Reünie 2015 pagina 26. Ledenbijdrage 2015 pagina 27

18-01-2015





Nieuwjaarsreceptie VNNGM

pagina 25



22/23-04-2015



Reünie 2015

pagina 26

Ledenbijdrage 2015

pagina 27



Nieuwsbrief 13e jaargang nr. 47 - december 2014

Colofon De doelstelling van de Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Miltairen 1945-1962 is het bevorderen van de onderlinge contacten tussen de militairen, die in de periode 1945-1962 in de Nederlandse Krijgsmacht hebben gediend in het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Het in de ruimste zin van het woord behartigen van de belangen van die militairen en hun families. Het herdenken van hen die gevallen zijn bij de vervulling van hun plicht, evenals van hen die, ten gevolge van, ongevallen of ziekten tijdens militaire dienst zijn overleden. De Vereniging Nederlands NieuwGuinea Militairen is aangesloten bij het Veteranenplatform. Beschermheer, tevens adviseur: Luitenant-generaal C.J.M. de Veer b.d.,

Voorheen Inspecteur-generaal der Krijgsmacht en der Veteranen. Algemeen adviseur: Kolonel L. Habraken b.d. Voorheen directeur van het Veteraneninstituut. Lid van verdienste: J. Peperkamp Ereleden:

A.S. Poortvliet H.P. Willemsen D. Willemsen-Hens Bestuur: C. Aarts, voorzitter (Rijen), C. Drost, secretaris (Koog a/d Zaan), H. Vos, 2e secretaris (Kerkdriel), J.H. van Hensbergen, penningmeester (Arnhem), C. van Vliet, organisatie Reünie (Winkel), A. Dielemans, organisatie Nieuwjaarsreceptie (Roosendaal), A.J. Bouterse, voorzitter Sociale commissie (Schagen) Contact Secretariaat: C. Drost Brouwersveld 2, 1541PG Koog a/d Zaan, tel. 075-6160779, mob. 06-22332531 E-mail: [email protected] Website: www.vnngm.nl Redactie Nieuwsbrief: J.H. van Hensbergen Ravelstraat 4, 6815 HB Arnhem, telefoon 06 53199548 E-mail: [email protected] Copyright: Tegen overname van artikelen bestaat in principe geen bezwaar, mits hier vantevoren toestemming voor is verleend en duidelijk in de uitgave wordt vermeld. Geplaatste foto’s komen uit privé collecties tenzij anders vermeld. De inhoud geeft niet noodzakelijkerwijs de mening van bestuur en/of redactie weer. Bestuur en/of redactie kunnen daarom niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de geplaatste artikelen. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te weigeren of te redigeren.

Sluitingsdatum kopij Nieuwsbrief nummer 48: 15 februari 2015

September 2014 Van de voorzitter Aan het begin van elk jaar staan er op de agenda van verenigingen allerhande activiteiten. U hebt daar al of niet aan deelgenomen of ze meegemaakt. En als een agenda leeg is is het einde van een jaar meestal ook in zicht. Je ziet dat nu al in o.a. tuincentra die al zijn ingericht met kerstexposities. En ook in folders van winkels zie je volop advertenties met feestkleding of aanverwante artikelen. Kerst is het zo en dan laat ook de jaarwisseling niet lang meer op zich wachten. Wel jammer dat Sinterklaas langzaam een ondergeschoven kindje dreigt te worden. Om over de Zwarte Pietenaffaire nog maar te zwijgen. Nederlands immaterieel erfgoed waar zelfs in de Verenigde Naties vragen over gesteld zijn. Het moet niet gekker worden. En als dan een jaar bijna ten einde is wordt er vaak nog eens terug gekeken naar de afgelopen periode en wat die ons zoal heeft gebracht. Leuke dingen, droevige zaken, verrassingen, teleurstellingen, blijde gebeurtenissen, onrust rond de Morgenster. Maar van teveel achterom kijken krijg je pijn in je nek. Daarom richten we de blik weer op de toekomst en zien dan in deze Nieuwsbrief weer allerhande geplande activiteiten voor 2015. Ook op landelijk niveau zal weer het nodige te doen en te beleven zijn. In Checkpoint wordt u daar steeds tijdig over geïnformeerd. Ik zou u daarbij willen adviseren dat als u aan een evenement wilt deelnemen zich meteen aan te melden. Want na de gedachte “Tijd genoeg, dat doe ik nog wel”, blijkt ons geheugen niet altijd mee te werken en moeten we constateren: te laat. Ik hoop overigens dat u mij deze aanmatigende opmerking niet al te kwalijk neemt. Deze Nieuwsbrief is de laatste van dit jaar. Daarom wens ik u nu alvast, in de juiste volgorde, een prettige Sinterklaasviering, fijne kerstdagen, een goede jaarwisseling en het allerbeste voor 2015. En dat het met uw gezondheid en die van uw dierbaren goed mag gaan. Met vriendelijke groet van uw voorzitter, Cees Aarts

1

Inhoudsopgave Verhalen uit ons Nieuw-Guinea verleden

pag. 03 t/m 17

Land van tegenstelingen. Spiegeltjes en kraaltjes (deel 4) pag. 03 t/m 05 Geen tropische landbouwschool maar NNG

pag. 06 t/m 12

Bladeren

pag. 13 t/m 14

Buigen voor de Jappen

pag. 15 t/m 17

Van het bestuur

2

pag. 19 t/m 27

Veteranendag Soesterberg

pag. 22 t/m 23

Uitnodiging nieuwjaarsrecptie

pag. 25

Reünie 2015

pag. 26

Ledenbijdrage

pag. 27

Boekenrubriek

pag. 29 t/m 30

Persbericht

pag. 30

Musea

pag. 31

NIEUW GUINEA - Land van tegenstellingen Spiegeltjes en kraaltjes (deel 4) door Johan Beumer (Echo-cie Sorong) Johan Beumer heeft een aantal artikelen geschreven over de 1 geografie, geschiedenis, klimaat, de Papoea, flora, fauna en meer van Nederlands Nieuw-Guinea. Verre van compleet (zoals hij zelf zegt) en vooral geplukt uit informatiebronnen. Artikelen onder de titel Land en volk. Deze artikelen reeks heeft hij ter publicatie aan onze Nieuwsbrief redactie gegeven. De redactie is verheugd het door Johan Beumer geschrevene in onze Nieuwsbrief op te nemen. Het werpt weer eens een heel andere blik op het boeiende land dat ons Nieuw-Guinea veteranen zo dierbaar is. Foto’s die in de artikelen voorkomen zijn gemaakt door Frans de Bree en zijn echtgenote Joke. Dit is het laatste deel van de artikelen van Johan Beumer. Lees de eerder verschenen artikelen in de nieuwsbrieven 44,45 en 46. Kennis maken met de westerse cultuur

In 1959 maakten de Papoea’s in Nieuw Guinea via de grootste wetenschappelijke expeditie van Nederland, ongevraagd kennis met de westerse cultuur. Een team van geologen, antropologen en biologen reisden af naar het Sterrengebergte, de laatste onbekende plek op de kaart van Nederlands Nieuw Guinea. Dit gebergte ligt in de oosthoek, zeg maar in het midden tussen Jayapura (Hollandia) en Merauke met de grote rivieren als de Digoel en tegen de grens van Papua New Guinea Goed voorbereid

De expeditie vertrok destijds met een tekort van ruim 100.000 gulden en was uitgerust met twee helikopters die dan goedkoper zouden zijn dan de huur van Papoea- dragers. ( och hoe Hollands …jb).Helaas bleken de heli’s in de bergen maar weinig te kunnen vervoeren; de vliegers kregen ook nog eens geelzucht en dus bleven de heli’s lang aan de grond. Ook vloog één van de heli’s door een windvlaag tegen een berg en raakte total loss. Geologen konden niets beginnen zonder hun gereedschap, dat nog ergens tussen Nederland en Nieuw Guinea zwierf. De botanicus had o.m. geen etiketten en ook geen honderden kilo’s papier om de planten in te bewaren. Er waren geen chemicaliën om dieren te prepareren. Alleen taalkundigen en antropologen konden aan de slag. Ze namen bijvoorbeeld bloed af bij het volk dat daar

