3-5-2013 | 1
Religie in het publieke domein. Trainen in tolerantie, maar hoe?
Over het dempen van religieuze opvattingen binnen het publieke domein. Fokko Tiemen Oldenhuis, Groningen Forum-C. Utrecht, 20 april 2013
3-5-2013 | 2
Dempen? Of juist niet? ABRS 14 juli 2010, LJN BN 1135 (JEZUS REDT)
3-5-2013 | 3
Religieruimte binnen het publiek domein 1. Religieruimte in kerkgenootschappen 2. Religieruimte in overheidsfuncties/ ondernemingen 3. Religieruimte op straat en in huis
3-5-2013 | 4
1. Kerkgenootschappen Artikel 2:2 Burgerlijk wetboek: 1. Kerkgenootschappen alsmede hun zelfstandige onderdelen en lichamen waarin zij zijn verenigd, bezitten rechtspersoonlijkheid. 2. Zij worden geregeerd door hun eigen statuut, voor zover dit niet in strijd is met de wet.
3-5-2013 | 5
1. Kerkgenootschappen Overzicht van de rechtspersoonlijkheid van kerkgenootschappen binnen het Nederlandse recht ‘Van 1853 tot 1992’ Aan ‘alle’ kerkgenootschappen (Art. 1 Wet 1853) Alle ???..........
3-5-2013 | 6
1. Kerkgenootschappen HR 31 okt 1986, NJ 1987, 173 (St Walburga) *Kerkgenootschap: christenen én islamieten *Huis van prostitutie is geen kerkgenootschap
3-5-2013 | 7
1. Kerkgenootschappen Het beginsel van scheiding van kerk en staat betekent in de Nederlandse context dat de overheid alle godsdiensten en levensovertuigingen gelijk behandelt en dat de overheid de autonomie van de kerkgenootschappen erkent (art. 2:2 BW)
3-5-2013 | 8
1. Kerkgenootschappen Spanningsveld binnen de SGP *Bestrijding van valse godsdienst……..art. 36 NBG *De dode letter bij de SGP’ Ab Klink in: Ongewenste Goden ( 2006), blz. 247
3-5-2013 | 9
1. Kerkgenootschappen Spanningsveld evenzeer bij de CU: Citaat: ‘De frictie is, dat de CU vrijheid voor haar en voor ieders overtuiging bedingt en tegelijk(curs. F.t.o.) stelt dat overheid en samenleving christelijk dienen te zijn’ Harinck en Scherff (CU-bundel 2010, blz 145). Harinck: CU: Renoveren!!
ForumC/Radix-debat 2012-2013 Gereformeerde publieke theologie A.D. 2013 Debat: De Bruijne (TUK)-Geertsema (VU/ UU/ RUG) De Bruijne: Fundamentele kritiek op de klassieke benadering van de christelijke overheid: het verouderd concept. Christelijke partijvorming geen automatisme (Radix 2012/2,p.139) Geertsema: Menselijk gezag van meetaf aan verbinden met de schepping. De blijvende waarde van Dooyeweerd en het pleidooi voor de zelfstandige samenlevingsverbanden(Radix 2013/1,p.55).
ForumC/Radix-debat 2012-2013 Voorbeeld: De competentiekwestie van kerk en overheid binnen art.2:2 BW. Geertsema: De beperkte staatstaak: bevorderen van publieke gerechtigheid. ‘In een democratie A.D. 2013 is die natuurlijke handrem aan slijtage onderhevig (Radix 2013/1,p.63).
ForumC/Radix-debat 2012-2013 De Bruijne: ‘De kerk heeft een roeping, maar binnen de samenleving moet zij geen destabiliserende factor worden; geen contrastgemeenschap met contexloze koninkrijksidealen ( Radix 2012/2,p.131). In aansluiting bij het geldende ‘common good’ meehelpen om optimale wetten voor het land tot stand te brengen (Radix 2012/2,p.132).
ForumC/Radix-debat 2012-2013 Art 2:2 BW: het begrip ‘wet.’ Hoe ver reikt de autononomie van de kerk t.o.v. de overheid? Is de kerk onttrokken aan het recht? Is de kerk onttrokken aan het burgerlijk recht? Aan welke regels binnen het (burgerlijk (proces))recht is de kerk wél gebonden?
ForumC/Radix-debat 2012-2013
Seksueel misbruik binnen RK ‘Kerk’ is geen staatje in de staat
3-5-2013 | 15
2. Religieruimte binnen functies Overheid *rechter *(bijzondere) ambtenaar van de burgerlijke stand -Homo-debat
*Advocaat -Hof van Discipline 11 dec 2009, LJN YA0183
*Klantenmanager bij een gemeentelijke sociale dienst - Hof Den Haag 10 april 2012, LJN BW 1270, JAR 2010, 3(Weigering handen schudden).
