360 REIZEN TOSCANE Fabian Takx
Reiservaringen op jouw maat
Inhoud
Inleiding 8 Zo werkt 360° 10 Reizen naar en door Toscane 14 Praktische informatie 22 Toscane in de geschiedenis 34 Toscanes culinaire alfabet 38 Toscane in 6 dagen 59 Toscane in 12 dagen 61 Register 338
Top 10
Top 10
Top 10
Toscane bezienswaardig 64
Toscane actief 68
Toscane for kids 72
2
Logeren in Toscane Florence 47 > Rondom Florence 48 > Lucca en Massa-Carrara 50 > Pisa en Livorno 51 > Grosseto 53 > Siena 55 > Arezzo 56
Eten en drinken in Toscane Florence 126 > Rondom Florence 162 > Lucca en Massa-Carrara 200 > Pisa en Livorno 236 > Grosseto 268 > Siena 304 > Arezzo 336
Top 10
Top 10
Top 10
Toscane for free 76
Toscane for shopaholics 80
Toscane by night 84 3
Inhoud
Florence 88
Rondom Florence 130
Pisa en Livorno 204
Lucca en Massa-Carrara 166 4
Grosseto 238
lucca en massa-carrara
rondom florence
pisa en livorno
florence arezzo
siena
grosseto
Siena 268
Arezzo 306 5
Zo werkt 360°
360° zorgt voor persoonlijke reisassistentie in elke fase van jouw reistraject :
1 Informatie & inspiratie Ontdek wat je bestemming voor jouw interesses te bieden heeft
360 REIZEN 2 Organisatie & simulatie Stippel jouw persoonlijk reisplan uit op basis van je eigen interesses
6
3 Ondersteuning onderweg Verken je bestemming met de web app op je smartphone of tablet
1 DE 360° REISGIDS De reisgids is het hart van de 360° aanpak. Hij bevat alle informatie en inspiratie, overzichtelijk voorgesteld en ingedeeld in zes interessecategorieën:
bezienswaardig
actief
for kids
for free
for shopaholics
by night
Elke categorie heeft zijn eigen top 10 en fungeert als leidraad om makkelijk te navigeren door de informatie van de verschillende stadsdelen. Handige wijkkaarten bundelen de besproken items en dankzij de kleurencodering merk je meteen of die voor jou interessant zijn.
2 DE 360° DIGITALE REISPLANNER Met de reisplanner stippel je een persoonlijk en ideaal reisprogramma uit. Op basis van je reisdata, verblijfsduur en interesses krijg je de bezienswaardigheden en activiteiten voorgesteld die het best bij jou passen. Aan de hand van deze suggesties kun je een reisplan dag per dag op jouw maat samenstellen. De planner 360 REIZEN houdt daarbij rekening met de openingsuren, bezoekduur en de nodige tijd om je van het ene punt naar het andere te verplaatsen. Home
Inspiratie
Bestemmingen
Plan je reis
Shop
kies hier uw bestemming
Reiservaringen op jouw maat
Zo werkt 360°
1 Informatie en inspiratie
2 Organisatie en simulatie
3 Ondersteuning onderweg
Ontdek wat je bestemming voor jouw interesses te bieden heeft
Stippel jouw persoonlijk reisplan uit op basis van je eigen interesses
Verken je bestemming met de web app op je smartphone of tablet
360 REIZEN 360° zorgt voor persoonlijke reisassistentie in elke fase van jouw reistraject :
7 bezienswaardig
actief
for kids
for free
for shopaholics
by night
Zo werkt 360°
vervolg
Zo ga je te werk: > Een 360° reisprogramma samenstellen, doe je op www.360gradenreizen.com Selecteer je reisbestemming en laat je verleiden door haar topattracties. > Wanneer je gaat plannen, kom je op een interactieve regiokaart terecht. Daar maak je een nieuw reisplan aan. Vervolgens kun je jouw voorkeuren kenbaar maken, zoals je geplande reisdata, je interesses en het tempo waarin je je bestemming wilt bezoeken. Op een puntenschaal geef je aan hoe belangrijk elk van de interessecategorieën voor je is. De planner zal hiermee rekening houden en zowel op de kaart als in lijstvorm suggesties doen op jouw maat. > Bepaal voor elke dag je uitvalsbasis, je eindbestemming en je vertrekuur. > Kies op de kaart of in de lijst de bezienswaardigheden en activiteiten die je wil toevoegen aan je reisplan. Je kunt ze eventueel ook bewaren om later in te plannen. Geef voor elke keuze de gewenste dag en het tijdstip van je voorkeur aan. Indien nodig, kun je de duurtijd van jouw bezoek of activiteit aanpassen. Stel op die manier je volledige reisprogramma samen. > In het menu vind je verder alles terug wat interessant is in de context van je reis: hotels, restaurants en transportmogelijkheden. Restaurants kan je op dezelfde manier als Bestemmingen Plan je reis bezienswaardigheden toevoegen aanInspiratie je reisplan. > Als je vindt dat je reisprogramma helemaal op punt staat, kun je het afdrukken en delen met je reisgenoten en vrienden. Maar je kunt het ook bewaren om er eventueel later nog wat aan verder te sleutelen. 12
reisp
09
13
11
plaat
24 36 30
36
04
03 06
resta
05 14
± 60 min.