3

woonde, de Sibillers. Ook schreven ze de maten van elk lichaamsdeel op. De groep mariniers, die ter veiligheid waren meegekomen, hielpen een handje bij deze werkzaamheden. Kortom, kommer en kwel. Op twee goudzoekers na, was er nooit een blanke in dat gebied geweest. De expeditie veranderde het leven van diverse Papoea’s in die regio, drastisch. Zij dachten tot dan toe dat er buiten hun gebied niets bestond. Sibillers zijn klein van stuk, de mannen bereiken een lengte van gemiddeld 1,52m en de vrouwen zijn gemiddeld 1.43m lang. Zij zijn volgens antropologen net te groot om ‘pygmeeën’ genoemd te worden. Naast wetenschappers gingen er ook journalisten en een cameraman mee plus 21 mariniers, enige artsen en ook 22 Papoea politieagenten. Het kamp lag op 1200 meter hoogte en er moest 45.000 kilo aan spullen en voedsel voor een halfjaar vanuit een lager gelegen basiskamp, bij de Sibilrivier, worden aangevoerd! Mannelijke Sibillers droegen een peniskoker en de vrouwen een grasrokje. Ze versierden zich met rode aarde en varkensvet. Ze droegen sieraden door hun neus en oren en na enige tijd liep een Silbiller met het deksel van een pindapotje in zijn oorlel. Limonaderietjes, lege rolletjes plakband, een leeg jodiumbuisje of een Bic-pen voor door de neus waren ook favoriet. Een van de expeditieleden, een zoöloog, vroeg zich in een actualiteitenprogramma, dat in 2009 werd uitgezonden, af: “We hebben de gemeenschap verstoord. Achteraf vraag ik me wel eens af hoe het gegaan zal zijn toen wij daar weggingen”. Anekdote: De toenmalige gouverneur van Ned. Nieuw Guinea, dr. P.J.Platteel en zijn echtgenote brachten een bezoek aan de expeditie. Voor de Papoea’s was de komst van mevrouw Platteel een sensatie. Men had er zich al lang over verbaasd dat mannen, die over zoveel ijzeren bijlen en andere bijzondere dingen beschikken, geen vrouwen bezitten, want die zouden met al die kostbaarheden toch gemakkelijk te kopen zijn. Nu zien ze dat er ook blanke vrouwen bestaan en de verschijning van mevrouw Platteel lokt een bewonderend, langgerekt ‘ieee ..‘uit. Steeds meer mensen komen kijken, soms vragen ze aan een expeditie lid: ‘Laat die vrouw nog eens zien’ en één van de Sibillers voelt er wel voor om zijn drie vrouwen tegen deze ene blanke vrouw te ruilen. Het spijt hem werkelijk dat de gouverneur op dit aanbod niet ingaat. In de ogen van de Sibillers is het merkwaardig dat een zodanig belangrijke man slechts één vrouw heeft. Een etnoloog vertelt hem daarom maar dat de gouverneur thuis nog drie zulke vrouwen heeft, wat het aanzien van de gouverneur aanmerkelijk verhoogt………

Papoea’s in vol ornaat ….

4

Met de landelijke pers die over de schouders van de expeditieleden meekeek en het nogal stroeve begin van de expeditie was er vooral behoefte aan

’resultaten’ om de trip te redden. De geologen stonden te popelen om naar de Anteres te gaan(één van de hoogste bergtoppen uit de omgeving). Na een gevaarlijke tocht plantten de alpinisten van het gezelschap de Nederlandse vlag op deze berg. Nadien wilden ze ook de Julianatop, de hoogste berg van het gebergte beklimmen. Er ontstond ruzie in het kamp, andere wetenschappers voelden zich gepasseerd en waren ook van mening dat de Julianatop buiten het onderzoeksgebied viel. Anekdote: Op de vraag aan een Sibiller, ‘waar zijn schoonvader was’ antwoordde hij: “maar die is allang opgegeten”……. Toch kwam kannibalisme eigenlijk zelden voor. Ruilhandel

In de tijd van de expeditie was in het onderzochte gebied ruilhandel nog heel gewoon. Toen iemand van de plaatselijke bevolking een levende boomkangoeroe naar het kamp bracht, kreeg hij als beloning een kapmes. Dat was vele malen kostbaarder dan de ‘stenen bijl’ van henzelf. De Sibillers hadden de ruilhandel in dieren snel door. De goederen die ze kregen, waren voor hen ook handig in de handel met andere dorpen. Voorbeelden van de waarden in de ruilhandel zijn: Voor 4 kikkers of 5 krabbetjes of 3 hagedissen kregen ze een spiegeltje (okatoe), voor een volledige dag werken, 2 doosjes lucifers, voor 27 dagen werken, een kleine ijzeren bijl en voor de afname van bloed ontvingen ze een sigaret of een limonade rietje. Wit

De witte huid van de expeditieleden werd regelmatig ‘bevoeld’, net als de goederen en machines die ze meebrachten, zoals de helikopters. De “witten’ waren voor hen ‘onsterfelijk”. De plaatselijke grondeigenaar, een Papoea, kwam vaak langs met nieuwsgierige bewoners uit andere dorpen. Als een ware excursieleider vertelde hij over de gewoonten van de witte mannen. Baliemvallei

Maar, niet alleen de top was ooit in kaart gebracht, maar het planten van de Nederlandse vlag in onontdekt gebied, was een prachtige manier om de expeditie toch wat meer glans te geven. Aldus geschiedde. “Het witte hart van Nieuw Guinea met de Nederlandse expeditie naar het Sterrengebergte” Dr. L. D. Brongersma/G.F. Venema; uitgeverij Scheltens – Amsterdam

5

Geen Tropische Landbouwschool maar Nederlands Nieuw-Guinea Door dpl. sgt J.P. Holsheimer, verfraaid met eigen foto’s Naar Merauke 2 Ik wilde na mijn HBS tijd naar de Tropische landbouwschool in Deventer maar ik werd opgeroepen voor militaire dienst. Na de basisopleiding op de Frederik Hendrik kazerne in Vught bij het Garde Regiment Grenadiers werd ik voor zes maanden overgeplaatst naar de KSI (Kaderschool Infanterie) in den Bosch. De meeste kazernes deden mee aan de Nationale Schietkampioenschappen en zo werd ik geselecteerd om hieraan mee te doen. Daarom was ik een lange periode op de Harskamp waar we schoten met de Garand en Bren. De uitslag voor de KSI weet ik niet meer maar wel werd ik scherpschutter. Ik had duidelijk gemaakt dat ik na mijn opleiding wel naar Suriname wilde maar daarvoor waren geen plaatsen meer beschikbaar. En daarom meldde ik mij vrijwillig voor Nieuw-Guinea. Daarvoor werd ik overgeplaatst naar Roermond voor de opleiding. Ik leerde daar veel vooral van oud KNIL militairen. Voor de cursus tropisch hygiëne gingen we naar Neerijnen. In de Oranje kazerne, tegenover het Tropeninstituut kregen we les over land en volk van Nieuw-Guinea en we leerden daar ook Maleis. We haalden onze persoonlijke uitrusting(PSU) op in Doorn. De Mariniers badge werd omgestikt en toen was het wachten in de kazerne in Oirschot op het vertrek naar de tropenzon. In een klein groepje als burger gingen we met de KLM via de noord route naar Biak. Mijn eindbestemming was Merauke bij de D-Cie en daar zou ik via Hollandia naar toe vliegen. Daar aangekomen verbleef ik in IFAR bij Sentani maar nam de gelegenheid te baat om zo veel mogelijk naar Hollandia te gaan. Het vliegen Gedenksteen general Mc Arthur commandant USA tropen WO2 Ifar bij Hollandia vanaf Hollandia was door het Links Peter Holsheimer weer steeds weer uitgesteld en daarom ging ik terug naar Biak om vandaar met een directe vlucht naar Merauke te gaan. Vanuit het vliegtuig konden we het Carstens gebergte met de besneeuwde Wilhelminatop (met een hoogte van 4743 meter) zien. Mijn tijd in Merauke was onprettig, het eten was slecht en er was nauwelijks ontspanning. Het moreel vond ik laag. Met Jeeps werd er op jacht gegaan om het tekort aan vlees aan te vullen. Op het strand wemelde het van grote kolonnes krabben die je kon sturen. Het wordt Kaimana

Door het tekort aan kader werd ik overgeplaatst naar Kaimana om daar verder te dienen. De tocht er naar toe werd gedaan met de KPM Kasimba. Drie dagen varen met koeien die in grote netten aan boord waren gebracht. In mijn tijd

6

in Kaimana verbleef ik in de Kazerne of op de strip Utarom. In Kaimana kreeg ik mijn Militair Lichamelijk Vaardigheidsinsigne inclusief zwemmen. Voor het onderdeel zwemmen was een Oerlikon oefenen met Lt van Amelsvoort stukje zee met gaas afgezet om te voorkomen door haaien te worden aangevallen. Op de strip werden oude Japanse versterkingen hersteld. En daar werd ook met de Oerlikon geoefend Vanuit de kazerne gingen we te voet of varende op patrouille. Vaak een nachtelijke patrouille

Begin van een patrouille

tot de dageraad dat altijd het mooiste moment van de dag was. Met een arts bracht ik een bezoek aan de leprozerie tussen Kaimana en de strip. In onze vrije tijd Einde van een patrouille werd er gevoetbald vlnr Theodorus Laurens Markus Nanggawa tegen elkaar of tegen Martin Soerawi Holsheimer een Papoea elftal dat op blote kakken speelde. We speelden volleybal en er werd heel veel gekaart. We passagierden in de kotta voor een bezoek aan Schele Jan en natuurlijk zijn dochters en de onvolprezen Kas. We vierden Sinterklaas en met Kerst zaten we met vier man bij de Aratiba brug. Een belangrijk moment was het altijd als we het vliegtuig hoorden want daarin zat onze post. Heel sneu was dat dan weer voor de maten die geen of weinig post kregen. Het eten in Kaimana kon er mee door. Meestal kozen we nasi in plaats van aardappelen uit blik. Vol lof waren we over onze kok Harry Haarman, die verse vis en groente organiseerde uit het dorp. In het brood troffen we vaak de meegebakken meelwormen aan maar dat namen we op de koop toe.

