik weet niet of die altijd waar zijn. Ik ken mensen die in de produktiewerken en die worden wel in de zeik
gezet en krijgen rotopmerkingen. Misschien zijn ze bang voor dat soort dingen. Mijn ervaring is dat het allemaal wel meevalt. De medewerkers bij ons in de fabriek zijn van een hoger niveau dan bij de Volmij of de Coberco: dat was lopende band werk. * gedrag collega's, directe chef, PZ, OR en evt. vertrouwenspersonen Ze wisten het, ik was er heel open in. Als ze het willen weten gewoon zeggen. Dan heb je ook geen vertrouwenspersoon nodig. Als het niet iets is wat je heimelijk doet. speelt voor hem geen rol. het heeft geen functie. "werk kan volgens chef niet door vrouwen gedaan worden?": Het zou meer problemen met mij moeten geven dan met een vrouw. je verwacht toch een negatieve reactie in de fabriek. Verhaal over mannen die iets fysieker gebouwd zijn dan vrouwen. Bij alles wat ik doe probeer ik me niet te profileren als homo. Niet omdat ik dat niet durf, maar omdat ik de relevantie er niet van inzie. Een vrouw moet niet gebruik maken van haar vrouw-zijn. ik vind dat zo van die irrelevante dingen. Dat is iets wat ik in de prive sfeer doe en niet hoe ik in de zakelijke sfeer ben. * vragen naar ervaringen bij sollicitatie en promotie niet. Dat vind ik ook correct. Niet-verlenging had niets te maken met homoseksualteit. * oorzaken discriminatie volgens respondent Wellicht bij de EHBO-lessen * sero-positief/AIDS ('homoziekte') en (voor)oordelen nee * oplossingen voor evt. problemen/discriminatie. Wie zijn verantwoorde- lijk/wie moet wat doen. Waar kunt u met uw problemen terecht? Voor mensen die er niet voor uit komen. Ik denk dat mensen dat met zichzelf moeten uitvechten. En als het moment echt daar is dan gebeuert het meestal wel, of als het echt onhoudbaar wordt voore je zelf. Als bedrijf zijnde kan je daar helemaal niets aan doen. Je kan misschien naar eimand toelopen waar je het erover kan hebben. Dat is toch een enorme drmepel, zeker iemand in het bedrijf, ook al ben je vertrouwenspersoon, dan heb je in je achterhoofd die persoon weet het. Ik had zelf ook altijd de mogelijkheid om ergens heen te gaan maar heb dat ook nooit gedaan. Ja ik ben een keer naar de huisarts gegaan. Ik denk dat het meest belangrijk is een voorlichting richting het bedrijf en de menasen die er werken: wat is het nou precies. Eigenlijk nou gewoon vertellen dat het niets anbders is dan heteroseksualtieit. En in ieder geval de vreemdsoortige gedachtenspinsels weg halen: je hebt nog van die leipen die dneken dat homos. hetzelfde is als pedofilie of joost-mag-ik-weten, dat die gedachtenspinsels worden weggehaald. Dat iedereen ook mag zeggen wat ie vindt, ook al is het niet mijn mening. Je moet de mensen de mogelijkheid bieden om het erover te hebben: dan weet je ook niet wat er speelt. Dan kun je nooit de vooroordelen wegnemen. Vragen van hoe komen jullie erbij. Je wordt snel uitgemaakt voor homohater, nog net geen potenrammer. Meer openheid in de fabriek. Het geldt ook voor vrouwen. Je haalt eerder vooroordelen weg. Het heeft allemaal met emancipatie te maken: en die is gewoon waardeloos voor fabrieksarbeiders. Die hebben nog nooit van het woord gehoord, lijkt wel. Daar geldt nog altijd het motto: de vrouw achter het aanrecht. Al die kleine dingetjes. Emancipatie wordt altijd richting de vrouw gezien, of andere groepen dat die zich moet emanciperen, maar eigenlijk is die hoeveelheid niet die zich moet emanciperen, maar eigenlijk is het alleen de man die zich meot emnaciepren richting de vrouw. Er wordt beleid gericht op vrouwen, homoseksuelen of andere minderheden (buitenlanders), twerijl je eigenlkijk het beledi moetrichten op de meerderheid de werkende man. Via voorlichting. Niet via een folder of brochures: dat wordt toch nioet gelezen of belachelijk gemaakt. Voor de acceptatie, is de beste methode hoe het met mij ging. Nu is er niemand meer die openlijk nu is. Dan moet je concreet informatie gaan geven in het bedrijf, het liefst met iemand die zo is en op dat bedrijf werkt. Sapzoetig verhaal. Discriminatie (wellicht niet onderkend?): hetero-normen: --> "onzichtbare werkdruk?"
* mogelijkheden om te praten over eigen manier van leven Ja hoor en dat deed ik ook. Ik zei8 gewoon van wat ik deed hoor. Van een aantal chauffeurs heb ik wel gezegd dat ik daarvan slikken moest. Daar keek mijn collega wel vreemd van op. Dat ik dat open durfde zou zeggen, Dat hij dat niet van een vrouw zou doen. Ook al heb ik geen dienst dan zeg ik tegen een collega: deze neem ik wel even. Waarom niet? dat is gewoon het plezier wat je erin hebt. Waarom niet? Soms doe ik het wel express. Soms als ik bel met de voormengerij: dat praat ik op een heel andere manier: dan praat ik op een sensuelere manier. Daar reagewren zij heel eluk op mijn collega ligty dab weer dubbel. * kun je je uiten en contact maken (vertellen, kussen bij verjaarzoals je zou willen (samenhang met homoseksueel zijn?)
dag/nieuwjaar, dus ook fysiek)
* heb je het gevoel je te moeten aanpassen ervaringen hoe ervaar je bedrijfsuitjes (mee: partner, echtgenoot, niemand?) Mijn zus meegenomen. Je mocht een of twee kaarten nemen. Allemaal aan de partner gericht. Degene die het organiseerde voreg aan mij: kom je alleen of neem je een aprtner mee. aanwezigheid naaktfoto's (m/v) ja. Op twee plaatsen maar. Wel gesuggereerd dat het volgens de nieuwe wet niet kan. Posters waren op het eind helemaal weg. Ik vond het niet aanstootgevend. hoe worden vakantieperiodes bepaald? Onderling overleg. Degene met schoolgaande kinderen zit gebonden aan schoolvakantie. hoe worden ploegendiensten samengesteld? 7-16 of 8-17
Formele regelingen: wat staat er over in de CAO (hoe zijn de arbeidsvoorwaarden, heeft de respondent enig idee?): Er staat heel vaak echtgenoot, in het begin heb ik daar weleens een opmerking over gemaakt. Dat is een beetje een oud ding. Heeft te maken met een beetje laksheid van het bedrijf. Ze zullen helemaal niet moeilijk doen over een aprtner, voor de netheid zou je het kunnen wijzigen. En dat staat in de individuele arbeidsovereenkomst. Wij volgen de graan-CAO. * heeft u weleens bijzonder verlof aangevraagd bij overlijden of festinee.
viteiten?
* hoe wordt uw pensioen geregeld (partnerpensioen?) Pensioenregeling NN: voor hun is partner hetzelfde aan echtgenoot. Zij laten staan: echtgenoot: is in de wet nog niet gedefinieerd. dit en dit staat in de CAO (per respondent van te voren opzoeken): komt zoiets weleens voor? is er een (actief) anti-discriminatiebeleid? nee, helemaal niet. Werknemrs zeidenb geen kwaad woord over buitenlanders en/of vrouwen.
houding management
Zichtbaarheid: hoeveel homo's ken je binnen het bedrijf en op welke posities? geen open, Op kantoor weet ik het niet echt. aanwezigheid wel/niet openlijke homo's op gezichtsbepalende functies in het bedrijf. Ik denk dat er op bedrijf zeker niet meer zijn. Het heeft met de tak te maken. Moet je bijvoorbeeld in de welzijnssector: oververtegenwoordiging van heir tot gunder. Lesb. functioneren meer normaal. Ik denk dat die meer normale werkzaamheden doen, gewoon als een ormale vrouw doet. Homo's die moeten direct, soms een halve vrouw zijn: in welzijn en gezondheidszorg voelen die troela's zich prima, waar meerdere soortgenoten zijn. Ik ken ze zelf ook wel hoor, dus dat is het niet.
Houding t.o.v. (zijn/haar) homoseksualiteit/persoonlijke en sociale identiteit: ideeën over eigen seksuele voorkeur huisarts militaire dienst: afstel. Geen zin om als pispaal te dienen. De noodzaak om het eerder te vertellen was er niet. Alleen op het moment als ik iemand zou hebben. Het gros zou vreemd opkijken als ik hetero zou zijn geweest.
coming-out bij/naar wie? Omgeving wist het al wel. Iedereen weet het, niet altijd via mij. ga je weleens uit in het homocircuit (waar?) wat doe je met je homoseksualiteit? meelopen op Roze Zaterdag wel geweest in A'dam, niet meegelopen participatie in de homobeweging nee, wel in VVD. Geen problemen daar. geen lid COC. Met de kringen ga ik wat doen. voor mijzelf betwijfel ik de functie. Ik doe het voor de sociale contacten lezen homobladen De Gay Krant (geen abonnee)
Rol Industriebond FNV bij homoseksualiteit: Persoonlijk: bent u actief (kader)lid van de Industriebond FNV? Nee, wel lid VHP (onderdeel van MHP). Lid ivm rechtsbescherming. Terug kunnen vallen op jurididsche afdeling. Dat hoor ik ook van anderen. heeft u weleens om ondersteuning gevraagd bij kaderleden of ledenservice? (t.a.v. bovenstaande: hoe ver bent u toen gegaan (juridisch))
nee, ach weleens een vraagje Heeft u (ook) steun gevraagd bij andere organisaties? Welke? Kan de bond iets voor u betekenen? Ik doe dingen leiver zelf
Algemeen: Vindt u dat de bond moet werken aan gelijke behandeling? Het staat op papeir. Het vervolg wordt nooit gedaan. De bond kan weringi doen. Wel op vlak van voorlichting, ism werkgever. Het is altijd een samenspel. Wat kan bond voor homoseksuelen betekenen? Net zoveel als voor een ander. Mijn bond staat voor het individuele belang. Vindt u dat de bond een homo-emancipatiebeleid moet voeren? Ik vind dat het moet passen in beleid van faire behandeling iha. Tegen positeive discriminatie. Waar liggen evt. taken voor de bond: In CAO-onderhandelingen, voorlichting (ook mbt AIDS), individuele hulpverlening (via ledenservice of anders), vertrouwenspersonen, scholing, artikelen in personeelsbladen, rechtshulp ???. Bekend maken dat de bond daarvoor is. wie kan nog meer helpen bij evt. oplossing (wat voor oplossing)? zou je actief worden in een eventueel te vormen homo/lesbische groep in de Industriebond FNV? Ik durf het niet te zeggen. In denk eigenlijk wel. Dat het niet alleen papier blijft.
Persoon/gegevens/kenmerken, levensverhaal, persoonlijke geschiedenis: Naam geboortedatum 1968 man/vrouw m leef- en woonsituatie, relatie (vroeger: getrouwd?), kinderen? 'ik woon nog steeds thuis op dit moment' Wel een tijd op kamers gezeten. Zus woont ook nog steeds thuis. afkomst/etnisch-culturele achtergrond --> bij minderheden meer/andere problemen (cultuur/geloof staat het allerminst toe, soorten discriminatie) Liberaal nest, van origine vader hervormd, moeder gereformeerd. Toen we in Hoevelaken woonden (15 jaar geleden) toen goingen we wel regelmatig. Daarna, in Nijkerkerveen gingen we niet meer, alleen met kerst. geboorte/woonplaats opleidingsniveau
HBO-
Op of- aanmerkingen/evaluatie: aanvullingen: dingen die niet aan de orde zijn geweest, maar die dat moeten komen? nee wat gaat er met het onderzoek gebeuren: uitleg
volgens U wel hadden
als ik nog extra dingen wil weten, neem ik telefonisch contact met u op (evt benaderbaar voor vervolgonderzoek) wilt u meewerken aan een artikel in FNV-magazine over werk en homo's? niet relevant ken je nog andere homo's waarvan je denkt dat ze wel mee willen werken (via wie benaderen we die)? Hengelo people: een meisje werkt bij de voedingsindustrie. (Wijko in Nijkerk, nienke, hoofd kwaliteitsdienst). Bellen in de loop van de week. vragen over schriftelijke (na te zenden) vragenlijst. ja wat vond u van de inhoud van de vragen en de manier van vragen (evaluatie van het interview)? Mensen bedanken voor interview: grote bijdrage, daar kunnen we als bond wat mee, etc. geen tips
Respondent 5 heerhugowaard, 12 januari
Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever 15 jaar lang bij Philips gewerkt. Philips Telecommunicatie werkplaats Den Haag (vanaf 1988) : in een industreiwijk: diverse gebouwen: opslag, produktie, commercieel unit. Rotterdam (tot 1987/88): divisies Telecommunicatie en computers Roosendaal omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste marketing van computers in rotterdam: office manager: reilen en zeilen van een afdeling binnen het bedrijf. Daarna in Den Haag Dm: verkenning afzetmarkten. We deden het in Den Haag met z'n tweeen. Binnen het bedrijf moest ik rapporteren aan de directie. in bedrijf in goede middenmoot. contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn.) Vooral extern. Toeleveranciers en klanten. Leiding geven aan een man of zeven: unit van 50 mensen in Rotterdam. werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) functieniveau omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) Rotterdam is een gedatacheerde afdeling van Den Haag. Daarna weer terug. Samen een OR. Ik heb daar mensne in benoemd (aandragen/voordragen) Pas acteif meebezig ivm ontslag. Em.cie vooral opgesteld voor de vrouwen, financiele en aanzien waardering: door zich hard te maken en pamfletten uit te delen. Discriminatie kwam voor. Philips is in mijn ogen een vrouwonvriendelijk bedrijf: het is een mannenmaatschappij en vrouwen kregen daar niet echt de kans om door te stoten. En als vrouwen dat toch wilden dan werden ze op allerlei mogelijke manieren tegengehouden met drogredenen: je gaat trouwen en krijgt kinderen. Maar als de capaciteiten er wel waren dan kregen ze dat niet voor elkaar. Collegae die echt heel goed zijn en die gewoon niet door konden dringen of gewoon werden tegengehouden door mannen en dan op ondergeschikte functies werden gezet.
grootte van de afdeling 1500 man/vrouw totaal op bedrijf. Commercieel unit: 500. verhouding mannen/vrouwen
veel mannen en veel seksistische opmerkingen richting vrouwonwaardig. Nafluiten en continu opmerking maken over het vrouw zijn. Daar ageerde em.cie tegen. Dit deden mannen uit alle lagen. (Mijn directeur was vrij modern.) Ik kon me daar aan ergeren. In lagere functies werken veel vrouwen, met draadbomen. Schatting is moeilijk: een op tien (een vrouw). Kantoorwerk mannen. Mijn divisie was vooral mannelijk Werk is geen mannenwerk: alle werk kan door vrouwen gedaan worden. PZ had altijd geslacht bij functie in achterhoofd: bij selectiecriteria. Ik weet dit via nauwe contact met OR. Ja/Nee kwestie: meestal krijgt bedrijf gelijk. verhouding allochtonen/autochtonen niet bijzonder veel. Wat er werkte vooral in ede lagere regionen hiërarchie/opbouw bedrijf Sterk hierarchisch, maar dat is bij elk groot bedrijf volgens mij zo. Communicatie ging vaak via interne mededelingen, een briefje. Je mocht absoluut niet je meerdere passeren als je met iemand van daarboven wilde bespreken wat een discussiepunt zou kunnen worden. Ik deed dat toch regelmatig: ik erger me enorm aan hierarchie. Ik ben de ik. Hte idee van de witte boorden, het witte jassen syndroom: het werd doot hogeren vaak teruggespeeld. Wrevel bij gepasseerde chef.
Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') Op alle lagen heerst een andere situaite. concurrentie/samenwerking tussen werknemers Vooral toen het goed ging met het bedrijf was er een colllegiale sfeer, maar toen er sprake was van fusie/overname/sluiting kweam er meer een aggressieve sfeer bij mensen boven, het vege lijf proberen te redden. Bijvoorbeeld door informatie-achterhouding, waardoor je collegae uitsluit in meedenken.
Homoseksualiteit en werk: Discriminatie (onderkend?): bekendheid op het werk van respondents homoseksualiteit Het was wel bekend, maar werd niet benoemd. De cultuur is dat homoseksualiteit binnen Philips niet bestaat (tot dag mijn vertrek in 1992). Het wordt ontrkend. Er waren meer homo's en lesb. maar het werd niet naar buiten toe uitgedragen, het was heel heimelijk. Ik heb tot op dag van vertrek maar van eentje geweten dat ie homo was. Dat is natuurlijk ontzettend weinig op een aantal van 1500. Als je nagaat dat 1 op de 20 die neiging heeft. Nou iedereen heeft die neiging. Mijn homoseksualiteit heb ik dus ook nooit uitgedragen daar, absoluut niet. Het is altijd goedgegaan tot op een gegeven moment hadden we een groot feest en ik vond het belachelijk om niet met mijn aprtner te gaan. Dus ik ga met mijn partner naar het feest toe. dan woon je al zo lang samen en dan doe je dat neit: dat is een verloochening van je zelf. Dus ik heb mijn partner meegenomen naar een gemaskerd bal. Van ieder masker hadden ze er twee: een mannetje en een vrouwtje. Dat klopt natuurlijk van geen kanten. en vanf dat moment heb ik openlijk gekozen voor mijn homo-zijn op het bedrijf. Een aantal reageerde heel positief. Ik merkte een sluimering onder andere werknemrs: wat hij kan zou ik ook graag willen, maar dat is nooit uitgesproken. Maar ook door velen op een zeer negatieve manier: dat het niet kan, het is not done. Dan wordt je meteen met je neus op de feiten gedrukt: mannen en mannen dat doe je niet op zo'n feest. Ik weet dat de confrontatie erg snel en hard is geweest daardoor: als je het eerst inleidt en zo,... Positief: mensen wilden meer weten en spraken met je partner. Anderen wilden helemaal geen contact meer, of 't liep stroever. Daarna is het op het bedrijf eigenlijk een beetje in de doofpot gestopt: maar ik merkte het wel heel duidelijk in de
waarderings- en functiegesprekken: daar lag een ondertoon in die te maken had met mijn actie op eht feest. Mijn carriere lijnen werden afgesneden. Het is natuurlijk moeilijk om te zeggen 'dat ligt daar aan', maar als jij via de achterdeurtjes hoort dat men moeite heeft met hoe jij bent, reageert en leeft. 1 + 1 = 2. Als dan een carriereplanning is uitgestippeld en die doorloopt en in datzelfde jaar, terwijl je op de zelfde manier bezigbent als al die jaren daarvoor, ineens niet meer doorgaat: het kan neit mee. Bij doorvragen hebben ze geen goede reden, maar ze zeggen nooit 'omdat je homo bent'. Via achterdeurtjes hoor je: het gegeichel, lachen , de geijkte patronen, de simpele manier van discriminerenb. Heel subtiel. Stomme opmerkingen maken over homo's. Een beetje dat rollenpatroon proberen te bevestigen: Ben je een mannenman of eenmannenvrouw. Achter je rug om erover praten. Dat merk je en je hoort het ook van mensen die wel aan jouw kant staan. Hoe denken collega's over homos.: gediversificeerd. Het ligt enorm aan welke cultuur mensen komen. De vrouwelijke kant accepteerde het gemakkelijk dan de mannelijke kant en met name de mannen die er heel moeilijk over deden daar heb ik wel bepaalde ideeen over. Juist die er moeilijk over deden of juist supermacho gedrag gingen vertonen, die komen nog meer in het homogedrag terecht dan in het heterogedrag. Bang dat ze ook uitgemaakt zouden worden voor homo, en daardoor zich gingen profileren als super-super-hetero, en dat ook naar mij toe gingen profileren, haantjesgedrag, machoopmerkingen, superopmerkingen over vrouwen. Ik denk dat vrouwen er anders op reageren omdat zij al sowieso te maken hebben gehad binnen ons bedrijf met discriminerend gedrag van mannen, waardoor je dan een soort lotgenoten ontdekt en dat lotgenotengedrag krijg je nu ook heel sterk. Voor het feest wisten mensen positieve/negatieve ervaringen : * discriminatie (leg ook link met discriminatie op basis van sekse: neerd? dubbele discriminatie)
waarop wordt gediscrimi-
Er werd niet gepraat, er werd niet naar gevraagd, van wat heb je in het weekend gedaan. Als jezelf met die verhalen jkwam was het oke. Als je buiten het potje piste, of je was op een andere manier bezig dan een andere werknemer. Dan werd je in de gaten gehouden. men wist je gangen. Zoals dat ik homo ben, dan werd je wel in de gaten gehouden. Men was zeer geinteresseerd, maar er werd nooit naar gevraagd. Homoseksualiteit bestaat binnen Philips niet en dat is niet een uitspraak die ik zelf heb bedacht, maar die mij op het laatste moment is meegegeven, toen ik weg ben gegaan. Laatst heb ik een aanvaring gehad mte een man van pZ, toen heb ik erover gedacht om nu die vakbond in te gaan lichten, maar ik ben geeen lid dus,dat had weinig zin, En dat daar aan te zwengelen. Ik heb zelf nog met het idee gelopen om de gaykrant te bellen, om daar een artikeltje te laten opnemen over dit onderwerp omdat ik zo ontzettend boos en teleurgesteld over was over hoe men ahd gereageerd, want ik had een gesprek met PZ gehad over mijn carriereplanning, wat ik wilde gaan doen in het bedrijf. Toen is mij te kennen gegeven dat er binnen het bedrijf geen plaats meer was voor mij en daar ben ik dus op doorgegaan en toen was het verhaal 'er is geen plaats voor jou?', maar waarom dan niet?. Nou je past niet binnen het bedrijf. Dat zijn kreten, dat is natuurlijk onzin want iedereen past binnen het bedrijf. Toen zie ie letterlijk 'want je past niet binnen deze cultuur. en die cultuur is het huisje-boompje-beestje en het gezinnetjescultuur, dat zei hij zo. Nou dat is toch belachelijk, omdat ik dus nu met een man zou samen wonen zou ik niet binnen het bedrijf passen. 'Herhaling' Hij zei exact dan pas je niet binnen de cultuur van Phuilips. Ik zeg dat is een pure discriminatie aangelegenheid, dat je dus gewoon zegt homoseksuelen passen dus niet binnen philips. Hij zegt 'inderdaad de cultuur van Philips is er niet op gericht.' Dat vond ik een dermate topppunt, dat kun je bijna niet maken om zoiets te zeggen. Dat gesprek heb ik ook met mijn baas gehad, dat gesprek heb ik stiekum opgenomen. Bij PZ mocht dat niet: maar ik heb een geheugen; dat reproduceer ik letterlijk. Ik heb toen de OR ingeschakeld. Ik heb
gevraagd wat ik ermee aankon. Toen zeiden ze ' moeten we dat aanzwengelen binnen de organisatie?' Ik zeg 'ja heel graag'. Je mag naam en toenaam gebruiken wie het gezegd heeft. Ze hebben dat toen helemaal uitgezocht. Maar het probleem was dat in de OR twee mannen zaten die fel anti-homo waren. Dus toen kon ik niet veel verder meer. Die hebben dus dat hele stukje weer ondermijnd. Die vrouw (uit OR) gesproken die aan mijn kan stond botste tegen de vz van de or, die ook in de cultuurpatronen paste van een gezinnetje. Toen stopte het en stagneerde het. Toen werd het ook ontkend, dat het ooit gezegd zou kunnen zijn, zonder dat er zonderzoek naar gedaan is. PZ heeft het zelf niet ontkend, maar ze wilden het niet bevestigen. Mijn opgestuurde gespreksnotitie werd niet bevestigd, ze wilden daar niet meer op ingaan. Na drei maanden is die man weggegaan, maar dat was geen bevrediging voor mij, maar daar is verder niets mee gebeurd. Een jaar later ben ik er wegens reorganisatie ook uitgegaan, niet vanwege disfunctioneren (was nog enige troost). 'Is er nog een berichtje gegaan naar ..?' Ik heb het idee van wel, maar dat kun je noiit hard maken. Ander man, homo, op het bedrijf, was er nooit voor uitgekomen, ook niet naar mij toe. Ik merkte het wel aan hem. Alleen bij toevallige schpuwburgontmoeting buiten het bedrijf! er moeten er wel meer zijn geweest. * reacties/gevolgen (treiterijen, twijfel ('grapjes'), versluierd, geweld, complimenten (ook positieve dingen noemen) Meer in de gekscherende opmerkingen, in de grappige sfeer. Bruinrijer, die nergens op slaan, maar daar sta ik gewoon boven. Dan zeg ik helemaal niets, als mensen zo stom willen reageren, je krijgt je portie heus wel een keer terug. In dat opzicht ben ik heel erg gelouterd. Als iemand iets doet, moet ie dat zelf wel weten. hij komt zich zelf wel een keer tegen. * gedrag collega's, directe chef, PZ, OR en evt. vertrouwenspersonen Ongewenste intimiteiten, vrouwen (maakten ervan gebruik) konden terecht bij de em.cie. Reactie directe chef: gedragsverandering na feest. Met die man begonnen de problemen. Hij was een van die seksistische mannetjes. Die het aanlegde met de kantinejuffrouw en daar op kantoor alles meedeed, omdat ie dan over moest werken. Die was super ingesteld op van alles wat vrouw was mooi. Die durfde nooit een keer te zeggen dat ie een man een keer mooi of aardig was. Ja toen ie duidelijk merkte van mijn homoseksualiteit, behalve dat ik nooit over een vrouw of kinderen heb gesproken, toen ik ook met een man aan kwam aan zetten. Toen was het inderdaad van, ..., wel aardig, maar ..., je wordt niet meer voor vol aangezien. Het is ontzettend subtiel allemaal, meestal onder de gordel. Je denkt het, je weet het, je voelt het, maar je kunt het niet concretiseren. Het functioneren van mij werd mij moeilijker gemaakt. Daar komt nog bij dat er een kaper op de kust was die mijn functie graag wilde hebben. dat was een man die getrouwd was, met tqwee kinderen en die sprak in hetzelfde straatje als waar mijn directe baas mee te maken had. Die had hetzelfde idee over lekkere wijven en wat je daar mee kon doen. Maar dan zitten we wel op een niveau, je moet niet denken van dat is een of ander subniveau waarin ze verkeren. Op dat level spraken ze dan en ik spreek dan niet mee. Ik ben afkerig van dat soort dingen en ik laat ook merken dat ik niet hou van dit soort opmerkingen in welke vorm dan okk. En dat gaf dan ook problemen in mijn werk. Ik ben niet iemand die me dat laat welgevallen. Directe collega, aardige jongen, liet zich er niet zo erg over uit. We deden heel veel dingen samne, was heel gezellig. * vragen naar ervaringen bij sollicitatie en promotie Nee, want ik ben via een oom van mij het bedrijf binnen gekomen. Mijn oom wist het wel. Hij was hoofd PZ van de groter philips. Er zijn uitzxonderingen: hij is heel liberaal. Hij is advocaat en ik ben naar hem toegestapt ivm deze hele toestand en ik heb het toen via hem laten spelen (ivm PZ) en hij heeft mij gezegd welke wegen ik zou moeten behandelen. Hij heeft toen contact opgenomen met de directie.
Daar kwam die ontkenning vandaan, dat het misschien wel gezegd was, maar daty ze dat niet meer herinnerde. Van we weten niet wat er gezegd is. Achteraf heb ik heel veel spijt dat ik nooit heb doorgezet om deze zaak aan te zwengelen. Ik had het eigenlijk moeten doen. * oorzaken discriminatie volgens respondent * sero-positief/AIDS ('homoziekte') en (voor)oordelen Een hot-item, sterk vanaf 1984. Vanaf 1984 heb ik me ingezet voor het aidsfonds. Eerst wilde ik er niets mee te maken hebben. Toen besloot ik me op te werpen voor mensen met aids. Je bent er erg druk mee bezig, ik ben er enthousiast over en ik zette me erg heel erg voor in: op een gegeven moment vertel je wat en toen begon het eigenlijk met homoseksualiteit. Toen begon ik te praten over AIDS binnen mijn werk. Toen vroegen ze 'waarom heb je er zoveel mee te makne?' Ik begeleid mensen met AIDS. 'Waarom heb je daar zo'n affectie mee? Dat is mijn doelgroep, dat zijn de homo's. 'O, ben jij dan ook homo? Toennheb ik een paar mensen gezegd hoe ik leefde. De angst voor aids was groot, ik was het voorlichtingsmannetje en moest de onrust wegnemen. * oplossingen voor evt. problemen/discriminatie. Wie zijn verantwoorde- lijk/wie moet wat doen. Waar kunt u met uw problemen terecht? Als er men zich binnen de cultuur van zo'n bedrijf zich meer gaat formeren. Dat men er meer voor uitkomt. Misschien een een vertrouwensman/vrouw, een geheim meldpunt, dat je kunt melden dat je homo bent, die contact kan leggen met andere homo's binnen het bedrijf, da t je een soort cluster krijgt. Dat je weet, O die is het ook, en die ook. Dat als er wat gaande is, je makkelijker kunt scharenachter iemand. Bijvoorbeeld een homo/lesbische groep, maar ik heb nog steeds het idee dat het moeilijk accepteerbaar is binnen het bedrijf. Ik denk dat de verpleging geen probleem is. Industrie en havengebied, de echte van oudsher de mannengemeenschappen dat je daar problemen krijgt, bijvoorbeeld de vrachtwagenrijders. Ik opteer heel erg voor een vertrouwenspersoon. Waar je gewoon sec naar toe kan gaan. Dat kan binnen of buiten het bedrijf zijn, bijv de IB FNV, waar iemand zit die dit op zich wil nemen, als onderdeel van zijn functie. Iemand binnen het bedrijf wil graag weten of er nog meer gelijkgeaarden zijn, nou die kan bellen, maar dan ook gelijk te kennen geeft dat ie in het bestand wil worden opgenomen, dat je ook wordt genoemd voor de volgende ronde. NAV van opmerking over homo/lesbische groep: Ik ben altijd een beetje huiverig voor groepsvorming, dan ga je het stigmatiseren. Ik vind dat bij de homo's ook al. Ik heb ook al grote moeite met homogroepen, misschien dat je het heel inconsequent vindt. Ik vind dat je gewoon moet doen zoals je bent. Maar het is goed dat het COC er is, anders had je als homo nooit kunnen uitkomen voor je homozijn. Ik heb dus geen zin om een groep te vormen die landelijk is en zich manifesteert op landelijke demonstraties Discriminatie (wellicht niet onderkend?): hetero-normen: --> "onzichtbare werkdruk?" * mogelijkheden om te praten over eigen manier van leven Waar je het meest over kunt vertellen is voetballen. "ik en voetballen? (verbazing)"; daar pas ik voor. Ik vertelde wel dat we weg waren gegaan, maar dat lag op zo'n ander niveau dan waarop zij bezig waren. Niet zozeer mijn homoseksualiteit, maar ook de jaloezie met wat ik doe: je bent natuurlijk heel vrij in je doen en laten, omdat je geen gezin hebt. * kun je je uiten en contact maken (vertellen, kussen bij verjaardag/nieuwjaar, dus ook fysiek) zoals je zou willen (samenhang met homoseksueel zijn?) Alleen de vrouwen kussen en dat niet zoveel. Mannen kusten mekaar nooit in de werksfeer.
* heb je het gevoel je te moeten aanpassen ervaringen hoe ervaar je bedrijfsuitjes (mee: partner, echtgenoot, niemand?) In het begin: werd de naam van de man genoemd en de vriendin/echtgenote. Onder invloed van de emanciaptieraad is het gelukkig omgezet naar partner toe. Dan kon je willekeurig iemand mee nemen. Ook de mannen van wie ik het vermoedde dat ze homo waren namen nooit een man mee en de vrouwen namen nooit een vrouw mee. Altijd. Van sommigen wist ik, via via mensen die wel aan mijn kant staan -stomme kreet-, dat er meerdere zijn die ook homoseksuele gevoelens hebben, maar dat verbloemen omdat dat bij Philips niet kan, en voor de lieve vrede om de carriere maar veilig te stellen een vrouw meenamen, dat gebeurde, die hadden gewoon een stand-in vriendin voor dat soort zaken. Belachelijk, maar ze kiezen ervoor aanwezigheid naaktfoto's (m/v) Ja, hoor grote borsten. vooral bij de produktie zelf, in de fabriekshallen, soms ook wel eens bij de administratie. Maar door de em.raad is het een heel stuk vermiderd. Foto's van mannen of van vrouwen, het hoort niet thuis op je werk. hoe worden vakantieperiodes bepaald? niet bijzonder hoe worden ploegendiensten samengesteld? Formele regelingen: wat staat er over in de CAO (hoe zijn de arbeidsvoorwaarden, heeft de respondent enig idee?): PP was er niet. Misschien dat het nu wel bestaat, maar ik denk het niet. Het valt nu onder digital. Moet je maar eens nakijken. * heeft u weleens bijzonder verlof aangevraagd bij overlijden of festiNee, niet ivm partner. Nee, wij werden niet als schoonfamilie erkend. Nooit gebruik van gemaakt.
viteiten?
* hoe wordt uw pensioen geregeld (partnerpensioen?) dit en dit staat in de CAO (per respondent van te voren opzoeken): komt zoiets weleens voor? is er een (actief) anti-discriminatiebeleid? houding management Zichtbaarheid: hoeveel homo's ken je binnen het bedrijf en op welke posities? 1 aanwezigheid wel/niet openlijke homo's op gezichtsbepalende functies in het bedrijf. nee Aantal homo's binnen buiten industrie: gelijk, maar met de openheid is het anders. Maar die openheid heeft te maken met in hoeverre het een mannemaatschappij is of niet. Veranderen door Je meer open te stellen voor vrouwen. Er zijn geen mannenberoepen of vrouwenberoepen; er wordt alleen zo tegenaan gekeken
Houding t.o.v. (zijn/haar) homoseksualiteit/persoonlijke en sociale identiteit: ideeën over eigen seksuele voorkeur coming-out bij/naar wie? na militaire dienst, in 1977 tijdens de HEAO ga je weleens uit in het homocircuit (waar?) ja, maar niet zo vaak, te druk ivm studie wat doe je met je homoseksualiteit? zie AIDSwerk meelopen op Roze Zaterdag nee, nee! participatie in de homobeweging Aidsvoorlichting en buddywerk (tientallen keren), alleen maar mannen lezen homobladen af en toe de gay krant
Rol Industriebond FNV bij homoseksualiteit: Persoonlijk: bent u actief (kader)lid van de Industriebond FNV? nee, alleen over gedacht bij ellende met PZ. Er waren wel mensen lid van de vakbond, maar dat hoor je dan pas op het moment van de reorganisatie. Heeft ook te maken met de cultuur waarin ik zat, ik wilde wat meer gaan doen voor mijn bedrijf en ook voor mijn eigen ontwikkeling, dus ik ben Sociale Academie gaan doen. Ik wilde maandag opofferen (vakantie en gewone dagen), chef: 'ik moest niet denken dat Philips een rood bedrijf was, aan socialisten hadden ze geen behoefte, die moesten maar opkrassen. Er viel absoluut niet mee te praten. Politiek ben ik absoluut niet rood. Vakbonden moest ie ook niets van hebben heeft u weleens om ondersteuning gevraagd bij kaderleden of ledenservice? (t.a.v. bovenstaande: hoe ver bent u toen gegaan (juridisch)) Heeft u (ook) steun gevraagd bij andere organisaties? Welke? Kan de bond iets voor u betekenen? Achteraf misschien wel. Ik vind het een zwaktebod om bij problemen lid te worden. Daarom ben ik er toen geen lid van geworden. Dan had ik dat eerder moeten doen. Op bedrijf had vakbond tegengas kunnen geven, maar ik heb een klein beetje moeite met de groepsvorm, op de barricade. Tegengas door op de zere plekken de vinger te leggen, als een eyeopener. Even laten zien van wij weten wat er gaande is, hou er rekening mee, maar niet meteen actie ondernemen. Dat had ik ook tegen em.raad: ze schreeuwdden zo. Het kwam niet prettig over, niets was meer goed. C'est le ton qui fait la musique
Algemeen: Vindt u dat de bond moet werken aan gelijke behandeling? Vindt u dat de bond een homo-emancipatiebeleid moet voeren? Waar liggen evt. taken voor de bond: In CAO-onderhandelingen, voorlichting (ook mbt AIDS), individuele hulpverlening (via ledenservice of anders), vertrouwenspersonen, scholing, artikelen in personeelsbladen, rechtshulp ???. Bekend maken dat de bond daarvoor is. Cao: ja hoor, uiteraard. Bijv. partnerpensioen: uiteraard. Op dat soort dingen kunnen ze wel goed werk leveren, om dat aan te zwengelen van er zijn niet alleen getrouwde mensen op het bedrijf, maar ook mensen die op een andere manier samenleven. Voorlichting: niet door de brievenbus. Redactionele artikelen in de karnt of personeelsbladen. Niet op bedrijvevn, zou het bezocht worden, ik niet. Vertrouwenspersoon: kan dezelfde zijn als vertr pers. ongewenste intimiteiten. Homo/lesb groep AbvaKabo?: alleen als het niet te manifest maken (Zodat het voor 9 vd 10 mensen aanstootgevend is) Studiedag: opsturen. wie kan nog meer helpen bij evt. oplossing (wat voor oplossing)? zou je actief worden in een eventueel te vormen homo/lesbische groep in de Industriebond FNV?
Persoon/gegevens/kenmerken, levensverhaal, persoonlijke geschiedenis: Naam geboortedatum 1951, man/vrouw man leef- en woonsituatie, relatie (vroeger: getrouwd?), kinderen? nu alleen (sinds oktober een jaar), vroeger samengewoond (16 jaar). Ook samengewoond met een vrouw. Plaats: afkomst/etnisch-culturele achtergrond --> bij minderheden meer/andere problemen (cultuur/geloof staat het allerminst toe, soorten discriminatie) Geboren in de tropen: Indonesië 7 jaar gewoond. Daarna naar Naarden. Mijn vader was uitgezonden (Borsumij, verkoopma) 1957 moesten wij weg, gevlucht. HEAO-opleiding gedaan in Breda (toerismeopleiding), in breda op kamers. 1 jaar gewerkt bij Holland International. Ouders verhuisd naar Voorburg (met vriend). Ouders: Niet gelovig, liberaal, goed milieu. geboorte/woonplaats opleidingsniveau
Op of- aanmerkingen/evaluatie: aanvullingen: dingen die niet aan de orde zijn geweest, maar die dat moeten komen?
volgens U wel hadden
Dat weet ik even niet, had me wat van te voren opgestuurd. wat gaat er met het onderzoek gebeuren: uitleg als ik nog extra dingen wil weten, neem ik telefonisch contact met u op (evt benaderbaar voor vervolgonderzoek) ja wilt u meewerken aan een artikel in FNV-magazine over werk en homo's? ja ken je nog andere homo's waarvan je denkt dat ze wel mee willen werken (via wie benaderen we die)? nee (allemaal vrije beroepers) vragen over schriftelijke (na te zenden) vragenlijst. ja wat vond u van de inhoud van de vragen en de manier van vragen (evaluatie van het interview)? Mensen bedanken voor interview: grote bijdrage, daar kunnen we als bond wat mee, etc. exemplaar oz: goed via pag 447.
Respondent 6 13 januari 1995, Apeldoorn
Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever Volvodealer in Apeldoorn (ook bedrijf in Deventer) werkplaats omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste alles op administratief gebied. Begonnen bij ander bedrijf als telefoniste (1 jaar). Daarna naar de boekhouding. Bij nog een andere garage gewerkt: op de werkplaats (receptiewerk): leukste periode, omdat we nog niet geautomatiseerd waren en omdat ik midden tussen de monteurs zat. Ook in de verkoop gezeten. Alles gehad behalve repareerwerk. nu 50% WAO, ik ben overspannen geweest. contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn.) Je moet regelmatig op de werkplaats zijn. Oude job: Bij mercedesgarage, daar komt niet jan-met-de-pet, daar komen allemaal mensen met veel geld, zakenmensen, dat sfeertje vond ik niet zo leuk. Bij de vrachtwagenafdeling kwamen gewoon de chauffeurs binnen, dat was heel leuk. Vooral intern contacten. Een vrachtwagenmonteur (is zij positief over) is anders dan een personenwagenmonteur: eerste is van 'de beuk erin' die is rauw, die hebben overal plaatjes van vrouwen hangen, (lachen) werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) Enige taak is personeelsbeleid, maar dat is moeilijk met een directeur die dat niet wil. De directeur gaat ervan uit dat als men wat heeft dat men bij hem komt, maar er komt iemand. Maar de monteur staat niet op de drempel bij de directeur, dat gebeurt niet. functieniveau hoofd boekhouding omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) zie boven is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) nee grootte van de afdeling 24 mensen: 12 monteurs, 2 verkopers/magazijn/receptie. Boekhouding: 3 vrouwen (ook part-time). We zijn minder gaan werken: we zijn geautomatiseerd, alles gaat efficienter: verkoper kan ookm best beigen papieren opruimen. verhouding mannen/vrouwen 3 vrouwen: allemaal op boekhouding. Rest is mannen verhouding allochtonen/autochtonen
geen hiërarchie/opbouw bedrijf 1 directeur, is ook eigenaar, een hoofdverkoper, en -boekhouding en chef magazijn en chef werkplaats. Haast geen overleg: ik heb daar vaak voor gepleit: ik loop daar ook wel een beetje op stuk. Ik trek hem wel aan zijn jas als ik iets gedaan wil hebben. Goede verhouding tussen hem en mij. Hij is wat voorzichtiger met me; niet meer het moet direct klaar. Resp. is lid van de vakbond; zij als enige, rest vind het te duur. Zij vindt het ook veel geld, maar 'je hebt er ook wat aan'. Je weet het nooit als je in situaties komt, ik heb ook ooit situaties gehad met pensioen en toen heb ik wat uit laten zoeken en ze maken ook de CAO ook voor ons. Dat zeg ik in het bedrijf ook. Ze zijn helemaal niet vakbondminded. Ik heb wel van die blaadjes gehad en in de kantine gelegd; ik hoorde nooit wat. Reactie directeur?: Hij weet het wel. Hij is natuurlijk ook heel benieuwd naar die CAOafspraken. Hij wacht op berichten van de andere kant, de BOVAG. Hij vraagt weleens weet jij al wat? Neem eens mee. Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') goed, maar het ontbreekt aan overleg. Er komt vanuit de directie nooit informatie aan de medewerkers. Men weet niet of het goed of slecht gaat. Ik wel (boekhouding); monteurs niet. Monteurs hebben het al vaak aangekaard: we horebn nooit wat. Niet stimulerend: de betrokkenheid mis ik wel. Ik heb ook op andere autobedrijven gewerkt en daar was dat allemaal veel beter geregeld. Verhoudingen zijn goed. Niet samen lunchen. Het is wel een apart sfeertje; een stoere sfeer, die mannen onder elkaar. Ruw praten; het kan me niets schelen. Het lijkt ongeinteresseerd, maar ik weet niet of het precies zo is. Het is heel moeilijk in woorden te vatten. Ik zou daar zelf niet tussen willen, niet. Het kan ook door het bedrijf komen (de desinteresse). Met twee collega's gaat het heel goed. Wij zitten de hele dag bij elkaar; de monteurs die zwerven door de garage heen; die schreeuwen wat naar elkaar; ze zien mekaar wel tijdens de koffie. Stoer? Machogedrag? Ja. Taal? Vloeken, mopperen, veel schelden. Wat ik ook machogedrag vind - daar heeft de directeur de jongens wel op aangesproken - dan zitten ze boven koffie te drinken dan kijk je zo op het parkeerterrein van het bedrijf, dan zie je mensen aankomen en als ze een mooie vrouw aan zien komen, dat ze dan voor het raam gek gaan zitten doen, dat is dan een klant, dat kun je naturlijk niet maken en dat vind ik ook echt machogedrag. Naar mij toe doen ze niet zo. Ik moet daar niets van hebben, ik reageer daar niet op, dat hebben ze wel afgeleerd. En volgens mij valt het bij mijn collega's ook wel mee. Ik reageer niet of ik zeg dat ik niet van ben gediend. Wat? Wat is dat nou, bij mij hoef je dat niet te doen, dat vind ik niet leuk. Wat? Als ze wat vragen om dan aan je te zitten. Je kan het me ook gewoon vragen, dat hoeft helemaal niet, hoef je me niet voor in mij nek te vliegen of zo. Dat is echt iets, denk ik van een bedrijf waar heel veel mannen werken, waar je dan met een paar vrouwen rondloopt. Daar moet je heel alert op wezen. Ik denk dat je sterk moet zijn als vrouw daarin, weerbaar. Ook in werkplaats kunnen werken als vrouw?: jawel, moet je denk ik wel erg sterk zijn, ja je moet wel een bepaald type zijn. We hebben ook wel eens stagiaires gehad van de MEAO of zo, van die jonge meisjes, die vinden het ook doodeng, heel griezelig met al die mannen en dan moeten ze ook wel voor de koffie zorgen in de kantine, en dan de hele klup zit daar en dan worden er wel opmerkingen gemaakt, natuurlijk. Wij hebben ook wel iets dat we dat ook wel zeggen: denk erom, je komt hier stage lopen in een bedrijf met voornamelijk mannen, van let gewoon een beetje op. Het is meer van ik zie wel wat er gebeurt. concurrentie/samenwerking tussen werknemers
Goede samenwerking met twee collega's
Homoseksualiteit en werk: Discriminatie (onderkend?): bekendheid op het werk van respondents homoseksualiteit Ze weten het. Ook bij vorige werkgevers. Bij de eerste werkgever: Ja, ervoor uitgekomen? je zegt het niet. Je zegt niet : hallo, hier ben ik en ik ben lesbisch. Het werd gewoon geaccepteerd als er een feestje was dan nam ik gewoon een vriendin mee. Ik heb daar nooit iets over gehoord; bij geen een bedrijf niet. Ze realiseerden volgens mij wel dat het mijn vriendin was. Nu bij dit bedrijf weten ze het natuurlijk helemaal dat ik samenwoon. Ik heb het nooit echt zo gezegd. Toen in het begin vroegen ze weleens van ben je getrouwd of zo? dan zei ik 'nee ik woon samen ... met een vriendin, als het me uitkwam om dat te zeggen, dat ik dat belangrijk vond. Merk je dan dat mensen niets meer zeggen of gaan ze er wel op door? Nee, het stopt, het stopt altijd. (ander) VB over fitness. Wat moet ik dan zeggen. In principe hoef je ook niets te zeggen, maar ze schrikken wel (in vb) Op bedrijf: nee, dat gaat allemaal heel geleidelijk aan, natuurlijk. Vriendin op dit bedrijf ook meegenomen naar bedrijfsuitstapjes. Ik heb wel eens het idee dat mesnen,....er wordt niet over gepraat, maar ik weet wel dat de monterus onderling hjeus wel wat over zeggen. Dat is goed en als ze iets willen weten dan vragen ze het maar, prima. Maar ze vragen het nooit. Ze vinden het moeilijk, dnek ik. Ze hangen altijd kalenders op met blote vrouwen in de kantine - officieel mag dat helemaal niet meer, heb ik wat van gezegd, maar ik dnek ach toem aar, luisteren ze ti\coh nie\ naar vinden ze leuk,- die was ze aan het opruimen. Ik zeg: gooi je ze weg. Nee zegt ie ik neem ze mee naar huis dat windt zo lekker. Ik weet niet zegt ie: Moet ik jou daar nou nog wat over vertellen. Ik zeg als je wat wil vertellen, dan zeg je het maar. Hij zie: jij krijgt ze niet, ik neem zxe mee naar huis. dat vond ik wel leuk. Iha wordt er nooit gesproken over homoseksualiteit positieve/negatieve ervaringen : * discriminatie (leg ook link met discriminatie op basis van sekse: neerd? dubbele discriminatie) * reacties/gevolgen (treiterijen, twijfel ('grapjes'), versluierd, (ook positieve dingen noemen) baas: heel gewoon. Alleen buiten het werk om contact met een collega.
waarop wordt gediscrimi-
geweld, complimenten
* gedrag collega's, directe chef, PZ, OR en evt. vertrouwenspersonen * vragen naar ervaringen bij sollicitatie en promotie Meestal vragen ze 'ben je getrouwd?' En dan zeg ik 'nee, ik woon samen' en op dat moment dan zeg ik niet met een vrouw, nee ik zeg ' ik woon samen' dat is de situatie. * oorzaken discriminatie volgens respondent * sero-positief/AIDS ('homoziekte') en (voor)oordelen * oplossingen voor evt. problemen/discriminatie. Wie zijn verantwoordeWaar kunt u met uw problemen terecht?
lijk/wie moet wat doen.
Voor die jongen? Hij is geïsoleerd binnen het bedrijf. Het leukste zou ik zelf vinden als ik met hem een
praatje kan maken. Ik hoopte hem op het COC tegen te komen, maar misschien komt ie daar nooit. Dat lijkt me gewoon hartstikke leuk. Op bedrijf?: Nee, dat kan niet. * hoe denken collega's over homos.? Als ik naar de groep mannen kijk dan vinden ze het/me maar raar, dat is niet gezond. Met die vrouwen waar ik mee werk; daar praat ik ook veel meer over. Ik vertelde dat ik naar het COC was geweest. Zij kende dat helemaal niet en daar praat je dan over en dat vind ik wel leuk dat je daar over kunt vertellen. Als je het over je weekend hebt, over wat je gedaan hebt, dan wil ik ook gewoon kunnen vertellen dat ik naar het vrouwencafe geweest ben. Als ik met een monteur praat, gaat het over zakelijke dingen. Discriminatie (wellicht niet onderkend?): hetero-normen: --> "onzichtbare werkdruk?" * mogelijkheden om te praten over eigen manier van leven In het begin ben je zelf ook wat geslotener natuurlijk. Ik was dat heel erg. Ik was dat heel erg, zo van ik zeg niks, dat hoeven ze allemaal niet te weten dat gaat ze allemaal niets aan, maar dat werkt niet goed, ook niet voor jezelf. Dat is niet prettig: ik wil ook weleens wat vertellen wat ik leuk heb gevonden of ik heb gedaan. In begin als ze wat vroegen een beetje afzijdig houden. (vorige bedrijf) Ben je nog met een leuke kerel uitgeweest, of zo? Nee, ik ga niet zoveel uit. Maar, daar snij je jezelf mee in de vingers, want dat is helemaal niet leuk. Je bent niet jezelf, nee. Het liefste zou je zeggen ik ben njiet uitgeweest want ik heb geen vrienindin. Omslagpunt: gekomen toen ik een vaste vriendin had (vorige werkgever). Ik was voor het eerst maal helemaal hoteldebotel. En dat hadden ze wel in de gaten. Ik zat heel vaak te bellen. In het begin heb ik ook niet gezegd dat het een vrouw was, dat durde ik helemaal niet, maar dat kon ik niet volhouden. Toen heb ik gezegd, jullie denken misschien dat het een man is, maar het is een vrouw, toen heb ik het wel gezegd, 'o o o, o dat is ook goed hoor.' Waarom Moeilijk? Ik vond het heel moeilijk om het te vertellen. Ik heb altijd wel gezegd dat ik lesbisch ben, maar ik had nog nooit een relatie gehad en dan in een keer moet je het zeggen, thuis ga je het vertellen, van nu heb ik een vriendin, nu is het echt, en zo ging dat op het werk dus ook. * kun je je uiten en contact maken (vertellen, kussen bij verjaarzoals je zou willen (samenhang met homoseksueel zijn?)
dag/nieuwjaar, dus ook fysiek)
Ik ben door zowel mannen en vrouwen gekust bij mijn verjaardag. Zelf kus ik de mensen die mij wel liggen. * heb je het gevoel je te moeten aanpassen ervaringen hoe ervaar je bedrijfsuitjes (mee: partner, echtgenoot, niemand?) Zelf uitnodiging maken: meestal iemand met partner. Mensen zonder relatie nemen niemand mee? Het zou wel kunnen, maar er zou wel wat over gezegd worden. aanwezigheid naaktfoto's (m/v) Niet op de werkplaats: kan niet voor de klant, wel in de kleedhokjes (kastjes) Ze worden daar ontspannen van. Ik zelf weet wel leukere plaatjes om op te hangen: mooie kunst dingen of zo, of auto's, maar ja hun moeten er zittten. Mijn collega's en ik kunnen ons daar niet druk over maken. hoe worden vakantieperiodes bepaald? In overleg met directe collega. hoe worden ploegendiensten samengesteld?
nee Formele regelingen: wat staat er over in de CAO (hoe zijn de arbeidsvoorwaarden, heeft de respondent enig idee?): partnerpensioen? Niet precies, maar ik heb wel de informatie. Ik kan het opzoeken. Ik wilde het zelf ook wel weten. Ik heb naar het pensioenfonds gebeld: als je samenwoont dan maakt het niet uit met welk geslacht, hoef je je partner niet aan te melden, je moet wel een samenlevingscontract, van minimaal een jaar oud hebben. * heeft u weleens bijzonder verlof aangevraagd bij overlijden of festi- viteiten? Staat in CAO: staat levenspartner; er staat niet expliciet in dat je gehuwd moet zijn. Ik ga daar over. Ik kijk in het CAO-boekje. Als het moeilijk is, dan vraag ik de directeur wat te doen. Als het buiten de definitie valt, dan moet ik het ook overleggen natuurlijk. Voor CAO-verlofdagen hoef je geen samenlevingscontract te hebben. Toen de opa van mijn vriendin was overleden, heb ik daar een vrije dag voor gehad, dat vind ik niet meer dan normaal. Ik had nog geen samenlevingscontract, daar wordt niet naar gekeken (we woonden wel samen). * hoe wordt uw pensioen geregeld (partnerpensioen?) dit en dit staat in de CAO (per respondent van te voren opzoeken): komt zoiets weleens voor? is er een (actief) anti-discriminatiebeleid? nee Ongewenste intimiteiten: komt weleens voor. Je bent je er zelf niet altijd bewust van. Ik heb het nou in de gaten in zoverre dat ik er wat van zeg. Er is een monteur die heeft de neiging daar wel toe: ha lekker ding, dat ie je wel even aan wil raken. Eerder heb ik nooit wat gezegd. 'Ik heb liever niet dat je dat zo doet' Dan zeggen ze:, daar schrikken ze van, heb je haar weer. Die slaat erop tegenwoordig. Ze hebben niet in de gaten dat ze wat verkeerd doen: zij vinden dat heel normaal. Wij doen dat toch ook niet als vrouwen. Het is wel bespreekbaarder geworden: het is minder geworden en dat zal het ook wel worden. Naarmate ik erop reageer dat ik dat niet wil; ze zullenn het misschein nog wel een paar keer proberen. Ik durfde er niet iets van te zeggen, het zat er gewoon in. Hij is gewoon aardig hij bedoelt het aardig, er is niks mis mee. Ik was me daar ook nooit zo bewust van. Nu ben ik daar veel attenter op: jij hoeft helemaal niet tegen mij aan staan te leunen, dat is toch nergens voor nodig. Hoe bewuster je daar van wordt, meer zoiets van wegwezen. Reactie Chef: Chef heeft daar nooit iets van gezegd. Hij is wel veel aanwezig. houding management Zichtbaarheid: hoeveel homo's ken je binnen het bedrijf en op welke posities? Zouden mannelijke homo's kunnen werken op het bedrijf? Ik denk dat er een werkt en die heeft het heel erg moeilijk: die is geheel buiten de groep gezet, vind ik echt heel sneu, en trekt zichzelf ook terug, neemt aan geen enkele activiteit deel, gaat niet mee op weekend of naar feestjes. Zij vinden hem een watje, en dat is maar niks, ze vinden het maar een rare jongen. Heb ik ook weleens gezegd: nou ik ben blij dat ik geen monteur ben dan heb je het zwaar als man. Bij ons: je wordt er echt uitgegooid uit de groep. Ik denk de onbekendheid ermee. Het interesseert ze misschien ook helemaal niet. Ik denk dat dat het is. Denk je dat hij eruit lift omdat ie homo is: Ja, dat denk ik wel. Dat weet de rest ook? Tja, weet niet. Ik
weet, voel dat ie homo is. Hij is ook anders, hij heeft wat vrouwelijke trekjes. Hij is heel zacht,aardig vind ik hem. Hij is ook niet macho, heel zorgzaam. Ik was jarig van de week, ik had getrakteerd, in de kantine. Een enkeling geeft een hand, de meeste roepen 'Gefeliciteerd!', en hij staat op ...en dat vind ik hartstikke attent. Hij is geen macho, niet zo van stoer, nee. Hij luncht thuis. Hem gesproken hierover? Ik spreek hem ook amper. Als je mensen echt wilt leren kennen dan doe je dat op een weekend, nou we gaan volgend weekend naar Amsterdam maar dan gaat ie ook niet mee. Ik vind dat heel jammer. Heeft ie geen zin in. Druk programma: baas is bang dat mensne dronken worden. Hij is niet fysiek minder sterk dan andere monteurs aanwezigheid wel/niet openlijke homo's op gezichtsbepalende functies in het bedrijf. scheve verhoudong: in industrie niet. Bij monteurs weet ik het niet, ik dnek dat die het wat moeilijker hebben, omdat die anderen dat macho-gedrag hebben: die hebben het altijd over vrouwen, die hangen plaatjes op, die hebben over sex op tv: heb je dit en dit gezien.
Houding t.o.v. (zijn/haar) homoseksualiteit/persoonlijke en sociale identiteit: ideeën over eigen seksuele voorkeur Ik baalde ervan: waarom overkomt mij dit? coming-out bij/naar wie? jaar of elf twaalf werd ik verliefd op een vrouw. Toch thuis wat van verteld: gaat wel over, zeiden ze. Via via hulp geregeld bij psycholoog. Vader en vrouw waar ik verliefd op was en psycholoog werkten allemaal daar. Advies: praat en lees erover, en accepteren. Ouders hebben gefaald: in de steek laten, ontkennen. Nog steeds contact met moeder (vader overleden). Katholiek: ze mochten helemaal niets van de kerk. Ouders konden er ook met niemand over praten. ga je weleens uit in het homocircuit (waar?) 1X per maand naar het vrouwencafe van het COC, sinds een jaar komen we daar wat doe je met je homoseksualiteit? meelopen op Roze Zaterdag misschien in de toekomst participatie in de homobeweging sinds 1 jaar lid COC. Daarvoor kenden we niemand. Ik help mee met het blaadje maken. Ik typ. lezen homobladen Opzij hebben we, soms gay-krant
Rol Industriebond FNV bij homoseksualiteit: Persoonlijk:
bent u actief (kader)lid van de Industriebond FNV? niet actief, wel lid. Ik kan er niks mee binnen mijn bedrijf. Bond is een keer langs het bedrijf gekomen: gevulde koeken gebracht. Toenmalige chef vond het niets; ik zelf vond het hartastikke leuk. heeft u weleens om ondersteuning gevraagd bij kaderleden of ledenservice? (t.a.v. bovenstaande: hoe ver bent u toen gegaan (juridisch)) over eigen pensioen (zelfde baas, opgesplitste baan). Via de bond geïnformeerd en via mijn werk heb ik het ook gedaan via het pensioenfonds van de metaalnijverheid. Ik ben 4 weken werkloos geweest en toen ben ik er ook geweest. Heeft u (ook) steun gevraagd bij andere organisaties? Welke? Kan de bond iets voor u betekenen? Algemeen: Vindt u dat de bond moet werken aan gelijke behandeling? Vindt u dat de bond een homo-emancipatiebeleid moet voeren? Ja zeker, zoals die situatie met die man. Dat het bespreekbaar is, zulke dingen. Als ze maar lid waren; bijv. in zo'n krantje daar lees je dat soort dingen over discriminatie, ook van vrouwen. Er zouden ook overlegcommissies moeten zijn, volgens mij is dat vrijwillig. Bij minder dan dertig mensen adviseren ze het. Voor iedereen positief Waar liggen evt. taken voor de bond: In CAO-onderhandelingen, voorlichting (ook mbt AIDS), individuele hulpverlening (via ledenservice of anders), vertrouwenspersonen, scholing, artikelen in personeelsbladen, rechtshulp ???. Bekend maken dat de bond daarvoor is. cao: grote rol voorlichting: ja, ook belangrijk. Organiseer maar eens een bijeenkomst op het bedrijf, niet na werktijd, maar in een pauze. Voorlichting geven over het werk van de bond, iha. Dat er allerlei verbeteringen zouden kunnen komen in cao's vertrouwenspersoon landelijk: ja, nog niet aan gedacht. individuele hulpverlening: ik zou het voor mezelf moeilijk kunnen voorstellen, maar als ik me inleef in de positie van die monteur kan ik het me wel voorstellen. wie kan nog meer helpen bij evt. oplossing (wat voor oplossing)? zou je actief worden in een eventueel te vormen homo/lesbische groep in de Industriebond FNV? Ja daar zou ik wel over willen denken. Bezig houden met? Voorlichting op de werkplek. Dat men zich ook realiseert, van mijn collega is homo, maar dat daar normaal over gedaan wordt, niet iemand uit de groep gooien dat vind ik verschrikkelijk.
Persoon/gegevens/kenmerken, levensverhaal, persoonlijke geschiedenis: Naam geboortedatum 9 jan 1958
man/vrouw vrouw leef- en woonsituatie, relatie (vroeger: getrouwd?), kinderen? nu 10 jaar een relatie en we wonen nu 9 jaar een relatie. Zij is muziekdocente. Op 25e huis uit: op het laatst ging het niet goed. afkomst/etnisch-culturele achtergrond --> bij minderheden meer/andere problemen (cultuur/geloof staat het allerminst toe, soorten discriminatie) katholiek; echt volgens de regels; we moesten in onze jeugd naar de kerk. Ook met de hele lagere school naar de kerk. Vader werkte in het psychiatrisch ziekenhuis. Mijn moeder gaf soms pianolessen geboorte/woonplaats Apeldoorn opleidingsniveau huishoudschool en daarna kinder- en jeugdverzorging. Met mijn 17e van school
Op of- aanmerkingen/evaluatie: aanvullingen: dingen die niet aan de orde zijn geweest, maar die dat moeten komen? nee
volgens U wel hadden
wat gaat er met het onderzoek gebeuren: uitleg als ik nog extra dingen wil weten, neem ik telefonisch contact met u op (evt benaderbaar voor vervolgonderzoek) ja wilt u meewerken aan een artikel in FNV-magazine over werk en homo's? ja, graag, nee dat vind ik echt leuk. Ik wil naar buiten treden binnen de bond ken je nog andere homo's waarvan je denkt dat ze wel mee willen werken (via wie benaderen we die)? Vrouwen die ik ken zijn vaak onderwwijs, verzorgende beroepen vragen over schriftelijke (na te zenden) vragenlijst. ja, hoor wat vond u van de inhoud van de vragen en de manier van vragen (evaluatie van het interview)? Mensen bedanken voor interview: grote bijdrage, daar kunnen we als bond wat mee, etc. c'est ca! Nee, ik vond het wel leuk, ik was wel benieuwd hoe het zou gaan.
Respondent 7 Spijkenisse 16 jan 1995
Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever chemische industrie, begonnen bij Astra (pharmaceutische industrie), bij Gist-Brocades, Akzo-Europoort, Akzo-Botlek, Tiofine (3 jr; uitzendbureau op contractbasis), Exxon (van Esso) werkplaats vooral kwaliteitscontrolelaboratorium, kwaliteitscontrole: monsters werden gebracht door het personeel. Graag binen een half uur de gegevens van de analyse hebben. omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste Laboratoriumwerk, chemisch analytisch, kwaliteitsdienst, bij Tiofine ook amanuensis- en inkoopswerk. Ook ploegendienst gedraaid: niet prettig. contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn.) gemiddeld tussen een amn of 5 à 10. Soms kom je in de fabriek. 9 van de 10 keer ging dat gewoon hartstikke goed; het is niet zozeer het fabriekspersoneel als wel PZ-beleid. bekendheid met fabriek: veel praten, rondneuzen. Open en eerlijk zijn: met jou kunnen we wel een geintje maken. Ja man daar zit ik niet mee. Dat is toch een beetje een rauw-dauwmentaliteit, ben je daar open en eerlijk in, vinden ze dat prima dat waarderen ze. Maar wat je dan meemaakt met het hoger personeel en PZ-zaken, dan denk ik bekijk het maar, maar dat geldt niet alleen voor homoseksuelen maar ook voor vrouwen. Een vrouwtje, een vrouw werd rondgeleid op het lab; een van de sous-chefs zei die wordt niet aangenomen want dat is een vrouw. Waar ben je dan mee bzeig. Neem gewoon degene die het beste is, ongeacht man/vrouw, jood/homo of moslim, etc, dat moeten ze zelf uitmaken wat z ein de slaapkamer uitvreten en wat ze op zaterdag en zondag doen. werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) Tiofine: na drie jaar vond ik het welletjes. Het contract liep af, het was reorganisatie en mij waren ze per ongeluk vergeten. nu geen baan: Mijn vriend is zwaar ziek geweest: huishouden gedaan. Als ze een baan aanbieden: je loopt tegen de 40, je bent gewoon te oud, zo simpel ligt het. Als je boven de 30 komt ben je afgeschreven in deze maatschappij. Tenzij je bij het Rijk... Maar daar gaan vrouwen en etnische minderheden weer voor, AWGB, ik denk waar ben je dan mee bezig functieniveau MLO. Soms een HLO-functie omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) lab is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) weinig mee te maken, omdat het uitzendbureau je baas is. Je mocht je daar niet mee bemoeien als uitzendkracht. vertrouwenspersoon Nee, soms nam een collega die taak op zich.
EZH: een ombudsman voor heel de provincie grootte van de afdeling verhouding mannen/vrouwen Met mannen werken is fijner dan met vrouwen werken. Als je er een hebt gaat het nog, maar heb je er twee dan krijg je gedonder. Ze proberen de kerels tegen elkaar uit te spelen. Ik ben vrouw dus dit ids mij te zwaar. Nou hierzo (middelvinger). Gelijke rechten gelijke plichten gelijke plichten gelijke rechten en zoniet dan ga je maar naar huis achter het aanrecht; dat is mijn mentaliteit. Wat dat betreft is de evacipatie(!) van de vrouw op de werkvloer, vooral in de industrie is nog steeds slecht. Het begint nou te komen; de jongere generatie die een jaar of 25 zijn; die vrouwen pakken gewoon aan. Heb je nog echt die oude garde die boven mij zit (40+); bij Tiofine ook best een leuk mens een wolk van een wijf, groot stevig gebouwd; ik kan het niet tillen, want ik ben vrouw, een pakketje brieven moest worden weggebracht; ik zeg, ik weeg maar 65 kilo. Je hebt er gewoon een heleboel bij.... Met drie knullen ene vijf vrouwen. Het groas zeker, drie vrouwen, je zou ze zo de duer uit gooien. Thuis willen ze de broek aan hebben en dat willen ze op hun werk ook. De een tegen de ander op lopen stoken, lopen roddelen. De saamhorigheid onder mannen is veel groter, veel kameraadschappelijker met elkaar omgaan. Als ik een arm om schouder heenlegt, wordt dat niet als ongewenste intimiteit opgevat. Het gaat veel gebroederlijk, het is veel prettiger werken. Leen weet dat ook; die heeft dat zelf ook meegemaakt. Heb je er een dan gaat het goed, je hebt er een enkele of twee tussenzitten waar het heel goed mee gaat, maar dat is gewoon een uitzonderingspositie. Jongere generatie wil niet afhankelijk zijn van mannelijke collega. Je blijft houden daar loopt een homo of een vrouw. Het was vroeger een typisch vrouwenberoep, analist zijnde. Vroeger meer vrouwen in werken. Het is met die industrie meer een mannenberoep gekomen. Maar als je dus klinisch-chemisch en bacteriologisch hebt, KvW en ziekenhuis; specifiek een vrouwenberoep. Waarom niet in industrie? Een vrouw op de werkvloer; daar hebben ze al een behoorlijke strijd voor moeten voeren. Bij Exxon de eerste vrouwelijke proces-operator in de Botlek, Ilse 26 jr, dat is de eerste generatie die op de werkvloer gaat werken. Waarom weinig? Wat wij om ons heen zien voor een heleboel vrouwen is het huisje-boompje-beestje, en kindje, hoef ik niet meer te werken. En niet vergeten de industrie is gewoon zwaar werk. Het is wat minder geworden, maar vooral de ploegendienst, 7 dagen op, 7 dagen af, 3-ploegendienst, 2 dagen vrij. En vrouwen mochten geen ploegendienst draaien verhouding allochtonen/autochtonen weinig mee gewerkt. Zelf nooit problemen meegehad. hiërarchie/opbouw bedrijf Industrie is heel hierarchisch. Apart kantinegedeelte voor het hoger personeel. Aparte vergaderruimte. Ook de houding van 'dat is wel een hoger iemand' Als ze tegen mij je en Olaf zeggen, dan is het je en de voornaam terug: positieve reactie. Middenkader probeert een heiligheid aan te geven om hun positie te kunnen verstevigen; ze zitten met druk van boven en van beneden.
Cultuur: cultuur/sfeer ('macho-sfeer') Het is en blijft een mannenwereld. Ik heb altijd goed gewerkt, soms was er wel mot, vanuit het verleden. concurrentie/samenwerking tussen werknemers machtspelletjes vaak met vrouwen. Mijn mannelijke collega's zullen je nooit aanvallen op je opleiding.
.... Nou dat is typisch weer een wijvenopmerking, kan je vergif op innemen. Discriminatie van vrouwen: door collega's niet op eht alb zelf, omdat daar saamhorigheid ook is onder mekaar. Maar wat je wel eens meemaakt is vanuit de fabriek. Collegaatje bij de EZH, tijdregistratie uitklokken: een of andere kutlul zei: leg jij dat meisje eens even uit hoe ze lekker moet gleuven. Het is een seksistische opmerking; het is geen meisje het is een vrouw van 21. Dat soort bekrompenheden. Ik ben naar PZ toewgestapt: goed dat we het weten, daar zullen we het over hebben. Ook bij de EZH in de kantine, ook van die rauwdauwers uit de fabriek: 'o he homotje zal ik je eens even in je kontje neuken? Ik zeg welke tering hetero houdt..(?) daar zijn muil. Ik zeg opstaan?: kom maar mee, nu met je grote mond. Na de pauze komt de chef van de wacht naar me toe van het is niet zo bedoeld. Ik zeg ik vind het helemaal niet gek voor een geintje, maar dan bepaal ik het spelletje
Homoseksualiteit en werk: Discriminatie (onderkend?): bekendheid op het werk van respondents homoseksualiteit Meestal was het wel bekend, wel op een nette manier, niet overdreven, dat is niet nodig. Ik sprak er gewoon over, ik ga naar een nichtenkit of het COC, zo terloops. Alles ging prima behalve bij PZ. Geen mogelijkheid voor contractverlenging of baan in vaste dienst. Je werd gewoon niet aangenomen om dat je er open voor uit kwam dat je homo bent. Dat hebben collega's ook tegen me gezegd. Via via (sollicitatie bij Aluchemie (ex-vrouw van een collega) 'Monique heeft je map opgelicht: je bent afgewezen op homoseksualiteit' Ik heb het opgeschreven op het GAK-briefje, en heb daar nooit meer iets van gehoord. Bij echtscheiding geen ontslag is ook een lange strijd geweest. Je voldoet niet aan de norm en die wordt toch nog steeds bepaald door het grote heteropubliek, wat dus huisje-boompje-beestje is. positieve/negatieve ervaringen : * discriminatie (leg ook link met discriminatie op basis van sekse: neerd? dubbele discriminatie)
waarop wordt gediscrimi-
Zelf offensief reageren, aanvallend, je kunt een dreun terugkrijgen. Je stelt je dan niet kwetsbaar op, dan proberen ze je te pakken. In het begin, toen was het hele proces waar ik nog mee bezig was. "heb je een vriendin?" Dat gaat je geen enkele tyfusmoer aan. Beter open en eerlijk. * reacties/gevolgen (treiterijen, twijfel ('grapjes'), versluierd, (ook positieve dingen noemen) niet bijzonder.
geweld, complimenten
* gedrag collega's, directe chef, PZ, OR en evt. vertrouwenspersonen Negatief: Een keer meegemaakt in al die jaren en dat was bij Dokhaven, daar liepen ze te klieren. Toen heb ik tegenover iedereen gezegd: zoals de waard is vertrouwd ie zijn gasten. Zo van hij is niet te vertrouwen; voor het blok zetten. Twee collega's. Raar om je heen lopen: niet te dicht bij komen. Vooroordelen en angst. adt zou dus zijn dat man en vrouw op een lab die hetero zijn de hele dag een nummertje lopen maken. * vragen naar ervaringen bij sollicitatie en promotie sollicitatiegesprek bla bla bla...'ik zeg ik woon samen met een vriend' O dan moet ik even gaan vragen ... of ze daar geen problemen mee hebben.' Dan denk ik 'pleur maar een eind op'. Slechte baan via uitzendbureau: Een beetje nichterig trekje laten tonen en dan hoeven ze je niet want ze durven dat nooit zo te zeggen om homoseksualiteit, want dan hangen ze, dan kan je ze natuurlijk aanklagen.
Onderzoek AI: getrouwd, vrouwtje thuis, twee kinderen en poepiechristelijk. CDA heeft veel macht Sollicitatie, volkomen voldaan aan de functie eisen (ik paste er voor 200% in): Vraag: woon je alleen? Nee, samen met een vriend? En afgewezen. Vraag is neutraal: woont u samen. Waarom zeg je 'met een vriend'? Omdat ik niet wil zeggen van met een vrouw. ? Dan vragen ze 'hoe woont u samen?' Dan ben ik open, ik maak er geen geheim van, en ik vind het ook een stuk openheid naar OZ toe, dus geen smoes verzint. via het uitzendbureau, In eertse instantie nee, een beetje druk achter gezet, ja er was een collega van gereformeerde huize en die zou het er weleens moeilijk mee hebben. Ik zei dat is zijn probleem, niet mijn probleem. Later een hele fijne collega geworden. Zoent jouw vrouw jouw moeder? En als ze nou lesbisch is? Waar haal jij het recht vandaan om te spreken in naam van.. Dat is goedkoop, mocht het zo zijn dan zal ik diegene aanspreken wat ie ons heeft aangedaan. En dan kan je ze op die manier heel netjes de mond snoeren. "heeft u een partnerschapspensioen?" En dan zie je ze kijken. Ze beginnen er nooit zelf over. * oorzaken discriminatie volgens respondent Vooroordelen, bang. Angst dat je ze ontmaskert. * sero-positief/AIDS ('homoziekte') en (voor)oordelen * oplossingen voor evt. problemen/discriminatie. Wie zijn verantwoordeWaar kunt u met uw problemen terecht?
lijk/wie moet wat doen.
* hoe denken collega's over homoseksualiteit? Iha staan ze er open voor over; ze zijn geinteresseerd en vragen ook dingen. Er zijn ook dingen die gaan ze geen enkele donder aan. Oudere generatie is anders dan jongere generatie. Probleem is onbekendheid.
Discriminatie (wellicht niet onderkend?): hetero-normen: --> "onzichtbare werkdruk?"
* mogelijkheden om te praten over eigen manier van leven ja, dat kon je gewoon vertellen. Deden zij ook. Nooit iets verborgen. Sommige dingen gaat ze niets aan, bijv. wat ik uitgevroten heb. Gewoon mezelf gebleven, niet overdreven nichterig of macho. * kun je je uiten en contact maken (vertellen, kussen bij verjaarzoals je zou willen (samenhang met homoseksueel zijn?) Mannelijke collega's namen initiatief om te kussen.
dag/nieuwjaar, dus ook fysiek)
* heb je het gevoel je te moeten aanpassen ervaringen hoe ervaar je bedrijfsuitjes (mee: partner, echtgenoot, niemand?) Uitzendkrachten kregen geen uitnodigingen. aanwezigheid naaktfoto's (m/v) hoe worden vakantieperiodes bepaald? je kan van te voren zeggen. Alleen personeel met kinderen gaat voor, die kunnen niet anders. Daar vind ik niets discriminerends aan.
hoe worden ploegendiensten samengesteld? alleen bij de meneba Formele regelingen: wat staat er over in de CAO (hoe zijn de arbeidsvoorwaarden, heeft de respondent enig idee?): partnerpensioen? hebben we nog niet, kreeg ik tijdens sollicitatieprocedure te horen. Je moet, als ze het al hebben, minimaal een jaar samenwonend te zijn. ... Bij Philips kun je het vergeten. * heeft u weleens bijzonder verlof aangevraagd bij overlijden of festiVoor sollicitatie kreeg ik geen dag vrij, omdat ik uitzendkracht was.
viteiten?
* hoe wordt uw pensioen geregeld (partnerpensioen?) Tekort voor gewerkt, bij Tiofine. Ik kreeg geld terug. dit en dit staat in de CAO (per respondent van te voren opzoeken): komt zoiets weleens voor? is er een (actief) anti-discriminatiebeleid? PZ bij Tiofine. Eerste dag werken: jij bent homoseksueel. Zodra er gedonder is, kom je naar me toe, geldt voor iedereen, turk, marrokaan, of antilliaan als ze gaan lopen zeikstralen om iemands uiterlijk, geloofovertuiging of seksuele geaardheid, wil ik graag hebben dat je naar kantoor toekomt. Dan maak ik er werk van. Enige bedrijf die zo daarmee omging; dat is heel erg fijn. Nooit er naar toegegaan (wel bij EZH, naar PZ toegestapt) houding management Nee verder niet Zichtbaarheid: hoeveel homo's ken je binnen het bedrijf en op welke posities? Bij Tiofine: Peter werkte op loonadministratie. En een collega waar ik een keer een verhouding meegehad heb. Jongere gasten, hetero's interesseert het niet. Vrouwen voelen je als een gelijke (hebben ze niet bij heterocollega's) En een bepaalde benadering naar vrouwen toe waar geen seksualiteit aan te pas komt. Ik legde de arm om hun heen, niet bij mannen (zij mij wel). "Ik heb voor een vrouw gekozen", fluisterde een vermeende homo-collega. En je komt je getrouwde collega's tegen op de baan. aanwezigheid wel/niet openlijke homo's op gezichtsbepalende functies in het bedrijf. Nee, kan je vergeten, vooral van de oudere generatie. Sommige mensen nemen gewoon hun vriendin mme, zij camoufleren nog gewoon alles. Verhouding homo's binen/buiten industrie gelijk? Nee, natuurlijk niet. Typisch nichtenberoep is kapper, verpleegkundige, in de mode wereld, theater (hier altijd geaccepteerd, vrouwenrollen werden gespeeld door mannen), etaleurs, creatieve beroepen. Meesten gaan die kant op. Als er één beroep waar de homo-emancipatie faliekant gelukt is is de verpleging (verzorgende), want negen van de tien, denk ik weer, daar loopt weer een tante (BvdM: mooi woord he) rond. En ook de zelfstandigheid, waar ook een hele hoop voor hebben gekozen, dan heb je veel minder gedonder, dan kun je macht uitoefenen, dan kunnen ze niet om je heen.
Houding t.o.v. (zijn/haar) homoseksualiteit/persoonlijke en sociale identiteit:
ideeën over eigen seksuele voorkeur coming-out bij/naar wie? op je 25e, laat he?. Ik wist het al op m'n 13e. Maar dat is natuurlijk waarin je opgroeit, een bepaalde richting gedraaid. Met ruzie thuis weg, verhuisd naar Spijkenisse, op mezelf gaan wonen. op mijn 28e manier aan mijn ouders verteld. Wij gaan overal samen naar toe ga je weleens uit in het homocircuit (waar?) het getrouwde nichtencircuit (sauna's en de baan) Shaft, Boots, (ruige leertenten) wat doe je met je homoseksualiteit? niets meelopen op Roze Zaterdag nee, want een bepaald te stereotiep beeld gegeven. Roze kermis heb ik ook niet zo'n behoefte aan, er is toch ook geen heterokermis. Wat komt in beeld: een gilnicht en een pot van een dijk, bootwerkertype en mr Humphfries. Er zijn andere dingen die belangrijker zijn. Durf jij je ogen open te maken, neem jij je vriend mee naar een feestje. participatie in de homobeweging nee. Geen lid van COC, omdat het qua inkomen gaat. lezen homobladen Abonnement Gay-Krant
Rol Industriebond FNV bij homoseksualiteit: Persoonlijk: bent u actief (kader)lid van de Industriebond FNV? niet van FNV, maar van Unie BHLP, een wat sjiekere vakbond. Gedaan om sterker te staan bij ontslag, bij bepaalde juridische zaken. Ze sluiten ook CAO's af. Nooit actief geweest. Werkgevers en collega's wisten niet dat il lid was, vragen ze ook niet naar. heeft u weleens om ondersteuning gevraagd bij kaderleden of ledenservice? (t.a.v. bovenstaande: hoe ver bent u toen gegaan (juridisch)) Heeft u (ook) steun gevraagd bij andere organisaties? Welke? Kan de bond iets voor u betekenen?
Algemeen: Vindt u dat de bond moet werken aan gelijke behandeling? doen ze wel iets aan, lees ik wel eens in een krantje. Vindt u dat de bond een homo-emancipatiebeleid moet voeren? Ja, want er is nog veel mis. Wat? cursusopleiding voor kaderpersoneel. Zouden ze best wat meer aan kunnen doen. Ze mogen de
mensen er wel wat meer wegwijs in maken; het gaat om de persoon. Het is gewoon een mentaliteitskwestie van de maatschappij op zich, maar als die anders is, is het daar ook; we zullen het met z'n allen moeten doen. Mensen leren dat ze op de mens af moeten gaan, ongeacht of het een man of vrouw is, en wat ie verder uitvreet z'n priveleven is. en niet bang zijn omdat je een christelijke collega hebt. Tegen GPB/FVP een vrouw heetf maar twee rechten; het aanrecht en het baarrecht. En daar doen ze niks tegen en als de CD of CP zeggen het aantal buitenlanders daar moet paal en perk aan gesteld worden staan ze op hun kop. Waar liggen evt. taken voor de bond: In CAO-onderhandelingen, voorlichting (ook mbt AIDS), individuele hulpverlening (via ledenservice of anders), vertrouwenspersonen, scholing, artikelen in personeelsbladen, rechtshulp ???. Bekend maken dat de bond daarvoor is. partnerpensioen?: inhoud pp, geen gelijkheid: als de ex-vrouw van mijn vriend gaat hertrouwen blijft zij recht houden op haar pensioenaandeel. Komt mijn vriend te overlijden en ga ik een nieuwe samenwonende relatie aan, dan vervallen al mijn rechten op zijn pensioen. Dus daar is geen gelijkheid in, dat is gewoon een wassen neus. Individuele hulpverlening: ja Vertrouwenspersoon: ja om met problemen aan kunt komen. wie kan nog meer helpen bij evt. oplossing (wat voor oplossing)? zou je actief worden in een eventueel te vormen homo/lesbische groep in de Industriebond FNV? Bij Unie; geen idee, nee, ik ben niet zo'n verenigingstype, wat dat aangaat.
Persoon/gegevens/kenmerken, levensverhaal, persoonlijke geschiedenis: Naam geboortedatum 4 juli 1957 man/vrouw man leef- en woonsituatie, relatie (vroeger: getrouwd?), kinderen? gescheiden van ex-vriend, pogingen om homohuwelijk te sluiten met huidige samenwonende vriend. Eerste stel dat in ondertrouw ging in Nederland; nooit van COC, Gay-krant of Stello- en Kuipers gehoord. afkomst/etnisch-culturele achtergrond --> bij minderheden meer/andere problemen (cultuur/geloof staat het allerminst toe, soorten discriminatie) totaal niet gelovig opgevoed, maar ik was de oudste zoon, en moest stamhouder leveren. in de stad opgegroeid; Den Haag. Moeder is opgeleid tot kinderverzorgster, mijn vader is tv-technicus. Geswitched van SDAP naar VVD. geboorte/woonplaats zie boven opleidingsniveau Mavo, MBO-analistenschool.