09 33
10
45
Florence > Duomo
06
16
mijn interesses
09
37
35
21 46
47
29
31
36
03
34
22
28 09
23
12
26
17
17 01
01
07
39
38
02
8
27 41 36
27
12
32
04 Duomo
12 11
38
38
15 33
43
hote
08
41
08
09 02
13
20 Giardin
3 DE 360° WEB APP > Sluitstuk van de 360° reisaanpak is de mobiele web app. Ga naar www.360gradenreizen.com en log in. Deze web app is geoptimaliseerd voor mobiel gebruik op smartphone en tablet (zowel iOS als Android). > Open het persoonlijke reisplan dat je eerder met de 360° reisplanner hebt aangemaakt. Je kunt het nu onderweg gemakkelijk zowel in lijstvorm als op de kaart raadplegen.
reisplan
maandag 2 mei 2016
09
> Heb je je tablet mee op reis, dan kun tijdens je vakantie jouw reisplan nog aanpassen of zelfs een compleet nieuw reisprogramma aanmaken.
06
04
08 45 04
02 Home
Inspiratie
Bestemmingen
Plan je reis
Shop
360 REIZEN 09
38
kies hier uw bestemming
reisplan
Plan je reis
maandag 2 mei 2016
33
Shop
09
plaatsen 06
Reiservaringen op jouw maat
04
restaurants 08
hotels
45
maandag 2 mei 2016 04
02
Vertrek ± 20 min.
09
Zo werkt 360°
1 Informatie en inspiratie
2 Organisatie en simulatie
3 Ondersteuning onderweg
bezienswaardig
Ontdek wat je bestemming voor jouw interesses te bieden heeft
actief
Stippel jouw persoonlijk reisplan uit op basis van je eigen interesses
for kids
for free
Help dag week
bezoek ± 1 uur
06 Battistero San Giovanni
bezoek ± 30 min.
08 Trattoria da Rocco
bezoek ± 1 uur
± 05 min.
09 Galleria dell’Accademia
bezoek ± 2 uur
± 25 min. ± 20 min.
38 33
27
360 REIZEN 360° zorgt voor persoonlijke reisassistentie in elke fase van jouw reistraject :
27
04 Room Mate Isabella 04 Duomo (Cattedrale Santa Maria del Fiore)
± 05 min. ± 30 min.
09 IJssalon Gelateria Carapina
bezoek ± 15 min.
27 Ponte Vecchio
bezoek ± 30 min.
± 15 min.
38 Bartolucci
bezoek ± 15 min.
± 15 min.
33 Loretta Caponi
bezoek ± 15 min.
± 25 min.
02 Enoteca Pinchiorri
bezoek ± 1 u 30 min.
± 35 min.
45 Jazz Club Firenze
bezoek ± 1 u 30 min.