7

Een tijdje Kokonao in de Asmat

We werden op een zeker moment overgeplaatst naar Kokonao. Hier woonden een paar Hollandse gezinnen. Bijvoorbeeld het Hoofd Plaatselijk Bestuur (HBP) die een fantastische verzameling gesnelde schedel bezat. En ook de familie Temminck, die er als Landbouw consulent werkte en proefvelden met inheemse gewassen verzorgde en zijn kennis overdroeg aan de Papoea’s. Ook was er de vertegenwoordiger van de politie de heer Croin en natuurlijk een arts. In Kokonao waren bijna geen winkeltjes. Wel had de missie er een groot jongens en meisjes internaat. Koninginnedag werd er uitbundig gevierd. Er werden nieuwe vijf meter hoge Bis palen gemaakt en die werden met veel ceremonie opgericht. En ik verzamelde er in mijn vrije tijd slangen en hagedissen. Python is te eten en smaakt een beetje naar kip. We maakten verkenningspatrouilles met een boot met twee buitenboordmotoren en ruimte voor vijf personen met bagage. We voeren langs de kust, bezochten kampongs om ons gezag te tonen en om te horen of men iets wist van de sinds november 1961 vermiste Rockefeller. Patrouille vanuit Kokonao naar Mimika Negina We sliepen op het Kekwa Amer enz strand met natuurlijk permanente wacht. Met een haak en een stuk textiel vingen we grote vissen en met een stuk vis als aas ook haaien van wel een meter lang. Nederlands gezag Politie Op een bepaald Croin Bosch en Holheimer moment brak er geelzucht uit. Zieken werden geïsoleerd en zo snel mogelijk gerepatrieerd. Ook hoorden we in Kokonao dat ons dienstverband met een half jaar werd verlengd maar zover is het niet gekomen. Zonsverduistering, de Papoea’s dachten dat de wereld zou vergaan en gingen er met voedsel vandoor. Insecten en vogels reageerden op de zonsverduistering als op het vallen van de nacht en tijdens die enkele minuten durende totale duisternis werd het doodstil. En dan komt alles weer tot leven. De vogels fluiten en krijsen weer en het concert van de insecten breekt weer los en ook de Papoea’s kwamen weer terug. Terug naar Kaimana

Omdat er geen problemen met infiltranten in Kokonao waren te verwachten gingen we weer terug naar Kaimana. Van de Papoea’s kreeg ik een afscheidsbrief en een nokken(draagtas) vol met lori’s mee voor onderweg. Er kwamen

8

per boot versterkingen uit Nederland en vanaf dat moment heb ik de meeste patrouilles gelopen. Luitenant van Lierop nam de plaats in van van Amelsvoort. Pelotons sergeant Valkena werd vervangen door een kort verband vrijwilliger die de adviezen van ons enigszins ervaren bushlopers op niet op waarde kon schatten. Op een patrouille gingen we te voet naar Sisir 1 en we zouden de zelfde route terug nemen. De KVV’er koos echter voor een terugkeer langs de zee. Hij ging op zijn streep staan en het dienstbevel moest ondanks onze protesten worden

We kunnen geen kant meer op Verkeerde beslissing

opgevolgd. Het werd vloed en we kwamen vast te zitten. We konden niet naar voren en naar achteren en door de onbeklimStoppen Geen radiokontakt meer mogelijk bare wand ook niet meer omhoog. Radiocontact met de kazerne was onmogelijk. Ik stelde voor om met vrijwilliger Hoevenaars toch langs de zee te gaan om de kazerne te waarschuwen dat we vast zaten. Al wadend en zwemmend begonnen we aan een barre tocht. Er was weinig vaste grond onder onze voeten en de zee klotste tegen de rotsen We waren in de namiddag vertrokken en de volgende ochtend kwamen we tegen zonsopgang in de kazerne aan. Er werd groot alarm geslagen en met de klep werd de vermoeide, angstige en uitgedroogde groep opgehaald. Kwaaltjes

Velen van ons kregen te maken met tropenzweren, rooie hond, ringpier, gordelroos, apenpokken en maag- en darmstoornissen. We slikten paludrine tegen malaria en namen zouttabletten om de vochthuishouding in orde te houden. En op patrouille gebruikten we zuiveringstabletten, om van verdacht water, drinkwater te maken. Gedroogde vis, rijst en ingeblikt voedsel zat in onze rantsoenen maar als je weinig water had dan kon je de rijst niet koken en de vis niet weken. Ook vuur maken als het regende was vaak een probleem. De rookpluim en de geur van hout zou onze positie kunnen verraden en dus bleef het vaak bij “water en brood”. Ook de jungleboots waren een verschrikking, bijna niet te drogen en daarom vaak natte voeten met blaren als gevolg. Met vier stokken maakten we onze tampatjes (slaapplaatsen). Twee om het slaapmatje te spannen en twee

9

voor het dakzeiltje waaronder de klamboe hing. Meestal sliepen we met de kleren aan, de karabijn onder handbereik en de schoenen uit. Wachtposten werden tijdens de nacht uitgezet en struikeldraden met boobytraps geplaatst. De gevaarlijkste tijd voor overvallen was in de vroege ochtend tussen vier en zes uur. De para’s konden in de nacht hun posities hebben ingenomen en Terug met krijgsgevangenen Geheel rechts achter ons dan in de vroege Holsheimer ochtend overvallen. Het was echter meestal andersom. Bewapening

In mijn groep van tien man hadden we de beschikking over karabijnen, twee brens, een Garand met kijker en ik had nog een lichtsein pistool. Ik en mijn maten waren erg ongelukkig met de brens die zwaar en onhandelbaar waren. En zeker had ik te doen met de dragers van de munitie die meeging in zware stalen kisten. In Nederland waren Uzi’s in gebruik maar die mochten toen het NAVO gebied niet uit. Toen ik op 15 september bij de veteranen dag in Soesterberg was heb ik een UZI bekeken. Een vrij zwaar wapen maar het had de bren prima kunnen vervangen. Dan zou de gevechtskracht van de twee munitiedragers zijn behouden. Het einde van het verblijf in Nederlands Nieuw-Guinea nadert

In de dagen van het cease fire heeft zich een grote groep Indonesische para’s overgegeven in mijn kamp tussen Kaimana en Sisir. De beruchte Hero Sisnodo was de commandant van deze groep. Zij leverden hun wapens in (onder meer Kalasjnikovs) en werden geconsolideerd en verder bewaakt. We riepen versterking uit Kaimana op om de zaken verder af te handelen. Hooggeplaatste militairen uit Zweden en India Overgave van Paras in ons kamp kwamen toen om de overgave en het vervolg ervan te regelen. Nooit heb ik tijdens mijn verblijf in Nieuw-Guinea de entertainers uit Nederland gezien. Voor deelname aan vijandelijke confrontaties vóór

10

de overdracht werden we onderscheiden met een Gesp. Einde Nieuw-Guinea

Daarna ging het snel, er was weinig meer te doen en ik wilde terug naar Nederland om in Deventer aan de Tropisch Landbouwschool te gaan studeren. Mijn ouders hadden hiervoor een verzoek bij de burgemeester, van mijn woonplaats, ingediend die dit met Defensie regelde. Ik had een grote collectie articraft verzameld en verpakt in een kist die mij later zou worden toegezonden. Ik heb deze kist nooit meer gezien en later hoorde ik dat de verantwoordelijke officier zich mijn spullen had toegeëigend. Gelukkig had ik als handbagage nog veel bijzondere objecten mee kunnen nemen en daarmee vloog ik via de zuid route terug naar Nederland, naar Schiphol waar mijn ouders me VN India lt van Lierop Hero Sisnodo stonden op te wachten. Grootverlof. Ik sprak daarna niemand meer van Defensie. Wel moest ik nog een verklaring tekenen dat ik ongeschonden de dienst had verlaten (sic!). Twee weken na mijn laatste kampement in de bush van Nieuw-Guinea zat ik weer in de schoolbanken. Lang heb ik nog last gehad van malaria aanvallen. In het Deventer Landbouw Corps ben ik niet ontgroend. Mijn diensttijd volstond. Later