Op of- aanmerkingen/evaluatie: aanvullingen: dingen die niet aan de orde zijn geweest, maar die dat moeten komen? nee
volgens U wel hadden
wat gaat er met het onderzoek gebeuren: uitleg als ik nog extra dingen wil weten, neem ik telefonisch contact met u op (evt benaderbaar voor vervolgonderzoek) ja wilt u meewerken aan een artikel in FNV-magazine over werk en homo's? Ja, ze mogen zelf contact opnemen ken je nog andere homo's waarvan je denkt dat ze wel mee willen werken (via wie benaderen we die)? nee vragen over schriftelijke (na te zenden) vragenlijst. ja wat vond u van de inhoud van de vragen en de manier van vragen (evaluatie van het interview)? Mensen bedanken voor interview: grote bijdrage, daar kunnen we als bond wat mee, etc. nvt
Respondent 8 Spijkenisse, 16/1/95
Werkomgeving: Structuur bedrijf, incl. functie respondent: naam werkgever 32 jaar onafgebroken in dienst geweest van (vanaf 1957) bij de Suikerunie fabriek in Puttershoek. Op 15e begonnen. (na de LAVO) Oudste zoon ging meewerken. werkplaats omschrijving werkzaamheden/beroep/functie (navragen over of het werk fysiek is en of er in ploegendiensten gewerkt wordt, of de meeste Op de produktieafdeling gestaan, bij de kilogramverpakking, de machines bediend, ik ben helemaal niet technisch. Ik ben er terecht gekomen omdta mijn vader vond dat kapper eigenlijk niks was. In het begin wareen die machines vrij simpel maar dat werd in de loop der jaren steeds ingewikkelder. Ik moest steeds meer op mijn tenen gaan lopen omdat allemaal nog een beetje bij te houden. Eigenlijk interesseerde het me geen moer. Ik werkte er om mijn geld te verdienen, net zoals zoveel mensen. Maar ik heb er ook best wel een leuke tijd gehad, maar de laatste jaren die... en het werk dat je vroeger met 3 personen deed, dat werd te duur, dan ging er een af, dan ging er nog een af, maar ze vergaten wel dat jij je dan rot moest lopen, bij dat.. Toen ben ik op een gegeven moment ziek geworden omdat ik het helemaal niet meer bij kon houden. Ik zit nu in de WAO; en het klinkt misschien heel vreemd maar het bevalt me eigenlijk prima. Ik kom eindelijk eens tot rust , ik kan eindelijk de dingen doen waar ik vroeger nooit toe gekomen ben. Sociale contacten genoeg, vaak te veel eigenlijk. contacten intern (collega's) of extern (klanten, leveranciers) zijn.) werkhistorie + toekomst: zijn er voor u doorstroom- en/of scholingsmogelijkheden (waarom wel/niet) na school wilde ik kapper worden, ik ben ook een tijdje in de leer geweest. Mijn vader vond dat geen beroep voor mij, en zeker niet voor een jongen. Ziek geworden: in WAO terecht gekomen. Kanker; nu zo goed als genezen. Toen ik voor 50% arbeidsgeschikt was toen had het bedrijf waar ik 32 jaar gewerkt hebt geen werk meer voor me, gek hè. Nu aan het solliciteren, maar ik ben te oud, en dat betekent dat je de rest van het leven aan de kant staat. Nu sinds een aantal jaren huisvrouw en dat bevalt me prima. jaar of 6/7 heb ik in dagdienst gewerkt en daarna 25 jaar lang twee-ploegendienst. Nu werkt iedereen in drie ploegen, heb ik nooit gedaan. functieniveau omschrijving werkplek (kantoor/lopende band, intern/extern) is er een OR (met emancipatiecie?) of vakbondsgroep (blg of bkg) grootte van de afdeling fabriek totaal: 500. Nu geautomatiseerd. Op verpakkingsafdeling 60, 250 mensen werkten in de produktie (seizoensarbeid). Wij zaten aan de overkant van de weg. Directie zat in beginperiode in fabriek zelf.
verhouding mannen/vrouwen zestig mesnen van jouw afdeling: een beetje half om half. Veel verpakkingswerk was nogal vaak vrouwwenwerk. Een ploeg bestond uit 35 mensen, dat was een beetje half om half. We deden hetzelfde werk, maar het is heel lang zo geweest dat vrouwen in een lagere loongroep zaten dan mannen. Later is daar wel verandering in gekomen. Discriminatie van vrouwen? Nee, niet zo echt. Ik heb ook nooit zo gehad, van wat Olaf heeft gehad van discriminatie over homoseksualiteit op mijn werk, ik was wel een beetje een vrouwelijk type, maar ik was getrouwd, dus ja, ik draaide gewoon mee, voor de rest waren er toch wel mensne die je niet mochten, want die merkte wel wat aan je, die vonden je verwijfd of niet stoer genoeg, maar voor de rest heb ik er niet zoveel moeite mee gehad, toen ik het dan eenmaal verteld had, toen ik gescheiden ben, hadden ze het allemaal wel gezien, en ze wisten het allemaal wel, maar gediscrimineerd ben ik toen verder toch niet echt, maar we waren toch wel een tig aantal jaren verder, dat ze er toch een klein beetje meer vertrouwd mee waren, dat heb ik nooit zo aan den lijve ondervonden. Ik heb er toch nog 2 jaar gewerkt. In beginjaren getrouwd, waren er wel homo's die ervoor uitkwamen? Nee, de eerste keer, dat was in militaire dienst, daar had ik een sergeant die wilde dat ik hem ontbijt op bed kwam brengen, maar op mijn werk, was er wel een man waar dat van gezegd werd, die was nooit getrouwd, maar ik heb dat zelf nooit..., en lateer heb ik een collega, die zat in hetzelfde schuitje als ik, die was ook getrouwd, en wij hadden wel veel steun aan elkaar, letterlijk en figuurlijk, daar was het wel helemaal van bekend want dat was nou echt wat je noemt een gilnicht, hij heet Jan, maar we noemen hem Jantine. Voor de rest van openlijk, nee.... Op het dorp waar ik vandaan kwam ook, toen bekend werd dat ik ging scheiden en met een vriend ging samenwonen, het leek wel alsof ik de eerste was, het hele dorp, 's-Gravendeel, stond op zijn kop, het was vlak bij Dordrecht. Het was geen doen om daar meer te blijven wonen. Reacties op werk? Dat viel eigelijk best wel mee. Ze vonden het toch wel vreemd natuurlijk, maar in ieder geval ik heb daar niet zo'n echt veel hinder van gehad. Andere getrouwde collega, daar heb je het als eerste tegen verteld? Nou, dat voelden we eigenlijk automatisch van elkaar aan. Hij stond toen op het punt om te gaan trouwen, en toen ik hem pas leerde kennen, wilde ik nog zeggen van 'goh, weet je wel zeker dat je wil gaan trouwen'. Later zei ie ook van dat als ik dat gezegd had, dat helemaal geen verandering, want dan was ie evengoed gaan trouwen. Hij komt wel uit een vrij christelijk gezin, die voelde zich bijna verplicht tegenover zijn ouders om te gaan trouwen, ja dom natuurlijk. Hij heeft ook twee kinderen. Die modderen nog steeds voort. Zijn vrouw weet het inmiddels. Financieel hebben ze het goed, en dat schijnen hun belangrijker te vinden als, ik heb bijvoorbeeld wat ik al die jaren heb opgebouwd achter me gelaten en ik ben opnieuw begonnen, en ik heb er geen spijt van gehad, ik vond het ook best wel waard. Als je de rest van je leven toch constant tegen je zin in moet leven, dat is ook niet echt leuk. Wanneer kwam je erachter dat je homoseksueel was? Als ik terugdacht, dan denk ik dat wist ik al toen een ventje van een jaar of 15 was, toen deed ik dingen dat had ik achteraf wel kunnen weten. Dat ik er echt achterkwam en voor mijzelf durfde te bekennen, toen was ik wel een jaar of 25, toen was ik inmiddels al getrouwd, dus dan wordt het ook wat moeilijker. Ik was 21 toen ik trouwde, toen ik moest gaan trouwen, ik heb dus een zoon van.. die wordt 30 dit jaar, die is van 1965. Hierarchisch bedrijf, keken jullie op tegen de leiding? Niet zo echt eigenlijk. Op de afdeling waren meer van die self-made mannetjes. Nu gaat het niet meer, maar vroeger zeiden ze, als je brutaal genoeg bent, en je ging op het bazenkantoortje zitten, en je ging er maar vaak genoeg zitten, dan werd je wel baas, als je begrijpt wat ik bedoel. De echte directeur zag je ook weinig. Toen ik er ging werken, toen was het
nog een cooperatie, later is het dan een unie geworden. Die directeur, was wel directuer over het bedrijf, maar het was niet zijn eigen geld. Toentertijd was het een vrij gemoedelijk bedrijf, toen ik er ging werken. En onderling, de collega's? Dat ging ook wel. Ik heb ook een hele tijd tijd kennis aan collega's gehad. Later, toen het produkt dan te duur werd omdat je met teveel mensen werkte, dan werd je ook meer uit mekaar getrokken en dan was er ook voor onderlinge gezelligheid, ook niet zoveel tijd meer. In het begin had je nog wel eens tijd om bij iemand een praatje te maken bij de machine, maar dat was er de laatste tijd echt niet meer bij, van zelf is er voor die onderlinge band, als je opgejaagd wordt, ook geen tijd meer voor. Hoeveel op het laatst nog? Van die 30, zestig, want het waren 2 ploegen, ik denk nog 15. Hoeveel vrouwen nog? Heel weinig, een stuk of 4. Een heleboel van die vrouwen konden dat tempo ook niet meer bijhouden, vooral niet toen met drie ploegen. In ons geval, wij hebben dan ook wel een huishouden bij te houden, maar die vrouwen hadden dan eigenlijk een dubbele taak, omdat het in een heleboel huisgezinnen nog zo is dat het huishoudelijk werk heel veel op de vrouw terecht komt, dus dan had die vrouw thuis nog eens een keer een taak. Nee, de laatste tijd werkten er niet veel, ze wilden er ook een beetje vanaf, kreeg ik het idee. Als er een vrouw wegging werd er ook geen nieuwe meer voor aangenomen. Waarom? Ik weet het niet. Ze hadden ook, ik vind dat een beetje onzin, bijvoorbeeld dat is ook een soortement discriminatie, er werd dan gezegd, en eigenlijk is het ook wel een beetje waar ook. Als de schoonmaaktijd aanbrak, dan waren er een heleboel vrouwen een paar weken ziek, want dan moesten ze thuis schoonmaken werd er dan gezegd. Ik weet niet of het wel of niet waar is, maar dat is een van de manieren dat ze dan.., toen ze in 3 ploegen gingen werken moest dat nog voor vrouwen aangevraagd worden, want dat mocht toen nog zien. Het was wel heel vaak als ze de nacht hadden dat ze er dan niet waren, dat waren ook wel mannen hoor. Vrouwonvriendelijke opmerkingen? Ja, hetzelfde als Olaf net al zei, dat was bij ons ook wel zo ja. Als een vrouw niet actief was, zo van 'o die is zeker weer ongesteld', of als ze chagerijnig was, 'o d'r vent wou zeker gisterenavond', dat soort opmerkingen. Dat werd ook wel eens gezegd tegen die vrouwen, en sommige van die vrouwen, als je op een fabriek werkt dan ben je wel wat gewend, die lachten erom of haalden de schouders op, die waren daar niet echt van onder de indruk. Ik vond ook andersom wel, toen we hetzelfde gingen verdienen. Sommige vrouwen die voelden d'r eigen wel gelijk aan de mannen, maar als er bijvoorbeeld een hele grote zware rol op een machine gezet moest worden, waar je zelf eigenlijk niet aan hoeft te lichten, want er was gewooon een handle voor, maar dan moeste er meestal even een amn bijkomen, want dat is dan te zwaar voor mij. Soms lokken ze zelf weleens discriminatie uit. Als je als vrouw er voor kiest om op zo'n fabriek te werken, dan moet je ook alle voorkomende.. toen er nog geen schoonmaakbedrijf op de fabriek was, toiletten en kleedkamers werden altijd door vrouwen schoongemaakt, in de kantine ook, dat was altijd een vrouw. Nou dan dacht ik wel eens 'dat baantje had ik ook wel willen hebben', maar daar was helemaal geen sprake van, dat was gewoon een vrouwenbaantje, en enkel als er overgewerkt moest worden, mocht ik in de kantine voor koffie zorgen, maar dan was het een uitzondering. Dat vind ik ook een beetje rollenpatroon: vrouwen in de schoonmaak, en.... Prettige sfeer? Ja, best wel, maar wat dan later wel veel minder werd door de automatisering, dat er en minder mensen kwamen en dat je veeltijds veel drukker was. Concurrentie? Het aantal tonnen, produktie draaien, je had van die mannetjes die konden dan beter met de machine omgaan, of dat ploeg A meer tonnen suiker had ingepakt dan ploeg B, dat dan ook wel
eens de indruk ontstond dat net als er een nieuwe ploeg op moest komen, net voor 10 uur bijvoorbeeld, dan was het al van die hebben vast aan de machines geknoeid, om ze rot te laten lopen. Dat gebeurde wel. Dat ze een mes niet goed afstelde, zodat de zakken niet goed afgeknipt werden, dat er eerst een monteur bij moest komen die daar een uur werk aan had, nou dat uur was dan verloren en dat hield dan in dat je niet zoveel produktie had als de ploeg die voor je geweest was, dus dat was eigenlijk om zlef meer in een goed blaadje te komen, voor d'r eigen. Rest bedrijf M/V? O, in de fabriek zelf werkten helemaal geen vrouwen. Dat was echt wel een hoop elektromonteurs, ja ik dnek dat dat tegenwoordig ook wel beroepen voor vrouwen zouden zijn, of monteurs die in de zomer de machines uit mekaar haalden, dus dat was echt voorbehouden aan de ... de paar vrouwen die er werkten die werkten in de kantine of in de schoonmaakdienst, maar in de fabriek zelf werd er nooit... Ik denk dat het nog niet zo is in de fabriek nu, dat vrouwen in de produktie zitten. Andere sfeer in de fabriek dan bij jullie? Ja! Dat was veel groter, en als je er wel eens doorheen liep zag je nooit iemand, we zeiden altijd dat ze weggekropen zijn, en dat was natuurlijk dat de fabriek voor 3 maanden draaide tijdens de campagne, en dan hadden ze 9 maanden de tijd voor onderhoud en dan moesten ze aan het eind van de zomer nog vaak overwerken om het af te krijgen, want mijn broer die werkt in de fabriek zelf. Dat was ook het rare, het was een en hetzelfde bedrijf, maar het waren eigenlijk net twee verschillende fabrieken, wat dan letterlijk en figuurlijk de overkant was, die verpakkingsafdeling en de fabriek zelf dat had heel weinig... wij hadden ook onze eigen kantine en zo, daar kwam je heel weinig mee in contact. Ooit gevraagd naar homoseksualiteit ondanks getrouwd? Ja, ook zinspelingen op gemaakt, want die collega, zoals ik al zei, die ook zo was, gingen we.., we waren gewoon heel vaak bij elkaar, we konden het heel goed met mekaar vinden, we zaten op dezelfde golflengte, en dat vergeet ik nooit, er was een keer een heel beslagen raam op de afdeling, en wij kwamen uit de kantine terug van het koffiedrinken en toen hadden ze er met de vinger opgezet Jan + Leen, weet je wel, zulk soort dingen. Maar hij zelf was ook wel een valse nicht. Er was weleens een jongen van het uitzendbureau van wie ik zeker weet dat ie ook homoseksueel is, en die stond een beetje veel met mij te praten en dan kwam hij een briefje brengen met verloofd, Leen en dan die jongen, dus het was een soort jaloezie, en ik heb nog een collega gehad, die is net zo oud als ik, en op een gegeven moment wisten we dat van elkaar, en daar heb ik ook heel lang, terwijl ik getrouwd was seksueel contact mee gehad. Op bedrijf zelf? Nee, meestal, want die kende ik ook prive, ik kwam er ook thuis, mar we hadden het ook wel een keer versierd dat we met de lift helemaal omhoog in de silo gingen dat is zo'n 40 meter hoog en dat we de deur van de lift open gehouden hadden, dus we wisten zeker er komt niemand naar boven, daar heeft zich ook wel eens wat afgespeeld, maar niet vaak, want daar was je toch wel een beetje benauwd voor, want je mocht op de fabriek veel doen, maar dat niet, want er is ook wel eens schoonmaakster geweest, die in de douche die ze schoon moest maken seksueel contact had met een werknemer en die vlogen allebei de laan uit, dus ik denk als ze twee mannen aangetroffen hadden, dan zeker.. of dat zou geen verschil gemaakt hebben, dat hadden ze leiver niet dus daar was ja dan ook voorzichtig mee. Raam Jan + Leen, je collega's vermoedden dus wel wat? Ja, natuurlijk. Toen ik hier voor de eerste keer bij mijn huisarts kwam in Spijkenisse, toen zei ik dat ik zoveel jaar getrouwd geweest was, en dat ze daar op het dorp waar ik gewoond heb nooit zoveel van gemerkt hadden, en ze zei van 'heb je er altijd al zo uitgezien?, dan hebben ze toch wel stront in de ogen gehad. Zij vond mij zeker het prototype voor.. natuurlijk waren er wel mensen die dat vermoedden en die je daar ook wel eens beetje mee... Wel eens over verteld? Toen? Nee, nooit, dat was een geheim. Het viel misschien wel op dat als ze het
wel eens over homo's hadden of zo, dat ik mijn eigen dan positief opstelde of er partij voor trok, dat deed ik dan wel. Ook wel eens niet partij trekken, hoor. Wat voor opmerkingen? Je had ook heel vaak op verjaardagen, dan hadden ze het over flikkers, of vuile flikkers, nou dan moet je echt wel eens, nou ik deed daar dus zeker niet aan mee, want dat zou natuurlijk helemaal hypocriet zijn, want later heeft mijn ex-vrouw dat ook gezegd van daarom trok jij altijd partij.. Toen realiseerde ze zich dat ik daar nooit aan meedeed. Ik zei dan van 'och niemand heeft zijn eigen zelf gemaakt en je moet iedereen in de waarde laten waarin ie is. Dat was het verste dat ik kon gaan, wilde ik de verdenking niet op mezelf. Met Jan had je het er wel over? Ja, die zat toen ook dikwijls in de problemen, we woonden vlak bij elkaar en dan gingen we een heel eind fietsen en dan bepraatten we hoe ongelukkig we wel niet waren, en daar bleef het ook bij. Wanneer met je vrouw erover gehad? Wij wonen nou 6 jaar samen, ik heb het een jaar of 10 geleden, ja ik maakte allang uitstapjes in de homowereld, ik ging naar..., ik heb Olaf terwijl ik getrouwd was ook in een bar leren kennen, en ik ging ook wel eens naar een homo-bioscoop, je zoekt toch wat, het is een soort drang. Ik maakte dikwijls uitstapjes en daaar ging zij op de lange duur toch bedenkingen tegen koesteren. Toen heb ik het op een gegeven moment verteld. Eerst was zij met stomheid geslagen en van 'dat denk jij maar', ik heb toen nog 3 jaar met haar gewoond, maar dat was gewoon geen doen meer, ik had gewoon geen leven meer. Zij kon er niet mee omgaan. Als er iets over AIDS in de krant stond, zei ze 'nou je ziet het toch maar weer die vuile flikkers, en wil jij daarbij horen en jij bent niet zo', zulk soort singen. Zij dacht dat het iets was wat ik mijzelf aanpraatte. Het is voor zo'n vrouw natuurlijk ook wel een dreun als je na zoveel jaren huwelijk... Werk? Toen naar aanleiding van die scheiding is er ook alsnel uitgekomen waarom ik ging scheiden. Dat heb ik overal zelf verteld, tegen de baas en... Eigenlijk werd daar heel positief op gereageerd, maar ik ben daar op mijn werk toen helemaal niet mee... ja ik weet niet wat ze achter mijn rug gezegd hebben, maar gewoon tegen mijzelf zijn er maar heel weinig geweest die er heel vervelend over gedaan hebben. Hoezo vervelend? Gewoon, die doorsnee opmerkingen, van wat ze meestal over een homo zeggen, een beetje vervelende woorden, 'o nou blijkt het nog een rugtuffer of een kontneuker te zijn', of hij is er wel een beetje laat achter en toen werd door een boel ook die link met die collega gelegd: ja die heeft het daar best moeilijk mee gehad. Positieve reacties? Nou, je bent voor ons gewoon de Leen die je altijd geweest bent, ik ben zoals ik nu altijd geweest, dus voor hun was het niet... wat sommige mensne al lang vermoed hadden, bleek toen waar te zijn. Toen ben ik op mijn eigen gaan wonen en toen zijn er verschillende collega's op bezoek geweest met cadeautjes en weet ik allemaal wat. Wat dat betreft reageerde mijn collega's veel positiever dan de mensen uit het dorp waar ik woonde. Ook geen reactie? Er waren er natuurlijk altijd met wie het niet klikt. Een paar van die hele typische hetero-collega's, zo noem ik ze dan maar, een en al mannelijkheid wat er dan aan is, en daar klikte het dan ook niet mee, die moesten je dan niet. Dat merkte je gewoon. Trok je meer naar vrouwen toe? Ja, dat is ook altijd wat ik heel raar van homoseksualiteit gevonden heb, als je jong bent speel je met meisjes, als er ni de kantine een plaatsje aan de vrouwentafel vrij was, dan ging ik daar bijzitten, want waar hun het over hadden dat interesseerde me vaak veel meer dan dat geouwehoer over voetbal. Er waren ook veelv rouwelijke collega's die toen ik op mijn eigen woonde, pas op bezoek kwamen, die waren natuurlijk ook best neiuwsgierig. Ik ben niet willens en wetens
getrouwd om mij in dat heteropatroon te murwen. Je kende het ook niet. Werd er weleens gepraat over homoseksualiteit? Ja, maar dan werd dat altijd in de belachelijke of smerige sfeer getrokken, geen serieuze gesprekken over homoseksualiteit. Twee jongens, op de kleedkamer, die met elkaar gingen stoeien, maar dat was wel haast vrijen, en de rest die lag dubbel, want het was wel zo geinig om te zien, en dan zei ik wel eens tegen die ander collega van dat zouden wij eens moeten doen, dan zou je eens wat horen. Ik liet het ook wel uit mijn hoofd om daar met iemand serieus over te praten, enkel met die Aart, die oudere collega, met wie ik dan ook wel seksueel contact gehad heb en die Jan dan, en dat maakte het ook wel, om het vol te houden, op je werk, en als je dan toch weet dat er een paar gelijkgestemden zijn, dat maakt het toch wel wat gemakkelijker. Reactie baas scheiding en reden? Dat verwonderde me, dat maakte voor hem geen enkel verschil. En ik ben toen ook nog weleens op de fabriek gebeld van dat er wat met mijn zoon aan de ahnd was, we weten niet waar het vandaan kwam, van dat soort vervelende dingen. Toen zijn ze echt voor me in de bres gsprongen, zouden ze de telefoontjes in de gaten houden waar ze vandaan kwamen. Toen ze het eenmaal wisten heb ik best alle medewerking gekregen. Misschien dat dat ook wel kwam omdat ik er al heel lang werkte, dat ze me heel goed kenden. En ik zit er ook in een sociaal fonds, toen we een jaar samenwoonden, moesten we een briefje schrijven en als er nu wat is bij de tandarts dan krijgt Olaf dat ook vergoed. Je moet eerst een jaar samenwonen. Homo's hebben vaak wisselende partners en sommige jongens die met meisjes samenwonen wisselen ook heel vaak van.. dan zou het voor het bedrijf ook een beetje moeilijk worden om dan te zeggen van die deelt mee... Ze willen eerst weten of je serieus met iemand samenwoont. Anders heeft iemand iedere maand een ander meisje dat nieuwe kronen moet. Aids? Dat speelde toen nog niet zo erg. Ik heb ook nooit gemerkt dat iemand daar angstig voor was. Niet vertellen over weekend? Toen niet, wel met andere collega. Over wat voor succes we weer geboekt hadden. We gingen ook samen uit. Onze vrouwen waren op een gegeven moment ook heel bevriend, we zijn ook met zijn vieren naar Gran Canaria geweest en toen hebben we 's avonds nog veel uitstapjes gemaakt zonder de..... Hetero's begrijpen toch niet hoe het sexleven van homo's in mekaar zit. Wat wij heel normaal vinden dat vinden zij heel walgelijk of afschuwelijk. Praatten andere collega's wel over ervaringen? Nou, die maakten niet veel mee, waren getrouwd. Kussen op werk, fysiek? Nee, gebeurde niet vaak. Zeker ik durfde dat niet, want als je dat deed zou je jezelf misschien wel verdacht maken, al had ik dat misschien wel gewild zonder..., en degene met wie ik het dan wel zou kunnen doen, daar deed ik het ook niet mee, want dan had je gelijk... Ongewenste intimiteiten voorkomen? Nee, want de intimiteiten die ik had waren gewenst. Ik vind dat het wordt overtrokken die ongewenste intimiteit. Er worden altijd grapjes gemaakt, en je moet ook het verschil zien tussen wat goor is en die mannen maken ook wel eens een grapje tegen die vrouwen en van de andere kant die vrouwen ook tegen die mannen, of als er eens iemand bij een machine gebukt stond, dan een klap op zijn kont geven; dat zou in feite ongewenste intimiteit zijn, maar je weet okk wel de manier waarop het gebeurt. Er is ook nooit een geval geweest dat iemand daarmee naar PZ ging. Op zo'n fabriek, op zo'n werkvloer gaat het er toch wel wat losser aan toe dan op zo'n kantoor, denk ik. Die vrouwen waren mans genoeg om te zeggen van 'hou je gore kop dicht'. Personeelsavonden? NVT Naaktfoto's? Ja, tot vervelens toe. Uitsluitend vrouwelijke pin-ups. Vooral op de werkplaats van de monteurs en de elektriciens, en die hingen dan vol met foto's. Maar mannenfoto's hingen er dus niet
helaas. Er is nooit iemand gezegd heeft dat ze wegmoesten. CAO pp geregeld? Ja, toch al een jaar of vijf. Eens in de zoveel tijd komt er weer een CAO van de Beetwortelindustrie, en die krijg je dan thuisgestuurd en daar weet ik het dan ook uit. Sociaal Fonds ook hetzelfde voor ons. BV? Was wel mogelijk. Nooit gebruikt verder. Anti-discriminatiebeleid? Toen nog niet. OR? Ja, er was wel een ondernemingsraad, maar die is er al heel lang. Daar zat die Aart dan ook in. Als je dan bepaalde problemen had, dan klampte je iemand van de or aan. Maar ik heb daar verders altijd probleemloos gewerkt. Em cie? Weet ik niet, maar ik denk het haast wel. We hadden geen vrouwen in de or. Homo's op hogere plekken? Niet dat ik weet. Ik heb ook zo het gevoel dat ik buiten mezelf dan en die andere twee collega's toentertijd wel ongeveer de enige... Vrouwelijke? Nee, wat dat betreft hebben we altijd alleen gestaan. Verhouding? Net wat Olaf zegt, homo's die verdwijnen in bepaalde beroepen. Ik heb dat werk gedaan omdat ik er mijn geld verdiende, maar als je aan me vraagt, van is dat nou wat je vroeger had willen worden. Ik was wel eens jaloers op mensen die echt met plezier naar hun werk gingen, die zijn er ook. Niet dat ik er al die jaren met zo'n gezicht naar toe ging, maar als je nou zegt van vind je het leuk, nou nee, leuk heb ik het nooit gevonden. Het werk was eentonig, geluid van machines, de hele dag rissen kilopakken voorbij je neus, als het dan bijvoorbeeld fout ging, bijv met de weegapparatuur, dan lazerde je ze er allemaal uit en dan lag er weer zo'n berg suiker die je dan weer op moest gaan ruimen. Het is heel eentonig werk, je moet het gewoon zien draaiende te houden om aan het eind van de dag toch een aantal tonnen produktie gemaakt te hebben. CO, voor het eerst verteld (of ben je bi? leuk verhaal, niet uitgetypt)? Dat was die Aart, toen was ik een jaar of 25, daar kreeg ik wel eens wat sexboekjes van, eerst heterosexboekjes, en toen op een gegeven moment zat er een boekje tussen van he wat krijgen we nou, dat was een homosexblaadje en toen zijn we er eigenlijk over aan de praat gekomen, en toen hadden we een keer 's avonds overgewerkt samen en ik moest met hem mee terug naar huis rijden, en toen is zo van het ene naar het andere gekomen. Toen ik er voor uitkwam, toen was hij wel 'universeel', hij hield van mensen. Hij was ook getrouwd, dus daar had weinig steun meer aan. Dus dat is al heel lang geleden dat ik erover gepraat heb, maar dan wel met heel weinig. Reactie ouders? Niet afwijzend. Roze zaterdag? Ik doe er niet moeilijk over, iedereen mag het weten, maar ik voel mij daartoe niet geroepen. Werk na co? Op mijn werk was ik toen eigenlijk nog ongelukkiger. Ik had toen nog meer een hekel aan dat werk, ik vond het toen nog meer werk dat niet bij mij paste. Toen meer over weekend? Nee, ja wel dat ik uit ging. Vroeg lid vakbond? Idee van mijn vader. Hij heeft me lid gemaakt.
Actief geweest? Wel Jonge Strijd, mijn neef Leen van de Linden is voorzitter geweest van de Politiebond. Verder niet. Ondersteuning? Ja bij rechtszaak rondom WAO. FNV iets voor jou als homoseksueel kunnen betekenen? Ik dnek dat er al zo'n boel gebeurd is dat je als homos gewoon in de maatschappij kunt meedraaien, als je gewoon normaal, je moet natuurlijk niet met je poeierdoos op de fabriek gaan staan; daar zou iets van gezegd worden. Ik vind ook dat je als hetero gewoon moet doen, ben wie je bent, en ik denk dat je dn het verste komt. Wat had bond toen kunnen doen? De bond kon natuurlijk niks doen, want ik kwam er niet mee naar buiten zelf, ik werd er niet door gediscrimineerd want ze wisten het niet van me. Nu, misschien een speciaal iemadn op het vlak van discriminatie van homoseksualiteit. Je moet als je problemen hebt, er met iemand over kunnen praten. Hom/lesgroep? Voor jonge mensen die problemen hebben, ja voor mij hoeft dat natuurlijk niet meer. Verdere rol bond? Ik denk niet zozeer..., alleen als je op je werk gediscrimineerd wordt. Maar een heleboel homo's zitten in een baan waarin je niet gediscrimineerd wordt, bijv in het kappersvak, daar is het 'hoe vrouwelijker, hoe liever'. Ik denk dat er tegenwoordig niet zoveel homo's terechtkomen in de industrie, als je van je zelf weet, dat je dan toch een bepaalde richting gaat zoeken. Een monteur, niet echt een jongen waar je het meteen van zou zeggen, wie weet heeft ie er ook wel heel lang mee getobt, en is ie misschien ook wel eens door zijn collegamonteurs... maar echt veel in fabrieken zelf... ze zullen er best zijn. Die ene collega van mij, die Jan dan die werkt er ook nog steeds, die is doodongelukkig in dat werk, maar ik denk niet dat de vakbond daar wat aan kan doen, hij moet zelf een beslissing nemen. pp? Ja, daar zou de vakbond ook wel eens wat aan kunnen doen, omdat dat op een heleboel bedrijven slecht is geregeld. Geboren? 28 augustus 1943. Mijn ouders zijn allebei Ned. Hervormd, en ik ben naar zondagsschool geweest, maar niet echt. Maar verder zo rood als een kroot. (Bij Orpheus geweest) (Jan is ouderling nu, ken je nagaan)
Interview 9/10 Katwijk werk? W: Ik werk bij Ouewehand dat is een visverwerkingsbedrijf. Het is gewoon haring schoonmaken, voor een gedeelte ook zuren, rolmnopsen, rook (makriel, brado's, bokking) We roeken ze zelf en verpakken ze zelf. Zure haring gaat machinaal. Betsemd voor groothandel, ook Duitsland. Wat ik gedaan heb ik haring schoonmaken en in de rokerij. Bij haring schoonmaken staan 26 vrouwen aan een band schoon te maken. Je hebt bij haring schoonmaken een norm en een plafond. De norm is 90 haringen per uur. Het plafond is 's winters 150 en 's zomers 220. Normstelling is je gewone loon, wat je boven die 90 haalt, krijg je per haring 10 ct extra uitbetaalt, waarvan 5 ct in je hand en 5 ct gaat via belasting. Plafond is voor je eigen gezondheid. Ik zat wel tegen het plafond aan. Vooral buitenlandse vrouwen haalden het, Nederlande vrouwen ietsje minder. Waarom? Beter gemotiveerd, nee. L: Buitenlandse vrouwen komen nooit op andere lijnen te staan. Hollandse vrouwen worden op meerdere afdelingen ingezet, en buitenlandse vrouwen komen eigenlijk nooit van de maatjeslijn af, anders gaan ze naar de inleggerij toe, maar ze komen nooit in de rokerij en de snijerij terecht. Onze vrouwen kunnen gewoon meer, of in ieder geval dat denken ze naar mijn idee. Op zich kan iedereen dat. Heeft met mentaliteit te maken. Als je daar een buitenlandse zou neer zeteen zou ze zeggen van ik snap dat niet, ik kan dat niet. Ze verdienen er geen geld mee, daar is geen premie. Met haringschoonmaken verdien je best een hoop. Je kan 250 in de week erbij verdienen in de zomer. 's Zomers sta je dan van 8.30 tot 20.00. Dat doe je vier dagen en 's zaterdag 'sochtends van 6.00 tot 10.00. De meeste vrouwen werken over; je kan sosm een heel maandloon erbij verdienen. De hele dag staan tijdens het werk. Rokerij? W: Ja, dat is alleen het droogwerk, inpakken in dozen en stapelen. Werk? L: Ik heb heel kort in de inleggerij gestaan; ik denk 1,5 maand. Dat zijn die zuren, daarna ben ik naar kantoor gegaan. Voor alle afdelingen heb je aparte handelingen nodig. Vrouwen op beide afdelingen? Ja, vrouwen maken het produkt schoon en pakken het in, maar de mannen dat zijn machinebediendes of voormannen. Je hebt op idere afdeling een voorman. Iemand die alles begeleidt. Iemand die alle papieren invult; die weet wat er die dag gedraaid moet worden. Mensen in de cellen, dat wordt door mannen gedaan. Zij doen het zwrae werk. Jullie leidinggevenden waren altijd mannen? Ja, altijd mannen. Daar zal nooit verandering in komen. Ik denk dat Ouwehand er ook niet over prakkizeert en denk dat ze ook niet naar vrouwen luisteren, dat gevoel krijg ik. Ik denk dat ze meer naar mannen luisteren dan naar vrouwen. Die voormannen die moeten op alle afdelingen kunnen worden ingezet. Nou, je kunt mij niet vertellen, dat als je vrouw hebt en die moet in de snijerij, dan wordt ze van alle kanten uitgemaakt, door de mannen. Dat accepteren de mannen niet. Zo is het bij ons. Uitgeprobeerd? Nee, dat risico nemen ze niet. Dat durven ze niet. Ik denk dat Ouwehand alleen maar gaat lachen wanneer je erover begint. het wordt niet serieus genomen. Er is 1 chef en dat is zij, van de kantine. Voor de rest zijn het allemaal mannen. W: Ik heb dus 2 vrouwen onder me, en dat is dus wel te doen. Het is een heel moeilijk volk af en toe, de mannen en de vrouwen. Waarom? Katwijk, buitenlanders. Het is heel moeilijk om ze iets aan te leren. Ze zijn heel boers, ze hebben gewoon lak aan alles. Koffiebekertjes niet opruimen. Een groot deel van ons personeel is aso. Ze zijn niet opgeleid, er zit geen achtergrond. Als je ziet wat er aangenomen wordt, dat zijn ook mensne die bijna nergens anders een baan kunnen krijgen. Dat is bij de vrouwen nog erger dan bij de mannen. Sommige vrouwen werken al meer dan 10 jaar bij Ouwehand, turkse en marokkaanse vrouwen en ze kennen nog geen woord Nederlands. Het is een vereiste. Je werkt met Nederlandse collega's je moet kunnen communiceren. Nu nemen ze niet meer aan.
Cursus aanbieden: Ouwehand zal dat wel doen, maar die buitenlanders zelf die nemen dat niet aan. Je hebt wel een groep, en dat zijn dan vriendinnen van ons, die praten dus wel NLs, en daar is dan ook veel gemakkelijker mee te werken. Het probleem met de buitenlanders is, zet jij ze op een andere afdeling, kan je ze niet de wegwijzen van wat ze moeten doen. 'ik niet begrijpen'. Verhouding buitenl/binnenl? Ik dnek dat Ouwehand ze weleeens te veel beschermt, angst voor discriminatie, want ik heb het gevoel dat de Nederlanders een tikkeltje meer gediscrimineerd worden dan de buitenlanders. Alleen uit angst om niet de buitenlanders te discrimineren. De Nederlanders krijgen de ortwerkjes en de buitenlanders dus niet. Omdat die dus zodra ze aangeven van dat wil ik niet doen, en wij zeggen van 'dat moet je wle doen' dan zeggen zij van 'je discimineert'. Zo werkt het bij ons, helaas. Ik zeg altijd van als ik je niet mag dan ligt dat aan je persoonlijkheid en niet waar je vandaan komt. Aaantal? Meer buitenlandse dan Nlse. 40 - 25. Hele bedrijf? Nee, we hebben geen buitenlandse mannen. Ja, twee engelse. Maar turkse of marokkaanse mannen die komen er bij ons ook niet in. Waarom niet? Dat mag niet voor die vrouwen natuurlijk. Die dames gaan dan te veel op zichzelf letten, teveel ni het gareel lopen. Ouwehand neemt absoluut geen buitenlandse mannen aan, voor de vrouwen die bij ons werken. Ik geloof ook dat turkse vrouwen beter werken dan turkse mannen, over het algemeen bekend. Ik weet niet of het daar van uit gaat. M/v? 40 mannen. Ouwehand draait op vrouwen. Vrouwen zijn ook voor de produktie-werk. Mannen doen het voorwerk. Werk nu? W? Dat is eigenlijk heel toevallig gegaan. we hebben nu een nieuwe fabriek, en ook een nieuwe kantine en daar was dus een man in werkzaam, en die had eigenlijk een hulpje nodig om alles opnieuw te organiseren. Toen gaf ie aan haar aan van wie zou dan kunnen doen en toen zegt ze van probeer Wilma want die vindgt dat wel leuk om te doen, en zo ben ik er automatisch ingerold, want die man is de ziektewet ingegaan en die komt dus niet meer terug. En ik heb me aangeboden. Werkzaamheden: ik heb toezicht op de twee dames, die moetne de garderobe en de kantine schoon houden, ik heb zelf een catering; soep, broodjes, vergaderingen, recepties, lunches. Het eten doe ik; ik sta achter de kassa. Het is een leuke baan, heel druk. Van 6.30 tot 16.30 ben ik continu bezig. Ik vind het heerlijk. Zelfstandig, ik heb niemand boven me, behalve de bdrijfsleider. Dus ik kan doen wat ik wil. Te maken met? Het hele personeel, en het kantoorpersoneel. Ik kom iedereen tegen. Werk? L: 1,5 maand op de fabriek gewerkt en daarna op kantoor beland. Ik begon in de inleggerij en dat ging redelijk goed. wat ook bij ons is, van binnen een half jaar moet je aan bepaalde normen komen. Ik moest geopereerd worden aan mijn knie, een kijkoperatie. En na die operatie kon ik niet zo lang in de fabriek staan, dus ik werkte halve dagen en toen is iemand van kantoor naar me toegekomen en die zegt voor bepaalde tijd zoeken we iemand voor op kantoor. Als jij kan invallen. En ik ben er dus sindsdien niet meer vanaf gekomen. Ik zit heerlijk op kantoor, maar ik heb een contract voor de fabriek. Werk toen nu? Dit is natuurlijk veel leuker. Het is rustig, je hebt gewoon bepaalde taken en je hebt te zorgen dat je dat afhebt. Bij de inleggerij is het wel zo, als je een beetje rotharingen hebt en je moet er 8 uur staan, dan sta je wel een potje te schelden. Hoe kan ik dit nou inpakken. Dan sta je de hele dag op je benen. Nu zit ik op mijn kont, als ik wil ga ik naar de kantine, drink thee, wanneer ik wil. Ik heb
gewooon meer vrijheid, als ik mijn taken maar af heb. Met wie te maken? Met mijn chef; die zit bij mij op kantoor en deer werkt nog een collegaatje en de bedrijfsleider. Je spreekt iedereen met de voornaam aan, Luc Ouwehand en Adriaan Ouwehand niet; dat zijn de bazen en daar zeg je meneer Ouwehand tegen. er zijn er maar twee die je echt meneer noetm,maar dat onderscheid moet er ook zijn. Ze eten wel gewoon in de kantine. Zie jij (l) ook mensne van de fabriek? Ja, ons kantoortje staat midden in de fabriek. Het is wel dicht en mensne komen bij ons naar binnen om vrij te vragen, of als ze ziek naar huis gaan. Sinds kort hebben wij passen om de tijd te registreren. Dus ik mag mij met hart en ziel in gaan leven in het tijdsregistratiesysteem. Ik krijg het nu door. Oude werk, fysiek zwaar? Het was saai, erg geeestdodend en dat was de reden dat ik daar eigenlijk weg wou. Ik was daar 13 jaar en ik dacht dat ik zo langzamerhand gek werd. Je doet 8 uur lang hetzelfde. Iedere dag. Promotie? W: Nee, wat ik nu heb vind ik echt prettig. De mensen zijn ook tevreden. L: Ik zou wel bij haar in de kantine willen komen. Maar wij zullen nooit samen in de kantine mogen. Tegelijk vakantie, tegelijk ATV, je bent gelijk 2 mensen kwijt. Begonnen bij? W: N. Parlevliet, ook een visbedrijf, die ging reorganiseren met Ouwehand (?!). L: 9 jaar bij een Shellstation gewerkt, een garagebedrijf, in Noordwijk. Leuk werk, op een gegeven moment werd ik manager, en had ik de leiding over het benzinestation met personeel en het geld, tot je drie weekenden in de maan dmoest werken en daar pas ik voor. Het was eerst van een particulier en die heeft het toen verhuurd aan de Shell en toen kwamen er andere regeltjes, en daar baalde ik wel van. OR Ouwehand? W: in gezeten, drie jaar geleden. Nee, die loopt niet goed en dat is ook de reden dat ik er uit gegaan ben. Er zitten ja-knikkers in. Ze luisteren ook niet echt naar vrouwen. De eerste keer dat ik er ni kwam toen was de plek van de vrouw achter de aanrecht, en niet bij de oR. Dat was in het begin maar dat hadden ze gauw afgeleerd. Ik was de eerste vrouw die het zo lang uithield, want er hebben wel eens meer vrouwen gezeten en die zijn dan 1 of 2 keer geweest en liepen dan huilend weg. Ze lachen je uit. Een par jaar geleden als een vrouw bij Ouwehand haar mond open deed, dan was het echt van wat krijgen we nou, kan dat praten/ Zo wordt er gereageerd. Nu geen vrouwen in de OR, toen ik eruit gegaan ben is er geen een meer ingekomen. Er wordt heel negatief over gedacht. Buitenlanders krijg je er niet voor. CNV doet niets voor vrouwen. dat zeggen ze gewoon. Zeker geen emcie? Nou, dat zit er dus wel, maar er wordt niets aan gedaan. Daar heb ik dus ook ingezeten. we hebben er 2 keer een vergaddering over gehad, maar het heeft geen nut om een emcie op te richten. Je kaner over praten en discussieren, maar een resultaat is er niet als je beneden komt op de vloer en dat komt er nooit! BLG? 6 kaderleden vergaderen wel eens over CAO, en soms een ledenvergadering op het bedrijf; buiten werktijd. Hieracrhie: Kijk wij hebben gewoon 2 direcxtueren en een bedrijfsleider. Een voorman is er, een beetje om alles in het gareel te houden. Het zijn gewoon werkmannen geweest. We hebben sindskort een nieuwe bedrijfdsleider, een gouden vent. Het is dat je weet dat ie bedrijfsleider is, anders zou je het niet aan hem zien. Hij komt verschrikkelijk voor zijn mensne op. Heel positief. Hij maakt er werk van. Voreger was het van het is goed, maar er werd niets aan gedaan. Dat is het verschil. Sfeer werk? W: Wat ik vroeger had dat kan ik geen sfeer noemen. Iedereen staat op zich zelf, en denkt
aan zijn eigen portemonnaie. Zo is de sfeer. Maatjestijd is het helemaal hectisch, vechten. Ja, ze vechten zelfs om een haring. Als wij haring aan het schoonmaken zijn, dan heb je een bak voor je, en die is op en jij wil aan je buurvrouw vragen dan krijg je het niet, want dat is geld wat er voor haar ligt. Je wordt na de 90 per stuk uitbetaalt, en dat is hun geld. De laatste haring staat op de band. Je hebt dan een half bakje. Je krijgt 'm niet al heb je er maar 1 nodig. er zijn enkele dames die het wel doen. Die mentalitiet die kweken ze eigenlijk onder de mensne. Eigenlijk moet de voorman zeggen: jij moet die haring geven. er hangt absoluut geen gezellige sfeer; het is eng hoor. Ze kunnen echt gevaarlijk zijn. Haren trekken, als het moet. Dreigen, met een mesje. Bij mij doen ze het niet; hoe ik het voor mekaar gekregen heb, ik weet het niet. Ik hoef alleen maar te kijken; ik kan ook behoorlijk autoritair overkomen. Iets saamhorigheid? Ja, je krijgt weleens bijval van een Nederlandse collega, als je ruzie hebt met een ander. Het zijn groepjes: Marokkanen, turken, joegoslaven en nederlanders. Iedereeen dekt mekaar, muv turkse vriendinnen. Sfeer nu? Perfect, een heel leukesfeer. We weten onze taak, en we gaan ons gang. Muziekje aan. We praten met mekaar. In zo'n klein gropeje kan je de sfeer beter houden zoals ie is. In een grote groep heb je meer wrijving. Er valt niet over elkander te praten, want je praat met elkander. Kantoorsfeer? De sfeer bij ons is heel goed, bij ons is er ook geen stress. Wij hoeven niet te knokken voor een harinkje, ew hebben allemaal onze eigen taken. We hebben de grootste lol met elkaar, we kunnen heel goed met elkaar opschieten. De voormannen komen bij ons koffiedrinken, nou de een is nog gekker dan de ander. Bij ons hoeven ze zich niet als voorman te gedragen; in de fabriek moeten ze dat soms wel; amders hebben ze geen ontzag voor je. Inleggerij-opvang? De opvang was een ramp. Een collega die heeft me toen opgevangen. Een vriendin van ons zit bij PZ; die heb ik het toen ook meteen gezegd. Ik vond het een leuke afdeling, maar je moet me er niet constant neer zetten, geen 39 uur in de week, want dan wordt ik gek. Sfeer bij de mannen? We denken wel goed. Haring niet leuk? Ja, dat ligt aan het premiestelsel. Je hbt groepjes, maar degenen die haring staan schoon te maken zijn echt voor zichzelf bezig. Daarom kunnen ze zo verschrikkelijk kinderachtig doen over een harinkie, bij rokerij-vacuum, daar heb je twee mensen die leggen die haringen in zakjes en je hebt mensen die pakken het in en je hebt mensne die stapelen het. Je hebt mekaar nodig om een produkt tot stand te brengen. Je communiceert, je praat met mekander. Op de haringlijn gebeurt dat zelden. Sfeer hele bedrijf? W: het is meer een mannenbedrijf, meer gericht op mannen. Dat uit zich in dat er niet naar vrouwen geluisterd wordt en wel naar mannen. In mijn ogen wordt een man veel serieuzer genomen dan een vrouw. En helaas, was dat een paar jaar geleden zo, maar nu nog steeds zo. Als een man aangeeft aan een voorman die ie problemene heeft dan wordt dat behandelt, en als een vrouw dat aangeeeft dan wordt dat niet behandeld. Als vrouw moet je eigenlijk gelijk doorgaan naar je bedrijfsleider, dan word je geholpen. vr. onvriendelijke opmerkingen? Nou, ze moeten het niet hebben als een vrouw te bijdehand is. Want ik heb wel eens rooie naar mijn hoofd gehad, want FNV. Kenau. Als je iets te bijdehand bent en ze kunnen je niet aan, dan gaan ze rare dingen tegen je zeggen. Maar het grootste gedeelte van de vrouwen zijn nou eenmaal niet zo bij ons. Ze zijn een beetje grof in de mond bij ons. Seksistisch: heb je 'm er al in gehad, en zo. een heleboel vrouwen lachen erom, maar vinden het niet leuk. Ik vind het kleinerend. als jij een verhaal aan het vertellen bent, heel serieus, dan maken ze er altijd wel, iets smerigs van.
Uitfluiten? Nee, dat niet. Jullie stonden op vr-afdelingen, werd er wel eens over mannen gepraat? Nee. Bij de maatjeslijn niets. Maar niet over de mannen van Ouwehand. De mannen praten meestal over voetbal. De mannen zijn ook heel seksistisch naar elkaar. Dat is stoer. Die volwassen mannen die doen niet stoer, die zijn gewoon al zo, maar die jongens, die willen nog wel eens stoer doen tegenover hun vrienden. Het zijn gewoon kinderen. Ze kunnen van mij gewoon een grote bek krijgen. Man op haringlijn? Jawel, zou wel kunnen. Drie of vier jaar geleden gebeurde het nog wel. Maar dat ben je gauw zat; het is wel zwaar hoor. Voor een man; ze hebben ietsje grovere handen, ze maken ietsje vuiler schoon, het wordt teruggegeven; het telt niet. En voor mannen is het gewoon veel leuker om zwaarder werk te doen. Dat vinden ze zelf veel leuker. Vrouwen maken gewoon sneller en schoner schoon, dat is belangrijk voor Ouwehand. Het is specifiek vrouwenwerk. Vrouwen zijn veel meer inzetbaar dan mannen. Een paar dingen waar nooit een vrouw zal werken. Bij de ontdooiing zal nooit een vrouw komen, dat is te zwaar voor een vrouw. Een man kan wel een haring schoonmaken, maar zet ze niet in de zuren; te minderwaardig voor hun. Ik denk dat ze daar echt niet intrappen; het is geen werk voor een man, zeggen ze. Heel vroeger stonden er nog mannen. Terwijl het waarschijnlijk zwaarder werk is dan wanneer je daar staat te kaken (mannenberoep). Voor de geest is het veel zwaarder. Ons eigen personeel kun je daar niet achter zetten; dan gaan ze naar huis. Vrouwen kunnen gewoon veel meer dan mannen maar ze worden er niet naar betaald. Homoseksualiteit en werk Vragen bij sollicitatie? Nee, ik was toen 16 jaar. Achtergekomen? Nou, ik heb een periode gehad dat ik behoorlijk depressief ben geworden. toen ben ikdus thuisgebleven, 2 maanden in de ziektewet. Bij de PZ zit dus Nan en die kwam dus bij mij thuis en die vermoedde al iets, maar zie het dus niet, want ik moest er zelf mee komen. na 2 maanden zei ze van probeer het maar weer, met werken, maar ik had het haar nog steeds niet gezegd. Ik werd zo goed ziek van mezelf, telkens depressiever, dat ik dus zoiets gehad van ik gooi het eruit en dat heb ik dus boven gedaan bij Nan, bij PZ. Ik ben naar boven gegaan en ik heb gezegd vasn ik zit met een probleem en volgens mij weet jij mijn probleem, en zij zie 'zo gemakkijlijk kom jij niet van mij af, jij zult zeggen wat jouw probleem is'. ik kon het niet bij de naam noemen en ik zei 'ik hou van vrouwen'. Het enigste wat Nan dus zei was 'leuk, want ik dus ook'. Ik had echt zoeits van 'goh, wat krijgen we nou dan zeg?' Dat wist ik helemaal niet van haar. In feite schrok ik hiervan , van wat ik hier nou weer mee. Vanaf die periode is het heel wat beter met me gegaan, maar ik was heel erg bang voor de werkvloer, wat die er van zou zeggen. Ik heb mijn collega's, waar ik goed mee omga, een voor een verteld dat ik lesbisch ben. Sommige reageerden heel komisch; een van kan je niet heel hard gaan bidden dat je weer hetero wordt. toen zei ik van dan gaan we met zijn tweeen bidden: jij dat je lesbisch wordt en ik dat ik hetero word. Zei ze: kan niet. Zei ik: dat klopt. Dat slaat dus nergens op en of ik een pilletje kon gaan halen bij de dokter. Dat soort onzin allemaal. Mijn echte vriendinnen die hebben het goed geaccepteerd. Hun reactie? Wat erg voor je eigenlijk, het cliche-antwoord. Voor mijn gevoel dus positeif, ik had verwacht dat aardig wat mensne mij af zouden stoten, maar de meeste mensen hebben me geaccepteerd zoals ik was. Maar ze vonden het gewoon rot voor me, want ik ben dus een jaar lang zwaar depressief geweest. het was een beetje een te lange aanloopperiode om er uit te gooien wat me nou dwars zat. En toen konden ze het terughalen, van oh dat was dus de reden dat jij zo ziek was. Het is eigenlijk er gdat je er zo lang mee gelopen hebt. Verteld tegen collega's? Ik denk dat ik daar wel een week of zes over gedaaan heb, voordat ik iedereen die ik het wilde vertelelen, het verteld had. Sommigen thuis verteld en sommigen heb ik
apartgenomen, buiten de werkplek en gewoon verteld. Voor mijn gevoel wilde ik mensne om me heen hebben die het wisten; dus dat ik me kon uiten, want ik heb me nooit kunnen uiten op dat vlak. Ik wou eigenlijk mijn verhaal kwijt. En je bent 8 uur per dag op die werkplek en ook in die kring wilde ik een soort beschermlaag om me heen bouwen. En dat bleef tot die collega's beperkt? Ja, totdat zij binnenkwam lopen. Toen hadden heel veel mensne het gauw door. Toen zij binnenkwam en ik haar zag had ik zoiets van 'heb ik dat?' Mijn bescherming was dus weg. Zij (Nan?) kwam al van heb je het al gehoord 'er komt een lesbische meid hier werken', nee he. En ik had er al gelijk gezien en het oogcontact was er, en ik voelde al gelijk 'jij bent lesbisch'. En zij dus ook. Toen kwam een vriendin naar me toe en zei 'die loopt daar te vertellen dat er hier meer lesbische vrouwen rond lopen en ik kan ze zo aanwijzen voor je'. Is die besodemieterd. Dus ik ben op haar afgestapt en ik heb gezegd van wat ben jij aan het doen? Hoezo? Jij kent heit meer lesbische meiden en jij kan ze zo aanwijzen/ Nou dat had ze dan kennelijk niet zo gezegd, maar toen hadden we opeens een gesprek en toen zei ik van 'kan je niet een andere baan gaan zoeken' of zo. Ze reageerde niet direct daarop en de dag daarna heb ik haar weer apart genomen, en heb ik gezegd van neem het nou maar niet serieus wat ikgezegd heb, want het is een soort angst voor mezelf, een bedreiging. Ik voelde me beschermd in de mensne die om me heen zaten. Ik weet hoe het personeel van ons is; best wel hard en beledigend en op dat moment kon ik daar nog niet tegen. Toen is zij een beetje contact gaan zoeken naar mij toe en zijn we samne uitgegaan, toen hadden we opeens een relatie en wilden we samen gaan wonen en toen ging zij gewoon naar kantoor toe van Wilma gaat verhuizen. En toen stonden er nog voormannen om heen en zo, en toen zeiden zij 'waar gaat ze wonen dan?' "Bij mij', en toen hoefde ik niemand meer iets te vertellen. Als je met zijn tweeen bent dan wordt je sterker. Ik ben er boven gaan staan. Ik dnek dat het goed geweest is dat zij is binnengelopen, achteraf. Anders hadden, dnek ik nog weinig mensen het geweten. Ik ben nou veel openlijker. Als nou iemand vraagt van ben je getrouwd dan zeg ik nee, ik woon smane met een vriendin. Dat doe ik eigenlijk zonder er bij na te dneken, eigenlijk is het gewoon heel normaal. Pas nog de nieuwe bedrijfsleider die stelt zichzelf voor en zegt van ik ben getrouwd; ik zeg ik woon samen met een vriendin. Ik woon bij Anneleis. 'Oh wat leuk.' Even voor de goede.. 'ben je lesbisch?' Ik zeg ja. Hij: leuk. Kijk dat vind ik nou leuke reacteis, maar ja hij had toevallig een broer die homo was. In die periode dat ik dus die amgst had om het te zeggen, liep er dus ook een man rond in het bedrijf met een enquete 'dat homoseksuelen niet welkom waren' of 'niet vielen onder de wet met gelijke rechten'. Die enquete ging rond in het bedrijf en dan voel je je zo bedreigd. Het gaat van het geloof uit. Maar twee of drie mensne hebben hun handtekening gezet. Op het moment dat jij dat hoort, dan schrik je je rot. Als hij bij mij komt dan heb je geheid ruzie met die man. Het is iemand die op het bedrijf werkt. Het is zonder toestemming gebeurt, want toen ik het tegen Nan (PZ) zei die wist niet wat ze hoorde. aantal tekenaars mee/tegengevallen? Het viel mij mee, twee is altijd teveel natuurlijk. Bij ons werken een heleboel zwaargelovigen en vanuit het geloofsstandpunt mag je niet homo of lesbisch zijn. Je mag het wel zijn, maar er niet voor uitkomen. Hun denken nog steeds dat het aan ons ligt. Niet dat je het bent, nee je wil het zelf zo. Terug naar Nan-zeggen gesprek? Voor mij gevoel verliep dat gesprek wel vreemd, van ga gezellig een keertje mee uit. Dan kan je in ieder geval zien hoe het is. Ik ben altijd ontzettend kwaad van binnen geweest op mezelf. En als iemand dan zegt ja leuk gezellig, denk ik 'doe niet zo idioot' Ik vond het een pure ramp voor mezelf dat ik dat gevoel had. Ik heb dat mijn hele leven weggeduwd. Het kwam er gewoon uit. Maar ik kon tegen haar niet zeggen van 'weet je wel wat het is?', want ze was het zelf natuurlijk. Mijn dokter is dus langsgeweest, die is ook heel erg gelovig, en die had zoiets van, je bent 27 jaar, dat is eigenlijk een beetje te oud, je loopt er nu te lang mee, je kan niet meer genezen worden. Hij heeft me doorgestuurd naar de psycholoog en daar heb ik dus een jaar bij gelopen, om mijn agressie kwijt te raken en me te accepteren zoals ik ben.
Rol Nan? Die stond eigenlijk 8 uur per dag voor me klaar op het werk. Als ik een inzinking had dan was Nan er voor me, en dat gebeurde heel vaak. Ik zag het vaak niet zitten, sponbtaan gestopt met eten. tegen Chef verteld? Nee, alleen tegen collega's van mijn eigen, daar kwam geeen man aan te pas. Toevallig zat er boven bij PZ een man bij; het hoofd van Nan, maar die heeft zijn mond gehouden daarover. Nan en Toon hebben er samen ook over gepraat. Geen voorman of zo. Voor mij zijn er geen voormannen die ik akn vertrouwen. Verteld tegen turkse vrouwen? Ja, tegen 3 Turkse vrouwen. En voor mijn gevoel namen ze het heel goed op. Je hoort natuurlijk wel dingen van te voren over hoe ze over homoseksualiteit denken en over lesbiennes en dat is allemaal verschrikkelijk negatief, ze vonden het allemaal smerig. Je hebt het allemaal weleens over homo's of lesbisch, dat gebeurt gewoon en dan hoor je uit hiun verhalen dat ze het niet kunnen begrijpen en dta ze het gewoon belachelijk en walgelijk vinden. Op het moment dat ik het vertel is het dus niet mee belachelijk en walglijk. Dat is heel vreemd. Omdat zij mij persoonlijk kennen; ze weten hoe ik ben. Ik ben dus niet wat hunnie in hun hoofd hebben van een lesbienne. Hunnie zien alleen van wat er op tv gebeurt en dat is dus hele negatieve publiciteit. Ze kijen niet verdar dan..., helaas. Wat werd gezegd over homo's en lesbiennes? Dat het dus niet natuurlijk, eng, vies, alles wat niet bekend is, is eng. Iets wat ze nu niet durven zeggen, maar vroeger wel. Negatieve reacties? Nee. Ik weet eigenlijk niet. Ik denk niet dat ze het rechtstreeks in je gezicht durven zeggen. Wordt er nog over gepraat? Ja, zeker weten. Als er bij ons iemand nieuw binnenkomt; het eerste wat er gezegd wordt is van dat zijn twee lesbiennes. Dat zeggen ze omdat het leuk en interessant is. Er was een meisje dat bij ons in de kantine kwam werken. Ze was een paar uur bezig. Ik zeg 'hoe heet je, want het is wel handig als ik je naam ken'. Zegt ze 'Ik heet bijna hetzelfde als je vriendin, ik heet Marlies'. ik zeg klopt, mijn vriendin heet inderdaad Annelies, maar dat weet je snel. Zegt ze: ja, dat wordt gelijk gezegd. Ik zeg dat is makklijk, dan hoef ik me niet meer voor te stellen. Uiten nee? Wel naar dat kringetje. Dat ik uitging, enz. Ik kon er vrij over praten. Gedrag? Ik gedraag me eigenlijk precies zo als daarvoor. Mijn houding is niet veranderd. Mijn gedachtengang is vrij. Ik ben wel vrijer geworden. iets spontaner. Ik veranderde niet van gedrag en dat vonden ze wel raar, want 1 vrouw zei "maar, je zit helemaal niet aan vrouwen" Ik zei 'moet dat dan, als je lesbisch bent?' Maar, dat zien ze dan op tv. Op tv zie je alleen maar dat ze vrouwen zoenen en strelen, maar verdorie wij zijn hetzelfe als hetero's en er zit geen verschil in. Het ligt aan je karakter hoe je bent. Wij werken dan ook samen en ze verwachten van ons dat wij voortdurend aan mekaar zitten te frunniken. Daar hebben wij geen behoefte aan tijdenms het werk en dat begrijpen ze niet altijd. Ze vragen dan soms van 'is het wel echt?' Meer relaties? Ja, er lopen er genoeg rond. Seksueel lastig gevallen? Nee, alleen met woorden. Ik denk dat ik de uitstraling heb dat mannen dat gewoon niet doen. Bij PZ kan je goed terecht, omdat Nan daar zit. Ik dnek wel dat het gebeurt, maar die anderen zijn niet zo van dat zij er gelijk werk van gaan maken. Garage mannenbolwerk? daar werkten we met twee meiden, Esther en ik zaten op kantoor, met de hoofdboekhouder Jos en nog 5 jongens in de werkplaats en ong 3 mannen die het Shellstaion runden.
Wisten ze het? Toen ik daar kwam, was ik er zelf nog helemaal niet uit. Ik had een realtie met een jongen en op eeng even moment liep dat niet zo, en toen ik erachter kwam dat ik lesbisch was heb ik dat gelijk verteld. Ze schrokken er wel van, want ja nog geen 2 weken geleden had ik een jongen. Een collega van me vond het heel erg, want ik ben gek op kinderen, van jeetje wat zonde. Hij had er heel veel moeite mee, maar een week later zegt ie 'Lies moet je kijken, wat een mooie vrouw op pomp 3'. En dan had ik de grootste lol natuurlijk, dus het werd heel goed opgevangen. Als je vertelt dat je lesbisch bent, dan schrikken de mensen, ze verwachten het niet vna je. ze hebben altijd een bepaald vooroordeel van zo ziet een lesbienne er uit en niet zoals Lies, dat ken niet, maar het was dus wel zo. Positeive reactie? Ik kon ook heel goed met de bazin op schieten en die hielp me er ook wel mee, mijn ouders, etc, mijn moeder had er nogal wat moeite mee. wat ik tegen mijn moeder niet kon zeggen kon ik tegen mijn bazin wel zeggen. Over alles. reacties monteurs? Grootste lol. Ik ben er heel makkelijk over, vanaf dat ik het wist heb ik het gewoon alles verteld, en hadden we de grootste lol. Maar ik heb ook tegen ze gezegd van als je me niet mag, moet je het zelf weteen, want ik heb je niet nodig. Klanten? Oh, die vertelde ik het ook. Als ze vroegen van heb je al een vriend? Nee, ik heb een vriend. Of ik hou niet van jongens, ik hou van vrouwn. Je kan beter eerlijk zijn, want dan maak je het makkelijker voor jezelf en dan wordt er ook niet meer over je geluld. Aids: nee Annelies, in april 2 jr bij Ouwehand,? Mijn buurman had al bij sommigen zitten verkondigen adat ik lesbisch was dus dat was heel leuk om binnen te komen. Neit leuk? Nee, ik kwam binnen en ik werd niet rondgeleid. Je wordt al aangekeken door iedereen, verder kreeg ik al het gevoel iedereen weet dat ik zo ben. Het is toch op een bepaalde manier dat ze naar je kijken. Toen ik ook nog haar tegenkwam dacht ik van ist is niets. Het is gewoon niet leuk. Op de tweede of derde dag werd er achter mijn rug gezongen van 'op ieder potje past een dekseltje', door een groepje van 5 of 6 meiden en ik had het gevoel, ik werkte er nog maar heel kort, van iedereen was geinteresseerd in lesbisch zijn. Toen dacht ik van, hoe komen ze er nou bij. Uiteindelijk hoorde ik van de meiden dat ze het via via al wisten. liedje, niet fijn? Nee, dat is helemaal geen hartelijk welkom, want was zelfs zo erg, dat ik een stoel pakte en die bleek van een andere collega, ik werd gewoon de kantine uit gekeken. Ik voelde me van geen enkele kant veilig, maar het was wel mijn brood, ik moest er blijven werken. Een keer ben ik zo gigantisch kwaad gewoorden dat ik ze wou pakken en toen heeft zij gezegd van we gaan nu naar boven, we gaan er nu werk van maken. Ze begonnen dat liedje weer te zingen. Als ik de kantine inging of uit, dan gingen ze wachten tot ik voorbij was en dan gingen ze achter me staan en dan hadden ze de grootste lol. Ze zaten me gewoon uit te lachen. ik werd er gewoon heel zenuwachtig van. Ik had met niemand problemen en zo'n groepje gaat je dan zitten gallen, maar hoever kan je gaan je bent net in dienst. Nan heeft toen gezegd heir maken we werk van en we halen de bedrijfsleider, die heeft gezegd we halen nu die meiden naar boven, en die hebben toen een standje gehad en dat als ze dat nog een keer doen dan kunnen ze de zak krijgen, want er is niks aan de ahnd, want het is achtelijk om iemand uit te maken vanwege het feite dat ze lesbisch of homo zijn. Toen zijn die meiden naar beneden geroepen en teon hedeft hij gezegd als jij een rechtszaak wil beginnen, ik sta achter je', dit is pure discriminatie. Ik zei van dat hoeft voor mij helemaal niet. Hij vond het gewoon belachelijk. Iemand die pas in dienst komt en uitmaken voor lesbi of homo, ze moesten zelf eens weten hoe het is om zo te zijn, en die man is zelf heel gelovig. Hij heeft ook tegen mij gezegd van accepteren ik weet niet of ik dat kan, maar je bent bij mij gewoon Anneleis, en of je nou lesbienne bent of homo, of hetero, je bent gewoon persoon. En dat
heeft ons ontzettend geholpen. Als ze zingen 'op ieder potje past een dekseltje' maken ze eigenlijk ook haar uit. reactie Wilma, vertrek: Ik schrok gewoon, want het is nooit de bedoeling geweest om haar in het harnas te jagen, maar ik heb dus nooit op haar gedoeld, maar bij ons lopen er gewoon een paar vrouwen rond, waarvan ik gewoon weet dat ze zo zijn, maar qua nationaliteit mogen ze niet zo zijn. Ik heb nooit op haar gedoeld, maar zij voelde d'r eigen aangesproken omdat ze gewoon bang was, om er voor uit te komen. Ik ben heel gemakkelijk; ik ben een echte flap-uit. Ik schrok wel hoor. Heb ik eindelijk iemand gevonden die me beschermt, krijg je dit. Sommigen zijn er bij haar pas achter gkomen toen wij een relatie hadden. Ik had zoiets van als de helft het al weet, laat dan de hele fabriek het maar weten. W: ik kon dat mijn vader niet aandoen, dat hij van een collega zou horen van 'is jouw dochter lesbisch?'. Hij heeft er nooit opmerkingen over gekregen. Ja, een keer: teon was ik er nog niet vooruitgekomen, en toen kwam ik heel vaak bij Nan boven en toen heeft wel iemand tegen mijn vader gezegd van 'kijk uit, want die is lesbisch!', stuur je dochter niet zo vaak naar boven. Dat is welgezegd toen. Later heb ik daar wel om moeten lachen. Nou denken ze nog dat het besmettlijk is ook. Ze wisten wel dat Nan Lesbisch was? Nou niet iedereen toen. NU wel. Sollicitatiegesprek A met haar? Ja. Op een formulier dat ik moest invullen stond, ben je getrouwd, samenwonend of alleenstaand. Ik heb mijn geen mogelijkheid kenbaar gemaakt dat ik lesbisch ben, dat gaat ik hun toch niet vertellen; ik wist niet hoe hun erop zouden reageren. Ik ben er wel gemakkelijk erover, maar je moet toch even wachten. Maar Nan kwam naar jou toe van ik heb een lesbienne aangenomen? Nee, ze zei een leuke meid. Ze zei 'ik heb een leuke meid aangenomen'. Maar zij wist het dus al wel? Ja. Ben jij aangenomen omdat je lesbisch bent? Ik denk eigenlijk wel dat ik een bepaalde voorkeursbehandeling heb gehad, want die meiden, in die periode dat ik aangenomen werd, moest je tussen de achttien en de twintig zijn en ik was dus al 25. Ja, ik weet niet zeggen omdat ik lesbisch ben, ik weet het gewoon niet. Nan heeft wel gezegd van ik moet ervoor knokken om jou in dienst te nemen, want je bent eigenlijk te oud. Waarom dan toch doen? Ik denk ook dat je goed overkwam, omdat ik heel serieus ben. Ik vond wel komisch dat ze gelijk tegen haar zegt van ik heb een leuke meid aangenomen. W: het drong niet tot mij door, later wel. Ze vindt het wel leuk dat we een relatie hebben, van de week nog zei ze tegen mij: 'goed he dat ik d'r aangenmomen heb' ik wist het wel', ze vindt het schitterend. Reactie rest personeel? Leuk, positief. Nu wel. Ze uiten zich niet. Alleen achter je rug. Ze hebben zo'n mening, ze zullen gigantisch achter onze rug heen lullen, zo'n fabriek is het wel. We kwamen op een gegeven moment ook samen aan met de auto, ik sliep ook met haar. Dan hebben ze ook ziets van, wat is dat nou? Toen hadden we nog niet gezegd dat we een relatie hadden, maar dat zien ze natuurlijk gauw genoeg. Als mensen twijfelen dan wordt er over gepraat en ik moet zeggen adn zijn de mannen nog erger dan de vrouwen bij ons. Mannen roddelen meer. Ze zijn harder tegenover collega's, grover, nieuwsgieriger, seksistisch. Reactie als je zou komen aanrijden met een jongen? Spontaner, ze zoudne het zeker vragen. Dat is geen verboden onderwerp. Sommigen maken het voor het eerst mee in hun leven. Mijn turkse vriendin zei tegen me van jij bent wel zo, maar dan hoeft zij toch niet zo te wezen. Zij mocht niet lesbisch zijn, ik wel. L: Alles wat ik deed was fout in de ogen van die vriendinnen. Wilma was van hun. W: Dat was
eigenlijk die beschermlaag om me heen die me teveel beschermde op het lest. Bespreken? We praten over onze vakantieplannen. Over dezelfde onerwerpen als hun. Vroeger vertelde ik wel over uitgaan en wie ik tegenkwam. Maar toen ik naar een boerderij zou gaan met allemaal alleenstaande lesbische vrouwen. dat had ik echt tegen niemand verteld; dat hield ik voor mezelf, dat vond ik iets te prive. Ik forceerde teveel. Collega's anders gaan denken over homoseksualiteit? Ja, ik dnek het wel, omdat ze het nu van dichtbij meemakne en dat het niks anders is dan een heterostel. Je hebt altijd een bepaalde groep, dat zijn de jongeren die maken er gewoon gekkigheid over, die vindne het gewoon eng. Sommige meiden vinden het eng, ik weet niet waarom. Die zijn gewoon bang dat wij gek op hun worden en ze pakken. Ik moet er wel om lachen. Je hebt er een die staat constant te giechelen en daar word ik zelfs zenuwachtig van. Een oudere collega, die d'r moeder had ook tegen d'r gezegd van 'durf je nou nog met Wilma alleen in huis'. Zij moest er eigenlijk wel om lachen. bedrijfsuitjes-uitnodigingen? Partner meenemen. Directeuren Ouwehand bekend met jullie relatie? Oh ja, daar zijn ze heel goed van op de hoogte. Dat is helemaal geen probleem. Meestal als ik een receptie te verzorgen heb, dan vraag ik dat haar om te helpen. Hij vindt dat schitterend. Het is bij de directie gewoon zo, van als je maar je best doet. Toen ik ziek was, kwam Adria ook naar me toe van gaat het een beetje; het sociale gebeuren zit wel goed. Naaktfoto's? Nee, dat zou ook niet kunnen. Onze directeuren willen daar niks van hebben. Vakantieperiodes? Meestal degenen met kinderen hebben gewoon voorrang. Ze roosteren ATV dagen van parteners op dezelfde dag in; daar houden ze gewoon rekening mee. Wij hebben dus op dezelfde dag ATV. CAO? We hebben geen pp. Toen ik kwam werken, moest ik 2 jaar in dienst zijn om pensioen te gaan betalen. Zij heeft toen een pensioen geopend en toen moest ik een handtekening zetten op haar formulier, dat als er wat met haar gebeurt, dat het geld naar mij toekomt. Toen hadden we geen samenlevingscontract en dat was ook niet nodig. Allebei apart pensioen. Boekje wordt erbij gehaald. ?? Schoonouders 40 jr getrouwd, vrij? Ja, wij hebben nu dezelfde regels als getrouwde stellen, vanaf begin af aan. Ze moeten wel zeker weten dat je een relatie met mekaar hebt, je moet verloofd zijn, samen wonen, of minimaal 1 of 2 jaar een relatie hebben. Je hoeft niet samen te wonen, als ze het boven maar weten. Ze zijn bij ons heel sociaal. Formeel geen recht op. Ze maken het gewoon bij PZ een beetje uit. Formeel wat aangedaan emancipatie? De mannen zitten in de OR en doen er niks voor en ze hebben ook de vrouwen er niet voor. Er wordt vooral ongeschoold personeel aangenomen. Al zou je het willen, je hebt de vrouwen er niet voor. Ik heb een keer de kans gehad om voorvrouw te worden in de zuren, precies toen ik depressief werd, dus dat heb ik toen niet gedaan , maar ik weet zeker dat als ik gesolliciteerd had, dat ik het geworden was. Eigenlijk zat de baas erop te wachten dat ik het deed. Ze vonden het wel jammer; PZ baalde er ook van. Eindelijk de kans om een vrouw aan te nemen als voorvrouw. Andere homo's/lesbos? Niet, die er voor uitkomen. Ik heb het gevoel dat er een homo getrouwd is en ik denk dat er een of twee meiden zo lopen. El, die is het te graag, daar heb ik mijn twijfels bij. sinds wij het zijn, is zij ook spontaan lesbisch geworden en dat gaat er bij mij niet zo in. Je bent lesbisch, je wordt niet lesbisch en zij is dus echt lesbisch geworden. Dat klopt niet. Zij praat er ook wel eens over en dan zegt ze 'ons wereldje' en wat nou 'ons wereldje'. Ik bekijk het nooit als ons wereldje, want dan plaatst je
jezelf in een bepaalde hoek natuurlijk. Zij wil er gewoon bij horen en waarbij? Wij willen ons niet in een bepaalde hoek duwen, wij willen gewoon geaccepteerd worden omwat we zijn, maar zij legt het er gewoon bovenop. Zij is zo, en zij wil maar dat iedereen het weet, en ons wereldje dit en ons wereldje dat. dan denk ik, waar heb je het over. Maar wij laten haar gewoon in die waan en wij zeggen er gewoon niks meer op. Het enige wat ik nog weleens zeg van 'goh neem je vriendin een keer mee, of een foto van d'r. Zolang ik geen foto zie, zijn het volgens mij allemaal fantasieen van haar. Dat gevoel heb ik heel sterk. Ze is een periode gek op mij geweest (Lies) en toen heeft ze haar helemaal zwart gemaakt. We zouden een keer een weedstrijdje gaan voetballen, daarna bij Wilma wat gedronken. En toen zei zij van 'jullie moeten mekaar niet aankijken'. Nou, doe effe normaal. Ze was stikjaloers. Toen kregen wij een relatie en twee weken later had ze een vriendin. Ze zei 'na de zomer word ik lesbisch'. En toen was de zoemr voornij en toen had ze inderdaad een vriendin, en dan zit je bij mij natuurlijk aan het verkeerde adres. Ze heb jaren met een oudere man geleefd. Nan brengt het niet naar buiten, dat zal ze nooit doen. Ze heeft het nooit over haar vriendin en die komt ook nooit op het werk. Nan woont al 11 jaar samen met haar. Ze heeft het met ons erover en met niemand anders. Prive houdt ze helemaal gescheiden. Haar vriendin wil wel mee, maar zij niet. Terwijl iedereen weet dat ze een vriendin heeft. Verhouding? Wat mij altijd is opgevallen voor wat betreft lesbiennes is dat er heel veel in het maatschappelijk werk zitten en de verzorging, meer dan in de industrie. Reden? Ze kijken verder dan hun neus lang is, zo lang is het in de industrie niet uit te houden en lesbische vrouwen moeten toch langer werken. Ik zag dat ook; ik wilde ook maatschappelijk werk gaan doen. daar ben ik meegestopt toen ik deze baan kreeg. Als ik nu langer moet gaan werken, totdan had ik nog het idee dat ik zou gaan trouwen en kindertjes krijgen, zo stom was ik nog, toen ik dat doorkreeg dat ik veel langewr moest werken dan de bedoeling is, kan ik de produktie niet aan, dat sloopt je lichaam. Met die opleiding heb ik gezien dat er best wel veel lesbiennes zijn. Een heleboel gaan er ook het maatschappelijk werk in omdat ze zelf problemen hebben gehad en dat ze zo andere mensen kunnen helpen. Je ziet bijna nooit lesbiennes op de fabrieksvloer lopen; ze kunnen het gewoon niet aan. Van te voren weten ze al, van ik ben lesbisch, ik werk tussen 150 man personeel, hoe kan ik hier uitkomen. Hoe word je benaderd. Een bepaalde angst. Je valt buiten de maatschappij, op alle mogelijke fronten moet je jezelf gaan verdedigen; dat is voor ons ook nog steeds zo. Ouwehand is dan heel gemakkelijk voor wat betreft die pensioenregeling, maar als dat niet zo was, moet je blijven knokken voor net zoveel rechten als een ander. Bij mijn oude berijf was het zo dat een paar collega's gingen trouwen en die krijgen 1000 gulden, maar wij kunnen niet trouwen. Toen ging ik samenwonen en ik zei van 'hoe zit dat nou bij mij?' Maar dat punt heb ik dus nooit aan kunnen vechten, want hij zegt 'jij bent niet getrouwd, zolang ik de papieren niet zie'. Toen had ik wel zoiets van dit is wel de grootste disciminatie die er is, want als ik had kunnen trouwen dan was ik al lang getrouwd geweest. Dat zijn dingen, daar hoef je niet voor te knokken voor dat geld bij Ouwehand, die 150 gulden. Daar ga ik geen herrie over zitten maken. Dan maak je meer los, dan dat je krijgt. Als maatschappelijk werkster ben je met je patienten bezig en in de verzorging ook, maar in de industrie ben je een nummer, je bent met een produkt bzeig, met mensne en je prive komt om op een bepaalde manier, in gedrang, in gevaar. Ik denk dat je eerder geaccepteerd wordt in de verpleging en het maatschappelijk werk, dan in de industrie: je hebt met zoveel mensen te maken, daar is niet tegen te vechten. Ik denk dt Als Wil er niet was geweest voor mij, of ik niet voor Wil, dan had je het knap moeilijk gekregen als ze er achter waren gekomen, want ze pakken je, ze pakken je echt hoor. Maar omdat wij allebei een grote mond hebben of niet bang zijn en kunnen alten zien hoe het nou echt is, hoe lesbiennes met elkaar omgaan, hebben we het kunnen redden. Als we alleen hadden gebleven dan hadden we het niet gered, dan kan ik je nu wel vertellen, ze hadden ons kapot gemaakt. Produktiepersoneel is voor het grootste deel ongeschoold, een beetje onwetend is die groep, en ik denk daarom dat lesbiennes ..., ik wil niet zeggen dat ze beter ontwikkeld zijn, maar ze zoeken verder.
Praten over prive? Ja, huisje-boompje-beestje. Als je nieuw binnenkomt is ongeveer de belangrijkste vraag van 'ben je getrouwd?', dat is heel persoonlijk. Ze zijn heel direct. Het is niet alleen geestdodend op je werkplek, het is gewoon geestdodend met je collega's. Je hebt geen interessante collega's. Het is gewoon saai. Ze hebben gewoon niks anders te vertellen dn stappen, drinken en jongens. Wij vonden er niks aan om over jongens te spreken, en wij drinken niet en wij stappen niet, dus voor ons is het gauw uitgekeken. Daarom werken er volgens mij zo weinig lesbiennes in de industrie; het gevoel dat je er niet in thuishoort. Het is heel belangrijk als je ergens gaat werken dat je je daar thuisvoelt. Anders redt je het niet, je moet je op je gemak voelen, voordat je je 100% kan inzetten. Als je het over Ouwehand hebt of een Duif, waar je zoveel verschikkelijk produktiepersoneel hebt, denk ik dat veel mensen zeggen, van ho, maar dit hoef ik niet. Als ze erachter komen hoe ik ben, zal ik het alleen maar moeilijker krijgen. Je bent gewoon een nummer. Als je lesbisch bent of homo en ze komen er achter, je kan je ook niet verdedigen, kijk weet je zeker dat er 3 of 4 lesbiennes rond lopen, dat je goed met mekaar op kan schieten, dan is het veel makkelijker, want je komt wel voor mekaar op, want toen ze tegen mij zieden 'op ieder potje past een dekseltje' kwam zij voor mij op, maar dat moet je wel hebben, anders redt je het gewoon niet. Je hebt met zoveel mensne te maken; het is niet zomaar een onderwerp. Voor ons kan het wel normaal zijn, maar voor hun is het iets smerigs. Je moet dus uitleggen dat het niets smerigs is. wij kunnen dat duidelijk laten merken door hoe je bent, en met elkaar omgaat, maar als je alleen bent is het gewoon heel moeilijk uit te leggen en heb je het gevoel dat je je altijd moet verdedigen. Ze hebben altijd bepaalde opmerkingen. Nu wij met zijn tweeen zijn of bij wijze van spreken met zijn vieren kunnen ze aan ons zien hoe het eigenlijk in mekaar zit, maar als je alleen staat.., het is onwetend voor de mensen. De eerste keer dat ik zei van 'Annelies kon echt vannacht niet slapen' vonden ze dat een rare opmerking voor de eerste keer. Dan zie je ze kijken, maar als je dat een paar keer gezegd hebt, dan vragen ze van 'goh wat had ze dan'. De eerste keer dat je dat zegt, is voor hun wennen. Het wordt steeds meer normaal en zij gaan er ook op een normale manier op in. Het grootste gedeelte van het personeel nog niet hoor. Ze zullen er nooit wat van zeggen tegen ons, want ze weten hoe wij er op zullen reageren. Persoonlijke dingen? Nan was de eerste tegen wie ik het vertelde. Ik was toen 27. Vervolgens tegen de rest van de familie. Lang verhaal over ouders. Uitgaan? Nu niet meer, geen behoefte aan. Net na co wel veel uit geweest. Geboren in Leiden: maar vrijwel meteen verhuisd naar Katwijk. Dingen doen met homos: Een keer meegelopen op roze zateradg, maar ik voelde me niet op mijn gemak. Ik ben daar het type niet voor. A: ik vind het te provocerend. Ik zie mijn wereld niet alleen als lesbisch; in het geheel zie ik het. Als je alleen als lesbisch gaat denken, dan is je wereld zo klein en dat zie ik niet zitten. Dat heb ik in het negin wel gedaaan, maar je stoot zoveel dingen af. Je gaat heel negatief over hetero's dneken en dna ben je precies hetzelfde bezig als hetero's over ons denken en daar heb ik dus geen behoefte aan. Homobladen COC: niets. CO Lies? Meisjes vond ik altijd wel leuk, maar ik wist niet wat er aan de hand was, want ik had ook altijd wel verkering met jongens. Maar ik wilde niet met ze naar bed. Ik wist eigenlijk niet wat er aan de ahnd was, tot op een gegeven moment en toen was ik 17, kwam ik in een voetbalelftal in Haarlem en dat was heel mooi, ik kwam in een elftal waar er van de dertien meiden twaalf lesbisch waren. Dus het was heerlijk om er in te komen en ik zag daar een meid staan en ik word spontaan verliefd en toen dacht ik van 'dit zit niet goed'. Toen had ik al wel verkering met een gozer.
Roze zaterdag: ik vind dat provocerend. Het is niet nodig; je hoeft niet zo er openlijk voor uit te komen; je hoeft het ook niet te ontkennen. Je wekt reacties op van mensen, en dat hoeft niet voor mij. Al zouden ze me er een miljoen voor geven ik zou er niet tussen gaan lopen. Ik denk dat het ook met negatieve publiciteit te maken heeft, als de journalisten zoiets filmen, krijg je altijd de extremen te zien; je krijgt nooit de normale kanten er van te zien. Het is een houding bij mensne van 'kom maar op', maar dat is de verkeerde houding; je moet gewoon een normale demonstratie kunnen lopen, maar niet zoals het nu iedere keer gedaan wordt. Het ligt er toch ook gewoon te dik op, moet dat nou, ze (!) willen niet gediscrimineerd worden, en ze gaan dan zoiets doen, dan lok je het uit. Zo zie ik het. Ik zou er nooit mee meelopen en ook nooit naar gaan kijken. Vakbond: allebei lid: Wilma is kaderlid. Ik doe CAO-onderhandelingen voor het personeel, en als er problemen zijn met leden, dan ben ik een soort tussenpersoon. Eerst probeer ik problemen zelf op te lossen. Zelf om ondersteuning gevraagd? Ja, ik had een keer het gevoel dat ik onderbetaald werd. Toen heb ik smane met de bond een rechtszaak aangespannen tegen Ouwehand, en dat heb ik nog gewonnen ook. Ik deed heel veel mannenwerk en als vrouwzijnde werd ik gewoon te weinig betaald. Bij functiewaarderingssysteem, je ziet het verschil al, tot groep 2 is (alleen) vrouw en daarna wordt overgeschakeld op mannen. Moet bond doen aan gelijke behandeling van m/v? Ik dnek dat de bond er genoeg aan doet, maar dat werkt niet bij ons. Dat ligt niet aan de bond. Het ligt volgens mij niet eens aan de baas, hij vindt dat je in moet spelen op je mensen en hij kent ons personeel zo goed dat accepteert gewoon geen vrouw onder een man (andersom!) Homo-emancipatiebeleid bij jullie? Ik heb gewoon het idee dat het bij ons verspilde moeite is, geen nut heeft. Dat zijn regeltjes die weer in een boekje terecht komen, en er wordt geen reet mee gedaan. Hetzelfde als met emanciaptiebeleid. Er is een emancipatiecommissie en daar zit ik ook in en dat is twee keer geweest de afgelopen 4 jaar. Mijn oude bedrijfsleider zei 'volgende keer nemen we een kaartspel mee en gaan we gezellig zitten kaarten'. Vroeger jouw positie, bond landelijk vertrouwenspersooon? Oh jawel, in die periode zeker. In die periode belde ik alles, ja echt. De bond zou wat voor mensen kunnen betekenen, ja, als je op dat punt zoekende bent en je ziet dat staan, dan bel je. Als je je niet op je werk kan uiten, kan je je zo uiten. Andere zaken? Ik denk als iemand gediscrimineerd wordt, adt ie dan op dat vlak bij de bond terecht kan. Volgens mij is het prettig om te weten als je lesbisch bent en je wordt echt gediscrimineerd op je werk, dat je bij een bond terecht kunt. En allemaal dezelfde regels als hetero's. Bij ons is het met pensioen geen probleem, maar wie zegt dat het bij andere bedrijven zo is. Ze moeten gewoon geen onderscheid maken tussen hetero's en homoseksuelen. wat moet Bond doen? Ik denk dat de bond moet zorgen voor iedereen gelijke rechten, gelijke wetten. Bij ons op het bedrijf is het heel gemakkelijk; ik denk ook dat het ermee te maken heeft hoe Nan is, ja je hebt iemand op PZ zitten die zelf zo is, ik denk dat dat gewoon een heel belangrijk punt is. Ze maakten ook helemaal geen problemen om die pensioenregeling; we hoefden niet eens een samenlevingscontract te hebben. Ik denk dat het veel te maken heeft met spaarregelingen die je afsluit, dat dat automatisch ook naar je partner gaat. Wij hebben wat dat betreft geen moeilijkheden. Zoals met dat pensioen, daar komen ze zelf mee. Wij wisten dat nog geeneens. Hij zou natuurlijk fijn zijn als mensen er wat makkelijker voor zouden kunnen uitkomen, maar het is heel moeilijk voor de bond om dat waar te gaan maken want dat ligt zlef aan dat personeel van dat bedrif op dat moment en hoe vangt de directie het op. Maar het is een prettig gevoel als je weet dat een bond achter je staat. Een
bond is er om jou te helpen als je problemen hebt, en dat hoeven geen problemen alleen op de werkvloer te zijn, maar ook met hoe je bent, je geaardheid. Als ik niet 100% functioneer op de werkvloer, dan heb je een reden om niet geaccepteerd te worden, om het niet te redden. Maar het is natuurlijk heel triest als je het niet redt omdat ze er achter komen wat je geaardheid is. Als dan de bond achter je staat, dat de bond zich 100% inzet dan sta je gewoon sterker. Wat kan de bond doen? Ze moeten er werk van maken, dat ze er in ieder geval met de directie over moeten praten, dat er bepaalde regels moeten komen. In ieder geval dat de directie er tegen in gaan dat het gebeurt. Want de buitenlanders worden ook niet gediscrimineerd, dus waarom zouden homoseksuelen gediscrimineerd worden. Dat moet bij zijze van spreken ook duidelijk in zo'n boekje gezet worden, klaar uit. Zodat ook iedereen weet hoe en wat, bijvoorbeeld zo'n enquete daar moet natuurlijk niet over gepraat worden. Dat is de grootste kolder. Het is dat wij er zo op hebben gereageerd, maar het had ook anders gekund, dan was er een gigantische oorlog uitgebroken op het bedrijf. Hom/lesgroep lid? Ik zie het nog steeds niet als een .... Het ligt eraan wat zo'n groep doet; doet die groep iets om het voor andere homoseksuelen makkelijker te maken, dan heb je best wel kans dat ik zeg van dat lijkt me wel wat, als het maar niet te provocerend is, als het iets is om anderen te helpen, dan dnek ik dat het nog geeneens zo slecht is, want je spreekt uit eigen ervaring. Ik denk dat dat veel belangrijker is dan dat zo'n hetero in die groep gaat zitten, want die heeft er geen ervaring mee. Het ligt eraan van wat ze doen. Als homo's dezelfde rechten hebben als hetero's en dat het makkelijker wordt voor een homo om in de fabriek te komen werken. Dat ze er niet tegen op moeten zien omdat ze met zoveel mensen in contact komen, dan denk ik dat het nog niet zo slecht is, want je spreekt toch uit eigen ervaring, ook al hebben we het makkelijk, ik ben er toch altijd geestelijk mee bezig geweest, oh hoe zou het zijn als... W: En je blijft er ook mee bezig. L: Je bent constant een beetje in de verdediging, op je hoede. Dat zal je altijd wel blijven. W: Ik heb heel veel moeite met dat hokjespatroon. Geboortedatum W: 2/6/65. L: 06/07/67 (Annelies) Gelovig opgevoed: Hervormd, nee niet echt streng. We gingen naar de zondagsschool, en naar katechesatie, en 's zondags 1 keer naar de kerk, totdat ik zelf mocht beslissen en toen ging ik dus niet meer. Zij gaat nu weer naar de kerk, maar ik (W) heb er nog steeds problemen mee. Ik moet die stap dus weer zetten, om te proberen. Ik heb niks tegen de kerk zelf, maar wat er in zit. Achterbaks, schijnheiligheid. A: Ik ben ook hervormd, eigenlijk hetzelfde opgevoed als Wilma. Ik durfde op een gegeven moment ook niet meer. Ik ben lesbisch, ik ben slecht, want dat brachten de dominees eigenlijk over: hel en verdoemenis. Geboren in Katwijk. Opleiding: A: Ik heb Meao en 1 jaar kMBO. W: Ik heb huishoudschool gedaan, en ik heb 1 jaar die schakelcursus gedaaan voor die vooropleiding voor MBO. En nu ga ik een cursus doen voor de catering. FNV-magazine? Ja hoor, ik zou het niet erg vinden. Ik denk dat je een hoop mensen kan helpen (vooral A).
Idee: het veilige bedrijf (NAV idee: de veiligeschool) Dus tegen geweld, maar ook tegen pesten.