Verken je bestemming met de web app op je smartphone of tablet
for shopaholics
by night
www.360gradenreizen.com reserveer een restaurant
zoek een hotel
in 1 dag
mijn plekken (12)
Top 10 bezienswaardig
9 Collodi > Giardino Garzoni
Pisa en Livorno
Bezienswaardig 206 10
Actief 220
For kids 224
Firenze
Iedereen kent de scheve toren, maar Pisa heeft nog meer te bieden. De Piazza dei Miracoli is een wonder, net als de prachtige binnenstad. Minder bekend, maar zeker een bezoek waard is Livorno, een echte havenstad met een Venetiaanse wijk. Ruiger, maar erg schilderachtig en met een levendige boulevard. De provincie Pisa herbergt meer verrassingen, zoals het truffelwalhalla San Miniato, de prachtige oude Etruskenstad Volterra en het Piaggiomuseum in Pontedera, waar je alles leert over de Vespa en de APE. De provincie Livorno biedt op haar beurt prachtige stranden waar filmsterren uit vervlogen tijden graag geziene gasten waren, oude Etruskische nederzettingen en mijnen, maar ook het napoleontische eiland Elba. Algemene informatie > www.turismo.pisa.it www.pisaunicaterra.it www.pisamazingcity.it www.costadeglietruschi.it
Eten en drinken 236
For free 228
For shopaholics 232
By night 234 11
bezienswaardig
360 pisa en livorno > bezienswaardig Pisa > duomo en Piazza dei Miracoli
bezienswaardig 130 Pisa > duomo Piazza del Duomo > 56100 Pisa > 22 dec.-6 jan. dag. 10.00-12.45 u en 14.00-18.00 u; nov. en febr. dag. 10.00-12.45 u en 14.00-17.00 u; maart dag. 10.00-18.00 u, 23-29 maart dag. 9.00-19.00 u; vanaf 30 maart dag. 9.00-20.00 u; april-sept dag. 10.0020.00 u; okt. dag. 10.00-19.00 u. > € 2/gratis/combiticket dom, baptisterium en camposanto € 10 > Kaart F13
Ook aan de kathedraal, de duomo, is eeuwenlang gebouwd. In 1064 werd de eerste steen gelegd, maar er is nog tot de 14de eeuw aan doorgewerkt. En na een grote brand in 1595 moesten grootscheepse restauraties worden uitgevoerd. Zelfs in de 19de eeuw werden nog wijzigingen aangebracht. De dom is gewijd aan Santa Maria Assunta of Maria-Tenhemelopneming; vandaar het Mariabeeld op het dak. Het 12
is een wonderlijk gebouw, een prachtvoorbeeld van Pisaans-romaanse bouwkunst. Doordat Pisa handeldreef in het hele mediterrane gebied en islamitische ambachtslieden meewerkten in de bouw, is de invloed van de Oriënt onmiskenbaar aanwezig. De geometrische patronen in de medaillons op de benedenverdieping en de zuilen in het interieur doen aan het Alhambra denken. Maar er zijn ook vroegchristelijke, Grieks-Byzantijnse en Lombardische invloeden. Binnen staat een marmeren kansel van Giovanni Pisano, gemaakt in 1302-1310. Ook Christus op de troon met Maria en Johannes, het gouden mozaïek in de apsis, is de moeite waard. Aan het einde van het middenschip hangt een bronzen kroonluchter uit 1587 die bekendstaat als ‘Galileo’s lamp’ omdat Galileo Galilei hiermee zijn theorieën over de slingerbeweging zou hebben geverifieerd. Al zijn er ook mensen die beweren dat hij die met een lamp in de camposanto heeft uitgetest.
pisa en livorno > pisa > duomo · pisa > battistero
Pisa > Piazza dei Miracoli De Piazza dei Miracoli of het Plein der Wonderen, dankt haar naam aan de dichter Gabriele d’Annunzio (1863-1938). Ze staat overigens beter bekend als de Campo dei Miracoli en de officiële naam is Piazza del Duomo. De gebouwen op het plein, dat meer wegheeft van een uitgestrekt gazon, zijn neergezet tijdens de glorietijd van Pisa. Van de 11de tot de 13de eeuw voerde de maritieme republiek handel met Spanje en Noord-Afrika, iets wat je terugziet in de architectuur van de dom, het baptisterium en de campanile of beroemde scheve toren. Behalve romaanse en gotische stijlelementen zijn er Moorse invloeden zichtbaar, zoals het ingelegde marmer in abstracte, geometrische patronen met de bekende arabesken. Het hele plein glanst door het veelvuldige gebruik van wit carraramarmer, toen al het duurste bouwmateriaal dat er was. Het grasveld werd aangelegd in de 19de eeuw, toen veel huizen en kleinere gebouwen zijn afgebroken om het zicht op de monumentale gebouwen te ‘verbeteren’. Het is een wonder dat de site in de Tweede Wereldoorlog gespaard is gebleven. In 1987 werd het plein uitgeroepen tot UNESCO-werelderfgoed.