3-5-2013 | 16
2. Religieruimte binnen functies Ondernemingen
Hof Amsterdam 15 juni 2010, LJN BM7410, NJ 2010, 553 , RAR 2010,126,JAR 210.179, TvRRB 2010/1/3 m.nt. Carla Zoethout(Kruisdragende treinconducteur)
3-5-2013 | 17
2.Religieruimte binnen functies Scholen Onderin die tweede ‘schil’ bevinden zich ook nog de bijzondere scholen. Hof Amsterdam 13 september 2011, LJN BR6764 ( Don Bosco):
Beroep op vrijheid van godsdienst door de scholier afgewezen. Primaat van het statuut van de school bevestigd.
3-5-2013 | 18
2.Religieruimte binnen functies Scholen Rb. Den Haag 2 november 2011, LJN BU 3104 (Geref. Primair Onderwijs West Ned – (Renkema). Verzoek om ontbinding van de arbeidsov, nadat de leraar had bekend gemaakt dat hij de samenleving met zijn echtgenote heeft verbroken en samenleeft met een man. Geen sprake van bijkomende omstandigheden; verzoek van de werkgever afgewezen. De randen van de eigen autonomie? Te ver ingrijpen van de staat?(Geertsema).
2.Religieruimte binnen functies EHRM-arresten EHRM 15 januari 2013, Eweida e.a. tegen Verenigd Koninkrijk (appl.no. 48420/10, 59842/10, 51671/10 en 36516/10); *Stewardess Ms.Eweida; *Verpleegster Ms Chaplin; *Weigerambtenaar Ms Ladele; *Therapeut Mr.Mc Farlane.
2.Religieruimte binnen functies Stewardess Ms.Eweida (48420/10) Regel is: ruimte voor religie binnen het publieke domein. Dat signaal laat het EHRM uitgaan in de zaak mw. Eweida tegen British Airways. Voor een verbod haar kruisteken discreet te dragen, bestond geen noodzaak, mede omdat de Sikh Tulband en de hidjab (islamitische hoofddoek) wél mochten worden gedragen. Ruimte voor religie!
2.Religieruimte binnen functies (Weiger)ambtenaar Ms Ladele/Therapeut Mr.Mc Farlane/Verpleegster Ms Chaplin; Ms.Ladele weigerde als gemeentefunctionaris geregistreerde homo’s of lesbiennes te registreren. In functie kan dat niet, schikken dus! In dezelfde lijn ligt de zaak Mr. Mc. Farlane, de relatietherapeut die weigerde ‘holebi’s te helpen. Het bedrijfsbelang prevaleert. In die lijn dient ook de beslissing te worden geplaatst waarin een verpleegster Ms. Chaplin; haar ‘halskruisje’ moest afdoen. Uitzonderingen!
3-5-2013 | 22
3.a Persoonlijke religieruimte (op straat)
3-5-2013 | 23
3.a Persoonlijke religieruimte (op straat) HR 5 juni 1987, NJ 1988, 702 (Echtpaar Goeree) Procedure in cassatie: Stelling: › Wat iemand als zijn godsdienstige overtuiging belijdt vanuit het besef dat het haar/zijn plicht is, kan jegens wie - als ongelovige – die overtuiging niet deelt niet onrechtmatig zijn. › De stelling is niet houdbaar: indien de uiting nodeloos grievend kwetsend of beledigend is jegens derden, zijn zij gerechtigd via het privaatrecht (lees: art.6:162) daartegen op te komen. › De opvatting van het hof wordt door de Hoge Raad gedeeld; beroep verworpen.
3-5-2013 | 24
3.a Persoonlijke religieruimte (op straat) De ontwikkeling in het strafrecht Gerechtshof te ’s-Gravenhage, 18 november 2002, LJN: FA0667 (El Moumni) Hoge Raad 14 januari 2003, LJN AE7632 (Beledigende dominee)
Indien de uiting in direct verband met de bijbel of koran staat is dat een relevant feit voor de nietstrafbaarheid De contextuele toetsing (Van Stokkom c.s. BJU 2007. Nieuwenhuis , NCJM 2004, blz. 154.
3-5-2013 | 25
3.b Persoonlijke religieruimte (in huis) Oorsprong grondrecht (Unie van Utrecht (1579)) Bescherming van de burger tegen de overheid
3-5-2013 | 26
Dempen?
3-5-2013 | 27
In hoedanigheid: dempen! ABRS 14 juli 2010, LJN BN 1135 (JEZUS REDT) De huiseigenaar is ook aan regels gebonden.
3-5-2013 | 28
3-5-2013 | 29
Slotsom Ruimte voor religie binnen het publieke domein. Ruimte voor religie, maar met reflectie!
Slotcitaat: Thijs Wöltgens: De staat als jaloerse god. Op weg naar een staatskerk? Uit: Ongewenste Goden ( 2006),p.231.
3-5-2013 | 30
Dank voor uw aandacht!
Utrecht, 20 april 2013