Interview 11 telefonisch Eerts gewerkt in de metaalbewerking in het bedrijf van je vader, en nu werk je in de vloerbedekkingen in de chemische industrie. Vertel eens wat meer over je eerste werk? Het was fijnmetaal, allemaal computergestuurd. Dat werd op den duur over naar zwaar werk en toen kwam mijn vader er dus achter dat ik anders was en toen heb ik ontslag gekregen.. ja genomen eigenlijk. Ik ben gewoon niet meer gaan werken. Bedrijf vader? Opema (?) in Oss. Een fabriek Welk werk jij? Alle voorkomende werkzaamheden. Alles van machines bedienen tot schonnmaken. Dat moest iedereen daar. Werktijden: van 8.00 tot 17.00 Hoeveel mesnen: 8 man. Zeven mannen, een vrouw. Zij deed hetzelfde werk. Vader was baas. Geen allochtonen chef aanspreken? zelfde als thuis, met pap. Andere werkenemrs gewoon met de voornaam Sfeer op bedrijf? Gewoon goed. Zag je collega's buiten het werk om? Ja, ik ben weleens bij collega's op bezoek geweest, ja. Cultuur? Goed bedrijf. Lekker ouwehoeren met mekaar. Mannenberoep? Ja, absoluut. De metaal is sowieso een manneberoep, van vroeger uit al, het werk is vaak zwaar, en dan zeggen ze van mannen kunnen dat veel beter opbeuren, een beetje lomp, dat wel. Vrouw; hoe functioneerde die? Die kreeg het lichte werk. Ze kan niet zoveel opbeuren. Heel veel dingen, achter mekaar maken. Wat maakte het bedrijf? Kachels, lichten, wandbeplating, etc. Bekend homo? Mijn vader was vorig jaar oud en nieuw. Ik moest 's morgens om 8.00 uur voor mijn vader thuis zijn. Dat werd 's middags. Dat werd een heel verhaal van jij bent homo, en d'r uit, ik wil je nooit meer zien en toen ben ik gewoon gegaan. Ik ben naar Nijmegen gegaan; daar heb ik 4 maanden gewoond. In die 4 maanden ben ik weer eens een keer naar huis gegaan en ehb ik met mijn vader kunnen praten en nou woon ik weer thuis. Hoe wist je vader dat je homo was? Dat heb ik nooit kunnen achterhalen. Dat heeft ie volgens mij laten onderzoeken. Hij kno mij namelijk het adres vertellen waar ik die nacht geweest was. In een keer, wist ie dat. Ik vraag het ook niet. Ik ben toen ook niet meer gaan werken. Ik wilde mijn vader niet meer zien; dat was gewoon grote ruzie. Daarna ben ik weer gaan werken op een ander bedrijf. Kom je nog op oude bedrijf? Ja, ik kom er nog steeds regelmatig. Hoe gaan ze er mee om? Dat gaat nou goed. Lachen en ouwehoeren erover. Ze stellen vragen, en van allerhande dingen. Wat heb je van het weekend gedaan, wat heb je nou weer uitgevreten, heb je weer liggen vuillikken, snap je wel. Dat vind je wel leuk dat ze er zo over praten?
Ik heb liever dat ze er zo over praten dan dat ze niks zeggen. Voor CO ook gepraat over uitgaan, etc.? Dat deden ze wel en dan moest ik altijd een beetje liegen, he. Dan vertelde ik wel dat ik naar Nijmegen ging, maar dan gewoon naar een hetero-disco. Voor de rest zei ik niet veel. De rest was ook kort en bondig. Je kon nooit zeggen dat je verliefd was? Nee, nee, nee, dat kon je nooit zeggen. Vertelden anderen het wel? Ja, daar wist je het van. Een paar zijn getrouwd, een aantal wonen samen, en zo. Rest collega's allemaal hetero's? Ja. Positieve reactie op je homos? Ja. Ik zou er nu weer kunnen werken. Maar ik wil het niet. Gewoon niet. Voordat ze wisten dat je homo was, werd er weleens over homoseksualiteit gepraat? Nee, eigenlijk nooit. Behalve als je zegt over mensen als Paul de Leeuw; dat soort lui moetsen ze allemaal de kop eraf zagen; dat zei mijn vader. Hij is altijd tegen die mensen geweest. Aids? Nee. Hoe denkeen oude collega's over homos? Dat weet ik niet, daar ben ik nooit achter gekomen eigenlijk. Ik denk dat ze er nu anders over denken, een beetje meer normaal. Ik denk dat ze het nou een beetje meer accepteren, omdat ze mij gezien hebben. Vroeger dachten ze als de meesten; een taboe is het eigenlijk nog. Nooit over gepraat eigenlijk. Vader, je chef is dus ook van mening veranderd? Ja, heel erg. Huidige bedrijf heb je het nog niet verteld (nogal 'foute' vraag)? Nee, en dat doe ik ook niet. Waarom niet? Omdat er daar wel over gepraat wordt. Laatst hadden we een feestje, en een van die collega's zei uit ouwehoerderij, je mag je vriend wel meenemen, dan kun je (kunnen we) hem lekker door de stront heen halen. Dat zegt mij al genoeg. Dat zei ie voor de grap? Ja, maar zo denken ze daar allemaal. Die denken daar heel anders. Daar werken toch wat meer mensen, van wie ik durf te zeggen dat ze een beetje meer dom zijn. Hebben ze een vermoeden van jouw homos? 100% zeker van niet. Praten over homos? Je hoort er eigenlijk nooit iets over. Waar praten ze over? Mooie meiden. Wat voor bedrijf werk je nu? Chemische industrie. Het schuim dat onder tapijten zit. Tintomer (?) in Oss. Hoeveel mensen? 200. De meeste op kantoor, een paar op de buitendienst, laboranten, en produktiemedewerkers (zit Martijn bij) M/v: 60-40, in het voordeel van mannen. De meeste mannen werken in de produktie (26 mannen, en een vrouw). Zij doet meer plannen en dat soort dingen. Wij zijn met zijn drieen in de ploeg
Goed mee opschieten: ja, alle drie, of alle twee. Denk je dat je het tegen hun kunt vertellen? Nee, dat doet ik gewoon niet. Daar strijdt me iets tegen. Dat doe ik gewoon niet. Ik denk zo: het maakt niet uit wat ik 's avonds of in het weekend doe. Maar dan kun je ook niet praten over je weekend, wil je dat wel? Klopt, maar ik ben zo gelukkig zoals ik nou ben en dat wil ik gewoon zo houden. Ik heb gewoon heel erg veel plezier op mijn werk, ja echt. Ik werk heel graag; ik ga lachend naar het werk en ik kom lachend weer naar huis. Ik lach de hele dag. Sollicitatie; wat voor vragen? Ze hebben gewoon gevraagd van waar woon je, nou in Haren bij mijn ouders, einde verhaal. Hoelang werk je nu op dit bedrijf? Iets meer dan 10 maanden. Bedrijfsuitstapje meegemaakt? Ja, een paar keer. er gaat een briefje rond van 'kom je' en zo ja 'met hoeveel man?', nou ik schrijf gewoon 'alleen'. Naaktfoto's? Nee dat mag niet, anders zouden ze er wel hangen. De baas wil het niet hebben. Dat is de grote baas uit duitsland, waarvan wij een dochter zijn. (centome). Iedere week komt ie een keertje langs. Hoe denk je dat jouw directe chef denkt over homos? Dat weet ik niet, hij is een heel conservatief iemand, van een zwarte kousenfamilie is ie, ik weet niet hoe die denken. Daar heb ik me eigen nooit in verdiept hoor. Niemand weet dat je homo bent? Ja wel, 1 collega weet het. Die is zelf ook zo, die zit in een andere ploeg en die zie ik, elke dag 10 minuten. Ik kwam hem een keertje tegen in Den Bosch, met uitgaan. Hij zie 'wat moet jij hier?' en ik zei 'wat moet jij hier?'. Toen een tijdje staan praten en nou weten we het van mekaar en voor de rest weet niemand het. Voor hem geldt hetzelfde verhaal als ik. Steun aan mekaar? Nee, we zien mekaar maar heel kort, en nooit buiten het werk om. OR? Is er wel, ben en raak ik niet bij betrokken. Bijzonder verlof aangevraagd? Weet je hoe dat geregeld is? Dan zeg ik gewoon dat ik een snipperdag wil hebben. Geen onbetaalde vrije dag. Pp-mogelijk? Heb ik mijn eigen nooit in verdiept. anti-discriminatiebeleid? nee, er werken bij ons ook gewoon marokkanen (in de produktie) Verhouding? Ik denk hetzelfde. CO? jaar geleden. Ouders eerste aan wie je het verteld hebt. Uit eerder? Ja, een jaar of vijf. Nu ben ik 23. Nog uit? Ja nog steeds elke week. In Nijmegen, de mythe. Lid COC? Nee
Praatgroep lid? Nee, en 'helemaal niet van plan'. Roze zaterdag? Nooit geweest, maar ik wil dat wel een keertje meemaken. Lid homobladen of lees je ze? Nee Lid vakbond? nee. Wat kan vakbond doen? Ik zie geen rol voor. Voor mensen die er mee zitten wel. Niet overal folders neer hangen. Mensen die er niet voor uitgekomen zijn, ik ben er jarenlang niet voor uitgekomen, omdat ik het niet zeker wist, maar als je maar ergens het woordje homo hoorde meteen rode kop. Dat moet je in ieder geval niet doen. Wat wel? dat weet ik niet. Stel jullie hangen zo'n folder ergens op, bijvoorbeeld in de kantine van een bedrijf, dan twee homo's zitten daar en die zijn er niet voor uitgekomen, en dan wordt er over gepraat door de collega's, met jan en alleman er bij en dat is gewoon gigantisch vervelend. Vertrouwenspersoon bond? Dat zou je kunnen doen ja. Dat lijkt me een goed idee. In verleden zelf gebruikt? Dat denk ik wel ja, gewoon dat je effe kan praten, dat je er melding van kan maken. Hoe helpen? Ik denk als je zo'n contactpersoon hebt, dat je op die manier al een heleboel mensen helpt. Artikel in vakbondsblad? Ja, dat kun je er rustig inschrijven. Homlesgroep, interesse? Nee, voor anderen misschien. Zoals ik straks ook al zei, ik ben gewooon blij zoals ik ben. Dat hoeft niet iedereen te weten; ik hang het niet aan de grote klok, en dat wou ik ook gewoon graag zo houden. En in mijn omgeving, mijn kenissenkring en vriendenkring, die het moeten weten, naar mijn mening dan, weten het nou. En verder hoeft niemand het meer te weten. Geboren: 27 maart 1971. Woont thuis bij ouders en hebt relatie met andere jongen en die woont ook thuis? ja Samenwonen? Nog niet. In ieder geval niet met de relatie die ik nu heb. Gelovig opgevoed? Hebben ze geprobeerd, Christelijk gewoon. Dus protestants? Nee, katholiek gewoon. Waar geboren? In Nijmegen, nu wonen we al drei jaar in Haren. Opleiding? LTS, daarna gaan werken. Hoe oproep gezien? Teletekst. verder? Niets Nog andere homo's? Ja, een bij een buurtbedrijf. Daar ken ik alleen de voornaam van. Dan stuur ik er drie op (maar 2 gedaan)
Interview 12 Amsterdam Waar werk je? Bij Merel Automobiel bedrijven Amsterdam. Opeldealer. Ze hebben 4 vestigingen en ik zit op de vestiging Zuid-oost. Hoeveel mensen? 20/25 monteurs. Voor de rest receptie, administratief. verkoop, iets van 80 in totaal op onze vestiging. Hele bedrijf 175. Werk? Reparatie van personenauto's. Een grote werkplaats? Ja, een grote werkplaats die onderverdeeld is in allerlei sectoren. Aflevering nieuw, aflevering gebruikt, aflevering Amerikaanse auto's, afdeling gasinbouw, afdeling quick-service, afdeling reparatie en afdeling onderhoud en ik zit bij de reparatie. Dus zodra er een motor stuk gaat of problemen zijn. Als een motor uit elkaar moet, waar de klant niet op gaat zitten wachten. Onze afdeling gaat ook naar cursussen en het is bijna allemaal eerst monteur. (Je hebt hulpmonteur, tweede monteur en eerste monteur, en dan ben je ook APK-keurmeester. Daarna kun je nog autoelektricien of diagnosemonteur worden) Ik ben op de opleiding begonnen voor tweede monteur, maar toen ik 5 jaar geleden begon kon ik nog helemaal niks. En toen ben ik op een kleine vestiging in Badhoevedorp begonnen. Met nog drie collega's werkte ik daar. Ik ben meteen doorgegaan voor eerst monteur en daar leerde je de theorie en op het bedrijf de praktijk. Vijf jaar geleden begonnen, en daarvoor? Hoefsmid. Hoeveel mensen bij afdeling reparatie? 8. We zitten allemaal in een grote ruimte, maar stel dat we koffie drinken dan sta je meestal met je eigen directe collega's, met het groepje van de reparatie. Werktijden: van 8.15 tot 17.00 en vrijdags van van 8.15 tot 15.45. Druk? Nee, het is op dit moment helemaal niet druk; dat is helemaal over. Paniek? Nou, twee jaar geleden hebben we dus een reorganisatie gehad, waardoor er mensen de deur uit gezet werden. Dat merk je nog wel dat dat enigszins leeft. Iedereen houdt er wle rekening mee dat dat wel weer kan gebeuren. Zeker bij mij in de groep merk ik dat, dat mensne heel erg om zich heen kijken van waar is werk; waar zou ik eventueel heen kunnen gaan. Niet leuk op bedrijf? We werkten allemaal voordat de reorganisatie kwam, het is ook verkocht na die reorganisatie, op de Baarsjesweg, in het centrum en dat is een heel andere werkplaats. Een heel groot gebouw, heel oud, het tochtte; vreselijke werkomstandigheden eigenlijk, maar dat had wel iets. En nu zitten we in een heel modern gebouw waar ook de directie vlak naast zit en de directie loopt door de werkplaats af en toe, de verkopers lopen er. De druk is hoger; er wordt meer op je gelet. De nieuwe directie is ook eigenaar, dus zijn zien wel dat als wij stil staan zij geen geld verdienen. Door het voorbeeld van die koffiepauze blijkt wel dat ze de hele tijd aan het rekenen zijn (koffie in eigen tijd of eerder beginnen). En dat wordt door iedereen wel opgepikt. Vanaf dat het overgenomen is hebben ze ook gezegd van we zullen CATS, dat functiewaarderingssysteem invoeren, met dat nieuwe loongebouw erbij, en iedereen heeft daar toen een beetje opgehoopt. Sindsdien heeft niemand meer een salarisverhoging gehad; het is nog steeds niet ingevoerd. Contacten met klanten? Eigenlijk niet. Als ie klaar is zet ik hem buiten en de klant komt hem weer bij de receptionist halen. Erg onpersoonlijk vind ik het. Ik vind het geen leuk systeem. Toen ik nog op Badhoevedorp zat, daar hebben ze een hele kleine garage, ja daar kwamen klanten gewoon jou vertellen van wat er met de auto was; dat vond ik prettiger werken.
Wisten jullie van reorganisatie? Ja Waren mensen bang? Ja, heel duidelijk bang. Maar wat me heel erg meegevallen is is dat mensen niet stiekum zijn gaan doen of zo, of achter de rug om. Het was wel heel collegiaal en saamhorig. Ja, dat verbaasde me eigenlijk heel erg. Ik had gedacht dat iedereen een beetje voor zijn eigen hachje bezig zou gaan, maar dat was niet zo. Natuurlijk, je hebt er altijd wel mensne bij maar; de grote moot bleef heel collegiaal. Na een kadervergadering kwamen collega's naar je toe, vaak had je dan een heel groepje erom heen staan en dan praatten we erover. Het kwam af van de ver weg holding en het had niks met onze personen te maken. welke basis ontslag? Ik weet het niet zeker, maar volgens mij op basis van wie vaak ziek was, of van wie bekend was dat ze weleens gesolliciteerd hadden, mensne die minder goed functioneerden. Toekomst? Ik wil naar de wegenwacht. Bezig met sollicitatieprocedure. Huidige sollicitatie? Bedrijven langsgefietst. Gesprek met PZ gehad. Tijdens gesprek vroegen ze heel weinig. Wat ik hiervoor gedaan had, wat voor opleidingen, wat ik aan het doen was, en dat ze op zich niet zo'n goede ervaringen hadden gehad met vrouwen als automonteur. Ze hadden twee keer een vrouw gehad die er vroegtijdig mee ophield en wegging. Ik dacht van wat moet ik daarmee; er zullen ook wel jongens zijn die er vroegtijdig met stoppen, die het niet volhouden. Op zich heeft dat niks met mij te maken. Niet om mij te ontmoedigen, meer om aan te geven dat ze aarzelden, de man van PZ, om mij aan te nemen. Gevoel van moeten bewijzen? Niet in dat gesprek, ik denk later wel. Ik moest gewoon zorgen dat ik hoge cijfers op de opleding haalde. Ik denk dat als ik het vergelijk met jongens in het autovak, zijn die meestal al veel verder als ze 18 jaar zijn. Ze hebben dan hun hele leven al aan brommers gesleuteld, of hun vader geholpen. Dus qua praktisch inzicht zijn ze gewoon handiger dan ik. Dan compenseer ik dat met meer theoretische kennis, waardoor ik meer de probleemgevallen op kan gaan lossen. Ik moet gewoon zorgen dat ik goed word, en zulk gedoe als versnellingsbakken er onder uit tillen, dat soort klussen hoef ik eigenlijk helemaal niet. Een motor uit elkaar halen, vind ik nog wel leuk, maar een versnellingsbak eronder uit, nee. Wel als ie er onder uit is, dan wil ik 'm reviseren. Het zware werk hoeft voor mij persoonlijk niet zo. Is het zwaar werk? Ja. Ik doe precies hetzelfde als jongens. Ik ga alleen wel eerder roepen, zoals met die versnellingsbak, van ik ga 'm er niet in mijn eentje onderuit tillen en ik wil ook niet dat er maar een mij komt helpen, maar ik wil dat twee jongens me komen helpen. In het begin werd daar een beetje vreemd naar gekeken en nu begint dat door te werken en zijn anderen ook slim en denken van met zijn drieen gaat het eigenlijk gemakkelijker dan met zijn tweeen. Hoezo keken ze vreemd op? D'r hangr toch een beetje een sfeer van bewijzen, een beetje competitiesfeer wat dat betreft. Niet in de negatieve sfeer, maar er wordt eigenlijk wel de hele dag door een wedstrijd gehouden, van de meest simpele storing van wat het kan zijn; iedereen komt erbij. Oh moet je dit doen, moet je dat proberen. en als het dan uiteindelijk gevonden is, wil iedereen weten wat het dan was. En dan is degene die op een gegeven moment toevalligerwijs bij het voorbijgaan riep van je moet dat eens proberen, zo van 'ik zei het toch'. Je kunt dan op een gegeven moment ook wel zeggen van sodemieter op, wat is dat nou, je loopt gewoon 10 keer langs en dan roep je allerlei verschillende dingen. Geen wonder; dan zit het er ook wel een keer tussen. Af en toe is het heel vervelend. Zo gauw er ergens een mooie, interessante klus is, dan degene die dat werk heeft gekregen, dan gebeurt het dat diegene achteraan staat en de rest van de collega's verder allemaal rondom die motorkap staan. Ik word dan ook echt kwaad; dat ze op moeten sodemieteren. daarom doe ik het zelf
ook niet bij anderen. Ontvangst, als vrouwen? Door die niet zo goede ervaring van hun, vonden ze het verstandig om mij te laten beginnen in de kleinste vestiging in Badhoevedorp. Dat was dan een kleiner groepje, men had het idee dat dat mindermoeilijk zou zijn om als vrouw tussen te komen. Ik weet het niet; ik vond het in elk geval best om naar een kleine vestiging te gaan. Ik had het ook best gevonden om meteen naar de Baarsjesweg te gaan. Ik heb er wel heel prettig gewerkt in Badhoevedorp. Toen ben ik gaan kennis maken en het eerste wat me gezegd werd was dat er geen aparte dameswc was. Ik zei; nou dat is geen probleem. Nou, toen hebben ze alles verteld en laten zien. Ik geloof dat ik er maandag ook meteen ben begonnen. Ik denk wel dat ze het bijzonder vonden dat ik kwam, en niet een jongen. Ik denk dat er iets minder onverschilligheid, en meer nieuwsgierigheid was, van wie dat nou was die daar kwam om kennis te maken. Was positief en is dat ook gebleven. Baarsjesweg: 25 monteurs in een gigantishe ruimte. Er was geen kantoorpersoneel. Hoe is verhouding monteurs-kantoorpersoneel? Bijna geen contact. Ik heb nou wat meer contact omdat ik in de OR zit, maar op zich zijn het aparte werelden. Tegenwoordig eten we in dezelfde kantine. De monteurs leggen hoesjes op de stoelen; zodat ook het kantoorpersoneel een schone stoel heeft .
Hoe gaat het met omkleden? Een grote kleedkamer. Problemen? 's winters niet, 's zomers wel. In Badhoevedorp was het sowieso geen probleem, want die jongens gingen heel netjes wachten tot ik me omgekleed had. Het moest ook wel, want het was een heel kleien kleedruimte. Op de Baarsjesweg, toen het zomer werd, gingen ze heel ongemkaalijk doen, toen ik 's ochtend binnenkwam, want zij wouden net hun broek uit doen om hun overal aan te doen, maar ik kwam binnen, maar ik had het niet in de gaten, ik dacht van wat hangt er een raar sfeertje. Nou, ik had het ook warm en ik deed ook mijn spijkerbroek uit, en alleen onderbroek en t-shirt en daar de overal over, en toen was er opeens een hele hoop kabaal en opluchting; iedereen spijkerbroek uit en overal aan en toen was het over. Hier ook. De meetse van de Baarsjesweg zijn meegekomen naar Zuidoost en dat heeft al meteen een vanzelfsprekend sfeertje gegeven. Douches? Ja, maar daar wordt eigenlijk geen gebruik van gemaakt. Daar staan de schoonmaakspullen. V/m? Ik ben de enige vrouw; sowieso ben ik bij Merel de enige vrouwelijke monteur. Allochtonen? Ja, veel. Bij mij in de reparatie twee turkse jongens, drie marokkaanse, een Antilliaanse, en dan de diagnosemonteur is een Hollandse man en dan ik. Dus het merendeel is allochtoon. Probleem? Nee. Als we met meerdere nationaliteiten bij elkaar staan, dan spreken we Nederlands en als twee marokkanen bij elkaar staan dan spreken ze marokkaans. Als ik er bij het koffie drinken bij kom staan, bij drie marokkanen, dan wordt er meestal ook overgeschakeld op Hollands. Ook in OR? Geeneen. Ik weet niet waarom. Het lijkt wel of ze daar afstand mee houden. Ze doen hun werk en zijn betrokken bij het bedrijf, maar tot op bepaalde hoogte. Maar dat zie je ook bij een hele hoop andere monteurs . Verhouding allochtonen/autochtonen? Op onze vestiging, bij quick-service allemaal nederlanders, rest allemaal gemengd. Toeval. OR enige vrouw? Ja. (verder samenstelling OR)
Hierarchisch bedrijf? Ja, vind ik wel. Het gaat een beetje onder het mom van we gaan makkelijk met elkaar om, maar ik vind er een hele duidelije hierarchische lijn inzitten. Ik zeg ook je tegen de directuer, maar dat komt omdat ik in de OR zit, maar hij zegt ook je tegen mij. Ik denk dat ze zelf heel erg het idee hebben dat ze tussen hun personeel in staan, maar dat is niet zo. Ze staan er duidelijk boven. Van de arbeid via de werkplaatschef, via de voorman en dan komt het bij jou terecht. Wie is de voorman? een turkse jongen. Hij verdeelt het werk, bepaalt of er over gewerkt moet worden en of iets goed is. Met hem kun je heel normaal omgaan, zeg maar. Hij werkt ook zelf mee, en je werkt ook vaak samen. Mannenberoep? Ja, dat wordt in het algemeen zo gezien. Jij ook? Nee, omdat vrouwen het heel gemakkelijk net zo kunnen doen. Het wordt erg door mannen overheerst wordt. een vriendin van mij werkt in een kleinere garage en die zegt van ik moet er niet aan denken om tussen zulke mannen te gaan zitten. In zo'n groot bedrijf. Je moet wel tegen een stootje kunnen qua opmerkingen en gedrag van hun. Wat ik begrepen heb; de twee vgrouwen die daar gewerkt hebben die konden daar niet tegen. Die vrouwen lieten toen iets zien van dat ze dat erg vonden, door vervelende opmerkingen te maken, en toen ja zat er meteen zo'n hele meute bovenop. Als er bijvoorbeeld zo'n groepje is van drie vier, knapen van tegen de 2 meter die je gaan uittesten. Door opmerkingen te maken. Heel vaak seksueel gericht. En dna kijken hoe je daar op reageert. Wat voor opmerkingen? Nou, het hele scala komt voorbij hoor. Het onder meer met elkaar erover hebben, waar jij bij staat van wie heeft de grootste, van 'ik heb last van mijn rug, want ik ben gisterenavond te lang doorgegaan met mijn vriendin.' eigenlijk alles. Niet tegen jou gericht? Nee, zogenaamd niet. Maar er wordt intussen ontzettend opgelet hoe jij daar op reageert. Hoe reageer jij daar op? Ja, de ene keer dan hoor je het niet, en de andere keer heb ik net de goede opmerking op het juiste moment en dan zeg ik hem. Dan hoor je het niet? Nee, ik doe alsof ik het niet hoor, ik heb er geen zin in, want dat vind ik dus het vermoeiende, daarom wil ik er ook wel weg, want als je vijf jaar tussen jongens zit die het de godsganselijke dag over een pik hebben, en over een kut hebben, op een gegeven moment dan ken je alle verhalen wel. Het wordt gewoon een beetje vervelend, het is net alsof ze niet volwassen worden, het gaat maar door. Wat voor opmerkingen terug? Laatst kwam de voorman, die turkse jongen, naar ons groepje toe, 'Mannen', dan is er altijd een collega van mij die daar meteen op zegt 'En dames of vrouw', ja zegt Aquib, die turkse jongen, ja maar dat kan ik toch niet zien. Ik zie de balletjes niet. Ik zeg 'nou Aquib, maar ik zie jouw balletjes toch ook niet. Ik ze gtoch ook niet dame tegen jou'. En toen was ie stil. Maar die opmerking moet je net meteen klaar hebben, want als je 'm een minuut later bedenkt dan is ie te laat. Dat floept er dan zo uit. Voel je, als je niet reageert, je klote bij zo'n opmerking? Nee, daar trek ik me echt niks van aan, en als ik het echt vervelend vind, dan spreek ik iemand ook, als ze uit de groep zijn, erop aan, of als het me echt heel hoog zit direct in de groep. Gebeurt? Als ze soms hele vervelende, of hele vervelende, ik bedoel opmerkingen waarvan ik denk van ik vind dat je dit niet kan maken; dan zeg ik daar meteen wat van. Vaak opmerkingen over vrouwen,
over vrouwelijke klanten die een auto komen brengen, bijvoorbeeld die naar de quick-service gaan en langs komen lopen, en dat ze dan opeens joelend achter de motorkap vandaan komen, dan denk ik echt van je bent heir wel aan het werk en je jaagt zo iemand wel als klant de deur uit. Zeggen ander wat, bijv. voorman? Nee. Nee, die is bijna het ergste. Service-manager zou er wel wat van zeggen. Als je er wat van zegt? Dat accepteren ze, maar dan zeggen ze 'ach joh geintje'. Heel vaak blijft het ook een beetje in de geintjessfeer. Het wordt niet te serieus gemaakt. mijn opmerkingen worden niet zo serieus gemaakt, hun opmerkingen niet, zodat het niet te zwaar wordt, want het is geen omgeving waar je nou heel gemakkelijk een serieus gesprek kunt voeren. Heel af en toe gebeurt het wel met collega's, maar zelden, echt zelden. Waar? Zeker niet in de kantine, want dan zit je allemaal bij elkaar. Soms tijdens het proefrijden, soms als je met z'n tweeen in het magazijn staat te wachten op onderdelen. En soms, heel soms in het voorbij gaan. Dat je even bij elkaar komt kijken bij een auto en dat er dan opeens een gesprek ontstaat. Maar dat is echt zelden. Em.cie bij OR? Nee Vertrouwenspersoon bij seksuele intimidatie? Nee. Komt het voor? Nou nee, tenminste nooit serieus gemeend. In het begin, toen ik net in zuidoost werkte, geprobeerd werd van een arm om je heen leggen, een klap tegen je billen geven, maar daar heb ik meteen zelf dingen van gezegd, en ook heel duidelijk laten merken dat ik daar niet op gesteld was. Hoe? Door het te zeggen. Hield het op? Ja. Het viel onder het uittesten van hoe ver kunnen we gaan. Het is een apart groepje dat dat doet en het aparte is dat het bijna alleen maar de Hollandse jongens zijn die dat doen. Die ook de hele tijd over seksuele gesprekken bezig zijn, opmerkingen. Waarom NLse jongens? De buitenlanders zulklen dat niet doen in mijn bijzijn omdat je dat niet doet als buitenlandse man. Ik denk dat zij daar toch een andere norm op na houden. Ik heb het er wel eens over hoe zij thuis met hun vrouw omgaan. Van 'goh zou je het niet leuk vinden als jouw vrouw ook ging werken?' Maar nee hoor, 'thuis blijven'. Sfeer/cultuur omschrijven? Op zich collegiaal, maar ook erg opppervlakkig. Je werkt van kwart over vijf (moet acht zijn) tot vijf uur en daarna is het doei, en dan ben je bij wijze van spreken uit iedereens gedachte. Ziekenbezoek niet? Nee, dat wordt wel door leidinggevenden gedaan, dmv een bloemetje. Maar collega's onderling gaan sowieso weinig bij elkaar op bezoek. Ik ben een keer naar een trouwerij van een collega geweest, maar verder.., maar daar heb ik ook geen behoefte aan. Klein groepje pest. heoveel? Een stuk of vier vijf extreem. Ze boksen tegen elkaar op. Ze vinden het prettig om dan iemand uit te pikken die daar niet zo goed mee om kan gaan, en die wordt er dan graag door zo'n groepje uitgepakt en tijdens de kantinepauze worden er opmerkingen over zo'n jongen gemaakt. VB? Op een gegeven moment zou een jongen trakteren, hij was jarig en hij had niet getrakteerd. En daar worden dan dagen achter elkaar opmerkingen over gemaakt. Bert krijgen we nog eens een keer
taart. Kun je niet missen zeker. Hij heeft flaporen en die worden nogal snel rood en daar worden opemerkingen over gemaakt. Hij wordt een beetje slachtoffer dan. Zijn reactie? Ik geloof dat hij dat tijdens dekantine heel vervelend vindt en daarna zo van zich af laat glijden, lijkt het mij. Van de andere kant heeft hij wel een maagkwaal. Maar het is ook niet mijn type; ik heb ook geen zin om hem aan te spreken. Macho-sfeer? Nee. Daarvoor lopen er te weinig vrouwen rond. Dat moet dan toch. Die indruk heb ik. Dus als jij er niet zou werken, nog minder macho? Nee, nee, of ik daar nou wel werk of niet werk dan maakt nu geen verschil meer, omdat ik op een of ander manier bewezen heb dat ik erbij hoor, dat ik ben geaccepteerd. Dat merk ik. Ik kan met alle werknemers in de werkplaats goed, of redelijk opschieten. Homosekualiteit en werk. Wanneer lesbisch? Ik denk dat niet eens iedereen weet dat ik lesbisch ben. (want) Bij sommigen komt het gewoon helemaal niet op. Toen ik er net werkte, werkte ik op een gegeven moment met een turkse voorman, en die vroeg aan mij of een vriend had. Ik zei 'nee'. Hij zei 'heb je een vriendin?' Ik zei ja, en vanf toen wist hij het. Nee, ik heb nooit expliciet gezegd op mijn werk dat ik lesbisch ben. Maar ik zeg wel dat ik met mijn vriendin op vakantie ga, en ze weten wel dat ik naar het vrouwencafe ga, dat ik allemaal dingen met vrouwen doe, en ik heb zelf zoiets van ik ga ze niet wijzer maken dan.. ze vissen ernaar, maar ze durven het niet rechtstreeks te vragen. Dan dnek ik, van ik ga ze ook niet helpen. Hoe vissen ze? Af en toe komt er een vriendin met een auto, die komt dan speciaal even naar mij toe en dan wordt er gevisd van en is dat je zus. Nee, dat is mijn vriendin. En dan zie je ze even denken, en dan lopen ze weer weg. Ja dan denk ik je wilt het weten, stel dan gewoon de vraag, maar dat doen ze dus niet. Maar dat doet niemand? Ja, behalve die turkse jongen dus, en die heeft het wel met een paar mensen er over gehad. Hoe kom je erbij? Nou, dat is intussen 1,5, 2 jaar geleden, dat gesprek met hem, maar ik merkte een tijdje terug opeens een collega, die nog nooit in die richting had zitten visen, oh ik was met een versnellingsbak met een stel bezig, en die schoot bijna weg. Toen zei ik god jongen bijna tegen mijn gezicht aan, en toen zei ie van dat zoent ook niet prettig als je thuiskomt bij je vriendin. En toen had ik wel zoiets van 'o, is het tot je doorgedrongen?'. (lachen) Misschein projectie op hemzelf? Nee, want hij zat wel op te letten of ik het zou ontkennen, of hoe ik erop zou reageren. Ik zei van 'ik denk niet dat er veel van zoenen komt als ik het op mijn mond krijg.' Hoeveel mensne dnek je? Ze kunnen het allemaal weten! Maardat komt ook door die oppervlakkige sfeer; dat daar gewoon heel weinig over gepraat wordt over thuissituaties. Weet jij van anderen? Ook niet allemaal. Van de meeste collega's van de reparatie weet ik het wel. Weten zij het ook van jou? Nee, maar ze kunnen het weten. Ik heb dus niet expliciet gezegd van 'ik ben lesbisch'. Maar als zij het hebben over hun vriendin? Dan heb ik het ook over mijn vriendin. Praten over seks? Niet de jongens in de groep. Toen ik ging informeren wie er allemaal meegingen met
de bus naar maarsen (actievergadering metaalnijverheid voorjaar 1995) toe, toen hoorde ik van 'nee, want mijn vrouw is hoogzwanger. Toen dacht ik van 'goh ik wist niet eens dat je getrouwd was'. Toen liep ik met een directe collega naar de werkplek en ik vroieg van heb jij eigenlijk kinderen? Ja, een dochtertje. Verder wordt er niet over de thuissituatie gesproken. Ja, door de diagnosemonteur, die nederlandse man. Ei kwijt op je wekr? Nee, niet qua prive of zo. Ik zal wel vertellen als ik uit ben geweest, maar ik zal niet vertellen waar ik allemaal geweest ben, zo ver komt het gesprek al niet eens. Overal en altijd? Bijna wel. Ik dnek wel dat er onderling meer contacten kunnen zijn, bijv van het onderhoud dat is een groep die ook al jaren met elkaar samenwerkt, en altijd ook op ZO gewerkt heeft en ik geloof dat die onderling wel wat meer van elkaar afweten. Denk je dat er over jou gepraat wordt? Ik denk het wel. Door soms opmerkingen die ik hoor, van dat kun jij helemaal niet weten. Hoe weet jij dat? Hele uiteenlopende dingen. Of ik kwaad ben geweest op mijn werk, of ik iets verprutst heb, of ik iets goeds heb gedaan, dat ik in de or zit, of in de vakbond. Dan wordt er meer gekletst. Heb je ooit het idee dat je gediscrimineerd wordt? Nee. Grapjes, seksueel gericht, ook lesbisch gericht? Nee, alleen over homo's. VB? Homo wordt echt als scheldwoord gebruikt, wordt ook als pestonderwerp gebruikt. Een bepaalde jongen hebben ze ahw homo gemaakt, die wordt door hun beschouwd als homo, en daar worden opmerkingen gemaakt van 'joh, ga je benen scheren', of 'moet ik je even van achteren pakken?'. Over potten hebben ze het nooit. Nou, een keer, was er een lesbische vrouw bij AYNIL, en dat was net een vrachtwagenchauffeur; dus dat bevestigde het stereotiep ook nog even. Hoe denk je dat ze over homoseksualiteit denken? Ik denk dat ze het eng vinden. Waarom? Omdat het iets zegt over.. eh.. voor gevoel uitkomen en dat past helemaal niet in de omgang van met mekaar omgaan, of gedrag wat zij ten toon spreiden. (spontaan:) Ik denk dat een flikker het bij mij op het werk het ontzettend moeilijk zou hebben. Als ie er vooruitkomt of ook als ie dat niet doet? Nou, ik dnek dat ze het wel in de gaten zouden hebben. Die ene jongen van net is helemaal geen fliker. Werken er geen? Niet dat ik weet. Kan best zijn dat het verborgen is. Waarom moeilijk? Juist omdat het merendeel het eng vindt zullen ze hem pakken. Als project eruitnemen om zo hun eigen angst weg te pesten, zeg maar. Bang omdat het met gevoel te maken? Ja, dnek ik en omdat het anders is dan wat ze gewend zijn. Ja, dat noemen ze dan onder van het is smerig en verwijfde kerels. Dat is allemaal toen losgekomen met dat programma 'Sex, de stand van zaken'. Toen kwam dat duidelijk naar voren in de kantine, hoe er gedacht werd. 'Heb je dat gezien?' En dan wordt er soms gezegd van 'als ze aan mij komen dan ram ik ze in mekaar'. Maar wel grappig, een van de uitzendingen gin over potten, en ik had echt zoiets 's avonds van ik ben echt benieuwd wat daar de volgende dag over gezegd wordt. Niets! Het werd niet eens ter sprake gebracht. Al die andere afleveringen wel, over SM, flikkers, transseskueleen, travestieten. Nou kan dat omdat sommigen weten dat ik een pot ben en het daarom niet durven doen. Anders heb ik er geen verklaring voor.
Houden ze zich in? Nou, ik denk wel, dat als ze het van mij weten, omdat ik wel geaccepteerd wordt, dat ze zich daar over in zouden houden. Wie krijgt het moeilijker nieuwe man en vrouw? Ik dnek dat het erg aan de opstelling ligt. Bij ons is nou net een turkse jongen komen werken en die heeft het niet makkelijk; gewoon omdat ie aan de ene kant wat ingetogen is, en aan de andere kant van maar ik ga geen hulp vragen of zo. En ik dnek als daar een vrouw binnengekomen zou zijn die zich heel open opstelde, contact zoekend, laten merken als je het niet weet, wat natuurlijk heel belangrijk is dat je gereedschap dat je leent netjes terugbrengt. Dat je het doet zoals de bedrijfscultuur het voorschrijft, dan zou die vrouw het al makkelijker hebben dan die turkse jongen. Maar ik denk dat het er ook van afhangt hoe die vrouw er uit ziet. Als het een vrouw is met lang haar, een heteroverschijning waar zij wel wat in zouden zien, dan zou hun houding ook heel erg veranderen. Ik dnek dat ze dan aan de ene kant heel hulpvaardig zullen zijn en aan de andere kant 'mannetjesgedrag gaan laten zien'. Als gropeje apart gaan en zeggen van 'die zou ik wel eens willen pakken'. Niet over jou gezegd? Nee, nou misschien in het begin wel, maar nou niet meer. Ik dnek ook niet dat ik aantrekkelijk voor hun ben. Ik ben ook niet het type, waar zij opvallen. Krijgt zo'n vrouw het moeilijker? Ja, tenzij ze van zich af kan kletsen en ze op hun plaats kan wijzen. Makkelijker voor een pot? (Halverwege vraag) Ja, denk ik wel. Ja wel voor de potten in de kring waar ik in verkeer. Je hebt natuurlijk ook nog een andere scene. VB Vrouwen van Vive-la-vie zouden het als automonteur moeilijker hebben dan Sarijnvrouwen. (beiden zijn lesbische kroegen in Amsterdam). Het is net een ander slag vrouwen. Net zoals de 7152 vrouwen anders zijn dan de COC-vrouwen. Herhaling vraag? Omdat ik me denk ik minder snel iets aantrek van de opmerkingen die gemaakt worden als een heterovrouw. Die zal het sneller persoonlijk op zich zelf betrekt dan ik. Het is meer over hoe zij in het algemeen over vrouwen denken, als dat het over mij gaat. Waarom niet zo snel als een hetero? Omdat ik niet in het gedragspatroon zit van een heterorelatie. Ik heof niets van mannen, ik heb ook verder niks met ze. Moelijker om tussen allemaal vrouwen te werken? Nee, ik dnek het niet. Ik zou het wel leuk vinden! Ik heb het er wel eens met een vriendin over gehad, die ook automoteur is van 'we beginnen een vrouwengarage, zijn we meteen van al dat gezeik af'. Dan doen we het op onze manier. Voorvrouw kunnen worden? Zou ik wel kunnen worden, maar ik heb al bij de bedrijfsleider aangegeven dat ik daar geen ambitie voor heb. Het ligt niet in mijn aard om opdrachten te geven en er komt veel van veel kanten op je af komen. Mannenberoep, hetero? Ja, juist omdat ik dnek dat homo's het heel moeilijk zouden krijgen in de cultuur die er is. Positie heterovrouw te vergelijken met die van homoman? Nee, ik dnek dat een homoman het nog moeilijker krijgt, omdat ze van hen niet of bijna niet kunnen accepteren dat ie homo is, misschien bij hunzelf iets losmaakt. Een vrouw die het met een vrouw doet kan nog, maar een man die het met een man doet, volgens mij vinden ze dat doodeng en doodgriezelig, afstotend gewoon. Het hangt ook af van hoe ie is. Een nicht zal het heel moeilijk krijgen; die zal nooit geaccepteerd worden, met vrouwelijk gedrag, de stereotiep nicht, maar je hebt ook homo's die bijna hun voorbeeld zouden kunnen zijn. Die iets uitstralen, wat ze zelf zouden willen uitstralen, van gespierd en goed in de broek. Die maakt meer
kans om geaccepteerd te worden. Maar ik dnek dat het merendeel van de mannen -misschien vergis ik me ook heel erg- ik denk dat er een verzet blijft bestaan om uberhaupt te willen snappen waarom iemand op andere mannen valt. Weet chef dat je lesbisch bent? Mijn voorman wel, de diagnosemonteur. En omdat de diagnosemonteur het weet, denk ikdat de servicemanager het ook weet want die zijn geod bevriend. Op hun verjaardagen wordt het hele werk besproken. Seropositieviteit/Aids gesproken? Een keer op een serieuse manier zelfs. Twee jongens van onderhoud stonden te kletsen en die riepn van 'en els hoe doe jij dat nou', van waar heb je het over. Over condoomgebruik, Hij wilde weten hoe 'vrouwen' erover dachten om met een jongen mee te gaan die ze net ontmoet hadden. Ik zei van 'in de groep waar ik in verkeer wordt daar helemaal niet voer nagedacht', tenminste niet zoals jij dat nou zit te vertellen, er wordt wel over nagedacht omdat het een hele akelige ziekte is. Hoe het bij jonge meisjes is die op het Rembrandtsplein uitgaan, dat zou ik niet weten, daar heb ik geen contact mee. Dan zie je hem broeierig kijken vann 'in welke groep zit ze dan?' Waarom noem je het niet? Omdat zij het ook niet durven vragen. Ik noem het door er gewoon over mijn vriendin te vertellen. Ik denk dat het voor een deel ook gewoon irritatie is dat ze hun blik niet iets verder kunnen leggen, om te snappen dat ik gewoon lesbisch ben. Dat komt nog uit een ervaring die ik een keer in Badhoevedorp had: er kwam toen een nieuwe regel want er werd te veel bijgebeund, auto's van vrienden, kennissen, achterneven, enz. Op een gegeven moment was er een nieuwe regel; alleen auto's van familie en partner. Geen probleem, want ik had behalve de auto van mijn vriendin geen andere auto's in onderhoud. Op een gegeven moment wou ik haar auto mee nemen, toen had ik er met een collega over en die was die dag zeg maar voorman. Dat was allemaal heel informeel omdat we maar met zijn vieren waren. Ik zei 'Frans, ik wil morgen de auto van mijn vriendin mee nemen om APK te laten keuren. "Is het familie?" Nee, het is geen familie. "O, een kennis dus." Nee, mijn vriendin. Ik had dus ook al heel veel gepraat over mijn vriendin en mee op vakantie en ze was daar geweest, en dat gin echt zo een 10 minuten door van 'is het dan familie', nee mijn vriendin' een kennis dus? Hij snapte het echt niet, het drong gewoon niet tot hem door. Daar ben ik op een gegeven moment zo kwaad over geworden van, uiteindelijk heb ik tegen hem gezegd van 'ik heb een relatie met haar, ik slaap met 'r, ik vrij met 'r, zo'n vriendin is het.' "O". Dus toen zei ik "kan ik morgen die auto meenemen?" en toen was ie zo verbluft 'ja, natuurlijk'. Zo van goh ik heb het fout gemaakt. Is ie er op teruggekomen? Ja, een maand later ging die trouwen en toen heeft ie mij en mijn vriendin uitgenodigd voor de trouwerij. Dat heeft me wel heel erg geirriteerd; zij kijken gewoon niet verder dan als hun neus lang is, en dan moet ik hun expliciet gaan vertellen dat ik lesbisch ben om duidelijk te maken wie of wat ik ben, dat doe ik niet.Ik dnek dat ik dan meer over mijn prive laat zien dan zij ooit aan mij laten zien. Zij vinden het heel vanzelfsprekend dat ze hetero zijn, en als dat ooit tersprake komt, dat blijkt als ze een vriendin hebben, en zij vinden het heel vanzelfsprekend dat ik hetero ebn, en dat ben ik dus niet. Als zij uitspreken dat ze hetero zijn, spreek ik uit dat ik lesbisch ben. Tijdens het proefrijden met individuele collega's van de reparatieafdeling komt het wel ter sprake. Laatst reed ik met een jongen en die vroeg van wat doet je vriendin eigenlijk? Ze zit in de Wao, waarom, om psychische redenen, Heeft haar lesbisch zijn daar iets mee te maken. Nee. En dan komt het wel op een normale manier ter sprake. Maar een hele hoop hebben gewoon een blinde vlek, daar ben ik dus achter gekomen bij die jongen uit Badgoevedorp, ik dacht echt dat ie het allang wist . Hand om mannen heen? Met mijn directe collega's ja. Vrndschappelijk en collegiaal; doen ze ook bij mij. Uiten zoals je wil? Nee, ik vind de werkplaats waar ik werk ... Bedrijfsuitjes? Ja, maar ik ben nog nooit meegegaan, trekt me niet aan. Uitnodiging 'met partner'
sekseneutraal opgesteld. Naaktfoto's? Hebben er gehangen tot de nieuwe wet van kracht werd. Ik heb nog gevraagd in de groep van 'waar is de naakt kalender gebleven?' Nou, die was opeens weg. Hij hing in de kantine. Vakantieperiodes? Mensne geven het zelf op. CAO pp? Volgens mij niet. In ieder geval niet voor homo's. Maar ik moet zeggen het hele pensioen is een grijs gebeid voor mij. BV? Nog nooit aangevraagd. Ik denk stel dat haar vader of moeder zou zijn doodgegaan toen wij een relatie hadden, ik dnek dat ik hem dan voor eigen rekening zou moeten opnemen, omdat ik nooit op PZ heb gezegd dat ik een relatie met haar heb. Je moet je relatie doorgeven. Lezen in CAO-boekje. Levenspartner: echtgenoot cq echtgenote van de werkneemster cq werknemer, dan wel degene geen ouder, broer of zus, van de werkneemster cq werknemer zijnde, met wie de werkneemster cq werknemer, duurzaam een gezamenlijke huishouding voert -ja ik heb ook nooit samengewoond dus- en waarvan de naam door de werkneemster cq de werknemer vooraf aan de werkgever bekend is gemaakt. Dus dat willen ze wel. Stel je hebt dat niet gedaan? Ik denk dat dan voor mij hetzelfde zou als voor een mannelijke collega. Wat vind je van die regel? Ik vind het wel erg uitgaand van die gezamenlijke huishouding voerend, samen wonen, terwijl ik er zelf voor kies om niet samen te wonen, dus wat dat betreft is het gewoon geen eerlijke verdeling. Kijk als zij akkoord gaan met dat ik een relatie heb, met wie ik niet samenwoon waar de zelfde regeling geldt, dan zou ik het prima vinden. Antidiscriminatiebeleid gevoerd? Als het gevoerd wordt dan heel erg passief. Er worden niet actief vrouwen geworven om automonteur te worden. Andere homo's in bedrijf? Nee, sowieso niet in het autovak. Verhouding? Dat is moeilijk om in te schatten. Ik denk dat vooral homo's daar heel moelijk voor uit kunnen komen. Ik dnek op zich van waarom zouden er geen homo's als automonteur werken, als ik zo bij mij in het bedrijf werkt. Het zou best kunnen zijn dat er een homo werkt, maar ik ken hem niet, ik zie hem niet. Als ik in het vrouwenwerldje krijg ik vaak verbaase reacties als ik vertel dat ik automonteur ben. Dan dne ik van er zijn toch ook maar heel weinig potten die erover nadenken om automontuer te worden. Persoonlijke vragen CO? 16, ouders, zussen, school (LAS). Onthutste reacties, niet zussen, ouders van 'we moeten positief zijn'. Onwennigheid. Niet negatief. Uitgaan? Laatste tijd regelmatig? Sarijn, COC, 7152. Lid COC? Ja, XL. Ik koop weleens de Expreszo, de Gaykrant. Tijd terug de Zij-aan-Zij gekocht. Doen met homoseksualiteit? Vroeger liep ik met demonstraties mee, meehelpen opzetten vna het COC in Tiel, vrouwentekens, pottetekens, leuzen (Liever Lebisch), toen liep ik ook helmaal vol met buttons. Toen was dat ook heel belangrijk. Van die tijd heb ik gehad. Ik hoef niet meer voorop te lopen; het is een onderdeel van me, ik ben niet alleen lesbisch. Nu is het een gegeven, een vanzelfsprekendheid, niet iets waar ik anderen van overtuigen moet wat ik ben.
Niet meer meelopen RZ? Ja wel. Lid vakbond? Een paar jaar 91/92, zoiets. Op de Baarsjesweg zaten actieve vakbondsleden, en daardoor kwam ik er meer mee in contact. De vader van mijn toenmalige vriendin was een oud-vakbondsman, en dat sprak me toch wel heel erg aan, zijn verhalen. Ik vond het belangrijk dat de werknemer sterk vertegenwoordigd moest zijn. Hulp bond? Ja, bij salarisberekening. Moet de bond werken aan gelijke behandeling? Volgens mij doet ze dat al. Voor homo's? Ja, dat vind ik wel, maar ik denk dat ze daar op zo'n werkvloer weinig aan kunnen veranderen. Ik denk wel dat het bijvoorbeeld belangrijk is dat kaderleden die op kadercursus gaan iets wijzer in te maken. Ik denk niet dat dat er nu in zit. Een onderdeel van de kadercursus is waarschijnlijk antidiscriminatie van sexe gelijk behandelen, ik dnek in dat kader. Hoe? Ik weet helemaal neit hoe die cursus in mekaar zit. Ik dnek dat het belangrijk is dat er op gewezen wordt dat er homo's zijn. Mensen die een kadercursus doen komen ook gewoon uit de garage en hebben ook die blinde vlek. En dan gezoon zeggen dat er homo's zijn? Op een of ander manier inpakken in die cursus. Verder? In brieven over pensioenen. In zo'n kader zou ik het goed vinden dat de vakbond dat er expliciet bij zet; dat het niet alleen over heterorelaties gaat, want anders wordt dat weer automatisch aangenomen, maar dat het ook over homorelaties gaat. Bijvoorbeeld in het CAO-boekje; er wordt ook niet over hetero gepraat, het wordt gewoon niet genoemd. Want als je het niet noemt wordt er gewoon van hetero uitgegaan. Verder? Folder op bedrijf? Nee, zoiets zal op de zelfde manier bekeken worden als dat programma 'de stand van zaken', het zal niet over komen. Bondsvertrouwenspersoon? Zou best kunnen, voor mezelf niet. Het is voor mij geen behoefte, maar als er verborgen homo's zijn. PP? Ja, ik vind het belachelijk dat het voor hetero's wel geldt en niet voor homo's Moeilijk om iets te doen op de werkvloer voor de vakbond? Ja, want het zijn toch mensen van buitenaf die binnen komen. Wat zou er wel moeten gebeuren? Behalve die dingen waar we het al over gehad heb, weet ik niet of ze er een actieve rol in kunnen spelen. Anderen? Via zo'n cursus. Kaderleden zitten er in de kantine ook bij. Als zij er normaal over spreken, het vermelden, zal het wel worden geaccepteerd. Als de disctrictsbestuurster bij ons binnen komt lopen, en iets over homoseksualiteit wil gaan vertellen, dan is er, extreem gezegd, de reactie van bij ons zijn er geen homo's, of er wordt meteen gekkigheid gemaakt van 'Johan', maar er wordt niet serieus op ingegaan. Dan is het meteen zo van maar ik niet, en wij geen van allen eigenlijk. Mentaliteitsverandering moet van binnen uitkomen. Rol media? Ja, grote rol, en vooral publieke figuren. Andre van Duin is heel populair en hij wordt gewoon geaccepteerd. Zo langzaam aan.
Homo/lesbogroep? Iets voor jou? Ja, lijkt me een goede zaak, ik zou zelf ook in elk geval overwegen om er actief in te worden. Eerst inventariseren van de belangrijkste dingen die nu niet goed geregeld zijn. Gewoon dat het vaak genoemd wordt, niet dat het automatisch zo ontzettend neytraal wordt gehouden, dat het automatisch hetero is. Persoonlijke dingen? Geb datum: 12/12/1960. Bewust alleenwonend. Wil geen kinderen. Geboren te Son en Breugel, tot mijn 16e gewoond. Toen naar Tiel, vervolgesn naar Nijmegen en toen naar Amsterdam (7 jaar). Opleiding: Hoefsmid in Deurne. Automonteur. Geloof: geen. nooit gehad, ouders ook niet. FNV-magazine? Ja. Homo's in industrie? Nee, alleen in softe sector. Wel een fietsenmaakster.
respondent 13 Markelo (Overijssel) Werk? Algemeen reserve bij Scania (vrachtwagenmaker), op de plasticafdeling. Dat houdt in dat we alle remleidingen maken. Het werk van mij houdt in dat als iemand ziek is, val ik in en nieuwe mensen werk ik in.Als er fouten gemaakt wordt, herstel ik die. Je doet een beetje van alles. Vroeger was alles bij de remleidingen staal, maar nu is alles plastic; dat is goedkoper. Hoeveel mensen werken er? Nu, met gedetacheere mensne erbij opgeteld 2200, in Meppel en Zwolle. In Zwolle waar ik werk tussen de 17 en 1800. Jouw afdeling? 27 mensen. Een vrachtwagenbedrijf heeft allemaal afdelingen, zeer divers. Wij zijn eigenlijk een dienstverlende afdeling naar de chassislijn. Zij monteren. Onze chef heeft 3 afdelingen onder zich, componenten, ons en uitlaten. Deze hebben ongeveer 100-120 mensen. Op mijn afdeling lopen we met 3 4 algemeen reserves. Ik heb geen vast werk, ik spring gewoon in. Er moeten elke dag 57 van doingen komen (remleidingen). Je staat boven de bezetting. Gewild baantje? Ja, je bent vrij he. Ik kan best een half uurtje weglopen. Als je aamn de werkbank staat, dan sta je daar toch wel de hele dag, je je kan wel een poosje weg, maar niet zoveel als ik. Ik heb daar vroeger ook gestaan. Toen gesolliciteerd? Er kwam een psot vrij en ik werkte met vrij veel meisjes, en toen vonden ze het toch wel leuk als een vrouw een keer algemeen reserve werd. Hoeveel vrouwen? Een stuk of acht. In de hele fabriek zijn er heel weinig vrouwen: 60, nee die zijn er niet. Ja bij mij op de afdelnig dus veel vrouwen en bij Nanny, als je daar straks een interview mee hebt, daar werken de meeste vrouwen. Waarom? Onze afdeling is er ook wel geschikt voor om vrouwen binnen te halen, je hoeft niet zo'n technisch beroep te hebben direct. En de chef vindt vrouwen binnenhalen ook wel belangrijk. Hij doet altijd wel moeite om als er een vrouw is, om die binnen te krijgen. Hij is de enigste die daar positief tegenover staat. Er zijn chefs die geen vrouwen op de afdeling hebben, want dan zeggen ze van 'het is te zwaar of het werkt niet'. Lichter/minder technisch? In wezen kan je in een assemblagefabriek bijna alles zonder echte papiern doen of je moet op de motorenproefstand zitten, of de motoren. De meeste dingen kan je allemaal wel, dat is het probleem niet, en zwaar, ja sommige dingen zijn wel zwaar ja, maar er is goed gereedschap en je hoeft niks te tillen of zo. Op zich kan het wel, maar het ligt aan demeisjes zelf. Ik herinnermij dat er 2 meisjes op de assen hebben gestaan, en die vonden dat leuk een beetje zwaar werk en hsard pezen, maar de meest vinden dat nite echt leuk. Mannen wel? Nee, die vinden dat volgens mij ook niet echt leuk, maar die vinden onze afdeling dan soms wel weeer een seen beetje te softie. Hoezoe? De plastic afdeling is altijd een beetje het ondergeschoven kindje geweest, ah, ah daar hoef je toch niet zo zwaar te werken. Ze solliciteren niet zo snel daarnaar. Ze komen pas wanneer ze wat ouder worden, wanneer ze weer wat rustiger aan willen gaan doen, maar als ze een keer bij ons zitten willen ze ook niet meer weg. Ze vergissen zich toch. Hteis vrij eentonig werk de meeste dingen en dat willen de mensne niet graag. Waarom nite weg? Je hebt veel vrijheid. Je kan je eigen werktempo een beetje indelen.
Mannenberoep? Ja, het is een mannenberoep, en het is nog steeds een mannenwereld, omdat er zo weinig vrouwen werken. Andere sfeer bij jullie? Het is allemaal wat vriendelijker, gemoedelijjker, het is niet zo ruig, gewoon leuk met elkaar om. Het is niet dat macho, niet steeds over voetbal. Ik weet niet hoe ik dat zeggen moet, maar dit is wel anders. Als je langs de lijn loopt is het altijd direct geschreeuw en gefluit, ja dat is heel anders. De meisjes van kantoor die durven er soms helemaal niet langs; die vinden dat een beetje eng. En jij? Ik heb daar eigenlijk nooit geen last van, want ik werk zo vaak aan de lijn. Ik werk e r al heel lang, dus ze kennen mij ook allemaal. Toen ik voor hte eerst bij Scania kwam, was ik de eerste vrouw die binnenkwam bij Scania, toen was dat helemaal heel anders. Niet zo veel van die schuine bakken, mer, geen blote vrouwen hebben ze meer, er werd eigenlijk nooit over gepraat, over zulke dingen niet. Verandering? Ja. dat gaat geleidelijk, maar ik vind dat de mensen bij mij op de afdeling heel leuk met elkaar omgaan. Er wordt weleens een bak verteld en een opmerking geplaats, maar dat moet kunnen onder elkaar. Waarom vernadering gekomen? Omdat er meer meisjes en vrouwen kwamen; de gesprekken werden anders, dieper, niet zo oppervlakkig. De mannen zijn geneigd om alles op de oppervlakte houden, over voetballen, auto's. En nou wordt er met de jongens wel een over de problemen thuis gepraat en de kinderen, over de school, en die mannen praten nou ook wel eens over problemen, niet allemaal natuurlijk. De meesten zijn heel open. Bij hun dus ook verandering? Misschien hebben ze het altijd wel gehad, maar er werd nooit over gepraat. Mannen onder elkaar zijn altijd heel opppervlakkig met elkaar bezig. Ze zijn prettiger om me te werken, prettiger dan meisjes; als je tegen een jongen zegt van je moet even dat of dat doen dan doen ze het, een meisje zegt 'ja kijk es even doe het zelf maar of kan een ander het niet doen'. De mannen die bij ons kwamen komen van de LTS, een mannenmaatschappij, heel jong zijn gaan werk, altijd gewend zijn geweest om te gehoorzamen, dat zit er nog heel erg in, ook bij de ouderen, maar die meiden niet hoor. Die laten zich niet sturen. Ze doen het wel, maar ze hebben altijd een weerwoord. Enige vrouwelijke reserve? Nee, Nanny ook. En er is een voorvrouw. Contacten tussen de afdelingen? Goed, vroeger was dat een afdeling. Voorvrouw in de toekomst? Ja, maar ons bedrijf gaat de organisatiestructuur veranderen en dan krijg je een plattere organisatie, dus het hele middenkader gaat er tussen uit. Vroeger heb ik, na de MULO, altijd op kantoor gewerkt. Ik was getrouwd en toen je vroeger trouwde dan stopte je gewoon met werken, teon mijn jongste kind naar de lagere school ging ben ik weer gaan werken, maar ik was intussen wel 9 jaar uit het arbedsproces geweest dus kantoor dat wou niet meer. Eerste vrouw in bedrijf? In de fabriek zijn we met 12 vrouwen tegelijk begonnen. Er waren er opeens 12, nee minder, een stuk of 6 7. We kwamen op een afdeling terecht. Het is bijna 16 jaar geleden. Reactie mannen? Nou, dat was voor hun natuurlijk heel vreemd, want er hadden nog nooit vrouwen in de fabriek gewerkt. Voordat wij in de fabriek kwamen werd al gezegd dat de naaktfoto's uit de zithoeken moeten halen, ze hadden al heel zo'n preek gehad. Wat moesten ze nog meer doen? Geen schuine bakken vertellen, een beetje netjes gedragen, weet je wel.
Veel allochtonen? Heel weinig. Van ons vaste personeel, ongeveer net zoveel als vrouwen, op afdeling 1. Beleid tav seksuele intimidatie? Ik dnek dat we dat wel zullen hebben. Er is wel een vertrouwenspersoon. Ik weet eigenlijk niet of dat wel zo bekend is gemaakt, ja, het is wel een keer bekend gemaakt, het is bij pz iemand. Ik zou niet weten wie het is. Zelf last? Nee, maar ik dnek dat het wel gebeurt. Dat iemand net iets te lang de arm om iemand heen slaat. Collega's hebben het er nooit over en ik had me net voorgenomen om er wat scherper op te letten. Nafluiten ongewenst? Ja, als je die meiden van kantoor hebt, die vinden dat zeker ongewenst. Die meiden bij ons in de fabriek die fluiten gewoon terug. Voor mij hoeft dat fluiten niet. Em cie? Nee. OR? Weet ik niet zo heel veel van. Ze moet wat duiedlijker, opener zijn naar de mensen. Cultuur op afdeling? Eigenlij niet asl op een sportvereniging. Op hele bedrijf? Ruige sfeer, onverschillig, niks voor elkaar over hebben. Als je het hele bedrijf bekijkt, wordt het steeds individualistischer. Mensen moeten allemaal meekunnen komen en als je niet mee kunt komen dan val je wel mooi buiten de groep. Als je met een groepje, aan de chassislijn, een bepaald gedeelte van de vrachtwagen met 8 man moet maken, en je hebt er eentje bij die kan het niet zo snel, dat vind je wel een poosje leuk, maar na aan half jaar begin je wel te etteren. Je moet wel in zo'n groep inpassen. En anders? Ik dnek dat ie er weggetreiterd wordt. Het komt wel voor dat mensen die niet mee kunnen komen zich doodongelukkig voelen. De chef vraagt nooit door. 'Je bent hier om te werken en die andere rotzooi die laat je maar thuis'. Praten over thuissituatie? Dat nemen ze je niet in dank af, de meesten. Je mag het wel zeggen, maar het moet niet te lang duren. Bij jouw op de afdeling? Mijn chef heeft er ook een hekel aan als je vaak ziek bent, maar je kunt het met hem wel over de thuissituatie dingen met hem bepraten. Maar als je naar hem toegaat en je zegt er is thuis dit if dat, of ik moet daar en daar heen. Weten ze op werk adt je lesbisch bent? Ja, dat weten ze. Iedereen? Ja ik denk dat zo zachtjesaan wel iedereen het weet ja. Ja, dat wordt wel doorverteld. Ja daar ben ik niet nang voor, dat weet iedereen wel. Veel gekletst? Ja. Wanneer bekend? Toen ik er ging werken was ik nog getrouwd. Hoe bekend geworden op werk? Ik heb het gewoon zelf verteld. Op de afdeling, 13 jaar geleden, je praat over je vriendin, en je vertelt dat je veel met vrouwen omgaat. Toen ik bij Scania ging werken was ik zo'n jaren 60 geval, dus ik was toch al apart. Ik was te feministisch, ik had al altijd zulk soort dingen. Ze vonden het eigenlijk niet raar, of zo. Reacties? Nou, moet je zelf weten. Ze weten daar niet goed op te reageren. Verder niet echt vragen of zo. Nee, dat doen ze niet. Ze weten dayt ik met een vrouw woon, maar dat staat ver van hun af. 'Ik heb
er niets tegen en het is prima', ze kunnen er zich niet veel bij voorstellen. Gedragsverandering bij mensen? Nee,eh. Ik heb soms het idee dat mijn chef er ook niet goed mee uit de voeten kan. Hij weet het allemaal wel, maar hij vraagt eigenlijk nooit zo. Hij is er nooit zo open over. Wel ter sprake gekomen? Jawel. Hij zegt dan weleens van gaat je vriendin dan ook mee? Maar het gaat niet zo spontaan als vroeger.Dan was het toch anders. Als ik alleen ben, en dan is er vergadering, dan zitten we altijd lekker te babbelen en te ouwehoeren, en nou kom ik ooit niet vaak op feestjes van het werk, maar we zijn er weleens met zijn tweeen geweest, en dan ontloopt ie je een beetje. Dan heeft ie het een beetje moeilijk om daar mee om te gaan. Tenminste dat gevoel heb ik, maar misschien is dat niet zo. Praten over vriendin, op dezelfde manier als anderen dat doen? Ja, binnen mijn afdeling wel ja, ja niet tegen iedereeen , maar tegen de meesten kun je gewoon alles vertellen. Net zoals iemand over zijn vrouw vertelt. Buiten de afdeling praten ze er nooit over. Bij PZ bekend dat je lesbisch bent? Ja, dat weten ze wel. Omdat ze weten dat ik met een vrouw woon. Ik verberg nooit wat. Op PZ kom ik ook regelmatig en daar praat ik ook zo, dus dat weet iedereen wel. Hoe denken collega's over homos? Nou, ik dnek dat de meeste het maar een rare bedoening vinden. Ze hebben er nog weleens grapjes over. Vooral over mannelijke homoseksuelen (diverse nichterige bewegingen, wo slappe handje); ha vieze flikker, roepen ze de hele dag. Ik dnek dat ze het op zich niks eh, toen met die programma's van de VPRO, met die films en zo, toen was, nee van de Veronica van de zomer, nou dan is het wel zo van vieze flikkers, dat vonden ze allemaal wel smerig ja. Verder over homos? Je bedoelt normaal praten, nee, nee, nee, nee, nee. Grapjes over vrouwen? Over lesbiennes, nee, minder.., maar misschien doen ze dat omdat ik erbij zit. Dat merk ik eigenlijk niet zo. Dan is het nog wel eens van 'Eef, er loopt een mooie meid rond', en dat zeg ik ook wel eens hhor, natuurlijk zeg ik dat ook wel eens. Niet echt grappig. dat zeggen de meiden ook wel eens. sollicitatie: Wel gevraagd of ik getrouwd was Geholpen of juist niet dat je lesbisch bent? Nee, ik dnek dat als je lesbisch bent bij nos en als ze dat echt goed weten, ik sta binnen het bedrijf toch wel bekend als vrij radicaal, toen ik bij het bedrijf binnenkwam, was ik heel erg actief binnen de vrouwenbeweging, en dat stempel heb ik nog steeds, en dat heeft me nooit echt geholpen. Ze mogen je allemaal graag, maar je bent wel dit en dat. Nee, dat lesbisch zijn, ik denk niet dat dat je helpt om een goede baan te krijgen. Binnen de OR hoor ik dat ik binnen het bedrijf nog steeds bekend sta als rooie rakker, ik heb geen blad voor mijn mond en dat past in een heleboel dingen niet. Ik heb ook heel vaak intern gesolliciteerd op kantoorbanen, en elke keer was het van ja dat is echt iets voor jou Eef, maar ik werd het nooit. D'r speetl weliets, of je moet elke dag met een mooi rokje op het werk komen of zo. Het heeft met je opstelling te maken. Aids/seropositiviteit gesproken? Nooit. Werken er ook homo-manneen? Ja, dat weet ik niet, dat is heel moeilijk. Er moeten er zijn, dat kan niet anders, maar ik ken er geen een. Als ze er zijn dan houden ze zich heel erg stil, want ik ken er echt niemand. Van de meisjes weet ik het wel, maar van de mannen niet. Zou een openlijke homoman er kunnen werken? Ja, als ie echt zelfbewust is en niet bang is, denk ik wel
dat ie dat zou kunnen redden. Verschil per afdelnig? Het zal wel verschil maken. Als je aan de lijn werkt, daar werken bij ons over het algemeen heel jonge jongens, als ja daar als enige homojongen werkt en je bent daar heel open over, dan denk ik dat je het in het begin heel moeilijk hebt. Maar als je voor de rest met de jongens meedoet, zou dat ook weer heel positief kunnen zijn. Bij ons op de afdeling, hij zou er wel tussen passen, maar net als bij mij, ze zouden het een beetje negeren of zo. Jongeren en ouderen andere reactie? Ja die jongeren die springen er meteen op. Ja, jongens zeggen altijd alles al gauw, ze zeggen tegen die meiden van ons ook alles. Ze zijn gewoon open, niet eens op sex gericht. Ze zijn gewoon open, ze praten zo tegen je, terwijl die ouderen bij ons, die kijken eerder de kat uit de boom, daar moet je zelf mee komen. Die jongens die praten gewoon, ja niet altijd even leuk, ze hebben ook wel eens lullige opmerkingen, seksistisch. Leeker ding zeggen ze weleens, die meiden van ons die kunnen daar meestal wel goed op reageren. Sommigen zijn heel adrem. Ik kom nou regelmatig aan de lijn, en dat zijn bijna allemaal nieuwe jongens, je gaat er naar toe, je praat met ze, je hebt contact met ze. Ze helpen je. Als je wat ouderen hebt, die zijn wat behoudender, die wachten eerst wat af. Kun jij je uiten hoe je wil op je werk? Ja, dat doe ik wel. Ook als ik iemand aardig vind dan kan ik wel de arm om iemand heen leggen. Bij zowel mannen als vrouwen. Dat kan bij ons. Je werkt toch 9,5 uur per dag met elkaar. Dus je moet een beetje leuk met elkaar om kunnen gaan, je mag elkaar best wel eens steunen als je verdriet hebt of blij bent. Een keer een aai over de bol of een arm eromheen. Je hebt altijd bepaalde mensen daarvan weet je die houden daar niet van en dan doe je het niet. Homoman kan overal werken? Dan moet ie wel heel sterk zijn, want ze kunnen vreselijk jennen. Ik denk als ie dicht bij iemand zou komen, dan meteen van 'vieze flikker, sodemieter', dat ze direct alles in seks gaan omdraaien. Niet in vriendschap, maar alles in seks. Ik vind dat mensen dat in het algemeen altijd doen. Hetero's kunnen alles met elkaar maken, kijk maar naar de voetbal, maar als jij nou een homojongen daartussen bent en jij zou hetzelfde doen, dan zouden ze allemaal een beetje zo doen, van 'he vieze flikker wil je me versieren of zo'. En hoe gaat het dan als vrouw tussen mannen? Als je enigste vrouw bent tusssen allemaal mannen, dan word je vaak op handen gedragen; dan doen ze het vuile werk voor je, dan helpen ze je, dat gaat wel. Aan de chasssislijn heeft een meisje gewerkt, en dat is later wel fout gelopen, maar in het begin, toen vlogen de jongens voor haar. Ze hielpen aan alle kanten. Dat hanige gedrag, van dat is veel te zwaar voor jou, o maar dan moet je eronder kruipen, dat doen wij wel voor jou. Dat doen ze voor mij ook nog wel. Dat vind ik soms wel makkelijk, want dan hoef ik het niet te doen. Jongens van ons die naar de lijn gaan, helpen ze niet. Soms zeg je ook van 'waar moet dit ook al weer precies?' en dan helpen ze je. Ik weet ook nite waarom mannen dat doen. Van de meiden weet je het wel? er werken drie lesbische vrouwen, nee 4. Maar ik praat niet met alle 4, twee zitten er helemaal aan de andere kant van het bedrijf, bij logistiek, maar met Nanny wel. De vrouwen zijn open onder elkaar. Bedrijfsuitjes met vriendin? Wij hebben allebei ons prive-leven en ons werk heel erg gescheiden. Ze is twee keer meegeweest, maar ik ga zelf ook niet zo vaak. Of maar een keer. Dat is geen probleem. Uitnodiging voor personeel en partner. Naaktfoto's? Toen ik kwam werken hing er niets meer, nergens niet, later sluipt dat wel weer terug. Van die kalenderfoto's.
Vakantie en snipperdagen? Ik heb dit jaar twee weken eerder aangevraagd, maar het werd maar een week. Ploegendienst? Daar gaat het nu over. CAO discriminerende bepalingen? Nee, dat heeft Scania wel goed geregeld. Als je gediscrimineerd wordt, kun je direct aangifte doen en dan volgen er wel sancties. Ik weet van een van onze exvoorlieden die is nou voorzitter van de CP, en die heeft daar inderdad gesodemieter mee gehad. (zie ook interview Nanny) Voor homo's? Nee, wettelijke hebben ze alles wel goed geregeld. PP? Is geregeld. Ik heb het. Je hoeft alleen maar het spul mee te nemen en handtekening. Je krijgt een formulier, en je zet je handtekening daaronder en dan was het goed. Het is toen in de metaalcao er in gekomen, een jaar of 2 3 geleden. Toen kon je op het bedrijf formulieren ophalen om dat in te vullen. Eerder ook al over gehad, maar dat lukte niet. Op een gegeven moment stond het er opeens in. Sa contract zien? Ja, dat moesten ze wel zien. BV? Ik ben wel eens een week of drie thuis geweest, dat mijn vriendin helemaal over haar toeren was, toen woonden we nog gescheiden. Dat is nooit een probleem geweest en daar trekken ze ook geen snipperdagen voor af. Dat bepaalt de chef van je afdeling. Je vertelt gewoon hoe het in mekaar zit. Dat maakt voor hem niet uit. Hij wist al wel dat ik een vriendin had. Ook in CAO geregeld? Als je samenwoont wel, anders niet. Hetzelfde geldt voot meisje-jongen. Wat vind je ervan? Als je apart woont, of als je samenwoont. Nou ik vind zo, het zou eigenlijk alle twee moeten wezen. Kijk je hebt mensen die willen niet smanewonen; die willen gewoon lekker hun eigen stukje houden. En daar moet hetzelfde voor gelden, vind ik. Dan moet je niet gaan kijken van 'woon je in een huis'. Je moet het zo zien; ze hoeven je er geen vrij voor te geven. Je krijgt een paar sociale dagen per jaar. De ene chef is er wat makkelijker in; als het echt nodig is, dan is het nodig. Verhaal bij PZ kwijt in geval van discriminatie? Ja, maar of er wat meegedaan wordt is wat anders. Wel anti-discriminatiebepaling in protocol. Ik weet niet hoeveel klachten 'over' homo's komen. Het protocol heeft iedereen thuis gehad. Geen uitlatingen die anderen kwetesen en dat er niet gediscrimineerd mag worden. Het staat niet in de CAO, dat hebben ze zelf opgesteld. Verhouding? Als je bij de industrie bij ons.. in bepaalde beroepen, in kapperszaken is het veel algemener. Ik dnek in de industrie minder, want het is echt zo'n mannenwereld. Homoseksualiteit lijkt in Nederland allemaal zo getolereerd en bespreekbaar, maar zo bespreekbaar is het helemaal nog niet. Ik denk dat jongens zich in zo'n wereld best ongelukkig zullen voelen. Ik denk dat ze zich prettig voelen in een gemeleerd gezelschap van mannen en vrouwen, in die beroepen. Geldt dat ook voor heteromannen? Ja, als je altijd alleen maar met mannen werkt, het is zo eenzijdig, die gesprekken komen nooit verder dan voetbal, auto's, mooie meiden, en dan gaan ze weer aan ht werk. In een gemeleerd gezelschap krijg je hele andere gesprekken. Ik dnek dat het voor iedereen beter is in een gemeleerd gezelschap dan alleen maar met mannen of vrouwen. Vrouwen kunnen van mannen leren heel doelbewust op het werk af te gaan. Je moet van elkaar kunnen leren om te praten over hoe je je voelt. Dat zou heel normaal moeten zijn. Lid vakbond? Ik zit in het district (districtsraad, afgevaardigde van mijn bedrijf). Ik vind er geen klap aan,
er zitten allemaal oude knakkers. Van die ouwe mannen, die al 35 40 jaar lid zijn en die de bond 'wel kennen', zeg maar. Ze houden strak, en ouderwets vast aan wat ze vroeger geleerd hebben binnen de bond. Bij een dirstictsraad heb je eigenlijk niks te vertellen, je kan niks veranderen. En ik zit in de Lakvrouwen; en kijken in de metaalindustire naar vrouwenbelangen. Er zitten een heleboel vrouwen in. Die vertellen wat er in hun bedrijf aan de orde is, en wat er in CAO's over vrouwen kan komen te staan. Er zitten geen mannen in; een stuk of 15, 20 vrouwen. Persoonlijke dingen? Nee, vakbondswerk is niet persoonlijk. Ik heb een cursus gehad met de Lakvrouwen en dat is compleet uit de hand gelopen, want dat werd wel heel erg persoonlijk. Vakbondswerk: er moet gewerkt worden. Erkwamen een heleboel persoonlijke dingen van mensen naar boven. Er kwamen veel verhalen van vrouwen naar boven, van buiten het werk. Ik vind dat wel prettig. Je vertlet wat over jezelf, je komt dichter bij elkaar te staan. Je gaat nu anders met elkaar om. Je seksuele voorkeur komt die ooit aan de orde/ Nee, nog niet zolang ik erin zit. dit wet van homoseksuelen was al geregeld. Het zal vast wel voor die tijd aan de orde zijn geweest, want er zitten nogal een stel lesbische vrouwen in. Dat weet je wel van elkaar. Nu weten de heterovrouwen het wel. Door dit onderzoek merk je dat ook wel. Oproep geweest in het LAK. Wie doet mee. Andere positie lesbische vrouwen dan hetero-vrouwen? Ik denk het wel. Zelf ben ik nog nooit ergens tegen aan gelopen. Verdere bondsactiviteiten? BLG, maar loopt niet geweldig. 600 leden. Weten mensen dat je lesbisch bent binnen de bond? Veelal wel. Binnen de vakbond is nog niks vanzelf bespreekbaar. Als we het in de DR over vrouwenzaken hebben dan beginnen de kerels ook achter in de zaal te ouwehoeren. Ze zeggen wel braaf ja, maar ze luisteren niet. Die avonden over alochtonen werden meer door vrouwen bezocht dan door allochtonen. De bond is nog bijna helemaal een mannenwereld ook; we zitten met 5 vrouwen in de DR; dus dat is ook nog bijna helemaal een mannenwereld. Ook geen allochtonen in de DR. Cursus? Ik zit nu op de kadercursus, en ik heb andere cursussen gedaan. Vind je dat de bond homo- en lesbisch emanciaptiebeleid moet voeren? Ik vind wel dat ze dat moeten doen. Ze moten nog veel beleid voeren, ze zitten wel op de goede weg, maar ze lopen altijd overal mee achteraan. De bond loopt nergens mee voorop. De bond is nu begonnen met het inhalen van achterstand van vrouwelijke bestuurders, terwijl het in de jaren zeventig, begin tachtig iedereen dat al schreeuwde. De emancipatie binnen de bond is heel laat op gang gekomen. Dat komt omdat het echt zo'n mannenwereld is. De bond heeft altijd gevochten voor het gezin: een man moet een goed inkomen hebben en een vrouw niet. Een beetje ouderwets. De gevestigde orde waren allemaal mannen en voor die eens door kregen dat de andere helft ook nog eens uit vrouwen bestond. Ze zijn laat begonnen met de emancipatie, maar of ze er nu allemaal zo achter staan. Je krijgt soms vrouwen op functies die daar niet capabel voor zijn; en dan krijg je een terugslag. Dat hoor je wel eens. De bond is wel de zaak hard aan het inhalen. Hoe ziet homo/lesb em beleid eruit? Eigenlijk zou het mooiste zijn dat iedereen die dat in zijn portefeuille had, dat in zijn eigen stukkie erbij doet. Ze hebben toch allemaal een portefeuille, net zoals de regering, dat ze dat in hun beleid zelf naar voren brengen in de onderhandelingen; in CAO's, ja het is eignlijk allemaal wettelijk bepaald. Nog iets regelen in CAO's? Als je niet aangenomen wordt omdat je homo of lesbisch bent, dat is vaak zo moeilijk; dat zeggen ze nooit rechtstreeks; daar is bijna toch niet achter te komen.
Iets doen aan mannencultuur? Als je wat wil doen aan de mannencultuur binnen de bond, dan moet je dat ook op het werk veranderen. Je zult anders met de mannen om moeten gaan, niet altijd heel zakelijk. Je merkt het bij ons. Wij hebben een vrouwelijke districtsbestuurster, en dat is heel anders dan toen we een mannelijke districtsbestuurder hadden. Ze pakt alles heel anders aan. Ze is wel zakelijk, maar op een andere manier. Als je de mannencultuur binnen de bond wil veranderen dan moet je ook de mannencultuur binnen het bedrijf veranderen. dat beweer je? Ja. De bond zou in zijn bladen er steeds meer op hameren dat er vrouwen naast je werken; dat de sfeer op de afdeling verbetert. Daar zouden ze best wat vaker op terug mogen komen. Verder? Geen idee. Vertrouwenspersoon van de bond? Dat vind ik een goed idee. Dat heeft oms district al. Ook mbt homoseksualiteit? Daar kan iedereen terecht. Dat ging over seksuele intimidatie. Het geldt voor iedereen: m-m, v-m, m-v. Ook in geval van pesten? Ja, ik dnek het wel. Lak voor homo's en lesbiennes; ook actief worden? Nee, niet meer denk ik. Ik hou ook niet zo van alles zo aprt he. Het zou niet zo moeten zijn dt je aparte homogropen hebt, dat hoeft voor mij niet. Maar je hebt wel een aparte vrouwengroep? Het mag wel een poosje, maar het moet niet blijven bestaan. Dat moet toch een keer in mekaar opgaan. Ik vind dat niet altijd goed. Vroeger wel hoor, maar ik ben daar wel een stuk op terug gekomen. Om mee te beginnen is het nodig dan, vrouwengroep is ook nodig en misschein heb je binnen de bond ook een groep voor homseksuele mensen nodig, maar die moet je niet altijd apart zijn. Ledeftijd CO: Nou, ik heb het altijd al gehad. Toen ik getrouwd was ging ik ook al met vrouwen om. Toen ik het tegen mijn ouders zei, had ik een vaste relatie en was ik 35. Lid COC? Op en af, nu af. Veel uit? Geweest ja; oost en noor nederland. Lid organisaties? nee Homobladen? Ik ben wel een heel tijd lid geweest van Lust en Gratie, Roze zaterdag meegelopen? Ja, vroeger, nu niet meer. Ik vind het ook niet echt leuk meer; het slaat nou ook echt door, met wat je op tv ziet. Geboren? 16/7/44 Samenwonen? 4 jaar, relatie van 12 jaar. Toen de kinderen de deur uit waren zijn we toch maar samen gaan wonen. Sacontract aanwezig Opgevoed? Ik kom uit een niet echt christelijk gezien, wel christelijke school gehad; heel vrij opgevoed eigenlijk. Ik kwam uit een vrij groot gezin. Vrij jong de dingen zelf uitzoeken. Geemancipeerd gezin.
Hasselt, boven Zwolle. Opleiding? MULO, en verder veel niet afgemaakt. FNV-magazine: zie aantekeningen.