Na de opleiding op de Tropische Landbouwschool heb ik nog jaren onder de Papoea’s vertoefd omdat ik op cacao- en copraplantages in Australisch Nieuw-Guinea en New Britain werkte. Voordat je daar ging werken deed je een medische cursus in een ziekenhuis. Je leerde ziekten herkennen, injecties geven, kapwonden naaien enz. Ook moest je de taal leren, Pidgin English. Als je dat alles onder de knie had kreeg je een eigen plantage met ongeveer 150 Papoea arbeiders (geen vrouwen) die waren gecontracteerd door het Australisch Gouvernement. Zij kwamen van verschillende stammen van het vaste land van Papua Nieuw-Guinea (geen voorkeursbeleid) en brachten hun oude vetes mee en dat wilde wel eens ontaarden in gevechten met speren en kapmessen. In de eerste jaren van je contract kreeg je een plantage zover mogelijk van de bewoonde wereld. Een keer per maand kreeg je bezoek van

11

een boot om de productie op te halen en om voedsel, onderdelen en kerosine af te leveren. Ik was op de plantage de enige blanke, mijn vrouw kwam toen ik gesetteld was en daarna trouwden we. Op de plantage was je de Master, regelde het werk, repareerde de tractoren en de cacao- en copra- drogers, de crossmotor en je verzorgde de twee rijpaarden (één voor de ochtend en één voor de middag). Maar ook was je timmerman, geschillen loste je op, verzorgde de zieken en gewonden en alles wat zich nog meer voordeed. Je beschikte over een geweer en morfine in de ziekenboeg en ook zorgde je voor ontspanning van de arbeiders maar die werkten het liefst in hun tuintjes. Avontuur

Het avontuur zat erin. Later ben ik solo of met mijn vrouw als backpacker nog in Rusland, Oekraïne, China, Hongkong, Pakistan, Thailand, Australië, Marokko, Kenya, Zuid Afrika, USA, Colombia en Brazilië en nog dertig andere landen geweest. Naschrift

Er zijn ongeveer 1800 infiltranten geweest waarvan er 800 landden in augustus 1962. Van hen werden er 1200 gedood, gevangen genomen of waren vermist. Bij Kaimana sneuvelden waarschijnlijk 150 para’s. Op 16 juni 1962 stond Operasie Jayawijaya o.l.v. commandeur Sodomi met 70.000 man klaar voor invasie in Nederlands Nieuw-Guinea. De Indonesische troepenmacht bestond uit 7.000 parachutisten van de Siliwangi divisie, 10.000 man infanteristen en artillerie, 45.000 mariniers met amfibietanks en landingsvaartuigen en verder 12 onderzeeërs en 150 schepen. Voor Migs was het te ver om naar Biak te vliegen en daarom waren er op Java Russische raketten gestald om Biak te beschieten. Op Morotai (Molukken) waren TU-16 bommenwerpers gestationeerd. De onderzeeërs en bommenwerpers waren voornamelijk door Russen bemand. Als de aanval was doorgegaan zouden de Nederlandse troepen totaal in de pan zijn gehakt. Tenslotte • Lees het boek: Herman van Roijen – Een diplomaat van klasse• Dit boek geeft een andere kijk op de kwestie Nieuw-Guinea. De overdracht was al in 1949 toegezegd. ISBN 9789461055149 (pagina 263 e.v.) • Lees ook de Indonesische kant van de kwestie Nieuw-Guinea: Securitization in Papua (pagina28-48)

12

Bladeren Door G. van Berkum ([email protected]) Beelden in ons hoofd zorgen ervoor dat we kunnen functio3 neren. Beelden in ons hoofd bepalen ook hoe we met andere mensen omgaan. Beelden hebben wij nodig, zonder beelden hebben we geen geheugen. Zonder geheugen, denk aan de arme mensen die aan dementie lijden, ga je een fase van je leven tegemoet die je niemand toe wenst. Langzaam maar zeker verlies je jouw waardigheid. Beelden zijn opgeslagen in onze hersenen. Een geniale schepping maar hoe het werkt daar weten we nog lang niet alles van. Piet Gerbrandy schreef er een prachtig boek over: “De mens is een dier dat kan denken”. En dat denken, oproepen van beelden, vooral aan onze herinneringen, doen we aan de hand van de beelden en plaatjes die we hebben opgeslagen in onze hersenen. Hierdoor zijn we in staat feilloos op pad te gaan en zonder zorg aan te komen op de plek die we willen bezoeken. Dr. Anneke van der Plaats vertelt en schrijft daar boeiend over in haar boek: De wondere wereld van dementie.

“Wanneer wij elkaar vertellen over wat we het afgelopen weekend of periode hebben gedaan, waar we op vakantie zijn geweest of hoe de kerk bij ons in de buurt eruit ziet dan doen we dat aan de hand van plaatjes die wij in ons geheugen hebben. We zien tijdens het vertellen alles even voor ons en we gaan het ons verbeelden. Het geheugen van mensen lijkt op een dik fotoboek waarin ons hele leven in opgeslagen is.” Zij geeft daar heldere voorbeelden bij van mensen met dementie. Deze mensen missen de toegang tot hun beeld archief. Het na kijken zeker waard in een poging de ander in zijn wondere wereld te begrijpen. Wij hebben allemaal onze eigen beelden in het hoofd opgeslagen. Ook de mensen in onze omgeving hebben hun beelden die soms heel erg verschillen met onze gevoelens onze beelden. De wijze waarop beelden in ons hoofd zijn ontstaan, hebben waarschijnlijk grote invloed op de herinneringen die we aan die voorvallen hebben. Gebeurtenissen in goede en slechte tijden, bij ruzies en verzoening met mensen, bij gebeurtenissen in vrede- of oorlogstijd. Het is een zegen als je er in slaagt om die beelden zodanig in te kleuren en weg te zetten dat ze jou, vooral s ’nachts, niet meer plagen. Bij het opnieuw kleur geven of positief veranderen van onze beelden kunnen gesprekken met luisterende mensen erg behulpzaam zijn. De woorden die we gebruiken blijken soms een twee snijdend zwaard te zijn. Maar ook onze houding kan bij de ander een verkeerd beeld oproepen van wat we bedoelen. We kennen allemaal het spelletje om in een kring een

13

aantal zinnen door te geven. Hiermee wordt het duidelijk hoe voorzichtig we met woorden moeten zijn. Maar ook dat het moeilijk is om goed te luisteren naar een ander. Want na een aantal zinnen beginnen we automatisch beelden te vormen van wat de ander ons vertelt. Als we dan vergeten terug te vragen naar het feitelijke verhaal, ontstaat er al gauw onbegrip. In onze snelle tijd met heel veel leeghoofdig volksvermaak op de buis, weinig tijd voor het lezen van een boek en het hebben van gesprekken, wordt het een steeds grotere kunst op een leven met waardigheid. Met waardigheid en zonder trauma’s leven met je eigen familie en vrienden is een grote zegen. Vaak is daar grote moed voor nodig om over je eigen schaduw van jouw beelden heen te stappen en de ander zijn voor jou, kwetsende houding of uitspraken te vergeven. Vergeven is een heel groot woord. Maar wij mensen mogen geloven dat we worden vergeven, maar dat er van ons als eenvoudige stervelingen, die toch uniek en belangrijk zijn, ook wordt gevraagd om diegene die ons kwetsend bejegenen te vergeven. Dat voelt voor mij als een grote bevrijdende stap. Het kleurt het beeld dat we hadden met rustgevende kleuren. Het vervult mijn hart met muziek en geeft vreugde. Hierbij is de negende symfonie van de componist Beethoven met de woorden van F. von Schiller, “Lofzang op de Vreugde” mijn favoriet. Wij zullen allen broeders en zusters zijn, ook al doet het nu nog pijn, al is het nu nog ondenkbaar, morgen zullen we met ons zelf en de ander in Vrede kunnen leven. Laten we de beelden in ons hoofd eens rustig na lopen, misschien moeten er een aantal worden bijgekleurd?

Hop and Go Bed en Breakfast Wij bieden prachtige kamers en een heerlijk ontbijt in huiselijke sfeer. Hop en Go is de ideale plek om te overnachten tijdens uw fiets of wandeltocht in het prachtige natuurrijke waddengebied. Informeer naar de mogelijkheden! Wij heten u van harte welkom.