131 Pisa > baptisterium Piazza dei Miracoli > 56100 Pisa > dec.-jan. dag. 10.00-17.00 u; nov. en feb. dag. 10.00-17.00 u; maart dag. 9.00-18.00 u; april-sept. dag. 8.00-20.00 u; okt. dag. 9.00-19.00 u > € 5 > Kaart F13
Het baptisterium is met een omtrek van meer dan 107 meter en een hoogte van bijna 55 meter de grootste doopkapel van Italië. De bouw startte in de 12de eeuw, waardoor een groot deel romaans is. Maar de kapel, gewijd aan Johannes de Doper, werd pas afgewerkt in de 13de eeuw door Nicola en Giovanni Pisano. Zij bouwden het bovenste gedeelte en de loggia. Nog in de 14de eeuw zijn er veranderingen doorgevoerd, bijvoorbeeld aan de koepel. Het interieur is van een serene eenvoud, met een fraaie doopvont en een mooie preekstoel uit 1255-1260 van Nicola Pisano, de vader van Giovanni. Het was de eerste vrijstaande kansel ooit. Een wonder geschiedt als een suppoost, een nogal streng
ogende schoonheid, in het midden van de lichte, cirkelvormige ruimte bij de doopvont gaat staan. Iedereen is dan al op klemmende toon om stilte verzocht en de vier toegangspoorten zijn gesloten. Plots verheft ze haar stem. Met haar gezang demonstreert ze de formidabele akoestiek van de ruimte.
Pisa > Battistero
13
150
Tirrenia
Quiesa
Torre del Lago Puccini
E80
SS224
pisa en livorno > plattegrond
GC
Fir
Massaciuccoli
Terme
A11
C
140 141 142 143 177
2 Livorno
3
151
4
SS439
158
E80 Peccioli San Giuliano 151 Casciana Parco Regionale Migliarino 159 Terme Terme San Rossore Massaciuccoli 149 Montenero Antigano Pisa Vicopisano
164 165
170
D
Qu Castelfiorent
E76
171
1
176 Corazzano Monsummano
S Capannori Ponsacco Lucca
A11
Quercianella Mare Tirreno
Costa 148 degli rE80 no Aeroporto Etruschi A Internazionale
151
152
SG C
Riparbella
171
Livorno 154 144 164 165
Antigano
orn a-Liv
167
E80 SS1
Vada 140 141 142 143 177
179
Volterra
150
San Gimignan San Miniato 176
Corazzano
SR68
M Cec i
Montescudaio 151
Guardistallo
162
o
137 138 139
178
Ponsacco
SR68
Cecina
-Pis nze136 Fire
Arno SS67
na 158 Peccioli
Casciana Terme
Montenero 170
E
SR439
153
150 Tirrenia Castiglioncello SS224169
Fucecchio Santa Croce sull’Arno 175
Montopoli Pontederra
SS67
Cascina
Galileo Galilei
Vinci Certaldo
Marina di Bibbona Quercianella
Costa degli Etruschi
E80 SR439
155 152 153
149
Marina di 161 Castagneto Carducci Castiglioncello 169
136 137 138 139 SR439
Castagneto
SS1Carducci
Riparbella
179
Vada San Vincenzo
Cec i
SR68
154 144 163
Montescudaio
Cecina
Volterra
178
Ch
na
Guardistallo
162 Campiglia
Massa Maritima
Marittima
E80
F
Marina di Bibbona Populonia
145
155
Marina di Castagneto Carducci
Riotorto Castagneto Carducci
SR439
161
172
Piombino
Gavorrano
Follonica
SS1
Puntone San Vincenzo
E
163
Marciana Marina
praia Isola
Marciana
Procchio 182 Poggio
Parco Nazionale Arcipelago Toscano
Massa Maritima
Campiglia Marittima Punta Ala
Portoferraio 146
E80
G
San Martino
147
Populonia
Castiglione della Pescaia 145
156 157
Isola d’Elba
Gros
Riotorto
Capoliveri 172
Piombino
Follonica
Gavorrano
Marina di Alberese
14 Marciana
Portoferraio 146
Parco R
Parco Nazionale delle Foreste Casentinesi Monte Falterona Campigna
Calenzano Sesto Fiorentino
Piaz zale ing Mar er K t i n Luth
Poppi
i Orafi
cer e
oldo
ni
She lley
Via C
arlo G
lini
Car
Via Spar
taco
Via U
.