Respondent 14 Zeeland, bureau Ledenservice. Je werkt bij De Schelde, hoe lang al? Dat is 22 jaar, 23 jaar in september. Dit was je eerste baan? Dat was op het gemeentehuis van Vlissingen. Wat voor werk? Financieel administratief werk. 180 fracturen komen per dag binnen en die moeten afgehandeld worden, die facturen behelsen de hele Scheldegroep. Je kijkt naar betalingstermijnen. Zoveel facetten zijn dat in feite, want ik ben een all-rounder, het werk is wat meer gespecifeerd geworden. Nu met minder werknemers moeten wij hetzelfde werk kunnen doen, nu ben ik een flexibel allrounder. Daarbij ben ik opgeklommen tot de rechterhand van de groepsleider, dus ik ben de vervangedn groepsleider. Als hij er niet is, regel ik de zaken. Met hoeveel mensen doe je dat? In feite met een man of acht. Fulltime 8 volle medewerkers. In totaal op kantoor 299 mensen; afdeling ketelbouw, scheepsnieuwbouw, etc. Allerlei businessunits. Mijn werk is unit overstijgend. Ik werk op het hoofdkantoor. Wij zijn 'indirecten'. m/v onder 8? 1 fulltime vrouw, en 1 meisje, of een vrouw in feite, voor 32 uur en twee vrouwen, nu met zwangerschapsverlof, voor ieder 20 uur. Op de hele afdeling meer mannen, maar omdat dit specifiek een bepaalde administratieve werkkring is, kan dat door meer vrouwen gedaan worden. Er zijn zoveel vrouwen die parttime vinden, dat ze het probleem vinden om vrouwen nog steeds hier binnen de schelde aan te nemen voor de betere banen. De zogenaamde verantwoordelijke banen. Hele bedrijf m/v? In totaal 120 vrouwen op de 2200 werknemers. Vrouwen werken vooral in de administratieve sectoren. Elke businessunit heeft zijn eigen secretaresse, en typiste. Iedereen weet ook wel dat als je ergens solliciteert en je wordt niet aangenomen, dan moet er een goede reden voor worden aangebracht. Ook vrouwen in de werkplaatsen? We hebben een bedrijfschool met 2 of 3 vrouwen en 80 jongens. Vroeger stroomde je rechtstreeks door naar de schelde, nu zijn er weinig vacatures. Binnen de schelde zal dat hetzelfde aantal zijn; twee of drie, die als lasser of pijpfitter werken. Jouw beroep mannenberoep of vrouwenberoep? Nou, ik zelf ben natuurlijk heel flexibel in mijn denken. Voor mij is alles mannelijk en vrouwelijk mogelijk. Ik denk dat het net zo hard door een vrouw gedaan kan worden dan door mij; dat vind ik trouwens met elke baan hoor. Ja, misschien dat als je een bouwvakker; als je moet slepen, hele dagen, mannen zijn natuurlijk fysiek wat sterker, maar ik zit op een terrein waar veel geautomatiseerd is. Veel allochtonen op jouw afdeling? Er zijn op dit moment twee Molukkers die er werken. Op bedrijf? Er werken veel negers, terwijl dat vroeger niet was. Maar ik kan niet zien of dat ingeleende krachten zijn. Ze zullen zich wel houden aan wettelijke quota. Eigen baan veilig? Nee, ik denk het dus niet. Soms hebben we het idee; er moeten koppen rollen. Als ze willen bezuinigen dan vervallen er gewoon arbeidsplaatsen. Er wordt gereorganiseerd en iedereen weet er kan iets gebeuren. Het is een bepaald spanningsveld. Via de vakbond ben je meer bezig met het ondersteunen van anderen. Ik zit hier (ledenservive IB FNV) 20 uur per week; ik heb bepaalde werkzaamheden moeten afstoten. Maar de laatste berichten waren goed. Reacties collega's? Bij vorige reorganisaties merkte je dat heel sterk; dat mensen zich gingen uitsloven of lijdzaam toezien. Meestal het vuur uit de sloffen lopen. Ze proberen allemaal te vechten voor hun
baantje. Goede relatie OR en Vakbond? Dat is zo verschillend. Ik doe hier ook ledenservice, mensen die dus vaak ontevreden zijn, maar ik weet dus dat er mensen binnen het bedrijf zijn die tevreden zijn. Je kan niet specifiek zeggen van er is een rotwerksfeer of een goede werksfeer verschillend. Op jouw afdeling werksfeer? Ja, ik ben er dus maar halve dagen, dus ik weet het niet precies, maar ik heb dus het idee dat mensen zich niet helemaal uiten en dat weinig dingen op sociaal gebied kunnen. Leg uit? Klachten over kapotte la. Geen reactie chef; duurt zolang, dat je een soort stresssituatie krijgt van verdorie doet ie er nou wat aan of niet; of dat degene die met die situatie zit, zegt van barst maar met die hele zooi; ik doe mijn werk wel, maar kom gewoon helemaal niet in mijn bureau. Er zijn wel bepaalde dingen binnen de afdeling gaande. Ik zit ook in de afdelingscommissie, onderdeel van de ondernemingsraad. Als mensen met iets zitten, maar een ander doordramt, het is niet optimaal, daar zou ik best verandering in willen brengen. Vanochtend zei ik nog tegen iemand van 'ik zou best een keer flink willen schelden en roepen.' Het niet kunnen accepteren van iemands anders denkwijze, gevoelswijze en inbreng. Het is hierarchisch natuurlijk, hier binnen de schelde ook. Voor een bepaalde denkwijze naar voren brengen, is het ook van ik ben baas. Dat geldt ook niet overal. Mensen die bepaalde functies hebben gekregen binnen dat bedrijf, voelen zich ook een bepaald soort machthebber, binnen dat bedrijf. n zijn dan ook vaak hun sociale denkbeelden en gevoelens vergeten. Sfeer op jouw afdeling anders dan elders? Ja, ik denk het wel. Ja, je kent het wel, een machocultuur. Elke afdeling heeft weer een andere cultuur. Dat heeft er ook mee te maken hoeveel vrouwen er werken; op de werkvloer hangt een totaal andere cultuur. Door vrouwen denk ik dat allerlei onderwerpen of gemeden worden of juist besproken. Wat dan? Van alles. Ik weet het niet zeker. Verklaring? Doordat er gewoon minder vrouwen werken in de fabriek dan op de kantoren denk. Een van de kleine dingen, nou ja, het is een hot item geworden, seksuele intimidatie. Dat gebeurt niet zoveel op kantoren, maar door het onderwerp seksuele intimidatie passen mannen toch gewoon iets meer op in wat ze zeggen en wat ze doen ten overstaan van de vrouwen, terwijl ze dat op de fabriek nog net zo gemakkelijk hebben over lekkere meiden. Ook vrouwen hebben het over babaies, dan hebben mannen het ook ineens over babies, ze praten erover mee. Op de fabriek hebben ze het vooral over technische zaken, salariering, gewoon andere onderwerpen. Vrouwen denken anders, vaak, en vrouwen hebben een heel ander gevoelsleven. Als je het over homos hebt dan zijn vrouwen over het algemeen minder geremd daarin dan mannen, ik hoef daar niet op die fabriek te gaan staan en roepen he jongens ik ben homo; hoe vinden jullie dat, terwijl je dat op kantoor juist makkelijk kan bespreken, omdat daar veel vrouwen werken. Mannen 'en groupe' denken er niet zo positief over. Persoonlijk ligt dat anders. Dat is het machogedrag van de man. Als zij tegenover andere mannen aangeven dat zij homos geen probleem vinden, zijn zij juist bang om ook in die richting gezien te worden door andere mannen. Ik wil niet stigmatiseren. Weten mensen op jouw werk allemaal dat je homo bent? Ja, ja, ja, ja. Nee, ik ben daar echt heel open in. Ik probeer daarin ook zo eerlijk mogelijk te zijn ook. Het is natuurlijk niet zo dat ik het van de daken schreeuw, het is niet zo dat ik hier op het beveiliginsgebouw ga staan van 'ik ben homoseksueel'. Maar als mensen ernaar vragen dan zeg ik het wel. Wat voor vragen? Bijvoorbeeld in een gesprek van 'ben je op vakantie geweest?', 'ja', ben je alleen geweest?', Nee, met iemand anders. O leuk een vakantie met zijn tweeen, wat vond je vrouw ervan. Ik heb geen vrouw, ik heb een man, ik heb een vriend. Oja, ja. Ik ga dus niet zeggen ik ben een vrouw op
vakntie, nee, ik ben daar gewoon rechtreeks in, maar het is niet zo dat ik erover begin van ik ben homoseksueel en ik ben op vakantie geweest. Je snapt wel 'dat komt gewoon in een gesprek aan de orde'. Vaak? Dat gebeurt wel regelmatig. Ik krijg niet elke dag met andere mensen te maken en hier op ledenservice bespreek je natuurlijk niet altijd prive-zaken. Als mensen met hun eigen probleemgeval komen, ga ik niet vertellen hoe ik in mekaar steek, maar dan help ik die mensen, maar binnen mijn werkkring weet iedereen het. Ik ben daar heel open over. Vanaf het begin? Nee, in de puberteitsjaren is dat voor bijna iedereen wel een probleem. Je wil bij een bepaalde groep en het liefst bij de hetero's, dat is toch de meerderheid. Op het moment dat ik een relatie kreeg met een kerel, ik had voorheen wel vriendinnen, toen heb ik dat ook gewoon gezegd. Ik heb hier ook een vriendin op het werk en die zei op een bepaald moment 'zoiu het kunnen zijn dat?' Ik zei 'ja natuurlijk het is zo. Het is prettig dat je het tegen een bepaald iemand kunt zeggen, en dan loopt het wel. Hoe is het gegaan? Ik had natuurlijk verschillende relaties; eerst m,eisjes, daar kwam je heel gemakkelijk voor uit, maar op een bepaald moment ben je zover dat je de stap neemt dat het jongens worden; dan ga je niet meer zeggen van ik ben met een jongen uit geweest, of naar bed geweest, dan zeg je gewoon ik heb een relatie, dan ga je het meer algemeen bestempelen. Op dat moment was er dus een vriendin van mij die zei van 'een relatie', kan het zijn dat jij een jongen hebt. Daar moet je vooruit komen. Zo is dat gegaan heit op de schelde. Zij heeft het doorverteld? Nee, dat niet, maar het hek was van de dam. Je kan er gewoon open over zijn, je hebt iemand er iets over verteld. Mijn ouders heb ik het pas veel lateer verteld. Verder op bedrijf? Ik geloof wel goed. Ja, opmerkingen krijg je altijd. Hoe het verder zich uitgebalanceerd heeft, weet ik niet meer. Ja, ik heb rare dingen gedaan. Op een bepaald moment dan val je op een kerel, en dan kwam ik gewoon niet naar het werk, want ik moest bij die kerel zijn, en ja gewoon niks aan te doen, je gaf gewoon niet om je werk. Dat zijn gewoon facetten die zich uiten. Wat heb je nou? Ja vannacht met iemand meegeweest. Ik belde om 10.00 op dat ik die dag vrij wilde hebben. Zulk soort dingen. Dat vertel je dan tegen je chef. Die was stikkwaad, maar niet omdat ik met een kerel ging, maar omdat ik te laat belde, en ze zeiden ook 'dit pikken we niet van jou'. Ik heb hier, ik moet eerlijk zijn, weinig moeite gehad met homoseksualiteit op het werk, alhoewel, ik ben zelf intussen 41, maar vroeger was het zo, dan manifesteer je je toch anders, dan kwamen er ook wel eens vervelende situaties aan de orde, waarbij een groep mannen zich specifiek effetjes macho moest gaan gedragen en waarbij je dus wel nageroepen wordt. Ik denk dat iedere homo dat wel eens heeft. Hoe precies? Ik deed mee aan een actie binnen het bedrijf. Ik ben heel sociaal voelend. Ik was nog geen kaderlid. Waarbij op de werkvloer minder verdiend werd dan op de kantoren. Ik was solidair. Ik vond dat ze gelijk hadden. Op een gegeven moment was er een bijeenkomst in een loods, ik was iets later en ik liep nog buiten het terrein. Ze zagen mij lopen en ze riepen me met een man of 25 knoerhard liepen ze te escaleren van 'flikker'. Ik geneerde me op dat moment verschrikkelijk. Ik dacht moet dat zo naar buiten gebracht worden, wat moet de buurt er wel niet van denken. Het was effe wel een heel vervelende situatie. Dat heeft ook mijn denkwijze veranderd, ik dacht ik doe niet meer mee met jullie actie. Ik ga weer het kantoor in en werken. Hoe wisten zij het? Ja, jezus, kijk als je ervoor uitkomt, er open over bent, dan gaat dat als een lopend vuurtje, dat is hetzelfde als je zou zeggen van 'ik heb aids', of 'ik heb gestolen'. Dat moet je niet tegen een ander vertellen. Het is een soort Peyton Place, mensen kletsen gewoon van alles tegen elkaar. Dat is op ons bedrijf ook. Dus als iemand homoseksueel is en er nog voor uitkomt, plus er nog een relatie had,
mijn vriend bracht me toen in een luxe slee naar het werk. Ze weten nog hoeveel keer je het doet, en zo kan het gebeuren. Ja, mensen kletsen. Andere reacties mensen? Ja, ik denk het wel, sommigen, maar echt rechtstreeks zeggen, doen ze het nooit. De maatschappij brengt met zich mee dat wij homo's ook onze rechten opgebouwd hebben; dus je kan een homo niet rechtstreeks discrimineren, van we werken hem eruit of we praten er niet meer tegen. Er zijn bepaalde mensen die dat wel heel sterk hebben. Je kan je vinger er niet opleggen. Mensen zijn wel anders en die mensen zal ik er ook op aanspreken, en dat doe ik ook, maar ze zullen het nooit toegeven. Hoe spreek je ze aan? Ik heb een collegaatje gehad, en dat kind was gewoon neurotisch, ze werkte in mijn groep en niets aan de ahnd dacht ik. Op een bepaald moment had het meisje gesolliciteerd naar een andere afdeling, terwijl ik echt het idee had dat ze het naar haar zin had, dus ik zeg van 'god', 'nou, ik wil gewoon daar en daar naar toe, ik wil gewoon weg uit de groep.' Even goede vrienden, niks aan de hand, totdat iemand van die afdeling naar mij toekwam en zei 'potverdori heb je het al gehoord, die gaat weg van die komt bij ons'. Ik zeg daar is toch niks mee aan de ahnd. Nee, maar weet je de reden? Nou, ze kan niet samenwerken met homo's. Ik zeg wat? Je bent toch wel gek zeker. De dag daarna heb ik het tegen haar gzegd, van ga even mee, dan gaan we even samen koffie halen, dan zijn we even.., want ik wil je nog even wat vragen. Ik zeg van wat heb ik nou gehoord 'je gaat dus weg om mij in feite'. 'En hoe komen ze daarbij, en dit en dat.' Ik zeg ze komen daar natuurlijk niet zo maar bij. Waar rrok is is ook vuur. Ze bleef bij hoog en laag beweren dat het gewoon niet zo was. Nou neem je dat ook wel aan, indirect, want het is zoiets absurds, dat kan je niet als iets voldaans beschouwen. Een paar maanden later hoorde ik van mijn echte chef, dat het wel degelijk zo was, een van de items dat ze wegwilde van de afdeling. Heel vreemd. Ik maak me er echt niet druk om mee. Ik zie die mensen niet voor vol aan. Een van die Molukkers waar ik mee samenwerk, ja zelf mag je niet racistisch zijn, maar hij is heel erg discriminerend, ook binnenen de afdeling ging ie van die opmerkingen plaatsen. Toen ben ik ook meteen naar mijn chef gegaan, en gezegd van luister eens, dit wil ik niet verder, hier ga je een punt achter zetten, dat hoef ik niet te doen, want ik ben in een situatie, dat ik hem op zijn gezicht kan slaan, maar jij kan dat anders aanpakken. Ik wil dat het gewoon ophoudt. Dan verschuilen ze zich van wij met onze huidskleur, wij zijn nogal gelovig, wij gaan naar de kerk, wij vinden gewoon dat homoseksualiteit niet kan en daarom heb ik daar problemen mee. Wat zei ie? Iets van flikker. Ik dacht van dat kan niet. Daar word ik pissig om. Wat zie de chef? Het probleem is, deze knul, dat is misschien ook wel stigmatiserend maar buitenlanders trekken vaak in grote groepen met elkaar op, wat hier dus heel sterk gebeurde in Vlissingen, is dat Molukkers iha zo met elkaar optrekken binnen die groep, dat als een persoon in die groep wordt aangevallen, dat ze dan een wraakactie opzetten. Dat was in de jaren 70. In die tijd was het zo, en dat heeft mijn chef ook rechtstreeks tegen mij gezegd van 'ik woon vlak bij de Molukkerswijk en ik heb geen zin om constant stenen door de ruit te krijgen eventueel als ik dit echt hard aanpak. Ik spreek er met hem over, geen enkel probleem, want hij kende ook iemand die homoseksueel was, had ie mij verteld, maar ik kan niet zulke dingen van hem eisen, dat ik in mijn priveleven geboycot word. Hij zie 'ik hoop dat je dat begrijpt'. Dat vond ik strik fideel. Hij heeft de zaak toen aangekaard en hem te verstaan gegeven dat het gewoon niet kan gebeuren binnen de afdeling en dat ie gewoon wil dat ie zich ten opzichtre van mij gewoon anders gedraagt. Maar het komt nooit meer goed. Je weet zijn denkwijze gewoon, maar die negeer je. Over werkzaamheden praat je gewoon met mekaar, maar over prive moet ie nooit wat aan me vragen of wat dan ook. Vorige geval overplaatsing, reactie chef? Ik ben niet naar hem toegestapt om dat ik niet iets hard kon maken. Ik werk er 22 jaar en die dingen zijn nou eenmaal gebeurd, daar leef je verder mee.
Vrouwen ook nagefloten? Nee, die kunnen zich gewoon normaal gedragen op het bedrijf. Weten ze bij PZ dat je homo bent? Ik denk van wel. Er wordt gewoon verschrikkelijk veel gekletst binnen de schelde. Vorig jaar is er een onderzoek geweest ivm of mensen nou samen wonen of niet en of er nou informatie moest worden doorgegeven over partners, of over de zieken kas. Er is een regeling heir op de schelde dat als er wat gebeurt met je of met je partner dat er vanuit de ziekenkas bepaalde kosten vergoed worden, bijv. om daar recht op te hebben, moet je natuurlijk opgeven of je smanewoont, of een bepaalde partner hebt. In elk geval, daar heb ik toen opgegeven dat ik dus een partner had, wat zijn naam was, en van het mannelijk geslacht. Ik weet wel zeker dat ze het weten. Geen probleem? Nee, natuurlijk niet. Verder zijn er geen problemen. Samen pensioen? Ja, hier wel op de schelde, hier is een partnerpensioen, voor hemzelf geldt het nog niet. Hij heeft jaren bij Philips gewerkt, maar daar kennen ze nog geen partnerpensioen, ze zijn er wel mee bezig. Sollicitatiegesprek? Nee, geen vragen of getrouwd en zo. Aids/seropositiviteit? Het wordt altijd aisd genoemd. Als er wat op tv is geweest of in de krant heeft gestaan. In de beginperiode was er mee aandacht voor aids dan nu. Hoe denken jouw collega's over homos? Dat is moeilijk. Ik heb eigenlijk geen idee. Ze uiten zich er niet rechtstreeks over. Wat er achter mijn rug gekletst wordt, weet ik niet .Het interesseert je niet van 'het moet geaccepteerd worden, per se, want je kan het er niet in slaan.' wij als homo's moeten ons daar niet zo druk over te maken. We moeten gewoon verder. Kun jij je uiten zoals je wil? Nee, nee hoor. Ik kan wel zeggen van ik bvel even naar Piet, mijn virend en dat is dan verder geen probleem, maar ik moet niet als er een lekkere vent op de afdeling komt, zeggen van 'no, daar zou ik wel eens mee het bed in willen duiken', wat andersom bij de hetero's dus wel gebeurt, wat de jongens onder mekaar. Als er een vrou op de afdeling is geweest, van memmen dit, macho-taal, onderling wel gebezigd. Je voelt aan dat dat niet kan. Er zijn wel een paar meiden, met wie ik goed overweg kan, waar we het wel eens over hebben, maat ik weet tegelijktijd dat dat niet goed ligt bij de jongens, dat is een gegevens. Je reageert toch anders dan je in priveleven ergens op zou reageren. Je probeert wel jezelf te blijven, maar je bent het niet altijd, maar dat geldt voor bijna iedereen. Je hebt een leven binnen en buiten de poort. Niet iedereen is anders binnen het bedrijf. Praten over wat je wil? In pauzes wel, dan ben je eigen baas. Bepaalde dingen zijn best wel bespreekbaar, maar in eigen tijd. Seksuele intimidatie, wat gebeurt er op het bedrijf? Een man waaar je je problemen kwijt kunt, hoe heet zo iemand, een vertrouwenspersoon. Dat is de sociaalwerker. Verder kun je met je problemen ook bij de OR of de vakbond terecht. Het is helemaal niet moeilijk om iemand te vinden. Bij Ledenservice wel eens klachten? Nee, hier nog geen een gehad, maar het is hier ook een mannencultuur. Klachtenregeling? Dat zal ongetwijfeld. Bedrijfsuitjes? Personeelsvereniging. Het is zo'n oubollige toestand. Ik ben wel eens geweest ja, op een carnavalsavond.
Reacties? Mensen hebben wel een beetje fatsoen. Je merkt er niets van. Naaktfoto's? Ze hebben er wel gehangen, maar laatst was er een verordening, die zal wel samenhangen met die wetgeving rondom seksuele intimidatie, dat ze weggehaald moesten worden. Ik heb er wel klachten van jongens (twee maal twee gevallen) over gehad, die wilden ze laten hangen. Machocultuur, hier op de fabriek. Je bent een vent als je een naakte vrouw op hebt hangen. Ploegendienst? verschillende diensten. Werking regeling uitgelegd. PP? ja, geregeld. In Cao wordt ook partner genoemd. Antidiscriminatiebeleid? Nee. Ken je nog meer homo's binnen bedrijf? Ja, ik ken er wel enkele van naam, waar ik dus wel eens wat tegen zeg, ik ken er ook verschillende.. Homo's hebben ook onderling problemen met ervoor uitkomen en proberen dan ook juist, omdat ik er wel open voor uit kom om niet in mijn omgeving gezien te worden. Hoe bedoel je? Ik kom ze wel tegen in bars en disco's, maar ik om er niet voor uit op het bedrijf van ik ben homoseksueel, dus zich houden zich op afstand van mij. Want als ze gezien worden met Eddie, dan is er een grote kans dat ze geassocieerd worden. Hetzelfde geldt ook voor hetero's. Maar er zijn ook homo's waar ik gewoon mee omga op het bedrijf. Hoeveel ken je er? Stel dat ik er een 10 ken. Dat geldt voor de helft. Ik denk dan weleens van waarom zeg je nou geen goedemorgen tegen mij. Ben je nou al bang geassocieerd te worden met.. Ik heb je toch weleens in een bar gezien en op het naaktstrand. Voor een bepaalde categorie, waar ik dan nou niet over spreek, dat zijn de getrouwde homo's. Daar kan ik het mij wel van voorstellen. Ik ken er 3. Die ken je ook? Ja, sommige zie je,anderen zijn van tevoren aangekondigd in mijn homokring Bepaalde plekken moelijker/makkelijker vooruitkomen? Mensen die op kantoor zitten, komen er, misschien door mijn werkomstandigheden, makkelijker voor uit dan mensen op de fabriek. Er zijn er wel uitgekomen voor hun homoseksualiteit, maar niet zo spontaan als ik dat doe. Niet zo bespreekbaar maken als ik, er uberhaupt niet over praten. Ook als persoon meer afstand houden. Het liefst praten ze daar met niemand, ze houden iedereen zoveel mogelijk van zich af. Ze hoeven er niet over te praten dus.. Ik vind dat ze zich in een hoekje dringen. Lesbienne? Eentje gekend. Een kenmerklesbienne, ze werkte in de fabriek. daar werd gewoon over gekletst maar niet echt lullig over gedaan. Verhouding? Minder in de industrie. Waarom? Dan ga ik stigmatiseren. Homo's zijn over het algemeen creatief en ik denk dat je binnen de industrie niet altijd je creativiteit kwijt kunt. Vakbond. Weten mensen bij de vakbond het allemaal? Binnen mijn kaderlid gebeuren, ja. Dat is binnen de vakbonden helemaal geen probleem. Ik heb nog niemand meegemaakt die daar heel negatief tegenover stond, niet zoals ik in de bedrijven af en toe mee maak. Mensen met conservatieve ideeen gaan niet naar de vakbond. Mensne die bij de vakbond zitten hebben zeker geen problemen met het onderwerp homoseksualiteit. Je krijgt leuke opmerkingen, waar je op in kan gaan. Het is echt leuk. Heel
positief. Wat doe je? Ik ben penningmeester van de bedrijfsafdeling, ik doe ledenadministratie, propaganda, ledenservice, klaar maken vademecum, scholing. De helft van mijn vrije tijd werk ik daar. Bij ledenservice; waar komen mensen mee? Van alles. VGW, ARBO, AV Ook werksfeer? Ja, bijv. ik heb het idee dat ik nite hogerop kan komen omdat mijn baas dit en dat. Klachten rondom discriminatie, homoseksualiteit? Nee, was het maar waar. In cursus nog seksuele intimidatie aan de orde? Nee, wel algemene vragen. Het wordt wel aangetipt. Is ook niet echt nodig; iedereen weet wel wat het inhoudt. Moet de vakbond wat doen voor homo's en lesbiennes? Het is moeilijk joh. Dan moet ik echt vanuit mijn eigen gedachten spreken want er komen hier geen mensen die problemen hebben met homoseksualiteit binnen het bedrijf. Wat ik wel vind is dat er wat meer openheid, wat meer informatie, kijk jouw stukje was zo ergens tussengeflanst. Je komt het zelden in het FNV-magazine tegen. Als je het over seksuele intimidatie hebt, dan heb je het toch alleen over heteroseksuele intimidatie. De voorbeelden zijn toch alom. Ik denk dat eenkerel die verkracht is door een andere kerle hier minder snel zit dan een vrouw die verkracht is door een kerel. Doordat er te weinig openheid is op dat gebied. Wat kan bond doen? Ik heb er nooit over nagedacht. Ik denk dat iedere homo gehard, nee, zijn eigen weg gaat, doordat je zoveel dingen meemaakt. Je wordt niet altijd geaccepteerd, het leven is voor homo's niet altijd zo makkelijk als voor hetero's. Het enige wat misschien prettiger is, is meer openheid, voorbeelden. Daarom vind ik jouw onderzoek ook zo positief: er is ook homoseksualiteit in de industrie 'hoe bestaat het?'. Vertellen over datgene wat ie op heeft geschreven; mbt extravagante types, niet voor zich zelf spreken: we wileen geaccepteerd worden: kritische opmerkingen als er een gay-pride day is, mbt travestieten en leerboys, als ze dat laten zien op tv, degenen die er de grootste monden over hebben zijn de homo's, want ze zijn bang van 'nou worden we helemaal niet geaccepteerd door de hetero's, want we zijn anders' en dat wordt zo breed uitgemeten; we zijn anders. Ik voel me ook..., niet van ik ben hetero. Ik ben gewoon homo en ik ben gewoon anders en ik vind dat je dat gewoon meer moet accepteren. Je moet gewoon jezelf kunnen zijn. Tv verkeerd beeld? Nee, dat is geen verkeerd beeld. We kennen ze toch allemaal die leerboys. Hoeveel travestieten ken je niet. Wat kan bond doen, behalve bekend maken? Ik dnek dat de vakbonden er meer op zouden moeten kunnen springen als er zoiets gebeurt van seksuele intimidatie of discriminatie, bijv. dat mensen ergens niet worden aangenomen doordat ze voor hun homoseksualiteit uitkomen. Desnoods rechtszaken beginnen. Homo's die wel worden gediscrimineerd, daar op inspringen. Ze hoeven niet met posters rond te sjouwen. Soms denk ik ook weleens 'ze vinden het niet eens meer interessant, omdat het zo geaccepteerd is binnen vakbondskringen dat ze dat niet als item naar buiten willen brengen. dat kan een van de beweegredenen zijn natuurlijk. Er wordt wel een beetje te veel mannetje vrouwtje gedacht. Binnen scholing, bijv bij ledenservice? Nee, ik kan niets bedenken. Vertrouwenspersoon bond? Zou ik een positieve ontwikkeling vindne. Homo/lesbische groep? Ja, ik zou er wel lid van worden. Ik denk dat de interesse natuurlijk over homoseksualiteit bij iedere homo wel leeft. Dat wil je wel weten. Van een coc ben ik geen lid, omdat ik
vind dat ze te weinig doortastend zijn bij het bereiken van voordelen voor homo's. Ze staan te weinig op de barricade. Binnen zo'n bond zou ik dat heel interessant vinden. Maar ik ben niet een man voor te zachte compromisssen, ik wil wel een beetje radicaal dingetjes te bereiken. Bij een vermoeden van discriminatie, alles uitspitten, tot de bodem. Je merkt dat je in NL getolereerd wordt, maar niet geaccepteerd. Homobladen? Ik koop weleens Homologie, de Gay Krant. Ik leef hier niet in de grote stad. Als je in Rotterdam of Amsterdam zo'n zaak binnen loopt is er meer informatie over homoseksualiteit te krijgen, dan hier op het zgn platteland. Roze zaterdag? Ik heb wel een paar keer meegelopen. Uit? Regelmatig, zeker wel 2 keer in de maand, voornamelijk in Zeeland. Leefsituatie? We zijn 17 jaar bij elkaar. We hebben het 5 jaar uitgeprobeerd. 1 wwek bij hem, 1 week bij mij. Geen kinderen. Geboren? In Vlissingen, toen verhuisd naar Limburg; vader werkte in de mijnen. Toen weer terug. Gelovig? Nee, we hadden helemaal geen geloof. CO? Ik denk dat iedere ouder het er wel moeilijk mee heeft. Opleiding/ Mulo, een jaar vervolgopleiding. Boekhouden. Nu met een cursus Spaans bezig. Bij de bond heb ik een aantal cursussen gedaan. Extra's: Wat ik nog opgeschreven had. Ook binnen het bedrijf moet je voldoen aan bedrijfsregels, dan word je wel geaccepeteerd. (na lezen) FNV-Magazine? Graag.
Respondent 15 Deurne Wat voor werk doe je precies? Ik werk bij Philips. Ik werk daar bij de ontwikkeling beeldbuizen. Ik ban fysicus, ik heb Natuurkunde gestudeerd in Delft, ik werk in een groot project, aan een nieuw type beeldbuis. Ik ben dan met name actief in de grope mensen die de apparatuur moeten ontwikkelen om beeldbuizen in grote getalen te ontwikkelen. Nadere uitleg? Ik word een beetje gehandicapt door het feit dat ik daar niet alles over mag vertellen. Inhoud werk? Het is het vindne van leveranciers van bepaalde technologieen, die toegepast moeten worden, op een rijtje zetten welke technologieen toepasbaar zijn. Wat voor trucs je daarvoor nodig hebt. Duur project? Het project loopt al van ver voordat ik er bij betrokken was, en zal nog zeker een jaar of 5 doorlopen. Vaste baan? Ja. Verhuizing naar Eindhoven? Die was niet vrijwillig; ik werkte eerst in Nijmegen, toen woonden we in Beuningen. Een paar maanden voor Centurion was Nijmegen al aan de beurt geweest, o.a. werd daar gezegd dat daar de eerste 5 jaar geen nieuwe apparatuur zou worden gekocht. Ik zou daar in de groep die die apparatuur moest aanschaffen, onze taak viel dus weg. Ik ben een van de mensen die bij Centurion zijn baan verloren heeft. Gelukkig kon ik wel bij Philips Beeldbuizen gaan werken, maar was ik wel een van de uitzonderingen. Daarom moest ik wel gaan verhuizen. Hele project hoeveeel mensne? Vele tientallen mensen. De meeste zie ik iedere dag. Wel 20. Mensne zitten niet in een ruimte of gebouw. Bij zo'n project is het de kunst om de goede groepen binnen Philips te mobiliseren. Er zit heel veel expertise, als je met een bepaald technisch probleem zit, is het dus de kunst om binnen Philips die mensen te vinden en mee te krijgen voor dat project. M/v project? Dat zijn bijna uitsluitend mannen. Hier en daar een paar vrouwen. Die ik voor de geest kan halen, die technisch bezig zijn, dan zijn dat er misschien 2 of 3, op de tientallen mannen. Werkplek? Een kantoor, gedeeld met een collega. In dat gebouw staan ook machines, en laboratoria, maar ik zit in een rijtje kantoren. Veel op de vloer? Nee, dat is nog niet het stadium van het project. Als er al wat gebeurt, dan heb ik het uitbesteed. Mensen onder je? Nou, direct onder me, helemaal niemand, maar als je zegt 'hoeveel mensen stuur je aan?, dan zijn er dat wel heel veel. Voor wie je het werk definieert binnen het project dan zijn dat er misschien wel 10 of 20. Maar je kan niet zeggen dat die voor mij werken. M/V Philips? Precies zo. Er werken wel vrouwen, maar dat zijn dan speciale beroepsgroepen, secretaresses. Een mannelijke secretaresse is natuurlijk niet te vinden, in het motage werk veel, huishoudelijke dienst, en in toenemende mate in de laboratoria, maar als je het vergelijkt met het leger aan ingenieurs dat er rondloopt, dan is dat heel miniem. Aantal vrouwen proberen te verhogen? Ik denk zeker niet dat er actief beleid is. Aanbod is daarvoor ook te gering. De cultuur bij Philips is om daar zo neutraal mogelijk tegenover te staan. En niet om daar een stimulerend beleid te hebben. at ik zo inschat is dat ze gewoon kijken naar de kwaliteiten van een
persoon, en niet zozeer of het nou een amn of een vrouw is. Is jouw werk een mannenberoep? Nee, wat zou een mannenberoep zijn, als er fysieke redenen zouden zijn waarom mannen dat beter zouden kunnen dan vrouwen. Ik geloof niet dat dat ook maar op enige manier aan de hand zou zijn. Ze hebben het weleens over specifieke vrouwenberoepen, zoals montagewerk. Vrouwen schijnen daar dan toch preciezer in te zijn, sneller te leren. Fabrieksbazen zeggen dat dat een erevaringsfeit is dat vrouwen dat beter en sneller kunnen dan mannen. Ik dnek niet dat je zou kunnen hard maken, wat ik nou doe, dat een man dat beter zou kunnen doen dan een vrouw Toekomst? Als het aan mij ligt zou ik bij Philips blijven. Ik denk dat ik technisch bezig zal blijven, wellicht meer richting organisatie, meer fabricage. OR? Ja, is er. Ik merk er heel weinig van. Het enige wat ik er van merk is dat ze de vakantie vaststellen. Seksuele intimidatie, beleid? Ik heb er niks van gemerkt, geen voorlichting over geweest. Veel allochtonen? Jawel, met name in de produktieafdeling en de schoonmaak. Binnen mijn project ook; er is iemand die verzorgt het transport. Philips hierachisch? Ja! Philips is een heel hierarchisch bedrijf. Bonnensysteem (zie aantekeningen). Alleen in Eindhoven werken rond de 30.000 mensen. Die bazen moeten het bestaansrecht van hun groep kunnen verdedigen door het werk dat de afdeling aflevert en dat doe je door een soort bonnensysteem. Jouw Chef? Met het groeien van het project, groeit ook het niveau van de projectleiders. De oude projectleider heeft nu een nieuwe projectleider boven zich en een aantal naast zich. Boven mij zitten twee chefs. Je hebt wel een redelijke zelfstandigehdi binnen een bepaald gebeid, dus meestal is het zo dat je zelf een beslissing voorbereidt, en het dan voorstelt , presenteert en er steun voor zoekt. Veel wrkoverleg? Ja, heel veel. Als je kwaad wil, kun je zeggen dat ik de hele dag zit te praten. Informatieoverdracht, werkzaamheden van mensen afstemmen.
Spanning, Philips cijfers? Het gaat nu geod met Philips. Als er sprake is van spanning, dan is er sprake van positieve spanning. Mensen stimuleren zichzelf om positief bij te dragen. Dat heeft mnet de aard van het werk te maken. Cultuur van Philips? Technisch, er is weinig social talk bijvoorbeeld. Je kunt goed scoren met goed technisch inzicht; dat wordt gewaardeerd. Je hoort waardering voor andere mensen; dan gaat het meestal over technische zaken. Niet over hoe ie eruit ziet of zo. Jammer dat er zo weingi social talk is? Ja, soms wel jammer. Ik denk dat dat soms wel bijdraagt, aan de ander kant, het hoeft ook niet per se. Waaraan kan het bijdragen? In zo'n project heb je natuurlijk ook spanningen en dan is het goed om te weten wat je als persoon aan mekaar hebt. Als er iemand uitvalt dat je dat ook weer goed kan maken. Als je een beetje een groepsgeest hebt, zul je meer van elkaar accepteren. Groepsfeer -. Collegialiteit is er weinig? Nee, die is er niet weinig maar dat zou beter kunnen. De techneuten zijn erg aardig vooor mekaar. Wel concurrentie, maar ze gaan heel erg omzichtig, indirect met mekaar om. Ze zullen het altijd over het werk hebben en niet over de persoon, terwijl ze daar wel
vaak ideeen over hebben, maar dat houden ze dan voor zich, want dat doet niet ter zake. Als ze hun gelijk proberen te halen omdat ze ontevreden zijn, zullen ze altijd proberen bezijwen in het werk te vinden. Hoe doe je het zelf? Ik doe het zelf wel. Ik denk dat ik daar meer aandacht aan besteedt dan iemand anders.Ik neem de tijd als iemand zit te klagen of een probleem heeft, waar die dan helemaal niet met mij over hoeft te praten, maar als hij begint, dan neem ik meestal de tijd om te luisteren, daarna probeer ik hem wel naar de juiste persoon te krijgen, maar daar begin ik niet mee. Ook als iemand over zijn prive wat vertelt dan luister ik daar ook naar. Als iemand mij wat vraagt dan vertel ik dat ook. Ik ben een soort klankbord. Gaat dat niet ten koste van je technische prestaties? Nou, dat hoeft helemaal niet; want daardoor ben je ook meer op de hoogte van de problemen die er spelen. Want het is dan okk wederzijds, want mensen nemen dan ook de meoite om jou geinformeerd te houden. Machocultuur niet van toepassing? Nee, eigenlijk niet. Dat zit mee vast aan personen dan aan het Philips bedrijf. Homoseskualiteit en werk. Je schreef in je brief dat je het op een gegeven moment aan mensen bent gaan vertellen. Hoe ging dat? De eerste collega's die ik het vertelde dat ik een vriend had, toen had ik al 5 jaar verkering, dat was zeg maar mijn kamergenoot en die kende mij zeg maar redelijk goed, dus daar vond ik het een beetje pijnlijk, omdat dat eigenlijk ook betekent dat je hem heel lang iets hebt verzwegen, terwijl het helemaal niet...van mij uit had ie het ook best eerder mogen weten, maar op een gegeven moment wordt het ook stees moeilijker, naarmate je langer wacht om het te vertellen aan mensen die jou wel indringend kennen, ook prive. In Nijmegen is het eigenlijk moeilijker geweest, bij iedere nieuwe persoon had ik ook een drempel om het te vertellen en ik merkte ook dat het niet doorverteld werd. Mensen bewaarden het als een groot geheim: je moest het zelf aan iedereen vertellen. Het had mij wel makkelijk geweest als dat zich vanzelf had verspreid, maar dat gebeurde niet. Maar toen ik hier in Eindhoven kwam, heb ik me gewoon voorgenomen om het tegen iedereen te vertellen, waar het ter sprake kwam. Het is niet zo als ik me voorstel dat ik meteen zeg dat ik een vriend heb, maar wanneer die mensen er verder naar vragen of als het onderwerp ter sprake komt, dan zeg ik het gewoon. Heb ik nog wel een drempel, omdat mensen vaak oppervlakkige belangstelling hebben voor je prive, als je zegt dat je een vriend hebt, bij Philips is dat nogal een zware mededeling, en dat is dan vaak niet hun bedoeling geweest met de vraag die ze gesteld hebben. Dan schrikken ze. Dan weten ze niet wat ze moeten zeggen. Meestal neem ik dan die gelegeneheid om door te praten. In nijmegen sollicitatie, vragen over woon- en leefsituatie? Nee, maar daar is Philips heel volwassen in. Ze vragen of je getrouwd bent of niet en verder moet je het helemaal zelf weten. In eidhoven? Tijdens die sollicitatie komt alleen maar naar voren of je getrouwd bent of niet. Reactie eerste collega? Verbaasd, maar eigenlijk normaal, wel enigszins verbouwereerd. Niet negatief. Er zijn wel mensen die negatief reageren in die zin dat je merkt dat ze homoseksualiteit eigenlijk afkeuren, maar omdat ze mij als persoon al wat langer kenden, dat ze het daar aardig moeilijk mee hadden, wat ze daar dan mee aan moesten. Bijvoorbeeld, als mensen zeggen van ik zou het toch wel erg vinden als mijn zoon zoiets zou zijn. Dat zegt natuurlijk iets. Er was ook een collega, een beetje conservatief figuur, die vroeg aan mij zo van 'ben je getrouwd, heb je kinderen?', ik zei van 'ik heb een vriend', en die wist daar dus niet mee om te gaan. Hij gaf geen antwoord verder, dat hoefde ook niet omdat ik toch de tactiek heb, op een of andere manier om dan door te praten. Later zei hij dat hij de gewoonte heeft om van zijn collega's en medewerkers te vragen wat hun thuissituatie, en bij jou kreeg ik toen even een antwoord waar ik geen raad mee wist en toen praatte hij weer verder. Dan merk je bij sommige mensen past het gewoon helemaal neit in hun wereld, dat dat ook voor kan komen, dat is een ver-van-mijn-
bedshow. PZ (eindhoven) heeft mij wel eens gezegd, dat het bedrijfsterrein waar ik werkte, dat ik de enige ben van die afdeling die hij kent die er zo gemakkelijk over praat. Dat zegt natuurlijk toch wel iets over de cultuur. In het algemeen als ik het gewoon tegen mensen zeg, dan reageren ze heel normaal. Wat is het dan? Nieuwigheid, ze kennen het gewoon niet. Vreemd dat ze het niet doorvertelden? Ja, raar vond ik dat. heel trouw, en dat tekent ook wel een beetje de techneut, conscientieus. Die vinden dat beneden hun stand achterklap en roddel. Terwijl ik zou het geen achterklap en roddel vinden. Ik vind het zelf ook een moeilijk onderwerp om over te praten. Vooral, in Nijmegen, omdat je mensen het dus heel lang niet verteld hebt. Dat is de voornaamste reden om het te vertellen. Daar draait de hele CO om. Ook verteld als je geen vriend had gehad? Nou, dat weet ik niet, maar het maakt het een stuk gemakkelijker, omdat dat sociaal meer geaccepteerd is. Als je een vaste relatie hebt, dus het beeld van homoseksualiteit en promiscuiteit is heel eg verbonden, dus als jij een vriend hebt, dan geeft dat meer een vorm van trouw; dan past dat meer in het beeld van wat ze accpeteren. Als je alleen kan zeggen van ik ben homoseksueel, dan vragen ze zich af waar jij je avonden mee vult, denk ik. Ik denk dat ik het een stuk gemakkelijker vind om te vertellen omdat ik een vriend heb. Ik zeg ook nooit van ik ben homoseksueel, ik zeg altijd 'ik heb een vriend'. Hoe kwam het bij PZ ter sprake? Met een verhuisregeling kwam het ter sprake. Ik legde uit dat we nog niet zeker wisten waar we heen gingen verhuizen, en ik wou onderhandelen. Maar dan moet je wel uitleggen waarom we niet in Eindhoven gingen wonen, en waarom ik zo lang wilde wachten. Toen zei hij dat. Verzoek is gehonoreerd. Waren er wel meer homoseksuelen? Niet dat ik weet. Het zal vast wel, maar ik ken ze niet, terwijl ik veel mensen ken. Directe chefs weten het? Ja, in Nijmegen wel en nu mijn directe chef, die weet het wel, maar mijn projectleider, die weet het niet. Omdat ie er nooit naar gevraagd heeft. Zijn collega (een andere subprojectleider) die vroeg mij gewoon bij de kennismaking of ik getrouwd was, en toen vertelde ik dat ik een vriend had. Waarom vragen mensen het? Kwestie van stijl, weten wat voor vlees je in de kuip hebt. Waar maakt Philips verschil tussen gehuwd en ongehuwd? Voor pensioen, ziektekostenverzekering, dat soort dingen. Als je niet gehuwd bent val je buiten al dat soort voorzieningen en dan maakt het verder niet uit of je samenwoont. Aids? Nee Homoseksualiteit? Ja, soms, er worden weleens grapjes gemaakt. Ervaren als? Die er vaar ik als onnozel, ik ga er eigenlijk nooit op in. Hoe denken over homoseksualiteit? Ik denk dat het ze of niet uitmaakt, of dat ze er niet mee te maken willen hebben. Van de andere kant, die collega die achteraf zei dat ie even niet wist wat ie ermee aan moest, die heeft ons wel op zijn verjaardag uitgenodigd, en toen zijn we ook geweest. techneuten proberen zo neutraal mogelijk te zijn, en zoveel mogelijk te kijken naar wat je eigenlijk doet. Als ze een vooroordeel hebben, dan is dat negatief. Er zijn ook mensne die het razend interessant vinden, maar dat kom ik minder tegen op mijn werk.
Kun jij je uiten zoals je wil op je werk, mbt homoseksualiteit? Ik hoef mij op mij werk niet te uiten mbt homoseksualiteit. Vertellen over weekend? Daar hebben wij het niet over. Mensen waar ik wel mee heb over het weekend die weten ook dat ik een vriend heb. Voor dat je gezegd dat je een vriend had, wat vertelde je toen op je werk? Toen had ik ook normale weekendbestedingen. Ik had gewoon geen verkering, maar die directe collega had ook geen verkering. Dus dat was verder niet verdacht of zo. Er waren heel veel techneuten, die geen verkering hadden. Bedrijfsuitjes? Wel eens geweest, met Paul. Vaak kende niemand me. Er waren weinig bedrijfsuitjes, dat sluit een beetje aan bij het gebrek aan sociale contacten. Vooradt ik aan dit project begon, 1,5 jaar geleden, werkte ik op een afdeling en daar wist iedereen dat ik een vriend had, en die zijn allemaal hier geweest bij de inwijding van het huis. Op die afeling waren gewoon meer sociale contacten dan waar ik nou werk. Dat ligt aan de aard van de mensen. Het is gewoon toevallig; dat is je werkomgeving (niet meer vrouwen, of minder techneuten; geen enkel stereotiep van toepassing). Ik heb dat weleens gezwgd adt mensen weinig van elkaar weten of met elkaar optrekken, maar kennelijk hindert dat ook niet. Naaktfoto's? Ja, er hangen er. Uitzonderlijk, je ziet het bijna nergens. Je moet ook gevat zijn om daar een opmerking over te maken. Collectieve vakantie? Ja, dat is voor mij heel vervelend, maar tot nu toe mocht ik altijd door werken in de vakantie. Je hebt geprobeerd om pp te krijgen. Hoe werd daar op gereageerd? Dat ging in een aantal rondes. Eerst was er een informatiestand van Philips Pensioenfonds, en daar stond iemand, en ik dacht, ik zal eens vragen hoe het zit, nou dat kon niet. Waarom niet? Nou omdat Philips alleen maar aan gehuwden pensioen geeft. Nou, toen was ik even afgebrand. Dat was een antwoord wat ik niet had voorzien. Bij een volgende gelegenheid zie ik van ja mannen en vrouwen hebben de keus, en wij niet, en ik vind dat ik gewoon voor pensioen moet kunnen zorgen voor mijn partner, nou ja dat kon dus niet, maar ze gaven me groot gelijk, maar zij bepaalden de regels niet, ik moest maar eens naar de jaarvergadering komen van het Philips Pensioenfonds, en dan moest ik dan daar maar eens vragen en dat heb ik toen gedaan. Het is voor mij geheel een principe zaak. Op de jaarvergadering, in het Evoluon, in de grote zaal, met veel hohe heren, allemaal bejaarden, en een paar mensen van de vakbond en de OR, toen dacht ik, laat ik eens mijn vinger opsteken en vragen waarom de regelementen zo zijn dat ik geen pensioen kan regelen voor mijn partner. Nou allemaal netjes uitgelegd, de argumenten van Philips kende ik al, die had ik van te voren ook al gehoord, omdat ze vindne dat daarvoor nodig is dat er een openbare registratie is van samenlevingscontracten, en met veel waarborgen omgeven, het probleem ontstaat wanneer mensen weer uit elkaar gaan, en weer met een ander een samenlevingscontract afsluiten, en dat is voor een bedrijf asl Philips onmogelijk om bij te houden. Terwijl dat bij huwen wel zo is, want dat is een openbaar register. Dat is het argument van Philips om geen nabestaandepensioen te geven, ondertussen is Philips bezig met een individualisering van de pensioenvoorziening, als je geduld hebt, zeggen ze, dan is het over 5 jaar geregeld, dan moet het sowieso vanwege de wet. (AWGB) Daar is nu nog een uitzondering voor de combinatie pensioenen en burgerlijke staat, en die uitzondering is tijdelijk. Ik heb toen toegelicht 'ik heb het niet over een partnerpensioen, maar over een deelverzameling daarvan, namelijk van de mensen die een homoseksuele relatie hebben, want als je man en vrouw bent kun je altijd nog gaan trouwen, maar wij kunnen niet trouwen, en als je de zaakjes goed wil regelen, dan is jullie regeling zo, dat waar ik ook toe bereid ben, ik kan het niet geregeld krijgen en dat is terug te voeren op het feit dat wij een homoseksuele relatie hebben en niet een heteroseksuele relatie dus ik vind dat discriminatie in de zin van de AWGB. Daar was die meneer het
natuurlijk niet mee eens, en hij zei dat ik mijn argumenten maar kenbaar moest maken aan Philips Nederland, want zij bepaalden samen met de sociale partners de statuten van de pensioenfondsen. Dus ik heb die vragen nog eens op schrift gesteld en schriftelijk antwoord gevraagd en toen wilde ik daarmee de boer op naar de AWGB, toen bestond de commissie nog niet. Nu ben ik verder schriftelijk met Philips aan het discussieren, ik probeer ze in ieder geval te overtuigen dat ze een onhoudbaar standpunt hebben ingenomen, en daarom ben ik zo voorzichtig met dit gesprek. Ik hoop dus dat ze zelf actie onder nemen om met een regeling te komen. Ik zou het vreselijk vinden als Philips aan de schandpaal zou komen. Dit vind ik zo getuigen van conservatisme en achterlopen. Ik probeer ze onder druk te zetten. Waarom onwil? Enerzijds omdat ze dnekne dat de argumenten die ze voeren hout snijden, aan de andere kant een beetje conservatisme, burgelijkheid. Brieven zien? Vakbondsbelang? Dat vraag ik me af. Als niemand van de 800 er voor uitkomt, voor hun homoseksualiteit, dan valt het ook moeilijk voor een OR hard te maken dat ze er belang bij hebben. Ik heb de mensen nog niet opgezocht (MHP), maar als het zover is, ga ik naar ze toe voor rechtsbijstand. Brieven en blaadje worden gehaald? Lezen in Philipskrantje: vraag is goed geformuleerd over genomen. Ik wil Philips de kans geven om het zelf te doen, maar ik kan natuurlijk niet uitsluiten dat iemand anders wel gelijk naar de rechter stapt, en dan kmot Philips wel negatief in het nieuws. Je hebt een aanvraag gedaan bij de commissie? Ja, de hele procedure duurt een jaar, en alleen de zitting is openbaar. Ik heb het alleen richting pensioen geformuleerd. Ook ziektekosten? Ik heb dat 1 keer gevraagd of de partner ook aanspraak kon maken op de ziektekosten; die tijd zat ik nog in het ziekefonds en om dezelfde redenen die nu gepresenteerd worden bij het pensioen. BV? Mijn zus is anderhalf jaar geleden overleden. Mijn vriend kreeg daar een vrije dag voor, en ikzelf niet eens bij Philips, omdat Philips in de cao een soort afspraak heeft dat alle werknemers een bepaald aantal verletdagen kregen, maar dat ging dan van dit soort bijzonder verletdagen af. Voert Philips een anti-discriminatiebeleid? Nee. Ze proberen zich zo neutraal mogelijk op te stellen, zakelijk. Je kent geen homo's of lesbiennes bij Philips? Nee. Zou je ze graag willen kennen? Ja, sta ik ook neutraal tegenover Zou je wel willen dat er meer vrouwen zouden werken? Nou, ik zou wel willen dat je wat meer andersoortige mensen tegenkomt, of dat nou per se vrouwen zijn, als dat niet-techneuten zijn, dat zou ook al heel wat zijn, maar je het beroep is gewoon heel erg technisch, het is natuurlijk een beetje onzin omdat te verlangen. De vrouwen die er werken zijn ook weer in de eerste plaats techneut. Dat is weer een apart slag vrouw. Meisjes die voor een technisch beroep kiezen zijn geen doorsneevrouwen. Dat heeft veel meer met het vak te maken. Verhouding? Nou, ik kom ze niet tegen, dus je zou zeggen minder, maar het kan ook zijn dat ze zich niet uiten. Maar het kan ook zijn dat het gewoon minder is. Zoals je zou kunnen zeggen dat er bij de gezondheidszorg en de artiesten meer zit. Dat is nergens op gebaseerd. Pensioenenkwestie bang carriere schaden? Nou, dan maar. Ik denk er niet zo over naar, ik heb er niet
echt aanwijzingen voor. Het fiet dat je strijdt voor ziets kan ook positief uitgelegd worden. In je brief schreef je dat bepaalde collega's zeiden dat je er niet mee te koop moest lopen of niet zeggen. Hoe ging dat? Nou, dat was eigenlijk een collega, net in eindhoven, leuke gesprekken, op een gegeven moment kwam ter sprake dat ik een vriend had. Later zei hij tegen mij van de eerste 10 zinnen die je daarna gezegd hebt, die heb ik niet eens meer gehoord. Die was ook zo verbouwereerd en die zei van 'het lijkt me niet verstandig als je dat laat weten'. Ik weet die opmerking van hem aan onervarenheid. Misschien heeft ie wel gelijk; ik weet natuurlijk niet wat er over mij gezegd wordt. Het bevalt nooit te bewijzen; als mensen je al gaan dwarsbomen, kunnen ze het wel zo doen dat je er nooit acherkomt. Speculeren hierover heeft geen zin. Ik heb er geen aanwijzingen voor, en had je daar aanwijzingen voor, dan ga je volgens mij toch alleen maar spoken zien, dan ga je dingen achterna die je toch niet hard kan maken en dan maak je je toch alleen maar het leven zuur. Als het dan zo is, dat je carriere bevroren wordt, nou ja, ik vind het werk wat ik nou doe ook leuk. Waarom lid vakbond? Toch een soort verzekeringspremie, dat als je een probleem hebt, er iets is waar je op terug kan vallen, en ook een beetje een sociale gedachte. Het strijden voor pp doe ik ook meer uit principe, voor andere mensen. wat doet vakbond bij Philips? Ja, ze voeren de cao-onderhandelingen, maar verder hoor je er heel weinig van. Moet de bond werken aan gelijke behandeling van homo's en hetero's? Ja, en toen tijdens die Philipsjaarvergadering kwam er iemand van de FNV, en ook van de OR, dat ze daar voor streden, maar dat ze tegen een muur opliepen; dus daaruit begreep ik dat er tijdens het arbeidsvoorwaardenoverleg sprake van was; of het nou specifiek over homoseksuelen gaat, of partnerpensioen, dat weet ik dan weer niet. Ik zou het op zich zelf natuurlijk een goede zaak vinden als de vakbonden dezelfde argumenten aanvoerden in het overleg. Maar ja weet je, ik vind het arbeidsvoorwaardenoverleg eigenlijk niet de plaats om hier over te praten, want je praat hier gewoon over wettelijke bepalingen waaraan iedere afspraak moet voldoen. Daar moet je niet over onderhandelen. Masar niettemin kan het geen kwaad als de vakbonden dat punt onder de aandacht zouden brengen, maar als de vakbonden daar iets voor zouden moeten inleveren, zou ik dat dus geen goede zaak vinden. Wat moet de vakbond nog meer doen? Ik weet eigenlijk niet of homo's en lesbiennes binnen Philips een specifiek probleem hebben, behalve dit dan en die ziektekosten. Wat mij betreft dus niets. Dit is een zaak die uitstijgt boven de belangen van de ondernemer. Ja, ik heb veel te maken met buitenlandse leveranciers, en dan tijdens lunches en diners vragen ze ook van of je getrouwd bent en dan zeg ik nee, dat doe ik omdat die belangstelling meer beroepsmatig is. Op dat moment kun je zeggen dat je een beetje gehinderd bent. Het heeft niets te maken met persoonlijke belangstelling. In dat zakelijke gesprek wordt er dan opeens gevraagd of je getrouwd bent of kinderen hebt, ja dat vind ik helemaal geen uiting van persoonlijke belangstelling, en dan vind ik het niet functioneel, om in het kader van de persoonlijke gesprek, het onderwerp daar op te gooien. Denk je dat er mensne die niet kunnen vertellen dat ze homo zijn? Dat moet haast wel he, van de 800 man kun je toch niet geloven dat er geen homo's zijn, of wel. Waarom niet vertellen? Omdat ze geen vaste relatie hebben, dat kan een argument zijn. En het is binnen de Philipscultuur ook niet functioneel, als er niet naar gevraagd wordt, kunnen mensen ook heel goed functioneren zonder het over de privesituatie te hebben. Philips ging toe naar de individualisering van de pensioenen, wat houdt dat precies in? Ik denk dat ze zullen wachten op wat er geregeld gaat worden in de algemene nabestaanden wet, dat is op lamndelijk
niveau. Op dat moment kun je er niet meer onderuit om een regeling te treffen voor samenwonenden. De regeling waar Philips aan werkt, daar zul jij kunnen kiezen voor wie jij pensioen wil hebben, alleen voor jezelf, of voor iemand een extra nabestaandenpensioen, voor wie jij een premie betaalt. Nu krijgen gehuwden dat gratis. Je kunt best hard maken dat zij wat meer ervoor moeten betalen, net zo goed als mensen die met hun 60 jaar met pensioen gaan, meer moeten betalen. CO: 28, 10 jaar geleden. Ik had al 4 jaar verkering met een meisje. Dat was natuurlijk een shock voor mijn omgeving. Uitgaan in homocircuit? Soms, maar heel weinig. In Nijmegen, in de Mythe gaan we weleens. In Eindhoven soms. Weet je wat ik eigenlijk vind: het begint allemaal zo laat. Lid COC/bladen: Gaykrant en Gaymagazine. Lid voor de informatie. Ik heb van het COC de indruk dat ze in een bepaalde hoek opereren en daardoor mensen afstoten. Roze zaterdag? Nog nooit geweest. Als ik zou gaan, dan eerst als toeschouwer. Kinderen? Nee. Wij hebben allebei veel te doen. Opgegroeid: Een zus, geboren in Hilversum, van 4 tot 18 in Dordrecht (gymnasium), daarna naar Delft, 10 jaar gestudeerd, en vervolgens naar Nijmegen. Mijn vader is luthers opgevoed, en mijn moeder hervormd, niet fanatiek. wel streng christelijke opleiding op lagere school gehad, maar toen ik van school kwam kon ik wel haarfijn uitleggen waarom ik niet gelovig was. D66-lid.
Interview 16 Woerden Waar werk je? Mijn bedrijf staat in Woerden, maar ik werk overal. Het kan werk van een halve dag zijn of van een apar maanden op dezelfde plaats. Dit jaar 4 maanden op de effectenbeurs gewerkt. Bedrijf valt onder de Vermeerwijkgroep of zoiets. Wat doe je precies? Het installeren van elektro-technische werkzaamheden en data, telecommunicatie. De netten leggen van data apparatuur. Hoe doe je dat? Door kabels leggen, apparatuur installeren. Het kan zijn in nieuwbouw, maar meestal in bestaande kantoren. Wij leggen de complete infrastructuur voor een computernetwerk, en de hardware en software. Wat doe je? Aanleg, onderhoud, storing. Ook wel eens thuis? Nee, het is razend druk, een goed lopend bedrijf, een aantal hele leuke klanten. Wij werken veel voor Digital. Hoeveel mensen werken er bij jullie? Montuers een stuk of 30, 35. 15 op kantoor; 3 4 projectleiders, 2 secretaresses, 5 6 tekenaars. Klussen alleen? Dat is heel verschillend; soms alleen, soms met 5 6 of 10, maar door de bank genomen met zijn tweeen of drieen. Niveauwerk? MTS Zwaar werk? Ja, lichamelijk kan het zwaar zijn, maar het hoeft niet. Dat is heel varierend. De ene dag lig je de hele dag onder de vloer en de andere dag ben je apparatuur aan het plaatsen; dan zit je gewoon op een kruk of een stoel te rommelen. De andere dag lig je misschien zwetend onder de vloer. Gezond werk? Niet altijd. Over het lagemeen wel. Waar je soms mee te maken hebt bij een renovatie heb je te maken met veel stof. Asbest soms. Eenzaam, alleen werken? Ik ben een eenling, een beetje. Het hoeft niet; je werkt in een bedrijf. D'r zijn genoeg mensen aan het werk. Maar ik ga liever aan het werk. Op bedrijf? Dat gebeurt misschien drie dagen per jaar. Werkoverleg? Meestal 's middags. Je kunt wel zeggen dat iets niet lekker og goed loopt. Het gaat meer om het werk. Niet iedereen is geschikt voor alle werk. Soms heb je liever een vaste collega die er allang werkt, dan wissel je gewoon uit, maar dat is dan geen aanval op de persoon zelf. Boven je? Een projectleider boven je. We hebben drie projectleiders en de bedrijfsleider, en die is ook projectleider. Dus ik kan voor 4 mensen werken. Dat wisselt. Monteurs M/v: Allemaal mannen. Rest bedrijf? We hebben een vaste secretaresse, en een telefoniste (1 full, en 1 parttime), en een schoonmaakster. Is het een mannenberoep wat je doet? Ja, absoluut.
Beter geschikt voor mannen dan voor vrouwen? Ja, omdat het vrij zwaar lichamelijk werk is. Je krijgt toch te maken met veel gewichten, zware haspels, zware boormachine, zulke muren waar je door heen moet boren; dat is geen vrouwenwerk. Dat kan gewoon niet. We hebben weleens... maar dat werkt gewoon niet. Maar erzijn toch ook sterke vrouwen? Ik heb dus ook een collega-bedrijf ontmoet en daar werkte dus inderdaad ook een vrouw, een aardige potige dame, wel een hele leuke meid trouwens en die doet het heel leuk. Die kan haar mannetje goed staan. Die staat niet zoveel in de open bouw, maar dat is meer elektro-technisch onderhoud. Nieuwbouw is zeker zwaar. Doe ik niet. Ik zit meer in het data, telecommunicatiegroepje. Korte klussen, terwijl een bouw wel een jaar kan duren. Zou je het leuk vinden als jullie vrouwelijke monteurs hadden? Nee, omdat je een beetje spanning krijgt in de groep; vrouwen zoeken dan toch de mooie klusjes op, terwijl de mannen toch het zwaardere werk moeten gaan doen. Bij ons bedrijf hebben ze 1 of 2 keer een vrouw gehad, en dat is gewoon heel slecht bevallen. We hadden een aantal buitenwerken lopen en die vrouw, dat meisje moest dan ook mee en dt betekent met de grote boormachine boren en dat houdt ze gewoon niet vol. Dus zo'n meisje is vaker ziek, zoekt de makkelijke klusjes op, de lichtere. Dat betekent op een gegeven moment dat de jongens echt het zware werk moeten blijven doen en niet meer kunnen afwisselen met het lichte werk. Dan sta alleen maar te beulen. Wat dat betreft is het voor nieuwbouw niet handig om een vrouw te nemen, bij onderhoud dan misschien wel. Niet iedereen is geschikt voor datawerk, want je komt bij veel nette kantoren over de vloer en niet iedereen is klantvriendelijk, en ik denk dat dat ook wel een klein beetje meespeelt, terwijl in de bouw heb je toch een beetje meer rauw volk. Goede werksfeer? Ja, zeer collegiaal. Daar ben ik heel erg te spreken over; daarom blijf ik ook werken daar. Hiervoor ben ik zeven jaar uitbener, slachter geweest. En dat is me heel slecht bevallen. De sfeer is heel grimmig, heel bot gewoon, ieder voor zich en god voor ons allen. Dat is een bepaald volk dat er zit en dat krijg je er niet uit, en dan kan je wel zeggen van ik doe er niet aan mee, maar je doet er automatsich aan mee, het is gewoon zo. De slachterswereld is gewoon heel apart; dat is gewoon kei- en keihard. Ik heb niet de geaardheid om met die sfeer mee te gaan, maar op een gegeven moment moet je wel meedoen, om je overeind te houden in die groep, want anders.... Waar doe je dan aan mee? Aan die onverschilligheid, van ieder voor zich en god voor ons allen, dat voornamelijk. Absoluut geen collegialiteit. Als je gewoon collegiaal doet tegenover mensen of wat dan ook dan wordt dat gewoon helemaal niet gewaardeerd, hun hebben zoiets van 'nou die is gek'. Maar nu in deze bedrijftak wordt het gewaardeerd als je collegiaal bent naar je mensen, dan krijg je daar wat voor terug. Het is gewoon heel anders. Waar zou dat aan liggen dat het heel anders is? Kijk een slachter heeft te maken met dooie beesten en zo, een beetje luguber beroep, een ander beroep, het is harder, het is keihard. Mensen maken mekaar kapot als het moet, ik heb gezien dat ze mekaar achterna zaten met messen en ze hebben mij ook twee keer naar het leven gestaan. een keer omdat ik 3 marokannen naar huis had gestuurd, die bevielen me niet. Die andere keer had ik een jongen naar huis gestuurd, die dronken op zijn werk was gekomen. En die kwam een paar uur later stomdronken terug, met van ik maak je kapot. Zulke dingen maak je gewoon mee, en dat is niet leuk. Ik werkte er voor de poen. Toekomst? Ik wil gewoon een goede monteur zijn. Geen projectleider. OR? Nee, ons bedrijf is te klein daarvoor. Maar ik denk niet dat het ewcht nodig is, want ewij hebben zo'n open bedrijf. Als ik een probleem heb, dan kan ik dat zo op tafel gooien. Onze bedrijfsleider, als ik een probleem heb dan kan ik zo op hem afstappen. wat dat betreft hebben wij een ideaal bedrijf, niet
te groot. Machosfeer? Beetje wel. Ik vind het wel meevallen. Als je door de nieuwbouw loopt, dat is wel een hele macho-sfeer: gewoon ruw zijn, veel gevloek en gescheld, soms ook wel in geweld. Ik heb het maar 1 keer meegemaakt dat er gevochten werd. Het kanook zijn dat je eenhele leuke koppel hebt. Maar ik sta mijn mannetje wel, ik heb er geen problemen mee, dan doe je gewoon mee. Als je dat niet doet, dan verlies je het, dan ken je net zo goed thius gaan zitten. Op kantoren? Dan heb je niet zoveel met ander mensen te maken. dan werk je dus in een omgeving waar veel mensen zijn, normale mensen, vrouwen, mannen die daar 8 uur zitten. Dan valt het op zich wel mee. Daar gedraagt iedereen zich ook. Normale mensen? Ja, daarmee bedoel ik geen bouwvakkers. Homoseksualiteit en werk; slachterij. Wisten ze dat je homo was? Nee. Ze hadden wel een vermoeden, maar ik wist het zelf ook eigenlijk niet, ja ik wist het wel, maar ik had het voor mezelf niet geaccepteerd. Dat is eigenlijk pas gekomen toen ik bij dit bedrijf ben gekomen. Ik kon me eigenlijk niet uiten. Zeker niet in dat wereldje, dat was zo bedreigend, daar kon ik niet laten merken dat ik homo was en dat heeft me ook heel erg belemmerd in het accepteren daarvan. Kun je dat uitleggen? Nou als ze erachter zouden komen dat je homo bent, dan werd je leven echt zuur gemaakt en dan zou je beter kunnen vertrekken. Meegemaakt? Nee, dat voel je gewoon aan. Ze hadden wel een vermoeden altijd dat ik een homo zou zijn, en daar werden ook wel toespelingen op gemaakt, maar ik heb dat altijd ontkend. Maar ik weet zeker als ik dat toegegeven had, dan was mijn leven zuur gemaakt. Je staat dan als eenling in een bedrijf van 100 200 man en dat heeft mij ook zeker bewogen zeg maar om een andere baan te zoeken. Waarom hadden ze een vermoeden dat je homo was? Omdat ik een buitenbeentje ben, omdat iemand die homo is, toch net even anders is dan de doorsnee-homo. Ik weet niet wat het is. Ik probeerde mij ook wel een beetje socialer op te stellen dan de rest. Dat is voor hun dan een teken dat het niet helemaal pluis is, want die lui die stellen zich niet sociaal op. Terwijl ik zoiets had van doe nou maar rustig, er is niets aan de hand. Wat zeiden ze, opmerking? Ik ontkende. ? Ik had een hele goeie vriendin, daar had ik geen seksuele relatie mee natuurlijk, en die nam ik ook altijd wel mee naar personeelsfeestjes en zo en dat was voor hun toch wel een teken dat het wel snor zat, maar van de andere kant ging ik toch wel veel met jongens om in mijn vrije tijd. En dat vonden ze dan toch wel weer verdacht. Hoe wisten ze wat jij deed in je vrije tijd? Kijk je vertelt natuurlijk nog wel eens wat je doet. Als het maandag is, en het is weekend geweest dan heeft iedereen wat te vertellen. Maar dan hoef je er niet mee aan te koemn van ik ben met een jongen naar bed geweest, maar gewoon dingen die je gedaan hebt. Er werd dan over gesproken, maar wel heel opppervlakkig. Mensen interesseren zich niet zo voor een ander. Er wordt gewoon niet veel op in gegaan. Je zei ook dat het je belemmerd heeft om voor je homos uit te komen. Waarom? Omdat het toch mijn beroep, mijn boterham. Als ik op dat moment zou accepteren dat ik homo zou zijn en de mensen komen daarachter dan, of je vertelt het aan die mensen, dan kun je er wel mee stoppen. Kijk en ik had geen ander beroep geleerd. Totdat ik dus voor mezelf heb geaccepteerd van nu kap ik ermee, nu ben ik
het zat en nu kies ik voor mijzelf, en geld interesseert me gewoon geen reet meer. Ik ga een nieuw leven beginnen bij een nieuw bedrijf, en het maakt niet uit wat. Dat lukte, ik moet wel naar school om te leren (twee avonden). Hoe denk je dat collega's slachterij dachten over homoseksualiteit? Puur negatief, slecht. Als je homo was dan kon je beter vertrekken. De mensen zijn botte personen. Het is een bepaald soort mensen, slachters. Bepaalde beroepen trekken bepaalde mensen. Wat dat betreft viel ik daar al buiten de boot, want ik had mijn postuur niet mee. Mensen zijn over het algemeen vrij zwaar, groot en sterk. Het is ook best zwaar werk. Ik ben een vechter. Ik ging de strijd aan met ze. Sollicitatie vragen vrouw, etc? Nee. Weten ze op het bedrijf waar je nu werkt dat je homo bent? Ja. Hoe? Ik heb het gewoon verteld. Iedereen weet het gewoon. Hoe verteld? Nou, het is eigenlijk een beetje uitgelekt in het begin. Er werkt nog een jongen bij ons, die is eerste monteur en ik ging wel eens met hem mee, en die jongen weet zelf nog niet of die homo is ja of nee. En dat wist ik natuurlijk, en op een gegeven moment waren we met zijn tweeen aan het werk dus toen heb ik gewoon een praatje gehouden en verteld aan hem. Dat vond ie hartstikke leuk. Toen een tijdje heel veel met elkaar opgetrokken, want hij zat natuurlijk ook met bepaalde problemen; dat ie het voor zich zelf niet kon accepteren, en dat ie het gewoon nog niet weet. at dat betreft hadden we best veel aan mekaar, en toen heb ik het ondertussen nog aan 2 3 mensen verteld, en uiteindelijk was het een keer personeelsfeest, en toen zei die jongen van kom je ook?, en toen zie ik nou, nee ik kom niet, of van ik wil wel komen maar dan neem ik wel mijn vriend mee. Dat was meer als een grap bedoeld, maar wat doet die jongen, die gooit het dus op kantoor. Zo op de vergadering van Erik wil wel komen, maar hij wil wel zijn vriend meenemen. Dus die heeft het eigenlijk verteld voor mij. En dus dat was slikken voor een aantal mensen, (maar) die hadden zoiets van als ie zijn vriend mee wil nemen dan moet ie dat doen. Waarom was dat slikken voor een aantal? Sommige mensen lopen toch al tegen de 50 60 en die zijn er gewoon niet mee opgevoed, taboesfeer, er wordt niet over gepraat. En nu worden ze dan geconfronteerd met een werknemer die homo is, voor sommige mensen was het wel slikken, maar ze hebben het allemaal geaccepteerd. En ik heb er geen enkel probleem. Wat vond je er van dat die jongen het verteld had? In eerste instantie was ik best wel pissig van 'nou bedankt!', en van de andere kant zoiets van wat kan mij het schelen, want ondertussen was een van mijn collega's al weer een vriend van me tegengekomen, en die had het ook verteld, dus ook van een andere kant kwam het al het bedrijf in, zo van smiespel 'Eric is homo'. Dus van lieverlee wist iedereen het al. Binnen twee dagen wist iedereen het, dus een lopend vuurtje, Nou echt geen problemen gehad. Die andere collega is die er voor uitgekomen? Nou, die weet het nog niet, en die heeft ook wel met een aantal collega's over gepraat zo van dat ie niet wist of ie homo of hetero was. Gingen mensen anders reageren op jou? Jawel!, toch wel de kat uit de boom kijken, zo van oh, dat is nou een homo. Zou die nou anders doen. Want in het begin wist natuurlijk niemand het, want ik ben gewoon twee jaar hetero geweest, voor hun dan. Zij hadden zoiets van nu gaat ie anders doen, maar dat gebeurde dus niet. Nee, voor mijn gevoel niet. Ik ben gewoon nog dezelfde persoon die 4 jaar geleden bij hun is gaan werken. Ik moet er wel bij zeggen dat toen ik ben komen werken, en adn moet je je zeg maar bewijzen als je in de groep wil rollen. Als ik vanaf het eerste moment had gezegd dat ik homo was geweest, dan was het een stuk moeilijker geweest, dan moet je je eigen twee keer bewijzen. Nu had ik mijzelf al bewezen, nu wist iedereen al wie ik was, hoe ik werkte, dat ik een driftkikker ben en
dat ze op moeten passen soms, want ik kan uit mijn slof schieten, maar dat weten ze nu. Als collega ben ik dus helemaal geaccepteerd en toen kwamen ze er dus achter dat ik homo was, maar toen was ik dus al geaccepteerd als collega, weet je wel. Dus toen moest ik nog geaccepteerd worden als homo, nou toen hadden ze zoiets van het is wel een goede jongen, laat maar. Maar het zou anders zijn adn als ik zou binnen komen van 'hallo ik ben homo en ik om hier ook werken'. Dan was het zo van dat zullen we dan nog wel eens zien. Bewust gewacht? Ja zeker, absoluut, het moet niet uit kunnen maken of ik homo ben te ja of te nee, ik ben gewoon een werknemer. Vroegen mesnen ze wel van heb je een relatie? Ja, natuurlijk, gewoon een beetje ontkennen en er omheen draaien. Dat meisje ging wel eens met me mee, en dus voor hen zat dat wel snor. Ik ahd toen geen vriend. Afstand houden mensen? Sommigen meer, anderen minder. Ik probeer gewoon te doen zoals ik altijd ben, gewoon normaal, ze doen maar gwoon. Ze moeten er maar achterkomen dat ik een normaal iemand ben en dat een homo ook gewoon normaal kan zijn. Ik wil gewoon mezelf zijn. Ik wil niet echt nichterig gaan doen; dat is gewoon nergens voor nodig en dat ben ik gewoon niet. Ik ben op bepaalde punten wel zachter, socliaer geworden. Hoezo mee/minder afstand? Onbekend, ze worden bang, ze voelen zich bedreigd. Dat voel je wel. Ik hoor wel als ik er een keer met een collega over gepraat heb van 'het si allemaal zo vremd', daardoor zijn ze een beetje bang. Ik heb het wel eens gehoord. In het begin dan vroegen mensen ernaar of dan begon ik er zelf over, of ik gooide eens een visje uit. Soms werd er echt veel over gepraat, totdat ze weten hoe de vork in steel zit, en dan houdt het gewoon op, en dan ben je gewoon weer gewoon weer Eric. Wat wilden ze weten? Hoe het komt dat ik het had verzwegen. Ze wilden niet weten hoe we het doet of zo, dat intereseert ze niet, daar hebben ze wel een idee van. Sommige collega's tonen interesse, maar dat zijn er niet veel. Andere homo's? Nee, dat geloof ik niet. Aids/seropositiviteit? Nee. Hoe denken je collega's war je nou mee werkt denken over homos? Positiever, en dat is denk ik ook mijn doelstelling geweest, gewoon laten zien dat homo's ook normaal kunnen zijn, of normaal zijn, gewone mensen zijn. En daarmee kan je bereiken dat mensen dus, ik heb dus 40 50 mensen in dat bedrijf die weten dat ik homo ben, en die weten gewoon dat ik een normaal persoon ben. Hiermee kan je bereiken dat die mesnen een positeive houding, en dan positief tussen haakjes, ten opzichte van homoseksualiteit aan nemen. Het zijn mensen gewoon, dat ze het niet vreemd meer vinden, dat ze niet meer bang zijn, dat het gewoon geaccepteerd is en dat vind ik heel belangrijk. Al die mannen hebben weer vriendinnen, kennissen of vrienden en dan is het van 'bij ons werkt ook een homo, en we hebben daar niks geen problemen mee' en zo breidt het zich uit. Ik vind het, een plicht wil ik niet zeggen, maar toch wel positief gewoon dat je op zo'n manier de mensen kan laten merken dat homoseksualiteit normaal is. 90-95 % kenden geen homo's. Zo wordt het dus bekend. Dus ik vind het eigenlijk een plicht voor homoseksuelen om het gewoon te accepteren en ervoor uit te komen: het geeft ook een grote vorm van acceptatie in de maatschappij. Hoe zat het dan met jou in de slachterij? Op dat moment durfde ik dat niet. Als ik nu in de lschterij zou werken, dan weet ik niet of ik het wel of niet zou vertellen, maar de kans is groter van wel dan van niet,
omdat ik nu merk dat het ook best positief kan uitpakken. Kun je nu prsten over dingen die je hebt mee gemaakt, als je bijv uit bent geweest? Ja hoor, niet over details of zo, maar als ik bijvoorbeeld naar de IT ben geweest, of in Amsterdam ben uit geweest. Maar ik hoef niet te vertellen dat ik afgelopen zondag met een jongen in bed heb gelegen. Dan hebben ze zoiets van dat hoef je niet te vertellen. Dat vertellen zij ook niet. Fysiek contact met je collega's? Nee, niet met collega's, dat vermijd ik, omdat het niet goed is voor de sfeer. Gewoon normaal met elkaar omgaan. Er is wel een jongen, en daar voel ik gewoon best wel veel voor, maar dat hou ik puur op een afstand, want hij is hetero en zodra ik dat zou laten merken dan zou ie zich bedreigd voelen. Maar het is wel een jongen waar je vrij intensief mee kan samenwerken. Nu kan ik gewoon goed met die jongen overweg. Nee, niet met collega's waar ik waarschijnlijk 10, 20 30 jaar mee moet werken. Bij werken van korte duur kan dat wel. Vragen ze weleens wie je leuk vindt op het bedrijf? Ja, iemand heeft dat weleens gevraagd, maar dat ontken ik dan, dan heb ik zoiets van dat maakt niet uit. Vriend weleens meegenomen naar het bedrijf? Heel recent nog, toen hadden we een personeelsfeest voor iedereen die aan de Effectenbeurs had gewerkt, dat was een vrij nette bedoening, en toen had ik zoiets van ik neem mijn vriend mee, en het was leuk. En natuurlijk gelijk weer dat geroezemoes die dag daarop, dat wel, ik had zoiets van ach wat kan het schelen. Die mensen bij de Effectenbeurs, die wisten op een gegeven moment ook wel dat ik homo was, want dat had ik gewoon een keer verteld aan een aantal mensen, en die gingen er gewoon heel goe mee om en die ahdden zoiets van 'goh, is dit je vriend?' Iedereen weet gewoon dat ik homo ben, dat ik een goede monteur ben. Naaktfoto's? Op het bedrijf niet, op de bouw wel. Ooit gedacht om mannen op te hangen? Ja, wel gedacht van dat zal ik ooit eens een keer doen, gewoon om de boel eens lekker te forceren, maar dan moet je wel sterk in je schoenen staan op dat moment, misschien dat ik dat ooit wel eens een keer doe. Ze zullen waarschijnlijk wel van de muur gerukt worden. Vakantieperiode? Soepele regeling. Onder welke CAO val je? Klein metaal. PP geregeld? Weet ik niet, ik heb gen aprtner. Ooit vanwege je ex vrij gekregen? Als ik ze van ik heb al 5 jaar een vriend dan zal dat zeker worden toegestaan, maar niet bij een vriendje van een paar maanden. Verhouding? Moeilijke vraag; in de verzorgende sector heb je een heel hoog percentage, bij leraren, kappers, sportinstructeurs. In de klein metaal denk ik weinig. Ik dnek dat er beppalde beroepen zijn met een grote aantrekkingskracht op homo's en beroepen met een kleine aantrekkingskracht, bijv de bouwsector. Waarom? In je puberteit word je bekend gemaakt met je seksualiteit, dan vind je jongens leuk, of meisjes leuk. Ik wist ook al op mijn 12e dat ik homo was, dat ik het niet kon accepteren is wat anders. De meesten accepteren en het eerder, op het moment dat ze een vervolgopleiding moesten kiezen, mensen zullen een homovriendelijke richting kiezen. Dat heb ik nooit gedaan. Ik wilde gaan varen en ben op de schippersschool terecht gekomen. Thuis wat problemen gehad.
Vragen over rol vakbond? Wat zou de vakbond hebben kunnen betekenen? Weet ik niet want ik weet niet wat een vakbond doet. Wat ie kan doen. Als ik mensen op mijn werk of mijn werkgever vervelend doet, en ik zou bijvoorbeeld een beroep kunnen doen op de vakbond. Ik weet niet hoever dat strekt. We hebben hier natuurlijk ook die anti-discriminatielijn, daar kun je de laatste tijd aardig met je problemen terecht, maar dat was 10 jaar geleden wel anders. Heb je dat toen wel geprobeerd? Nee, dat niet. In deze tijd wordt er gewoon meer mee bezig gehouden met zo'n anti-discriminatielijn en jouw onderzoek. Behoefte om je verhaal kwijt te kunnen? Toen ik in het vlees werkte zeer zeker wel. Als er nu problemen zouden zijn dan zou ik wel degelijk contact zoeken, dat wel. Lid hom/lesgroep? Misschien wel ja, omdat zo'n groep de belangen beter kan behartigen. Wat voor belangen zie jij? Nou, daar komen gewoon hele andere dingen aan de orde dan geoon met andere mensen, denk ik. Zoals discriminatie door collega's. Andere manieren waarop de vakbond iets zou kunnen doen? Ik ben gewoon een druk persoon, ik ben heel tevreden met mijn werk, en ik heb geen problemen, dus ik heb zoiets van de vakbond hoeft helemaal niets voor mij te doen, ik vind wel goed dat er een preventieve werking is. Ik ben bijvoorbeeld lid van het COC, en van Expreszo, niet dat ik het blaadje van voor tot achter lees, maar gewoon omdat ik het goed vind dat het blad er is, door mijn donatie van 75 gulden. Dat is ook gewoon met het COC, omdat ik het goed vind dat het COC bestaat, ik ben daar bijna nooit, ik kom daar drie keer per jaar, maar dat maakt niet uit. Daarom zou ik ook lid kunnen worden van de vakbond. Procedure beginnen als je wordt ontslagen? Als ik word ontslagen op grond van mijn homoseksualiteit, dan zou ik daar zeker tegen ingaan. Ze hoeven mij geen loer te draaien. Houding tov homoseksualiteit. CO? Op mijn 27e, eerst aan een hele goede vriendin verteld, mijn zus die wist het al. Iedereen weet het, behalve op school. Dat is natuurlijk een iets andere omgeving. Mijn collega's die weten het en die zitten ook op school, en een aantal mensen in mijn omgeving die weten het ook, maar die hebben het er nooit over. Maar ik merk gewoon aan mensen, sommigen, dat ze het weten, maar er wordt nog niets over gezegd. Op school is dus wel natuurlijk een situatie waar zulke dingen kunnen escaleren, dus je ligt uit de groep, ze negeren je, ja ik denk dat dat bij uitstek de plaats daarvoor is. Maar ze kennen jouw toch ook? Het kan wel mijn studieplezier vergallen en ik heb nu net weer zin in studeren. Maar als ik weggekeken word, dan stop ik ermee. Maar ik wil nog 8 jaar naar school. Uitgaan? Veel in Utrecht, 1 a 2 keer trainen. Andere dingen met je homos? Ja, ik ben lid van een jongerengroep van De Kringen. Lid Gay Krant. Roze Zaterdag? Nog nooit gedaan, geen tijd, te druk met andere dingen. Het lijkt me wel een keer leuk om te doen. Geboren? 8-8-64 Geboren in Woerden, internaat Rotterdam, 2 jaar lang in Woerden op verschillende kamers, en daarna dit huis gekocht (ik woon hier nu 9 jaar).
Hoe opgevoed? Slecht. Ik heb een beroerde jeugd gehad. We waren niet gelovig. Oproep in blad COC, gedrukt stencil. Verder? Die school (VEVo) kan best wel een probleem zijn. Da ga ik door het leven als de homo van de school, en dan zouden ze weleens het bloed onder mijn nagels vandaan halen. Op scholen moet er meer aan acceptatie gewerkt worden. Speelt je eigen opstelling een rol? In hoeverre laat je jezelf beinvloeden.
