Reisopera krijgt nieuwe naam. Ik kom een coup. Paul Koek over The Fairy Queen. Taalreis naar Italië. Even voorstellen: Bernadeta Astari

1

jaargang 36

Reisopera krijgt nieuwe naam ‘Ik kom een coup plegen…’ Paul Koek over The Fairy Queen Taalreis naar Italië Even voorstellen: Bernadeta Astari

nummer 4

december 2013

2

Op het gezelligste plein van Nederland, de Oude Markt in Enschede, vind je Sam Sam Café met Eet­ gelegenheid. Lekker wegkruipen aan de leestafel met een grote kop cappuccino en muffins uit onze eigen bakkerij met keuze uit diverse magazines en dagbladen. ’s Avonds genieten van een (vegetarische) dagschotel of heerlijk à la carte dineren. De lunchkaart biedt een keur aan creatieve broodjes en originele gerechten. TIP voor na een concert of voorstelling: tot middernacht serveren we onze ‘Night Bite’: sweet, fresh, special of traditional... geniet van deze parade van lekkernijen en sensatie van smaak! In de zomer is het ruime terras een echte hotspot. Aan de gezellige buitenbar kun je vast een drankje drinken terwijl je een keuze maakt uit de gevarieerde kaart... Het hechte team straalt enthousiasme en toewijding uit...

Sam Sam Café met Eetgelegenheid Oude Markt 15-17 7511 GA Enschede 053-4303929 www.samsam-enschede.nl

van harte welkom bij Sam Sam!

3

Ouverture

Beste operavrienden, In dit nummer een interview van Ben Coelman met Paul Koek, de regisseur van het muziektheatergezelschap De Veenfabriek uit Leiden. Voor de Reisopera regisseert hij The Fairy Queen van Purcell. Hij gaat het stuk ‘doorknippen, fileren en analyseren’, dus dat belooft een bijzondere voorstelling te worden. Ook bijzonder, het sprookjesachtige gedicht van Margót Veldhuizen. Nicolas Mansfield heeft nieuws: de Reisopera krijgt een nieuwe naam. En hij vertelt de plannen voor het nieuwe seizoen. Verder een verhaal van de jonge sopraan Iris van Wijnen, die met subsidie van onze vereniging een taalcursus in Italië heeft gevolgd. En een interview met een andere jonge sopraan van het NRO’s ZangersEnsemble: Bernadeta Astari. Annette Reyes bekeek voor ons de recensies van de succesvolle Tristan. Om vast in de agenda te zetten: op 31 mei 2014 onze jaarvergadering in Zwolle met The News! 

Tristan und Isolde Isolde (Claudia Iten) en Brangäne (Anne-Marie Owens)

F.K.

4

Inhoud

Ouverture

2

Nicolas Mansfield: Update Nationale Reisopera

5

‘Ik kom een coup plegen…’ Theatermaker Paul Koek 

6

Fairy Queen | gedicht

10

Cast en speeldata The Fairy Queen

11

2013: Nationale Reisopera in actie

12

Even voorstellen: Bernadeta Astari 

14

Een taalreis naar Italië

16

Bagatellen 5 en 6

18

Kerst in Enschede: Joy to the World

19

Recensies Tristan und Isolde

20

Mijn bruiloft van Figaro 

24

De geschiedenis van Forum (3)

28

Wat kunnen wij doen voor de Reisopera?

30

Operanieuws

31

Operaborrel

32

Van het bestuur De Algemene Ledenvergadering van 2014 zal

Tijdens de laatste Algemene Ledenvergadering is

In de ledenvergadering gingen stemmen op

worden gehouden op 31 mei in Theater Odeon

besloten, dat huisgenoten voor € 10 lid kunnen

om de Opera Informa digitaal te ontvangen.

De Spiegel in Zwolle. Op die avond speelt de

worden van onze Vriendenvereniging. Zoals

Maar de meerderheid was daar tegen. Mocht er

Nationale Reisopera daar de bijzondere opera

u zult begrijpen is het voor onze vereniging

echter buitengewoon veel animo zijn voor een

The News van Jacob ter Veldhuis. Na de

en dus ook voor de Nationale Reisopera van

digitale ontvangst, dan zal het bestuur dit zeker

vergadering krijgen we een drankje, zo mogelijk

belang om veel leden te hebben. We willen u

in overweging nemen. U zult begrijpen dat bij

een intro voor de opera en een rondleiding door

daarom dringend vragen om uw huisgenoot,

een klein aantal het voor onze secretaris een

het theater, waarna u – voor eigen rekening –

indien aanwezig, over te halen om ook lid te

te grote belasting en nauwelijks een besparing

kunt deelnemen aan een buffet voor u naar

worden. En passant kunt u misschien in uw

zou opleveren. We zijn tenslotte allemaal

de opera gaat – uiteraard ook voor eigen

kennissenkring eens rondkijken naar nieuwe

vrijwilligers.

rekening, maar voor onze leden wel tegen een

leden.

gereduceerde prijs. Uitgebreide informatie in het maartnummer van Opera Informa.