Goede reis en tot ziens. Hearrwei 17 9073 GA Marrum (FRL) www.hopandgo.nl

14

Joop & Gre Hop Tel: 0518-411725 Mob: 06-50600015 E-mail: [email protected]

Buigen voor de Jappen Herinneringen van Johan van Enst door Ed van Tuijl 4

Raalte - Veel Nieuw-Guinea gangers blijken, zeker op latere leeftijd, moeite te hebben om de opgedane ervaringen in de Oost van hun harde schijf te wissen. Dan hebben we het over herinneringen die we best wel willen vergeten. Dat lukt dan van geen kant. Dat hoort er nu eenmaal bij. Maar terug in de tijd met Johan van Enst (79) betekent onvermijdelijk dat we niet alleen over zijn Fak Fak periode praten. Daarvoor is er in zijn jeugd veel te veel gebeurd. Ook van voor die tijd blijven traumatische ervaringen zijn leven beheersen. Dat andere verhaal. De tijd in het Jappenkamp en later de Bersiap periode waardoor hij andermaal, dit keer voor zijn eigen veiligheid, voor langere tijd in een kamp belandde. Hij is geboren in 1935, in Jakarta. Door hemzelf consequent aangeduid met Batavia. Groeit op in een gezin met vijf oudere zussen en een broertje. Vader is Nederlander en KNIL militair. Moeder is Indisch. “Mijn moeder was een stuk jonger dan mijn vader”, vertelt Johan. “Zij heeft ons gezin op een gegeven moment verlaten. In die periode was Indië al bezet door de Japanners. In 1943 moesten we het Jappenkamp in. Omdat mijn vader al te oud was om naar Birma te gaan, konden we min of meer bij elkaar blijven. Maar toen ik tien werd, was overplaatsing naar het jongenskamp onvermijdelijk. Het leven in de Jappen kampen is genoegzaam bekend. Laat ik het zo samenvatten. Elke dag lang en hard werken. Weinig eten. Vernederd worden. Altijd maar buigen voor de Jap. Je zag de meest vreselijke dingen. Maar we overleefden het gelukkig allemaal.” Uit het verhaal van Johan wordt duidelijk dat de Japanse capitulatie bepaald geen bevrijding was voor de Nederlanders. Zeker niet voor de Indo’s. De Bersiap periode brak aan. “Wij moesten hals over kop vluchten en kwamen even buiten Batavia in een kampong. Ook daar dus weer het leven in een soort kamp. Pas toen de Engelse Gurkah’s de rebellen wisten te verslaan, waren we echt bevrijd.”

Met de MAPPIE patrouille boot

15

Na de overdracht in 1950 blijft het gezin nog tot 1958 in Indonesië. Johan volgde de nodige opleidingen, behaalde diploma’s en zou normaal gesproken aan een maatschappelijke carrière beginnen. “Maar het leven werd daar voor ons steeds zwaarder. We moesten vreemdelingenbeAflossing van de wacht lasting gaan betalen. Kortom, verhuizen naar Nederland werd de enige optie.” Die verhuizing zorgde er ook voor dat de broers en zussen Van Enst min of meer uit elkaar werden gedreven. Drie kinderen konden met een Engelse boot mee. De rest volgde later. Het nieuwe leven van Johan van Enst brak aan. Eerst in een opvangcentrum, later als jonge vent van begin twintig ergens in de kost. Kortom, geen eigen familieleven meer en tot overmaat van ramp bleken al zijn behaalde diploma’s in Holland niks waard te zijn. In 1960, al dik 25 jaar, moest hij in dienst. “Opgekomen in Maastricht”, verhaalt hij verder. “Waar ik regelmatig weekeinddiensten waarnam. Ik had immers niet echt familie waar is naar toe kon. Wellicht daarom adviseerde een sergeant mij om voor Nieuw-Guinea te kiezen. “Een jaar lang een mooi leventje”, zo hield hij me voor. Na de tropenopleiding in Roermond via Oirschot met een DC8 over de zuid route naar Nieuw-Guinea. Het eerste straalvliegtuig. Waarschijnlijk nog met problemen want een van de motoren vloog in brand. Van twaalf kilometer hoogte gingen we ineens heel laag vliegen. In Manilla maakten we een noodlanding. Maar ja, wat wil je. We waren op vrijdag de dertiende vertrokken. Op Biak kreeg ik te horen dat Kaimana mijn standplaats zou worden. Maar toen we eerst in Fak Fak waren geland om post af te leveren, kwam sergeant Knobel, van de inlichtingendienst, op me af. De dienst had dringend behoefte aan iemand die Maleis sprak. “Dus je blijft hier. Ik maak het met Kaimana wel in orde”, kreeg ik te horen. Overigens was het werk voor de inlichtingendienst niet mijn dagelijkse job. Ik kwam gewoon bij het Ost peloton, en werd opgeleid tot brenschutter en leerde alles over mortieren en het Oerlicon kanon.” Toch was, zo maakt Johan ons duidelijk, de inlichtingendienst wel degelijk actief op zoek naar figuren met pro- Indonesische denkbeelden. “Ik heb niet alleen veel moeten vertalen of als tolk moeten optreden. Ik werd er ook op uitgestuurd om in verdachte kampongs heimelijk vergaderingen af te luisteren. Gekleed in burger. Maar wel met een parang onder mijn kleding. Ik moet er niet aan denken wat er gebeurd zou zijn als ze me gesnapt hadden.” Na een jaar mag de inmiddels tot korporaal bevorderde Johan van Enst gaan repatten. Maar ook nu zit het hem, net als in zijn hele voorgaande leven tot

16

Passagieren

Johan als wachtcommandant

dan toe, niet echt mee. “Dat kun je wel stellen. Op Biak kreeg ik te horen dat ik nog even moest blijven. We moesten met een aantal mannen naar het eiland Woendi om daar het gevangenkamp voor infiltranten in te richten. Ik heb de eerste groep van ruim vijftig Peloppers aan zien komen. Die moesten we bewaken. Let wel, zelf waren we maar met 35 bewakers.” Twee maanden later vliegt hij alsnog terug naar Nederland. Dan pas begint zijn echte reguliere leven in de maatschappij. Monteur in Rotterdam waar het salaris amper genoeg is om zijn kostgeld te betalen. Als hij via zijn zus in Raalte terecht komt, wordt hij controleur bij Philips Zwolle. Dat zal hij ruim 37 jaar doen. Hij ontmoet in Raalte zijn vrouw die, veel te vroeg, achttien jaar geleden kwam te overlijden. Sindsdien leefde hij samen met zijn katten en kreeg eigenlijk veel te veel tijd om aan vroeger te denken. Kortom, gebukt onder het leven van toen. Maar de laatste jaren heeft Johan van Enst een ander leven opgepakt. Via de Kumpulan verenigingen in Almelo en Zwolle kwam hij in contact met andere Indische Nederlanders. Vaak met dezelfde ervaringen. Hij ging vrijwilligerswerk doen. En ontdekte het plezier van het stijldansen en line dancing. Maar liefst vier avonden in de week oefent hij met zijn vaste danspartner de verschillende figuren. Hij heeft een overvolle agenda. Niet meer te veel denken aan het buigen voor de Jappen. Toen Oranje tijdens het WK van 2010 in ZuidAfrika in de poulewedstrijden Japan versloeg, zal hij misschien bij zichzelf gedacht hebben: “Prima, nu hebben de Jappen ook een keer voor ons moeten buigen.” Witte stip in de baai is Kroonduif vliegtuig

17

18

Van het bestuur WIJ GEDENKEN

Met eerbied en in gepaste stilte brengen we een laatste eresaluut aan: J. Dudok

4926 AZ

Lage Zwaluwe

A. Kouwenberg

5343 VJ

Oss

G. Tijdeman

6367 BP

Voerendaal

C.A. v.d. Grift

3906 ED

Veenendaal

M.A. Bliek

4493 NC

Kamperland

Wij heten onze nieuwe leden welkom

T.P. Rumpaisum

Nijpelsplantsoen 196

3431 SM

Nieuwegein

M.M. Mevis

Burg Blessinglaan 1

6644 DB

Ewijk

P. Zevenbergen

Leyweg 132-b

2545 CV

Den Haag

Mededeling van het bestuur Aan de leden van de Vereniging Nederlands Nieuw Guinea-Militairen 1945-1962 In de tekst hieronder geeft het bestuur weer wat haar verdere acties zijn geweest. In de Nieuwsbrief van september (nummer 46) heeft het bestuur de leden van de vereniging geinformeerd over het ingenomen standpunt, om de Morgenstervlag tijdens het defilé op de Nederlandse Veteranendag van 2014 niet mee te dragen. In de genoemde Nieuwsbrief heeft het bestuur ook aangegeven om in alle rust nog een keer in overleg te gaan met betrokkenen. Het bestuur heeft daarom op 14 november weer gesproken met de heer drs. J.Rijken (Kolonel der Mariniers b.d., en projectleider van de Nederlandse Veteranendag) en de heer H.J.Scheffer (Brigade – generaal b.d. en voorzitter Veteranen Platform. Bij het Veteranen Platform en de projectleiding van de Nederlandse Veteranendag is het ernst met het versterken van het formele karakter van het defilé tijdens de Nederlandse Veteranendag. Dat kwam uitdrukkelijk vast te staan tijdens het gesprek. Het VP en het organisatie comité willen dan ook de hand houden aan dit besluit om hen moverende redenen. Het niet meevoeren van de Morgenster vlag maakt onderdeel uit van dat besluit. In het genoemde gesprek van 14 november is aan de orde geweest dat het Comité Nederlandse Veteranendag