Interview 17 Amersfoort Jan, waar werk je precies? Bij Morton, een chemisch produktiebedrijf in Amersfoort en ik ben daar hoofd interne dienst. Wat houdt dat in? Interne dienst heeft te maken met alle interne zaken, post, archief, sleutelbeheer, kantine, catering dus, telefooncentrale, schoonmaak van het bedrijf. Allerlei interne zaken die eigenlijk niets met de produktie te maken hebben. Er zijn een aantal afdelingshoofden. Ik heb in principe met iedereen te maken. Hoeveel mensen heb je onder je? Ik heb vier parttime medewerkers; twee telefonistes vallen onder mij, en nog twee gewone medewerkers; poststroom, koffieautomaten, kantoorbenodigdheden. Hoeveel mensen? 100 mensen. Helft werkt in de produktie, de ander helft op kantoor. Wat maken jullie? Wij maken kweekstoffen voor industriele toepassingen, dus niet vor consumenten en kleurstoffen voor de petrochemische industrie. Hoe lang werk je er al? In april werk ik 3 jaar bij dit bedrijf, daarvoor heb ik bij VenD gewerkt, in de winkel; de verkoop. Ik heb 9 jaar bij VenD gezeten en toen was ik het zat. Ik heb die hele reorganisatie meegemaakt, want ik zat toen in de OR. Via via kon ik hier terecht. Ik was eerst medewerker, maar die chef van mij toen, zou met pensioen gaan, en het was de bedoeling dat ik zijn baan zou overnemen. Leuke baan? Ja, afwisselend. Toekomst? Voorlopig zit ik hier nog wel even, ik kan een heleboel dingen hier leren. Ook omdat ik nu een leidinggevende functie heb. Dit kan ik als opstap zien naar een nog betere functie. Wat doe je nou de hele dag? Van alles en nog wat. Ik weet 's ochtends nooit wat ik moet doen, want er is altijd weer wat anders; je springt van de ene actualiteit naar de andere. Rode draad is zo'n beetje dat ik de hele afdeling aan het reorganiseren ben, omdat het nog niet professioneel genoeg gaat, vind ik. Ik ben alles aan het automatiseren. Tussen door komen er allemaal problemen kijken. Iedere dag weer wat anders. Wie boven je? Ik val onder de plantmanager, dat is de bedrijfsleider en boven hem valt weer de directeur. Wij zijn onderdeel van een Amerikaans bedrijf, Morton International. Totaal 12/13.000 mensen. Bla bla over produktieproces en lab. 1 keer in de maand werkoverleg, met bedrijfsleider en afdelingshoofden en daar krijg je informatie van boven af. OR? Is er, ik had er wel ingewild, toen ik nog geen chef was, maar toen werd ik toch een beetje tegen gehouden van ja dat is niet verstandig, van dat zou ik maar niet doen. Nu heb ik zoiets, van nu hoeft het even niet. M/v? In de produktie werken eigenlijk alleen maar mannen, en op kantoor een aantal vrouwen: 30 vrouwen op 70 mannen. Onder mij vallen 3 vrouwen en 1 man. Allochtonen? Een aantal, niet zo heel gek veel. Een stuk of 3 4 in de produktie, en op kantoren ook zoiets. Waarom alleen mannen in de produktie? Weet ik niet. Ik weet niet of daar beleid achter zit. Het zou kunnen dat ze bewust alleen maar mannen aannemen, maar het is wel vrij zwaar, je moet toch met die
grote drums (tonnen) rijden. Er zit dus wel vrij zwaar werk bij, en dat ze daarom bewust alleen maar mannen doen, maar dat durf ik eigenlijk niet te zeggen. Heeft er ooit een vrouw gewerkt? Geen idee. Ik denk dat dat ook praktisch problemen zou geven, want ze hebben een kantine en douches, misschien zit dat er ook wel achter. Als er vrouwen bij zouden komen werken, zouden er aparte douches bij moeten komen, en dat soort dingen. Tegelijk eten? We hebben eigenlijk twee kantines. Een oude keet, de produktiekantine noemen we dat, en daar zitten de jongens van de produktie, de meeste jongens, omdat ze daar mogen zitten met hun overal aan en hun schoenen, we hebben ook een nieuwe kantine maar daar mogen ze niet met overal en schoenen aan zitten. Bij wie zit je? Bij een paar mensen van de technische dienst. Interne dienst,je zit altijd tussen kantoor en produktie in. Enerzijds heb je heel veel te maken met kantoren, maar je valt er tussen. Er is een rare schieding, en ik zit er tussen in. Ik heb met iedereen te maken en ik heb ook schijt aan iedereen, ik ben ook heel zelfstandig daar. Kunnen alleen mannen werken in de produktie? Ik dnek dat er ook best wel vrouwen zouden kunnen werken, ik zou niet weten waarom niet. Geenn mannenberoep? Ja, wat is een mannenberoep. Er zijn misschien genoeg vrouwen die dat willen, maar het is niet zulk schoon werk, en zwaar, maar ja als vrouwen dat zien zitten, ik zou er geen moeite mee hebben. Ik weet niet of het in de praktijk ook werkt met al die mannen, want het is toch een bepaald soort mensen dat daar werkt, met een beetje grote mond, het zijn toch meestal lageropgeleiden die daar werken, niet dat daar wat op tegen is, maar ze reageren op een bepaalde manier. Ik weet niet of dat voor vrouwen zo.... Erg grof, ze slingeren iedereen alles naar hun hoofd, wat in hun hoofd komt dat gooien ze er ook uit, wie het ook is, zelfs de directeur. Als ze iemand voor rot willen schelden dan doen ze dat, heel simpel. Er zijn nogal wat mensen, die vind ik asociaal. en die zijn tot allerlei dingen in staat. 'rot op', 'je moet niet gaan liggen zeiken', het reageert heel emotioneel, niet verstandelijk, denk ik. Asociaal? Ik vind dat je toch wel een bbetje fatsoenlijk kan omgaan met medemensen, beetje normaal, je kan praten over dingen, je hoeft niet gelijk te schelden. Hoe is dat onderling? Ik geloof dat ze zich onderling wel aardig vermaken, dat het wel goed gaat, ze hebben die produktiekeet waar ze altijd zitten, daar hebben ze nog wel eens een feestje en daar zitten ze dan te zuipen met zijn allen en dan moet je daar niet komen, nee. Als ik er kom dan word ik uitgescholden voor weet ik niet wat. Dan is dat onder mekaar, dan zijn ze aangeschoten en dan wordt er wat teveel gedronken, en dan weten ze helemaal niet wat ze doen. Er zitten ook een aantal afdelingshoofden uit die fabriek bij, die moeten wel meedoen, anders hebben ze geen leven meer daar. Ze moeten toch tot op bepaalde hoogte een beetje meedoen, anders dan hou je die jongens niet in bedwang. Je moet een beetje joviaal zijn, niet teveel van aantrekken van wat zij naar je hoofd slingeren. Maar ik zou daar niet willen werken, dan zou ik helemaal gek worden. Dan moet je je continu anders gedragen dan je eigenlijk bent, dan moet je je echt aanpassen. Het ergste zou ik vinden als daar een jongen zou werken, die homo zou zijn, die zou daar geen even hebben, dnek ik. en zeker een jonge jongen niet, die er nog vooruit moet komen niet, in die machosfeer. Het is echt een machosfeer en ik denk dat het voor een homo heel moeilijk werken wordt. Waarom kan een homo daar niet werken? Ik denk dat ie geen leven heeft omdat ze hem voor alles uit zullen maken, voor of achter zijn rug. Daar moeten ze niks van hebben. Misschien vinden sommigen het niet erg, maar dat katen ze natuurlijk onderling niet merken, want het zijn natuurlijk allemaal stoer
jongens en je moet toch flink zijn, en de een nog leifst iets groffer dan de ander. Structuur bedrijf? Er zijn nogal wat chefs, ik heb eens een keer geteld; 25 afdelingshoofden op 100 man. Hierarchisch? De lijnen liggen niet zo duidelijk. Als je in de praktijk kijkt, trekken mensen die er al heel lang werken en een grote mond hebben aan het langste end. Machocultuur ook op jouw afdeling? Nee. Met mijn mensen gaat het prima. Vrouwen dat gaat sowieso wel goed. We hebben samen lol. Ik heb er geen problemen mee, en mensne dnek ik ook niet bij mij. Mekaar accpeteren zoals iedereen is; normaal met mekaar omgaan. Ook met verschillende geloofsovertuigingen. Verschil twee culturen? Ik dnek dat die jongens het onderling ook prima hebben, maar er moeten geen mensen tussen zitten die op een of andere manier afwijken van wat men als normaal ervaart, want dan lig je eruit, dan heb je niet zo'n leuk leven daar. Iedereen past zich automatisch aan. Beleid seksuele intimidatie? Ja, er is een folder van verschenen en die ligt in de kantine ter inzage, en er zijn vertrouwenspersonen aangesteld, een stukje informatie is gegeven in een informatieblaadje voor het personeel. Wij hebben een veiligheids en milieuadviseur en die doet veel op dat gebied van kwaliteit en daarom zijn ze daar vrij actief in. Meegemaakt seksuele intimidatie? Nee, niets van gehoord Weten mensne op jouw werk dat je homoseksueel bent? Ja Hoe ging dat? Mijn voorganger, mijn chef die wist al dat ik homo was, ik werkte namelijk al bij VenD met zijn vrouw, en daarom kende hij mij ook, en heeft hij mij daarom aanbevolen om daar te komen werken en langzamerhand wisten meer mensen dat en soms zeg ik het tegen mensne en dan gaat dat zo rond, en binnen de kortste keren weet iedereen dat. Sollicitatie gevraagd getrouwd? Nee, ik denk dat hij dat al verteld had, want toen woonde ik samen toen ik daar ging werken en zo stond ik daar ook geregistreerd bij PZ. Ik kreeg ook een kerstkaartje van de directeur en daar stond dan ook op de heer Van Olst en de heer, mijn vriend dan. Weet iedereen? Ik heb het niet tegen iedereen verteld, maar iedereen weet het wel. Ik heb het verteld tegen de mensen van mijn afdeling en als het ter sprake komt, dan wel verteld. Hoe vertel je het dan? Dat gaat dan heel terloops. Als je met iemand zit te praten in een gesprek, zo tussendoor van, nou ja goed ik ben homo, of ik val op jongens, of ik laat het gewoon op andere manieren blijken. Mensen wisten het klaarblijkelijk allemaal en op een gegeven moment zaten een aantal meisjes op de verkoopafdeling met een aantal mannenkaarten zaten ze daar, 'goh wat een mooie kaarten, mag ik eens even kijken'. De volgende keer hadden ze een mannenkalender: 'goh Jan, wat vind je ervan?', dat krijg je dan dus. Hangen er blote vrouwen? Nee, in principe niet. Ik weet dat er een kalender hangt van de technische dienst met vrouwen. Hoe denken collega's over homoseksualiteit? Heel verschillend, de een zit er niet mee, en de ander zal het misschien afwijzen. Hoe blijkt het? Je kan wel merken als mensen er niets van moeten hebben, in het gedrag naar je toe,
toch altijd een beetje geniepig, een beetje raar doen, je, en dan de technische dienst bijv, dan zat ik even bij de telefooncentrale, die komt daar binnen en die moet het kantoor op, dan gaat ie met de rug naar mij toe, een beetje met de kont wiebelen. Dan zijn ze met zijn tweeen en die ander die loopt dan op de trap te lachen, weet je wel. Dan dnek ik ach ze zijn niet wijzer. In het begin, toen ik nog de verantwoording had over de koffieautomaat, was het daar een beetje een rotzooi, en toen had ik een briefje opgehangen, dat ze dat niet moesten doen en daar had ik Jan onder gezet, en daar maken ze Jannie van en dat soort dingen en dat laat ik dan gewoon hangen, en dat soort geintjes. Zo krijg je er wel meer af en toe, zo quasi-humoristisch. Wat hoor je nog meer? Dat zijn dan dingen die je eigenlijk niet hoeft te horen, maar die je opvangt, opmerkingen van, ja dat onthou ik niet, of dat wil ik niet onthouden. Ik heb het meegemaakt, en dat was niet leuk, toen hadden we een receptie, iemand 25 jaar bij de zaak, moest ik organiseren in de bedrijfskantine, toen liep het een beetje uit de hand; een heleboel mensen bleven heel lang zitten en die gingen heel vervelend zitten doen, die hadden wel een slok op, natuurlijk. Er loopt een man rond die met zijn ogen een beetje scheel kijkt, en die kreeg 'schele' naar zijn hoofd, en ik kreeg ook een aantal opmerkingen naar mijn hoofd zoals 'Jannie', en toestanden, dat heb ik niet eens gehoord want dat wilde ik niet horen, want ze zaten heel vreselijk over mij te kletsen en te roddelen, min of meer hard op, waar dus ook schoonmaakmensen bij waren die ook onder mijn verantwoording vallen, en de mensen van dat cateringbedrijf, die die receptie verzorgden zaten er ook bij, dus je staat eigenlijk heel erg voor lul. Ik vind dat je dan wel af gaat. Ik ben degene die dat organiseert, ik ben daarvoor verantwoordelijk en op zo'n denigrerende amnoer maken ze mij af, maar ook mensen die voor mij werken maken ze af en ik vind dat dat absoluut niet kan. Ik heb daar ook wat van gezegd, naderhand ben ik hierover naar de directeur toegestapt, en ja je kunt er dan toch weinig aan doen, ja die wilde dan namen horen, en dat vind ik dan heel lullig. Ik heb gezegd dat dat niet kan op deze manier, hoe we dat moeten doen, ik heb het toen niet eens over mezelf gehad toen, ik heb toen omdat het ook tegen die schoonmakers gericht was, en tegen die ander meiden, zo van 'he, kom eens hier lekker stuk', van dat soort dingen gebeurden toen ook, en dat heb ik tegen de directie aangegeven dat dat soort dingen niet kunnen. Ik heb wel gezegd dat als ze tegen mij tekeer gaan dan moeten ze dat zelf weten, ik laat het wel over me heen komen, maar ik vind dat absoluut niet die mensen uitgescholden mogen worden, dat zijn nog mensen van andere bedrijven ook, en dat kun je natuurlijk helemaal niet maken, en daar is ie het ook best wel mee eens, en hij heeft dat toen opgenomen met de produktiechef, want er zaten een aantal jongens uit de produktie, en die heeft het wel besproken met een aantal mensen, maar ik heb geen namen genoemd, dus ze konden dat niet. Wie waren het? Een aantal jongens uit de produktie, en een aantal meiden van kantoor, deden niet echt mee, maar zaten wel stom te ginnegappen. Waarom niet opmerkingen tegen jou genoemd bij directeur? Ik vond dat niet nodig, ik had zoiets van ik vind niet dat ik over mezelf moet klagen. Als je niet reageert, denk ik dat je in dit soort gevallen aan het langste eind trekt. Ze moeten vaak toch iets van mij. Ik verdeel oud meubilair. Ik heb geen problemen verder. Andere reacteis? Niet dat ik merk, maar ik denk dat er achter mijn rug om genoeg over mij gekletst wordt. Ze moeten daar gewoon heel weinig van hebben en kletsen over dat soort dingen is natuurlijk heel erg leuk. Maar het interesseert me niet zo, ik denk ze doen maar. Dat gebeurt ook bij anderen. Vermijdings of machogedrag? Nee, ik heb het idee dat ze altijd een beetje alcherig zijn als ze bij mij in de buurt komen, zo van heb je die ook, alsof ze er een beetje cynisch over doen, niet echt normaal, dat ze niet weten hoe ze er mee om moeten gaan. Zo van, als ie maar niet aan me komt. Ik dnek dat sommigen het idee hebben dat een homo aan iedere man komt. Een figuur, dat is een heel aardige vent trouwens, dat was in het begin fdat ik er was, die zei van ik vind alles best als je mij maar met rust laat.
Ik zei van 'jij bent veel te lelijk'. Ik ben er zelf vrij open in. Laatst knipperde er een TL-buis, zei de man van de TD er zit ook weer een flikker, en ik zie van er lopen er hier veel meer rond. Toen keek ie zo van 'o ja'. Een beetje overbluffen, ik dnek dat ik me dan toch sterker voel dan die ander. Toen met die receptie voelde ik me lullig, maar verder niet. Wordt er weleens gesproken over homoseksualiteit? Nee, niet echt. Ik praat wel eens met collega's erover, met wie ik heel goed praten kan, gewoon over wat je doet, uitgaan en zo, dat wel. Dat zijn dan gewoon mensne die ik vertrouw en die ik kan vertrouwen en waarvan ik weet dat het geeen probleem is. Waar praat je dan over? Dat kan over van alles gaan, over dat ik uit ben geweest, of dat ik een leuke jongen heb ontmoet, of wat dan ook. Twee, secretaresse, en telefoniste. Moet je je aanpassen? Ja, natuurlijk moet je je aanpassen, niet zozeer als homo, maar als mens moet je jezelf aan passen. Je moet toch een beetje, zolang je niet zelf de baas bent moet je je altijd een beetje aanpassen. Het is niet goed, maar het gebeurt wel. 100% mezelf zijn, nee dat doe ik niet, daar heb ik ook niet zo'n behoefte aan, omdat ik niet zo'n binding heb met al die mensen. Ik werk puur alleen voor het geld, je moet er geen hekel aan hebben. Ik zie het als iets puur zakelijks. Ik ga ook nooit naar bijeenkomsten van de Personeelsvereniging, daar zitten menens die me geen truk interesseren en waar ik buiten het werk ook niet mee te maken wil hebben. Ben je weleens geweest? Ja, maar dan voel ik me helemaal niet prettig, want dan kun je echt jezelf niet zijn, als ik dan echt mezelf zou zijn, dat ik dan de maandag daarna, weer aardig nagekekekn wordt en er weer aardig over me gekletst wordt, en weet ik niet veel wat gezegd wordt. Dat is misschien toch een soort angst of zo. Dat doe ik niet. Ik wil mensen ook geen aanleiding geven om over mij te kletsen. Leg eens uit? Ik heb het liefste, ik doe mijn werk en zij doen hun werk en verder niets. Stel dat ik het leuk vind om me op zo'n personeelsavond me een beetje nichterig te gedragen, dat ik er op dat moment behoefte aan heb om zo te zijn, en ik zou dat doen, nou dan heb ik daar de volgende week gegarandeerd last mee, denk ik, dan wordt dat nagedaan, dan wordt je belachelijk gemaakt. Zo reageren bepaalde mensen. Daar heb ik geen zin in, en mijn vrienden zoek ik zelf wel uit, dat doe ik in mijn vrije tijd wel. Kun je alles vertellen wat je zou willen? Nee, ik wil niet alles vertellen, en ik kan het ook niet. aan die twee mensen zou ik vrij veel kunnen vertellen, maar je vertelt nooit alles aan iedereen. Dat verandert ook in de loop der jaren, vroeger vertelde ik ook veel minder op mijn werk, maar je wordt er zelf ook wat makkelijker in, ik heb er schijt aan, ik moet toch zelf weten wat ik doe. Vroeger zou ik niet eens hebben durven vertellen dat ik naar Amsterdam ben geweest stappen of zo, nu wel. Ik ben er nu veel makkelijker in geworden, maar dat is ook zo met het vertellen van dat ik homo ben, daar ben ik makkelijker in geworden dan dat ik vroeger was. Dat groeit. Hoe uit zich dat verder dat makkelijk zijn? Misschien dat je wat spontaner wordt, meer dingen van jezelf laat zien. Je schamen voor dingen, helemaal niet nodig geweest. Nichterig gedrag ga je dat nog vertonen? Nee, ik word wel brutaler in die dingen van 'er lopen hier veel meer flikkers rond', daar zou ik voorheen nooit aan gedacht hebben. Heel veel moeilijkheden liggen ook vaak bij mensen zelf hoor, ook bij mijzelf hoor, als je vaak dingen doet, heb je gewoon veel minder problemen, je moet gewoon normaal doen en je gedragen zoals je bent, en verder schijt hebben aan iedereen en dan heb je de minste problemen. Zou je dan ook kunnen werken in de produktie? Nou dat is toch wel moeilijk. Dan lig je buiten zo'n
groep. Je kan natuurlijk zelf ook zo'n type zijn: veel drinken, houden van sport, maar als je niet van vrouwen houdt, dan is dat een onderwerp wat je mist he. Dat is natuurlijk wel moeilijk. Volgens mij kun je nooit helemaal jezelf zijn. Ik denk ook niet dat ik het zelf vol zou houden, dat is echt een te vijandige gemeenschap, want dan word je dag-in dag-uit, uur-in uur-uit geconfronteerd met allerlei opmerkingen, en daar moet je heel eg tegen kunnen. Ik kan wel wat hebben, maar misschien valt het ook wel mee, misschien is het een vooroordeel van mij. Arm om iemand heen? Nee, doe ik sowieso niet. Ik ben heel afstandelijk. Sommige mensen zijn wat meer handtastelijk. Ik ben over het lagemeen vrij afstandelijk en dat merken mensen ook wel. Ik zoen zelf nooit, ik steek een hand uit en die hou ik strak. Het kan ook angst zijn, bij mannen op mijn werk, dan denk ik helemaal, van wat zullen ze er wel niet van denken, terwijl mensne helemaal niet zoveel dingen denken. Bewust alleen naar personeelsavond? Ja, ik geloof dat het bewust was. Laat ik hem maar niet mee nemen, ik werkte er pas. Ik wist ook nog niet of iedereen het wist en dat wilde ik ook niet zo duidelijk aan iedereen laten zien, angst voor reacties. Leiding erg gevonden als je partner had meegenomen? Nee, tegen die secretaresse heb ik ook verteld hoe dat zat met die receptie en die is op hoge benen naar mijn chef gestapt, de bedrijfsleider, en die heeft dat toen tegen hem even haarfijn uitgelegd. Toen ben ik later naar hem gestapt om te vertellen dat ik het al tegen de directuer had gezegd en hij zei van jongen, als er wat is dan moet je het zeggen, want dat kunnen we absoluut niet hebben, als die jongens zitten te klooien of jou dwars zitten, dat toleren we absoluut niet. Er lopen een aantal figuren rond die wel meer hadden geflikt, als ik die namen had genoemd dan was waarschijnlijk eentje eruit geknikkerd geweest. Hoe is klimaat voor vrouwen? Op zich van bovenaf is er niks aan de hand. Geen negatieve houding of discriminatie van mekaar wordt getolereerd. Ik heb gehoord van een telefoniste dan liep ze door de fabriek naar de kantoren toe, dat mag tegenwoordig niet meer, die zei van dat deed ik niet meer, want die jongens die keken me allemaal na, alsof je langs een stelletje bouwvakkers loopt. Aids? Nee, hooguit een grapje, maar echt serieus over gesproken nee, of het moet dan weer een tweegesprek zijn. Niet in de groep. Kan je pp aanvragen? Eerlijk gezegd weet ik dat niet. Wij hebben geen CAO, wij hebben een bedrijfsregeling, en het is een Amerikaans bedrijf en dat valt niet onder de CAO of zo. Een goede bedrijfsregeling, een afspiegeling van de CAO (Chemische industrie). Ik denk dat er in de praktijk geen problemen zijn. Erbij gehaald? Goede regeling: PZ zal wel schappelijk zijn. Ik weet wel dat ze registreren of je samenwoont, of getrouwd bent. Dat is in principe om te weten, als ik smane woon dan gelden die regels in principe ook voor mij. (Het staat er niet); anders heeft het geen zin om het te registreren. Werrken er nog meer homo's op het bedrijf? Niet dat ik weet. Er heeft een lesbische vrouw in een kantoorbaan gewerkt, daar heb ik nog weleens verhalen over gehoord van nou dat was echt een manwijf, kon niet met mannen over weg. Nu werkt er 1 man van wie ik denk geen idee. Die man is 51, die komt uit heel ver in de Achterhoek en die woont alleen, dat is 1 blancovlek. Wel eens gedacht van dat zou een homo kunnnen zijn, zo'n stiekume. En de directiesecretaresse, daar heb ik weleens iets over gehoord van een vriendin. Zou je het leuk vinden als er meer homo's zouden werken? Ja, natuurlijk wel, bij VenD ook gehad. Ja, daar hebben ze heel series; dat was altijd wel leuk ja. Dan kon je een beetje lol trappen met elkaar. Dan ben je veel sterker natuurlijk, dan kun heel veel uithalen; je kan toch een beetje op elkaar terugvallen. Geintjes uithalen, een beetje lol trappen, een beetje nichterig doen, om mensen te provoceren, je
collega's. Er werken veel vrouwen bij VenD en die hebben het er over het algemeen veel makkelijker mee. In Amersfoort werkten er wel een stuk of 5 6 in zo'n vestiging. Veel verschillende types, ook echte nichten. Mensen trekken zich er daar minder van aan. Daar kan het allemaal, kennelijk, in zo'n winkel. Personeel onderling, er werd veel meer geaccepteerd. Mensen reageren er minder banaal op. Het heeft ook te maken met een bepaald opleidingsniveau, een bepaalde sociale klasse waarin mensen zitten. In sommige sociale klassen kan dat gewoon helemaal niet homo-zijn. Daar heb je in de industrie toch meer mee te maken. Daar werken toch vaak wat minder opgeleide mensen, al hoewel dat wel minder wordt. Toch werken daar over het algemeen wat meer werkvolk dat dom werk moet doen, niet dat ze minder zijn, maar ze reageren gewoon anders en daardoor wordt het toch iets moeilijker. Verhouding? Misschien zitten er wel even veel. Ik weet niet of er evenveel zitten. Ik denk dat homo's daar op een gegeven moment weglopen, als ze daar zitten. In principe kan het natuurlijk in iedere beroepsgroep voorkomen en door alle bevolkingsklassen heen, maar ik dnek dat je op een gegeven moment een zo'n veilig mogelijke omgeving voor jezelf te creeeren, dat je dat automatisch wel doet en dat er daardoor minder homo's zijn in een minder veilige omgeving; die zullen er wel zijn, maar wat minder waarschijnlijk, ook al weer minder zichtbaar. Omdat die jongens dat niet zo gauw laten blijken in een onveilige omgeving. Als je in een onveilige omgeving rondloopt dan kijk je uit wat je doet, dan doe je niet meer zo van alles, dus als je in zo'n fabriek rondloopt als homo en je merkt een heel vijandige omgeving, dan heb je niet de neiging om te zeggen van ik ben homo, dus zie je dat. Misschien zijn ze het wel, maar doen ze dat in hun vrije tijd, dan zijn ze daar open in. Hte hoeft niet, maar het kan. Ik denk dat jongens die in zo'n omgeving werken, op een gegeven moment proberen wat anders te vinden. Jij hebt de omgekkerde weg bewandeld? Ja, ik heb wel eens zo mijn twijfels gehad, zal ik dat wel doen, zo'n fabriek. Ik had wel het idee, als dat maar goed gaat. Maar ik had ook het idee; ze weten het, toe maar, ik zie wel. Ik wilde weg bij VenD en ik kon hier vooruitkomen. Bij VenD 9 jaar horloges verkocht. Lid vakbond? Nee, ben ik wel lid van geweest, van de Dienstenbond FNV. Wat heb ik aan een vakbond. Ik zie het ook niet zo zitten. Ik heb ook het idee dat een vakbond vaak meer een bond is voor de vakbond en neit voor de mensen, de werknemers. Ik voel me ook niet zo thuis in de sfeer van de vakbond; soms erg werkgever vijandig. Dienstenbond had homogroep, wist je daar wat van? Ja, geen lid geweest. Is er nooit van gekomen. Ik heb er nooit zo'n behoefte aan gehad om daar in een groep te gaan zitten. Vind je dat de vakbond wat doen aan de postie van homo's en lesbiennes? Ja, het is natuurlijk altijd goed als er aan gewerkt wordt, dus als ze wat kunnen doen, altijd goed in principe. Voor zover het nodig is. Het is nog niet zo dat de hele maatschappij het goed vindt dat er homo's zijn. Het is natuurlijk overal verschillend en het ligt eraan op welke plek van het land je zit, wat voor soort mensen je om je heen hebt, maar het is nog lang niet overal goed geaccepteerd hoor. Vakbond is een onderdeel van de maatschappij, en als zodanig kan zij een steentje bijdragen. Binnen bedrijven een bepaalde sfeer kweken, CAO's aanpassen, pensioenregelementen Toelichten? Bepaalde voorlichtingscampagnes binnen bedrijven. Binnen bepaalde bedrijfstakken, de industrie. Zoals je dat doet met seksuele intimidatie zo kun je ook iets doen waarin homosekualiteit een onderdeel is, ik denk niet da je dat als een apart ding moet behandelen, kan te maken hebben met seksuele intimidatie of met discriminatie, of begrip kweken voor bepaalde achterstandsgroepen. Dat kan je door bepaalde personen in het bedrijf laten brengen, bijv bij ons de veiligeheids en milieuadviseur, en wij hebben een arbocommissie, in bedrijfsbladen, posters ophangen, folders neerleggen.
Zouden bedrijven daaraan willen meewerken? Niet allemaal, maar veel bedrijven wel. Ik denk dat het vooral belangrijk is in niet al te grote bedrijven, wat kleinere bedrijven en bedrijven in de provincie, niet de grote steden, maar de wat kleinere plaatsen. Mijn ex-virend heeft een keer gesolliciteerd bij een bedrijf is Barneveld, een produktiebedrijf, en dat ging heel prima, tot ie zie dat ie homo was, en toen werd de pen neergelegd, en o, maar dat past niet binnen ons bedrijf, nee maar dat bestaat helemaal niet in Barneveld, dat hebben ze letterlijk gezegd. Nou in dat soort bedrijven in dat soort plaatsen daar moet natuurlijk een hoop gebeuren. Hoe kwam het tersprake dat ie homo was? Of ie gerouwd was, of een vriendin had werd gevraagd. Toen zie ie dat ie smanewoonde met mij. Einde verhaal. Daar zou een bond misschien nog iets aan kunnen doen. Waarom juist de middelgrote bedrijven? Ik denk dat bij grotere bedrijven misschien wat minder grote problemen zijn, maar misschein is dat helemaal niet zo. Bij grotere bedrijven zijn ze meer gewend. Meer mensen, meer verschillende mensen en dan worden er ook meer verschillen gezien en geaccepteerd. Kliene bedrijven komen er heel moeilijk in. Wat kan de bond nog meer doen? Geen idee. Vertrouwenspersoon? Dat is op zich wel een goede zaak, maar dat heeft misschien alleen nut als een bond ook contacten heeft met de directie van een bedrijf, in de vorm van de contactpersoon. Artikelen in bondsblad nut? Dat zal wel nut hebben, dnek ik. Heb jij ergens behoefte aan? Nee, niet echt nee. Niet wat ik zo kan bedenken. Kan bond wat doen aan de sfeer/cultuur? Bij nos denk ik niet, maar in principe kan de bond dat natuurlijk wel doen. Via kaderleden, die moet je eerst eens informeren voordat je verder gaat, en op die manier verder laten doorsijpelen in het bedrijf. Geboren? 5/8/1961 in Hattem, Vlakbij Zwolle, 11/12000 inwoners. Niet echt heel bekrompen, want er zitten veel forenzen. Gewoond tot 22/23. Eerst mavo, daarna detailhandelschool, MBO-opleiding. Toen heb ik drie jaar in Zwolle gewoond. Toen 6 jaar samengewoond in Ede, daarna ben ik hierheen gekomen. In Zwolle ben ik actief geweest in het COC, nu ben ik actief in De Kringen, vroeger ben ik actief geweest in de jongerenclub van het CDA, ook nog actief in de kerk, de syndicaal gereformeerde, ook zo opgevoed, maar uitgestapt. Wat bij COC gedaan? Van alles en nog wat; opvang, achter de bar, hulppenningmeester, van alles en nog wat. Abbonnement? Ja, op de gaykrant, een beetje informatie, een beetje bijblijven. Ik vind het eigenlijk een soort Telegraaf. Ik ben lid geweest van het COC, dat heb ik onlangs opgezegd; ik vind het zo'n rommelige club, en ik vind het vrij kostbaar allemaal. Als ik zie wat ik er voor heb. De XL,ik heb het ook geschreven van ik heb er niets aan, ik zie er niks in, heel af en toe een leuk artikeltje, het is veel te hoog dravend, te moeilijk; de gemiddelde homo heeft er niet zoveel aan. Heel veel geld blijft toch nog op landelijk niveau hangen, in afdelingen gaan ze te veel rollebollend over straat. Al die tijd dat ik het COC ken. Het enige wat ik nog goed vind is dat ze zo hier en daar nog praatgroepen organiseren, maar dat kan ik ook in De Kringen. Ik ben nu bezig met een jongen groep, en we beginnen binnenkort met een oudere-jongeren kring, en ik zit in het promotieteam van De Kringen, ik heb op de Homoexpo gestaan, en de distributie van de Keerkring. Dat bouw ik nog wel een beetje uit.
Roze zaterdag? Echt meelopen niet, ik was er wel, meer om te kijken, om feest te vieren dan uit protest of zo. Hte moet een manifestatie zijn, een feestje. Hij is ook in Amersfoort geweest, maar toen ben ik niet geweest, toen was ik nog doodsbang. Ik was er op mijn werk nog niet voor uitgekomen, dat heb ik pas gedaan toen ik ging samenwonen, toen durfde ik het pas, of toen was het van ik ga samnewonen, nu moet ik het wel vertellen, nu kom ik er niet meer onderuit, toen heb ik het wel verteld op mijn werk. Ik moest toen wel werken die dag. Leeftijd CO prive-omgeving? Op een gegeven moment toen ik nog thuis woonde de hele plaats wist dat ik homo was behalve mijn ouders. Mijn ouders heb ik het pas later verteld teon ik in Zwolle woonde, op een geven moment krijg je zo'n vreselijk dubbelleven dat ze toch wel merken dat er iets niet helemaal goed is. Toen heeft mijn vader het gevraagd.
Interview 18 Huissen Zie ook begeleidende brief. Je hebt gewerkt bij Philips Nijmegen? Daar werk ik nog. Op dit moment ben ik quality engineer, ik ben betrokken bij een afdeling die de kwaliteit van de produkten onderzoekt. Goede produkten die testen we op druk en temperatuurverschillen. Dit noemen we stressen, en dat behartigde ik. Nu heb ik een beetje meer mijn apaaratuur onder mijn beheer, in verband met mijn fysieke toestand, door een ongeluk werk ik niet volledig. Ik werk 80% in tijd en 80% in output. Dus in ben 64% goedgekeurd en ik zit voor 36% in de WAO. Mijn chef kon dit niet accepteren; die heeft gewoon gezegd van ik wil graag dat je 7 dagen per week ter beschikking bent. Er is dus iemand anders die mijn functie heeft overgenomen en ik ben dus de randverschijnselen gaan doen daarbij. Ik ben dus eigenlijk de assistent van mijn assistent geworden, een wat komische toestand. Leuk werk? Het werk op zich zelf is prima, maar de sfeer op de afdeling daar schort nogal wat aan. Ik merkte dus heel duidelijk dat toen ik daar weer kwam werken na mijn ongeluk, ik werkte op die afdeling toen pas 4 weken, dus ik was een groentje, en een beetje noodgedwongen door de reorganisatie van Centurion ben ik op die afdeling verzeild geraakt. Er zijn afspraken gemaakt, ik zou een cursus gaan doen, want ik kwam uit een hele andere richting, ik kwam hiervoor uit de financiele afdeling (16/17 jaar) en ik ben weer terug de techniek in gegaan. Na die 4 weken ben ik 7, 8 maanden uit de roulatie geweest, en niemand heeft die functie opgepakt, en toen ik halve dagen ging werken, liep ik daar tegen een flinke hoeveelheid achterstand werk aan, en ik wilde mij toch na het ongeluk en met Centurion toch weer zo snel mogelijk bewijzen. Ik heb daar heel veel taken op proberen te pakken, maar omdat daar nogal veel te doen was, lukte dat niet 1-2-3-direct, ik zal best wel fouten hebben gemaakt, er is niemand die mij ingewerkt heeft. Dus ik heb daar alles op mijn eigen houtje moeten uitzoeken. Van niemand medewerking gehad. Ik denk ook dat mensen war argwanend naar mij keken omdat ik in een vrij hoge functiegroep aangenomen was, vanuit mijn vorige functie. Ik dnek dat ik misschien wel bedreigend zou zijn voor andere mensen, omdat ik vanuit een hogere functie kwam, of jaloezie dat ik dus een hogere functie had dan anderen. Dat zijn allemaal vooronderstellingen, maar er zijn meer mensen op vreemde wijze de laatste 5 6 jaar van de afdeling gedirigeerd, omdat er gewoon een hele vreemde sfeer op de afdeling zit. Wat voor sfeer? Die sfeer is nogal heel duidelijk prestige gericht. Mijn baas verwacht van iedereen dat ie 7 dagen per week ter beschikking is, dat straalt wel over op de werknemers, waardoor er echt een ellebogenstructuur op de afdeling is. Hoe merk je dat? Er is erg argwanend naar mij gekeken. Ik heb best wel wat foutjes gemaakt, ik zal de laatste zijn om te zeggen dat dat niet gebeurd is. Maar ook andermans fouten worden mij aangerekend! En er werd veel over mij gekletst als ik er niet was (halve dagen, niet volledig), bovendien heb ik een Italiaanse collega die lettelijk zegt van 'ik heb niks tegen Joop, maar wel tegen de stoel waar ie op zit'. Dus dat is een schitterende dekmantel om mij niet te accepteren. Hij wilde mij niet als baas erkennen. Ik denk mede dat door zijn geklets op de afdeling, want het is een Italiaan, die dus heel veel klets, en geen flikker doet, en die loopt dus heel veel te kletsen, en het werd mij duidleijk dat waar hij het meeste kwam, dat daar het meest argwanend naar mij gekeken werd. Dat zijn voor mij dus heel duidleijk tekenen van (!) hoe de vork aan de steel zit. Sfeer vergelijken fin-nu? Ik kijk ook even naar mijn functie die daar dus duidelijk heel anders was, maar de sfeer op de afdeling was daar meer van we moeten samen iets doen, en ik had er met ontzettend veel mensen te maken, voorla hogergeschoolde mensen, waarbij we dan iedere keer met een project begonnen en daar stond iedereen dan achter, en dat was dan een kwestie van we pakken iets op, we gaan iets doen, en we zien daar iets voor mekaar te krijgen. Heel kenmerkend voor beide afdelingen; waar ik werkte had niemand belangstelling voor voetballen en nu wordt de hele dag niet anders dan
geouwehoerd dan over voetballen. Dat is een typische karaktertrek. Waar werd dan op de vorige afdeling over gepraat? Veel meer persoonlijk gericht. Dat was heel duidelijk. Belevenissen, wat er in het weekend gebeurt was, er was veel meer persoonlijke belangstelling. Ik ben zelf niet zo eentje om daar mee te praten, ook al van wege mijn homoseksualiteit, want mijn ex-chef heeft me zelf eens verweten dat ik nooit over mijn prive-leven praatte, in die tijd dat ik nog met een vriend samenwoonde. In een zogenaamd beoordelingsgesprek kreeg ik dat te horen dat dat een negatief punt was van mij, dat ik niet mover mijn priveleven praatte. Dat was in het begin van de jaren 70 en dat werd mij echt kwalijk genomen. Toen heb ik het verteld, dat ik met een vriend samenwoonde, en toen gebeurde er iets heel raars, dat kan ik niet zeggen. Dat gesprek daar kwam ie nog wel op terug, want het was een beoordelingsgesprek. Ik was dus helemaal kapot van dat gesprek, omdat hij mijn prive of mijn gedrag dan negatief beoordeelde, mijn kwaliteit was goed, mijn output was voldoende, maar (!), want daar kwam het achteraan, toen deugde van mij helemaal niks he, maar omdat ik wat afstand nam van de toenmalige collega's, dat werd me toch wel verweten. Toen vertelde je dat je homoseksueel was. wat vertelde je chef toen precies? Ja, nou ja, toen werd dat gesprek afgekapt, dat was op vrijdagmiddag, tegen einde werktijd, dat was een negatief gesprek, er werd verder niet veel meer gezegd, alleen dat ie er nog wel op terug zou komen en adt is nou inmiddels 23 jaar geleden, en hij moet er nog op terugkomen. Hij zie wel dat ik het gesprek moest vergeten. Had je er zelf op terug willen komen? Dat kan ik zo niet zeggen. Ik was zo confuus van die opmerking op dat moment. Natuurlijk had ik wel verwacht da hij er op terug zou komen. Heeft hij nog iets specifieks gezegd over je homoseksualiteit? Nee Financieel m/v? Ik zat op een technische afdleing maar ik deed financieel werk. Er werkten 500 mensen, waarvan 4 vrouwen. En twee van die vrouwen zaten meestal bij mij als ze vrije tijd hadden; dat was wel een grappig gebeuren. Wat deden die vrouwen voor werk? 1 was een inleenkracht en de ander was een JWG-er, en die assisteerden ons; geen technisch werk. Jouw werk m/v? Dat deden we met zijn vijven, 5 mannen. Dat was geen hecht clubje, een wel, daar heb ik nog steeds contact mee. De ander wat minder, al hoewel hij wel van mijn homoseksualiteit wist, die was nogal streberig, en dat lag mijn collega en mij niet zo. Met wie praatte je over persoonlijke dingen? Wij zaten niet bij elkaar. Ik zat vaak in een groepje van 5 6 bij logistiek. Ik had heel veel met groepsleiders in de organisatie te maken, daardoor zat ik maar de helft van de tijd op mijn werkplek. Waar je nue werkt? 25 man, en daar zit ene dame bij. Die doet precies hetzelfde werk, dus in dat kader is die totaal geintegreerd. Philips Nijmegen? Ongeveer 3000. Allochtonen? Vooral in de produktiesectoren. Nijmegen is een heel apart bedrijf, we hadden 3000 mensen, waarvan er 1000 in de produktie werkten en 2000 in aanverwante, in ontwikkeling, ed. Dat van de produktie 10, 15% allochtoon zal zijn. Waar ik vroeger werkte, bij die 500 mensen, bijna geen, niet noemenswaardig, nu geen, wel allochtoon.
Hierarchisch bedrijf? Ja, sterk hierarchisch. Bij Centurion zou de organisatie platter worden, maar daar is helemaal niets aan gebeurd, nee dat is een van de dingen die ik de vakbeweging zou willen verwijten. Ik heb een chef, ik heb een baas, dan heb ik nog een baas, en nog een soort baas, en dan kwam ik en dan kwam die Italiaan. En die chef is weer een onderdeel van de fabriek, dus daar zit toch weer een grotere baas boven, en daar boven zit dan weer de directeur van Nijmegen. waarom geen promotie? Ik denk vanwege mijn homoseksueel zijn, maar men heeft mij altijd voorgehouden dat mijn twee naaste collega's die exact hetzelfde werk deden, die waren werktuigbouwkundig en ik was elektronisch, en dan werd het zo gespeeld dat elektronisch de zaken niet zo moeilijk lagen als werktuigbouwkundig. En dat heb ik de heel tijd aangevochten, want door de snelle vernaderingen in de elektrotechniek de elektronicakant zeker zoveel haken en ogen kent, als de werktuigbouwkundige kant. Ik bracht alleen net zoveel offertes uit als mijn collega's samen, dus in hoeveelheid werk deed ik zeker zoveel. Dat verhaal dat het niet zoveel waard zou zijn, is voor mij nog steeds een vreemd teken, en gezien de opstelling van mijn chef naar mij toe, maar ook naar de dames op mijn afdeling, die op een gegeven moment zelfs tegen een collega van mij vertelde dat ie het gezond ('ja, dan ben je nou gezond') vond dat die collega naar de dames keek, een uitlating van mijn chef, waar ik dan bij zit. Kijk dat je dat nou stiekum doet, dan is het zijn zaak, maar als ik er bij zit, vind ik dat tactisch onbeschoft. Dat zijn voor mij een van de kentekenen van hoe ie over mij dacht. Heeft ie dat ooit gezegd? Nee, niks in die enkele richting, hij zal wel uitkijken, want hij wist dat ie aan mij een hele goede werknemer had, omdat ik een ontzettende hoge output had in dat werk. Toen ik constateerde hoe die verhouding lag, dat hij niks voor mij wilde doen voor de promotie, terwijl hij mij oorspronkelijk verweten had dat ik geen promotiedrang had, toen ben ik toch alleen al om dat gegeven, want afgewezen worden is een klotegevoel, toen ben ik gaan solliciteren in Nijmegen en overal waar ik solliciteerde kreeeg ik gewoon nee op het rekest, en dat was vooral in de tijd van de 80er jaren, toen alle afdelingen nogal uitbreidden en overal personeel nodig, en overal waar ik kwam waren de mensen die me dan zouden willen hebben, waren dan enthousiast, en dan twee dagen anderhand moet ik hoeren van ja jammer het gaat niet door. Waarom ging het niet door? Ja, ik hoorde dan weleens wat verhaaltjes. Een kan ik me nog heel goed herinneren, dat was zelfs van een mane, waar ik prive heel goed mee overweg kon, die hield mij op een gegeven moment voor van die afdeling gaat naar de ploegendienst en hij vond mij toch te oud voor de ploegendienst, maar op die afdeling de mensen die dat werk doen, die draaien nog steeds geen ploegendienst. Voor mij is dat puur een smoesje. Afwijzing relatie met homoseksualiteit? Nee. Ze kwamen natuurlijk bij mijn chef te rade, mat wat vind je van Joop, hoe is Joop. En hij wilde, en daar ben ik dan ook een beetje van overtuigd, mij niet kwijt, vanwege mijn output. Cultuur/sfeer huidige werk? De sfeer is ellebogenachtig, elkaar de loef afsteken, en vooral mekaar proberen... een heel erg controlerende afdeling. Als ik iets doe, kijkt een collega het ook nog een keer na. Helemaal geen eigen verantwoordelijkheid. Iedereen en alles bemoeit zich met elkaar. Keek je chef zelf ook naar vrouwen? Nee, ik dnek niet dat hij sterk naar vrouwen keek, want ik denk dat daar mijn sterke vermoedens liggen, adt hijzelf homofiele neigingen zal hebben gehad. Waarom denk je dat? Omdat ik dat wel herken bij mezelf. In de tijd dat ik mijn homofiel zijn nog niet had geaccepteerd, of me echt niet bewust was zelf, toen werkte ik nog op de bouw, tussen bouwvakkers en ik heb daar net zo ijverig, nou gescholden heb ik niet, maar toch wel wat minderwaardig ovder homofielen gedaan. Ik vind het al niet normaal dat iemand die 55/60 jaar, nog steeds bij de padvinders is als hopman, dan begint er bij mij toch even wat te kriebelen. Tenminste
iemand met gedrag als dat hij had. Hij had een erg dominerende vrouw, en dat is ook al tekenend, in mijn visie. Ik heb toch nogal wat contact gehad met getrouwde homo's de laatste tijd en die hebben toch allemaal een wat dominerende vrouw getrouwd gehad. En dat zag ik bij hem precies hetzelfde gebeuren. Sfeer tov vrouwen? Dat kwam uberhaupt niet im frage omdat daar maar een paar vrouwen werkten. Ik denk op de afdeling waar ik nu zit, wordt wel wat spottend en schertsend naar vrouwen toegedaan, maar zeer zeker niet... Ik denk dat het gewoon een mannencultuur is, dus niet meer of minder dan in een cafe zal gebeuren. Naaktfoto's? Nee. Beleid tegen seksuele intimidatie? Dat weet ik niet. Ik geloof het niet. Betrokken bij OR? Nee, ik lees weleens de verslagen. De zaken die niet concreet zijn worden naar de OR geschoven. Emancipatiecie? Nee, dat zal ook wel niet zijn, want Nijmegen was wat dat betreft echt een mannenbedrijf. Homoseksualiteit. Al eerder verteld tegen anderen dan je chef? Ja, bij de aanname (1970), bij de medische keuring heb ik het verteld. Ik was in mijn CO-tijd heb ik een tijdje bij een psychiater gelopen en dat had ik dus ingevuld. En toen vroegen ze 'waarom dan'. Een collega die op de zelfde dag op sollicitatie was, die kon wel een maand eerder beginnen dan ik. Ik vermoed dat ze er overleg over gehad hebben. Reactie? Nee, zeer zeker niet schouderophalend gedaan. Het was de bedrijfsarts en hij hoorde het aan, het zij zo. Tegen collega's verteld? Nee, want 2 of 3 jaar daarna kwam dus het verwijt van mijn chef, dus ik heb dat niet verteld. Er is ook nooit over gesproen en ik denk dat ik tegen mijn naaste collega heb gezegd dat ik iemand op kamer had, of zo, terwijl ook collega's bij mij op verjaardag kwamen, er waren er een stuk of 2 3 met zie ik bevriend was en die kwamen ook op de verjaardag van mijn vriend. Die wisten dus wel dat het je vriend was? Ze wisten het wel ja. Ik heb ze het neit verteld. Nooit gevraagd. Is adt niet vreemd? Ik vind het zelf neit vreemd. Als ik een echtpaar zie die gaan trouwen of verloven, dan vraag ik ook niet van he zijn jullie heterofiel? Dat vraag ik ook niet. Dat is nou eventjes mijn persoonlijke stelling geworden, hoor. Dat hoef je toch niet te vragen, als je iemand veel met een vriend om ziet gaan, dan zie je toch dat dat iets moet zijn. Als dat in een gesprek te pas komt, dan is dat wat anders natuurlijk, maar ik vind niet dat ik dat vertellen kan. Een goede verstaander, heeft maar een half woor dnodig. Zo dnek ik er nu over, terwijl ik het toen niet verteld heb, gewoon uit verstoppertje spelen, dat is een ander verhaal. Waarom? Omdat ik het toch te bedreigend vond. Ik dnk dat het er bij mij ook mee te maken had dat ik in een mannenmaatschappij zat, en met heel veel mensen contact had. Ik dnek dat ik het in een klein groepje al wel anders had gevonden, dan in een heel grote massa. Kijk, in deze afdeling heb ik daar wel over gepraat, omdat het een wat kleinere afdeling is. Het is wel iets simpeler, en de tijd is natuurlijk wat dat betreft ook wel..., 25 jaar verder.
Na gesprek met chef, aan anderen verteld? Nee, ik dnek het niet. Ze zouden het kunnen vermoeden, weten natuurlijk heel goed. Zoals ik nou vertel over het werk zo heb ik het ook thuis laten doorsudderen, terwijl mijn moeder wle met mijn vriend knuffelde en niet met mij. Ze accepteerden het wel, maar ik heb het nooit specifiek aangekaart. Hebben zij nooit iets gevraagd? Toen mijn relatie een jaar of 3 4 uit was, toen vroeg mijn zus van 'Piet, hoor je daar nog wel eens wat van', en 'is ie inmiddels al getrouwd?', ja toen zakte me de broek van de billen af, ja. Zulke mensen hoef je het dus ook niet te vertellen. Ik heb het eens aan mijn jongste zus verteld, en de eerste reactie van haar man daarna was van 'en hoe doen jullie het dan?' Dus dat was voor mij ook een teken van nou laat maar. Terug naar het werk. Werd het op eengegeven moment bekend? Dat weet ik niet, ik ben er nooit op aangesproken, dus ik kan het in die zin niet checken. Om dat ik het zelf niet vertedl heb, waarom zou ik dan gaan raden van wat weet men van mij. Nu heb je het wel verteld? Ik heb wel wat verteld, aan mijn nieuwe collega, een jongere knaap. Ik heb niet verteld dat ik homofiel was. Toen heb ik verteld dat ik naar een weekend van de kringen ging en dat was het. En wat is dan de kringen. Dat heb ik toen uitgelegd en we hebben toen even over het cafe zitten praten, maar ook niet diepgaand. Hij reageerde daar heel normaal op. Hij is 24, 25 jaar, net van de MTS af, en dan gaat dat toch wat gemakkelijker, vind ik. Ook met anderen over gehad? Nee, of misschien met eentje. Hoe denken collega's over homoseksualiteit? Ik weet het niet omdat ik er niet met die mensen over praat. Ik vind altijd nog een schitterend voorval, met die Italiaan, want ik weet zeker dat mijn andere collega het er met hem over gehad heeft. Maar hoe mensen naar homoseksualiteit kijken. Die Italiaan was reuze trots dat zijn dochter, 15 16 jaar gekozen werd tot Miss Vakantiekamp, waar ze in Italie zaten. Nou, ik neem aan dat ze dat niet gedaan heeft met een lange geweven onderbroek aan, maar toch wel met minimale kleding. Hij was er zo trots op dat zijn dochter tot mooiste werd gekozen. Maar in de sauna in Nijmegen daar kwam ie niet meer, daar was ie een keer geweest met zijn zoon en daar liepen flikkers rond en die hadden naar zijn zoon gekeken (lachen). Dat heb ik hem ook verteld. Maar hij vond het niet normaal. Hoe denken anderen? Ik dnek dat mensen die het harste met de elelbogen douwen, dat die het ook het minste zullen accepteren, maar er zijn ook wel gasten bij die het zeer zeker accepteren. En je chef? Mijn nieuwe baas die accpeteert het ook zeer zeker, omdat ie mij ook volledig heeft moeten accepteren, die heeft zich sterk gemaakt voor mij, van wege mijn lichamelijke handicaps, die heeft voor mij een functie gecreerd. Dus die heeft wel wat voor mij gedaan. Hij weet dat zeer zeker, en ik heb geen indruk dat hij het niet accepteert, maar wat ik wel heel sterk constateer is dat hij met mijn opvolger veel meer contact zoekt dan met mij. Word je weleens gepest met je homoseksualiteit? Nee, tenminste niet direct, alleen dat er achter mijn rug om over geluld wordt, want dat heeft mijn vorige baas, die heeft dat bevestigd. Ik heb hem dat gevraagd, of er over mijn homoseksualiteit gekletst ewrd en daar heeft hij ja op geantwoord. Nu ik het zeker weet, kan ik daar op reageren. Het rolt gewoon anders. Mijn opvolgeer doet zijn werk niet zo goed, en mensen beginnen nou wel in de gaten te krijgen hoe het nou werkelijk zit. Ik denk dat dat een rol meespeelt. Wordt er wel eens over homoseksualiteit in het algemeen gesproken? Ja, heel weinig. De vorige afdeling kan ik mij niet herinneren dat er ooit over gesproken is. Op deze afdeling heb ik bij een
verjaardagspartij, even bij mekaar op de kamer taart eten, toen werd er op een gegeven moment ook wat verteld, en toen was het juist de collega die het meest over mij lult. Die zei toen van 'nou dat zijn dan twee flikkers en die wonen samen, nou en, en wat heeft dat er mee te maken, ze doen toch niemand kwaad, laat ze toch." Dat kan het begin zijn dat die verhouding iets begint te verbeteren met die knaap , maar dat er over gesproken wordt is minimaal. Je zit allemaal tussen techneuten in die maar 1 hobby hebben. Specifiek voor techneuten? Ja, ik ga me zelf ook maar na, veel hebben. Als ik naar een weekend van de kringen ga zit ik 9 van de 10 keer tussen onderwijzers en verplegend personeel. En dat is een sfee waar ik me dan ook niet helemaal thuisvoel, maar dat is een ander verhaal, en daar is toch een wat andere sfeer dan tussen techneuten. Technueten zijn wat minder fijngevoelig, we gaan wat abstracter met onze gevoelens om. Techneuten en bouwvakkers, dat is toch anders dan de verpleging. Mogelijkheid om te praten over je manier van leven? Nou, eigenlijk weinig. Het enigste wat kan is bij de maatschappelijk werkster, en daar heb ik mijn hart nog wel eens gelucht en bij mijn huidige personeelschef. Ik heb hem vertld dat er over mij gekletst werd op de afdeling en dat dat mijn functioneren sterk negatief beinvloedt, en hij schrok daar duidelijk van en hij zou, als er wat zou voorvallen, maatregelen nemen. Als je vraagt 'hoe het bedrijf om gaat met homoseksualiteit?' dan moet ik zeggen goed, ik heb toevallig in mijn vorige functie een slechte baas en een slechte chef gehad, die onder een hoedje speelden om mij klein te krijgen. Ze accepteren het dan wel, maar er achter staan. Alleen van deze laatste personeelschef daar stond ik echt van te kijken. Kun je je uiten, arm om iemand heen slaan? Nee, nee, nee. Daar hoef ik niet aan te denken. Ik ben zelf nogal erg knuffelig, of lijfelijk ingesteld, en mijn oude baas heb ik nog wel eens zo tegen de arm aangedouwd en een keertje had ik mijn hand uit gestoken om hem bij de knieen te pakken voor een geintje, en daar reahgeerde ie zelfs nogal aggressief op; daar kon ie nite tegen. dat is zijn karakter, ik dnek niet dat dat met mijn homoseksualiteit te maken heeft. Gevoel je te moten aanpassen op het bedrijf? In dat informele stuk zeer zeker. Tenminste op deze positie. In de vorige wwel; ik voelde me soms ook wel emotioneel betrokken. Bedrijfsuitjes? Nee, maar wel een feestje binnenkort. Ik had me er al met tegenzin op ingeschreven, ik dnek dat moet ik toch wel doen, want als ik me helemaal afzonder, dan hoor ik er ook niet meer bij. Op de vorige afdeling ging ik, alleen, naar dat soort avonden toe. Ik denk dat ik op de financiele afdeling zat ook niet mogelijk was, dat was nogal een huisje-boompje-beestjeafdeling. PP? Ik heb niet het idee dat er wat instaat, maar dat is dan meer van wat ik uit de politiek weet, maar niet uit de CAO. BV? Nooit opgenomen. Jawel ik werkte toen nog op de werkplaats bij Philips, ik heb toen wel, toen ging zijn zus trouwen vrij gekregen, een bijzonder verlof heet dat dan, geen snipperdag of zo. In dit geval ging een schoonzus van mij trouwen, ik heb met mijn baas overlegd, en die heeft dat weer verder geregeld. Wel grappig is, ik heb toen wel sterk de motivatie gebruikt dat dit wel een van de weinige keren is dat ik gebruik kan maken van die vrije dagen. Die wist ook van mijn homoseksualiteit. Antidiscriminatiebeleid gevoerd? Niet dat ik weet. Ken je nog andere homo's bij Philips? Ja, nu nog drie mannen. Er is eentje die bij Centurion ook de wacht aan is gezegd. Het is wel heel toevallig twee van de vier. Ik heb door erg te vechten voor mijn positie daar kunnen blijven.
Denk je dat er meer zijn? Ik dnek als je gaat tellen, procentueel gezien, dat er wel meer zijn. Ga je regelmatig met die homo's om? Met eentje wel ja. Hij is minder gaan werken. Hij is administratuer, en die ander zit in de uitvoering ziekenkas, aanwezigheidsregistratie. Vind je het keuk dat er nog meer homo's werken? Nee, maar wel dta ik toevallig met hem heel geod kan praten goed mee over weg kan, denk ik dat ik dat fijn vind, maar met die ander heb ik dat helemaal niet (kennen via kroeg). Verhouding homo's? Ik denk duidelijk minder. Over het algemeen bij Philips techneuten en dat zie je in de homowereld toch een stuk minder gebeuren. Dat heeft niets met Philips te maken, het is gewoon dat homo's wat minder snel technische beroepen kiezen dan doorsnee. Vragen over bond. Je was actief kaderlid? Nou, ik bezocht wel eens vergadering en ik verspreidde op mijn afdeling materiaal van de blg. Vooral in en rond Centurion, ik ben altijd trots dat ik het enige FNVlid ben adt alle vergaderingen in de tijd van Centurion bezocht heb, zelfs de OR-leden lieten het afweten. Waarom lid van de industriebond? Erfstuk van mijn vader. Ondersteuning bij industriebond gevraagd? Na de hele toestand bij Centurion heb ik ook steun gezocht bij de IB, en daar ben ik nog steeds erg over teleurgesteld. Waarom moest ik eruit met Centurion? Dan vooral toegespitst op mijn vermoeden, van wege mijn homoseksualiteit. Dat heb ik ook in een gesprek met de IB op twee plaatsen kenbaar gemaakt; bij een bedrijfscontactpersoon, die heeft het ook niet opgepakt, en die heeft toen gezegd van daar moet je maar eens met de rechtskundige dienst in Rhenen over gaan praten. Daar ben ik twee keer naar toegetuft. Twee keer een gesprek gehad, en zelfs nog aangekaard van als jullie er heelmaal niks van weten hoe dat werkt, gaat dan eens te rade bij de Horecabond, waar bekend is dat er meer homo's rondhuppelen dan in de IB, misschien hebben die wat meer ervaringen, en toen werd het stil, en toen heb ik niks meer gehoord. Wat zeiden ze precies? We zullen het eens nakijken, we zullen het daar eens nakijken. Ze wisten er ook gewoon niks van. Het enigste wat ze zei van is, je kunt op dit moment niks want je hebt nog geen echt ontslag (wel: per 1 januari houdt je baan op) gehad, het gaat klote bij Philips, als je het aan gaat vechten, krijg je gegarandeerd ontslag, ik denk dat dat voor een handgreep was om er dus maar niet zoveel aandacht aan te besteden en ik zat dus ook met handen en voeten gebonden en ik kon ook niks doen. Ik had het wel prettig gevonden dat ze wat informatie boven water had getoverd. Wat had je verwacht? Gehoopt dat het feit gesignaleerd was en aangetekend was. Het is gewoon een gesprek geweest en verders hield het op. Ik heb daar ook nog eens met de iB te maken gehad een keer een briefje gehad van 'we nemen aan dat uw zaak gesloten is.' Dus stilzwijgend is dat de prullenbak ingegaan. Ik had gehoopt dat er aandacht voor was geweest. Wat had je ervan verwacht? Eigenlijk niks, geen resultaat voor mij, maar wel zoiets voor mezelf, van is het niet voor mij, dan wel voor een volgende keer, of voor een andere. Wat hadden ze moeten doen? In ieder geval aandacht aan mijn zaak geven en hem misschien nog eens na kunnen trekken; heeft het ermee te maken. Gewoon iets doen. Ze had minstens eens kunnen corresponderen met het bedrijf; 'we hebben het vermoeden', en of ze dat kunnen bevestigen te ja of te nee. Dat er op een andere manier, van een organisatie waar ik steun van mag verwachten, als ik er zelf niet doorkom en daar geen antwoord op krijg, dat ik toch van een organisatie als de IB, daar wel antwoord op mijn vragen had gekregen, al was dat negatief geweest, dan haddn ze in ieder geval iets
gedaan, en dan was het in ieder geval ook bij Philips in de annalen gekomen, en dan was het ook bij de OR nog eens een keertje.. Uiteindelijk andere baan? Ja, maar daar was ik ook al snel het haasje, omdat bleek dat mijn oude baas, op de afdeling waar ik toen kwam, ook nog wat in de melk te brokkelen had, en was ik daar na een week of 6 ook niet meer nodig. Toen weer gevochten en weer een plek gevonden. Het was wel een onderbetaalde baan. Daarna op deze baan gesolliciteerd. Maar omdat ik toen zelf overal voor gevochten heb, en niet eentje van de IB heeft een keer met mij ergens gepraat of wat gedaan, dus daar ben ik zelf toch wel een beetje pissig over. Stel als zij een brief had gestuurd naar Philips, was jij dan nog aan de bak gekomen? Dat weet ik niet. Homoseksualiteit bij gesprek met vrouwelijke personeelschef bewust niet verteld. waarom niet? Omdat ik veel te bang was, dat dat dan de enige rol zou spelen, om die functie te krijgen, te ja dan te nee, en dat kon ik mij op dat moment niet veroorloven. Ik ahd op dat moment te veel te verliezen. Kan en moet de bond wat doen aan de positie van homo's en lesbo's in de industrie? Ja, daar ben ik ook nog een beetje pissig ove gemaakt, dat de IB zich bij Centurion heel sterk gemaakt, en er zich zelfs voor op de barricaden gezte, dat de vrouwen, of het nu dubbelverdieners waren of getrouwde vrouwen, geen ontslag zouden krijgen bij Centurion. Dat is een uitzonderingsgroep, en zo zijn de homofielen ook een uitzonderingsgroep, zouden kunnen zijn, en dan getrouwde of samenwonende (vrouwen) dan nog een minder kwetsbare groep, en daar hebben ze zich wel sterk voor gemaakt, dan vind ik dat ze zich voor homofielen ook sterk moeten maken, en allochtonen doen ze het ook, maar homofielen die zijn bij de IB gewoon in het vat gevallen. Waarom zou dat zo zijn? Bij de vrouwenis het natuurlijk een beetje propagandamiddel, dat spreekt iedereen wel aan. Al degene die een dubbele functie hebben en al die vrouwen, en allochtonen is ook al wat meer geaccepteerd, in de publiciteit. Hebben homo's en lesbiennes een achtergestelde positie in de industrie? Het zou kunnen, ik ga mezelf dan maar na. Als het mij overkomt, waarom zou het dan een ander niet gebeuren. Hoe weet je dat van homo's dat ze ergens zijn ondervertegenwoordigd of niet doorstromen; daar hebben ze geen gegevens over. Over vrouwen wel? Van dat soort gegevens had ik dus graag gezien dat ze iets van mij opgepikt hadden. Ik denk ook dat het heel moeilijk is, net zoals ik in mijn geval niet duidelijk kan maken of het een rol gespeeld heeft, ik kan het niet bewijzen en bovendien ik zie het ook om mij heen gebeuren dat vrouwen, en de IB heeft daar heel veel aandacht aan besteed, dat als het er ook maar naar rook dat ze een functie niet krgen omdat ze zwanger waren, dan werd daar heel veel aandacht aan gegeven. En bij homo's wordt er, kijk in mijn geval, geen aandacht aan besteed. Dat valt ze niet op. Ze moeten er naar luisteren. Verder? Wat publiceren. Er wat meer aandacht aan geven, ik dnek dat dat best wel belangrijk is. Op dezelfde manier als men een jaar of 10 15 geleden begonnen is aan de positie van gehuwde vrouwen en allochtonen in de industrie. Dat kan volgens mij op dezelfde manier. Voorbeelden, of gevallen die te voorschijn komen, die als voorbeeld stellen, en daar ook wat aan te doen. In mijn geval is dat precies hetzelfde. Niet dat er altijd wat aan te doen is, ten positieve. Nog andere dingen? Op districtsvergaderingen zou het ook wel eens een keertje benoemd kunnen worden, en daarbij zat ik ook te dneken moet dat ook op blg-vergadering behandeld worden, maar dan haalt men gelijk de schouders op. In afdelingsvergaderingen kan dat best eens behandeld worden, bijvoorbeeld door een voorlichtingsgroep van het COC. Hom/les groep op de IB, zou je daar lid van worden? Als ik erin zou gaan, zou ik in ieder geval
voorlichting gaan geven, en dat hoeft dan niet dramatisch te zijn, maar dat er gewoon homfielen in hte bedrijf werken, en overal kunnen werken. En dat voor ons het werk niet anders is, dan voor een heterofiel, en dan eventueel aandacht geven aan discriminerende gevallen. En ik denk zelfs dat in de CAO het woord genoemd mag worden, in dat het CAO geldt voor getrouwde vrouwen en allochtonen een aparte positie. En ook op de bedrijven met seksuele intimidatie, daar zou je ook aandacht, daar kunnen ook homofielen bij betrokken zijn. Hoe? Ik heb op de afdeling zat vrouwen gehad die dan een beetje bij mij kwamen uithuilen, dat was dan geen seksuele intimidatie, maar toch wel vervelende opmerkingen van je bent maar een vrouw, en zo gaat het nou bij vrouwen, en dat soort zaken. En ik denk dat wij daar dan meer oog voor hebben dan de doorsnee-heterofiel, omdat we gewoon deelgenoot zijn of kunnen zijn van hetzelfde gebeuren, dus gewoon deelgenoot van die vrouwen zijn, dat kan al voldoende werken. Dingen die vervelend zijn, negatieve verhalen, worden niet gelezen, maar een verhaaltje waaruit blijkt dat je deelgenoot bent van vrouwen, zou heel positief kunnen werken. Al zijn het maar de vrouwen die je in eerste instantie wint. CO? 25/26, alleen uitgezocht, met wat psychiatrische hulp. Voor het eerst verteld aan de stiefmoeder van mijn ex-verloofde. Ik was eerst nog verloofd, maar plotsklaps werd ik verliefd op een jongen. Verloving verbroken, zij kon dat niet accepteren, stiefmoeder bemiddelaar, en toen verteld. Uit? Nu minimaal, vorige week voor het eerst sinds drie jaar in Amsterdam uitgeweest. In de regio ga ik weinig meer uit. Wel de weekeinde van de Kringen. Cafe minimaal, ik moet op tijd naar bed. Ik ben kringleider. Ik ben wel meegeweest met mijn man-zijn. Roze zaterdag? wel een keer gedaan, 4 jaar geleden. Lid COC? Nee. In de tijd dat ik daar lid van wilde worden, vond ik ze te progressief. Ik vond dat ik meer aan integratie deed door met mijn vriend naar familie en vrienden te gaan. Toen was partnerlidmaatschap ook niet mogelijk. Abonnement? Gay-Krant. geboren? 29/8/41. Samengewoond? Ja, met een vriend. Gelovig opgevoed? Ja, katholiek. Jongste kind. Toen ik vond dta ik het mijn ouders moest vertellen, zei mijn huisarts dat het hun dood kon zijn. een lachertje, maar ik heb het niet gedaan. Waar opgegroeid? In Gendt, lts gedaan en toen voor de leeuwen en de elektrotechniek via de VEV 's avonds. Verder? Partnerpensioen is natuurlijk hartsikke mooi als je een relatie blijft houden tot aan je pensioen, maar door toch de wat minder lange relaties die homo's over het algemeen hebben, is dat natuurlijk ook veel moeilijker, om daar een stevif partnerpensioen aan te bouwen, dus op een of andere manier moeten daar wel mogelijkheden komen, als de AOW strak nog verder afgebouwd gaat worden, dat er toch wel iets goeds tegenover staat. In ieder geval niet zoals het nu is, dat gehuwden een dubbele AOW krijgen en alleenstaanden 70%. Ik kijk maar naar mezelf; ik betaal meer belasting dus ik hou minder netto over, maar het grootste deel van mijn kosten iedere maand die zijn net zo groot als voor een gezin; mijn huis, stoken, mijn auto. In die zin mag de IB ook best meer voor alleenstaanden opkomen, in het leven, maar ook in de AOW.
Interview 19 Rotterdam Wat voor werk doe je? Ik ben medewerker op een logistieke afdeling (Bols in Zoetermeer) en dat houdt eigenlijk in de heel goederenstroombeweging van grondstoffen voor gedestilleerde dranken, want daar handelen wij natuurlijk in, tot dopjes, etiketjes, tot en met gereed produkt, gebotteld en wel. Onze afdeling is verdeeld in een stukje produktieplanning, een afdeling die echt het maken en het bottelen plant, en de materiaalvoorzienig en dat stukje doe ik. Puur logistiek dus en dan de materiaalbehoeftevoorziening. Hoeveel mensen op je afdeling? Wij zitten op een afdeling met dire mensen en dan is er nog een logistieke afdeling totaal en daar zitten nog eens 6 medewerkers. Altijd hetzelfde werk gedaan? Van de dertig jaar werk ik er nu 15 in deze richting. Ik was begonnen in de winkel, het bedrijf was van Coebergh toen, en ik ben van winkelbediende tot filiaalbeheerder doorgegaan en onder tussen was het bedrijf overgenomen door Heineken, en die zag niet zo veel in de detailhandel, en toen kon ik het filiaal overnemen, maar ik wilde liever bij de moeder blijven en toen ben ik terecht gekomen op een commerciele afdeling; verkoop binnendienst zou je kunnen zeggen. De schakel tussen vertegenwoordigers, klanten en het binnengebeuren. Dat heb ik drie jaar gedaan, ondertussen kwam de nieuwbouw Zoetermeer, wij zaten toen in Schiedam, en toen ben ik op een logistieke afdeling van Heineken terecht gekomen om die op te zetten op de nieuwe vestiging. Daar in Zoetermeer ben ik begonnen met voorraadbeheer, en dat is doorgegroeid naar een echte logistieke afdeling. Ik ben in feite alleen begonnen. Geef je daar leiding? Ik fungeer daar, door mijn jarenlange ervaring, om bepaalde nieuwigheden op poten te zetten, en zo niet dat doe ik gewoon dat stukje materiaalbeheer. Is er een chef? Ja, het hoofd van de afdeling Logistiek en die valt direct onder de produktiedirecteur, en die valt onder de algemeen directeur. Aantal? In totaal nu zo'n 375 mensen, alles inclusief, verkoop buitengeneuren, handel in wijnen en import gedestilleerd, Bols is niet zo'n kleine naam. Bols is er 5 jaar geleden bijgekomen. Het gaat in het gedestilleerd gebeuren niet zo best, het daalt toch vrij rigoureus. Toen is er een jointventure gekomen, 50% Heineken en 50% Bols, en begin dit jaar is dat dus door Bols, een volledige overname van het 50% gedeelte van Heineken. Veranderingen? Emotioneel wel. Ondertussen zat ik toch 15 jaar bij Heineken, en Heineken was en is een goede moeder; 'een goede moeder verliezen doet een beetje pijn', en dat ging ook een beetje lomp. Ik las het in de krant, terwijl ik dan ook nog eens in de OR zat. Maar ach, als je al een paar keer overgenomen bent, dan went dat ook hoor. Er komt een reorganisatie, met een banenverlies van een kwart. Ik ben niet zo heel bevreesd voor mijn baan, nu blijft ie in ieder geval behouden. Toekomst? Dat stuk ondernemingsraad werk slokt natuurlijk aardig wat tijd op. Dat geeft een bepaalde bevrediging op een geheel ander terrein. De combinatie van werken en OR werk doen, dat blijft moeilijk. Waar leg je je prioriteit neer, en je wordt in de goede zin van het woord veel lastig gevallen. Mensen lopen gelukkig snel bij me binnen, maar dat is ook wel eens lastig, als je net druk met je werk bezig bent. Wat ik nodig heb, krijg ik er voor vrij. Mijn werk heeft als voordeel dat je niet alles a la minute geregeld moet hebben, daar heb je toch wel aardig wat speling in. En ja als het nodig is, dan wrk je een uurtje langer door. Je werkt op kantoor. Kom je ook in de fabriek? Ja hoor, dat vind ik het leuke van ons werk, want je bent toch een beetje de spil van ons produktiegebeuren, en een duidelijke link naar marketing-verkoop,
want daar krijgen wij onze gegevens van. Binnen de produktie sturen wij alles aan. Voor jezelf heb je die afdelingen altijd nodig, en zij ons ook, dus je gaat er weleens naar toe, persoonlijk. Jouw werkzaamheden? Puur 1 keer per week laden wij de prognose in, de verkoopverwachtingen voor de periode van vier maanden, adn gaat mijn collega kijken hoe je het produktiegebeuren erin kan zetten; gericht op de bottelarij, want daar is het aantal mensen bepalend voor wat we doen. De computer rekent alles door. Mijn verantwoording is dat alle goederen die nodig zijn op tijd binnen komen. Dat is natuurlijk een wisselend gebeuren. Veel overleg. M/V bij Bols? De mannen zijn sterk in de meerderheid. Het gedestilleerd wereldje is van oudsher een beetje conservatief wereldje geweest, nog wel. Dan is het al vrij duidelijk dat daar dus de vrouwen maar een ondergeschikte rol speelden, als secretaressen, als koffiejuffrouw en al die dingen meer. Daar is in de loop der jaren best wel wat verandering in gekomen, maar ja als je al vanuit een achterstand begint, dan denk ik toch dat er een vrij lang proces is voordat dat echt wat geworden is, en in echte hoge leidinggevende functies zitten er bij ons geen vrouwen, nee. Vrouwen, ik denk maximaal een kwart. Waar wel? Productmanagers zien je wel veel vrouwen bij rondlopen, binnen produktie, nou zitten alleen op inkoop en dan meer als hulpen, toch dan pas in de vrij lage regionen. En zelfs in onze bottelerarij, waar het niet zoveel uitmaakt, man of vrouw natuurlijk, daar werken maar een paar vrouwen bij, dus dat is tamelijk ondervertegenwoordigd. Lichamelijk zwaar werk? Nee, dat zou zoor zowel mannen als vrouwen gedaan kan worden. Op jouw afdeling? Op mijn afdeling zitten twee vrouwen van de 12 jongens; dus dat geeft wel aardig aan hoe het in mekaar steekt. Een collegaatje die draait op nagenoeg gelijke hoogte met ons mee, en het andere collegaatje is eigenlijk net binnen gekomen. Bij ons weinig niveau hoogteverschil; dat is maar heel weinig. Wij werken wel als een team met mekaar, en dat meisje, of vrouwtje dat is in afwachting van haar tweede kind. Veel allochtonen? Wel een aantal, maar niet veel, nou komt dat ook een beetje doordat wij krimpend zijn in plaats van stijgend in personeelsaantallen. Bottelarijpersoneel is natuurlijk van alle rangen en standen. 5 of 6 in totaal. Waarin uit conservatisme zich? Dat uit zich in een totaalgebeuren. Toen ik bij Coebergh begon, 30 jaar geleden, dan sprak je niet eens met de directie, je durfde amper die kant op te kijken waar men zat, en dat was typisch binnen dat gedestilleerd wereldje. Die directie stond echt op een wat patriarchaal niveau, en zo werkte het. Dat wereldje, want toen wij Bols weer binnen bereik kregen ontdekte ik daar die oude dingetjes weer terug, die we binnen Heineken veel minder hadeen, maar we zijn nu weer Bols, en je merkt het verschil: minder open, meer hierarchisch, meer afstand. We hebben nu pas een nieuwe directeur wat wel een hele open man is, maar normaal gesproken bewaarde de directeur een behoorlijke afstand en dat creeer je natuurlijk zelf. Ik hou van een open sfeer, je werkt allemaal voor hetzelfde en je doet allemaal op jouw manier je best, en dat besef behoort bij iedereen te leven, dus ook bij een directie. De nieuwe directeur creeert geen afstand. Hij komt makkelijk naar je toe, hij praat met iedereen. Door fusie was de communicatie misgelopen, minder betrokkenheid, niet goed. Sfeer/cultuur? Je hebt duidelijk twee culturen; een Bolscultuur en een Heinekencultuur. De Heinekenmentaliteit is altijd een mentaliteit geweest van we gaan ervoor, de Bolsmentaliteit is meer van 'wat vader doet is goed', en wij doen gewoon dat stukje werk wat wij hebben, en verder zien we wel. Bols zorgde erg goed voor zijn personeel, men liet mensen eigenlijk niet vallen. Dat merk je nog heel goed.
Is Bols Benelux een mannenbedrijf? Ja. Het was van oorsprong puur een mannelijk vak om drank te maken, en dat is dus door dat conservatieve wereldje ook vrij lang binnen produktie, een drankenbereidingsafdeling, daar heb ik eigenlijk nog nooit een vrouw gezien, terwijl het makkelijk zou kunnen. Niet zozeer van een vrouw zou niet mogen, want dat proef je bij ons niet echt, maar het is nooit ook enthousiast naar binnen gehaald. Vaak in dat soort mannenwereld een amchocultuur? Nee, niet bij ons, dat valt erg mee, althans niet dat ik dat vind, een bouwbedrijf is toch heel anders. Van oudsher was dat gedestilleerd wereldje natuurlijk ook een beetje gedistingeerd, een personeelsfeest bij ons loopt ook eigenlijk nooi uit de hand, er is een aardige zelfcontrole bij de mensen, nee dat kan ik niet zeggen. Bij Bols meer concurrentie dan bij Heieneken? Ja, bij Bols meer baasjes, diverse clubjes die angstvallig in hun hoekje bleven, en niet over de schutting keken, ze zorgden er voor dat bij hun alles goed liep en wat er bij de buurman gebeurde dat interesseerde ze eigenlijk niet. Heel erg een hokjescultuur, en daar is flink het mes in gekomen. Bij OR een emcie? Nee, er zit zelfs geen vrouw in de or. Er heeft wel een vrouw ingezeten, maar die is er na 1 periode uitgegaan. Vanwege de combinatie werk - or. Beleid tov seksuele intimidatie? We hebben wel een groep, waar ik dan zelf ook bijzit, van vertrouwensmensen, per vestiging zijn er twee, dus in totaal vier. Ik heb altijd heel lang kunnen zeggen, godzij dank, dat er niets gebeurd was. Tot een maand geleden, toen ik ook daar voor aan de slag moest. In dit geval is het een welles-nietes gebeuren, dan kom je niet zo heel veel verder. Je kan die vertrouwenscommissie ten alle tijde raadplegen, er is niet specifiek een klachtencommissie. Om de reorganisatie heen hebben we een begeleidingscommissie, een paritaire commissie, die voor de helft, drie man, door de OR erin gezet, en de andere drie door het bedrijf daarin geplaats, en er is een keurig sociaal plan, dat tot een van de beste sociaal plannen van NL behoort, dankzij Henk Koning. Als daar wazigheden zijn dan kunnen mensen naar de commissie gaan. Met wat voor dingen kunnen mensen bij jou, als vertrouwenspersoon komen? Dat is puur voor de ongewenste intimiteiten, maar als or ben je in wezen altijd 1 grote vertrouwenspersoon. Soms ben je al een richtingaanwijzer, dan hoef je maar te zeggen van praat er eens met je chef over. Hoe is het bij jouw collega's bekend geworden/ Toen ik bij deze firma ging werken toen kende ik mijn vriend dus al, en op dat moment heb ik dus nooit enig, het is niet zo dat ik bij mijn toenmalige sollicitaite gezegd heb dat ik homoseksueel ben, ik vind dat niet echt aan de orde, niet als een sollicitatie bij wijze van spreken. Niet dat als het gevragd zou worden dat ik er dan een geheim van zou maken. Het is niet echt aan de orde. Maar als je dan met collega's dan praat je, althans ik wel, heel makkelijk over je privesituatie en dan is het natuurlijk niet mogelijk voor mij om dat dan niet te vertellen. En bovendien het hoort er gewoon bij, en ik heb nooit, nou zeg nagenoeg nooit ontdekt dat mensen daar moeite mee hadden. Het ligt vaak aan je eigen gedrag. Als je open daarvoor uitkomt naar de mensen toe, dan heb je misschien even een shock en verder is het niet weten. Maar daarna is het ook van hun uit, men vraagt natuurlijk ook aan jou weer dingen, en daar praat je ook weer heel open over, en krijgen mensen ook weer een stukje begrip voor elkaar. En in de tijd dat ik dat toch al deed, was het nog niet zo gewoon, en heb ik toch heel veel over je eigen situatie verteld, en anderen, hetero's, ik denk dat je op die manier wel degelijk voor een stukje emancipatie zelf gezorgd hebt, door dingen ook bespreekbaar te maken, mensen komen best natuurlijk ook weleens met intieme vragen naar je toe, daar probeer je dan toch zo openlijk mogelijk antwoord op te geven. Ik maak mensen ook altijd duidelijk dat homo's en lesbo's, kijk het is anders als een man en vrouw bij elkaar zit, dat is een andere relatie, ook seksueel gezien, dan twee mannen of twee vrouwen en dat heeft dan zo zijn eigen probleempjes, of leukigheden. Kijk twee mensen bij elkaar dat is natuurlijk hetzelfde, qua kameraadschap, maar een man is een ander wezen dan een vrouw. En ik dnek dat dat zo moet blijven, niet in zijn
extreme vormen, maar ik denk dat we nu een heel eind qua emancipatie gekomen zijn, alleen ik ben wel een type dat vindt dat je niet moet overdrijven. Er zitten best wel leuke dingen aan het met vrouwen omgaan. Verschil mannen en vrouwen? Ja, in aard. Mannen zijn in wezen liever dan vrouwen, ook onder elkaar, gewoon even ook in het heterowereldje, mannen kunnen heel veel van hun vrienden, gaan daar ook heel open en makkelijk mee om, terwijl vrouwen toch altijd een beetje de concurrentiestrijd, vrouwen zijn ook veel minder eerlijk tegenover elkaar. Zet maar een heleboel vrouwen bij elkaar en je hebt problemen, die krijgen ruzietjes, natuurlijk gebeurt het bij mannen ook wel eens een keer, maar bij vrouwen is dat veel algemener. Vrouwen zijn natuurlijk altijd bezig om vrouwen te behagen en dat maakt ze onderling niet echt eerlijk naar mekaar, terwijl dat mannen eigenlijk weinig interesseert, natuurlijk zijn ze dan wel weer macho tegenover vrouwen op dat gebied, maar niet onderling. Meteen vrij open, hoe waren die reacties? Nou, dat is een proces wat nog steeds gebeurt, want er komen telkens nieuwe mensen binnen, en dan maak ze eigenlijk heel snel duidelijk dat ik een vriend heb, en soms kom je dan later daar nog wel eens over in gesprek met mensen, men reageert daar, men kijkt daar niet van op of. Alleen merk je dan later, dat ze toch wel even nog wat verder vragen. Wat willen ze dan weten? Goh, is dat nou niet lastig, en met twee mannen, hoe doen jullie dat. En vaak heeft het heterowereldje ook nog het idee van er hoort toch een mannetje en een vrouwtje zijn, van wie doet dan wat (vriend komt thuis). Weleens hoe je mekaar ontmoet hebt, en wie zijn dan toch wel erg lang bij elkaar, en daar komen ook wel eens vragen over. En ik vind dat ook niet erg. Aan nieuwe collega's maak je het snel bekend; bewust? Ja, dat doe ik heel bewust, omdat als je het niet doet, dan krijg je nogal eens slinkse opmerkingen van 'ben je dan niet getrouwd?', en ik gooi dat dan maar het liefst gelijk op tafel, dan krijgen we dat soort allemaal niet. Mensen zijn toch altijd wel benieuwd hoe een mens maatschappelijk in mekaar steekt. Mensen durven het vaak niet rechtstreeks te vragen. Andere opstelling van mensen na vertellen? Nee, je kan wel eens een keer een situatie meemaken dat men er aan moet wennen even, en adn merk je dat eventjes wel. Ik ga daar zo... ik maak ook meestal grappen, op homoseksualiteit maak ik vaak zelf dan.... en dat maakt dan toch eigenlijk de boel bespreekbaar, nou als er bijvoorbeeld een leuke jongen is wel. Ik kan ook rustig zeggen van 'goh dat lijkt me een stuk voor jou'. Ik zeg ook van 'kun je niet waarschuwen'. Dan durft men ook een homomop te vertellen, die worden dan wel openlijk gelukkig verteld, dan kan ik er tenminste ook om lachen. Wordt er achter je rug om gekletst? Nou, ik ben daar denk ik ook niet zo gevoelig voor. Hoe dneken mensen over homo's en lesbo's? Over het algemeen goed toch, dat wil niet zeggen dat men het soms niet vreemd vindt, want het heterowereldje kijkt natuurlijk tegen verwijfde types anders aan, dan tegen een homo waarvan men het 1-2-3 zo niet kan zien, dat verschil is er natuurlijk wel en dan vindt men het vaak wat enger. Een collega bij mij op de afdeling die is wat meer, je kunt het verwijfd noemen, en dan durft men tegen mij weleens te zeggen van adt vind ik dan eng. En dat kan ik dan ook wel begrijpen ergens dat men dat enger vindt dan iemand die zich redelijk normaal gedraagt. En misschien is dat de reden dat ik ze dan door opmerkingen er toch even op attent maak, dat het toch ietsje anders ligt. Wat voor opmerkingen? Als iemand zegt van 'dat gaat geen flikker aan' even zeggen van 'maar ik ben er toch ook nog!' Ik heb zelf een keer een vergadering gehad dat mijn baas zei van 'ik heb geen poot om op te staan', en ik zei van 'ho, ho, ik ben er ook nog', en dan lacht iedereen. Dat doe ik redelijk vaak om aan te geven van he het zit anders in mekaar. Het heeft er ook mee te maken dat mensen daar dan ook
aan gewend raken en ook meer rekening ermee gaan houden, en ik denk dat je ze daar zelf een beetje bewust van moet maken. Is dat een taak van een homo? Ja, ik vind van wel. We hebben allemaal een periode gehad van wegstoppertje, en d'r was een periode waarin het maar beter was om dat te doen; ik ben dan puur in de zestiger jaren naar biuten gekoemn, toen moest alles kunnen, ook dat, en met dat idee ben ik ook altijd mee doorgegaan. Niet iedereen wil over privesituatie praten; homo's en hetero's. Als je voor emancipatie op dat gebied wil zorgen, moet je wel laten blijken dat je zo bent. Collega met vrouwelijke trekjes; je zei dat je je kon voorstellen dat collega's dat eng vinden? Ik heb nog heel goed onrdekt hoe dat ontstaan is, omdat je altijd verstoppertje verspeelde, ging je als je uitging altijd de boel overdrijven, want niks mocht. Ik was toch een vieze flikker, dus wat maakt het uit. En dan krijg je zo'n aangemaakt gebeuren en dat vind ik niet echt natuurlijk. Als iemand vrouwelijk is, qua persoon, ja dan oke, dan heb ik er zelf ook geen moeite mee, maar vaak is dat aangemaakte verwijfdheid, dat vind ik niet nodig. Bij de jeugd, in een homodisco zie ik dat ook bijna niet meer. Waarom eng? Juist door dat aangemaakte. Je ziet ook weleens belachelijke macho's, ontzettend aangemaakt. Het is ook niet natuurlijk in mijn ogen. Denken collega's hetzelfde over lesbiennes? Ja, er zijn bij ons in het bedrijf ook een paar lesbo's en daar wordt niet anders over gepraat, nee. Sollicitatie, vragen? Nee, ik kan niet herinneren dat daar specifieke vragen zijn gesteld. Het staat ook niet in mijn dossier. Dat heb ik weleens ingekeken. Bij PZ bekend gemaakt dat je samenwoonde? Ja, op het moment dat een aantal zaken gelijk getrokken werd, werd wel verlangd dat je een samenlevingsovereenkomst op tafel legde. Men wist het wel al, maar dan maak je het wel helemaal officieel, want hij zit ook bij ons in het ziekengebeuren, en voor het pensioen wat nog niet zo lang is, bij Heineken is het denk ik een jaar of 7 geleden gebeurd is, en het Bolspensioenfonds, waar ik nu net in terecht gekomen ben een jaar of twee geleden, dat partnerpensioen. Jij verantwoordelijk voor pp bij Heineken? Nee, misschien ook wel, ik heb wel diverse malen bij onze vertegenwoordiger die in de algemene raad van het pensioenfonds zat, gesteld dat ik wel wenste dat ie dat aan de orde stelde, en ik neem aan dat ie dat gedaan heeft, want er is op een gegeven moment een pp ingesteld en daar was ik zeer gelukkig mee. Zelfde rechten? In de regelementen zie ik geen uitzonderingen; dus ik neem aan dat dat exact dezelfde rechten zijn als een echtpaar. Voor ziektekosten idem dito? Ja. Bij Bols stond nog wel ergens huwelijkspartner en ik heb daar toen bij pz naar geinformeerd of ik dat kon lezen als partner en dat heeft men mij toen schriftelijk bevestigd. Daar ben je natuurlijk wel op gespitst, maar dan moet je ook een actie ondernemen, anders heeft het geen nut. Verder nog punten aangepast? Wij hebben zelfs, de cao kent iets toe bij 25-jarig huwelijk, en op het moment dat wij volgens dat contract dus 25 jaar samenwonen, krijg ik dus ook hetzelfde.. Staat het er ook in? Dat weet ik niet. Het is in ieder geval al gebeurt. We hebben 15 jaar geleden een samenlevingscontract gesloten en je kan daarin opnemen hoe lang die situatie al zo is. In ons geval hebben ze terug geteld. BV? Dat staat zelfs in de CAO. Dat zou men ook zeker doen, men maakt geen onderscheid op dat punt.