go F o
Via An gel oB V. Qu att asi el l i mo d
sco lo
Vi a
V M ia d e e d’Odag lle ro lie
Filib erto
Via Ba Ange tte lo lli
Via Ed mo nd od eA mi ma cis Via E nuele
a rtiri
a
tell o
en o
S. Z
Vi
Vi a
a so
Via della Faggiola Uguccione Via S
Via M
Tid i
co
ni Bos Via S. Giovan
rini
Bosco Arezzo Via S. Giovanni
SS73
d chiar Via d’A
r Ga pe ep ius
iba
ldi
al d i
eT rin
Parini
Ang
ppe Pa Vi a Giuse
oG Via Francesc
Via S. Frediano
Via Roma
Caprese Michelangelo
Canal Mae
Via Mario Lalli
Vi d ell a
Via Santa Maria
Via Giuse ppe
o iglian Mom ttilio Via A rio a M Via avari Can ni avari ado Via Mario Can Don nio uge V. E
Via Roma
a H ermad
Via Rom a
Vi a
o rio Venet
Via Filippo Buonarroti
Bucine
Via Giovanni di Simone Sighieri
re Via Etto
a Brolio
Via Pap arell i
i Pra tale
i
lio Vesa n drea
Via Ippo li to Rosellini
oR i do lfi
Vi ad
e l Ba
tio ne
Vi a Sa nta
ni
P Lungarno Leonardo Fibonacci onte Fo d rte ell zza a
i
V
Buti
ppol ito Ro se
ccio
ia M asa
alz Sc
ava lca via
S. G
Via Fran cesc o da
Via I
rd an o
Br un o
Om
Via br Giov an ni on Bovio e
La nf ra nc hi
V. To dei rti
i
Vi
Sp ina
Via Ale ssa nd ro de lla
Via Anto Gramscnio i
Via A
Marta
Via S
rgh ese
V. B o
Sca Vico ram lo ucc i Pie tro Gor
ti
Tur a
V. Fili ppo
liche
ant a Bibbiaba
Via degl
Pon Me te di zzo
Vico lo del V igna
Vicol o del
glia
lia Via d ella Fo
Corso Ita
Via Silvio Pellico
Via An ton io F ratt i
li eg
ius to
d le
ilia Em
Via di G olett a
zi cal li S
Man sueto
eg
i ell gn oA elm g li
Gu
Via
Via Fr à
d ele ch
V ia
da
Om
bron e
t
Arcidosso
Pisa
ella Via d Tranvia hia Vecc
E Via
Via del Martello
ge ag Pi lle de ale Vi
a ngo Gu alo no uad gar o G Lun L u n ga r n neo tta Ca rlo Ca Via
ei
E80
Mi
oC toni
d Via
I
o Buozzi o Brun arn ng Lu
V. An
V. Alfr ed o
H
rti P be V ia Gio zo cen Vin Via
V Co ia Ga rso rof Ita ani lia
Siena
V. Simone Sa
Via Massimo d’Azglio
Cors Italiao
V. R
ini m Fla co es nc i ra sin aF Ro Vi ni an iov aG Vi
173
B
Donne Via Giuse Via ppe M az zini Mecherini
’Antonio rzi Via Sant l To Vicolo de i dei Crisp Via ari esco Som ia Franc V Viaottaia b Cara
Via G iu Maz seppe zini
Pievasciata
Chiana
V. delle Belle
o rin lfe So nte Po
G
cinotti nio Pa Anto
a o ss nzo M V. Lore stro della
aG E78 181 San Felice Vi o d in l Giar ia de pe V Palazzuolo iga Via Palestro ep us Gi V. t tieri 135 V. d Giusti V. delle Mai o elle aldi Be Bu Vi a d 168 arib Lun lle Gargonza s c el garn Monteiuseppe G To hetto Colonna Via P orti o r c M r a V. Ge edi i Via G Tose ietro mb San Savino re a c di Grillo sc A e G lli Lu n o r Livia hi no gar no gar no Betti 160 Lun y Ga Via Enrico na ne lile Maddale Sid oG Via la o Lucignano o Cortona alil Via la Rapolano arn nnin e g N unziat i Foiano n asq ina Lu So . Paolo Terme Via 183 Via ua Via S della Chiana S. le L S. M and e rn ar Asciano i ard tri tin s s o E35 o ve l i S ta a n i Vi Via Via Via Ci del io aT anello sane l V V v i C l Car ia a i i a is Via A llo a m in de i Vi le Vi a S ch e esco Nios lB Vi Lus Man ssandro Via Franc org zoni he Via S tto Vi .G aS SR2 Cotto iuseppe . lengo 183 Via Giovanni Chiusdino Montisi e ci Maria Lavagna 180 io aG nca Via Cosim scia ni Via Nino Bixio 148 183 Piazza Giardino Scotto 166 Buonconvento Giuseppe eucci Viale Benedetto rlo Matt Via Ce Piazza Vittorio Toniolo Croce Via Ca sare Ba Via Giuliano Emanuele II ttisti Ponte della da Sangallo Montepulciano ti ot Vittor te ia at Piazza Francesco co Bonaino Via Giaco mo M Viale Frances SS223 173 Domenico Guerrazzi lli Piazza Caduti E35 Cat alan di Cefalonia Pienza Via A i mer Divisione Acqui i Chianciano go Vi Ves a Quaranto Montalcino puc la Terme Piazza della Via ci Vi Filip a Liguria Stazione po Bagni Vignori Cor Chiusi rido Stazione V ia ni S. Mi Pisa Centrale do l a che in Ra La Foce Via Via Ca val Castiglione cav ia d d’Orcia M V. Via Qua ar V co i S. Polo ia F rantola Via Giu ilip Cetona le d po st o lo elle Cor ng o SR2 rido Piag ni ge Ca Via ppuc Ar n Fio cin i ren Seggiano o tin a C
V
ia Tren to Mensanello NicolaLungarno Via S.