19

overweegt de deelname van het detachement Nieuw-Guinea Militairen aan het defilé te verbieden, als we de Morgenstervlag blijven voeren tijdens dat defilé. Het deelnemen door een detachement van onze vereniging, is zoals bleek tijdens de Veteranendag van dit jaar, zeker de bedoeling van een grote meerderheid van onze deelnemers aan het defilé en dat gaat dus uit boven de wens om de Morgenstervlag in het defilé mee te voeren. De Morgenster vlag mag overigens buiten het defilé overal wel worden getoond. Het bestuur van de Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962 heeft tot taak de belangen van alle leden van de vereniging op de best mogelijke wijze te dienen. Het bestuur handhaaft, alles wederom overwegende, daarom unaniem haar besluit tot het niet meevoeren van de Morgenstervlag tijdens het defilé op de Nederlandse Veteranendag. Het bestuur agendeert ”de kwestie Morgenstervlag” voor de eerst volgende ledenvergadering. P.S. Eventuele correspondentie over deze mededeling van het bestuur richten aan onze secretaris. C.Drost, Brouwersveld 2, 1541 PG Koog a/d Zaan, [email protected] Voor uw agenda • Zondag 18 januari 2015 Nieuwjaarsreceptie

Bergen op Zoom Zaal “BLACK HORSE” Hoogstraat 7, 4701 ZN Roosendaal Zie elders in deze Nieuwsbrief voor meer informatie • 22 en 23 april 2015 Reünie Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 2015

Lkol. Tonnet kazerne in “t Harde Met een optreden van Tante Lien Zie elders in deze Nieuwsbrief voor meer informatie

• 4 mei 2015 -Dodenherdenking in o.a. Amsterdam en Wageningen • 5 mei 2015 Bevrijdingsdefilé Wageningen.

20

U kunt zich opgeven als deelnemer aan het defilé op 5 mei in Wageningen, hetzij als defilant of (indien slecht ter been) voor meerijden op een voertuig. Deelname z.s.m. opgeven (en daarbij tevens vermelden of u per trein dan wel per auto naar Wageningen komt) Dit i.v.m. aanvraag. NS vrij vervoer bewijzen dan wel parkeerkaart voor de auto bij: Ad Bouterse, Lindenlaan 110, 1741 TX Schagen. Tel.: 0224-215621 of 06-53374836; e-mail: [email protected] Evenals vorige jaren is de detachementcommandant Dick Breeuwer. • 28 mei 2015 Algemene leden vergadering.

Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962

Kumpulan Bronbeek Arnhem Nadere informatie in een volgende Nieuwsbrief • 27 juni 2015 Nederlandse Veteranendag in Den Haag

Op zaterdag 27 juni 2015 wordt weer (en dit keer voor de 11e keer) de jaarlijkse Nederlandse Veteranendag georganiseerd. Op de morgen van de dag is er de gebruikelijke bijeenkomst in de Ridderzaal voor hoogwaardigheidsbekleders en genodigden, die gevolgd wordt door de Medailleparade op het Binnenhof. De gehele dag vinden er activiteiten plaats op het Malieveld en kan men verschillende stands bezoeken. Als VNNGM zullen wij dit jaar weer een tent bemannen, waarvoor wij ook enige leden/ vrijwilligers vragen. Vroeg in de middag zal dan het defilé geformeerd worden waaraan ons detachement zal deelnemen onder commando van Dick Breeuwer. De organisatie eist strikte opvolging van het protocol betreffende deelnemers en defilanten. Indien u wilt deelnemen aan het defilé of als toeschouwer op de tribune het defilé wilt volgen dan dient u zich te melden bij: Ad Bouterse, Lindenlaan 110, 1741TX Schagen. Tel.: 0224-21521 of 06-53374836 of per e-mail: [email protected] • 01 oktober 2015 Herdenking bij het Papua monument



Landgoed Bronbeek in Arnhem

Op één oktober 2015 zal deze herdenking weer plaatsvinden. Informatie: Jaap van Hensbergen Ravelstraat 4 6815 HB Arnhem Per mail: [email protected] Nadere informatie in een volgende Nieuwsbrief

21

Veteranendag Soesterberg door Ed van Tuijl Soesterberg – Midden oktober werd op de voormalige vliegbasis de veteranen dag van de landmacht gehouden. Naar schatting zo’n 2500 veteranen bezochten het evenement. Bij elkaar vertegenwoordigden zij 75 jaar veteranen verleden. Zeg maar, vanaf de mobilisatie tot aan Mali.

Een vertegenwoordiger van die oudste generatie zal ongetwijfeld Generaal b.d. Ted Meines geweest zijn. De nestor van de Nederlandse veteranen geniet zichtbaar als we hem aanspreken. “Dit is wat indertijd mijn doel was. Een dag waarop alle veteranen elkaar treffen. Jong en oud.” Wat heet oud. De krasse generaal is pas 93 en wil nog graag een hele rits veteranen bijeenkomsten meemaken. Het bijzondere van deze dag is trouwens de plaats. Op de voormalige vliegbasis wordt het spiksplinternieuwe Nationaal Militair Museum gerealiseerd. De immens grote ruimte is al bijna helemaal ingericht en kan in december feestelijk geopend worden. Maar wij, de veteranen, hebben de primeur. Voor het zover is, wordt in de ochtend datgene gedaan wat op zo’n dag altijd wordt gedaan. Ontmoeten en verhalen uitwisselen. De Nieuw-Guinea veteranen hebben elkaar snel gevonden. Drinken een biertje of een wijntje en praten bij. Nu ben je met een glas wijn al meteen door je gratis muntenvoorraad heen. Maar daar hebben die Nieuw-Guinea jongens het volgende op gevonden. “Naar buiten gaan en doen of je net gearriveerd bent. Dan krijg je gewoon weer twee munten”, krijg ik als advies mee Dus ik naar buiten. Maar als ik naar de

22

muntenmeiden wil stappen, hoor ik mijn beschermengel zeggen: “Hé, van Tuijl, wat is dat voor Tokkiegedrag?” Ik krijg ter plekke zo’n rode kop dat ik zeker weet dat die boei me zal verraden. Dus zie ik af van mijn voorgenomen onrechtmatige daad. Overigens begrijp ik later van de meiden zelf dat ze het best wel door hadden. “Maar we hadden munten genoeg, dus we deden niet moeilijk.” Trouwens, het leger had ook de simpele strategie kunnen toeppassen van toegangsbewijs inwisselen voor de munten. De Nieuw-Guinea tafel laat de gelegenheid niet voorbijgaan om een politiek statement te maken. Een van onze bestuursleden hangt de Morgenster aan de wand van de tent. Een stille steunbetuiging voor de Papoea’s. Nico Kors en zijn vrouw verenigen het nuttige met het aangename. Als oppas oma en opa (zo houdt onze generatie de economie draaiend!) hebben ze de twee dotten van kleinkinderen meegenomen. Die hebben herfstvakantie dus moeten wel beziggehouden worden. Voor de twee, zeker de kleinzoon, waarschijnlijk een super bijzondere ervaring om al die tanks en vliegtuigen en kanonnen van dichtbij te bekijken. Wij aanschouwen het ook allemaal. Benieuwd of de toegezegde aandacht voor de Nieuw-Guinea periode inderdaad aanwezig is. Nou, mooi niet. Of het moet straks iets zijn op de bovenverdieping waar we nu nog niet terecht kunnen. Na december nog maar ’n keer terug naar Soesterberg.