Kun je alles vertellen wat je wil vertellen? Tegen bepaalde mensen zeker wel. Met de ene collega ga je natuurlijk wat intiemer om dan met de andere collega. Er zijn ook collega's waar ik prive mee om ga. Aanpassen? Nee, ik heb me ook nooit aangepast. Ik vind dat zoasl iemand is moet iedereen accepteren. Hooguit als er aan jou dingen zitten die voor anderen storend worden, dan moet daar wat aan gedaan worden. En ik nooit zo gezien dat iemand daar last van zou kunnen hebben dat ik homo was en daar heb ik mij ook naar gedragen. Fysiek met mekaar om? Ja, dat doe je niet zo vaak, maar er is wel een collega waar ik dat rustig bij kan doen. Alleen kijk je wel altijd wat meer uit. Ik denk dat je.. je zou niet willen dat ze tegen je zeggen van hou je handen thuis, dat zou je dus gwoon niet doen. Daarom denk ik dat je je heel bewust wat voorzichtiger opstelt, omdat je niet kapot wil maken wat je net opgebouwd hebt, en dan zou zoiets natuurlijk kunnen als jij iets te vrij zou worden, omdat men dat anders ziet dan dat jij dat bedoelt. In wezen ben je daar heel voorzichtig in. Vooral tegen mannen, ik denk dat wij tegenover vrouwen natuurlijk heel erg vrij zijn. Vrouwen vertellen tegen ons natuurlijk heel wat meer dan ze tegen heteromannen zouden vertellen. Waarom? Omdat men toch wat meer weet van ze begrijpen ons, ze weten dondersgoed dat we ze wel door hebben ook, en ze beschouwen jouw dan toch meer als vriend in de goede zin des woords dan dat ze tegenover een heteroman zouden doen. Maar ook dat verschil vervaagt wat. Als ik na ga wat wij nu tijdens de lunchtafel met elkaar bepraten en hoe, en ik denk aan hoe we dat een jaar of 15 geleden deden, dan zijn daar toch intiemere dingen aan de orde dan toen. Hele vrije dingen; over seksualiteit en zo, gevoelens, en ik heb de indruk dat men daar toch wel behoorlijk open in is. Beleid anti-discriminatie? Nee, niet specifiek. Ik denk dat dat niet aan de orde is. Bepaalde dingen waren gewoon zo, niet uit het oogpunt van discriminatie of zo. Een vrouw krijgt op dit moment alle kansen. Weet je chef van homos? Hij weet het, maar het is nooit aan de orde geweest. Die nieuwe directeur die weet het ook, we hadden een personeelsfeest, en hij was toen vrij kort in dienst, en toen informeerde ie waar mijn partner was en ik zei 'daar staat ie', dus toen was het ook eigenlijk vrij snel. Naaktfoto's? Wat, maar niet veel. Ik heb zelf ook nog wel eens wat aan de muur gehangen, mannen. Reacties? 'Nou, het moet kunnen', maar d'r waren er ook bij die het niet echt leuk vonden, maar ik vond dat dat moest kunnen, tegenwoordig heb ik ze ook niet meer hangen, periode geweest dat ik vond .... Op dat stukje wil ik dan best wel even provoceren. Personeelsfeestjes met zijn tweeen? Als hij zin heeft wel, anders ga ik alleen. Ik heb vaak in dat soort organen gezeten en dan regel je wel dat dat ook voor partners is, en dat blijft dan ook zo. Meer homo's op je werk? Niet, dat ik zou weten. Biseksueel is natuurlijk helemaal een moeilijk terrein; ik denk dat men daar helemaal niet gauw over praat. Hoge posities? Nee, niet bijzonder, de lesbo die ik ken is produktiemedewerkster, die staat in de bottelarij, en een collega op mijn afdeling. Men wist het van hun dat ze homo waren. Verhouding? Je hebt natuurlijk altijd wat homospecifieke beroepen, dat natuurlijk wel, ik denk dat je homo's heel veel in de horeca tegen komt, in het kapperswereldje natuurlijk, en zo zou je best nog wat meer wereldjes kunnen noemen waar meer homo's zitten dan hetero's en daardoor denk ik dat je binnen de industrie automatisch al wat minder homo's hebt. Want ik zou niet weten waarom een homo
niet in de industrie zou kunnen werken; dat zou hetzelfde zijn waarom een vrouw ergens niet zou kunnen... Aparte positie homo's en lesbo's? Je bent vaak, en dat geldt niet alleen voor homo's en lesbo's, je hebt vaak geen gezin, ben je altijd financieel wat makkelijker, heb je wat meer mogelijkheden dan zeg maar de hetero met kindertjes. Vanuit dat opzicht heb je een speciale positie, maar verder niet. Geen negatieve punten? Nee hoor, mensen vinden het tegenwoordig interessant. Het is eerder interessanter tegenwoordig om een homo te kennen dan er een niet te kennen. Zo ervaar ik toch ook wel hoe er tegenwoordig naar homoseksualiteit wordt gekeken, men vindt het, het hoort erbij, waarom ook niet. Er zijn nog steeds potenrammers natuurlijk, maar dat vind ik heel iets anders. Moet de vakbond een homo- en lesbisch emancipatiebeleid voeren? Ik denk dat een vakbond dat al automatisch dat doet, vanuit het oogpunt dat men zich voor de vrouwenemancipatie al aardig ingezet heeft, en emancipatie werkt natuurlijk naar een aantal kanten toe. Als je wat op het gebied van vrouwenemancipatie doet, dan doe je het vaak voor minderheidsgroepen toch sowieso, dan zitten daar ook elementen van in. En word je eerder daardoor bepaald van ho wacht even, van dan moeten we dat natuurlijk ook niet doen. Ik zou niet weten wat een bond specifiek die kant op zou moeten doen, nee, niet naar mijn idee althans. Ik zou ook niet weten hoe. Als organisatie neem ik zonder meer aan dat men daar vrij open is, anders zou me dat zeer verbazen en teleurstellen, en als je vanuit die situatie alles benadert, dan doe je het vanzelf al, het moet ook iets natuurlijks zijn. Je vindt iedere discriminatie in wezen verwerpelijk. Zeker als je zelf uit een minderheidsgroep komt. Rol OR evntueel? Juist dat soort sukjes onder partner gebeuren als er onderscheid is tussen de huwelijkse situatie of.. daarin kan een or natuurlijk aardig wat doen. Door daar opmerkingen over te maken, cq voorstellen voor te doen. Je kan als or altijd met een initiatief komen. Je kan eerst om een verandering vragen en als men daar niet op reageert, kan je met een initiatief voorstel komen dat je dan op tafel bij de directie legt, waar ze dan toch wel serieus op moeten ingaan, en hun beslissing motiveren. Dat initiatief heb je als or. Rol vertrouwenspersoon, kunnen er ook mensen terecht met klachten over discriminatie op grond van seksuele voorkeur? Ja, in wezen wel, maar alleen de commissie heet 'ongewenste intimiteiten', dus die mensen zullen dat dan niet zo snel naar die persoon toe doen. Ik denk dat als de or een beetje goed functioneert, dat je daar al je vertrouwenspersonen hebt zitten, als die or openstaat voor het kiezersvolk. Bereiken jullie dit soort klachten? Niet binnen ons bedrijf nog, maar je zou er natuurlijk wel wat mee doen, als er wat zou gebeuren. Zelf in VGW-cie, wordt er een risico-inventarisatie gemaakt? Die wordt gemaakt ja. Plekken seksuele intimidatie? Die staan niet specifiek nog in dat plan dat bij ons gehanteerd wordt, althans ik heb het nog niet gezien. Maar ja, er werken bij ons toch heel weinig vrouwen. Hom/lesgroep lid? Nou, als ik mede het nut daarvan zou inzien wel, maar ik denk dat de bond op dit moment door juist rekening te houden met allerlei groepen, ja ik zie dan niet zo in om een groepje te vormen dat daar dan weer specifiek naar zou moeten kijken. Ik vind dat het gewoon algemene gedachtengang zou moeten zijn; dan bereik je meer. Onze samenleving bestaat nou eenmaal uit een heleboel groepen. Juist van een vakvereniging verwacht dat ze opkomen voor alle groepen waaruit hun leden bestaan, dan hoef je maar naar de Nederlandse samenleving te kijken om te weten wat er allemaal voor diversiteiten in rond lopen. Vanuit hun verantwoording, want in wezen zijn wij zelf de
bond, verwacht ik dat eigenlijk niet anders, vandaar dat ik er niet zo'n voorstander van ben om allerlei groepjes te creeeren, zelfs voor een vrouwenemancipatiegroep denk al dat het niet meer nodig is. Je hebt binnen een orgaan als de bond, als lid, alle mogelijkheden om daar van alles aan te doen, in wezen vanuit iedere democratie. En ik denk dat het vanuit die hoek zou moeten gaan, vanuit de leden zelf, als ik vind dat er door de bond te weinig aan homo-emancipatie wordt gedaan, dan moet ik als lid ergens gaan vertellen dat dat moet, want zo werkt het. En ik neem aan dat er al vanuit die gedachte door de mensen die er zitten gewerkt wordt. Weten FNV-ers wel dat je homo bent? Ja hoor. Dat doe ik op dezelfde wijze door een grap te maken die niet voor tweeerlei uitleg vatbaar is. Leeftijd co: Toen was ik 17. Vlak voordat ik hem (wijzend naar vriend) leerde kennen. Ik heb het mijn ouders pas verteld toen mijn vriendschap aan de orde kwam. Ik was al uit huis, dat was wel een vlucht, ik woonde in Zeeland, een provincieplaats en dan weten dat je anders bent dan anderen en dan denken dat je de enige in de wereld bent, je heel erg bekrompen voelen in zo'n klein plaatsje. Ik ben toen naar Rotterdam gegaan, en in de horeca te gaan werken. Ga je nog weleens uit in het homocircuit? Weinig. Wel heel in het begin, omdat dat een van de weinige plaatsen was waar je jezelf kon zijn. Ik heb hem vrij snel ontmoet en ook redelijk snel daarna gaan samenwonen en dan is de noodzaak al veel minder om uit te gaan. Nu, niet meer specifiek naar homogelegenheden. Bladen? De Gay-krant. Lid org? Wel ooit lid geweest van het COC, maar dat vind ik ook al zo'n overleefde club. Een beetje de tendens van wat ik daarnet al probeerde te zeggen. Ik denk dat je op een gegeven moment zelf daarvoor moet zorgen dat je geaccepteerd wordt. Het COC heeft best goede dingen gedaan in het verleden. Op een gegeven moment, en dat is hetzelfde met een vrouwenemancipatiebeweging, dan moet je ook zeggen van ik denk dat we nu de mensen de weg gewezen hebben van wat je moet doen en hoe je het moet doen en dan niet meer als instituut blijven bestaan om op Bevrijdingsdag een roze krans te leggen. Roze zaterdag? Nooit gedaan, mag voor mij wel. Geboren? 7/7/46 in Vlissingen. Mijn ouders zijn niet gelovend. Opleiding? Drie jaar ULO, heb ik niet afgemaakt en later een aantal cursussen, horecaopleiding en slijtersdiploma, en later logistiekopleiding. Oproep gezien? Gay-krant. Discussie over Lat-relatie en geen pensioen? Dan krijg je geen pensioen. FNV-magazineartikel? Nou, dat vind ik wat moeilijker liggen, nee, te meer omdat je dan ook vanuit het bedrijf gaat. Dat moet ik dan bij PR checken.
resp 20 Scania? Vijf jaar zes jaar. Eerder in de bouw geseten (timmervrouw) Monteru nu van beroep. Algemene reserve op de afdeling componenten, mensen inleren, plekken opvullen, etc. Promotie? Ja, ik ben leergierig van aard. Dat is niet iedereen. Soms lastig. Vooral bij hectische, stress tijden. Ik ben zeer flexibel, zoals het bedrijf dat graag zou willen zien. Ik ken de hele afdeling; ik ben overal inzetbaar. Componenten zijn (kleine) delen van een vrachtwagen van grote cabineveren tot kleine ventieltjes. Promotie? Niet veel ambities om hogerop te komen. Scheldwoorden van boven en onder af; dan is het nooit goed. Vakmonteur (een schaal hoger) lijkt me wel leuk. Ploegendienst? komt eraan; a hot time. Weinig enthousiast over. Nu werken we vier maal 9.5 uur. Een dag in de week vrij. met wie te maken? Allemaal met collega's. Als eerste heb ik te maken met mijn voorman. Er wordt gekeken wie er binnen is. Wat voor werkzaamheden moeten vandaag gebeuren M/v? De meeste mannen, weinig vrouwen, maar op onze afdeling is er nog aardig wat vrouw: 12. In totaal zijn we met 40 op onze afdeling. Waarom veel op je afdeling? Op onze afdeling zijn er werkzaamheden die door vrouwen prima zijn vol te houden, en op onze afdeling kan er ongeschoold personeel binnenkomen. Allochtonen? op onze afdeling is het nul komma nul. Op onze afdeling discrimineren wij openlijk. Onze vroegere voorman is de voorzitter van CP'86. Behalve als ik er aan kom houden ze hun bek. Ik kan het niet langer aanhoren dan 10 seconden. an ga ik weg. We hebben een openlijk lid en enkele die er wel in mee stemmen. Scania heeft nooit gezegd dat ze hem weggewerkt hebben, maar ik verdenk dat Scania liever hem kwijt was. Op onze afdeling is na zijn vertrek de discriminatie niet afgenomen. Gelukkig zijn er sommige collega's die aangeven dat ze dat te ver vinden gaan. Soms moet ik vegen bij de banken en dan wordt er geroepen: hebben we daar geen turk voor? Dan weet ik niet goed altijd hoe ik moet reageren. Ik sta verbaasd hoe iemand het lef heeft om dat soort opmerkingen te maken. Maar we hebben wel een vertrouwenscommissie en een commissie die daar op let. Het is mij, als or-lid nog steeds niet helemaal duidelijk wie nou werkelijk op let op dit soort opmerkingen en wat er mee gebeurt. Ik denk dat het misschien terug gebracht wordt naar de desbetreffende chef. En onze chef heeft altijd Ruitenberg de hand boven het hoofd gehouden. En die vriendin van meneer Ruitenberg is mijn voorman nu, dus er zal niet zoveel mee gebeuren. Ik kan er prima mee over weg, op zakelijk gebied. Ik zeg wel mijn mening over Henk als er iets in de krant staat. Vrouwen? Ze zullen ons moeten accepteren, ze moten met ons samenwerken en dat doen ze. Ik denk dat ze anders omgaan met hun eigen vrouwen. Wat dat betreft gaat het goed, wel redelijk. Wij hebben een mooie afdeling, waar veel vrouwen zijn, waardoor mannen op een heel andere manier met elkaar maar ook met vrouwen omgaan. Laatst ahd ik het met een jongen van de motoren, en daar werkt geeen een vrouw, en die zei dat ook: je merkt gewoon dat de mannen veranderen als er een of twee vrouwen binnenkomen. Ze gaan op een andere manier praten met elkaar, ze zijn openener, ze praten op een normalere manier, niet alleen over voetbal en zuipen.
Er zijn er altijd maar een of twee (die vrouwen willen boycotten, die de zaak willen verzieken), en zolang dat zo is, blijft de werksfeer voor vrouwen goed; daaar zullen andere mannen wel voor zorgen. Hoe meer vrouwen je bij elkaar hebt, hoe meer mannen elkaar op de vinger tikken als een man te ver gaat. Nooit voor 100% zullen ze het accepteren, maar ze zullen het moeten vanwege hun andere mannelijke collega's. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik mij helemaal moest waarmaken. Werksfeer/cultuur? Het is geen hoog niveau. Niet achtergesteld, maar ze kijken niet zo ver uit hun wereld. Calvinisme. Niet verder kijken dan hun nues lang is. Heel snel met hun mening klaar staan. Wat bekrompen. Omgang mensne? Nu ieder voor zich, uitzonderingen houden dat collegiale. We zitten in onzekere tijden. Mensen hebben oogkleppen op. Mensen zijn gestressed en kankeren op elkaar. Machocultuur? Alleen bij de boeren uit Nijverdal; de ketelbouwers. Die worden wel gematigd door de mannen van middelbare leeftijd. Mannenberoep? Ik denk van niet. Wie niet sterk is moet slim zijn. De mannen zijn elkaar aan het overbieden, dat zit er nog steeds in. Ik zal minder snel dan zij in de WAO komen.
Je zegt ik heb het niet verteld op mijn werk, maar demensen weten het wel. Hoe kan dat? Ik vertel het niet iedereen. Ik denk dat ik een iemand het eens aan me ging vragen op een manier van waar wil je naar toe. Ik had natuurlijk al lang door wat ze wilde vragen. Ik dacht van hoe ga je dat nou vragen, daar was ik zeer nieuwsgierig naar. Ik vroeg: wat bedoel je nou? Toen ik zie: ja dat ben ik zei ze: ja dat had ik nou nooit gedacht. Waarom? Ze had andere personen in haar hoofd die het waren, ik leek er niet op. Sinsdien weet de hele afdeling het. En wie weet de hele fabriek. Er wordt geen geheim van gemaakt. Ik vind dat best. Mensen die rechtstreekse vragen hebben, moeten daar mee komen. Maar dat doen ze niet. Wat voor vragen? Hoe doe je het? Geeft wel een beetje de cultuur van ons aan. En van hoe leven lesbische vrouwen. Ze willen wel eens opmerkingen uit me krijgen door vragen ovre tv-uitzendingen. Bijv. Lief en Leed, en andere programma's. Daar wordt dan over gepraat en dan wordt er naar mij gekeken, van wat vindt Nanny daarvan. Soms houden mensen zich in als ik er ben Hoezo? Een instructeur bij ons, vroeg een en ander. Heb je een vriend? Nee zei ik, ik heb een vriendin. Ik merkte niet veel bijzonders bij hem. Later hoorde ik van een collega dat hij haar gezegd had: jij bent zeker ook zo als Nanny. Zij zei: hoezo? Nou jij gaat altijd om met Nanny. Dat is blijkbaar een van de vooroordelen: je wordt lesbisch als je omgaat met lesbische vrouwen. Andere vooroordelen? Lesbische vrouwen zijn feministisch, kunnen geen mannen krijgen, hebben nooit een goede beurt gehad. Dat soort gedachten leven wel bij sommige mensen, dat hoor je nooit direct. Waarom vragen ze het niet? Ik dnek dat ze bang zijn dat ze een antwoord krijgen wat ze niet willen horen. Verschil m/v? Mannen zijn directer. Ik merk snel aan mannen of het wel of neit pluis is. Vrouwen zijn daar gehaaider in. Veel voorzichtiger, heel indirect. Vrouwen kunnen dat veel geniepiger. Ook de meetse vouwen op mijn afdeling hebben waarschijnlijk nooit lesbische vrouwen ontmoet, kennen die wereld niet en blijven met fantasieideeen. Soms raak ik spontaan wel eens iemand aan, ik denk dat moet toch kunnen. Af en toe merk ik dat dat bij vrouwen een schrikreactie teweegbrengt. Terugdeinsen. Vrouwen onder mekaar raken mekaar volop aan bij ons. Ik maak er een lolletje om of laat blijken wat de achterliggende reden is. Ik kan mij niet voorstellen dat mensen bang zijn. Vearnderingen na bekend lesbisch zijn? Ik ben daar misschein te naief voor. Het is mij verteld. Bijvoorbeeld dat collega's het liefst niet meer met me zouden samenwerken. Jij hebt geen moeite met je homoseksualtietit andere misschen wel. Je ziet wel dat mensen afstand nemen. Ik associeer dat niet met mijn homoseksualiteit. Ik werk toch met die jongens. Wat heeft dat te maken met het funtioneren op die afdeling. Onder de meiden wel hoor: ik mag ze niet aanhalen of op passen wat ik tegen ze zeg. Een vrouwelijke collega sneed zich in de vinger. Ze deed een beetje zielig. Express dan. Ik zei moet je ern een kusje op, adn is het zo over. Wat een commentaar. Ik zie ik zal niets meer spontaan zeggen. Er wordt meteen om gejoeld: jaaa, dat zou jij wel willen. Het wordt gelijk geassocieerd met... Het gaat mij iets te ver. Ik vind dat zonde. Ik blijf gewoon en de spontane opmerkingen te houden. Ik moet me terdege bewust zijn van het feit dat ik homoseksueel ben, jaa doeg. Maar zo'n gevoel heb ik soms wel ja. Dan denk ik dat doet er niet toe. Weekend/vriendin? Ik vertel wel eens wat, maar eh ... Ik hou het algemeen. Bijvoorbeeld dat we naar Amsterdam zijn geweest of naar een feest. Maar niet naar een lesbisch feest. Het woord zeg ik niet. Ze weten wel dat ik naar roze zaterdag ga.
Discriminatie op het werk? Nee. wel erbuiten. De enige discriminatie die ik voel is dat ik vrouw ben, niet dat ik lesbisch ben. Vroeger liet ik merken dat ik lesbisch ben, nu dat ik vrouw ben. Nu ben ik veel meer bezig met het feit dat we samenwonen, met twee vrouwen en dat we nog steeds post krijgen met dhr Hagendoorn daarop. Opstelling chef/voorvrouw? Ze houdt zich op de vlakte. Ik blijf het ook zakelijk zien. Ik zit er niet mee te koop en zolang ik dat doe vindt ze dat best. Ik heb niet het gevoel dat ze me niet accepteert. Chef, die moet je zakelijk benaderen en verder krijg je van hem ook niet zoveel dingen te weten. Collega's niet op verjaardag of vriendenkring. Ik zie ze al lang genoeg. Aids? Ook net zo, onbekend, en er wordt om gelachen. Ik probeer het serieuser te maken. Er zijn er ook genoeg in Zwolle. Ze blijven het zien als homo-ziekte. Personeelsfeestjes? Ik kom er niet zo vaak; ik hou er niet zo van. We zijn beide uitgenodigd op een feestje van een OR-lid. Spannend. Hoe er gekeken wordt, of je gewoon kunt blijven. Er zullen mensen zich wel ongemakkelijk voelen. Op feestjes kun je een introduce mee nemen. Het is gewoon gezuip; het ligt mij gewoon niet. naaktfoto's? Ik weet waar ze hangen. Ze hangfen er nog steeds. Ik vind de wet een beetje raar in mekaar zetten. Ze kunnnen veel ander zaken regelen. Leidinggevenden zouden een cursus moeten volgen met hoe om te gaan met een aantal vrouwen. Hoe dneken mense over lesbo's en homo's? Lesbische vrouwen zullen ze sneller accepteren dan homomanenne. dat is een mannencultuur denk ik. Partnerpensioen? Nee, ik moet daar nog steeds achter aan. Ik geloof het niet. Wij woneen officieel samen, met een sacontract, maar ik adcht het nog niet zo was dat het geldde in dat partnerpensioen bij ons. Ik moet dat nog steeds navragen. PZ heeft samenlevingscontract niet hoeven gezien. Volgens mij krijg ik officieel geen bv voor een begrafenis van familie vienidn, maar mijn voorman is daar vrij soepel in. En ik dnek dat menig leidinggevende dat niet moet doen, op dat gebied. Ziektekosten? Ziekenfonds. Discrimineredne bepalingen in CAO? Nee, maar ik weet het niet precies. Anti-discriminatiebeleid bedrijf? Ja, maar ik weet niet precies waat ik het moet melden. FNV koos duidelijk tegen discriminatie. Hij is geroyeerd. Onwerkbare situatie in de OR, waar hij voorzitter van was. In de OR wordt duidelijk gezegd dat er niet gediscrimineerd mag worden. Drie andere lesbische vrouwen? Ja, ontmoet in Indonesië. Later kwam ik er een tegen bij het COC. Volgens mij zijn er geen andere lesbische vrouwen. Leuk om te weten? Hm, ja ja. Ik wil als ik echt een keer over ben er een keer naar toe wandelen. Ik vroeg over de fantasie van mensen: als je ze maar aanraakt word je al lesbisch. Dat lag bij haar ook zo. dat bvond ik wel leuk. Ik kende die meiden eigenlijk niet. Op hun afdeling is hun sexuele voorkeur bekend. Verhouding? Van de homo's die ik om me heen heb, werkt er geen enkele in de industrie. In mijn omgeving zie ik maar weinig mensen die de techniek ingaan. Wat me opvalt is dat ik de meeste lesbische vrouwen ontdekt heb in het FNV. Sinds ik lid ben kom ik op kadervergaderingen, bij andere overlegvergaderingen en thema-avonden, of wat dan ook. Je komt ze gewoon regelmatig tegen, laatst bij de LAC-vrouwen. dat vond ik heel typerend. Lesbische vrouwen hebben nog steeds een voorsprong
op de hetero-vrouwen, dat ze wat actiever zijn in de omgeving, dat ze wat sneller tot actie over gaan. %lesbo in FNV? In Utrecht waren er een stuk of dertig veertig vrouwen. Zeker drie of vier. Dat vond ik al vrij groot. Zelfs mijn districtsbesturder daarvan weet ik dat ze lesbisch, dat vind ik allemaal erg opmerkelijk. Op het LAC? Op vergaderingen tien tot twaalf. Altijd wel twee lesbiennes aanwezig. Van degene die het leidt weet ik het niet: of zij heeft veel mensne om d'r heen of ze is het. Daar zijn er een stuk of vier lid van. Lesbisch zijn ooit aan de orde? Nee, behalve het onderzoek. Het gaat om dat je vrouw bent. Daarbij ben je dan nog toevallig lesbisch. Ik ben ten eerste vrouw en vervolgens ook nog eens lesbisch. Verschil lesbische en heterovrouwen? Lesbische vrouwen zijn zich veel meer bewust dat ze voor zich zelf moeten zorgen. Ik zal tot mijn 65e moeten werken. De cultuur bij ons is toch uitzitten tot er kinderen komen of de man promotie maakt. Het feit dat wij een vrouw als voorman hebben is een lichtpuntje. Ze vertelt weleens dat ze het wel moeilijk vindt. Maatschappij is langzaam aan het veranderen. Ik denk dat er meer gekeken wordt naar of mensen hun werk goed doen, dan wel of niet geloof, of getrouwd. Homo/lesbo speciale positie? Die krijg je toebedeeld. Eef en ik staan in de fabriek bekend als de lesbische vrouwen. Je moet vooroordelen ontkrachten. Voor mij is het alleen maar postief: zakelijk gezien word je meer serieuzer genomen met je werk; je hebt toch een speciale positie, je bent een eenling, persoonlijk is het natuurlijk niet altijd even leuk. Als ik iets onderneem, onderneem ik het alleen. Je valt uit die groep van vrouwen, geen persoonlijke verhalen (nieuw vriendje)... Mannen halen je niet binnen. Je moet in je hoofd zetten dat het angst is voor het onbekende. Als jij met een persoonlijk verhaal komt, heb je de kans dat zij adt ook sneller doen. Of dnekne dat ik niets van mannen weet. Generatie? Jonger publiek geeft dingen op een directere manier aan, of ze je wel of niet mogen. Terugkomen op FNV-uitspraak? Dat viel mij op, bijzonder. Had ik niet verwacht. Industrie en zo. Op mijn werk kom ik ze amper tegen. En dan bij de bond. Je bent als homo bewust hoe je in het leven staat, en daardoor ook eerder aansluit bij de vakbond, eerder op de barricade staan. Waar zijn al die vrouwen? Dan is het wel leuk om die tegen te komne bij de vakbond. Dat vind ik ook een aanmoediging. Je blijft altijd gezien als een eenling. Dat je niet de enige bent die ergens jarne naar toe streeft. Ondersteuning van de vakbond? Nee, ja iets met belasting. Wel kadercursus geahd. Homoseksualiteit aan de orde? Niet in cursus, neeeee. Weten ze binnen de bond dat je lesbisch bent? Ja, dat weet Nollie ook wel. Nollie is lesbisch en mijn DBer, weet ik via Eef. Nollie zal dat niet openlijk zeggen; daar is de functie ook niet naar. Je moet toch een bepaald overwicht hebben, over zo'n grote groep met een bepaalde cultuur. Als DB-er moet je dit niet aan de grote klok hangen. Ze zal het waarschijnlijk niet verloochenen als het aan haar gevraagd wordt. Ik denk dat het geven van leiding op bepaalde gebieden heel moeilijk wordt. Je wordt minder serieus genomen. Je hebt dan geen overwicht meer. Je knut dan niets meer wijs maken aan de mensen. Rol vakbond homo-emancipatie? Ik denk dat dat afhangt van ewat uit het onderzoek komt. Als blijkt dat er specifieke problemen zijn, dan wel. De wet moet niet ondergedoken worden. Ik heb nog nooit gehoord dat iemand geweigerd is omdat ie homo is. Meestal gebeurt het om andere redenen en dan
heb je alleen vermoedens. Het is heel erg verweven met andere problemen: vrouw zijn, jong zijn, kort haar hebben. Indiv/collectieve problemen? NBij mij is het niet aantoonbaar. waarom kan ik nitre lesbisch zijn en voorman of chef. Ik dekn dat de bond, net als bij racisme een standpunt in kan nemen. De gezinnen worden steeds kleiner, er zijn steeds meer tweepersoonshuishoudens. Als je er voor zorgt dat deze groep de rechten behoudt, dan heb je de homoseksuelen ook in je midden. De meeste zijn twee persoonshuishoudens. Dus ik dnek dat het FNV niet specifiek iets moet doen op homo-gebied, maar wel dat ze een standpunt moeten innemen. Homo's zijn niet geholpen om bij het FNV ook nog iets specifieks te hebben. Ik ben lid van de bond vanwege mijn werk zijn, niet mijn lesbisch zijn (discussie over vrouwengroep). Ik denk dat ze onder andere groepen vallen. Zorg dat die betere rechten krijgen en dan heb je homo's ook. Dit is ook de maatschappelijke trend. Zo zie je ook de meningen van chefs veranderen. Thema-avond over homoseksualiteit? Geen idee waar het over moet gaan en wie er moeten komen. OR/discriminatie? Werknemers kunnen bij ons een klacht indienen. Dat je niet mag discrimineren staat zelfs in onze statuten. Ik zoek het na. Beleid t.o.v. homoseskualiteit. De OR vindt het verder prima. Leeftijd CO: 13/14. Ik zat op dat momnet in een kinderhuis. Een oudere groepsgenoot nam me een keer mee. Voor mij ging de werld open. Uitgaan: naar COC, daar heb ik jaren gewerkt. Lid COC: vind ik wel moeten. Landelijk COC moet bezig zijn om alert te zijn, we zijner nog steeds niet. Denk maar aan de paus. Bladen: alleen XL Roze Zaterdag: elk jaar, vaste prik. Geboren: 19-09-1965 Samenwonend sinds drie en een half jaar. Geen kids. Afkomst? Geboren in Duitsland, mijn moeder was Nederlandse. Hervormd, niet streng, opgevoed door een gezin uit Apeldoorn. Gezeten om LOM-Mavo. Ik wilde wat met dieren, maar toch gaan timmeren (via Centrum Vakopleiding). Daar aan het werk gegaan. Via via bij Scania terechtgekomen. Restvragen: etc. Scania heeft veel regels naast CAO. Rest opzoeken.
interview nr 21, ronald Ik denk dat ik er bij moet vertellen dat ik homoseksualiteit pas aan de orde was op mijn laatste bedrijf. Daarvoor (twee bedrijven) geen ruchtbaarheid aan gegeven. Begonnen bij een installatiebedrijf. Uitzendwerk. Stadsverwarming. Installatiewerk. Op bouwplekken, in bestaande huizen, .... Vervolgens drie maanden gewerkt in een autogarage (personeenwagens). Heel divers werk. Zowel technisch als niet technisch. Het laatste bedrijf (87-92) was een motorrevisiebedrijf. Ik kwam op een afdeling, uniek voor Nederland, omdat wij op vrij grote schaal brandstofpompen reviseerden.Nauwkeurig produkt. Aantal collega's varieerde van 9 tot 12. Bedrijf 1 en 2 alleeen met manne gewerkt. Bij het laaste bedrijf werkte er 2 van de 13. Alle vrouwen zijn daar inmiddels verdwenen. Met een vrouw heb ik nog contact. Installatie bedrijf: pittig, zwaar. Lassen en sjouwwerk. Bij het autobedrijf dat varieerde van licht tot zwaar. Bij het laatste bedrijf dat viel eigenlijk wel mee. Dat kon ik op mijn sloffen. Mannenberoep 1e bedrijf? Ja redelijk mannenberoep. In die tijd waren vrouwen niet zo geïntegreerd. Het was een echt macho-bedrijf: als je daar niet macho was, dan kwam je niet tussen de collega's. Ik was dus ook al binnen 4 weken buiten de boot. Ik denk dat dat ook lag aan het sjouwwerk, het was zwaar en niet zo voor mietjes en vrouwtjes geschikt. Zo werd het ook gebracht. Terwijl ik denk dat is onzin, vrouwen die een beetje doorsjouwen kunnen dat ook. Ik zat in een peroiode dat ik mijn homoseksualiteit verborgen hield, maar er wel mee experimenteerde. Binnen de maand buiten de boot? Ik was niet het type dat overal aan meedeed. Vrijdag s'avonds kwamen er kratten bier in de kantine. Dan gingen er mensne weleens op de kop naar huis en als je dan niet meedeed, wat ik niet deed, lieten ze je links liggen. Ik voelde me niet thuis. Het was een wereld waarin je je zo mannelijk en zo onecht moest gedrage. Als je het niet over vrouwen had of over neuken lag je behoorlijk buiten de boot. Als je dan ook al niet mee deed met bierdrinken dan lag je helemaal buiten de boot. Sfeer krijg ik ook wel zonder alcohol. Ik heb er ook wel aan mee gewerkt om mij in die geïsoleerde positie te werken. Door niet mee te doen. Ik merkte wel dat er enkele collega's waren die dat ook niet zo hadden en daar kon ik wel goed mee opschoieten. Dat klikte ook wel. Die waren niet macho-achtig; of netjes getrouwd of al op gevorderde leeftijd (veertig, vijftig). Die maakte zich daar niet zo druk om. Zij waren daar al jaren en hadden zich al een plaatsje weten te veroveren. Hoe werd over vrouwen gepraat? Als een object wat je gebruikt, een seksueel object. Grove bewoordingen. Niet in het algemeen. Een select cluje mannen. Wat mij altijd opviel als het over hun eigen vrouw ging, adt het dan heilig wordt. Denigrerend. Ik maakte me daar weleens kwaad over, maar zei niets. Vertrek? Mijn chef kwam mij op een geven moment vertellen dat ik daar niet zo thuis paste. Ik was eigenlijk allang blij dat ie dat mij vertelde. Met stille trom ben ik toen vertrokken. Ik was blij. Toen bij een autobedrijf terechtgekomen. Dat klikte ook wel. Leuk bedrijf, leuke tijd. Het was een klein team (5 man). Het ander: 20/30 mensen. Gezellig. Een oudere monteur, wat jongere collega's. Sfeer was ook heel anders. Er werd ook wel over vrouwen gepraat maar meer in de sfeer van wat gaan we dit weekeend doen: lekker uit. Meer praatjes over techniek, auto's en elektronica. Over homoseksualiteit werd niet zoveel gepraat. Ook niet in het vorige bedrijf. Het was absoluut taboe. Een collega zei, toen we langs een bos reden, moet je goed kijken want hier ontmoeten homo's elkaar. Wel wat negatieve opmerkingen over homo's. Mijn ervaring is dat mensen dat heel bot kunnen, maar dat dat achteraf nogal wel meevalt.
Heb je vriendin?-vragen: Nee, werd niet gevraagd. Ik heb dat ook wel een beetje afgehouden hoor. Ik had zoiets van waarom zouden ze moeten weten dat ik een vriendin heb. Ik heb geen vriendin, ik val, niet op vrouwen, maar dat wilde ik nog niet kwijt. Gewoon ergens anders over beginnen: mooi weer. Ik heb ook weleens verteld dat ik een vriendin heb. Soms de vraag opengehouden: dat komt nog wel. Ik had ook altijd wel het geluk dat daar nooit op werd doorgevraagd. Ik geloof ook dat niemand dat in de gaten had. Ik voelde me daar wel op mijn gemak. Ik denk als ik achteraf verteld zou hebben dat ik homos zou zijn, dan zou daar niet vreemd tegen aan worden gekeken, dnek ik. Leiding: Eerste bedrijf heel erg hierarchisch. Er was ook nog een voorman. Directuer stond leifst erbij te kijken op de werkvloer. Op het tweede bedrijf had je een directeur en een chef werkplaats, maar die werkte net zo hard mee. Het was wat platter. Allochtonen? Derde bedrijf voor het eerst. 100 werknemers. Niet zoveel op mijn afdeling, daarbuiten wel. Het hoorde er gewoon bij. Vrouwen (niet allocht) buiten mijn afdeling: 1 vroiuw werkte op de kwaliteitsafdeling en de directiesecretaresse. Op mijn afdeling twee: een van wie ik heel sterk vermoed dat ze lesbisch is en een huis-tuin-en-keuken vrouw. Laatste werk: Fijn mechanica. Heel fijn werk: micro-meters. Heel klein. Het was een afdeling van wij maken een produkt en dar staan we met zijn allen achter. Dat hadden de vaste collega's in ieder geval en dat werd ook wel een beetje gepromoot: we zijn een unieke afdeling binnen een bedrijf. We deden alles zelf; ook schoonmaakwerk. We waren een vreemde eend in de bijt en zo zagen de andere afdelingen ons dan ook. Mijn chef promootte dat ook wel een beetje. Hij lag met vrijwel alle andere chefs in de clinch. Je handelde er ook wel naar. Ook speelde mee dat we een hecht clubje, altijd bij elkaar regelmatig tractaties op gebak. Op andere afdelingen was dat afstandelijker, ook naar elkaar. Op andere afdelingen deden mensen het zelfde werk (25 jaar lang): produktonderdeel. Bij ons had je een compleet produkt, van oud naar nieuw. Dat was veel leuker, andere zou ik niet kunnen. Het was ook wel een open afdeling. Een van de vrouwen lag altijd dwars met mijn chef en had overal kritiek op: ze was lastig: een echte pot vond ik haar! Later heb ik haar als eerste verteld dat ik homo was binnen dat bedrijf, het heeft ook altijd geklikt tussen haar en mij. Ik heb het nooit aan haar gevraagd of ze pot is. Wel praten we over mijn homoseskualiteit, niet over de hare. Sfeer? Zakelijk, soms toch wel gezellig, open, direct. Als het niet goed gegaan was, werd je daar op aangesproken. Roddelsfeertje: over iedereen werd geroddeld (lachend). OR? Was er wel. Ik hoorde het een en ander via een collega. Beleid tov seksuleel intimidatie? Nee, wel aparte voorzieningen voor vrouwen: bijvoorbeeld toilet. Mannenbedrijf? In wezen is het een mannenbedrijf. Tegen vrouwen werd gekeken van'er komen vrouwen op de markt', laten we er gewoon een paar aannemen en kijken wat er gebeurt. Die secretaresse dat was gewoon. Het was redelijk succesvol: mensen die ik op de afdeling had waren toch aanpaksters: die ene wist behoorlijk van wanten, die over trof op allerlei manieren mannen, hoog tempo, tilde als een kerel, en ze had een mond van..., die liet zich niet intimideren. Als je een grote mond had kon je een klap verwachten. Bij haar hielden we ook gepaste afstand. Die andere vrouw was wat gemoedelijker, daar kon je een praatje mee maken, dat ging ook soms wat intiemer; niet alles vertellen. Idem met mannen? In het begin niet, maar laten wel een intimiteit ontwikkelt waardoor ik vrijelijk over mij homoseksualiteit kon spreken. Ik mnerkte zelfs laatst dat het heel erg op prijs werd gfesteld, omdat men in het begin homoseksualtieti indentificeerde met nogal wat negatieve aspecten: korte relaties,
kontneukers, denken alleen aan seks, vrouwelijke types (als je haar maar goed zit). En ik heb in de periode dat ik daar werkte wel laten zien dat homoseksualiteit ook andere kanten heeft. Ik heb het wel breder gemaakt. Ik kon heel gemakkelijk over seksualiteit praten. Ik deed er een beetje aan mee. Een collega die vertelde hoe vaak ie het dee dmet zijn vrouw en dan vertelde ik hoe vaak ik het dat weekend met mijn vriend had gedaan en dan een beetje grof tegen elkaar. En dan wel leuk dat het kon. Maar ik had ook collega's waar het wel bij kon. Ik heb een keer een collega gehad die het er moeilijk mee had, grofste opmerking maakte hij over collega homo, was een vies ventje, zei hij: al die homo's die moesten ze kapot schieten. Toen hij dat nog een keer zei ik: dan zul je mij ook voor de vuurlinie moeten zetten. Daar schrok hij zo wezenloos van, zo had ie het niet bedoeld, och god ik wist ook niet dat jij het was. Daar kwam een heel leuk gesprek uit. En sindsdien raken we elkaar aan, overal, geen handtastelijkheden. Ik probeer door die eerste botheid heen te kijken. Ik heb ook wel een negatieve ervaring. Een colleag , die van chef hoorde dat ik homoseksueel was, had daar behoorlijk wat moeite mee. Hij wist zich geen houding te geven. We waren toch al geen goeie vrienjes van mekaar. We hielpen elkaar wel, maar daar bleef het ook bij. Toen hij wist dat ik homo was, hield ie wel een grotere afstand dan daarvoor. We praatten daar eigenlijk ook nooit over. Hij moest mij inleren op iets. Ik heb de laatste tijd een strategie ontwikkeld om over iets te praten wat ik wil. Over verkering: Hij zei van ik kan het niet voorstellen dat jij met een man iets kan hebben, ik vind dat heel meoilijk en ik kan me ook eigenlijk geen raad met jou. Toch eerlijk, in die zin. Ik zei van ik wil je wel wat uitleggen hoe dingen gaan, maar ik ga met jou niet in discussie over om te verdedigen, want ik zit goed in mekaar. Het gesprek ging moeizaam. Daarna ging het beter. Hij dacht dat het alleen om de seks ging. andere negatieve ervaringen: hij had een vriendin, maar volgens mij viel ie op mannen. En hij had er lucht van gekregen dat ik homo was. De laatste dag voor zijn ontslag (bekend) trok hij mij aan mijn overall, en vroeg waar iedereen bij stond, vlak nadat ik het aan sommigen had verteld,: ben jij een flikker? En ik dacht kom nou effe. En toen heb ik voor de eerste keer gezegd in mijn leven 'nee'. En dat vond ik ontzettend vervelend om dat zo te vertellen daar gruwelde ik van. Iemand die het je zo vraagt, ik vond het een beetje een overval. Collega's stonden erbij, ik dacht kom nou, ik had zoiets van ik kies zelf de collega's uit die ik het vertel. Ik vond de vraag wel kunnen, maar ik had er geen behoefte aan en was er niet aan toe om hem te beantwoorden. hoe denken collega's over lesb/homo? Een beetje variabel. In het begin deden mensen botte uitspraken. Ook omdat er een homoseksueel was die voldeed aan alle stereotiepen. Er wed toch wel negatief over gedacht. Het heeft ook heel lang geduurd voor ik mij liet zien als homoseksueel. Sommige collega's hoorde ik daar nooit over. Helft deed neutraal. De laaste twee jaar kan ik alleen maar positiif noemen over hoe over homoseskualiteit wordt gedacht. Ik denk dat ik ook een belangrijke rol heb gespeeld in die gedachtenvorming. Ik denk wel dat ik mensen heb omgeturnd. Stereotiepering eruit gehaald. Mijn doel was om te laten zien dat homos. van a tot z loopt. Ik vond het leuk dat mensen zo nieuwsgierig waren. Pas geleden nog een collega: jij bent hier als homoseksueel komen werken van wij zouden het leuk vinden als je een keer een interview (21 schrijft boekje) met ons afneemt over hoe het is om met een homoseksuele collega te werken. Veronica bracht een documentaire uit en dat was vrij extreem, nou ik die dag daarna toch behoorlijk wat reacties gehad van nou dat kan toch niet en ze wilden weten wat ik er van vond. Mijn mening werd gerespecteerd: ieder moet doen wat ie wil. Ik probeer altijd voorbeelden van hetero's aan te geven. In Limburg en Brabant heb je parkeerplaatsen waar hetero's ongegeneerd elkaar in de bosjes staan te naaien. Alsof dat niet vreemd is. En dat telt ook wel een beetje. homo/lesbo? Omdat er op het bedrijf nog geen openlijke lesbienne was. ook nog steeds de stereotiepering heerst van mannelijk, zich niet laten intimideren, niet opgemaakt, mannelijke kleding. Zolang dat niet doorrbroken wordt door iemand die lesbisch is blijft dat ook zo. Voor wat mannen betreft is het in bepaalde delen van het bedrijf veranderd. Sommige collega's hielden meer afstand.
Collega's die op mijn afdeling werkten en later op een ander afdeling werden gedetacheerd bij een andere afdeling gaven die positeive invloed die ik had op homoseksualiteit door aan andere collega's. In het begin ben ik vrij provocerend geweest. Niet nichterig, maar wel opmerkingen bij mensen en seks schuwde ik niet. Ik deed het niet om er bij te horen. Maar om reacteis los te krijgen. Reactei chef: tweede aan wie ik het vertelde. Ik vertelde het omdat ik een relatie had gehad en mijn exvriend bedreigde mij. Ik voelde me niet zo veilig en hij dreigde me op te zoeken op mijn bedrijf. Ik had eigenlijk wel een goede band met mijn chef en ik dacht dat kon nooit kwaad. Ik ben er gaan zitten: Ben ik heb een boodschap. Ik heb een vriend en dat het uit was, Ik had nog neit verteld dat ik homo was. Dat zei hij dus latere van dat had ik nooit verwacht. Ik had ook eigenlijk gelijk steun van hem, hij schrok er wel van, he, wat vertel je me nu. Eerst heb ik hem verteld over mijn vriendje van die tijd en later over mijn homoseksualiteit. Hij was nieuwsgierig: hoe lang loop je daar al mee rond, weten andere mensen het ook al, mag ik het door vertellen? Hij moets de bedrijfsleider inlichten omdat er een gewelddadig aspect aan zat. Hij vroeg toen expliciet toestemming om het te mogen vertellen. De bedrijfleiders reactei ken ik niet. Opstelling chef later? Positief en ondersteunend. Ondersteunend in die zin dat als collega's negatieve opmerkingen maakten over homoseksualiteit iha dat hij daar tegen in gin. Waarom zo negatief? Het zijn toch ook mensen die gewoon kunnen leven en net zo gewoon zijn als hetero's. Nadat ik het hem verteld had. Contact met andere jongen? In het begin ontweek ik hem wel; van daar wil ik geen contact mee hebben. Later wel. Gesproken over mijn vriendje. Ik kan hem niet ontwijken. Op het laatst werd het contact wel goed. Hij vertelde dat hij een relatie had van 20 jaar en hoe hij daar mee werkte. Hij praatte er zelf nooit over. Bij PZ wisten ze (roddel) dat ik homo was. Ik wilde deeltijd gaan werken (een unicum binnen het bedrijf). Dat lukte, vanwege goede argumentatie. Aids? Heb ik over gesproken. Mensne waren ook nieuwsgierig. In het begin was het nog wel eens eigen schuld dikke bult. Ik speelde daar ook wel een rol in. Ik was op mijn werk vrij dominant; een discussie ging ik niet uit de weg. Openlijk homo in 1e bedrijf: niet in de situatie waarin ik toen verkeerde, daar was ik veel te zwak voor geweest. Dan hadden ze me van mijn torentje hadden gestoten. Maar ik dnek dat het me zel zou lukken nu. Weekend: Ik heb dat altijd in grote openheid gedaan. Mensen vertelden ook hun eigen ervaringen en problemen. Bij nieuwe collega's wilde ik nog wel eens de eerste paar keer een beetje rustig een. Een beetje kijken wat voor vlees ik in de kuip heb. En later als er zo'n lekker stuk de fabriek binnen kwam lopen, dat collega's mij opmerkzaam maakte van je bent weer goed voorzien deze keer, Ronald. Collega's leuk-zeggen? Op gepaste wijze. Niet iedereen hoeft dat te pikken. Dat wil niet zeggen dat ik het niet moet doen. Niet iedereen is daar altijd van gediend. Lichamelijk contact: vriendaschappelijk elkaar beetpakken op allerlei plaatsen. Dat werd ook gewoon gepikt. In het begin heb ik dat wel gehad van oje, dat iemand dan wat van me wil. Uitlokkend? Een ander uitzendkracht - ik doe er nu vakantie werk - heb ik laten merken dat ik hem een lekker stuk vind. Personeelsfeestjes? Ja, ben ik ook met mijn vriend naar toe geweest. Ik had pas een relatie met een jongen en die kende ik pas. Wij gingen samen, ik vond het wel spannend. Die andere collega kwam zonder vriend. Ik ging aan een tafel zitten bij een oudere collega, met de instelling doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg en die vroeg aan mijn vriend of ie getrouwd was. Mijn vriend gaf geen
antwoord in eerste instantie en zei toen: nee, ik ben met hem hier. Ik zei ook niets op dat moment en daarna ging ik naar die collega en zei ik 'dat is mijn vriend' Hij heel bot: O ja, wist ik niet. Ik heb niet gehad dat mensen echt afwijzend waren. Ik voelde me op een geeven monet wel op mijn gemak. Mensen kenen, van o die heeft zijn vriend meegenomen, die durft. Mijn baas zei: jij hebt lef om met je vriend hier te komen. Ik vind het wel leuk dat je komt. Hij was heel positief. Ik kreeg turende ogen. Ook daarna, met nieuwe vriend, regelmatig naar feestjes geweest en toen werd het ook gewoner, dat ie meedraaide met de rest en dat er ook met hem een praatje werd gemaakt. Dat was de eerste keer niet zo. Naaktfoto's? Ja. Een collega vertelde me veel, ook emotioneel en seksueel. Ik zei het tegen hem van al die naaktwijven, waarom niet foto's van kerels. Hij zei die neem ik voor je mee, maar hij heeft het nooit gedaan. Onder welke cao? Metaal en elektrische... VeGe-motoren. Ik weet niet of homo/hetero's dezelfde rechten hadden. Ik weet niet hoe het ging met bv. Ik vond de opslag belangrijk. Geen antiddiscriminatiebeleid op papier: in de wandelgangen: dat deed je niet en dat werd ook niet getolereerd: zeker niet door mijn chef. Er zullen wel meer homo's zijn geweest maar die geven zich niet bloot of die xzijn er neit. Leuk meer homo's? Hoe meer zielen hoe meer vreugd. Hoe meer homo's hoe meer plezier ik zou hebben. Ik zeg altijd we zijn bijna een grote familie. Je hebt wat overeenkomsten, waardoor het vaak klikt. Ik werk nu met een homo-collega en dat klikt. Verhouding? Ik denk iets minder. Dilemma: er zijn beroepen waar je er makkelijk voor uit kunt komen. Ik weet het ook niet. Sfeer is bepalend: in de metaalindustrie zitten toch vooral lager opgeleiden en mensen die niet altijd voor zichzelf durven opkomen en niet zoveel sociale vaardigheden kennen, en dan wordt het moeilijk. Je moet behoorlijk stevig in je schoenen staan, tegen een stoot kunnen, je moet verwachten dat mensne niet zo prettig reageren: hoe doe je dat. Ander werk bewuste keuze? ja, niet samenhangend met homoseksualiteit, maar met verleden. Een technisch beroep kan een bepaalde aandacht nooit geven. Vakbondlid? Nee, nooit zo'n behoefte aan gehad. Vakbond is er als jij er niet uit kan komen, als je de zka krijgt. Positie homo/lesbo? Ja, aparte positie in maatschappij en dus ook in de industrie. Er zijn overeenkomsten en verschillen. Geen achterstandspositie. O nee toch, voor wat betreft vrije dagen. Denk ook aan pensioenrecht. Rol vakbond: ondersteunen bij situaties als ontslag en de lonen. De vakbond kan bepaalde sekserollen aan de orde stellen, maar ook bepaalde rolllen van doelgroepen aan de orde te stellen. Voorlichting bijvoorbeeld. Enquetes van hoe zit dat nou in het bedrijf. Ook taak van de overheid. Probleem is dat het niet zo zichtbaar is. Ondersteunen van mensen die persoonlijk aankloppen bij de vakbond van goh ik word gediscrimineerd op mijn werk. Pas hoorde ik nog van een stichting waarvoor ik vrijwilliger ben, die hebben en infotelefoon, dat daar een jongen belde, die verteld had op zijn werk dat ie homos wae en daar eigenlijk werd uitgekotst. Daar moet de vakbond op inspringen en persoonlijk naar dat bedrijf toestappen om te zeggen hoe zit dat? Maar hoe zit dat met de overlapping met andere hulpverlening. Je moet dat omkaderen van wat doen we wel en wat doen we zeker niet. Als vakbond ben je geen hulpverlener. Als iemand op zijn werk gediscrimineerd wordt zit daar ook een psychisch aspect bij. Bepaal wat je wel wil en kunt en laat de rest aan anderen erover.
Enquete? Vragen van heo denken individuele werknemers nu over homoseksualiteti, zouden ze een openmlijke homoseksuele collega waarderen, vinden ze dat een homos. open over homoseksualtieti mag preaten, mag ie provocerend zijn. Ook om het beleid van de vakbond te sturen. Anders: Ze zouden kunnen werken om gelijke rechten voor homo's en hetero's ook in het bedrijfsleven: vrij krijgen, pensioenen, arbeidsrecht, meewerken aan anti-discriminatie beleid (gepaard gaan met voorlichting over). Machogedrag benoemen en uitleggen waarom mensen dat nodig hebben, evt anders functioneren van homoseksuelen. vooroordelen over collega's proberen weg te nemen. Vragen aan hetero's: ga je anders werken als je een homo-collega hebt. CO: 21. Eerst bij vrienden, toen ouders. Pas bij mij tweede vriendje verteld. 1988. In 1989 verteld op bedrijf. Uitgaan: twee tot drie keer in de maand uit, in Enschede en Arnhem, soms naar de sauna met vrienden. Roze zaterdag is altijd vaste prik. En stichtingsavonden in Doetinchem. Stichting behartigt de belangen van homo's in de Achterhoek, we zijn geen COC-lid. We werken hard aan partnerregistratie, geven voorlichting (nog nooit op een bedrijf geweest), etc. Ik vraag me af hoe gewone bedrijven in de metaalindustrie daar tegenover staan. Stage gelopen bij de Schorerstichting. COC-lid: in Utrecht bijhet COC stage gelopen. Het ligt op zijn gat. Ze doen niks voor homo's en ik ben geen lid. Bladen: Gay-Krant, en Zodoende (blad dat ik zef maak) Geboren: 1967 Relatie: 'nog' niet samenwonend. Studie: van LTS naar HBO, moeilijk, kostte me een jaar, maar het loopt. Opgevoed: tot mijn dertiende toch wel de kerk belangrijk. Vanaf mijn 13e bij mijn moeder geweest. Een arbeidersgezin waar ik uit kom. Geen hoger milieu. Gewoontes en normen en waarden nogal vastomlijnd van wat wel en niet kan. Moeders ideeën over seksualiteit zijn nogal veranderd. Traditioneel opgevoed. Geboren in Doetinchem. Oproep in blad de Kringen Vergeten: ???/ blablabla
Respondent 22 Francois Werk: Ik werk bij Nedcar, voormalig Volvo. Ik werk op de motorenlijn; de motor aankleden als die van Renault afkomt. Voorzien van versnellingsbak, dynamo, etc. Je rouleert, je doet iedere dag iets anders. Vijftien verschillende dingen. Alles even leuk: Het is verdraagbaar. Ik ben t evreden dus (droog). Ik klaag niet. Ik doe het graag en ik ehb er ook geen roblemen mee. Dat wist ik toen ik daar ging werken en dat is intussen vijf jaar geleden. Wat is dat? Dat het werk iedere dag weer terugkwam. Vorig werk? Detailhandel; gediplomeerd vakkenvuller. Ik verdiende erg weinig. Toen gesolliciteerd? Ja, en wonderbaarlijk genoeg werd ik ook nog aangenomen. Ik had namelijk totaal geen technische ervaring wn dan moet je alles leren. Waarom doe je dit en dat. Waarom aangenomen: ze hadden mensen nodig en zo vlug daar iemand kwam die gedisciplineerd was dat ze die dan aannamen. Toekomst: Werk blijven doen. Bedrijf: Dat schommelt. De ene keer hoog, een andere keer laag. Bij reorganisatie is baan net behouden geblijven. Ik had een jaarcontract en ik wilde een contract voor onbepaalde termijn. aantal mensen: ligt eraan hoeveel posten er zijn. Als er vijftien mensen zijn werk je met 15 posten. aantal posten ligt aan produktie-aantal. Hele bedrijf: 4000. Ik spreek over born, niet over Helmond. Verhouding mannen en vrouwen: geen antwoord. Meer mannen. Bij mij op de afdeling werken er ook meer mannen. Stuk of 13/14, en 1 volle dienst en twee halve dienst dames. Sommige posten zijn te zwaar voor dames, die krijgen daar een uitzondering voor. Die post die zwaar is willen genoeg mensen doen. Mannenberoep? Nou, dat weet ik niet, dat denk ik niet. Ik denk dat iedereen het kan. Het is niet extreem zwaar. Lijnen met alleen mannen? Weet ik niet. Ik kan me voorstellen de pershal. Promotie? weet ik niet. ik wil het soms wel en soms niet; dan heb ik teveel zorgen aan mijn hoofd. Ik zou wel graag een stuk advies willen geven. Vies werk: je krijgt er vuile handen van. Douchen doe ik thuis. Allochtonen veel: ja. Veel Belgen (gensarbeiders). Vroeger werkten er heel veel Marrokanen en Turken. Maar dat is wat teruggebracht omdat zij niet voor 100% inzetbaar waren, ivm taal. Leiding: Je hebt een hele lijn en wij staan eigenlijk onderaan. Je hebt de procesbegeleider, de lijncoordinator, die heeft weer een baas, etc, etc, etc. OR? Ja, op zich niet veel mee te maken gehad. Je ziet ze niet las je ze nodig hebt en andersom. Seksuele intimidatie: Mensen die geintimideerd worden zullen dat zelf kenbaar moetne maken en ik
denk dat er dan wel wat van gezegd wordt. Komt het voor? Een jongen is al een paar keer op het hok moeten komen en het heeft voor hem nog geen bepaalde gevolgen gehad. Hij maakte bepaalde opmerkingen over vrouwelijke collega's, die gewoonweg niet door de beugel konden. Een meisje gaat scheiden van haar man en dan kan ze dus onderdak krijgen bij een vrouwelijke collega, en toen heeft die jongen de opmerking gemaakt 'lesbisch' en dat meisje heeeft het dus niet gepikt en naar kantoor gegaan en toen heeft de baas hem daar wel op aan gesproken, maar dat mote iets zijn geweest van twee minuten en drie minuten geouwehoerd, snap je. Verder wordt er niets mee gedaan. Vindt je baas zo'n opm erg: die jongen is nogal een grapjas en in hoeverre moet je dat dan serieus nemen. Sfeer: Goed. Een prettige sfeer een goede samenhang. Je bent eigenlijk een grote familie; je bent toch 8 1/2 uur per dag met elkaar bezig. Je bent natuurlijk nooit een familie en bepaalde dingen zul je ook niet direkt op het werk zeggen. Er zijn geen problemen, een goede omgang Machocultuur: ik denk dat dat iets vanzelfsprekends is op zo'n fabriek. Daf is gekomen toen de mijnen gingen sluiten. Iedereen ging naar daf. Het is toch zwaar werk. Mannen gaan elkaar opfokken met die mannelijke dingen, en daardoor onstaat macho-cultuur. Ik heb me altijd voor me gehouden dat iedereen mag weten dat ik homo ben, maar pas dat ik ook op het ewrk heb laten zien wat ik kan. Dat ik op mijn werk beoordeeld wordt en niet op datgene wat ik ben. Dat vond ik in die tijd heel belangrijk. Dat is redelijk gelukt. Ik werkte er eigenlijk twee jaar voordat dat boven water kwam. Hoe? Een zuster van een ex-vriend, die bij Nedcar werkt, vertelde op een gegeven moment van die jongen heeft een relatei met mijn broer gehad. Op mijn afdeling dus. Ik had dus iets van 'moet dat nu?'. Maar diezelfde collega's van mijn afdeling hebben me ook wel weer een stuk opgevangen. Zij vroegen het dus aan mij: klopt dat?. Je gaat dan toch aftasten hoe zij er tegenover staan. Zij hebben dat op een gegeven moment geaccepteerd: Het was mijn leven en ik moest er maar mee doen wat ik wou. Dat heeft zich heel positief ontwikkeld eigenlijk. Exacte werking: In het begin kwamen er twee vragen en later meer. Zoiets wordt doorverteld. Dat gebeurt altijd achter je rug om. Wat vroegen ze: Rechtstreeks, van of ik homo was. In het begin, toen ik daar kwam ben ik heel vaak depressief geweest, dan ging ik naar huis en dan kon ik gewoon huilen van ellende. Kut. In het begin voelde ik me dus vreselijk onprettig op mijn werkplek. Toen dus op een gegeven moment naar voern kwam dat ik homoseksueel was, veranderde dat. Ze weten het dus, en dan hieven ze niks meer te denken en ze hoeven ook niet meer bepaalde opmerkingen te maken die ze voorheen wel maakten. Bepaalde omgangfsvorm is veranderd. Door mezelf af te schermen: ze mogen het niet weten, dan is het goed. En dan ga je eigenlijk alleen staan. En dan krijg je de verveldend situatie dat ze dingen tegen je zeggen waarop je eigenlijk geen antwoord terug kunt geven. Ik ging met tegenzin naar mijn werk, en ikwas blij dat ik naar huis kon. Wat voor vragen: Geijkte vraag is 'heb je een vriendin?' Dan zei en zeg ik 'nee, ik heb geen vriendin'. Vaak is het.. mensen worden vaak heel nieuwsgierig. Als ze vrasgen: ben je homo? en je geeft daar rechtstreeks antwoord op, dan weten ze zich daar vaak geen goed raad mee. VB: Ik toen de hele dag vragen aan moeten horen van die jongen, uit pure nieuwsgierigheid. Alles wilde die gewoon weten. Bijv. hoe we het dan deden. Maar leuke tijd, of leuk, eigenlijk was het niet zo leuk, maar toen het op een geven ogenblik bekend werd, dan blijkt toch hoe nieuwsgierig toch ook hetero's kunnen zijn naar heo homoseksuelen kunnen leven. Dus niet dat ze totale afstand hebben gehouden of wat ook. Ze doen er
ook gewoon heel normaal over en er wordt verder niet over gesproken. Nu heb ik een relatie; en het is gewoonweg dan neem je Rene toch mee. Voor die tijd, depri, welke opm: Het is allang gelden. Ik heb die tijd eigenlijk gewoonweg uitverbannen. Ze deden meer eigenlijk heel neerbuigend over homoseksualiteit en homoseksuelen. Dus echt vernederend was het. Dus in zijn algemeenheid, maar ik trok me dat dus persoonlijk aan. Het was natuurlijk niet specifiek tegen mij gericht, want niemand wist dat van mij. Dat merk je nu nog heel vaak. Die jongen met dat meisje: die had gewoonweg gedachtengangen, dat ik me afvroeg: hoe kan een jongen zoals hij zulke gedachten hebben over homoseksuelen? Hij heeft een levendige fantasie over van wat homo's kunnen doen: van het gruwelijkste tot het vieste van het vieste. Dat zegt ie gewoon in de pauze. Plotseling dan komt dat zomaar, als een golf. Ik zit er dan bij en ik hoor dat aan en vroeger kon ik me dat aantrekken en nu doe ik dat niet meer, maar dan denk ik dus wel op zo'n moment 'hoe kan hij zulke gedachten hebben?' Ik denk niet dat hij homo is. Hij zegt belachelijke dingen: ze kunnen wel kloppen, maar hoe komt ie erbij. Je kunt van alles doen: poepsex, plassex en dan zegt hij dingen erover en dan denk ik 'hoe komt hij er bij?' Soms moet ik wel in mezelf lachen van hoe komt hij daarbij? Verder is hij een heel fijne collega en hij is ook al een paar keer hier thuis geweest. Hij is heel nieuwsgierig en ik kan hem daar ook heel gek maken daarmee. Ik heb hier bijvoorbeeld een band waarop fist-fucking staat en ik heb hem gezegd van ik heb een heel smerige band. En ik laat hem raden. Hij is zo nieuwsgierig dat ie een videoband heeft meegegeven dat ik die videoband voor hem kan kopiëren. Opstelling anderen: die zijn daar allemaal even gemakkelijk in. Ik ben dan wel homo, maar bescheidener en terughoudender dan zij zijn en als je tussen vier van die mensen inzit en je zou die gaan volgen dan zou je zeggen van die drie vier zijn homo en niet hij (ik), want zij zijn meer handtastelijk dan ik. Ik hou me daar wel op in. Ik doe daar niet aan mee, aan dat spel. Ze kunnen soms heel handtastelijk zijk zijn. Dan komt ie bijvoorbeeld achter me staan, dan pakken ze je vast, en dan laten ze ook nog eens een hand onlaag gaan. Gewoon heel vrijgevig naar elkaar toe. Dat doen ze bij elkaar, bij mij doen ze het af en toe. Ik reageer er gewoon anders op. Al sik zie dat er iemand achter me staat, denk ik van er kan iets gebeuren, en ik laat hem gaan, want het gaat toch niet verder dan dat. Maar ik doe dat bijvoorbeeld dus nooit, of niet vlug, omdat ik zoiets heb van misschien zoeken ze daar wel iets achter als ik dat doe. Terwijl ik dat om dezelfde reden doe als zij doen. Verschil voor na co: Dat ik nu toch wel met een stukje plezier naar werk ga. Dat ik toch heb getoond dat ik het werk waardig ben wat ik doe. Had je dat ook niet al na 1 jaar: Ja, maar op een gegeven moment wordt het wel heel moeilijk. Er wordt je gevraagd van ben je homo en dat durf je dan niet toe te geven, dus je leeft eigenlijk twee levens: een prive en een op het werk, dus dan ga je op werk zeggen 'nee' en moet je dan op je werk gaan zeggen na 1 jaar van ik ben homo. Na een tijdje vroegen ze dat wel. Omdat ik misschien als een homo doe of eruit zie. Het is eigenlijk sowieso absurd dat je moet zeggen dat je homo bent, er wordt toch ook niet aan je gevraagd of je hetero bent. Ze gaan er altijd steevast vanuit dat iemand hetero is. VB van televisie. Vanaf begin uitgekomen kunnen zijn voor homos.: nee, de mentaliteit is ook veranderd door de jaren heen. Op onze afeling hebben we nooit veel verloop gehad, maar er zijn toch mensne weggeaan en bijgekomen en dan heb je toch verschillen erbij. Niet met jong en oud te maken. Ik denk dat de sfeer nu veel beter is, dan die toen was, door het vertrek van bepaalde mensen. Mijn situatie veranderde ook. Ik weet al heel lang dat ik homoseksueel ben. Eerst heb ik dat mijn vader verteld, hij accepteerde het niet, nu heeft hij het wel geaccepteerd, vervolgens .... Ik heb me altijd teruggetrokken op het punt dat ik homoseksueel ben. Op een gegeven ogenblik leerde ik Rene kennen, ik werkte toen al bij Volvo. Ik kom uit Maastricht, maar werd hier in het dorp als vriend van Rene geaccepteerd, dus eigenlijk iedereen in het dorp weet het. Ik had hier dus een grote co, iedereen weet dat in zo'n dorp. Wij gingen ook samen-
wonen. Nu is het ook een stuk gemakkelijker om te zeggen van ik ben homo. Toen het op het werk bekend werd had ik al die relatie. Ik heb in 91 de relatie gekregen en toen wilden we samen op vakantie gaan, het was bloedheet en ik het hok op, want ik wilde werken tijdens de bedrijfsvakantieperiode om een week later op vakantie te kunnen, maar dan moest ik dat op een of andere manier duidelijk maken aan mijn baas. Ik wou dat in eerste instantie niet doen, maar hij vroeg op een gegeven ogenblik 'waarom?' Toen ben ik het hok opgegaan, en ik zo dik het zweet op het voorhoofd staan van angst en warmte n en toen heb ik het hem gezegd dat ik een vriend heb en hij heeft daar nooit problemen meegemaakt, eerder wel dat hij uit nieuwsgierigheid zie van 'kom je dadelijk op het hok?', dan werd ik afgelost en gingen we samen het kantoor op en dan vroeg ie gewoon allerlei dingen van hoe gaat het en heolang weet je het al, hoe accepteert je familie het en heo accepteert Renee zijn familie het. Dus dat was echt perfect en als je pas daar bent en je moet dat dan allemaal kenbaar maken, ik vind dat best veel en je moet het altijd aftasten van hoe wordt daar mee omgegaan. Het is in principe een mannencultuur, een heterocultuur en niet iedereen kan er mee omgaan. Maar als puntje bij paaltje komt zijn mensen wel heel nieuwsgierig. Reactie mensen meegevallen? Op mijn afdeling wel ja. Daarbuiten ga ik het niet zeggen natuurlijk. Ik laat het meestal gewoon in het midden en ik praat gewoon met die anderen mee. Ik voel mij niet geroepn om een kaartje op te hangen van ik ben homo, omdat ik een dag wordt uitgeleend. Ik hoef ook niet het boegbeeld van de homoseksuelen te worden in het bedrijf. Ik ken er genoeg die er werken, maar ik hoef niet het boegbeeld te worden voor hun. In principe werken er genoeg daar. Eentje die ken ik. Een ander is weggegaan. Dan ken ik ook nog twee potten die daar hebben gewerkt, maar ik weet niet of die er nog werken. Vroeger zeiden ze van een op de tien is homo, dan kun je het uitrekenen. De een houdt het verborgen, de ander doet er wat laconieker over. Je bent wel van je collega's afhankelijk: of ze accepteren je of ze accepteren je niet. Bepaalde mensen niet geaccepteerd: kan voorkomen. Andere opstelling collega's na bekend: nee. Mensen anders gaan denken over homos: Goeie vraag, weet ik niet, maar ik denk het el. Van eentje weet ik het. Hij zie 'ik moet er eigenlijk niets van hebben, maar toen ie hoorde dat ik homo was heeft ie die drempel genomen van het is zijn leven. Dus wat dat betreft denk ik wel dat mensen er een andere kijk op hebben. Verschil ho/les: ? Gesprek over Homoseksualiteit: Bijna niet. Het blijft een geliefd onderwerp. Je kunt een fantasie maken over wat een homo doet. En fantasie is spannender dan de werkelijkheid. Ze hebben een bepaalde kijk daarop en dan komen ze mij dat vragen. Vooral dat meisje, dat indertijd dus aan mij direkt vroeg of ik zo was en ik dat aan haar bekende, dat was gewoon heel nieuwsgierig en dat vroeg gewoon dingen en dan krijgt ze gewoon antwoord daarop. Ik heb een peircingringetje (tepels). Op een gegeven moment heb ik een ringetje en tegen een iemand zei ik dat, en op een gegeven moment kwam iedereen van de afdeling naar mij toe van laat me dat eens zien. Die wilden dat zien. Aan het eind van de dag ging ik dus mnet een T-shirt wat twee keer zo groot aan de kop was naar huis. Dat zijn gewoon leuke dingen op dat moment, en daar hoor ik dan ook niets van, natuurlijk wel eh vies, maar verder niets. Aids: Er owrdt wel over gesproken, maar altijd in een sceptische sfeer. Serieus wordt er nooit over gesproken. Om grappig te zijn. Jezelf zijn? Ik doe gewoon dus... Vertellen? Nee, ik denk niet dat ik alles kan zeggen. Een hetero doet dat ook niet. Ik kan wel zeggen dat
ik met Rene naar bed ben geweest, maar neit wat ik gedaan heb. Aanpassen vroeger? Ja, in zekere zin wel. Nu pas ik me ook nog heel vaak aan. Als ik dat niet zou doen dan zou ik een einzelganger zijn. Niet noemenswaardige dingen. Sollicitatie: alleen vragen over of ik getrouwd was of een vriendin was Personeelsfeestjes: Niet vaak. Ik ben er nooit naar toegegaan. Ik zat al zoveel uur met die mensen opgescheept. Niet nog meer. Opmerkingen tav homos te voorkomen: nee, chef zit op kantoor, je bent alleen. Hij kan wel zeggen tijdens een werkoverleg van 'houden jullie daaar mee in, stop daarmee', dan heeft dat een averechts effect. Als iets niet mag, dan doen ze het juist. In het begin had ik daar heel veel problemen mee, maar nu niet meer. Er worden ook andere dingen gezegd. Ik ben gewoon nu geaccepteerd. Naaktfoto: ja, er hangt er eentje, in een kastje. Chef vakantie: het ging niet; er was geen werk. CAO: partnerpensioen geregeld: pp is volgens mij geregeld, je moet een bewijs van een notaris kunnen overleggen van dat je ook een samenlevingscontract hebt. Hebben wij nog niet. Je zou een kopie van het smanelveingscontract naar de pensioensinstantie moten sturen. Toen wij gingen samenwonen hebben we dat ook moeten doorgeven. Stel dat ik alleen zou zijn; dan zou ik bijvoorbeeld maar een kaartje voor een pretpark kunnen bestellen bij de bedrijfswinkel, etc. BV: Ouders rene 40-jarig huwelijksfeest. Toen heb ik een vrije dag gekregen. Ze wisten toen al wel dat ik samenwoonde met rene. Anti-discriminatiebeleid: nee. Hoeveel ho/les op bedrijf: 4. Leuk meer homo's: Op mijn afdeling hoeft het niet zo. Ik denk vanuit een negatief oogpunt wordt gedacht, van als ik eens met hem zou gaan praten, van die zijn wat af aan het spreken. Zo lang het maar geen nichtenclub wordt. Als iedereen dan gewoon, en wat is dan gewoon natuurlijk, maar.... Andere reactie op nicht: O god ja. Ik denk dat al die mensen die ik ken al die tijd geaccepteerd zijn geworden omdat ze al gewoon normaal overkwamen. Ik mag dat woord eigenlijk niet gebruiken. Die zich binnen de normen van de daar geldende maatstaven blijven. Het werkpakket kan soms te zwaar is, iemand die echt een trutje (een heel nichterig type, iemand die bang is om vuile handen te krijgen) is kan het werk ook gewoon niet aan, die staat binnen een uur weer buiten. Zo zie ik het. Verhouding: Homo's hebben vaak een bepaalde beroepsvoorkeuze. Bijvoorbeeld bij kappers, ziekenhuis, dienstverlenende sectoren werken veel meer homo's dan bij industrie. Niet iedereen kan het aan de industrie. Lid vakbond: niet actief. Vaak vraag ik me af waarom ben ik nu eigenlijk lid. Mij vader zie: je moet eigenlijk bij de bond gaan. Homo/lesbo's een speciale plaats in de industrie? Soms hebben ze het moeilijker, volgens de algemen maatstaven wordt er altijd uitgegaan van een gezin, man, vrouw en kinderen, hoeksteen van de maatschappij. Daar wordt heel vaak van uit gegaan en de rest blijft heel vaak achterwege. Tenzij er weer
bepaalde aanvullingen komen op die hoeksteen. Dus ze moesten op een hele boel punten zeggen van mensen die op een bepaalde manier samenwonen, dat verbonden is met papier. Voor homo's die niet voor de wet trouwen is niets voor geregeld. Rol vakbond (geprojecteerd op eigen eerste twee jaar)? Nee, vakbond kan veel, maar niet de mentaliteit van mensen veranderen. Als mensen heel negatief over Italianen denken, kun je wel zeggen van dat de vakbond daar iets aan kan doen, maar ze kan het schelden op niet voorkomen. Op CAO-vlak: Dat weet ik niet. Opleiding: homo's noemen. De bond zou homo's moten inzetten. Wanneer er homoseksuele leden zijn binnen het bedrijf die kaderleden willen worden. Een homo op homo-emancipatie zetten. Een heleboel dingen komen dan toch boven. Heb je dat programma van Crazy Holland gezien; dat programma ging over homo's en is door hetero's gemaakt. Dan krijg je een heel scheef beeld. Homo's inzetten: ja, ik denk het wel. Zelf voel ik me daar niet zo tot geroepen. Ik wil geen boegbeeld zijn en ik ben daar te verlegen voor. Homlesgroep: Zou ik wel lid van worden, uit een stuk nieuwsgierigheid. Rol? Weet ik niet. Misschien het acceptabeler maken van homoseksualiteit in de industrie. Of het nut heeft weet ik niet: ieder bedrijf heeft toch zijn eigen maatstaven en of het te veranderen is weeet ik niet. In mijn bedrijf id mentaliteit heel moeilijk te veranderen. Hoe werken aan acceptatie: als iedere homo gewoon doet zoals ie is, dan wordt ie wel geaccpeteerd. Ongeacht waar je werkt. Je blijft altijd mensen houden die een haat, een afkeer, een homofobie hebben, en die zullen het nooit accepteren of mee leren omgaan. Als je een man hebt die een haat heeft tegen homo's kun je daar wel een kadergroep van 100 FNV-ers op af sturen. Ken je zulke mensen? Ik weet het niet. CO-leeftijd? Op 16/17 vertelde ik het tegen mijn vader. Hij zie: dan zoek je maar een meisje.Dat heeft ie heel lang gezegd en toen kreeg ik op een gegeven moment een vriend, die werkte bij KLM en die accepteerde ie wel. Ik heb twee zussen. Met een heb ik geen contact en met die ander spreek ik dus wel en toen ik ging samenwonen heb ik het tegen haar gezegd, en haar eerste reactie was van 'dat wist ik allang!', maar ze heeft mij er al die jaren alleen mee laten zitten en bovendien: ze vindt het prima dat ik homo ben, maar wel buiten haar deur. Dus ik ben welkom bij haar, maar Rene is niet welkom. Zij heeft een zichtbare afkeer tegen homoseksualiteit. Zij heeft Rene nog nooit gezien. Uit in het homo-circuit: Ik ben heel veel uitgegaan. Ik heb niet zoveel behoefte mee, ik blijf ook vaak thuis. Lid COC: Nee Homobladen: Gaykrant en Magayzine Verder: Twee jaar voorzitter geweest van MSL, motor sportclub limburg. Een speciale homoclub. Toen werd ik ieder 14 dagen verplicht om op de clubavond aanwezig te zijn. Allebei schutterij.
Roze zaterdag: nee. Geboren: 20/12/1967 Gelovig opgevoed: Katholiek. We gingen vroeger altijd naar de kerk. Ik ben nog gelovig, maar ga alleen op hoogtijdagen nog naar de kerk. Plaats: Maastricht, geboren en opgegroeid en langzaam hier naar toe gekomen. Opleiding: MMOBD, detailhandelschool, gedaan na de MAVO Oproep: in blad van Nedcar: heb ik weggegooid. Precies de oproep geplaatst. Rest bla bla. Niet meewerken aan fnv-magazine artikel.
Na afloop vertelt de respondent over een voorval van enige tijd geleden op zijn werk. Twee getrouwde mannen van de zware afdeling de perserij pijpen elkaar onder werktijd op het toilet. Ze worden betrapt en met 'groot verlof' (lees ontslag) naar huis gestuurd. Denk eens aan de gruwelijke gevolgen voor de beide mannen: ten eerste ontslagen worden en ten tweede moeten uitleggen aan hun vrouw en omgeving waarom (je wordt natuurlijk niet zomaar ontslagen). De vraag is natuurlijk of de bedrijfsleiding in het geval van een men en een vrouw op dezelfde wijze had gehandeld en of dit niet een gruwelijk zware straf is voor iets wat te vergelijken is met te lang pauzeren.
Respondent 23 Stationsrestauratie in Breda Werk: Philips. Ik doe daar de technische administratie. Wij maken profesionele studiocamera's en dat ding ziet er natuurlijk heel ingewikkeld uit en al die techniek wordt op tekening gezet en ik hou daar de administratie van bij. Tekeningen moeten opgeborgen worden in een archeif, worden gearchiveerd, maar ook als ontwerpers aangeven dat er een weerstandje gewijzigd moet worden dan gebeurt dat door ons, vroeger door de tekening te veranderen, nu via de computer (autocad). 22 jaar geleden begonnen bij Philips. Daarvoor andere banen: drukkerij, visfileerderij, etc. Plaats: wij zitten in Breda, wij zijn BTS (Broadcast Televison Systems). 240 mensen; hij is kleiner geworden. Herstructurering gehad waardoor een aantal medewerkers de plant moest verlaten. Nu zien we weer een lichtpuntje; er gloort weer hoop. In 1986 heeft Philips ons verkocht aan Bosch, maar sinds 2 jaar teruggekocht. Vonden wij zeer vreemd voor een verliesgevend bedrijf. Ik zit in de OR (in Breda), maar achter dat soort dingen is moeilijk achter te komen. Ik ga ook in de (Philips) concernraad van de bond. Arbeidsvoorwaarden worden daarin besproken. M/v: 60 vrouwen. Vrouwen zitten voornamelijk in de produktie sfeer; maken printpaneeltjes, waar ze onderdelen op monteren. Functie? Die functie doe ik nog met twee collega's. Ik ben de enige vrouw in dat gebeuren, ook in mijn groepje (6 man). Op onze totale ontwikkelafdeling zitten we met een man of zestig. Een vrouw: secretaresse van de afdelingschef. Contacten liggen alleen maar intern. Mannenberoep? Ik denk het niet, maar het is denk ik moeilijk om aan vrouwelijke ontwikkelaars en ontwerpers te komen. Niet fysiek,maar soms wel geestelijk zwaar werk. Seks intim: De arbocommissie (soort VGW) is bezig, er is een voorstel gedaan door PZ. Die jongen is vrij simpel die dacht met een briefje van bij die en die kan je terecht dan is het geregeld, maar adt is natuurlijk niet zo. We zitten te kijken of we een betere structuur kunnen opzetten. Wij bezig met iemand te benaderen om vertrouwenspersoon te worden. Wij als cie vinden dat het een vrouw moet zijn, omdat er meestal sneller naar een vrouw gelopen wordt dan naar een jongen. Zelf last: nee. Van collega's weet ik het niet echt. Nee, ik hoor niets, maar dat wil niet zeggen dat het er niet is. Buitnel: Nee, niet echt veel. Wel op het moment veel uitzendkrachten en daartussen redelijk veel. Niet op mijn afdeling. Hier: nee, helemaal niet. Ik vind zelfs dat ze te gemakkelijk zijn: mensen kunnen op dezelfde dag nog een vrije dag nemen en dat vinden ze goed. Promotie: Niet de ambitie, is ook nooit gevraagd. Ik heb daar de opleiding niet voor. Het zou wel goed zijn als er een vrouwelijke afdelingschef zou zijn, maar ook op ander functies. Een vrouw gaat anders met een aantal sociale problemen om , een man is daar soms wat afstandelijker mee om. Je merkt het ook op het bedrijf; het is een verharde structuur naar het sociale toe. Men is niet zo bij ziekte; het duurt lang voordat je wat te horen krijgt; alleen van collega's, niet van het bedrijf. Ik erger me daaraan. Mensen haken af. Al zou er maar een vrouwelijke personeelschef zijn. Zelf: ik maak soms ook 50/60 uur per week. En dat doe ik dan uit vrije wil. Je ziet het anderne ook doen. Met een vrouw is het zo, als en mannelijke collega naar huis gaat, staat het natje en het droogje vrijwel altijd klaar, als de vrouw thuiskomt, ik merk het zelf, ik moet dit nog doen, ik moet nog koken, dat zijn allemaal dingen die er als extra belasting bijkomen. Dat merk je ook; dat veel vrouwelijke collega's in de
fabriek problemen krijgen met die werkdruk. Die vallen uit. Je merkt het aan het kort verzuim. Evn ademhalen en dan weer aan de slag. Problemen praten: ja, dat kan, maar of er altijd naar geluisterd wordt, nee. Dat is een verschil. Sfeer: de sfeer is zakelijk, heel ... ja soms is het niet prettig omer te werken, dan baal je even, in het verleden was ik en nog een collega om regelmatig in de zes acht weken met het groepje (20) uit eten te gaan. Maar dat lukt niet meer. Zodra je probeert om wat persoonlijk met elkaar te worden, hebben ze vrijwel geen tijd voor je. Het is een ander soort mens nu, dan toen bij dat hechte team. samenwerking/concurrentei: de bedoeling is samenwerking, dat moet in het vaandel staan, maar ik heb zelf de indruk dat ze tegen mekaar aan het concurreren zijn. Bang voor hun positie, hun werk. In bepaalde groepjes merk je het heel duidelijk. Bepaalde groepen werken elkaar tegen en dat kost veel. Het zit in een soort mentaliteit (meer bij mannen dan bij vrouwen). Homoseksualiteit en werk- is het bekend: Ja. Ik heb er zelf nooi open over gepraat, alleen als ze me het vroegen en ze weten het. Dat merk je gewoon aan uitlatingen die mesnen doen en mijn vriendin werkt er ook, dus ze weten het. Wat voor uitlatingen: Je vriendin heeft weer gebeld; niet in het negatieve. Ik heb voor wat betreft mijn collega's daar geen last van, in het negatieve. Het enige wat ik ooit als negateif ervaren heb is van de afdelingsleiding, maar dat zijn dingen die kan je niet bewijzen, het is gewoon een gevoel, ik zat op een andere afdeling en dat werk deed ik ontzettend graag en die collega van mij, een vrouw, die kon toen een andere job krijgen. Ik hielp haar altijd, dus ik dacht ik ga er gewoon op af. Ik ging naar de afdelingschef en ik vroeg of ik in aanmerking kon komen voor die baan; hij deed niet negatief of zo. Hij zie solliciteer er maar op en het is prima. Het heeft nog geen 3 of 4 dagen geduurd of ik was overgeplaatst naar een andere afdeling. Toen ben ik naar PZ gegaan en ik heb gevraagd wat er aan de hand was, een collega die na mij gekomen was, die wel inviel voor mijn werk in die tijd die kreeg mijn baan, die ik dolgraag wilde hebben. Ik denk hier klopt iets niet, altijd goed beoordeeld geweest, nooit iets aan de ahnd geweest, dus ik vraag wat is er aan de hand? Nou, twee stuurlui aan wal, of eh aan boord is teveel. Ik zeg hoeze? Nou, ze hebben toch gekozen voor Marij. Ik zeg: waarom voor Marij en niet voor mij? Ja, dat is een beetje, daar kunnen we geen antwoord op geven, ik zeg is het soms omdat ik lesbisch ben? Nou,nou nee, als ze dat toe hadden gegeven had een stok om te slaan gegeven, had ik het er niet bij laten zitten en nu zieden ze dat was het niet; de afdelingschef vond je niet de geschikte persoon daarvoor. Ik zeg: maar ik was altijd wel geschikt om voor de andere collega in te vallen. En nu ben ik misschien niet geschikt omdat ik een papiertje niet heb, is dat het soms? Want dat had die collega die wegging ook niet. Nee, dat was het niet. Maar die ander collega en ik wij lachten nogal veel, wij konden goed met elkaar overweg, en schijnbaar dat dat niet mocht. Ik was overgeplaatst naar het magazijn. Zij had niet gesolliciteerd; ze hadden haar gevraagd en zij vond het voor mij achteraf verschrikkelijk. Ik mocht de administratie in het magazijn gaan doen; dat was niet eens een baan. Dat was een baantje gecreeerd; die mensen stonden ook raar te kijken toen ik daar kwam. Ik heb een vermoeden dat dat toch een rol meegespeeld heeft, maar ik kan dat niet bewijzen. Want die afdelingschef stond daar altijd zeer negatief tegenover. Hoe laten blijken? Door opmerkingen van daar heb je weer zo'n pot of flikker. Hij wist dat ik het was en zei dat soort dingen en hij was ook heel erg christelijk en je voelde ook die afwijzing in het gebeuren. Ik ben bang dat dat een rol gespeeld, maar dat is ooit het enige wat ik meegemaakt heb. Ik ben daar ook weer weggegaan uit het magazijn. In het begin vertelde je van 'ik ben daar nooit open over geweest, ik heb er nooit over verteld,' waarom niet? Ik vond dat niet zo nodig. Dat is denk ik een instelling van jezelf. Als ik zie hoe....misschien heeft
het er natuurlijk ook mee te maken heeft dat ik wat ouder ben, en alles vroeger, in mijn tijd nogal stiekum, gelegenheden waar je kwam, allemaal achter slot en grnedel, de deur ging op slot, je moest aanbellen. Misschien dat dat er nog een stukje mee te maken heb, dat je denkt van laten ze me eerst wel als mens accepteren en dan komt de rest vanzelf wel. Dus ik heb daar nooit zo'n punt van gemaakt. Dus je kon niet vertellen over weekend? Nee, nee, maar dat vond ik niet zo erg. Als ik nu zie hoe anderen in het bedrijf mee omgaan; die zijn heel open en eerlijk. Die praten er heel open over; dat kan nu. Wat dat betreft is het bedrijf op zich best tolerant. Als ik nu zie hoe de jongeren, en ik ken er best een aantal om me heen, hoe die daar mee omgaan en daarover praten, ook binnen de groep, helemaal geen probleem. Nooit gemist? Nee, dat heb ik nooit gemist, nee. Ontmoeting huidige vriendin? Gewoon afspraken naar buiten. We gingen weleens koffie drinken of buurten, maar daar heb ik helemaal geen.... Ja, soms merk je wel dat mensen dat merkten, maar dat zijn allemaal dingen, gevoelens, je weet het nooit zeker hoe mensen daar tegen over stonden, maar op de afdeling nu zelf van 'je vriendin heeft gebeld'. Geen probleem. Houding huidgie chef? Voor zover ik beoordelen gewoon goed. Neg opm over homo's? In mijn omgeving niet. Voorgaande collega's met wie ik samenwerkte wij hebben weleens zitten stikken van het lachen, wij waren met z'n drieen en adt waren toevallig twee homoseksuelen en een lesbienne omdat soort dingen. We zeiden weleens 'als ze dat allemaal zouden weten', maar men praatte daar niet zo over, 'hoe zouden ze dan echt reageren?' Ze wisten het wel, maar ze praatten er niet over. Zeker weten wisten ze het wel. Vond je het leuk dat je homo-collega's had? Ja, ja, ja, dat heb ik altijd ... er is er een weggegaan en een ander jongen voor in de plaats gekomen. Toen was ik met een groepje daar kon je ook veel meer aan mekaar vertellen natuurlijk. Je was een keer naar een bar geweest of je had elkaar gezien, je wist waar je over sprak. En nu zit er iemand anders bij en dan praat ik er altijd anders over. Ik praat daar niet zo snel over mijn uitgaansdingen en die andere collega (homoseksueel) die zegt ook van 'ik praat er ook niet over' of we moeten toevallig met z'n tweeen zitten: 'goh, daar en daar was weer dat aan de hand, daar en daar dat, en dan praten we erover, maar zodra er iemand anders binnenstapt dan valt ie stil. Ik ervaar het niet als storend, ik heb er geen last van. Hoeveel homo's? Directe omgeving drie. Aan vaste krachten een stuk of vier en uitzendkrachten: praat me er niet van. Zeker een stuk of tien. Uitzendkrachten praten er makkelijk(er) over. Ik praat er zelf in principe niet over. Niet dat ik me ervoor schaam, of zo, maar ik heb er geen behoefte aan. Dat moet kunnen, zeg ik. Laatst was er iemand en die heb ik wel terecht gewezen, die werkt in het magazijn en mijn vriendin ook, en ik kwam uit een overlegvergadering en ik liep daar met mijn directeur en nog iemand en ik liep daar zo langs en die uitzendkracht riep tegen mijn vriendin van 'he, daar komt jouw vrouw aan', Mijn baas keek zo eens en ik moest lachen, ik kon er niets anders mee, maar ik ben naderhand wel teruggegaan en ik heb gevraagd of ze dat voortaan niet wilde doen, want ik hou daar niet van. Ze mogen het best weten van mij, maar dat soort opmerkingen zit bij mij persoonlijk, dat wil ik niet, mijn vriendin zal er ook altijd rekening mee houden. Mijn vriendin zal me op het werk ook altijd als collega behandelen en nooit als partner; dat is 's avonds. Daar hebben we ook afspraken over; we lunchen met elkaar, we zien dan elkaar, en dat vind ik ook heel gezellig, wel met hun hele groepje. Van een aantal dingen hou ik niet; dat moet je gescheiden houden, vind ik. Als een heterostel dat zou doen, en die zie je ook bij ons op het bedrijf, die met elkaar ongaan en met het handje lopen, dan baal ik, dat hoort niet, dat moet je proberen gescheiden te houden. Mijn partner zou dat liever andres doen dan ik; die vindt het niet zo erg. Ik vind dat je je gewoon normaal gewoon moet gedragen en dan accepteren
ze je meer dan als je allerlei gekke dingen uithaalt, dan krijg je meer allerlei opmerkingen. VB: Roze zaterdag en dat komt op tv. Dan moet je ze horen de volgende dag: dat is toch niet normaal wat daar allemaal gebeurt. Ze moeten eens gewoon doen; dan accepteren ze je. Dat heeft een reden dat ze zo doen. Ze zeggen: ik vind het toch maar stom dat ze zich zo gedragen Wij gaan toch ook niet zo de straat op' en dan zeg ik 'jullie gaan de straat op voor andere zaken'. Gedragen mann. collega's zich nichterig? Geen een. Het zou wel worden getolereerd, maar er zouden wel opmerkingen over komen. Er was wel iemand (overleden) die had dat heel erg, dat zat in die jongen en toch achter zijn rug om werd ie magedaan door zijn collega's. Ik moest daar soms ook wel om lachen, hoor, als ze dat deden. Het zit 'm ook in de persoon, natuurlijk. Je vraagt ook om reacties, dat moet je dan ook accepteren. Je kan ook anders: de andere jongens die er zitten daar merk je gewoon niets aan. Sollicitatie: gevraagd of ik getrouwd was. En ik kon ja zeggen, want ik ben getrouwd geweest. En daarna heb ik gezegd voor de rest gaat het jullie niets aan. Dat zijn mijn prive-zaken. Ik heb toen tegen PZ gezegd 'ik vraag toch ook niet of jij getrouwd bent'. "Ja, maar zo moet je het niet opvatten, ik wil alleen maar weten hoe of wat." 'Ik zei, als ik daar over wil praten, doe ik dat, maar ik vond dat niet nodig.' Aids: Wij hebben daar in het bedrijf mee te maken gehad. Bij ons is er een collega aan aids overleden. Uit de groep van de jongen werd er heel negatief op gereageerd. Men dorst geen kopjes meer aan te pakken waar hij eventueel aan gezeten zou hebben en wilde zich niet mee in de omgeving waar hij..., hij heeft maar heel even gewerkt, hij werd echt geïsoleerd. Er is toen wel iemand van PZ naar de mensen om ermee te praten, dat ze er toch anders mee om moesten gaan; dat het niet besmettelijk was e.d., maar of dat echt geholpen heb? Dit is van een collega uitgegaan. Dit is de enige persoon die de verdere contacten geregeld heeft; zijn directe collega's hebben toen weinig laten horen. Hij werkte al zeker een jaar of 10/15 op het bedrijf en hij was de persoon die zich nichterig gedroeg. Hij werd uitgelachen; in zijn gezicht leuk. Hij heeft ook daardoor functies niet gekregen die ie wel wilde hebben. Dat weet ik zeker: door zijn gedrag. Wel de kennis. Ook van het bedrijf uit hebben ze hem niet correct behandeld (7 jaar geleden). Homo/lesb-verschil: Ja, ik denk het wel. Ik denk dat ze het van een vrouw toch meer accepteren dan van een jongen, dat die zich toch meer bedreigd.., toch niet zo kan uiten als... Ik kan het niet onder woorden brengen, het is een gevoel. Maar het hangt ook van de jongen af. Wanneer werd bekend dat je lesb. was? Het is zomaar... op een afdelingsfeestje (10 jaar geleden zeker) of zo, waar ik met mijn vriendin kwam. En ook voorgesteld als mijn vriendin. Niet verbaasde reactie; daarom denk ik dat ze het wel wisten. Heel gewoon. Geen andere reacties bij mensne. Jezlef zijn op je werk/praten? Ja, ja Aanpassen? Ja, wat is aanpassen; nee niet echt. Ik ervaar dat niet zo. Feestje: uitnodiging met partner. Blootfoto's: overal kom je ze tegen. Ik stoor me daar niet aan. Als ze hangen waar klanten komen, horen ze daar niet. Ik ga er wel eens voor staan en dan vragen ze van wat vind je ervan en dan zeg ik van ik vind het prachtig, ha, ha. CAO: pp? Nee, Philips kent geen pp. Ik vind het jammer. Ik zat eerst onder de metaalcao en daar kon dat wel. Daar moeten ze snel wat aan doen, via de CAO. Bij de overgang van cao hadden we een werkgroepje dat zich daar mee bezig hield (ook heterostellen). Toen is er een pensioendeskundige van Philips geweest of dat niet op korte termijn geregeld kon worden, en waarom Philips toch niet wilde.