SS1
Arno
Ambra
183 La Madonna
Via d
183
Chiusi della Verna
Bibbiena
Via Ugo Fosc Via Via Via olo di P Vitt Ce rata orio sa le Alfie re Stu ri dia Vi V. V ti aV ittori o Alfi itt or e ri oS io Castiglion alv Ve ato Montevarchi ne Fibocchi ttori re to le Ve abrie G a i V
cesco Via S. Fran
V. Sant’Andrea pani occa ovico C V. Lud sc hi
Gaiole in Chianti
Via Giusepipe Verd
Via 174 Mercanti t’Orsola V. San
Via S. Lorenzo l Ru Vicolo de
sco
Via Battichiodi
Piazza Francesco Carrara V. della Sapienza Monteriggioni
Via S. Fonterutoli i France
Via Tav V. Do oleria Ca men valc a
ic o
Dante Alighieri
Via delle Sette Vo lte in
Via l’Ar Col dianVal cio d’Elsa Piazza
Cavriglia
173
eD iss Ul
Volt a
a Vi
Poggibonsi
Castelnuovo dei Sabbioni
Piazza Martiri della Libertà
Radda in l Mare i deChianti
Piazza dei Consol Chianti Cavalieri V.
o Zen
Via Giuseppe di Vittorio
Chianti
V. Pasquale Paoli
Ale ssa ndr o
Via Santa Ma ria
San Gimignano Via
S. Via
Via Renato Fucini
133
V. Santa Cater Panzano ina in Chianti
V. S. Giuseppe
Via Santa Cecilia
Via Paolo Savi
Via Giacomo Leopardi V. Da lm az i Via dei Mill eVi a a Co c i rsin Castellina
Via Giosuè Carducci V. Sant’Apollonia
Orto Botanico
SR68
Maria ta Via Po rta Buozzi
Tavarnelle Val di Pesa
Via
an
F
Via Don Gaetano Boschi
S Via
Certaldo
Via Angelo Galli Tas si
Parlascio
o
. Tomm
Capponi
itto Via V
u igi Bian chi
Impruneta
Via L
S
Via M
Santa Maria Rismondo LeccioVia Francesco Rismondo tessa Maddalena Mati lde Regello Figline e Incisa o Via d lis i Pra Cattedrale e Valdarno e o 134 tale di Pisa efanChianti Vi aStrada ero Santo S tin rch e a r nn Piazza del M 131 del B a ia 130 Piazza San Duomo Figline V Francesco Valdarno Battistero di 132 Torre di Via Ca San Giovanni Creve in rdina Pisa le M Largo del Castelfiorentino affi P Chianti ietr A1 Via C on
Via Ma hat ma Ga nd hi
Vallombrosa
Via P.B
Via Fra ncesco
P to ind oli em Ipp on V ia te
Via Bolo gna
Via Luc c h ese
16
on
A1
Camaldoli
15
li
ilan o
Scandici
ipari
no
SR71
ze
no
Via Pale r mo
Via M
or iv
rno
Via Fire n
-L
Via Nap o
Pontassieve
14 A
Via D amia no C hiesa Via U go R ind i
Via Tori no
sa
Via P iave
Pi
V. de lla Is ole L Via P iave Via P ascal e Gal luppi
GC
re Fi
enz
Firenze
sm Via Antoni o Ro ini
Montelupo Fiorentino E
13
Via Luigi Bianchi
Via Ugo Rindi
pisa en livorno > plattegrond Ar
Fiesole
Vi ad iG ell Via o Per ugia
Aeroporto Amerigo Vespucci
Carmignano
M
Campi Bisenzio
uarrata
Via Fio re nt ina
A1
15
lia mi
bezienswaardig
132
Pisa > Campanile of scheve toren
Al bij het begin van de bouw van de campanile in 1173 waren er problemen. Toen er drie verdiepingen af waren begon de toren al te verzakken. Vanaf 1275 voegden bouwmeesters Giovanni di Simone en Giovanni Pisano er nog drie verdiepingen aan toe die ze naar de andere kant lieten Het bekendste monument van Pisa is de overhellen om de toren weer ‘recht te trekken’. 