23

TEKSTEN OVERLIJDENS BERICHTEN Als aan het bestuur of leden van de sociale commissie daartoe een verzoek wordt gedaan plaatst de redactie een aparte tekst voor overledenen SOCIALE COMMISSIE Als u contact wilt met een lid van de sociale commissie kunt u het voor u dichtst bijwonend lid van deze commissie vinden in de lijst aan de binnenkant van de omslag van deze Nieuwsbrief. NIEUWSBRIEF Schrijf of vertel je verhaal • Hebt U een verhaal van toen of nu (met foto’s) over Nieuw-Guinea? Zet het op papier! Neem contact op met de redactie. De redactie bekijkt of het geschikt is voor plaatsing in de Nieuwsbrief. Meegestuurde foto’s worden altijd geretourneerd. Alles kan natuurlijk vandaag de dag ook digitaal. • Ongetwijfeld zijn er veel Nieuw-Guinea gangers die een verhaal kunnen vertellen dat geschikt is voor de Nieuwsbrief. Maar om het dan ook nog op te schrijven is vaak een drempel om er maar niet aan te beginnen. Jammer, want veel belevenissen zijn beslist interessant genoeg om vast te leggen. Daarom, wie zijn verhaal kwijt wil kan mij mailen. Ik neem dan contact met je op om een afspraak te maken voor een interview en zo jouw verhaal om te zetten in een artikel voor de Nieuwsbrief. Het door mij gemaakte artikel krijg je altijd van te voren te lezen, zodat je kunt corrigeren en in ieder geval weet wat er in komt te staan.Geen verrassing achteraf dus! Mail adres: [email protected] Geen mail? Dan een briefje naar: Ed van Tuijl, Polderstraat 13, 2965BA Nieuwpoort ONDERSCHEIDINGEN De redactie van de Nieuwsbrief wil graag op de hoogte worden gehouden van het verkrijgen van Koninklijke en Militaire Onderscheidingen door leden van onze Vereniging. De redactie wil het verkrijgen van een onderscheiding graag in de Nieuwsbrief vermelden. Daarom vragen we onze leden om ons op de hoogte te houden. Een verkrijger van een onderscheiding kan het zelf aan de redactie melden maar ook anderen kunnen ons hierop attenderen. We plaatsen het bericht het liefst met een foto van de uitreiking van de onderscheiding aan betrokkene. Een melding kunt u doen rechtstreeks naar de redactie (zie colofon)

24

UITNODIGING NIEUWJAARSRECEPTIE 2015 Bijeenkomst van onze vereniging Zaal “BLACK HORSE” Hoogstraat 7, 4701 ZN Roosendaal, Telefoon 0165 53 32 55 Toegang voor leden van de Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen en introducés. Zondag 18 januari 2015 De zaal van “Black Horse” is om 12.30 uur open. Opgave voor deelname bij Toon Dielemans Per telefoon: 0165 56 21 05 Schriftelijk: T.Dielemans, Antennestraat 18,4702 LE Roosendaal Na de receptie wordt rond 17.00 uur een nasi maaltijd geserveerd Kosten €13.50 Vantevoren aanmelden voor deelname aan het buffet

Uw betaling is ook de aanmelding voor het buffet Voor de keukeninkoop is het gewenst dat u zich tijdig voor deelname aan het buffet aanmeld. Uw aanmelding voor het buffet is pas definitief na de ontvangst van de €13.50 op: IBAN rekening: NL55ABNA0838767494 T.n.v. Dielemans/lepra Merauke Betaling uiterlijk: 15 januari 2014 Voor de loterij worden ook dit jaar weer verkopers van loten gevraagd. U kunt zich hiervoor aanmelden bij Toon Dielemans (tel: 0165 56 21 05) Iedere verkoper die 200 of meer loten verkoopt mag gratis aan het buffet deelnemen. De opbrengst komt ten goede aan lepra tbc patiënten in voormalig Nederlands NieuwGuinea

25

REUNIE 2015 Locatie: Luitenant Kolonel Tonnet kazerne in ’t Harde Toegang voor leden van de Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen en introducés. Woensdag 22 april en donderdag 23 april 2015

22 april ontvangen we het 6e Bataljon Infanterie lichtingen 1959–1962 23 april ontvangen we alle overige militairen die in Nederlands Nieuw-Guinea zijn geweest. N.B. de dagen zijn woensdag en donderdag Optreden en een voortreffelijke Oosterse maaltijd. Deze keer ontvangen we Tante Lien (Wieteke van Dort) op het podium. De organisatie is in handen van de reünie-commissie o.l.v. Cor van Vliet. Wilt u naar de reünie komen dan kunt u zich inschrijven middels betaling van de kosten. Hiervoor krijgt u een toegangskaart voor de opgegeven dag. Overschrijven naar: Rekening nummer: NL40INGB0000925456 Gebruik de juiste tenaamstelling t.w.: Ver Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962 !!!Het is belangrijk te vermelden of u op 22 april of op 23 april komt!!! Reünie bijdrage 2015. € 15,00 per persoon. Maximaal één introducé. Inschrijving sluit 20 maart 2015 ! Kunt u niet via een bankrekening overschrijven dan is het mogelijk het bedrag bij een bankkantoor te storten. Ook kunt u contact opnemen met de penningmeester Jaap van Hensbergen telefoon: 06 53 1995 48. Mail: [email protected] Inlichting over de reünie Cor van Vliet 06 40 1415 21 of 0224 751413. [email protected] Jaap van Hensbergen 06 53 1995 48. [email protected]

26

LEDENBIJDRAGE VOOR HET JAAR 2015 De ledenbijdrage voor het jaar 2015 bedraagt ook dit jaar weer € 16,50. (het bedrag is niet verhoogd)

Het bestuur vraagt u het lidmaatschap voor 2015 te continueren.* Maak het bedrag vandaag nog over. U hoeft er niet meer aan te denken en het bespaart de vereniging de kosten van het sturen van een betalingsherinnering. Verleden jaar moesten we voor de inning van de bijdrage 2014 ruim 700 herinneringen sturen! Bankoverschrijving

Rekeningnummer NL93 INGB 0000 8824 04 Gebruik de juiste tenaamstelling t.w.: Ver Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962 Wilt u geen afkortingen of andere namen gebruiken, uw overschrijving bereikt ons dan niet! Gaarne vermelden: ledenbijdrage 2015 Het bestuur verstuurt, evenals voorgaande jaren, geen acceptgiro.

Dit i.v.m. de kosten. Kunt u niet via een bankrekening overschrijven wilt u dan het bedrag bij een bankkantoor storten. U kunt ook contact opnemen met de penningmeester: Jaap van Hensbergen, telefoon: 06 53 1995 48. Mail: [email protected] Het bestuur dankt u bij voorbaat voor een vlotte betaling. Namens het bestuur Ver Nieuw-Guinea Militairen Penningmeester Jaap van Hensbergen

* De statuten vermelden in artikel 6 lid 2 Wanneer u op 31-01-2015 nog niet heeft betaald mag de Vereniging het lidmaatschap beëindigen. Opzegging van het lidmaatschap door het lid kan slechts geschieden tegen het einde van het lopende boekjaar, mits schriftelijk en met inachtneming van een opzegtermijn van ten minste vier weken. Wilt u dus onverhoopt het lidmaatschap beëindigen dan moet dat uiterlijk in de maand december van het jaar 2014 gebeuren. Brieven te richten aan de penningmeester J.H.van Hensbergen Ravelstraat 4, 6815 HB Arnhem.

27

B&B Arbeid Adelt

Nieuwendijk 43, 5688 LK Oirschot (N-Br) tel. 0411-674457/06-34348598 Email: [email protected]

Wij bieden prachtige kamers met eigen badkamer en een heerlijk ontbijt in huiselijke sfeer. B&B Arbeid Adelt is de plek om te overnachten na uw fiets- of wandeltocht in het prachtige natuurgebied “Het Groen Woud”. Informeer naar de mogelijkheden! Wij heten u van harte welkom.