Philips is nog niet zover. De reden daarvan is dat ze nog niet precies weten hoe ze dat aan moeten pakken. Als je in het pensioenfonds als echtpaar bent en je gaat scheiden, dan wordt daar de schiedingsacte doorgegeven via de notaris. Als je met partners bent gebeurt dat dan niet. Ze zijn bang dat ze dan claimen krijgen van partners omdat dat natuurlijk nogal eens wisselt. Dan doet die partner een beroep, en dan die. Toen heb ik naar voren gebracht dat dat toch simpel was op te lossen. Je hebt tegenwoordig toch samenlevingscontracten, dat je daar ook inzet dat zodra je uit elkaar gaat dat dat ook via de notaris en het pensioenfonds gaat. Ze waren daar (2 jr geleden) nog niet uit. Voorlopig even niets gedaan. Vanuit kaderleden druk op de kaderleden uitoefenen. Het is nog niet gebeurt, waarschijnlijk. Ties Hagen sluit Philips-cao af. Ik wil dat meenemen. Ik vind dat voor Philips belangrijk. Ik zou er dan ook een afsluiten. BV-partner: Nee. Gewoon een vrije dag genomen. Geen bv: vond ik niet nodig. Staat ook in de CAO: staat ook in de CAO daar moet je een verletdag voor nemen. Andersom weet ik van mijn partner wel dat ik in het ziekenhuis lag, dat ik in het ziekenhuis lag en dat ze voor mij wel bv heeft gekregen. PP-strategie: In ieder geval de OR-en via en op de COR druk uitoefenen, bijv. via een enquete; is er belangstelling voor pp? of je de vraag stellen: waarom is er bij Philips geen pp en bij andere bedrijven wel? Hoe sta je daar tegenover. Er zijn toch meerdere vormen van samen wonen. Maar het belangrijkste is dta het via bond gebeurt. Want dat zijn de onderhandelaars, want het moet in de CAO komen. Dat moet daar geregeld worden. Ik denk dat het in ieder geval door de vakbond geregeld met worden. PZ-houding? Positief. Mijn contacten met PZ zijn wel zo dat ze er heel positief tegenover staan. Nee, geen reden om ze niet aan te nemen. Verhouding? De industrie is nogal groot is. Naar mijn inschattig denk ik dat het wel groot is. Als ik nu zie wat er binnenkomt denk ik nou het is genoeg (lachend). Het hoeft geen minderheid te zijn. Ik zie het niet meer als een minderheid, zoals dat vroeger betiteld werd. Ik merk dat nu niet als een minderheid. Speciale positie? Nee Bond beleid? Ja, beleid, beleid. Ik zelf dat het al opgepakt wordt in discriminatiebeleid. Dat daar al een heel stuk inzit. Dat je wegen kunt bewandelen om dat aan te vechten; ik denk dat daar al een heel stuk beleid in zit. Je moet er geen apart beleid op loslaten, zoals bij seksuele intimidatie het geval is, omdat je jezelf dan weer in een hokje gaat plaatsen. Het discriminatiebeleid is belangrijk genoeg. Bij apart beleid krijg je een hokjesgeest van waarom moet je nou weer voor hun een apart beleid, want in de heterosfeer kan er misschien ook wel gediscrimineerd worden op een bepaalde manier, die samen wonen. Nee, geen apart beleid. In een discriminatiebeleid waarin alles breschreven staat prima, maar niet apart. Uitwerken beleid? Er worden een aantal zaken in genoemd en ik vind dat voldoende. Ik voel me niet gediscrimineerd; ik heb die ervaring ook niet. Als ik me wel gediscrimineerd zou voelen zou ik daar waarschijnlijk heel anders tegenover staan. Dan zou ik wel zeggen van he er moet een beleid komen. Wat kan bond doen voor anderen? Ik vind dat moeilijk. Ik weet het niet. Ik weet ook niet even wat de bond voor mij zou kunnen doen als ik me gediscrimineerd voel. Ik ga naar de bond en zeg zo en zo is mij overkomen, ik ga naar Ledenservice en zeg jongen doe er wat aan. Dan zijn er deskundigen op dat gebied die mij de weg wel kunnen wijzen om te zeggen daar moet je verder gaan of wij nemen het voor je op. Zo werkt een bond. Wij hebben gelukkig iemand die afgestudeerd is op ledenservice. LAK: wij adviseren de bond wat ze kunnen doen omtrent positieve actie voor vrouwen. 20 mensen. 5 lesbo's. Heel lang afgehouden omdat ik vond van waarom moet er een aparte groep zijn die zich
bezighoudt met positieve actie voor vrouwen. Ik zelf altijd als er wat is, ik ga er op af. Ik ervaarde dat niet zo. Ik werd gebeld door de LAK-vrouwen: ze hadden nieuw bloed nodig. Het mag van mij ook een groep zijn die niet alleen bestaat uit vrouwen, maar ook uit mannen, want ik vind dat positieve actie gezamenlijk gedragen moeten kunnen worden. Ik vind het heel erg jammer dat vrouwen zo heel erg moeten vechten voor hun positei in het bedrijf. Je moet altijd net een stapje meer doen als een man. Die ervaring heb ik dus. Het is verdorie zo. Hoe gemakkelijk mijn mannelijke collega's van het een in het ander stromen, en ik en een ander vrouwelijke collega ervaart dat ook zo, wij moeten net een stapje meer om je te bewijzen. Daarom moet zo'n club er zijn. Ik voel me er thuis. Ik voel dat ik daar meer uit kan halen uit dat groepje. Op het bedrijf en in de OR en bij PZ vindt men psotieve actei onzin. Men is voor gelijke rechten, maar het valt op dat het systematisch... Nu samen met een andere vrouw in de OR, en zij ervaart het ook zo. De heren nemen ons dat niet in dank af. Je voelt echt een afwijzing, moet dat nu. Flexibele contracten worden meetsal aan vrouwen aangeboden en niet aan mannen. Omdat vrouwen daar meer gebruik van zouden maken. Je moet niet gaan rammen, maar stap voor stap te werk gaan. Ik denk dat je moet proberen een aantal mannen met je meekrijgen en hun het gevoel geven dat zij het doen en niet jij. Dat het dan werkt. Dat zij meewerken aan positieve actie. Ook vind ik dat vrouwen meer van zich moeten laten horen: het is maar een klein groepje wat je regelmatig hoort, dat is de groep vrouwen die echt afhankelijk zijn; die echt moeten werken zoals ik, die er alleen voor staan. De anderen zijn allemaal tweeverdieners en voor hun hoeft het allemaal niet zo nodig. Straks stop ik, ik vind het wel goed. Pos actei voor Lesbo's: Vind ik niet nodig. BLG? Ik ben gewoon lid en afgevaardigde naar diverse adviescommissies (dac vgw en concernraad). Heel actief, soms te actief. Je leert, je krijgt ontzettend veel informatie. Diverse cursussen gedaan. VGW heeft mijn interesse. Homlesgroep: Ik heb daar zelf geen behoefte aan. Werksfeer. Machocultuur?: ja, op bepaalde dingen wel. Er zitten veel macho-figuren bij ons op de afdeling. Ik vind van wel. Als het me niet zint dan zeg ik er wat van. Vrouwen gedacht/gepraat? Soms denigrerend: ze moeten thuis blijven om voor de kinderen te zorgen. Ik zeg: het zijn ook jouw kinderen. Laatst komt iemand met een zakelijk probleem bij me. Ik sta met hem te praten om hem uit te leggen wat de oplossing zou kunnen zijn van het probleem. Mijn andere mannelijke collega zit mee te luisteren. Ik zit druk uit te leggen en dan loopt ie achter me om en gaat verder het gesprek aan met mijn ander collega over hetzelfde probleem. Ik denk krijg nou wat. Ik zei he joh waar ben je mee bezig. Het gesprek was met mij. Denk je dat ik het niet aan kan? etc.. Hij zal het niet meer doen. Leeftijd CO: een jaar of 15. Drie jaar getrouwd geweest. Ik wist toen al dat ik lesbisch was. Getrouwd door de omgeving. In die richting gedwongen. Het heeft heel lang geduurd voor ik er thuis over heb gesproken. Pas toen ik een vriendin kreeg. Eerst niet geaccepteerd. Later begripvol opgesteld. Dochter gekregn. Die heeft er helemaal geen problemen mee. Laatst nog over gehad, op school werd ik wel eens gepest zei ze , maar ik sotnd er altijd ver boven. Kinderen onder mekaar zijn toch hard. Ik heb je altijd verdedigd en ik heb het ook nooit als lastig ervaren. Ze liep met roze driehoek op haar jas. Uitgaan? Vroeger meer dan nu. Nu 1 keer per jaar, naa een homobar. Abon: Geabonneerd geweest op de Gay Krant en het blad van het COC. Dat was in de beginfase, om meer aan de weet te komen; je bent dan ook enorm nieuwsgierig naar allerlei zaken. Ik kwam uit een bepaalde stad (Den Helder) waar toch een behoorlijk taboe rustte, toch wel een bekrompen sfeer. Dus
om uit te gaan moest ik naar Amsterdam (21 voor het eerst). COC niet meer nodig om uit te gaan. Nooit meegelopen met Roze Zaterdag. Verder interview in auto Gelovig opgevoed: nee, gewoon in een arbeidersmilieu. Wonen: Naar Breda verhuisd (daar woonde vriendin). Daar 15 jaar gewoond en nu 6 jaar in Lage Zwaluwe (2500/3000). Lekker rustig dorp. Daar kunnen we ook leuk uitgaan. Er zal heus wel wat gekletst worden; in het gezicht is het meestal wel aardig. Opleiding: Eerst Mavo, daarna wat losse dingetjes. bla bla
respondent 24 Amsterdam Naam bedrijf? Dutch coco and chocolate compagny. Ze maken cacao en chocoladeprodukten. Het waren twee aparte fabrieken, maar ze stonden op één terrein. De compagny was kantoor en die werkte voor die twee Baan: Ik begon als medewerker interne kwaliteitszorg en toen ik wegging was ik coordinator zorgsystemen. Ik ben begonnen om een iso-kwaliteitssyssteem (voor certificering) op te zetten, later met Arbo en mileiu erbijgevoegd. Aantal? 160/165. Cacaofabriek 35 en de chocolade fabriek 100 en de rest bij de compagny. En een groeiende populatie uitzendkrachten (iets van zestig, soms ook 125), wel vaak lang. Lekker flexibel voor het bedrijf. Werk? Redelijk veel schrijfwerk; veel procedures en regelingen die onderhield ik, ik bereidde vergaderingen voor, ik controleerde of het systeem nog werkte zoals het moest werken; ik gaf voorlichting aan mensen, ik schreef het ARBO en kwaliteitsbeleid voor. Interne audits, etc. Ook risicoinventarisatie. Ook r-i ivm seks. intim.: Ja, gedeeltelijk met de inspectie. Er zijn een antal methoden voor en ik heb die van de arbeidsinspectie genomen, op een computerprogrammaatje gezet. In die vragenlijst staat de vraag of mensen wel eens seksueel lastig zijn gevallen. En met uitzendkrachten weet je dat je een riskante groep in huis hebt. De uitzendkracht is altijd de lul. Geen rechten, wel plichten. Seks intim? De bedrijfsarts werd de vertrouwensarts, in dat soort gevallen. En dat je het bij PZ kon melden. En als uitzendkracht bij PZ of het uitzendbureau. Dit kon dan contact opnemen met het bedrijf. Er is meer bekendheid aan gegeven dat het zo zat, en mensen wisten het dus min of meer. Het probleem is: wat doe je ermee. Een aantal dames is naar PZ gekomen en die afdelingschef is toen in het magazijn gezet, letterlijk. Maar toen werd het druk en toen werd ie weer naar boven gehaald op precies dezelfde afdeling. En dat vind ik nou absoluut stijlloos en geen karakter hebben. Er was wel beleid en dat werd besproken in het sociaal management team. Het is toch gewoon de willekeur van een directie die wat beslist. SMT besprak alles, tot in het absurde, alle ziektegevallen, personeelsbeleid, over vrije dagen: Of pietje een vrije dag mocht hebben omdat hij wel samenwoonde met marietje maar hij geen smanelevingscontract had en nu ging de zus van Marietje trouwen. Ik geloof niet adt ie het mocht. OR? Ik zat bij de werkgeversdelegatie. Ik vond dat wel leuk: dan hoorde je nog eens wat. Meer dan gewoon; terwijl ik toch in alle managementteams zat, dus dat snapte ik niet helemaal. Emcie? Nee, er zat een vrouw in en die was ook niet de meest geemancipeerde en voor de rest zaten er voornamelijk jongens van de technische dienst in en dat zijn schattten, maar niet echt de meest geemancipeerde jongens, mannen. Ze waren tegen kinderopvang. Ze deden niet aan positieve discriminatie omdat ze tegen discriminatie zijn. Die ene vrouw wilde wel kinderopvang, maar dat lukt natuurlijk niet als de OR daar geen strijdpunt van maakt. De werkgever was gewoon tegen: je moest gewoon werken en niet zeuren over kinderen; als je wekrt dan werk je 100%. Het was onmogelijk om deeltijd te werken. Het was al belachelijk als je je hield aan de uren dat je moest werken, nou dat deed ik. Ik werkte nooit meer dan een uur over per dag. Daarom hoorde ik er ook niet echt bij. Ze hadden dus het leifst jonge jongens, jonge honden die weken van 60 tot 80 uur maakten; dus dan een dag minder gaan werken of kinderopvang, nee. De ene directeur vond kinderen vies. m/v: 50/60% was vrouw. 95% daarvan was inpakster in de fabrieken. Op managementniveau zit nu nog een vrouw, bij personeelswerk, natuurlijk (softe sector), en een paar bij orderverwerking en planning.
Nog een paar vrouwen op kaderniveau. Alle afdelingschefs zijn mannen en bij de groepsleiders 10 of 12 mannen en drie vrouwen. Toen ik wegging gebeurde het trieste dat die ook allemaal op de inpak werden gezet: 'vrouwen kunnen zo goed inpakken'. Dat zijn gewoon meiden met een technische opleiding, mts-et, dat slaat natuurlijk nergens op. Terwijl het natuurlijk veel leuker is om op de branderij of de perserij te werken, met mooi machines, of het vormerijwerk, dat was meer ambachtelijk. Dat lag niet aan de groepsleiders, maar meer aan de directie. De directie beslist, makkelijker; al dat emancipatiegebeuren. Allochtonen: Daar kwamen ze wel aan hun target, maar het was allemaal ongeschoold werk wat ze deden. Lopende band werk en sjouwwerk. Op kantoor zou ik er niet een weten. Toen ik wegging hebben ze mijn stagiair een tijdelijk contract gegeven en dat was een Surinaamse vrouw. Dat was de eerste. Die had een omscholing gevolgd voor allochtone vrouwen. Een zeer hoog opgeleide meid. Haar contract zal waarschijnlijk niet worden verlangd omdat ze vrouwen niet accepteren en vrouwen al helemaal niet. De directei dan, in de fabriek hebben ze er minder moeite mee. Twee allochtone groepsleiders. tegen vrouwen aangekeken/over gepraat.: op zich wel netjes, er werd niet openlijk seskistisch gedaan. Je kreeg niet dezelfde waardering als vrouw. Dat was gewoon zo. Je werd niet zo serieus genomen en ze heilden er niet zo van omdat vrouwen zwanger kunnen worden. Managers gaan met een surinaams accentje praten, terwijl zi accentloos Nls sprak. Alleen om haar te pesten. hier.: het was redelijk plat. Er kwamen wel steeds meer lagen in omdat er groei was. Het kwam erop neer dat de directeuren zich altijd met alles bemoeiden en altijd overal met hun neus bovenop stonden. Je kon ook als je inpakster was ook regelmatig iets tegen de directeur zeggen omdat ie door de fabriek liep. Dat was op zich wel leuk. Nogal informele sfeer. werk: ik zat in een uithoek van het bedrijf: letterlijk en figuurlijk. Ik begon bij de kwaliteitsdienst. Daar ben ik, niet hierarchisch onder gebleven. De tweede kwaliteitsmanager die er zat was goddank een heel aardige jongen, met wie ik het erg goed kon vinden, dus daar had ik heel wat steun aan. Mijn baas was de technisch directeur, daar kon ik wel wat dingen mee overleggen, maar die man had het zo beestachtig druk, dus eigenlijk deed ik alles zelf. Cultuur? Een autoritaire, informele sfeer. Die directie; de directeur van de chocoladefabriek had de grootste stem omdat hij de grootste fabriek had, hoewel de algemeen directeur de meeste aandelen had. Wel een heel informele sfeer; elkaar met de voornaam noemen en overal naar binnen kunnen lopen. Uiteindelijk gebeurde altijd wat die twee drie mannen wilden. Sfeer tussen collega's? Moelijk om zoiets te veralgemeniseren. Op zich ook wel informeel, maar die stagiaire zei tegen me "ik heb nog nooit gezien dat mensen zo raar met elkaar omgingen." En ik weet ook het eerste jaar dat ik daar werkte, ik dacht van ik begrijp niet hoe mensen heir met elkaar praten, ik snapte het gewoon niet. Ik kon d gesprekken niet volgen en het lullige is, op een gegeven moment dan krijg je het door en wen je eraan. Met die jongen van de kwaliteitsdienst en er kwamen een paar jonge jongens binnen en daar kon ik het ook wel goed mee vinden. Het was heel veel gericht op die directeur, een aantal vond ik hielenlikkers. Er werd veel geroddeld, vond ik, juist door de heren wel. Juist in de fabrieken. Het was ook wel een beetje streberig; je moest oppassen dat een ander niet met jouw werk aan de haal ging. Het was neit een hele open cooperatieve sfeer. Je moest toch wel een beetje je toko in de gaten houden. Je moet je goed profileren. Ook in de fabriek? In de fabriek zijn de functies anders. Als je aan de lopende band staat wordt je gewaardeerd als je hard werkt en vooral niet je mond open doet. En als je af en toe wat slims zei, dat werd ook wel degelijk gewaardeerd. Ook in de fabriek niet een echt open leuke sfeer.
M/V afdelingen andere sferen? Ik vond de cacaofabriek, daar werkten voornamelijk mannen; ik vond die vaak wat negatiever, zuurder. Als je veel reorganisaties meemaakt, daar wordt je ook wat zuurder van. Mensen moesten oppassen dat mensen met hun werk aan de haal gingen. Niet open, niet ontspannen. Als ik dat vergelijk met het werk wat ik nu doe. Er stond een bloemetje op het bureau, toen ik kwam. Ik herinner me nog, het was een afschuwelijke bos chrysanten, het feit dat iemand daar aan gedacht had, was onmogelijk geweest op dat andere bedrijf. Machocultuur op m-afdeling? Nou, op de technische dienst zeker wel. Ik vind het wel een heel apart soort mannen; doorgeschoten jongens die nooit volwassen zijn geworden. Ze hebben zulke kleine hartjes; als je een keer vergeten bent hun gedag te zeggen zijn ze vreselijk beledigd. Dat vind ik dan wel weer schattig. Het is mannen in het feit dat het traditioneel en traditioneel is, en omdat mannen daar altijd op een leidinggevende functie zitten, is het zo traditioneel en gericht op hoe het was; je hebt een gezin en hoeksteen en je trouwt geen vrouwen maar moeders. Dat heeft niks met waar wij denken dat een relatie voor is te maken heeft. Als je als twee mensne een affectieve relatei hebben en elkaar probeert te waarderen en stimuleren. dan ga je toch niet een iemand thuis zetten de godsganse dag en je agenda laten onderhouden, terwijl jij dik zit te doen op de zaak. Ik wist niet dat het nog bestond. Prehistorisch. Ja, je had er wel eens over gelezen. Vragen over skesule vk: nee, geen heftig sollicitatiegesprek gehad omdat ik daar via een stage ben binnengekomen. Verteld over lesbisch zijn?: Ik heb dat daar niet handig aangepakt vond ik. een week voordat ik daar ging werken ging mijn toenmalige relatie uit, dat zijn altijd van die drama's. Ik was toen niet in staat daar over te praten. Kijk dat het een overwegende heteroseskuele en traditionele cultuur was. Dat was gelijk wel duidelijk. Ik kon er niks over zeggen omdat ik zou zeggen over mijn vriendin of lesbisch zijn dan barstte ik in huilen uit en daar had ik absoluut geen zin in daar, omdat ik de mensne absoluut niet kende. Ik lul daar een beetje om heen, ik zei daar niets over, ik leit dat een beetje in eht vage. Maar na een half jaar ben je daar ook wel over heen en dan merk je dat er over je geroddeld wordt. Dat wordt je dan verteld door iemand met wie je wat meer contact hebt. En dan moet je het gaan zeggen. Ook al weer iets waar ik in geen jaren in verzeild had weten te raken, dat je moet gaan vertellen dat je lesbisch bent. Nou is het ook wel weer zo, omdat er zoveel geroddeld wordt, van je vertelt het aan een iemand en binnen de kortste keren weet iedereen het. Ik weet niet hoe ik het toen verteld heb, het heeft een tijd geduurd voordat ik weer een vriendin had, zo terloops eens. In het begin zei je, je lult er wat omheen, werden er wel vragen gesteld? Ja zeker zo op die kwaliteitsdienst door die meiden die er werken, van of je een vriendje hebt. en dan zei ik nee. Dat zou ik nou nooit meer doen. Dat is het stomste wat ik heb gedaan. Je moet gewoon zeggen nee en als ik een relatie had gehad dan was het met een vrouw geweest. Maar ik zie toen nee en ik liet het daarbij. Waarom stom? Nou, je kan ze beter voor zijn. aanval is de beste verdediging. Je kan er beter duidelijk in zijn dan hebben ze ook niks om over te lullen. Je poneert je dan sterker. Bij deze baan heb ik dat heel anders opgelost. In het sollicitatiegesprek zieden ze 'vertel eens wat over je zelf' Toen heb ik gezegd van 'ik ben lesbisch en mijn grootste wens in het leven is het krijgen van een kind'. Neem het of neem het niet (lachend). Nou, dat moest ik niet meer hebben dat gezeik. Nou, dat scheen een van de dingen te zijn waarop ze me hadden aangenomen; omdat ze zo open nog nooit hadden meegemaakt. Daar heb ik dat anders gedaan en dat vind ik niet slim. Dat gaat ook over hoe ik met mijn lesbisch zijn omga, voor iemand die daar uberhaupt niet veel voor uitkomt, die vindt dat is iets prive van mij thuis en dat doe ik binnen vier muren, heeft niemand mee te maken die zal dat ook minder belangrijk vinden, maar ik denk van het is gewoon onderdeeel van je identiteit, en ik wil niet dat iemand denkt dat ik hetero ben, en dat denkt iedereen als je niet zegt dat je lesbisch bent, vreemd genoeg. Je zou het toch aan me zien, zou je denken.
Nooit gevraagd? Nee dat niet. Men roddelt, men vraagt niet. Soort roddels? Kwetsend was, toen werkte ik daar al 5 jaar en toen was ik open over dat ik lesbisch was en ik had een vriendin en dan is het ook wat gemakkelijker, want dan kan je het gewoon over je vriendin hebben, over wat wij dat weekend gedaan hadden, anders is het toch altijd een beetje van hoe vertel je dan dat je homo bent, als je geen relatie hebt. Maar dat is dan zo gedetailleerd, maar aangezien niemand uit asd komt weten ze toch niet wat het is, of zo. Ik had om een of andere reden iemadn van het lab, een vrouw met wie ik wat meer contact had, een etentje aangeboden. Zij vertelde mij later dat de andere meiden op het laboratorium eindeloos tegen haar bezig waren geweest van of ze dan ook bij mij bleef slapen en dat ze dan wel op mocht passen dat ze op tijd wegging, en nou ja. Dat vin dik wel erg. Wat een banaliteit. Het idiote idee dat je als je lesbisch bent dat je iedere vrouw ..., ze mochten willen. En dat zijn dan mensen die mijn gewoon goed kenne, al jaren lang, en als vreemden nou zoiets stompzinnings zeiden,..... Van mensen die ik goed ken, vind ik het vreemd dat ze zo achter mijn rug zitten te roddelen. Praten over homos/lesb: Nee. Er was een afdelingschef en dat was een flikker en die man had bovendien nogal een driftige aard, een emotioneel iemand. Zijn plantmanager maakte dan wel eens de opmerking als hij weer zo driftig was geweest van nou die is gewoon seksueel gefrustreerd. In die zin werd er weleens over gepraat. Hij zou dan driftig zijn omdat ie homoseksueel was (lachen). Een beetje wonderlijk vond ik dat. en soms flauwe grapjes; vooral over mannen. Dat hele flauwe traditionele. Toch een heel benauwd wereldbeeld; je trouwt, je hebt kinderen en je koopt een huis en iedereen die het anders doet is toch raar. Een jongen die geen vrieindin heeft daar is iets mee, ongeacht of ie nou homoseksueel; is of niet. Veel meer grapjes werden over allochtonen gemaakt. Dan was er Ossestaartsoep, de manager logistiek zei van, nu eten we Bijlmersoep, en ik snapte 'm in eerste instantie al niet en dat alleen maar omdat ie briun was. Een afdelingschef was trouwens Italiaan! Hij praatte met een ontzettend accent. Opmerkingen over lesbisch zijn: Nee, buiten dan wat ik achter mijn rug hoorde van die meiden van het lab. Mij huidige vriendin is een keer mijn bril komen brengen en daar is toen eindeloos over geroddeld en gedaan; ze is namelijk nogal dik en dat mag dan ook weer niet. Maar nooit recht in mijn gezicht en bij NMI begonnen mensne weer te vragen van hoe lang weet je het al etc-vragen en eigenlijk is dat gewoonnieuwsgierigheid van ze. Als je niet zoveel homo's in je omgevng hebt is dat wel logisch dat je je dat afvraagt, terwijl die heel tradioteionle bij Dutch, daar nooit iemand iets over gevraagd. Eigenlijk is dat veel vreemder dat ze niks vragen dan dat ze gewoon, niet dat ik het nou zo leuk vindt om dat iedere keer weer te vertellen, want wat kan het mij schelen, maar ik vind het wel normaler dat je een beetje nieuwsgieriger bent. Ander gedrag mensen na co? Ze vonden me altijd al raar en dat is meer een bevestiging. Het is een heel ander milieu dan waar ik normaal in verkeer. Veel mensen die daar werken die op hun achttiende van hun ouders weggaan en gaan samnewonen en dan ga je sparen voor een uitzet. Ik dacht dat het allang niet meer bestond, maar het bestaat allemaal nog. Op managementniveau zijn ouderen, maar ook allemaal jongens die op die manier met hun vrouw omgaan en zelfs de hele aardige mannen. Heel traditioneel die vrouw die thuis zit, en als ze geen kinderen heeft kan ze nog wel een paar uur werken of zo. Op hun werk een grote mond hebben omdat ze thuis niks te zeggen hebben. Dat soort flauwe patronen dat ik ken van mijn ouders, maar die zijn ook in de 70 en dan doen ze het nog steeds. En dan ben ik toch heel anders; ik zie er niet heel vrouwelijk uit, ik ben wat stoerder, ik heb een grote mond, ik ben intelectueel wat beter ontwikkeld, wat meer toch dan al die jongens met die technische opleidingen. Dat is ook al vreemd. Er waren wel een paar productmanagers maar dat waren van die Wassenaarse tutten, ja dat ben ik ook niet, weet niet. Ik denk dat het meer klopte. Het paste wel. Ik denk dat er veel wordt geroddeld. En wat moeilijker is dat je weet dat sommige manne een hekel aan je hebben omdat
je lesbisch bent, maar het is heel moeilijk om er de vinger op te leggen of dat zo is. Je voelt dat in hun gedrag. Ik het het er een keertje met Joop over gehad, de nieuwe manager van de kwaliteitsdienst, en toen zei ik 'volgens mij heeft Paul een hekel aan me omdat ik lesbisch ben'. En toen beaamde hij dat. Jij bent gewoon niet het soort vrouw dat hij kan plaatsen en ben je dus bedreigend. Bij sommige secretaresses merkte ik dat ook wel omdat ik een ander soort vrouw bent. De directuer van de chocladefabriek mocht mij ook helemaal niet, niet dat hij ooit niet aardig tegen me was, en ze waren ook heel tevreden over mijn werk en dat zeiden ze ook veelvuldig. Er waren in het team 18 managers en een coordinator en dat was ik (salarisverschil?) Aids: Er werd nooit over gesproken. Ik weet van een jongen dat hij de ziektewet in is gegaan omdat ie AIDS had en daar werd heel geheimzinnig over gedaan. Hij had eerste iets aan zijn arm en toen is hij een halve dag terug geweest en toen was ie helemaal weg. Er werd heel weinig aangedaan Hij was een exdrugsgebruiker. Zijn collega's vonden het wel spannend geloof ik. Hoe dneken collega's over homo/lesb? Ik denk dat je daar twee niveau's in hebt. Hun verstand en fatsoen. Het zijn allemaal fatsoenlijke mesnen en voor hun fatsoen maakt niet uit. En daaronder zit hun emotie of wat ze werkelijk vinden, en dan is het gewoon hartstikke bedreigend en kan het gewoon absoluut niet, omdat het ingaat tegen hun wereldbeeld en hun manier van keven. Als je echt homo's en vrouwen en allochtonen toelaat in jouw kring dan verandert je kring. Waarom is dat bedreigend? Omdat zij het nu voor het zeggen hebben, jongens onder elkaar, dat is dan makkelijk. En dan een vrouw bij PZ die niet te lastig doet dat kan dan nog net en nog wat vrouwen in middenkader. Dat is nog net te tolereren. Als flikkers er werken, die hebben vermoedelijk ook allebei een baan, dus daar is er ook niet eentje die thuis zit en alles voor de ander zit te doen, en zijn leven in dienst stelt zodat die ander carriere kan maken, dat is net zo lastig als vrouwen die hogerop klimmen, nou lesbsiche vrouwen idem dito. Bij allochtonen heb je een andere culturele achtergrond, moeilijker te verstaan, andere humor. En dat is allemaal bedreigend voor dat ouwe-jongens-krentenbrood. Er kwam een beetje een Amerikaanse werkcultuur: keihard werken en alles opofferen voor de zaak. Dan ben je wat. Kon je praten over wat je wil: Nee absoluut niet want ik ben zwanger geweest in die tijd. En dat heb ik dus gewoon niemand verteld. Dat is ook de reden.. ik heb een miskraam gehad vorig jaar; dat was een drama. Ik heb er nooit over kunnen praten terwijl het me vreselijk bezighield. Ik moest al die kutcies dooor en dan al dat KI-gedoe. Dat heb ik nooit gezegd en dat heb ik afschuwelijk gevonden. Waarom kon je het niet vertellen? Omdat de sfeer zo vrouwonvriendelijk was daar. Ze haden 9 kinderopvangplaatsen via de CAO. Er werd er niet 1 gebruikt. Vindt je dat niet raar in een bedrijf waar 60% vrouw is? Niemand durfde daar gebruik van te maken, behalve een jongen uit de cacao-fabriek, maar de regel was alleen voor vrouwen (terwijl er 9 plaatsen open stonden). Ik snapte op een geven moment wel de theorie erachter. Ouderschapsverlof werd in de fabriek nogal wel eens gebruik van gemaakt. Na miskraam mensne iets gemerkt? Mensne dachten allemaal dat ik iets aan mijn schildklier had. Op een gegeven moment ben ik het dus wel gaan vertellen, maar toen wist ik al dat het einde voor me op dat bedrijf naderde. Hoe nam je daar vrij voor? Ik had een redelijk vrije functie. Na foute echo heb ik me ziek gemeld. Toen gongen we ook meteen op vakantie. Ook niet vertellen dat ik verliefd was. Ja later wel, toen kwam die Joop dat was een normaal iemand. We prsten ook over prive-dingen. Op een aantal punten praat je wel met bepaalde collega's. Die nader
vrouwelijke manager was ook bezig met kinderen krijgen en dat ze daar vreselijk mee zat van hoe dat moest. En er was niemand in het bedrijf die dat verder wist behalve ik. Zelfs haar naaste medewerkster wist dat niet. Zij was als de dood dat dat bekend zo worden. Zij had geen last van die herteocultuur, maar een dag minder werken zat er gewoon niet in. Zij vond de mensen allemaal vreselijk leuk en haar werk was ook heel leuk. Zij had absoluut niet de behoefte om weg te gaan. Zij was vakantiedagen aan het sparen zodat ze als ze een kind had dat ze dan 4 dagen zou kunnen gaan werken met haar eigen vakantiedagen. Dat is toch geschift. dat vind ik echt middeleeuws. Daar heb ik de vakbond, De Graaf van de voedingsbond, over dat parttime werken dat dat absoluut niet kon. Hij had zoiets van met de CAO wordt het wel wat beter. (suikerwerkende industrie) Ik ben daar erg ontevreden over, ze hebben het verkwanseld, een scahnde. Ik vind dat ze geen reet voor wekrende vrowuen hebben gedaan, in de voedingsindustrie, waar met name vrouwen werken. Ik vind echt dat ze zich voor een zilverling verkocht hebben. Nou jaar dat je weer een half procent prijscompensatie; het probleem voor de overgrote groep die dadr werkt is gvd dat parttime werk. Het is gewoon niet mogelijk en zolang dat niet mogelijk is komt er ook geen cultuur verandering. Deeltijd werk is belangrijk voor mesnen die anderds willen leven. Het is niet belangrijk voor al die managers die nu 80 uur in de week zitten te werken. Die zullen dat ook niet willen of gebruiken. Deeltijdwerk is belangrijk voor vrouwen en homo's, allochtonen weet ik niet. Maar het brengt een cultuurverandering met zich mee want het betekent dat je je werk anders moet gaan indelen, dat je anders tegen werk aan moet gaan kijken. Een van de motieven tegen deeltijd van de directeur was....(bandje vol) Aanpak vakbond: in CAO-onderhandelingen doordrammen dat er een regeling kwam. Dat er gewoon de regel kwam. Wat ze er door hebben gekregen en de vakbond doet daar heel dik ove, dat stelt natuurlijk geen reet voor. De werkgever moet schriftelijk motiveren waarom het niet mag. Dat doen ze wel hoor. Ze verzinnen wel wzt. Het is zo open, ik vind dat echt vreslijk slecht. Iedereen maakt zich altijd zo druk over die VUT-leeftijd. Dat is ook allemaal erg belangrijk, maar ik vind dat ze de helft van de mensen laten zitten, want die vrouwen halen die VUT-leeftijd niet. Die zijn er al eerder meegestopt; die houden dat niet vol. Ik ben daar echt heel boos over. Ook voor homo's geldt, zodra vrouwen meer ruimte krijgen binnen de bedrijven, betekent dat voor mensen die een andere keuze maken in hun leven, dat ze de ruimte kijgen. Er zijn goddank ook hetero's die hun leven wat creatiever inrichten dan hun vader en moeder dat hebben gedaan. Die hebben daar net zo'n last van. Waarom vr-maatregelen ook goed voor anderen? Bijvoorbeeld met dat deeltijdwerk. Dat betekent dat er meer ruimte is tussen hoe je jewerk en je prive-leven kan inrichten. Het enige wat belangrijk is is dat je je eigen leven kan inrichten. Zolang een arbeidssysteem gebaseerd is op dat je trouwt en iemand thuis hebt zitten, of dat je als man gaat werken en de vrouw zit thuis, die regelt alles voor je; die is je huishoudster en je moeder, je secretaresse en god mag weten wat, dan kan jij fijn dagen van 10/11 uur maken en dan kan je in het weekend nog eens terug gaan naar de zaak en dan redt ie het allemaal wel, zoals mijn vader het deed, ja die kon dat. En zoals al die kerels dat op mijn werk kunnen; ja die kunnen leuk kinderen krijgen erbij; dat regelt zich zelf wel. Die hebben daar gewoon een vrouw voor ingehuurd. Maar dat betekent gewoon dat er geen ruimte is voor iemand die dat anders wil doen; want er is gewoon geen ruimte in die cultuur. Er is dus ook geen riumte om na te gaan dneken voor iemand die dat anders wil gaan doen. Sommige kerels die werken alleen maar. Die zijn ad-hocproblemen aan het oplossen de godsganse dag door. Er komt ook nooit een nieuw iemand in hun cultuurtje. Je kan alleen maar zo leven om het vol te houden. Als je als vrouw daarin mee wil rennen moet je je daar in aan passen. Nou, dat is geen emancipatie. Er moeten nog altijd twee partijen wat inleveren. Die ene afdelingschef was dan flikker en die was dan verder alleen. Die man die leefde er zo ongeveer, die woonde ook naast de fabriek en die werkte er vanaf z'n veertiende. En ik denk dat het voor hem niet zoveel uitmaakt. Hoewel hij ook van zijn levensdagen ook nooit met een man op het personeelsfeest is geweest. Had hij relatie? Nee, niet toen ik er werkte, maar hij heeft er vast wel ooit een gehad. Maar toen ik geen
relatie had, nam ik gewoon een vriendin mee. Een beetje om de boel te shockeren. Aantal mensen die eindeloos gingen tonen dat ze dat heel normaal vonden. Ik had het ook vreselijk druk die avond met al de gesprekjes die we opeens hadden. Allemaal sociale gesprekken met je voeren. Een aantal mensen zitten te gluren en je hoort later dat er geroddeld wordt. Fysieke contacten? Ik paste heel erg op dat ik dat met vouwen deed. Dat deed ik altijd heel bewust niet. Omdat ik anders bang was dat daar vreselijk over geroddeld zou worden, terwijl ik ben zelf vrij aanrakerig; dus met manne deed ik het wel. Ik deed het ook wel bij mij en niet op een vervelende manier. Gewoon een klap op je schouder of gearmd gaan staan of 'jou moest ik nog hebben', dat soort kleine dingetjes, die je weleens kan hebben en dat deed ik nooit met vrouwen. Waar ik wel bang voor was, na dat verhaal van ddat meisje met wie ik toen uit eten was geweest. Ik had het gevoel dat dat niet kon. Vrouwen deden dat niet bij mij; ze deden het absoluut niet bij elkaar. blootfoto's? Ja, bij de technische dienst. Het stoort mij niet. Ik snap niet dat iemand daar iets aan kan vinden. Ik vond het wat vervelend tegenover al die Islamieten die bij ons werkten. Van wie je weet dat die vanuit hun culturele achtergrond daar meer moeite mee zouden kunnen hebben. Toen die verordening kwam dat het niet meer mocht, zijn ze ook weggehaald en hingen er opeens allerlei sneeuwlandschapjes. CAO? PP? PP was geregeld, mits je een partnerpensioen had geregeld. Je moet een samnelevingscontract hebben. BV? Ja, als zij ziek was of toen d'r ouders veertig jaar getrouwd waren en zo; dat kreeg ik dan allemaal niet gecompenseerd, omdat ze daar zo strikt in waren omdat ik niet samenwoonde. Met contract had ik daar gewoon vrij voor gehad. Hoeveel homos' op bedrijf? Dat ik weet drie. Ik, en die andere twee. Wendy en die afdelingschef en uitzendkrachten wel meer hoor. Ik zag er weleens bij het uitgaan. Jongens vooral. Wendy is daar ook zo opene over: niet dat ze lesbisch is maar, ik weet zelf niet eens of ze zich zelf zo benoemde, maar ze had het heel duidelijk over haar vriendin. Het kan ook zijn dat ze het tegen mij zei, omdat ze wel aanvoelde dat ik homo was. We hebben het nooit gezegd tegen elkaar. En van die afdelingschef was het een soort bedrijfsroddel. zijn zus was Hoofd Huishouding en daar ging ook het gerucht over dat ze lesbisch was, maar ik weet het niet, hoor. Een oudere dame. Dat is toch wel moeilijk schatten; iemand die uit een ander milieu komt. Verhouding? Ik denk in de industrie minder, omdat als je de kans ziet ergens anders te gaan werken, in een iets vriendelijker omgeving, je dat probeert. De industrie is gewoon van oudsher erg traditioneel. In mijn bedrijf was het dan heel extreem denk ik, mar wat ik ook toch van andere bedrijven hoor, die mensen klagen toch allemaal dat het zo vreselijk traditioneel is. Het is een cultuur waarin je het niet erg openlijk kan uitdragen; dus er zullen er meer verborgen zijn. Leuk homo/lesb collega: Ja, maar eh, ja je vindt het altijd leuk als je er weer een ontdekt, maar het was leuker geweest als ze nog in het management hadden gezeten. Dan had ik daar gelijk wat meer contact mee kunnen hebben, omdat het verschil kantoor en fabriek toch wat afstand schepte. Je kon moeilijk met mijn problemen met hun op een wat ander niveau praten. Met die kankerherrie in de fabriek was het ook niet echt leuk praten. Speciale postitie homo/lesbo's? Nou, (lachend) ze schaern zich in het lijstje gediscrimineerden, dnek ik. Omdat ze anders zijn dan de doorsnee, en je valt daar op als je anders bent. Ze zijn dus anders omdat ze anders leven, omdat ze toch wat andere keuze's hebben en ik denk dat ze daarin afwijken van het patroon samen met alle mensen die gewoon een beetje anders willen leven.
Lid vakbond? Ja, FNV Voedingsbond. Bla bla Wat moet vakbond doen positie h/l? Dat ze zich hard moeten maken voor mogelijkheden van mensen om hun eigen leven in te richten. Ik denk dat op zich dat er wat geroddeld wordt achter je rug om, die sfeer dingen, daar kan een vakbond nou eenmaal niet zoveel aan doen. Ik denk dat je indirect pas daar wat in verandert als gewoon er de mogelijkheden zijn, voor kinderopvang. Als er die mogelijkheden voor kinderopvang gerealiseerd worden, als het in de CAO staat en bedrijven doen daar niks mee dan is er gewoon wat loos in een bedrijf. Dat soort signalen. Ik denk dat je vanuit vakbonden dingen kan regelen, zoals bijvoorbeeld kinderopvang, deeltijdwerk, wat fatsoenlijker omgaan met overwerk ook op wat hogere niveau's. Dat daarin veranderingen zitten, in culturen en dat dat eeuwige doodgestaar op die vut. Ik als vrouw ben daar niet zo in geïnteresseerd alhoewel ik waarschijnlijk wel tot mijn vutleeftijd ga werken. Maar andere vrouwen halen dat helemaal niet. Die knappen veel eerder af; die stopppen op een gegeven moment. Ik dnbek dat je je als vakbond alleen voor die hele concrete dingen hard kunt maken, en ik denk dat het daarin zit. Want ja kijk, in dingen als werkervaringsplaatsen, daar zal voor de homo's wel niet zoveel meer uitkomen dan voor de anderen, er verandert niets mee daarin in een bedrijf; dta zij gewoon goedkope werkkrachten. Homo's onder de uitzendkrachten; je zei dat er daar meer onder waren? Ja, daar zag (!) ik er meer. Die uitzendkrachten waren er ook niet zo openlijk over. Wat kan vakbond nog meer doen? Nou ja, proberen eh, nou ja ik heb het er uiteraard gewoon in gezet in het ARBO-beleid dat discriminatie ook op grond van seksuele geaardheid niet kon,en dat seksuele intimidatie en dat gebied daar ook onder viel. Dan kunnen ze onmogelijk zeggen adt ze dat er niet in willen hebben. Dan zouden ze een discussie met mij aan moeten gaan en daar zijn ze te beleefd voor. Het stond er nog niet met zoveel woorden in. Effect? Nou ja, het zijn allemaal hele kleine fractietjes, ik denk het wel een beetje, het gaat toch rond in een bedrijf en mensen lezen dat, en dat daar iets voor geregeld is en ik denk dat dat altijd wel een effectje heeft. De mentaliteit veranderen dat kost gewoon jaren, maar ik vind wel dat het als argument mee genomen moet worden in die discussie daarover en dat gebeurt natuurlijk ook niet en ik denk dat je in die zin wel wat los kunt maken, dat dat ook nog een groep is die rechten heeft. Welke discussie? Bijvoorbeeld dat deeltijd werk ook voor homoseksuelen belangrijk is. Dat het belangrijk is voor mensen die hun leven zelf in willen richten. Dat je rechten en plichten goed geregeld zijn; dat niemand mij in de weg zit; dat ik leef zoals ik wil leven. En dat vernadert wel als er maar genoeg mensen anders gaan leven. Hom/lsgroep lid? Zou ik niet weten. Misschien wel, omdat ik de vrouwen van de FNV wel zulke tuthola's vind. Nou, die vrouwengroep daar werd ik helemaal verdrietig van, betaal ik daar mijn geld voor. Staan ze op Roze Zaterdag nagelgarnituurtjes te verkopen. Vrouwenbond FNV. CO-leeftijd: ?. In Amsterdam was het, in een vrouwenkaartclub en ik werd daar verliefd op een meisje en ik dacht 'oh is dat het?' Toen begreep ik het. Ik wist al jaren dat ik anders was, maar ik wist niet waarom. Ik had nog jaren nodig gehad voor zich dat beklijfde. Bewegingsactiviteiten: Regelmatig gedaan. Ik heb jaren voor de Madam geschreven, het vrouwenblad van het COC van Amsterdam. Ik heb veelvuldig in lesbische theaterstukken gezeten. Een busrit georganiseerd. Nu als er wat is. Lid COC: Ja
Bladen: Opzij en de Madam. Roze Zaterdag meelopen? Ja, maar ik vraag me ieder jaar weer af waarom. Nou is een nationaal uitje. Eigenlij vind ik het wel goed, maar ook telkens minder inhoud hebben. Uit? Minder als je ouder wordt! COC of Sarijn, er is niet zoveel meer voor vrouwen. Nou ben ik er ook weer niet zo fanatiek in. Zodra er lesbische theaterstukken zijn dan ga ik er heen. Geboren: 15/8/1958 Getogen? Den Haag, tot mijn 18e, daarna naar asd. Opleiding? Ik heb de Witte Lelie gedaan, de lerarenopleiding, gezondheidskunde ne Nederlands. Na de Havo. Ik heb ook nog in het theater gewerkt en het organisatiewerk en geschreven en zo. Daarna via het arbeidsbureau de omscholing 'kwaliteitszorg' gedaan. Opvoeding: Gereformeerd opgeoved, niet zo streng ('niet met een hoedje'). Niet langer gelovig. Zelf nog iets? Ik heb zitten denken aan positieve discriminatie, zoals in Beverwijk, maar dat vind ik zelf een beetje raar. Mensen moeten in sollicitaties eigenlijk helemaal niet vragen wat je burgelijke staat is, omdat men daar geen reet mee te maken heeft, en ja, ik er zelf niet in geloof. Je mag ook niet discrimineren tussen mannen en vrouwen. Ik weet gewoon bij Dutch worden momenteel voor alle functies alleen maar mannen aangenomen. Van de 400 sollicitaties die binnenkomen worden de 200 van vrouwen zo de prullenbak ingeflikkerd. Het is echt waar. En aan tafel durven ze er nog openlijk over te praten ook. (want vrouwen worden zwanger) en het is toch geen bedrijf voor vrouwen. Dan hoef je ook nooit wat te veranderen. Waarom moet dat een jongen worden, het hoofd van kwaliteitsdienst. Daar zie ik geen reden voor. Maar ik zou het wel erg vinden als hij zou worden afgewezen omdat ie homo is. Dat vind ik absurd. Ik denk dat het binnen zo'n bedrijf absoluut negatief werkt, als er iemand binnenkomt en die is goed en die is homo, ...(?)
interview 25 Almere Werk? Ik werk in Hilversum bij een metaalbedrijf en die maakt vooral onderdelen voor telefooncentrales. Veel meer de markt op, metaalprodukten, hoofdzakelijk plaatwerk. Mijn bedrijf heet ..Plaattechniek. Het was vroeger van Philips en is toen verkocht aan de VBL groep uit Hatert, en we zij nu twee bv's geworden. Zij hebben een heleboel kleine bv-tjes, die overal in zijn gespecialiseerd. Ze zitten veelal in het Zuiden vh land, maar willen nu ook in het Noorden zitten, nou Philips gooide ons eruit met Centurion en zij hebben ons toen gekocht en het loopt hartstikke goed. We werken nu met veel meer derden, terwijl we vroeger eigenlijk maar een hele grote klant hadden. Dat is heel gunstig; we werken nu veel meer marktgericht. Gigantisch veel produkten. Veel kleine klanten. Plaatgericht is? Numeriek gestuurde machines, ponsmachines, hebben wij. Een produkt halen wij uit platen. Platen worden geknipt en worden dmv profielstempels, vormt het produkt zich in de plaat en dat wordt losgeponst e.d. en dan gaat het naar een volgende bewerking en dan wordt het weer gebogen en wordt er aan gebankwerkt. Zo ontwikkelt zich een produkt. En daarbij verzorgen we ook nog eens de finishing (lakken, chromateren, nikkelen) maar dat besteden we uit. Naam produkt? Platen, beugeltjes; het is maar wat voor naam de constructeur er aan geeft. Gebruik? Telefooncentrales, vooral voor AT&T; dat is een van onze grootste klanten. Nu werken we voor bedrijf uit Almere en dat maakt mengpaneeltjes; dus wij maken die gootjes, waar die mengpaneeltjes inzitten. Jij? Ik zorg voor de contacten met de klanten; dus de planners van de klant; die de orders moeten binnen praten op tijd. Dus als de klant een order eerder wil hebben of nog iets wil wijzigen; dan bellen ze mij op en vragen ze de status van de orders en dan kijk ik in de computer en dan geef ik dat aan en als ze 'm eerder willen hebben dan snor ik 'm op in de fabriek of ik geef het aan de bedrijfsleider door. Als er wat mis gaat met een order of ze hebben er vragen over, dan neem ik contact op met een klant. Een hele variabele job is dat. Ik ben puur op produktieniveau bezig. Contacten? Planners van klanten die de toelevering in de gaten moeten houden. Verder met de leiding van het bedrijf; we hebben een groep van drie. We hebben een bedrijfsleider, een assistentbedrijfsleider en de planner, en dan hebben we er iemand bij zitten die de uitbestedingen verzorgt. Wij hebben met z'n vieren heel veel contact, en dat contact ligt ook heel veel in de fabriek; met voormannen; de fabriek is opgedeeld in kleine afdelinkjes, en ieder kleine afdeling heeft zijn eigen werkzaamheden en die hebben dan weer een voorman, en met die voorman heb je dan heel veel contact over vragen van klanten ed. Voor de rest heb je ook heel veel persoonlijk contact met mensen; als je de voorman niet kan vinden of hij is bezig, dan vraag je het ook rechtstreeks aan de mensen; dat loopt allemaal heel goed in mekaar over. Aantal? 100 man ongeveer. M/V? Bij ons werken geen vrouwen meer. We hadden een vrouw, maar die is overgegaan naar de andere bv en daar werken geloof ik drie of vier vrouwen. Waarom zij vertrokken? Zij werkte in controle werkzaamheden en dat werd te zwaar en toen kwam er een baantje in de kantine vrij en toen is ze naar de kantine gegaan; dat vond ze ook veel leuker om te doen. Zo wordt er weleens geschoven met mensen. Nooit vrouwen? Jawel, vorger wel; maar het bedrijf bestaat al van voor de oorlog, 400 naar 100. Ik werk er 15 jaar en ik heb al 5 reorganisaties megemaakt. Dat hou je toch. Het verandert.
Waarom geen vrouwen? Ik weet het niet; ik dank dat er in de metaalsector toch niet zoveel vrouwen werkzaam zijn; tenminste niet in onze produktiefabriek; we hebben ook helemaal geen montageafdeling. Wij hebben een handelsbedrijf op het terrein zitten en dat doet ook heel veel montagewerk en daar zitten veel vrouwen. Technisch beroep; mannen vaker gekozen. Het is wel voorgekomen dat er een vrouw was. Een vrouw doet nu hetzelfde werk als ik, maar dan op het andere bedrijf. Het is wel leuk, wel gezellig. Kijk dat ene mensje, dat is een vrouw tussen allemaal mannen in en het is een mannenwereld; ja daar moet je tegen kunnen, tegen de opmerkingen kunnen en dat is best wel gezellig. Daar doorheen prikken is hartstikke leuk. Soort opm? Nou er worden behoorlijk dubbelzinnige opmerkingen gemaakt. Het blijft altijd wel even netjes; je moet wel respect voor elkaar tonen. Een geintje kan je makne; ja schunnige woorden worden overal wel eens gezegd. Dat gebeurt in zo'n fabriek natuurlijk ook altijd en ze letten nou niet op van 'staat er een vrouw in de buurt' of er wordt weleens een schuine mop getapt of dat soort dingen, kijk als je daar binnenkomt en je bent dat niet gewend; dan sta je heel raar te kijken; dat is een proces waar je heel erg aan moet wennen. Toen ik dit werk ging doen, krgen wij de finishing afdeling erbij om aan te sturen en nou dat was ook een heel apart wereldje. Promotie? Nee, die zijn erniet. Waaar ik nu zit, blijf ik zitten. Ik wil zelf ook niet veel hoger hoor. Ik wil wel logistiek wat uitbreiden. Ik ben nu bezig met een cursus logistiek; ik ben daar ingegroeid, ik heb daar de papieren niet voor. Wat ik nu doe, wil ik wat meer variatie, misschien bij een meer logistiek gericht bedrijf, bijv eeen transportbedrijf. Managementteam bepaalt de logistieke voortgang in de fabriek. We gaan verhuizen naar Amersfoort, maar dan zal ik totaal niets in te brengen hebben. De hele logistieke vrrotgang in geintegreerd in het managementteam, en niet een logistieek functie op zich. Begonnen als? Ik ben als bankwerker daar begonnen in dat bedrijf, en dat heb ik 4 jaar gedaan en toen zijn ze overgegaan naar een nieuw besturingssysteem en toen werd bewust voor planners gekozen. Daar ben ik toen bijgezet. Ik ben er ook zelf een beetje achter aan gegaan. Ik was dat werk een beetje zat. Ik vond dat wel leuk, de hele dag, organiseren. Bij dit bedrijf hebben we een eigen vrachtwagen gekregen en ik maak ook de routeplanning voor die vrachtwagen. Er zit heel veel variatie in, niet elke dag is hetzelfde. Iedereen moest flexibel worden, trend van een tijd geleden. Ik verving altijd andere collega's. Zo rol je daar in, als je daar voor open staat en zo krjg je telkens nieuwe dingen te doen. Totdat ik dit baantje deed. Daar is het te druk voor. Mannewereld, uiting? Veel over vrouwen; als er een vrouw over de ballustrade loopt zie je ze allemaal kijken. Ten opzichte van mij merk je wel eeens dat sommigen willen prikken; dat ze toch willen aantonen dat jij anders bent dan hun. Niet te dicht bij hun komen. Ik weet het ijs op een gegeven moment nu wle te breken. Ik prik daar op een gegeven moment doorheen en als dat eenmaal gebroken is, kan je heel goed met ze overweg. Maar bij ons is het niet zo sterk als in de bouw, waar ze op een steiger staan, dat ze iedereen na staan te fluiten; zo erg is het niet. Het blijft een mannenwereld. Dat zeggen de vrouwen ook altijd: het is een mannenwereld. Het gaat altijd over vrouwen en voetballen, en al dat soort zaken meer. EWat over vrouwen? Ja, het uiterlijkj, altijd het uiterlijk. Daar gaat het om, bij de meesten. Blootfoto's? Nee, absoluut niet. Niet bij ons op de afdeling Grootte van de afdeling? Bijna 40 man. Administratie + secretariaat: daar werken dan de vrouwen meestal. Twee secretaresses en een vrouwtje voor de administratie. Allemaal in hetzelfde gebouw. Koffieverhaal.
Allochtonen? Ja, veel. Maar veel minder dan vroeger. Geen nieuwe instroom. Totaal? 15/20 op 200 man. OR? Ja, dat moet. Zijn zeer kritisch; ook naar directie toe e.d.. Ik zit er niet in omdat ik dta niet kan combineren met mijn functie. Beleid tav seksuele intimidatie: Nee, volgens mij niet bewust, maar ik denk als het voor zo komen dat ze zouden ingrijpen. Zeker weten. Als ik naar mijn eigen geval kijk; daar is ook ingegrepen en daar is de boel behoorlijk van geschrokken. en toen is het gewoon wat beter geaagn. Straks daarover meer, Hierarchisch? Nee, niet hierarchisch; wj noemen directie en alles bij de voornaam, je en jij en het gaat heel vriendschappelijk, en de directiekamers staan altijd open en zijn nooit gesloten; je kan altijd naar binnenwandelen. En al;s je kwaad bent kan je het ook tegen ze zeggen, als je het maar netjes houdt en beleefd blijft, dan is er niets aan de hand. Het gaat allemaal bij voornaam en er zijn buitenstaanders en die komen weleens binnen en die kijken daar heel raar van op, ja dat gaat nog allemaal met meneer en mevrouw. En dat is wel een hele prettige manier van werken. Het maakt wat losser allemaal; je zegt veel sneller je mening; je bijt ook wat eerder van je af. Ik vind het allemaal veel prettiger. Sfeer? Ja, die is heel gezellig. Ja je hebt hier en daar weleens strubbelingen maar dat hoort er allemaal bij, dat is hartstikke leuk. Samenwerken/concurr? Er wordt heel goed smane gewerkt. Bij reorganisatie is er heel veel spanning. Als er geliuiden of geruchten boven komen van reorganisatie, dan heerste er altijd een spanning en ben je altijd nerveus. Ja, ten tijde van de laatste reorganisatie hadden we net een huis gekocht, net onze handtekening gezet. Toen moesten er mensne weg, planners eweg. Er waren er 4 en er bleven er 3 over. Ik zit er het langst dus ik word wat meer beschermd. Mijn toenmalige afdelingschef heeft toen gezegd dat ik op die plek bleef zitten en dat was toen wel een geruststelling. Incidnet ingrijpen directie? Ja, dat is na een paar jaar pas gekomen. Ik had zelf nog niet de co gehad ook, en bij binnenkomst al, had je mensne van wel/niet, niet/wel. Er werd onnoemelijk over mij geluld in de fabriek en dat weet ik dan weer via de vrouwen, waar je dan weer betere contacten mee hebt. Een collega die ging een beetje buiten zijn boekje, die begon te schelden en die werd gecorrigeerd, eerst door zijn eigen collega's, en dat interesseerde hen allemaal niet, en dat zei ie ook heel duidelijk. Ik zou wel weggaaan op een gegevne moment. Ik kon daar op een gegeven momnet niet meer tegen, en ik ging met tegenzin naar mijn werk, tot een baas dat op een gegeven moment zag en toen heeft de toenmalige afdelingschef me bij zich geroepen en toen heb ik verteld dat ik dat helemaal niet leuk vond, en ik heb hem ook niet gezegd wie het was, ik heb gezegd dat als je over de ballustrade loopt, dan hoor je het vanzelf. Het is de bekende, beruchte man, een praatjesmaker. Je hebt er altijd wel eentje tussen lopen die heel erg flink doet. Er is een gesprek met hem geweest, daarna is ie nog doorgegaan en daarna is er weer een gesprek met hem geweest, en naar wat ik later hoorde hebben ze bij hem een marge van zijn salaris afgehaald, bij Philips heb je bepaalde marges en beij verkeerd gedrag konden ze dat afnemen. Dat hebben ze bij hem afgenomen en dat heeft schijnbaar als een bom ingeslagen. Hij was zo mak als een lammetje en hij heeft ook jaren niet meer met me gepraat. Het gekke was dat, later toen moest er een derde man bijkomen bij de planning, omdta we het zo razend druk hadden, toen hebben ze hem er neer gezet. Dat was in het begin wel even moeilijk. Maar ik heb het er verder nooit meer met hem over gehad. Maar jullie moetne nu wel praten met lekaar? Ja, dat gaat normaal. Ja, ik vond hij heeft, is aangepakt, hij is er mee opgehouden en dan vind ik het prima. Het is opgelost. Ik heb toen dat baantje gekregen, men
heeft me uit de produktie gehaald. Die afdelingschef zie toen al van heb even geduld, binnenkort komen er veranderingen. Toen zijn we samne achter dit baantje aan gegaan. Via de dames hoorde je 'over je geluld'? Alle nieuwelingen die binnenkwamen in de fabriek, kregen dus te horen dat ik een homo was. Alle jongens. daar werden ze voor worden gewaarschuwd.Ik wist het zelf nog niet. Ik had ook zoiets van ik hoef het niet van de daken af te schreeuwen, daar komen de mensen zelf wel achter. Ik heb ook een collega gehad die zei 'als je het niet rondbazuint of niet van de daken afschreeuwt zal ik je er net zo lamng mee treiteren totdat je dat doet. Ik zei 'ik vind dat een beetje onsprotief van je. Het gaat je geen moer aan. Ik ben jou geen verantwoording verschuldigd. Het is allemaal een beetje geleidelijk aan gegaan; ik werd verder geaccepteerd, en ik begon het zelf een beetje te accepteren, en op een gegeven moment was ik er best wel door heen. en het heeft/is een paar jaar stilzwijgend aan het werk gegaan. Toen ben ik zelf, toen ik er zelf een beetje vrede mee had, probeerde ik zelf het ijs maar een beetje te breken, want mensne willen best wel eens wat vragen en best wel eens een geintje maken, maar ze houden hun mond dicht op een gegeven moment, dus nou kom ik vaak vanuit mezelf over dingen als Roze Zaterdag, of wat dan ook. Of dan loopt er eentje en dan zeg 'hallo lekker ding' en dat soort zaken. Dan krijg je vanzelf reacties van mensen die dat best wel leuk vinden. Op het moment gaat dat heel goed, het gaat prima, Bert (vrined) kennen ze, nou dat is heel gewoon, nu. Ik moet nu iets heel bijzonders doen willen ze het over mij hebben. Beginfase. Ooit gevraagd ben je homo? Nee, nee. Dat vonden ze van mij, dat hebben ze van mij altijd gevonden, vroeger op school ook al. Waarom zou dat zijn? Weet ik niet. Ik heb geen idee'. Ik hou me altijd rustig, ik hou niet van geweld of wat dan ook. Misschien straal ik het uit, ik zou het niet weten. Collega schelden, wat zie hij? Alleen maar 'he homo!', keihard door de afdeling heen of als je langskwam en hij werd gecorrigeerd door wat ouderen die zeiden van dat kun je niet maken van 'je kan dat joch toch niet zo maar staan uitschelden'. Maar dan zei hij 'Maar het is toch zo'. En zo ging dat door. En op een gegeven moment werd me dat gewoon te veel. Maar dan ga je niet meer met plezier naar je werk, dat is niet leuk. Het is niet leuk als iemand gaat lopen treiteren. Een geintje kan ik best hebben, dat maakt me niet uit. Ze noemen nu ook wel eens het woord flikker ergens, bijv. 'het gaat je geen flikker aan' en dan veer ik alleen maar op en dan zeggen ze sorry, oh neem me niet kwalijk, en dat doe ik dan bewust, en dat soort zaken meer; dan maak ik ze gewoon een beetje aan het schrikken. dan gaan ze zich verontschuldigen. Op een gegeven moment ga je het zelf ook gebruiken en dan is het ijs op een gegeven moment gebroken en dan maak je er een lolletje mee. Ja, dat is allemaal hartstikke leuk gegaan. Het gaat heel vrij op dit moment. Er zijn er altijd wel een paar, maar dat blijf je altijd houden die even moeten prikken, vooral ouderen, vaders met jongens in de puberteit. Ik heb een collega gehad, en die praatte net zo luid, net zo hard dat jij het net kan horen van als je die jongens de verkeerde kant op ziet gaan dan geef je ze toch gewoon een duwtje in de goee richting. Maar je krijgt ook gewoon discussies over kinderadopties. Men vond dat dan niet kunnen voor homo's, en een collega van mij heeft een keer in de maand een kind uit een probleemgezin. Hij zegt van weet je waarom die kinderhuizen zo vol zitten, wat voor puinhoop er die van maken. Als je die mensen dan wat tegengas geeft, dan gaan ze nadenken. Het is vreemd voor ze, ze weten niet wat het exact is. Zij hebben een bepaald beeld over homo's die smerige dingen doen of wat dan ook, die zich raar kleden e.d. Ze zien de journaalbeelden, heel simpel. De gewone dingen, de huis-tuin-en-keukendingen zijn niet spectaculair voor de televisie; dus ze zien alleen de dingen van de televisie. In het uitgaansleven zjn ze nog nooit geweest misschien; een hele enkele, die zlef kennissen hebben die homoseksueel zijn, die halen de schouders op of die corrigeren de anderen, die een beetje krom lopen doen. En als je daar dan door heen bent, een beetje ombuigen dan is er niks aan de hand. Ik heb mensen gehad bij mijn bureau, die stonden op 1 meter afstand en die legden de map daar neer, alsof ik een enge ziekte had. Die moet je een beetje gaan zitten pesten. Ik reageer daar niet op. Je blijft vriendelijk, ik word niet kwaad en je
helpt ze gewoon zoals je een ieder ander helpt. En op een gegeven moment dan komen ze gewoon naast je staan of zo om wat te vragen. Maar dat is gewoon omdat anderen dat inprogrammeren bij ze. Zo van daar moet je voor opppassen. Dat maak ik er uit op, van de dingen die ik gehoord heb via via, ja dat mensne je toch van tevoren waarschuwen, jongesn die binnenkomen. Nu gebeurt dat volgens mij niet meer. Het is vrij gewoon. Vragen gesteld? Nee, ik denk wel dat ze vragen hebben. Ik probeer nou zelf wel wat meer het onderwerp op tafel te leggen, geintjes over maken en dat soort zaken meer. Komen er afwerkfromulieren en die maken ze roze, en ik zie dat op een gegeven moment en ik zeg 'oh ga we de roze kant op hier op de fabriek?'. En ik weet niet waarom. Een collega die heeft weleens dingen gevraagd over programma's als AYNIL, e.d., over stelletjes, over hoe je samen leeft. Ze zijn wel nieuwsgierig. Waarom heb je het de laatste tijd zo vaak over homos? Ik denk dat het een beetje baldadigheid is; ik ben de laatste tijd ontzettend baldadig, ook in de fabriek. Ik ben een periode er even uitgeweest omdat ik veel te veel werk kreeg, ik ben een beetje omgeslagen. Soms de meest maffe dingen, een beetje toneel spelen. Ik heb een machocollega, die het altijd over zijn vriendinnen heeft en al dat soort zaken, dan vraag ik van 'goh joch doe je het wel safe?' en dan gaat ie daar serieus op in en dan blijkt van niet en dan zeg ik van oh maar dan maken wij ons ernstig zorgen. Later komt er een vrouwtje, een collegavrouwtje, komt op kantoor, zeg ik 'heb je de laatste roddel al gehoord?' Nou dan begin ik en zo is dat balletje aan het rollen gegaan en zo zijn we nog steeds met hem bezig. Nu heeft ze plastic zakjes uit de kantine op zijn bureau gelegd. Hij wordt een beetje nerveus van het onderwerp homoseksualiteit; hij gaat aan het werk. Verleden jaar ben ik vier weken in Amerika geweest; ik zeg van nou gaan we die Amerikaantjes versieren. Toen hphphphppu (gemor) , dan komt er commentaar en hij gaat dan weer aan het werk en de rest vindt dat hartstikke mooi. Hij heeft het wel altijd over zijn vriendin. Ik ben wat losser; daarmee probeer ik reacties los te krijgen. Waarom? Uit baldadigheid. Roze Zaterdag komt in Hilversum, daar hebben we het ook al over gehad. Ik zeg van we gaan de fabriek roze inpakken. Chef? De chef heeft mij op een gegeven moment uit de afdeling gehaald. Hij vroeg van wat is er aan de hand en ik heb toen verteld dat ik dat ontzettend vervelend vind. Geen naam genoemd. Ik vind ook dat leidignggevenden moeten ingrijpen als ze zoiets constateren. Hij opende het gesprek als zijnde van eh ' het maakt mij verder niet uit hoe of wat, ik vind gewoon dat mensen elkaar horen te respecteren, mensen horen elkaar niet dwars te liggen of wat dan ook. Het is een vrij simpele man, die daar heel nuchter over denkt, hij zegt hoe iemand leeft dat zijn onze zaken niet, dat moet eenieder voor zich weten. Hij wil gewoon niet dat daar door de afdeling wordt verstoord. Dit verziekt op een gegeven moment de hele stemming. Zo begon hij zelf. Dus hij wist wat er gebeurde? Ja, natuurlijk horen ze dat en natuurlijk lachen ze er ook om een beetje, ze maken er ook lolletjes e.d. Ik heb bazen gehad en die gingne bewust homomopjes vertellen, dan zitten ze zitten ze allemaal te gniffelen. Dat doen ze heel voorzichtig; ze willen je niet kwetsen of zo. Toch om een benadering te zoeken, om het bespreekbaar te maken, ik weet het niet. Mensen doen dat, dat valt me op, net zoals sommige jongens toch net even prikken of heel zij-ig je na roepen of 'wat zie je er weer leuk uit', ed. Gewoon een beetje plagen, nu niet onplezierig meer. naarmate je wat ouder wordt, ga je er wat makkelijker mee om. Een collega, waar ik mee heb samengewerkt was zelf homoseksueel, en die durfde in de fabriek daar nooit voor uit te komen, terwijl de hele fabriek wist dat hij met een vriend samen woonde, maar het onderwerp kwam nooit ter tafel. Het werd niet belkendgemaakt. Heeft volgens mij met de generatie te maken. Hij ook gepest? Nee, er werd alleen behoorlijk over geluld. Er wordt onnoemelijk veel geroddeld in de
produktiefabriek. Dat is heel leuk, als je er tegen kan. Ik heb een jongere collega gehad, die in de kantine op een gegeven moment zei van jullie daar, dan omzeilde ie het woord homoseksualiteit, of wat dan ook. Ik zeg van wat bedoel je nou? Nou jullie daar, waggel en eh.. Ik zei je moet eens goed luisteren ik weet dondersgoed wat je bedoelt, maar als je me het nou eens gewoon vraagt. Nou toen zag je die kop helemaal rood worden en toen vroeg ie het. En toen zei ik van ik zal je er eerlijk antwoord op geven. Wat vroeg ie? Hij vroeg of ik homofiel was, en ik heb hem eerlijk antwoord gegeven en toen dat eenmaal geweest was toen kon ik heel goed met hem overweg, hele goede maatjes. Ik heb ook een collega gehad, dei binnenkwam en die ging tussen de midag bij mi zijn brood kwam zitten eten, omdta ie dat gezellig vond, we zaten altijd gezellig te kletsen over ditjes en datjes, helemaal niks over homozaken en die jongen die werd daar op aangesproken, waarom ie bij mij zijn brood ging eten. Dat vonden ze maar heel verdacht. Hij zei 'daar heb je helemaal niets mee te maken'. hij was geen homo. Een collega zei: 'De ene helft van de fabriek zegt dat het zo is en de andere helft twijfelt nog.' Je had hele discussies. Hoe bekend geworden? Ik denk dat het uiteindelijk zo gegroeid is. Niet bewust verteld. Met wie over gehad? Een collega (met wie hij nog steeds ook prive omgaat)deed er altijd heel lollig over. "Ronald is een beetje anders, maar dat maakt niet uit". Je groeit naar elkaar toe, je leert met elkaar omgaan. Je hebt groepjesvorming met mensne. Je zit binnen zo'n grope op een gegeven moment; samen koffie drinken. Op een gegeven moment is het heel gewoon. Wanneer verteld over virend? Ik geloof dat ik hem gewoon een keer op een feestje heb meegenomen (6 jr terug). Een teamfeestje; uit eten. Ik heb geloof ik nooit over hem verteld maar gewoon meegenomen. Wij woonden toen al 7 jaar samen. Bij verjaardagen dan nodigen we nogal eens collega's uit en die hebben hem toen gezien en dan is het heel normaal en dan vragen ze er ook naar. Reacteis feestje? Nee, er werd heelmaaal niet opgereageerd; ze maakten meteeen een babbeltje met hem, en nog wel collega's die hem voor de eerste keer gezien hebben, die zeggen van wat heb jij een leuke vriend. Ze vinden ons een beetje een apart stel; ze laten ons een beetje vrij, met hobbies en zo. Ik weet niet wat voor idee men heeft. De vrouw van de afdelingschef die vroeg op een gegeven moment van wie doet nou het huishouden en wie doet nou dit. Zegt haar man opeens 'nou dat kunnen ze zelf wel regelen'. Het groeit volgens mij en dat moet je laten gaan, een beetje prikken en duwen af en toe, ook een beetje vanuit jezelf ermee komen, je moet het niet wegstoppen. Ik heb namelijk een oudere collega die het wegstopte, terwijl iedereen er over sprak, en niemand het erg vond en iedereen dat hartstikke leuk vond voor hem. Want zelfs bij het afscheid nemen voor zijn pensioen, stonden zijn dochters naast hem en zijn vriend stond achter. Dan vind ik , dat hoort niet, van dat soort dingen; het zal de generatie wel zijn. Die man had er moeite mee. Dat vond ik altijd heel sneu. Zover moet het bij mij niet komen. Het moet gewoon groeien, niet geforceerd, het moet gewoon normaal zijn. Als ze er moeite mee hebben, dan moeten ze me met rust laten, me niet aanspreken, dan zal ik hun ook niet lastigvallen. Je moet elkaar dan met rust laten. Als iemand er moeite mee heeft dat moet ie zelf weten, maar ga geen domme opmerkingen plaatsen als 'het is geen wonder dat aids in de wereld is met die gore troep die mensen er van maken.' Dan reageer ik niet. Waarom? Omdat je anders in discussei gaat met die persoon; ik vind sommige mensne het niet waard om mee in discussie te gaan. Ik had een jongere collega, die had het programma van Veronica gezien en ik ook (ik had het bbewust opgenomen, ik moest het natuurlijk wel zien, voordat ik die reacties allemaal hoor), en die zei van er werd flink genuekt. Ik zeg dan heb je niet goed gekeken, en die begon ook weer over Aids en van geen wonder dat dat dan is, en ik zie an je weet niet waar je over praat, want je zit nu te bazelen. Die corrigeer ik, want die zijn veel jonger ed. En daar kan je dan best mee praten. Dan
komen ze allemaal. Je moet ook vanuit jezelf meer loslaten; daar meer vrijer in zijn. Soms zelf eens een visje uitgooien en een opmerking plaatsen, met die roze formuliertjes en zo. Dat zijn dingen die ik aangrijp om het wat meer bespreekbaarder te maken, om het ijs wat meer te breken, dat sommigen zich niet zo verkrampt gaan voelen, of bewust de man gaan uithangen. Hoe? Opmerkingen plaatesn, over hun vriendin beginnen. Waarom? Omdat ze toch een bepaalde gene of angst hebben, omdat ik ze misschien ga versieren of aanraken, ondanks dat dat nooit in je bedoeling ligt. Mensen kunnen heel raar reageren. Lekker stuk? Dat doe ik bij een om te pesten. Omdat hij daarop reageert. En de rest ligt in een deuk en vindt dat prachtig. Hoe dneken coleega's over homos/lesb zijn? Weet ik niet. Ik vermoed dat ze er mee omgaan zoals ze met mij omgaan; gewoon normaal. Ik weet ook niet of ze in hun kennissenkring homo's of lesbiennes kennen, want die personen gaan er toch anders mee om. Die zien een, wat is normaal, een normale levensituatie, mensnen die gewoon samenwonen, die dingen samen doen. Voor hun is dat heel normaal. Voor mensne die er nooit mee geconfronteerd zijn zullen altijd anders reageren, en de ene reageert er wat heftiger op dan de andere. Ik heb een collega, een oudere, die heb ik een fruitmandje gebracht, en die zta op zijn stoel te wippen van 'ja, maar mijn zoon komt zo thuis', mijn zoon komt zo thuis', ja het zal wel. Die zoon komt thuis, wordt naar boven gestuurd, en ik word de deur uit gezet. Zo leer je je mensne kennen. Ik snap het niet? Het enige wat die man zegt is van mijn zoon is opas getrouwd en die komt zo thuis, en die zit maar uit het raam te kijken van waar die zoon blijft. Waarom? Ik weet het niet. Ik denk dat ie bang is dat zijn zoon besmet wordt of zo, ik heb geen idee. Mensen kunnen heel raar reageren, vooral de oudere generatie, valt mij op. Die hebben er moeite mee. Ik heb er een gehad, die kwam op kantoor en begon over zijn zoon 'ja het is een gezonde jongen hoor'. Ik heb met die man nog nooit zoveel contact gehad of jaren samne gewerkt dat je over prive-dingen gaat praten. Wat moet ik daar mee?, dnek ik dan en ik ga weer aan het werk. Persoonlijker met jou, dan met anderen? Mannen niet, vrouwen wel. Vrouwen zijn veel meer open. Ik heb een vrouwtje, daar heb ik hele goede contacten mee, die heeft op de controle gestaan, wij gaan tussen de middag altijd dingen samenn doen, of we lopen gearmd buiten en dat zien die mannen natuurlijk, 'dat kan je toch niet maken op een bedrijfsterrein' zeggen ze dan, 'waarom niet zeggen wij dan?' dat kan toch geen kwaad met mij, dat maakt verder niet uit. Haar man werkt ook op dat bedrijf en we hebben een collega gehad en die sprak die man aan, van ik moet toch wat zeggen ' Ronald loopt met je vrouw over het bedrijfsterrein en slaat een arm om d'r heen, ed', zegt ie van dat zal me toch een rotzorg zijn. Ik maak hele leuke dingen mee. Arm om man heen slaan? Ja, wordt ook steeds vrijer. Op een gegeven moment sla je wel eens een arm om mekaar heen, laatst op mijn verjaardag kreeg ik, tot mijn stomme verbazing een kus van hem, en anderen zien dat ook en die worden ook steeds vrijer. Ik doe het zelf niet. Ik geef er zelf geen aanleiding toe. Ik ga dat zelf niet doen; ik ben bang dat ik dan de boel forceer, dat ik dan de boel weer een stap achteruit ga zettten. dat men gaat dneken van he hij wordt te handtastelijk, men ziet dat dan dat ik iets van ze zou willen, wat natuurlijk niet de bedoeling is daarvan. Mogelijkheid tot praten over wat je wil? Ja, als ik wil wel, ja. Ik doe dat veelal met vrouwen, daar praat je toch wat gemakkelijker mee. Vrouwen praten toch ook weer gemakkelijker met jou.
waar is bandje c? Gevonden Op een gegeven moment ben je samengaan wonen met je vriend, kenden jullie elkaar allang? Nee, een half jaar, dat is heel snel gegaan. Je betn dus verliefd geworden, heb je daar op je werk ooit iets voer verteld? Nee, alleen aan die ene collega (homocollega). Ik vond het wel prettig, ook om met hem samen te werken, ik heb leuk met hem samengewerkt. Alleen wat ik jammer vond was dat we niet openlijk over de homoseksualiteit met mekaar, want hij hield het veel meer verborgen dan ik op een gegeven moment. Het ging allemaal in codes; dan belde zijn vriendje weer, en dan legde je weer een briefje neer dat er iemand gebeld had, of je kortte dat allemaal af, ik heb daar best respect voor, als iemand dat niet wil, dan moet je dat niet provoceren, om die man te gaan zitten outen. Wat ik heel sneu vond was dat de hele fabriek het in principe wist, en de hele fabriek sprak erover, en de hele fabriek die vond het leuk en deed er helemaal niet moeilijk over. Geen behoefte aan anderen om te vertellen dat je verliefd was? Nee, ik denk dat ze dat best wel zien, je bent toch in een vrolijkere stemming. Ik heb het tegen een paar geode contacten denk ik wel gezegd maar niet bewust. Op een gegeven moment nadat het gebeurde is er wat veranderd, ja ook met mij is er wat veranderd, dat is toch een bepaald proces of zo; op een gegeven moment is de kogel door de kerk, en dan is het normaal. Wel eens het idee gehad dat je je moest aanpassen. Iemand die kwam op kantoor zitten van 'ha lekker snoepje', ed. Nou, daar werd ik een beetje ziek van en toen kwam er een man langs, en toen zei ik van wat een lekker blond ding, en toen was het afgelopen, hij heeft het nooit meer gedaan. Ik zeg wat jij kan kan ik ook. Ik word daar een beetje ziek van. Dan sta je met iemand te praten, en dan zei ie even wachten want er komt iemand voorbij, daar heb ik een bloedhekel aan. En diezelfde man slaat nu een arm om mij heen, en we doen heel bevriend tegen mekaar, dat groeit op een gegeven moment, en je moet er zelf ook voor open staan, als je het zelf verbergt, dan komen de mensen ook niet los, die weet je ook niet wat er in die mensen om gaat, want ik zou best wel eens met die mensen daarover willen praten, of als ze vragen hebben, kunnen ze er altijd vragen over stellen, maar men doet het niet. Ja, als je zelf een beetje begint, dubbelzinnig, een beetje stommigheid maak je ervan, want dat vindt men nou eenmaal prachtig, je maakt er een toneelspelletje van, als je maar een beetje schik hebt op het werk onder mekaar, dan maakt het mij verder niet uit. Personeelsfeestje, uitnodigingen? Daar ga je gewoon met je tweeen mee. Je mag als werknemer een introducee meenemen. Vakantie? Vrij geregelementeerd. Een beetje afstemmen. CAO, pp? Bij Philips was het nog niet, en we zijn overgeheveld naar een ander pensioenfonds voor de metaalsector en daar is het wel, en daar zit ik sinds kort in. Ik hoef het niet op te geven aan ze, nee, we hebben een folder opgevraagd, want het werd in de gay-krant allemaal omschreven dat het aan de gang was. Toen bij die overgang ben ik naar de leiding gestapt om aan te geven adt ik dat wilde, ik had ook in de VDL-krant (bedrijfsblad) gelezen dat dat kon. Er werd een artikel in geplaatst dat pp binnen VDL mogelijk was. Toen kon je dat opgeven, maar bij het pensioenfonds van de metaalsector hoef je het niet op te geven, als je maar een samenlevingscontract hebt, of dat je kan aantonen dat je meer dan 5 jaar samenwoont. Er staat nadrukkelijk bij geschreven van u hoeft ons niet te laten weten dat u samenwoont. BV-dag? Weet ik niet, zou ik de CAO voor moeten nakijken, want daar geldt hetzelfde voor, ik geef gewoon aan dat ik getrouwd ben en daar zal hetzelfde voor gelden en ik neem ook aan dat dat
gebeurt. Ziektekostenverzeking? N.v.t. Beleid tegen discriminatie? Ik denk niet dat ze het bewust doen, ik denk als het voorkomt dat ze ingrijpen. Omdat wij veel turken hebben lopen, er zijn best weleens mensen die haatdragende opmerkingen plaatsen, gezien ook de dingen die weleens op tv komen, in die situaties die zich dan voordoen, dan wordt er ingegrepen. er wordt met die mensen gepraat, dat het afgelopen moet zijn. Dat staan ze niet toe. Maar ook door de mensen in de omgeving. Nog meer homo's? Niet dat ik weet, ik denk dat ik de enige ben. Dat vermoet ik. Zou je het leuk vinden als je homocollega's had? O jawel. Ik denk dat ik daar wel weer wat mee zou kunnen doen, op het humoristische vlak en dergelijke, sommige collega's een beetje plagen ermee, als je mekaar zou liggen. Met praten over onder werpen misschien wel, dat je dan makkelijker dingen over homoseksualiteit aanhaalt. Verhouding? Geen idee van. Ik denk dat het minder is. In tv-land barst het ervan, in de verpleging ook, daar meer dan in de metaalsector. Dat heeft met de aard van het beroep te maken. Wij zijn een fijn metaalverwerkingsbedrijf, en daar zou het nog eerder voorkomen dan in een grof verwerkingsbedrijf, met veel robuuster werk, ik dnek dat homo's meer van het fijnere werk houden. Het ligt ook aan het karaker van de mensen. Dat wrk in de produktie, is dat echt mannenwerk? Nee, dat is neit echt mannenwerk. Dat zouden vrouwen ook kunnen als ze een opleiding in de metaal hadden gehad. (geschoold werk) Lid vakbond? Bij Philips had je dat niet nodig. Maar dat viel weg bij de overname. Lid geworden voor vragen over je werk, nite voor problemen met je werkgever, die moet jezelf oplossen. Via een collega lid geworden. Homo's en lesbiennes een speciale positie in de industrie? Nee, volgens mij niet (onverstaanbaar) Wat kan de vakbond doen? Waar mensen in de knel komen zitten, moeten ze wel wat doen. Als het mogelijk is in de cao-onderhandelingen meenemen. Echt specifiek hoevn ze het voor mij niet te doen, ik heb geen echte ellende meegemaakt. Ik kan me voorstellen dat mensen heel veel ellende meemaken, dat ze er niet voor uit durven komen, dat heb je nog, mensen die er niet voor uit durven komen voor hun familie of hun carriere. De vakbond moet proberen het bespreekbaar te maken, op landelijk niveau, meer bekendheid aan geven. Dat je dat ook in de industrie hebt, dat daar ook mensen in werkzaam zijn, dus niet alleen in televisieland en de verpleging. Hoe bespreekbaar maken? Weet ik eigenlijk niet. Ik zit te denken aan cao-onderhandelingen, maar dan ga je regeltjes maken en daar ben ik ook nietmzo'n voorstander van. Je hebt met mensen hun normanen en waarden te maken, misschien kun je een telefoonnummer openstellen, als zou blijken dat mensen hun ei daarin kwijt kunnen en dan misschien een onderzoek instellen. Wat voor lijn? Waar mensen anoniem hun ervaringen kwijt kunnen. Zo'n industriebond krijgt dan een beeld van wat er werkelijk leeft. Zo zou men hun koers kunnen gaan bepalen, of emn er wel of geen bekendheid aan geeft. Zou je 'm gebruikt hebben? Ik ben niet zo'n belmens.