55 meter hoge scheve klokkentoren van de In 1350 volgde het bovenste gedeelte met de kathedraal. Als je de toren wilt bezoeken, moet klokken. Dit laatste deel staat 2,25 meter uit het je vooraf een tijdvak reserveren en mag je er niet lood, en de hele toren heeft een hellingshoek langer dan 30 minuten op. Bovendien worden van meer dan vijf graden, maar de toestand is slechts relatief kleine groepen bezoekers per gestabiliseerd. Overigens is de vorm van de totijdvak toegelaten om verdere verzakking tegen ren volgens historici waarschijnlijk afgeleid van te gaan. Al is een bezoek vandaag de dag een minaret. Pisa had immers veel contacten helemaal veilig. met de Moren in het Middellandse Zeegebied. Piazza del Duomo > 56100 Pisa > nov.-febr. dag. 9.40-17.40 u, 22 dec.-7 jan. dag. 9.00-19.00 u; maart dag. 9.00-19.00 u; 23-29 maart dag. 9.00-19.00 u; april-sept. dag. 9.00-21.00 u; okt. dag. 9.00-19.00 u > €15 > Kaart F13 > www.opapisa.it
133 Pisa > hortus botanicus Via Luca Ghini 5 > 56126 Pisa > nov.-febr., ma.-vr., 8.00-17.00 u, za. 8.00-13.00 u; maart-okt. ma.-vr. 8.00-17.30 u., za. 8.00-13.00 u. > € 2,50 > Kaart F13 > www.ortobotanicoitalia.it/toscana/pisa/
Vlak bij de Campo dei Miracoli ligt de oudste universitaire plantentuin van Europa. Hij werd in 1453 gesticht door Luca Ghini, een illuster plant- en natuurkundige, en wordt nog steeds gebruikt voor onderwijs. Het botanisch museum heeft alle plantenverzamelingen bewaard die onderzoekers door de eeuwen heen hebben aangelegd. Je kunt hier een arboretum bezichtigen, een cedertuin, een kruidentuin, een watertuin, een tuin met knol- en wortelplanten, een kas met succulenten en een serre met tropische planten. De verzameling Egyptische planten, bomen en heesters laat zien hoe belangrijk egyptologie is voor de universiteit van Pisa. 16
Pisa > Campanile of scheve toren
pisa en livorno > pisa > campanile of scheve toren · pisa > palazzo reale
134 Pisa > Il camposanto Piazza del Duomo > 56100 Pisa > dec.-jan. dag. 10.00-17.00 u; nov. en feb. dag. 10.00-17.00 u; maart dag. 9.00-18.00 u; april-sept. dag. 8.00-20.00 u; okt. dag. 9.00-19.00 u > € 5 > Kaart F13
Aan de noordelijke zijde van het plein ligt het camposanto, een monumentaal kerkhof in een 13de-eeuws klooster. De begraafplaats is een luisterrijke ode aan de dood: grafstenen op de vloer van de kruisgang, tombes, grafmonumenten en sarcofagen langs de muur. Op deze plaats zou aartsbisschop Ubaldo Lanfranchi na de vierde kruistocht in 1202 50 scheepsladingen heilige grond van de Golgothaberg hebben laten storten. Sindsdien staat de plek voor de inwoners van Pisa bekend als een heilig veld of
campo santo. De burgerij liet zich hier nog tot in de 18de eeuw begraven. 135 Pisa > Palazzo Reale Lungarno Antonio Pacinotti 46 > 56126 Pisa > ma.-za. 9.00-14.00 u > € 5/€ 2,50/ gratis > Kaart G13 > www.sbappsae-pi.beniculturali.it
Het Palazzo Reale is een robuust stadspaleis aan de Arno met een weelderig interieur waar ooit de Medici’s neerstreken, maar ook de Lotharingers en de Savoyes. Het gebouw van Bernardo Buontalenti (1531-1608) is nu een museum met schilderijen van Rafaël, Rosso Fiorentino van Bronzino en beelden van Antonio Canova, maar ook met huisraad, zoals tapisserieën van de Medici’s.