28

Boeken rubriek Killed in Action Mark Schouwink

Wat gebeurt er met je als je te horen krijgt dat je zoon is gesneuveld in Afghanistan? 18 april 2008: Mark Schouwink, een jonge soldaat op vredesmissie, sneuvelt in Uruzgan. Zijn ouders Gerard en Gisela hebben na dat vreselijke bericht vrijwel direct contact met Marks maten in Afghanistan. Door brieven, verslagen en dagboekfragmenten wordt duidelijk hoe Gerard en Gisela, maar ook de collega’s van Mark, die nog een aantal maanden in Uruzgan blijven, met dit verlies omgaan en welke rol Defensie speelt in de nazorg voor de nabestaanden. Killed in Action is het aangrijpende verslag van de gebeurtenissen rond en na die achttiende april, opgetekend door de ouders van Mark. Het is een hommage aan hun zoon en Defensie, maar ook een met liefde geschreven boek over verlies, respect en vriendschap. Uitgever: Kaft Media, ISBN 978-94-91061-39-4 De opbrengst van dit boek gaat naar Stichting Hulphond Nederland ten behoeve van het project Veteranenhond. (www.hulphond.nl) Brieven naar de groene hel

Henk Krijnen De schrijven werd in de tachtiger jaren van de vorige eeuw voor een oliemaatschappij uitgezonden naar voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Zijn vriendin, nu zijn vrouw, werkte als tropenarts bij het Victoriameer in Tanzania. Het boek gaat over ontwikkelingsproblematiek, gezondheidszorg, contrasten tussen bedrijfsleven en ontwikkelingshulp en het onderhouden van een latrelatie. Het is een beeldend verhaal, vlot geschreven en verteld in de sociaal economische context van toen. Als u het boek besteld via onderstaande website en onder opmerking in het bestelformulier Papoea Steunfonds vermeld ontvangst SPS een deel van de opbrengst’ www.sps.nl en www.brievennaardegroenehel.nl

29

Nieuw Guinea Torn 58/59 Auteur Henk Oudes (1939) volgde een opleiding tot gezelschilder. Na zijn diensttijd in Nieuw Guinea deed hij verschillende losse cursussen, waaronder het weer, taal, kunst schilderen, muziek, en tekenen. Later begon hij met schrijven.

Dit is het verhaal van een marinier, uitgezonden naar Nieuw-Guinea. Vanuit de daar ontstane behoefte om thuis te verellen van de belevenissen die niet of nauwelijks tot ‘thuis’ doordrongen. Aantal pagina’s 366 ISBN: 9789048433278 Uitgeverij: Free Musketiers, 2713 JA Zoetermeer +31(0)79 320 35 90 www.freemusketeers.nl Paradijsvogels en kroonduiven Indische Nederlanders in voormalig Nieuw-Guinea Tjaal Aeckerlin 2010 KIT Publishers Amsterdam ISBN 978 94 6022 049 4

Persbericht Stichting Manusia Papua wordt opgeheven Eenentwintig (schoonwater) projecten in de Vogelkop en een kraamkliniek in de Baliemvallei zijn gerealiseerd. Voor duizenden Papoea’s is daardoor hun leven een stukje beter geworden. En nu wordt, na vijftien jaar, Stichting Manusia Papua opgeheven. Nieuw-Guineaveteraan Henk Hoogink; oprichter en voorzitter van Manusia Papua, geeft aan dat er gemengde gevoelens zijn bij het opheffen van de stichting. Enerzijds is er het besef dat alles eindig is, dus ook de houdbaarheid van een stichting en dat anderzijds de positie van de Papoebevolking nog steeds dramatisch is. Gelukkig zijn er andere Papuastichtingen, waar Manusia Papua mee heeft samen gewerkt, die doorgaan en aansprekende projecten hebben. Als veteranen Papoea’s willen (blijven) steunen, dan is op www. papoeahuis. nl. informatie over deze stichtingen en projecten in te winnen. Op www. stichtingmanusiapapua.nl staat een rapportage van de gerealiseerde projecten waar in totaal zo’n € 280.000 aan is besteed. Met dank aan al die donateurs en sponsors die daarvoor hebben gezorgd en het vertrouwen in onze stichting dat daarmee is gegeven! Henk Hoogink blijft zich inzetten voor Papoea’s, door de contacten in Papua te onderhouden en beschikbaar te zijn als intermediair/adviseur. In Nederland blijft Henk betrokken bij activiteiten voor Papua en is hij beschikbaar voor presentaties.

30

Musea Museum Bronbeek Arnhem “Het verhaal van Indië” Vaste expositie Met stille trom

Museum Bronbeek en het Indisch Herinneringscentrum Presenteren van 4 oktober 2014 t/m 15 januari 2015 de tentoonstelling ‘Met stille trom’ F. Springer en het einde van Nieuw-Guinea.’ In 1962 nam Nederland noodgedwongen afscheid van Nieuw-Guinea. De tentoonstelling ‘Met stille trom, F.Springer en het einde van Nieuw-Guinea gaat over Carel Jan Schneider (1932-2011), die als controleur bij het Binnenlands Bestuur met de Papoea’s werkte in dit ‘laatste stukje tropisch Nederland in de Pacific’. Onder pseudoniem F. Springer schreef Schneider verhalen die sterk geïnspireerd zijn door zijn ervaringen op dit immense schiereiland. In de expositie zijn (bewegende beelden), voorwerpen en documenten uit Schneiders privécollectie te zien. De tentoonstelling neemt de bezoeker mee naar de Baliemvallei, een geïsoleerd gebied in het centrale bergland van Nieuw-Guinea, waar Schneider twee jaar met zijn gezin woonde. Centraal staan het leven en werk van de bestuursambtenaar Schneider en zijn contacten met de plaatselijke Papoea’s, de Dani, in de laatste jaren van het Nederlands bestuur in de vallei. Samensteller van de tentoonstelling is Liesbeth Dolk, de biografe van F. Springer. Carel Jan Schneider moest in 1962 terugkeren naar Nederland, maar de Papoea’s en het land bleven in zijn hart. Kort na zijn thuiskomst schreef hij in enkele weken Met Stille trom, een neerslag van zijn ervaringen als Controleur Baliem. Op zijn verzoek werd deze roman toen niet uitgegeven. Vlak voor zijn dood bewerkte Schneider de proeven met nieuw enthousiasme. In 2012 werd Met Stille Trom, een journaal door Querido uitgebracht. Waarom het boek in 1962 niet verscheen, en in 2012 wel, onthult Schneider zelf in zijn Voorwoord bij deze postuum gepubliceerde roman. Samen met zijn andere verhalen over Nieuw-Guinea vormt dit boek een leidraad bij de tentoonstelling. Vormgeefster Monique Kreeft heeft deze tentoonstelling op maat gemaakt. De tentoonstelling is een verdieping bij de vaste tentoonstelling ‘Het verhaal van Indië’ in het museum Bronbeek in Foto: Baliemvallei 1961 Arnhem. © Erven C.J.Schneider

31

32

COMMISSIE SOCIALE ZORG Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen 1945-1962 voorzitter

Ad Bouterse 0224-215621

Lindenlaan 110, 1741TX Schagen [email protected]

secretaris

Gijs Elders 035-5383830

Wakkerendijk 18, 3755DC Eemnes [email protected]

Friesland & Groningen

Peter Beers 0517-413506

Welgelegen 36, 8861XR Harlingen [email protected]

Drente

Gorrit van Berkum De Muijnhorn 14, 8431BJ Oosterwolde 0516-850186 [email protected]

Overijssel

Wouter Wanrooy Pr Beatrixlaan 25, 7437CA Bathmen 0570-543072 [email protected]

Gelderland-oost Jaap Visser 026-3114123

de Rosmolen 25E, 6932 NA Westervoort [email protected]

Gelderland-west Kees Hermens 024-3564001

Karnstraat 3, 6532TX Nijmegen [email protected]

Utrecht/’t Gooi

Gijs Elders 035-5383830

Wakkerendijk 18, 3755DC Eemnes [email protected]

Noord Holland

Jan van Gils 020-4972654

Wilhelminalaan 38, 1161TX Zwanenburg [email protected]

Zuid Holland

Alex Muller 070- 3019477

De Tol 365, 2266 EG Leidschendam [email protected]

Sjaak Koomen 0252-215981

Vinkenlaan 6, 2172 JV Sassenheim

Zeeland

Adri Poortvliet 0118-463259

Henri Dunantstr. 32, 4388NK Oost Souburg [email protected]

Noord Brabant

Jan Wouters 073-6212997

Com. de Quaylaan 290, 5224CZ Den Bosch [email protected]

Limburg

John Snackers 045-5252557

Groesweg 26, 6451GG Schinveld [email protected]

Merapi Tour & Travel

Dé Indonesië reisspecialist

Merapi maakt reizen naar het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea weer gemakkelijk! Merapi Tour & Travel is de Indonesië specialist en biedt onder andere reismogelijkheden naar Papua. Enkele keren per jaar organiseren we groepsreizen naar o.m. Biak, Jayapura en de Baliemvallei, maar het hele jaar door kunt u bij ons terecht voor individuele reizen. Op verzoek stellen wij ook graag reizen samen voor kleinere groepen.

Graag verzorgen wij uw rootsreis met familie op de door u gewenste plaatsen. Desgewenst met verlenging in de Baliemvallei of het prachtige Raja Ampat! Vraag geheel vrijblijvend om een reisvoorstel.

Merapi Tour & Travel Prinses Irenestraat 58 6611 BK Overasselt 088-8111999 www.merapi.nl Email: [email protected]