In die tijd dat je gepest werd, waar had je toen behoefte aan? Ik had in die tijd natuurlijk wel een behoefte, want je wil wel met iemand praten. Maar ik ben een hele binnenvetter. Ooit met werkproblemen naar vakbond in verleden? Nee, ik dnek het niet. Ik heb het toen heel lang voor me gehouden. Misschien als iemand anders, een collega, de vakbond er bij zou hebben gehaald, ikzelf noooit. Andere mogelijkheden voor beleid? Ja wil je mensen bereiken dan zal je reclame moeten maken, zoals die postbus 51 spotjes. Voor een betere acceptatie, dat het normaal is, dat het bij het leven hoort, net zo goed allochtonen hebt. Er is toch een wirwar van mensen in Nederland. Je moet discussie krijgen. Een beetje die schijntolerantie wegnemen. Er izjn mensne die het accepteren, maar die zitten je achter je rug om te verfoeien, ze doen het dan niet in je gezicht. Bij Philips ooit geprobeerd om een pp te regelen? Nee, nooit bij stil gestaan, nooit over nagedacht. Als je het niet weet, dan kom je er ook niet op, denk ik. Ik ben erop gekomen door de artikelen in de Gaykrant. Dat zijn dingen waar ik nooit over nadenk. Verleden jaar heb ik aan vrouw van de vakbond gevraagd hoe dat geregeld was, en zij zei dat ik dat moest nalezen in mijn samenlevingscontract. Er zijn mensen van het pensioenfonds geweest en toen hebben ze voor mij gevraagd of dat mogelijk was. Uitgaan in het homocircuit? Af en toe, om de paar maanden. Verder? Geen lid Kringen of COC. Wel lid geweest van het COC, maar ik heb daar nooit wat mee gedaan. Bladen? De Gay-krant. En Homologie. Roze Zaterdag? Nog nooit geweest. Ik ken een heleboel mensen in Hilversum, collega's, maar om nou allemaal opmerkingen naar je kop geslingerd krijgt. Wel in NY mee gedaan, aan de gay pride march. CO? Toen ik hem (vriend) leerde kennen, heb ik het verteld, maar ze wisten het allemaal al. Geboren? 2 dec 1958 in Amersfoort, 25 jaar gewoond, daarna naar Hilversum en nu in Almere, samen. Van huis uit zijn we katholiek, maar mijn ouders hebben mij nooit gedwongen om naar de kerk te gaan. LTS-metaal heb ik gedaan, en de Philipsschool, en ik heb de avondmavo gedaan, en nog wat cursussen, oa bedrijfseconomie en logistiek. Oproep? FNV-Magazine. Verder? Zoals het nu gaat, dan is het heel normaal, het is geintegreerd, het is leuk, het gaat van zelf. Dat vind ik prima zo. Ligt het aan jezelf als je gediscrimineerd wordt? Nee, dat hoeft niet aan jezelf te liggen. Ik denk dat het aan de persoon in kwestie, die discrimineert ligt, die heeft vaak toch ook vaak een wat aggressievere houding, ik weet niet wat de bedoeling daarvan is. Ik begrijp dat ook niet, wat mensen mekaar soms aan kunnen doen, dat snap ik gewoon niet. Dat probeer ik ook niet te begrijpen.
Laatste interview 26 + 27 Heerlen 13-3-1995 thuis Jannie, je werkt bij Philips, waar? Ik werk nu bij LCD's. Ik ben begonnen op de roosterafdeling, dat waas een onderdeel van de professionele buizenafdeling, vrij eentonig werk, waar ik regelmatig moeite had om niet in slaap te vallen. Dat vond ik verschrikkelijk; ik denk ook dat hou je hier nooit lang vol, en uiteindelijk gingen die buizen dan toch weg, dus ik heb van tevoren gezorgd dat ik op een andere afdeling kwam, en dat waren een soort kristallen, en dat was werk waa rje de hele dag op een monitor zat te kijken dus qua saai werk was het er niet beter op geworden, maar ik had in ieder geval wat anders dat ik dan toch zelf had kunnen uitkiezen, want anders word je gewoon ergens geplaatst. Dat heeft een jaar geduurd, en toen zou ook dat werk weer weggaan, toen ben ik bij oscillograafbuizen (gebruikt in hartkamers) begonnen, dat was ook Philips. Daar heb ik 14 jaar gezeten, en toen begon het werk me de laatste 2 jaar dat ik daar was, tegen te staan, ik had er zo genoeg van, ook omdat .. in het begin heb ik daar 3 jaar op de ontwikkeling gezeten, iedere keer nieuwe buizen overgebracht, ik was eigenlijk vanuit de fabriek uitgeleend aan de ontwikkeling. Dat heb ik een aantal jaren gedaan; toen is die ontwikkeling opgeheven, en toen hebben ze aan mij gevraagd of ik geen cursus wilde doen voor instructrice, en dat kan je altijd doen, dat heb ik een aantal jaren ook heel graag gedaan, dat instructiewerk, maar het werd steeds minder. Maar er was niks, want Centurion was begonnen, die grote reorganisatie, en toen ben ik toch maar gaan lobbyen op andere afdelingen, ik denk ik kan niet maar als proberen. Maar er was verder nog niks bekend van de afstoot van deze afdeling, en ik ben gaan lobbyen bij LCD's onder anderen. Toen ben ik naar pz toegegaan en ze vroeg mij dan ook wat de reden was dat ik weg wilde, en ik zei 'ik ben gewoon eens toe aan iets anders. Er is voor mij niets meer om te leren, er waren geen nieuwe mensen meer die daar stonden. Ik doe nu alle karweitjes; de groepsleider heeft het dan erg gemakkelijk, want ik regelde het toch'. Dat werd ook allemaal niet gewaardeerd, en er zat niets meer in. Ze zei van ik kan je niet beloven en zo gauw als ik wat heb dan hoor je het. Dat heeft een aantal maanden geduurd. Toen werd ik gebled door haar; toen had ze een baan voor mij in de drie ploegendienst, ik had ook gezegd ik wil ook in de 3-ploegendienst, al moet ik een functiegroep lager, ik moet daar gewoon weg, ik moet naar iets anders. Per 1 oktober ben ik daar begonnen. Het noodlot was, dat Oscillograafbuizen door Philips werd afgestoten, dat ging naar Kluk, een Amerikaanse firma, en toen was het natuurlijk van dat heeft ze al geweten, van de vakbond en dat was dus echt niet zo, want onze districtsbestuurder belde me 1 dag van tevoren, want toen had zij het pas gehoord, toen heb ik dat allemaal over me heen laten gaan; die praatjes krijg je dan toch, ik ben bij LCD's begonnen in de 3ploegendienst, maar ze hadden geeen werk; ik heb altijd dagdienst gedraaid. Ik kreeg het echt wel een beetje benauwd, ik denk waar ben je aan begonnen, maar ik denk je bent ook Philips, ze kunnen je er niet zomaar uitgooien, want je zit er toch al een aantal jaren, maar ik vond het toch niet zo'n goed idee, want toen ik kwam, klapte het daar weer in mekaar. Zo zie je dat ze ook niet eens meer kunnen plannen zo ver naar voren, echt aleen van maand tot maand. Na 8 weken moest ik naar de afdelingschef komen en die zegt 'ik heb iets anders voor je'. Het was op de kwaliteitsdienst van LCD's, er gingen 3 tijdelijke contracten weg en er kwam dan 1 vaste voor in de plaats, en hij vroeg dan wat ik daar van vond. Daar heb ik over nagedacht, en toen zei ie, van als ik je zou moeten adviseren dan zou ik het doen. Ik heb toen gekeken wat voor werk het is, en ik heb daar toen ja opgezegd, en ik zit nu dik 2 jaar op de kwaliteitsdienst, en ik moet zeggen 'het werk op zich bevalt me heel erg goed, het is alleen dat je jaren en jaren niet meer hebt hoeven te leren of te denken, dat ik dacht je leert het nooit . Het heeft heel veel met elektronica te maken en die basis heb ik nooit gehad, en dat is.. je moet echt weer gaan trainen, dat viel me een beetje tegen, het was niet zo gemakkelijk, elke keer komt er weer iets nieuws bij. Dat maakt het wel interessant, want de dagen vliegen voorbij. De eerste 4 jaar heb ik bij Philips heel erg saai werk gedaan, daarna 14 jaar, en adn weet je wel ongeveer wat je weten moet, en dan begin je echt met iets nieuws en dat heeft me moeite gekost, in het eerset half jaar zeker, dingen vergeten, maar er komt ook zoveel op je af. Maar ik moet zeggen het bevalt me goed, het enige wat ik daar wel vind, is dat je echt voor jezelf moet opkomen, zeker als vrouw zijnde, dat is toch bestwel een mannenwereld daar, maar dat lukt me wel.
Hoezo een mannenwereld? De kwaliteitsdienst bestaat uit 11 mensen, waarvan 2 vrouwen. En als je onze ruimte ziet, wij doen het meetwerk, zetten de proeven in de testkast, ed en dan zit je ergens binnen met 2 mannen en 2 vrouwen, maar buiten zitten ook allemaal ingenieurs en dat zijn ook allemaal mannen, he, en nou heb je daar nog niet zo'n last van, dat mag ik eigenlijk niet zeggen, maar je kunt merken dat ze niet zijn gewend om met vrouwen om te gaan, zo voel ik het. Als je gewend bent, altijd, om met een hele groep vrouwen bij elkaar te zitten, je voelt mekaar veel gauwer aan, dat kun je daar vergeten. Dat is daar niet. Die mannen zitten toch heel amders in mekaar, ik denk dat het voor hun ook wennen is. Voorheen met vrouwen gewerkt? Altijd, die laatste 14 jaar. Toen ik begon, die eerste 3 jaar, werkte ik ook met 6 vrouwen op een mannenafdeling, en dat was ook zoiets, die mannen zaten in de ploeg en die draaide dag en nacht, en wij draaiden alleen maar dag. Je had verschillende soorten apparatuur, je had apparatuur dat ging automatisch, dan hoefde je maar op een knopje te drukken, maar je had ook apparatuur, en dat moest handmatig, en iedere keer als wij kwamen zaten die kerels op de automaten en op een gegeven moment had ik zoiets van 'maar dat pik ik niet', maar wij hadden dan zo'n groepsleider die niks durfde te zeggen, maar dan ging ik naar binnen en dan zei ik eraf, we hadden gezegd om de beurt en dan gingen ze er ook af. Die leider die daar niks van durfde te zeggen, toen heb ik gezegd van zo ga ik niet verder en die meiden gingen gewoon mee. Naar de kantine. Toen kwamen ze ons halen: jullie kunnen op die. Toen werd er netjes gewisseld. Kijk, die dingen spelen nu niet. Bij de ob heb ik tussen vrouwen gewerkt, overal is wel eens wat, maar daar had ik geen problemen mee. Mannelijke of vrouwelijke chef daar? Een mannelijke he, allemaal mannelijke chef, er is een vrouwelijke chef op dit moment in Heerlen, en die is er al jaren, dat is An. Waar ik eigenlijk een beetje. Hoe moet ik dat zeggen, ik ben zelf iemand die uit de produktie komt, dat is werk en dat moet gedaan worden, je werkt van 7 tot 15.30, en ik erger me elke dag, die hebben dat tempo niet wat wij hebben, met 6 dingen tegelijk bezig zijn en daar word ik helemaal gek van. Ik moet iedere keer tegen mezelf zeggen van, dat is niet jouw verantwoording, laat ze nou maar en dat is moeilijk als je dat niet gewend bent. Ik heb ook een collega, een vrouw, en een goede meid zo, maar op een gegeven moment moet ik dan tegen mijn baas zeggen, 'kijk nou even naar Wies die is met 6 dingen bezig', maar van mij pikt ze dat niet. Zo van 'daar heb jij niks mee te maken', zo werkt het dus wel. Maar zo werken ze allemaal, die kennen niks van indelen. Ik denk als je zo zou werken van dat moet en dat moet en dat moet, ik dnek dat je eens zoveel afkrijgt. Dan hoef je niet te jagen, dan hoef je alleen maar te plannen. Zij (vriendin) zit nu nog in de produktie, ik zeg je krijgt er grijze haren van. Verschillen tussen werken met mannen en vrouwen? Het verschil vind ik, aan de ene kant is het zo dat je met vrouwen vaak dat gestook ('die mag dit doen, en die dat, en ik moet altijd dit werk doen') hebt onder mekaar, dat vind ik met mannen minder, maar met mannen vind ik, die zijn veel ongevoeliger voor bepaalde dingen. Bijvoorbeeld er gaat iemand dood, een goede collega, en dat vind ik toch wel dat mannen doen, en ik denk van kijk jongens, hoe kan je nou zoiets doen. Of er gaat iemand naar een begrafenis: 'o ga je naar een feestje?' Ook heel erg ongezellig bijvoorbeeld, dan zitten we met z'n allen koffiedrinken, en computers dat is dan tegenwoordig alles, ze hebben het de hele tijd over computers, dat zijn dingen die ik bedoel. Je kunt daar niet iets mee vertellen, wat ik altijd gedaan heb onder vrouwen. Dat hoeven geeen vrouwenzaken te zijn, gewoon, dat zit er helemaal niet in. Ik weet het niet. Wat voor dingen kun je niet vertellen? ?, dingen over thuis, gewoon nog niet eens over hier, maar over familie, of wat en gewoon iets.. hun hebben het daar ook nooit over, dus jij doet dat zelf ook al niet. Jij zult daar nooit wat over horen, je kunt nooit eens iets vertellen, tenminste zo voel ik het, misschien kan het wel, maar dat doe je dan gewoon niet, zo van mijn oma is hartstikke ziek, dat is allemaal niet, of dat is over het werk, ik denk Jezus we hebben nou even pauze, of het is over computers. Nee, de sfeer vind ik veel minder, maar ja dat kan persoonlijk zijn. Dat hele gezellige ouwehoeren is er niet bij, zoals wij gewend waren vroeger, maar ja dan kan ook waarschijnlijk zijn omdat de vrouwen waar ja dan mee
werkte ook al jaren kon (!), dat kan ook. Hun praten nooit nergens over, dus vanzelf doe je dat ook niet. Praat je nooit met je andere vrouwelijke collega? Ja soms wel, maar weet je wat het is, je zit in een behoorlijke ruimte en eentje zit daar en de ander daar, dan lukt dat eigenlijk ook niet. Wij hebben dat best wel eens een keer; 's morgens, wij beginnen alletwee dan om 7 uur, de mannen komen dan om 8 uur, en dan halen we alles even uit de testen wat eruit moet, en dan is het even 5 minuten voor de koningin zeggen we dan en dan pakken we ons een kop koffie en dan zitten we even 5 minuten, er is een hok met een gordijn, en daar zitten we dan even te kletsen en dan is het ook voor de hele dag. En het is ook niet eens iedere dag. Dat ze dan vraagt van 'goh, hoe is het zus en hoe is het zo', of zij vertelt eens een keer iets en wat, en dat is het dan ook. En dat vind ik gewoon minder gezellig, maar dat komt gewoon ook omdat je ver uit mekaar zit. Meetopstellingen staan ver uit elkaar, je zit constant ergens anders te werken. Maria, zelfde verhaal? Ik ben in 1962 bij Philips begonnen, in november, en daar ben ik toen aan de professionele buizen gekomen, dat waren toentertijd zend- en ontvangbuizen, en dan voor in vliegtuigen en in die apparaatuur. Ik ben die jaren daar helemaal kwijt. Daarna ben ik zes weken naar Brabant geweest, intern, dat was voor de matrix, geheugens voor computers, die ben ik daar dus gaan leren en die hebben we toen naar Heerlen gehaald, en dat hebben we enkeel jaren gedaan, toen zijn die naar Taiwan vertrokken, want daar werden ze goedkoper gemaakt, toen ben ik weer heel eventjes terug naar de professionele buizen gegaan, waar ik dus vandaan kwam, maar dat heeft ook niet lang geduurd. Toen kwamen ze me vragen of ik naar Eindhoven iedere dag op en af wou om ob naar Heerlen te halen, en dat is dezelfde afdeling als waar zij gezeten heeft, en dat is voor 18 jaar terug geweest en daar zit ik nu nog. Wat doe je precies? Ik doe de eindcontrole aan de ob. Dit is dus mijn werk, daarbij doe ik dus machines stellen, mensen inleren, vanaf het moment dat zij vertrokken is heb ik het werk van haar in mijn maag gesplitst gekregen, ik heb het er allemaal bij gekregen. Het zijn dus buizen die je in eerst instantie opbouwt in een mal, en die worden dan met glasstaafjes aan mekaar gemaakt, en dat gebeurt op apparaten, en dat deed altijd een man afstellen, en die vertrok en dat heb ik erbij gekregen. Dat vind ik schitterend werk, dat doe ik heel graag, dat ligt me ook heel erg goed. Dat heb ik dus 16 jaar voor Philips gedaan. Toen werd die afdeling verkocht. Toen ben ik een jaar voor Fluk, dat was een Amerikaanse firma, gaan werken. Ik had daar geen goed gevoel bij; ik ben niet zo kapot van Amerikaanse bedrijven, daar moet je al helemaal niet met een vakbond komen; die zijn gewoon zo antivakbond, dat is gewoon verschrikkelijk, maar ook de mentaliteit: daar bestaat alleen business, business, en business en verder niets. Ik was er helemaal niet kapot van, maar ik had op dat moment nog werk, en ik ben ook niet meer een van de jongsten, dus ik denk ja je ziet wel. Uiteindelijk wist je toch dat dat maar een jaar of 2 zou duren en dan zou Fluk ons afstoten, omdat ze geen buizen meer nodig hadden. De bedrijfsleiding bij ons, die voelden dat ook aankomen, en die drie hebben managementbuy-out gemaakt, en die zijn zelfstandig gaan worden. En nou heet het CRT-Heerlen BV en ik heb daar persoonlijk een veel beter gevoel bij, want voor jaren terug zeiden ze van dit is het laatste jaar voor de oscilliografen, dit is het laatste jaar, maar een van onze directeuren die heeft zich zo voor de oscillografen ingezet, we hebben de oscillografen in Heerlen gewoon te danken aan hem, en sinds we met de drie directeuren zitten, wij blijven dood in hte werk, wij zijn aan het overwerken, dat is gewoon verschrikkelijk. Ik vraag me soms af waar de buizen allemaal naar toe gaan. Zo druk, dat kun je niet voorstellen. Nou heb ik dat eigenlijk liever, dan dat ik iedere keer denk van straks is het gedaan met ons. Maar als je met zo'n hoge druk moet werken, dat word je soms ook gewoon wat veel als je, ja ik ben 51 jaar en ik hoef maar naar boven te gaan, van ik heb er eentje nodig en ik krijg er gelijk eentje bij, maar die moet je ook weer inleren. Andere sfeer op de afdeling? Toen bij de Amerikanen wel. DIe heren daarboven, die nou zelf directeur zijn, die werden dus, die voelden de adem van dei Amerikanen in de nek en die moesten echt
maatregelen moesten ze doorduwen en dat waren soms heel onsympatieke dingen, wat wij helemaal niet gewend waren, want daar zaten toch heel veel Philips mensen en bij Philips daar heerste toch een heel andere sfeer. Vroeger wads het sociaal voelend, maar dat is Philips nou ook niet meer zo heel erg, ja nog wel inverhouding met andere bedrijven. Philips was gte sociaal voelend, dat heeft hun de nek gebroken. Daar heerste teveel vriendjespolitiek; die kwam op die plek, en die op die, ook al was ie er niet geschikt voor. En dan moet er zo'n radicale komen als TImmer, die dan kei- en keihard lijkt (of leidt) en dan heel onsympatieke dingen doet. Ik zeg zo 'dat had niet hoeven gebeuren als anderen beter hadden opgelet'. Het was een familie, vroeger, en dat is ook niet altijd goed. 18 jaar hetzelfde werk, alleen het wordt steeds meer. In plaats van dat ik nu ga afbouwen, moet ik alleen nog maar altijd het tempo versnellen. Ik ga weleens dagen met tegnzin. Jannie: Dat zijn wel veel dagen de laatste tijd.M: Ik werk dus bij al die vrouwen allemaal, en al die tijd, ze vragen mij meer dan ze de baas vragen. We kunnen het wel goed vinden. Enkelen die zitten iets moeilijker in hun vel, maar ik hoef ze 's morgens maar binnen zien te komen, omdat je al zolang daarmee werkt, weet ik dat ook wel. Ik hoef maar te.. Als er iets met iemand is, dan zeg ik ook tegen mijn baas van hou die eens in de gaten daar is het niet mee in orde. 'He'. Ik zeg ja wacht maar, dat is.. en even daarna dan 'god wat hed je dat goed gezien', en adn zeg ik ven 'ik kijk niet alleen naar mijn werk, maar ook naar de mensen die om mij heen zitten, en ik weet precies.. Ik voel dat veel beter aan dan mannen dat aanvoelen, en dat is wat zij toenstraks bedoelde. Mannen zijn werk, werk, werk, en dan 'och, ja dat is ook nogal zoiets', nee ondanks dat ik en mijn baas hele goede gesprekken kunnen hebben, ik merk iets als hij iets heeft. Soms hoefde je niet eens wat te zeggen. Hij had dat in het begin niet zo, maar dat heb ik 'm in al die tijd duidelijk gemaakt, en hij krijgt dat gevoel nu ook wel. Jannie; ik kon hem nog van de ontwikkeling, en daar zat ie tussen mannen en je komt dan in zo'n vrouwenclub terecht, van de ene op de andere dag eigenlijk, en ik denk dat dat heel erg wennen is, want die gaan soms heel keihard over iets heen, en dat kun je niet maken; je bent niet alleen baas voor het werk, je zult ook een keer luisterend oor moeten hebben voor dingen die op het thuisfront gebeuren, anders gaat werk ook fout, en dat is inderdaad heel erg veranderd. M: Wij zijn al heel wat jaartjes actief voor de bond, en dan had ie nog soms hele rare ideeen. Wij hadden positieve actie, maar we hadden hem heel goed om gekregen. Hij had zo'n ouderwetse domme ideeen, vond ik, en dan zei ik 'ach amn lig toch niet te kletsen, flauwekul', en dan was ik zo met hem aan het praten en dan zei ik 'wacht maar, we krijgen jou nog wel een keer anders'. En hij geeft toe dat ie veel veranderd is. Op welke punten? Ik vond hem heel erg ouderwets. Samenwonen was niets. Je had bij ons jonge meisjes en daar had hij dan een mening over. Nu ziet ie ook wel 'mannen en vrouwen, gelijke rechten'. Op een gegeven moment ging ik met het CAO-briefje iedereen af om te ondertekenen, als bovenste stond kinderopvang, en daar moest ie even over denken, maar hij heeft getekend. Ik zeg 'je moet niet naar de ene punt kijken'. Toen een hele discussie van ik ga niet voor andermans kind betalen, ik zei 'ik heb geen kinderen en ik zal ze nooit krijgen, jullie krijgen kinderbijslag, daar betalen we allemaal aan mee'. Niet alleen met hem, maar ook met andere mannen. Jannie: Met jouw baas, kon je op een fatsoenlijke manier over oets praten, hij was dan toch mens, en dat zou ik daar (eigenafdeling) met niemand doen. Ik heb dat eens een keer gedaan bij mijn baas, en daar heb ik spijt van gehad. Ik doe dat dus nooit meer. Waarom niet? Ze zeggen weleens, 'vrouwen ouwe wijven', die kleppen en die doen maar geef mannen de ruimte 'er zitten bij ons een paar, maaar mannen zijn echt een stel ouwe wijven. Als een collega van mij problemen heeft, ik merk dat dan wel, maar ik vraag er niet naar, maar dan hoor ik het via mijn baas. Dat staat me een beetje tegen. Dat bedoel ik dus met sfeer, dat moet zo niet en dat heb ik bij de ob nooit gekend. M: dat heb je niet alleen met jullie, maar bij ons ook. Ik zit in de montage, het fijnere werk, daar zitten de vrouwen dus, en buiten zitten de mannen, en daar is weer een andere groepschef bij. Wat ik met mijn baas zou bespreken, zou ik ook nooit met die andere doen. Ze kennen gewoon hun mond niet houden.
Even wat anders, werkten er veel buitenlanders op het bedrijf? Nee, daar staat Philips voor bekend, dat dat niet het geval is. Nu we de laatste tijd zo hard mensen nodig hebben, nu heb je Surinaamse en zo, maar die zijn toch gewoon Nederlands, en vroeger had je alleen Indische mensen, en dat waren er dan ook nog niet zoveel. In Eindhoven had je ze nog wel zitten, maar dan had je ze op bepaalde afdelingen. Als nieuwe mensen aangenomen worden en het zijn vrouwen, die worden door mij rondgeleid. Altijd vrouwen die worden aangenomen? Bij ons bij de montage wel, buiten dat is groffer werk, daar zitten heel veel jongens. bij nos is het zo dat we met dertig mensen waren en we hebben nou het dubbele. Waarom altijd vrouwen? Montagewerk is te fijn werk voor de mannen. Het indrukken zouden ook wel mannen kunnen. Jannie? jullie zouden gek zijn als je dat zou afgeven, daar is wel een keer een strijd over geleverd. Op een gegeven moment was er weinig werk en toen zeiden de heren 'op een andere afdeling is heel fijn werk, en dat is alleen werk voor vrouwen en dan gaan we die vrouwen uitlenen aan die afdeling en dan komen die mannen van buiten naar binnen toe naar het indrukken. En dat hebben we toen niet gepikt en we zijn met alle meiden naar boven gegaan en die gaf ons gelijk. De mannen waren altijd in de meerderheid. Toentertijd had je nog mannen daarboven die dachten van het enige recht van een vrouw is het aanrecht. Ze mochten wel mooi zijn de vrouwen, maar verder niets en zodra er een plaats in gevaar kwam dan moest de vrouw maar verdwijnen, een man had te zorgen voor zijn gezin die moest die plaats krijgen. Het is 10 jaar geleden. Maria; ze zijn toch ook wel slim hoor de heren, want, ik wil niet rottig zijn, maar bij ons wordt het hardste gewerkt, de vrouwen werken hard en dat weten de mannen die wat te zeggen hebben terdege. Mening bazen veranderd? M:Ik kan het heel goed met hem vinden. Huidige drie directeuren zijn ook niet zo. Jannie: Wij maken zelf koffie op de afdeling, en als ik die koffie niet maak, of Wies, dan hebben we geen koffie. Als het nou heel erg druk, zoals de laatste paar weken. Ik maak geen koffie dacht ik. Ik weet niet wie, maar rond 9.00 had een van de heren koffie gezet. Ik rook hem. Dus ik ging met mijn mok er naar toe. En ik riep de koffie is doorgelopen, ik vind het echt niet erg om die koffie in te schenken voor hun, maar het wordt zo vanzelfsprekend. Vorige week komt een van de werksters (m) binnen, 'he Jannie nog geen koffie', ik zeg 'wij hebben het veel te druk. Hij zegt 'ik kan moeilijk een van de uitzendkrachten uit het hok halen. Ik zei 'noem jij dat geemancipeerd zijn! Mijn baas zegt van sommige kerels die leren het nooit; hij is zelf niet zo hoor (heeft werkende vrouw) Als Wies er is, die is constant met die koffie aan het hannesen. Het is zo gemakkelijk; ze weten dat een van ons de koffie maakt. M: mijn baas is dus veel veranderd, maar hij blijft een principe trouw: als er kinderen zijn, moet de vrouw thuisblijven. Ieder mag zijn principes hebben. Ik zelf zou nooit kunnen hebben werken als ik kinderen had. Maar dan vind ik wel dat je anderen in de gelegenheid moet stellen om het wel te doen. Werken er wel voruwen met kinderen? Ja. Hoe vindt jouw baas dat dan? Die vraagt dan bij de aanname 'heb je kinderen?','ja', 'heb je daar goede opvang voor?', 'ja', dan is het goed'. Die vraag zal iedere keer stellen. Vraagt ie dat ook aan mannen die solliciteren? Mijn baas heeft eigenlijk alleen maar met vrouwen te maken. Het zit gewoon in hem dat ie vindt dat vrouwen kinderen moeten opvoeden. Bovendien zal wel een rol spelen 'die man werkt, die vrouw gaat ook werken, straks is er wat met de kinderen en dan zit ik met de problemen, moet zij iedere keer weg. Hierarchisch? Schijven qua leiding, streng? Maria: 3 directueren met verschillende aspecten. Daaronder komt mijn baas meteen. Vroeger was dat onderbaas, baas, assisten, afdelingschef, hoofd afdelingschef, en dan kreeg je de directeur van de hele plant. Het is wel zo dat als zij een mening hebben en ik ben het daar niet mee eens, danzeg ik dat meteen en er valt echt met hun te praten. Ze weten wat ze aan mij
hebben. Ik hoef niet via mijn baas te gaan. Jannie: Kwalitietsafdeling bestaat uit 12 mensen, en dan moet je bedenken dat we met 5 mensen in die meetgroep te zitten, en was 1 groepsleider en we zijn eigenlijk vrij in ons doen en laten. Ik denk dat het vaak daarom heel chaotisch is. Coordinatrice is niet vervanging. Nieuwe mensen aangenomen? bla bla. Ja, dat gaat best soepel bij ons. Sfeer/cultuur? Maria: Ja, goed, er zijn bepaalde dingen waar je het niet mee eens bent, maar die zijn al zo vastgeroest. Je hebt enkele mensen rondlopen en die zijn zo negatief en daar moet je mee leren leven, zulke mensen, die werken daar al zoveel jaren. Maar over het algemeen die anderen maken dat weer goed. Smanewerken of concurrentie? M: Ieder maakt zijn eigen werk, en je hebt een clubje dat als de een zich niet in orde voelt dan helpt de ander eens wat, en dat zijn dan juist die 2 figuren die zo negatief zijn en die doen dat dan niet, maar dat weet iedereen. Er is best wel bereidheid, voor elkaar te werken. Sfeer? J: Ik denk dat ie over het algemeen goed is, er wordt ontiegelijk hard gewerkt, ook wat ik van anderen hoor. Sfeer is best wel goed, en iedereen zet ook zijn schouders eronder. Samenwerken dan zeg ik nee bij mij dus, ze doen maar wat. Opboksen? Nee, dat heb je niet. Weten ze dat je lesbisch bent? Ja, toen werkte ik er nog maar pas. Ik ben bij Philips begonnen, ik was toen 19, in een hal vol vrouwen, vol meisjes toen nog, en ik sprake er eigenlijk ook nooit over. Mijn ex, met wie ik toen samenwoonde, werkte toen nog niet daar, en ze wisten wel dat ik met een vriendin samenwoonde. Dat kwam dan weleens ter sprake, maar voor de rest heb ik daar eigenlijk nooit wat over verteld. Het is eigenlijk zo gebleven de eerste paar jaar, alleen had ik tegenmijn ex toentertijd gezegd dat als ze me er na vragen, ga ik er ook niet om liegen, want zo zit ik dus niet in mekaar. Want zij werkte inmiddels ook bij Philips, alleen op een andere afdeling. Nou was het eens een keer, dat was met een collega en daar ging ik wel wat vaker mee om, en god zeg ik we hebben ons ook een nieuwe slaapkamer gekocht, zo vertelde ik het spontaan, 'o ja leuk' en ze reageerde daar ook helemaal niet raar op. Ik dacht van 'o je nou heb je wat gezegd', en daar is het verder bij gebleven. Toen ben ik naar een andere afdeling gegaan voor 1 jaar, en daar heeft eigenlijk nooit iemand daarnaar gevraagd, terwijl zij toen toch wel eens bij mij kwam als ze iets moest weten. Toen kwam ik op de ob werken en ik kon haar al eerder (Maria), en we konden nog een paar vrouwen, dus dat werd hartstikke spannend voor die groep waar ik in kwam. Dan krijg je eigenlijk het probleem dat je met vriendinnen omgaat die het niet willen zeggen, en ik was dat wel, ik heb dat wel gewoon gezegd, ik draai er niet omheen. Zolang je er omheen blijft draaien is het sensatie en dit en dat, er zijn ook heel weinig vrouwen die wat tegen mij zeiden. Ze negeerden me gewoon volkomen. Ik zat naast een meisje te werken, en dat was een spontaan meisje, god zegt ze tegen mij ik woon samen, jij ook he, hebben jullie zeker ook van alles moeten regelen, bij de notaris en zo. Ik zeg ja dat zal ook wel moeten, want je weet lesbische vrouwen kunnen niet trouwen, dus het is niet vanzelfsprekend geregeld. Ja jongen (enthousiaste stem), en een dag daarna de hele groep, 'o zo dat hoef ik dus niet meer te vertellen', voor de rest heb ik... ja ze bekeken je. Toen was het ook nog dat ik samne met haar ging wonen en daar heeft iedereen zich mee willen bemoeien wat je je maar kon voorstellen. Ze vonden dat gewoon niet eerlijk; haar ex werkte ook bij ons. Dus dat was niet zo'n leuke situatie. Dus wij zaten met z'n drieen op onze afdeling, en mijn ex zat op een andere afdeling, en dat was natuurlijk een heel drama. Onze toenmalige baas Martens die bemoeide zich overal mee, en toen heb ik achteraf gedacht van wat laat je je eigenlijk allemaal bieden. Toentertijd hadden we nog een maatschappelijk werkster, in dienst van Philips, en toen hebben we daar ook over gesproken en zo, en die zei ook van 'ze hebben zich er helemaal niet mee te bemoeien', nee maar je hebt wel de hele groep tegen je. Niet rechtuit of rechtstreeks, maar of tegen haar ex, wij
zaten nog niet samen toen. Ik met de grootste ellende thuis, zij met de grootste ellende thuis. Maar goed daar zijn we op een gegeven moment wel doorheen gekomen, we zijn gewoon op ons zelf gegaan. En toen was de spanning en de sensatie er ook wel een beetje af uit de groep. Ja god, ze zijn zo en we zien eigenlijk nooit iets geks en ze durfden wel eens wat te vragen als er een programma op tv was geweest of een film. Wat natuurlijk minder leuk is, als wij naar boven gingen om een sigaret te roken (beneden geen aparte ruimte voor), en dan als je dan boven langs de galerij.. dan werd je bekeken door heel die kerels, dat is een afdeling met mannen. Dan werd gezegd 'als je eens een flinke kerel hebt gehad, dan ben je gelijk genezen', dat soort zaken hebben we heel lang moeten horen. En nog zijn er op dit moment gewoon mannen die zich aanbieden, die gewoon zeggen van 'als je eens een keer wil of zo'. Bij haar op de afdeling zit er een, en ik was toentertijd voorzitter van de onderdelencommissie, en hij was de secretaris en wij moesten same de agenda maken en als je hem hoorde praten, hoor je hem alleen maar praten over sex hier en sex daar, dat is het hele thema. Wij zaten daar, zegt ie 'ik ken ook vrouwen die samenwonen, maar het zou me niks uitmaken, als ik eens een keer moest langskomen.' Ik zeg 'dat kan ik met voorstellen ja, dat jij daar geen problemen mee hebt.' Echt op die manier, dat blijft ie volhouden. Ik zei laatst tegen haar van dat is een beetje ziekelijk van sommige mannen. Ik zeg maar zo 'ik vraag van niemand begrip, ik vraag geaccepteerd te worden', dat heb ik weleens tegen iemand geegd. Die zei van 'ik begrijp het niet', ik zeg je hoeft het ook niet te begrijpen. Ik zeg 'ik begrijp jou ook niet' Hoezo, ik ben toch gewoon en getrouwd. Dat begrijp ik dus niet. Dat is precies hetzelfde als wat jij nu zegt. En daar moest ze toen even over nadenken en me toen wel gelijk geven. En nu wordt er eigenlijk niets over gezegd. Mijn collega's weten gewoon dat ik samenwoon, omdat ik al 20 jaar bij Philips zit, daarom weten ze dat.' vb: Een paar weken geleden beginnen twee uitzendkrachten, dat waren twee meisjes en dan ga ik niet vertellen van zo jongens ik woon samen, gewoon even kletsen, zegt ze 'goh, heb je ook kinderen?', nee ik zeg 'ik woon samen met een vrouw, en dan gaat dat wat moeilijk' Zij schrok een beetje, maar zie van 'het maakt me ook helemaal niet uit, want mijn broer is ook homofiel en dat vind ik helemaal niet erg.' Ik heb dat liever dan dat gedraai. Dan werden er toespelingen gemaakt, in het verleden nu niet meer, van 'heb je geen vriend', ze doen net alsof ze van niets weten, terwijl ze het al eeuwig lang van anderen gehoord hebben, en dan zeg ik 'ik woon samen met Maria, al zolang'. Vertel eens meer over dat negeren? Ja, ik werd genegeerd, mijn ex werkte ook bij Philips en haar zus ook weer. En mijn ex was was een vrouw die vrij radicaal was en kortaf iets kon zeggen en als je haar dan niet kon, was dat niet zo leuk om mee te werken. Ik kom dus bij hun op de afdeling. En je voelt dat, je voetl een weerstand, en je weet niet waarom. En toen zegt zij van 'we kennen Mien allemaal, en jij woont samen met Gre.' Ik zeg wat heb ik nou met Mien te maken en wat heeft Gre nou met Mien te maken, en daarvoor moeten ze je dus niet. M: Het is namelijk zo dat mensen meestal, en dat vind ik heel dom, kijken naar het uiterlijk van mensen, en haar ex die keek nogal vrij nors, als je haar niet kon, en dan ook nog eens zo'n zuster hebben. En dat combineerden ze samen en daarom moesten ze haar ook maar niet. Dom, heel dom. Ik zeg tegen haar 'graag ook niet'. Op het moment dat ik voorgoed terug ging waren een aantal dames vertrokken die altijd aanzetten tot ruzie, om uit te lokken. Angst van collega's met lesbisch zijn te maken? Ja, ik denk deels wel. Ze hadden er al wel twee in de groep, al zeiden die het nooit. Zij met haar ex, en ze wisten dat ik mijn mond niet hield. En toen gingen ze dat combineren, heel snel met wie je omging (andere vriendinnenstellen binnen defabriek). En dat ze zich misschien ook bedreigd voelden. Toen heb ik wel tegen hun toen gezegd, van als er ooit over gepraat wordt, ik zeg het wel gewoon, het spijt me dan voor jullie, ik kan niet anders. Het is toen door de groep gegaan door dat meisje dat naast mij zat, maar persoonlijk komen ze dan niet. M: ik heb er nooit problemen mee gehad om het te vertellen, maar mijn ex wilde dat toen absoluut niet. Tvprogramma's? Bij de VPRO zouden ze een film draaien om er bekendheid aan te geven. Toen hebben ze een film laten zien van twee homofielen en dat was nogal een vrij open film en daar lieten ze ook alles in zien. En wij hadden de film opgenomen, maar nog niet gezien, maar de volgende dag: 'o,
hebben jullie die film gezien, smerig hier, en smerig daar', tegen ons. De dag daarna was Sonja, ook zo te doen over die film. En na Sonja hebben we die film opgezet. Er was inderdaad een stuk bij waarvan ik zeg, dat zie je ook in een pornofilm, dat hadden ze er misschien uit moeten laten, maar er zit een knop op de tv, en da zet je 'm uit. De dag daarna wij in discussie met de dames. Vies dit en dat. Ik zeg 'je bent nou al vrij ver in de film, als ik 'm zo vies vind dan zet ik 'm uit, ten tweede je hebt het altijd over een man, er waren twee mannen, hoe vond je die vriend van hem. De een ging de bakken af lopen en de ander was een heel serieuze, zorgende jongen thuis. Die was niemand opgevallen. Dat dat een keurig nette jongen was, wel dat anderen... Als ik een vrijfilm haal tussen mannen en vrouwen, en ik vind dat vies dan moet ik 'm afzetten, of afkijken en er niet over kletsen. En ik zie scenes waarvan ik denk wat vies, en ik kom jou en je man tegen, moet ik dan ook denken 'lopen daar ook twee van zo'n viezerikken', nee maar jullie doen dat wel. Als jullie wat zien over homofielen of lesbische vrouwen en dat bevalt jullie niet, dan scheren jullie ze allemaal over een kam, en dat is onvriendelijk van jullie. Een week daarna was er een film van 2 lesbische vrouwen. Ik denk ik kijk, want ze vragen weer. We hadden ook tegen hun gezegd van als jullie vragen hebben 'vraag', maar vraag me geen zaken die jullie niks aan gaat, dat doe ik ook niet aan jullie. Nee, dat was dan goed. En 's morgens zei ik 'wat vonden jullie van de film'. Daar vond ik niets aan. Ik zei 'daar had je nou helemaal naar meoten kijken. Dat was een keurige film, hele mooie vrijscene, waar echt heel geod naar gekeken kon worden en nou vind jij er niks aan. En er was een vrouw tussen, die zei van ik heb hem afgekeken en ik vond 'm schitterend, en zodoende hebben we daar meer over gepraat. Het was ook heel erg onwetend voor hun. Ze gingen vragen op ons afvuren, en die heb ik ook eerlijk beantwoord, maar ik zeg 'ik vraag jullie niet naar het bed, en ik wil ook niet hebben dat jullie ons daarnaar vragen. Dat is ook nooit gebeurd, maar dat was werkelijk van het een kwam het ander. Naderhand kwamen er weer nieuwe vrouwen. Er werd een vrouw voorgesteld en toen hadden wij twee vakantie, en zo zegt zei 'nou ken ik iedereen'. Nee, zegt een van die vrouwen 'Jannie en Maria die hebben vakantie'. Wie zijn dat vroeg zij. Goh, zegt een van di dames die kun je wel. Want ze wist dat ze ons kon. Zegt ze zo tegen haar van Jannie is die en Maria is die. Oh die, psssss, luister zegt ... 'daar wordt hier niet over gefluisterd en als je dat wel van plan bent dan is daar de deur, dan hoor je niet bij ons in de groep, en zo si dat. Wij hoefden het nooit ... dat deden aan anderen, maar niet op een rotmanier. En dat is nou het verschil van de vrouwen. Bij ons hadden we een meisje zitten en dat was dom. Op een gegeven ogenblik zei ze tegen Jannie, en ik zat er vlak bij, van 'vind je het niet rot of gek dat ik samenwoon?' Nou zegt zij van 'ik woon toch ook gewoon samen'. Ja zegt ze 'jij bent getrouwd.' Nee zegt zij toen ik ben niet getrouwd. Zij was ook wat doof, en kreeg soms dingen maar half mee. Jij hebt toch de trouwring? ja zegt zij, maar ik woon samen met Maria. God zei zij van 'dat is je zus'. En toen schoot ik toch in de lach, ik ben naar buiten moeten gaan, ik denk ik zeg er maar niks op, maar zij zegt ze'nee, ik woon samen met Maria. Nou ging die Ans naar boven, en die bepaalde mevrouw, die altijd zorgde dat dat heel goed opgevat werd, ik zeg tegen tegen haar van'daar hoeven wij niks meer aan te doen, daar zorgt Bila wel voor. Bila ging naar boven 'Ans weet je dat werkelijk niet dat Jannie en Maria samenwonen?' Nee zegt ze 'zijn die dan lesbisch?' En Bila die wou dat heel voorzichtig aan haar verstand brengen. Bila zegt nog 'die twee houden van elkaar'. Dat zijn leuke dingen die je meemaakt. Vroeger, toen ik het pas ontdekte, heb ik minder leuke dingen meegemaakt, die wil je ook zo snel mogelijk vergeten. Ik was 20 jaar toen ik ontdekte dat ik lesbisch was, doordat een vrouw, mijn ex nu, bij Philips tegen kwam. k wist dus dat ik van vrouwen hield. Met haar was het zo, wij hebben 14 jaar een relatie gehad, maar zij woonde nog thuis en ik woonde nog thuis. Maar twee dagen bij haar thuis en twee dagen bij ons thuis. Maar op het werk mocht dat toen, ik ben 51, dat was 31 jaar geleden, niemand weten, want je was gewoon bang dat je ontslagen werd. Dat was toen de plant Heerlan, daar hadden we toen een personeelschef, alles wat niet deugde vond hij prachtig, maar lesbische vrouwen die moest hij dus niet, je wist dat ie zo in mekaar zat, dus daar was je heel erg bang van van die man. Vb: Wij zaten intern in Brabant, een weekend in een hotel in Nuenen, we gingen met zes vrouwen. In die tijd had je geen badkamer thuis, die kon ik dus helemaal niet. Ik kreeg die douche niet aan de gang. Toen klopte ik bij een iemand aan om te vragen of ze konden voordoen hoe die douche werkte. Ze komen met zijn tweeen en ze deden dat voor. Na een bepaalde tijd, we waren alweer terug in Heerlen. Ik was leidster in dat groepje. Die twee die me dat hadden voor gedaan die kregen ruzie. Ik zeg 'doe eens
volwassen, niet zo kinderachtig en praat dat uit'. Een van die meiden zei toen, in een hal van 100 mensen, keidhard, weet je nog van dat douchen. Zij zei toen tegn mij 'ga je mee? Voor die heb ik angst.' En dat zijn dingen dat kun je je heel niet voorstellen. Als ze me dat nou gezegd had waar niemand bij was, maar die hele hal.. kan je je voorstellen. Ik draaide door. Er zat een nicht in die groep, van mijn ex, dan wordt dat misschien daar thuis verteld. Daar hebik toen onmiddelijk werk van gemaakt, maar ik heb daar toen een flinke oplawaai van gehad. Dan zat je weer in een andere groep te werken en er waren dan vrouwen die je zaten te bekijken. Je had een hal voor de wc's en dan kwam je daar binnen, en dan woep dan waren ze weg. Dan denk je bij jezelf hoe denken die erover. Ik ben gewoon altijd geweest en ik stond op, en bepaalde mensen die volgden je helemaal. Ik werd daar op een gegeven moment zo geirriteerd door. Ik dacht ik moet iets doen, anders ga ik er aan onder door. Ik had toentertijd een partner en ik kon daar niet over praten, niet op werk en niet thuis. Ik had toen al heel erg grote problemen, want ik moest zwijgen. Toen ik aan de matrix zat, toen moest ik naar die bewuste personeelschef, en ik wist dat ie die cursus helemaal niet hoefde te doen, die.. ik heb het nooit kunnen bewijzen, maar daarvoor ben ik het niet geworden. Je kunt het niet bewijzen, je kunt er niets mee. We hebben daar met ons drieen gezeten, we hebben ons doodgelachen, we hadden alledrie hetzelfde (voor de testen). En die andere twee wel en ik niet. Maar dat wist ik al van tevoren. Die heeft altijd zo iets over zoch gehad van meisje als ik je ergens op kan betrappen dan vlieg je, en ik heb dubbel zo hard gezorgd dat ie mij nooit ergens op kon betrappen, op een bepaald moment kwam ik in de OR en hij zat daar als pc. Ik werd al iets meer van 'ben voorichtig met mij'. Ik ben voorzichtig in bepaalde dingen, maar zodra het de bond werd, dan was het het tegenovergesteld en dan durfde ik veel meer dingen als ze van me verwachtten. Een keer kreeg hij een zwaar ongeluk met zijn vrouw en toen vroeg de OR of we hem gingen opzoeken, ik zeg 'nee, ik ga hem opzoeken, ik heb daar mijn reden voor', maar niemand mocht hem. Maanden daarna kwam ie plotseling tijdens een vergadering binnen, en ik bleef als enige zitten. De bedrijfsleider zei 'jij niet?', nee. Hij vroeg daarna van 'kun je straks eventjes blijven zitten'. Ik dahct dat moet ik hebben. En hij gaat naast hem zitten en zei toen 'laat ook maar.' Maar die was bang dat er dingen naar boven kwamen.... En zo heb je altijd dingen gehad. Zelfs op onze afdeling waar ik nu zit, daar had je ook van die opmerkingen van als je ooit met een man naar bed bent geweest, dan ben je wel genezen, ed. Daar had je technisch assistenten, en daar voelden ik aan dat ze mij anders behandelden dan anderen, akeliger. Op een bepaald moment, ik kon daar geen bewijs voor vinden, toen was er iets met het indrukken, dat had ie fout gedaan en toen ging die het aan iedereen vertellen, behalve aan degen die het moest weten en dat was ik. Toen waas ik zo kwaad en toen heb ik mijn baas erbij geroepen. Ik zeg dat speelt hier nu al jaren en als dat nou niet opgelost wordt dna breekt de hel los. Ik wil hebben dat dat nu wordt aangepakt. 'Ach Maria dat denk je maar, dat is niet waar.' Ik zeg het is wel waar. Hij werd erbij gehaald en hij 'daar heeft ze gelijk in, dat heb ik ook gedaan.' Toen heeft mijn baas gezegd, maar dat moet afgelopen zijn, anders worden er andere maatregelen genomen, en vanaf die tijd is het anders geworden met die ene. Langzaam, maar hij is er achter gekomen wat ie aan mij had, dat pik ik niet langer. Dat zijn de dingen van dan denk ik bou is het anders, en leuk. Jannie kwam bij jullie werken. Hoe vond jedat? Dat vond ik uitstekend. Via via kenden we mekaar. Helemaal in het begin loop je op de wereld rond en dan denk je ben ik alleen zo, en dan let je op en dan zie je die is ook zo en die. Mijn ex en ik, wij hadden een huis samen, maar we mochten er nog niet eerlijk voor uitkomen, en dat gaf me het gevoel alsof ik stikte. Haar (Maria's) vriendin was vreslijk jaloers op alle meisjes, of als er een man in de buurt was die met haar praatte, heel ziekelijk jaloers. En toen wij de relatie kregen, dat werd een heel drama. We wilden alledrie wel in de groep blijven. Wij zijn uiteindelijk blijven werken, maar zij is ziek geworden en uiteindelijk afgekeurd. Ooit op je werk verteld dat je lesbisch was? M: Toentertijd niet, logisch niet want dan was het op slag uit geweest en dat wou ik dus niet. Ze, Roos, heeft het nooit willen weten eigenlijk en toen het zover was dat wij samen gingen wonen toen ging ze het vertellen. Van Maria is lesbisch en ze gaat nu bij mij weg en ze gaat bij Jannie wonen. Ze heeft van alles geprobeerd om haar te behouden, ook op het werk, en de collega's gingen toen nog rotter doen tegen mij dan het toen al was, ik was er net en zo. M: Er werd
ook gezegd, ik ben 11 jaar ouder dan haar, ik deed het om iets jongs te hebben. J: We zijn op een gegeven moment ook naar de maatschappelijk werkster gegaan voor in te schrijven voor een woning, want ik had een eigen huis en zij ook. Het was niet zo gemakkelijk en mijn ex-vriendin die was nogal gewelddadig, en dat werd dus eigenlijk veel te link, eertijds gebueren er ongelukken. Toen met de maatschappelijk werkster gesproeken, huisarts gebeld, kennissen op de hoogte gesteld. Ook zij heeft van alles geprobeerd. Reactie maatschappelijk werkster op lesbisch zijn? Oh ja, heel goed. Dat was verder helemaal niet erg. Heel gewoon, en ook niet gemaakt, maar echt gemeend. Heel erg goed. Hoe denken collega's over homoseksualiteit? Doordat wij er werken zijn ze er toch wat anders tegenover gaan staan als voor die tijd. Voor die tijd was het vreemd, dan zagen ze ook alleen maar de gekke dingen, de serieuze dingen di ze dan..., maar dat komt ook door de pers, als je zo'n groep ziet lopen, wat halen ze naar voren, echt die gevallen, waaar ik soms ook niet gelukkig mee ben. Het was allemaal vreemd, maar door ons zijn ze er toch heel anders over gaan denken, volgens mij. Totaal geen problemen. J: Als ik nu naar mijn afdeling kijk dan zou ik het niet weten, ze behandelen me echt heel gewoon. OOk als ik iets vertel is het heel gewoon, echt niets bijzonders. Verschil dneken over homo's en lesbo's? Laatst was er ook iets op tv, Veronica had zoiets over sex. Mijn baas zegt 'wie heeft gisterenavond tv gezien?', ik zeg 'ik'. Nou ik heb toch wat gezien, nee, zegt ie. Ik zeg wat heb je dan gezien, ik wist niet waar ie het over had. Hij zegt 'daar wil ik het niet over hebben, daar waren weet ik niet hoeveel mannen met mekaar bezig.' Ik zeg sorry ik heb het niet gezien'. Ik heb er meer waardering voor van dat je 'm hebt afgezet, dan dat je 'm afkijkt en je begint dan met allemaal verhalen. Over het algemeen hebben mannen er meer moeite met twee mannen samen dan met twee vrouwen. Een vrouw doet er minder moeilijk over, die ervaring heb ik bij ons. Aids? Tijd geleden wel. Uitleg komt van Jannie. Hetero's kunnen het ook krijgen. Die hadden echt van het is een homoziekte. Nu wordt er niet zoveel meer over gesproken. Vragen bij solliciatatie? M: Bij mij is dat al zolang geleden. J: Ik heb het een keer meegemaakt bij de gezinszorg. Ik was toen 18. Ik ga naar zo'n meneer: Woon je alleen? Nee, ik woon samen met een vriendin. O zegt ie 'Wat doet die dan voor werk?' Die zit in de bejaardenzorg. O zegt ie, is die ook van jouw leeftijd? Nee, die is een stuk ouder, negen jaar ouder als mij. 'Nee,' zegt hij 'weet je waarom ik dit allemaal vraag asl ik nou eens wist dat je daar wat mee heb, dan kan ik daar rekening mee houden als ik je in bepaalde gezinnen te plaatsen. Dan hoef ik je niet in gezinnen te plaatsen waar meisjes zitten. Toen ben ik opgestaan en gegaan, en toen was ik 17 jaar. Dat ging me echt.. Ik had eerst niet in de gaten waar ie heen wilde. Ik was helemaal woest toen ik thuis kwam. Achteraf dnek je 'ik had daar iets mee moeten doen'. Wat ik nog erger vond was van hoe kan iemand, van pz neem ik aan, van de gezinszorg een sollicitante zo behandelen, terwijl ie zelf met probleemgezinnen te maken heeft. Dat heb ik nooit kunnen begrijpen. Vragen bij Philips? De zus van mijn ex had mij opgegeven en iemand van pz kwam bij ons thuis. Gre was daar toen ook bij. Hij kwam gewoon bij ons bezoek, en hij heeft ook helemaal niets aan haar gevraagd. Ik ben een week daarna begonnen, en nooit problemen mee gehad. Arm om iemand heen? M: Daar wou ik juist iets over zeggen. Dat is het geninge wat ik dus altijd.. spontaan zijn is voor eentje van ons niet weggelegd. Want het is namelijk zo, we hebben daar een groep, en daar zijn hele leuke en spontane vrouwen bij, en die trekken zich er ook niks van aan, maar dat zijn getrouwde vrouwen, die kunnen zich dat permitteren. Als ik me hetzelfde zou permiteren als wat hun doen, dan deed ik het uit een andere beweging, niet gewoon uit spontaniteit, dan had ik daar behoefte aan, gegarandeerd, dat zou nu nog verteld worden, van bepaalde mensen en daarvoor doe ik
het ook bewust niet. Het is gekomen en gegroeid in die tijd mocht ik nog niet twee keer dezelfde kant opkijken, want toen had ik een partner die heel erg jaloers was, daarom heb ik het al niet gedaan. Achteraf wist iedereen dus dat ik lesbisch was en ik heb het zelfs zo, ontzettend bveel meisjes in de groep, als ze met een probleem zitten dan komen ze naar mij toe, dan luchten ze hun hart of dan huilen ze. Ik kan dan best goed babbelen en dan haal ik ze er ook wel uit. Maar ik zou niet dat durven doen bij ze, want hun zouden op dat moment, ik zit dan op plaatsen waar iedereen je kan zien, en er werken nog enkelen van die ouderen, die altijd zo dubbelzinnig zijn of zelf kromme gedachten hebben en dan nee. En ik ben van mezelf vrij spontaan, maar daar kan ik dat niet zijn. Slaan anderen wel een arm om jou heen? Ja, erzijn er wel bij, daar zou ik bijna de moeder van kunnen zijn. Ik controleer hun werk en dan ben ik een paar keer naar bepaalde meisjes terug geweest met hun fouten en dan zeg ik van dan moet je wel een beetje beter opletten, want straks zie ik weer een keertje niet, en dan gaat het door. En even daarna komt ze nar me toe, slaat een arm om me heen, en 'ben e nou boos op mij'. Die dingen dat doen ze gewoon. Niet allemaal, maar de ene persoon is spontaan en die andere niet. Er zijn er bij meisjes die vinden het gewoon leuk, dan sta ik bij hun in de buurt, en ik ben met rekken bezig en ik sta gebukt, en dan geven ze een klap op de kont, zeg. He, ik zeg je permitteert je wel veel. 'Jij hoeft het Jannie straks niet te vertellen, dat doe ik zelf wel, want wij eten aan dezelfde tafel, en dat doet ze ook. Die jongere meisjes zijn heel spontaan, die denken daar ook niet bij na. En eigenlijk doet je dat goed. Dan denk je heerlijk, en anderen zitten zo moeilijk in mekaar. J: Ik werk nou al jaren samen met een vrouw, zij weet dat al jaren, nooit iets gemerkt. Voor een paar weken geleden zegt ze 'ik heb hier wat', we waren nog maar met zijn tweeen. Ze had iets aan haar borst en deed haar trui omhoog. Ik heb daar ook niets tegen en daar zit totaal geen bedoeling achter, maar er zijn ook wel eens vrouwen die dat wel zo spannend vonden, dat ze mij van alles begonnen te vragen, wat ik echt te ver vond gaan. Ja corry, daar vertel ik niks meer van, daar hou ik niet van. Ze ging ook met haar idioot doen, om de nek hangen, kuszoentjes, gewoon met een bedoeling van gwoon eens kijken hoever kan ik gaan en dat zijn akelige dingen. Ik ben een keer boos geworden en daar is ze zo van geschrokken. De baas zat erbij en die vroeg van wat gebeurd hier, ik zeg ze kan niet met d'r handen van mij afblijven en daar ben helemaal niet van gediend. En ze moet niet dnekn dat ze daar mee door kan gaan. Ze heeft het daarna nooit meer gedaan. Verschrikkelijk. Mannelijke collega's aanhalen? J: Nee, nooit. Ze hebben me weleens proberen aan te halen, maar dat viel nooit in goede aarde, dat hebben ze ook wel geweten, niet waar ik nu zit, een aantal jaren geleden was er een man en die bleef het maar proberen, en toen bij OR-verkiezingen kwam ik eruit als lijsttrekker van de FNV en hij was van de Unie, en hij heeft nooit kunnen krijgen wat ie zo graag zou willen. Hij heet toen van alles geprobeerd, en ik heb toen op een gegeven moment de districtsbestuurder ingeschakeld, Frans van der Smissen, en die heeft toen een afspraak gemaakt met hoofd pz en daar ben ik toen heen geweest. Ik heb twee uur gepraat over wat ie allemaal geprobeerd heeft, en ik ben er altijd goed mee klaar gekomen, maar nu gaat ie me te ver. Hij was nou aan het proberen om me van die afdeling weg te krijgen; dat deed ie boven. Het ideale echtpaar moest uit mekaar, niet zozzer prive, maar zker op het werk. En dat terwijl hij heel erg lang geprobeerd heeft om me te krijgen. Niet doordat ie an me zat, maar door complimenten en zullen we eens uit eten, of danesn op een receptie. Ik heb zoiets van 'je weet nu dat we al zolang bij elkaar zijn, daar komt evht geen man meer tussen. Dat kon ie gewoon niet accpeteren, dat hb je bij meerderen gehad, maar hij ging daar gewoon wat ver in. Hij ging ook het werk erin betrekken. Hoofd pz zei 'Het is goed dat ik het allemaal weet, en ik ga er wat mee doen'. En het is misschien een beetje raar, maar vanaf die week heb ik daar geen last meer van gehad. Hij heeft dat denk ik op een tactische manier gedaan. Ik weet niet wat ie heeft gedaan. We kwamen samen in de OR, maar hi was echt heel poeslief geworden. Allebei in de OR? Niet tegelijk. Samen naar bedrijfsfeestjes? We hebben eigenlijk nooit bedrijfsfeestjes, het enige waar we samen heen
gaan, als iemand 25 jaar jubileum had, dan gingen we daar samen heen. M: Ik heb ook jubileum gehad, toen was Philips nog een, en die dag had je vrij en dan werd je afgehaald met een taxi, en met de partner, en dan komen ze je halen en bij de hoogste man van Heerlen kom je dan terecht, dan werd je gehuldigd. Van tevoren vroegen ze dus aan je of je receptie wilde houden ja of nee, en ik hield best wel van een feestje, en dat heb ik dus gedaan. Er waren best veel mensen op de receptie, en ik heb een geweldige receptie gehad. Daar zijn wij samen asl partners naar ote gegaan, geen enkel probleem. De directuer, de bedrijfsleider dan, die pakte ons ook alle twee, 'sterkte' (dan een leuk stukje wegevallen, te snel afgedraaid). Recap: Even nog herhalen van je zei dat je bedrijfsleider er zo trots op was? Ja, hij was werkelijk, ja dat vond ie toch wel uniek dat twee vrouwen... (bandje leeg, zie aantekeningen). Personeelschef, pas nieuw, vroeg 'heb je die dag ook iemand die je begeleid?' Ik zeg 'ja, mijn partner'. Hij zegt 'woon je samen?'. Ja. Dus die komt mee? Toen zeg ik 'ja'. En toen pas merkte ik dat hij het niet wist, ik vond het al vanzelfsprekend dat iedereen het wist. Ik zeg 'ja, ik woon met een vrouw smaen en die komt mee', en ik pak dat blaadje zo (bedrijfsfolder met foto Jannie erin), en ik zeg 'en zij is het'. 'God zegt ie, dat wist ik niet.' Ik zeg 'Nou dan weet u het nou.' Maar ik kon hem ook nog niet zo goed, ik dacht dat hij eerlijk was op dat moment en ik wilde erachter komen of ie eerlijk was of goed toneel kon spelen. Ik ging naar mijn baas toe, 'als je nog eens bij Hennie komt, moet je eens vragen of ie dat werkelijk niet geweten heeft. 'O zegt ie, daar moet ik dadelijk naar toe'. Hij gaat naar Hennie toe en hij komt binnen en die zegt 'Hans, nou heb ik me toch een flater gemaakt, ik wist dat niet van Maria.' 'Nou, daar zit Maria helemaal niet mee.' Jannie, jij kreeg een vrije dag? Ja, ik heb 'm gekregen, maar dat is dan de goodwill van je baas. Het is niet dat het ergens in vastgelegd staat. Hij zegt 'jij bent apart, en jij werkt hier, en jij krijgt die dag van mij. M: Ze werd ook in de toespraak genoemd en alles. Ook naderhand toen we in de kantine kwamen hadden ze van alles gedaan, dat had betrekking op twee poezen die wij hebben, eigenlijk van alles he. Bepaalde kado's, je krijgt een gouden horloge, je krijgt een speldje, en die dingen allemaal, en je krijgt een Makkumer bord, en da geven ze meestal aan de partner. En over het algemeen zijn het de meeste mannen die daar, en dan kreeg de vrouw dat meestal, en toen zegt ie luister Maria vind je het goed dat ik het aan Jannie geef, want normaal gesproken geef ik het ook aan de partner van de mannen. 'Ik zeg ja, dat is goed' Zoiets. Ook in de toespraak naderhand, toen mijn afdelingschef zegt ie ook tegen haar, Jannie jou bedanken we ook. Want als jij er niet was geweest dat was Maria niet de geninge geweest die ze nou is. Op een hele leuke positieve manier deed ie dat. J: Ik vond het hartsikke mooi, maar toch begrijp ik die afdelingschef niet want dat was een van de heerschappen die er toen zaten, die het allemaal raar en vreemd vindt. Je vraagt je af 'wie is de echte'. Hij heeft die toespraak daar gehouden om die mensen daar te bevallen, wnat hij wist dat ik veel mensen trok. Maar van harte bij hem kwam het niet. Vakantie? Altijd vastgelegd, altijd samen vakantie. In de tijd dat wij samen zijn, is het ook altijd zogegaan, in ieder geval vanaf het moment dat we samen zijn, toen is mijn vader gestorven en daar heeft zij toen ook een dag voor gekregen. J; Dat vind ik zo jammer. Je bent zo overgeleverd aan de goodwill van je baas, het staat nergens in vast. Niet in CAO? Nee, voor samenwonenden dus niet. En dan hoor je weleens van een amn en vrouw die samne wonen die krijgen dat ook niet, maar die kunnen wel trouwen. Je krijgt natuurlijk heel veel dingen niet meer in de CAO, maar voor schoonouders en broers en zussen krijg je altijd nog een dag vrij. Als mijn moeder iets zou overkomen dan zou zij (M) die dag krijgen van haar baas. Maar omgekeerd, als een broer van haar zou overlijden, dan weet ik het nog niet, want ze kennen me nog niet zo goed op die afdeling. M: een van die directeuren van ons is binnenkort 25 jaar bij de zaak. En zij is allang weg, maar ze krijgt toch nog een uitnodiging.
Ook geen pp? In de Philipscao niet. Ik hoorde wel vrijdag in Zutphen (Vrouwendag IB FNV), toen werd er een vraag gesteld over pensioenen, ook over Philips pensioenen, toen zie ties Hagen, dat ze dat op de agenda hadden staan voor de komende overleg met de directie. Dus ik ben benieuwd. M: Bij ons in de CAO is het wel geregeld. Ik val nou onder grootmetaal. J: Bij de Philipspenioenen zijn ze er sowieso zal een paar jaar over bezif over het flexibel maken van die pensioenen ja of nee. Nou zouden ze er de vorige keer eigenlijk over uit zijn, en nou hebben ze er weer een studie over. Het is precies hetzelfde als dat wij een aantal jaren geleden een brief thuis kregen dat wij ook tot 65 moesten werken in het kader van gelijke behandeling. Wij hebben wel altijd per jaar 2% opgebouwd en dat wordt nou omgezet naar 1,5%, maar het is wel al die jaren zo geweest, dus er is een uitspraak geweest dat wel al dat geld terug moest komen bij die vrouwen, maar niemand weet nog hoe. Dat moet ik dan toch vragen op de concernraad. Ook wel eens gepsorken in concernraad over pp? Ja ook, dat is bij de laatste cao hebben we het daar nog over gehad, maar wat ik dan ook heel vaak merk is dat we hadden dat expres een beetje afgezwakt dat van die pensioenen, want Philips wilde met een nieuw pensioenplaatje komen. Toen hebben we als concernraad gezegd van 'we hebben zo'n grote lijst van dingen die geregeld moet worden en dan willen ze nu het pensioen ertussen gaan duwen, en dan ga je fouten maken, en dat hebben we toen afgezwakt, van we willen daar helemaal niet over praten. Philips is daar toen verder ook niet mee gekomen, dus we hebben daar verder ook niet meer over gesproken, maar nu zou het op de overlegagenda staan. Maar dat is pas in juni weer, concernraad. In april 1996 weer CAO. PP-geregeld hoe? Daar ben ik pas bij vanaf 2 jaar. Pensioen is gewoon overgegaan. Ik weet eigenlijk helemaal neit hoe dat in zijn werk gaat, ik neem aan dat dat gewoon, daar heb ik ook nog helemaal niet naar geinformeerd, maar ik neem aan dat dat gewoon.. Dat zou ik echt eens moeten nazoeken. Je gaat er eigenlijk vanuit dat dat is geregeld, weet je wie je adt eens zou moeten vragen, Han, dat is de secretaris van de BLG, en die is vroeger altijd in het pensioenfonds geweet van Philips. Hoe ziet iedeal pensioenregeling zijn? Tot 60, beslist niet langer. Ik vind dat een pp geregld moet zijn, en dat dat voor iedereen moet kunnen gelden. Bij keuze zal ik kiezen voor een partnerpensioen zijn. Voor mijn part zeggen ze dat het duurder is, dan betaal ik meer premie. Beleid tav seksuele intimidatie? M: Dat moet wel, dat is verplicht van de Arbo-wet uit, in het verslag van de commissie (het functioneert net zoals een OR), daar stond iets in, maar wat ze daar voor een invulling aan geven weet ik niet. Ze zijn het net aan hte opstarten, en ze weten dat ik vertrouwenspersoon ben vanuit de bond. Hoeveel homo's? Bij oscillograaf? Ik. J: Waar ik zit dat is een grote afdeling van 180 mensen, ik heb wel vermoedens van mensen maar dat weet ik gewoon niet zeker, daar wordt nooit over gesproken. We kennen er wel nog van andere afdelingen. Dat was vroeger allemaal Philips, maar dat is bijna allemaal afgestoten. M: Dat is haar ex met een nieuwe vriendin, en een Griekse jongen, Peter, en dan behoorlijk aantal mieden waarvan ik het vermoed. Vind je het leuk dat er andere homo's zijn? Ik vind het leuk, want je bent dan niet de eenling. Dat is altijd jammer, je hebt wel vermoedens van mensen, maar je komt nooit met mensen aan de praat. Ik ben ook geen persoon die dat boem-baf gaat vragen, tenzij.. Ja, van mij weten ze het dan wel allemaal. Dat vind ik dan wel leuk. Die mensen die wij hier opnoemen dat weet dus ook iedereen, dat zijn ook allemaal figuren die al jaren en jaren daar werken, waar iedereen het ook wel weet. Je voelt je wel wat gesterkt. M: En door de durf van ons eigenlijk, is het veel meer bekend geworden. J: Op het moment dat je het gewoon zegt, is de sensatie weg, en dan gaan ze je ook als gewoon mens zien, dan is het niet meer spannend, dan weten ze het gewoon. Dan hoeven ze niet meer te gissen, te fluisteren en te doen, dan is het over. M: Het enige wat mij dus heel erg opgevallen is, vroeger hebben ze er wel vaag van gehoord, maar ze wisten het van ons niet en van niemand, en dan hadden ze zich ergens een beeld
gevormd van lesbische vrouwen en van homofiele mannen. Homofiele mannen waren allemaal vrouwen en lesbische vrouwen waren allemaal kerels, en dan had je zoiets als wij dan samne waren: Jannie, nee van Jannie had ik het nou nooit gedacht. J: Verschrikkelijk, he. Ik zeg dan moet je een keer mee uitgaan, dan zie je mooie vrouwen en dan zijn ze gelijk weer stil. M: Zo heb je het ook bij, het reageren van de mannen: potverdorie die Jannie nou. Ik zeg ja 'pech gehad he, ik vind het leuk.' Zoiets heb ik dan en dan draaien ze zich om en dan zien ze mij staan, en dan moeten ze wel lachen. Maar die hadden echt het idee van dat zijn halve kerels lesbische vrouwen, ik zeg ik ben groot, en ik ben breed, maar er lopen bij ons vrouwen, die getrouwd zijn en die hebben andere manieren als wij. J: Wat ik dan niet kan begrijpen is, ze kijken alleen maar naar uiterlijk. Ze vergeten dat iemand die groot is en breed is, gewoon de gevoelens van een vrouw hebben en niet van een kerel. En ik denk dat je dat andersom ook hebt naar homofiele mannen. M: Ze zetten je in een rolpatroon, ik ben groot, ik moet ook de sterke zijn, maar qua emoties kan zij veel sterker zijn dan mij. Als "Jannie geef er vanavond maar geen eten', 'nou dan heb ik pech zegt ze want zij kookt.' 'Kook jij???????' Die dingen en dan denk ik bij mezelf... Ik kan me voorstellen dat mensen dat doen want dat zie je op tv. Je ziet het nooit in de huiselijke sfeer, altijd een beetje extreme dingen over op stap gaan, als ze uitgaan, als ze gaan vrijen, dat laten ze zien, maar niet gewoon hoe het in het dagelijkse leven gaat, dat is te gewoon denk ik. Wij leven ook net als ieder ander mens. Je gaat naar je werk, je doet andere dingen. M: En we doen het hier samen allemaal. Dat is niet zo vast. Verhouding? J: Ik heb het idee dat je er in de verzorgende vakken veel meer vindt dan in de industrie. Of het echt nog zo is...? M: Ik weet het niet zeker, maar ik heb wel het idee, dat lesbische vrouwen meer in de industrie zitten dan mannen. Kijk bij ons, alleen al die kleine hoeveelheid mensen op de Molenberg, daar heb je al meer vrouwen als mannen. Vroeger was adt een vrouwenbedrijf, nu werken er meer mannen. wat wij als vrouwen zo kunnen zijn er meer als mannen. Mannen die gaan eerder in de verzorgende vakken, veel kappers, en kantoorbanen daar komen wij helemaal niet mee in aanraking. Ik zou het ook gewoon niet weten. Wij zijn heel vaak met meerdere vrouwen samengeweest op bijeenkomsten van de FNV, dat is van de IB, maar daar zie ik er dan wel heel veel om me heen waar ik het idee van heb, zoals vrijdag, maar dat hoeft dus helemaal niet. Allebei kaderlid. moet bond wat doen voor homo's? Dat vind ik een hele moeilijke vraag, omdat het tot nu toe nog heel vaak zo is dat mannen en vrouwen die zich op een of andere manier bedreigd voelen omdat ze homo of lesbisch zijn dat vaak niet kunnen bewijzen. Dat is nu nog zo, dat zijn gevoelskwesties. Dat zei vroeger het hoofd van PZ ook tegen mij, van dat voel je maar zo. Het is helemaal misschien niet zo. En dan nog het aantal mensen dat het niet durft te vertellen. Er zijn ontzettend veel mensen die het niet durven vertellen. Het jammere is, ieder mens mag een mening hebben, maar kom dan voor die mening uit. En als ik iemand om die reden niet wil aannemen, moet ik er ook achter staan, maar zo slim zijn ze wel, ze vinden altijd iets anders. Ze zullen nooit eerlijk zeggen 'ik wil je niet bij mij laten werken omdat je lesbisch bent of homo. J: Ik denk dat de bond iets zou kunnen doen, en dat is het doorvoeren bij bedrijven dat ze niet naar je priveleven vragen. Je hebt een heleboel manieren om in een gesprek er toch achter te komen, dat zag je wel toen ik ging solliciteren in de gezinszorg. Je hoorde wel het verhaal van die man van Bila, die werkt op een belastingkantoor. En die directeur die komt bij haar op bezoek, en die krijgen het op de een of andere manier over homo's en dan zegt die directeur van 'luister, als ik het weet neem ik ze ook niet aan', nou dan zegt Bila 'je weet helmaal niet waarover je praat, ik heb twee meisjes bij mij op de afdeling zitten en dat is zo (duim omhoog)', 'en ja en dit en dat, en hij had allemaal van die rare verhalen van dan ben je nog niet meer veilig zus, en dat moet ik allemaal niet, J: precies hoe ie zelf in mekaar zit, M: al die akelige rotverhalen. Bila zegt, als je er zo over denkt, dan is het de laatste keer dat je bij mij hier op bezoek bent gekomen. Dat is de directeur van haar man en ze heeft hem eruit gezet. Zo erg, zo fel. J: Dat zeg ik, hoe doe je dat, hoe bewijs je dat. Je hebt altijd mensen die zijn zo slim op de een of andere manier, als ze perse iets willen weten, daar trap je in, laten we eerlijk zijn vandaag aan de dag het is heel moeilijk om een baan te krijgen. Ik denk ook dat heel veel sollicanten helemaal niet meer echt iets durven zeggen en zo. Van
luister , ik ben het er niet mee eens, of dat heeft er helemaal niets mee te maken, dan ben je al per definitie afgeschreven. M: je merkt ook het verschil heel erg. Heel erg vroeger had je hier nog in Limburg, ik was katholiek, ouderen zijn zo gebleven. De jeugd van tegenwoordig, die al gemengd op school zitten, die denken al heel anders over dat soort situaties. Als er nou meisjes komen werken, dan zeg ik van ik stel je straks aan mijn partner voor, dat is Jannie, en dat is nou de gewoonste zaak van de wereld. Dat had ik voor enkele jaren terug niet.. J: Wie zegt mij dat het op andere plaatsen ook zo gaat, dat is het jammere. Wij durven voor ons op te komen, en nou ze hoeven ons niet te na te komen, want dan weten ze dan gaan we daar mee verder. Er zijn legio anderen die nooit zover zullen komen als wij, of het nooit zullen durven vanuit zichzelf uit. Wat doe je dan als bond met zo'n groep? Dat lijkt me heel moeilijk. Ik denk dat je gewoon zou moeten gaan inventariseren als bond, naar leden toe, of in een bijeenkomst, waar je die mensen zou kunnen laten komen. Van hoe is het in jouw bedrijf, en hoe bij jouw. Ik denk dat je gewoon op die manier iets zou moeten beginnen. Toch gewoon de stoute schoenen aantrekken en uitnodigngen gaan schrijven. Iets van 'kunnen jullie mensen die homo of lesbsich zijn en die in de industrie werken, zoiets bijvoorbeeld, en kijk maar eens wat daar op af komt. Je trekt een beerput open of het valt allemaal nog wel mee. Het is al heel andes godzijdank, dan toen ik het ontdekte, maar er zijn toch nog wel jongens en meisjes die in het begin problemen met zichzelf hebben, dan komt het probleem nog om het je ouders te vertellen. En de angst om je familie kwijt te raken, dat is iets verschrikkelijks. Voor die mensen moet eigenlijk al iets zijn. Als je het thuis allemaal goed hebt, dan kun je toch al veel hebben en dan durf je ook al meer op je werk er voor uit te komen. J: het kan ook heel vaak tegen werken, thuis gaat het goed, iedereen weet het, je hebt een fijne relatie, je denkt helemaal niet aan problemen, en dan kom je op zo'n klein rotbedrijf. Wij zijn toch een groot bedrijf, maar dan pak je klein bedrijfje van 50 mensen, want het is daar veel moeilijker, dan in een hele grote massa, waar je in meeloopt. Dan klap je misschien wel dicht. En voor zulke mensen die daar niet durevn, moest je eigenlijk iets kunnen doen, andere mensen van andere bedrijven kunnen ontmoeten en erover praten. Als je als bond al wat wil gaan doen, moet je gewoon met uitnodigngen beginnen en inventariseren. Of je komt een heel hoop te weten of het valt allemaal wel mee. Ik denk dat wij heel vaak heel gemakkelijk over die dingen denken omdat het ons eigenlijk nu al jaren goed afgaat, we hebben er ook wel wat voor moeten doen, daar gaat het niet om, het is ook niet vanzelf gegaan, maar ik weet gewoon niet hoe het nu is. Ik ken ook niemand die pas ergens begonnen is en daar problemen mee heeft of zo. Maar het zou best kunnen. Het ligt er een beetje aan, hoe de persoon zelf is natuurlijk, ik kan me ook voorstellen dat je misschien in je priveleven en in je thuisleven dat je daar heel goed mee overweg kunt, maar dat je dat naar buiten toe net even niet kunt. M: Wij zijn nu al heel wat jaartjes bezig bij de bond. Bij de LAK-vergaderingen geweest, en in Nunspeet bij verschillende dingen geweest, maar we hebben al zoveel verschillende vrouwen gezien, maar daar is er nog niet een geweest van 'ik ben ook zo, van.' Er wordt niet over gesproken, ze weten het dan wel van ons, wij zijn vaak samen en zeker na het boek dat uitgekomen is, daar staan we dus ook in. Een keer, toen over positieve actie, met Brenda de Jong, toen heb ik gezegd van 'ik woon samen met Jannie. J: Ik heb de 4-jarige kadersursus gedaan, en ik dacht van dat zal ik gelijk even goed aanpakken, wij hadden een voorstellingsrondje ook, gewoon je naam en waar je werkt, en van 'ik woon samen met een vrouw.' We zaten met twee vrouwen in die groep en ik heb daar eigenlijk nooit geen last meegehad. Versierverhaal medecongreszaalbezoeker. Reactie bond lesbisch zijn? De eerste keer hebben we daar de gelegenheid niet voor gehad, maar de tweede keer, ... De districtsbestuurder Walter Euse, die schreef ons een brief. De bond wilde toch wel wat gaan doen voor vrouwen. Er zaten toen een heleboel vrouwen van Hago, en zij waren dan met z'n tweeen van Philips, en toen we hebben we eigenlijk meteen gezegd tijdens het voorstellingsrondje dat we samen woonden. Daar heeft nooit iemand negatief op gereageerd. Wij zijn altijd samen geweest bij groepen vrouwen. En vrouwen reageren veel gemakkelijker soms op dan mannen. Maar nou hebben we hier een districtsbestuurder gehad en die was zo (duim omhoog). Hij heeft ons in alles gesteund. Door die positieve actie zijn we op Radio Limburg geweest en bij de VPRO, en dan kwam Frans gewoon aan huis. En dan nam die dingen met ons door 's avonds. Mijn meiden zei ie altijd, dat was Marian en wij
twee. Ja, want dan moet je wel een strijd leveren. Je moet echt je nek uitsteken, want anders bereik je niks. Je was natuurlijk wel gewend om te knokken. We zijn toen heel ver gekomen. Philips zei van alles toe: deeltijd in combinatie met kinderopvang, een vertrouwenspersoon, dat zou Maria dan kunnen zijn voor het bedrijf. En verdorie dat was net voor de bedrijfsvakantie in juli en in september kwam de reorganisatie. Toen is alles veranderd. Concrete aanbevelingen? Ze zullen eerst onderzoek moeten doen, o dat doe jij, wat stom. Maar dan in een andere manier, mensne uitnodigen, maar hoe dat weet ik ook niet. M: Zorgen dat waar de IB cao's moet afsluiten, dat ook vastgelegd moet worden dat die net zoveel rechten moeten hebben als getrouwde mensen. Dan heb ik het over samenwonenden, of het nou mannetje-vrouwetje zijn of twee vrouwtjes..dat maakt niet uit, maar dat ze zich daar hard voor moeten maken, dat dat in de CAO geregeld wordt, en waar het nog niet is pp. Wij moeten alles zelf vastleggen op papier. J: Dat klopt, maar je moet dan eerst boven tafel krijgen wat er allemaal ligt. Inventariseren in de vorm van een bijeenkomst. Maar ik weet niet hoe ze dat moeten doen, want ze weten niet van die is zo, en die is zo. Groep homo's en lesbiennes? Ik denk dat je dat het beste kunt horen van de mensen zelf, of voor mijn part naar de blg's van bedrijven schrijven, of zij wat weten. M: Of een artikeltje. De bond moet op een of andere manier naar die mensen duidelijk maken dat ze 'jij bent dit nou aan het doen voor de homo's, anders kan ik niet voorstellen dat je die opdracht geven. Maar als dat nou zo onder ons hier zo blijft, dan blijft het onder ons. Het moet gewoon ergens in het magazine of zo gezet worden: de IB wil iets doen voor homo's en lesbische vrouwen. Hoe? J: Ik vind dit een hele goeie. Het FNV-magazine krijgt ieder lid, waarom zetten ze niet een stukje erin dat hij met dit onderzoek bezig is, en dat ze dingen organiseren in de vorm van een bijeenkomst, waarin je dingen boven tafel zou kunnen krijgen, waar de bond wat aan zou kunnen doen. Ik zou dit dan als aanleiding zien. Dat de bond best wel zou willen weten of er knelpunten of problemen zijn. Wij hebben leren knokken, maar er zijn ook jonge mensen die nog moeten beginnen en die het misschien nog heel zwaar krijgen op veel plaatsen. Stel dat er een homofiele jongen is, waar alleen maar stoere binken werken, nou die heet het misschien nog niet voor het lachen. Rol vakbond? In ieder geval de persoon te ondersteunen, dat ie met zijn verhaal naar de bond toe kan. Dat ze hem toch op een of andere manier kunnen adviseren. En werkt dat niet, dat ze zelf in actie komen als bond zijnde. Bijvoorbeeld door dat in een gesprek met pz aan de orde te stellen, dat het voor zo'n persoon niet meer te werken is. Het kan natuurlijk ook de oorzaak zijn van een hoog ziektepercentage van iemand. Wat misschien nooit boven tafel komt, en de mensen weten dat er niet raar tegenaan gekeken wordt door de bond. Het is zo erg, en het kan soms zo schrijnend zijn, dan vind ik dat de vakbond er in die zin wat aan moet doen, als de persoon in kwestie dat zelf niet kan, dan zullen hun het moeten doen. En dan ben ik helemaal geen persoon die zegt van alles moet de bond maar doen, want wij hebben het altijd al zelf gedaan. Je hebt bepaalde mensen.. Dat is precies hetzelfde, het geninge ze nu doen voor mannen of vrouwen die lastig gevallen worden; daaar doen ze iets voor, via reclame en folders. Dat ze die mensen ook laten voelen van 'luister, wij zijn er ook voor jullie daar'. Logisch voior leden. Als er problemn zijn door jullie geaardheid, laat het dan weten, kom met ons praten. Misschien dat je dan een bijeenkomst moet organiseren van bepaalde personen dat daar eens gesproken kan worden, dan kunnen mensen die daar vroeger....ik weet niet of daar een groep voor moet komen... J: Ja, als ik terugdenk aan hoe ze met positieve actie begonnen zijn, daar is ook een onderzoek aan vooraf gegaan. Ik denk dat je heel veel kunt doen van wat je toen gedaan hebt, maar dan nu voor deze groep. Als je al bekendheid geeft aan het onderzoek wat je nu doet en daar iets aan vast maakt van 'wisten jullie dat', als er problemen zijn dan kunnen jullie bij die en die terecht, via dat telefoonnummer. En als er genoeg mensen zijn dan kunnen we altijd in de toekomst nog een keer bedenken om een bijeenkomst bij elkaar te helpen, want ik denk toch dat wij ons hierin vergissen. Dat je het anders niet boven tafel krijgt, en daar ben ik juist zo bang voor, bij ons gaat het nu heel gemakkelijk en heel soepel, maar ik weet niet of dat wel voor iedereen geldt. Wij hebben er wel voor
moeten knokken, godzijdank zijn we er nou boven op, maar er zijn er die nou nog moeten beginnen, en die hebben die moed nog niet. En voor die mensen moet wat gebeuren. Had de vakbond jullie kunnen helpen, zou je zo'n nummer hebben gebeld? J: ik denk het wel. Toen ik problemen had met die man. Nou had ik het gemakkelijk, ik had Frans van der Smissen als districtsbestuurder, maar ik denk als er zo'n telefoonnummer was, en ik zou geen contact met het district hebben gehad, dan zou ik dat zeker hebben gebeld. M: Toentertijd toen ik het heel erg moeilijk had en die problemen had op het werk, toen was ik geen lid van de vakbond. Maar gegarandeerd als ik toen zo georganiseerd was geweest als nu, dan was naar Sittard gegaan, naar het district. Ik bedoel je moet iets maken wat voor alles geldt. Weet je wat het is. J: Ik weet niet, je praatnu over het verleden, of de vakbond wat voor me had kunnen doen, je hoort er nooit wat van, dit is de eerste keer, er wordt nooit over gesproken, we leven in 1995, er zijn al zolang mensen die zo zijn, en toen was het gewoon, die taboesfeer die gold ook in de vakbond. Nog steeds? Dat weet ik niet. Zolang als wij actief zijn, heb ik nooit geen rare reacties gehad die ik gehoord heb. Ik nooit ergens problemen mee gehad, maar hoe ze in werkelijkheid dar tegen aan kijken, ik weet alleen dat als ik dus zie hoe groot de weerstand al is voor positieve discriminatie van vrouwen. Als je ziet wat voor een weerstand daar nu nog voor is bij de mannen, want het is toch een mannenwereld, weet ik niet hoe ze hier tegenover staan. Die taboesfeer hing toen bij iedereen. Wij hebben aan dit onderzoek mee willen doen, gewoon voor de mensen die na ons komen. Maria jij bent vertrouwenspersoon van de bond, kunnen mensen ook bij jou terecht met discriminatie op grond van seksuele voorkeur? Het is gewoon, ik ben vertrouwenspersoon voor ongewenste intimiteiten, seksuele intimiteiten, en dat heeft alleen maar iets te maken binnen de vereniging zelf (bondsleden onderling). Ik zou als een lesbische vrouw of een homofiele man mij zou bellen, en dan zegt van dat ie problemen op zijn werk heeft door zijn geaardheid, dan zeg ik, ik ben gewoon maria van CRT-Heerlen BV, ik kan dat niet even voor je oplossen, hooguit advies geven. J: Of doorverwijzen naar districtbestuurder. Want er zijn nog steeds ontzettend veel problemen persoonlijk mee hebben, en kunnen dan ook nog heel weinig hebben, die raken soms heel diep in de put, die raken soms verslaafd, er zijn er zelfs die zelfmoord plegen, genoeg nog. Wij zeggen altijd van het is een grote familie, en ik vind het heel erg triest. Tijdens cursus voor vertrouwenspersoon aan de orde geweest? Nee, zo ver denken ze helemaal niet. En ik ben ook niet de geninge die daar over gaat. Misschien kom ik dat straks weltegen.
Uitgaan in het homocircuit? Vroeger wel, nu niet meer. Vroeger wel regelmatig. Roze zaterdag/coc: nee Bladen: De Gay-krant. Het was maar man man man, voor en achter. Dat vind ik niet leuk en niet eerlijk. Daar zijn we meegestopt. Verder? Nee Geboren? J: Assen, als baby verhuisd naar Utrecht, mijn vader was beroepsmilitair. En na zes jaar naar Limburg gekomen en daar zit ik nog. Ik ben op mijn 15e het huis uitgegaan. Van mijn 15e heb ik in Hoensbroek in het kindertehuis gezeten, en toen ben ik gaan solliciteren. Toen intern gegaan in de bejaardenzorg en daar leerde ik mijn toenmalige vriendin kennen. Gelovig opgevoed? Protestant gedoopt, naar zondagsschool en katechesatie, bidden voor en na het eten. Na de ruzies had ik hte wel gehad. Ik ga nu naar de katholieke kerk, ook omdat ik Maria
tegenkwam. Toen ben ik ook katholiek geworden. Leuk gesprek met de pastoor; ieder zijn eigen. Geboren? M: Op Treumselen, geboren en getogen tot voor bijna een jaar terug. Het is wel vlakbij (Kerkrade). 3 jaar huishoudschool. Vrij snel naar Philips gegaan 32 jaar geleden. Ik zit nog altijd op dezelfde plek op de montage. Katholiek opgevoed, niet streng. Verder reacties beider ouders. FNV-magazine: Ja