Pisa > Camposanto
17
Castiglione d’Orcia
a Riotorto eten en drinken
SR2
Gavorrano
Follonica
360
SS1
57 Seggiano
grosseto > eten en drinken
Ombron
Puntone
Arcidosso
e
E80
Punta Ala
Roselle
Castiglione della Pescaia
52
53 54
Roccalbegna
Grosseto
Sorana Saturnia
Alberese Marina di Alberese
a gn Al E80
SS74
Laguna di Orbetello Porto Santo Stefano Orbetello Terrarossa
Monte Argentario
Grosseto > Ristorante Grantosco
Capalbio Capalbio Scalo
SS1
SS312
58
Porto Ercole
Giglio Campese
55
eten en drinken €€
Via Solferino 4 > 58100 Grosseto > 0564.260.27 > dag. 12.00-14.30 u en 19.00-22.00 u > Kaart H5 > www.ristorantegrantosco.it
Uitstekend restaurant in het centrum van Grosseto met authentieke en innovatieve vis- en vleesspecialiteiten uit de Maremma, maar ook cinta senese en cinghiale (everzwijn) in Morellino di Scansano (de rode wijn waar de Maremma zo trots op is). Gemoedelijke Toscaanse aankleding. 18
Manciano
be
Mare Tirreno
52
SS74
56
Parco Regionale della Maremma
Isola del Giglio
Sovana ra Fio Pitigliano
Montemerano
SS1
SS1
53
Grosseto > Cantina di Piazza del Sale
Piazza del Mercato 16 > 58100 Grosseto > 0564.427.828 > Kaart H5 > www.cantinadipiazzadelsale.com
Wijnproeven met een hapje. 54 Grosseto > Ristorante Canapone
€€
Piazza Dante 3 > 58100 Grosseto > 0564.245.46, reserveren ook via 339.296.3558 > Kaart H5 > ristorantecanapone.blogspot.nl
Moderne interpretatie van de Toscaanse keuken in een stijlvol decor, met een enoteca ernaast voor een fijn aperitief. Reserveren aanbevolen.
grosseto > grosseto > ristorante grantosco · orbetello > ristorante trattoria la grotta del pescatore
55
Porto Ercole > Il Pellicano
Località Sbarcatello > 58019 Porto Ercole > 0564.858.111 > dag. > Kaart J5 > www.pellicanohotel.com
€€€
57
Seggiano > €€ > €€€ Il Silene di Roberto Rossi
Località Il Giardino > 58038 Seggiano > 0564.950.026 > ma. gesl. > Kaart G6 > www.ilsilene.it
Het menu van dit restaurant met twee Michelinsterren verandert voortdurend, maar heeft Uitstekend restaurant. Ideaal na het bezoeken altijd een exotisch tintje. Il Pellicano hoort bij het van de Giardino di Daniel Spoerri. Eigenaar gelijknamige luxueuze hotel. Roberto Rossi vertelt graag over de lokale cucina, zijn locanda waar je kunt overnachten, de 56 Manciano > Da Caino €€€ kookcursussen (van minimaal drie dagen) die hij organiseert, zijn olijfolie en het lunchrestaurant Via della Chiesa, 4 > Montemerano > dat hij in Spoerri’s feeërieke tuin uitbaat. 58050 Manciano > 0564.602.817 en 327.359.4882 > Kaart I6 > www.dacaino.it
58 Orbetello > Ristorante €€ Twee Michelinsterren, erg goede vleesgerech Trattoria La Grotta del Pescatore ten, fantastische wijnkelder. Met drie kamers Via delle Fonti 9 > 58015 Orbetello > ‘voor gasten die besluiten te blijven na het 0564.835.265 > Kaart J5 > diner’. Moderne, ‘lichte’ en inventieve interpretaties van evergreens als cinta senese, wild zwijn, Degelijke trattoria met lokale gerechten. lam en kabeljauw.
Porto Ercole > Il Pellicano
19