5

Nicolas Mansfield: Update Nationale Reisopera

F.K.

Na het succes van Tristan und Isolde – ‘Zulk

Nieuw seizoen

De Reisopera is verplicht voor zijn 3½

lef verdient lof ’ (NRC), ‘Nationale Reisopera

Het nieuwe seizoen opent op 5 september

miljoen subsidie 3 producties te leveren.

zet zichzelf weer helemaal op de kaart’

2014 met de zwarte operette Sweeney Todd

Naast Sweeney Todd worden dat De

(Volkskrant), ‘Pet af !’ (Trouw) – is de NRO

onder regie van Marcel Sijm. De hoofdrol

Parelvissers van Bizet en Orfeo ed Euridice van

niet op zijn lauweren gaan rusten. Niet

is voor bariton Dale Duesing, bij ons o.a.

Von Gluck.

alleen gingen daarna de Tragédie de Carmen

bekend van zijn regie in Medea en de

Nicolas Mansfield: ‘Voor alle andere

en de Barbière di Siviglia in première, maar

Johannes Passion. De vrouwelijke hoofdrol

activiteiten, die buiten die 3½ miljoen

ook voor de komende maanden staan nog

is voor cabaretière Sanne Wallis de Vries.

vallen, moeten we aparte financiering zien te

drie producties op stapel: The Fairy Queen,

Dat wordt een bijzondere uitvoering van

vinden’.

de herneming van de Johannes Passion en de

deze compositie, die door zijn onderwerp

Voor de zomer van 2015 staat de Aïda in

bijzondere opera The News.

- extreme wraak en horrorelementen -

de Grolsch Veste gepland en in seizoen

Nicolas Mansfield, directeur van de Nationale

opera-achtige trekjes vertoont. Bekend

’15/’16 gaat de Tragédie de Carmen naar het

Reisopera, heeft zijn eigen News: vanaf

is de filmversie met Johnny Depp in de

Operafestival in Dorset. Bovendien komt

half februari krijgt zijn operabedrijf een

hoofdrol. In Nederland werd Sweeney Todd

er binnenkort meer nieuws: er komt een

nieuwe naam: de Nederlandse Reisopera.

voor het eerst uitgevoerd in 1993 met in de

‘Huistheater’ in Amsterdam.

Dat gebeurt in overleg met de Nederlandse

hoofdrollen Ernst Daniël Smid en Simone

Kortom: de Reisopera leeft!

Opera in Amsterdam, die zich vanaf die

Kleinsma.

tijd de Nationale Opera gaat noemen. De samenwerking met de Nederlandse Opera en met Opera Zuid krijgt een vervolg: in deze maand december zullen gezamenlijke audities voor jong talent worden gehouden en de drie gezelschappen zullen samen in de komende jaren producties uitbrengen. Begin november reisde Nicolas Mansfield met de directeur van museum De Twentse Welle naar Ankara, waar hij een Turkse componist opdracht gaf voor een opera, die zowel in Nederland als in Turkije kan spelen.

6

‘Ik kom een coup plegen…’ Theatermaker Paul Koek over The Fairy Queen als muziektheater Binnenkort beginnen de repetities voor The Fairy Queen van Henry Purcell, de eerste co-creatie van de Nationale Reisopera en De Veenfabriek uit Leiden. The Fairy Queen is een semi-opera uit 1692 waarin toneel en muziek een ideaal huwelijk aangaan. Het is puur muziektheater avant la lettre en bij uitstek een productie waarmee Paul Koek van De Veenfabriek uit de voeten kan. Wat beweegt de regisseur en muziektheatermaker? Vlak voor hij weer moet repeteren voor de productie Hyllos heeft hij nog even tijd voor een interview. Ik val maar gelijk met de deur in huis: jij bent in Nederland al enige decennia een van de meest vooraanstaande makers van muziektheater. Wat is volgens jou de functie van muziektheater in onze tijd? ‘Muziektheater heeft net als theater, opera en concert tot doel je verbeelding, je fantasie en de schoonheid van de muziek aan het publiek kenbaar te maken en wel op een zodanige wijze dat het er ook echt toe doet. Je wilt dat het publiek – daar komt het dan ook voor – een avond in een beeldende of verbeeldende wereld terechtkomt en even uit de werkelijkheid kan stappen. Een werkelijkheid die niet per definitie vervelend hoeft te zijn, maar die wel vaak de verbeelding of de fantasie uitsluit. Je kan uiteindelijk veel van dat wat je in het theater ervaart meenemen in je dagelijkse bestaan’. Wat is volgens jou het verschil tussen opera en muziektheater? ‘Dat is volgens mij vooral gelegen in het feit dat opera een ‘gesloten partituur’ is. Bij een opera moet je als regisseur je best doen om die gesloten doos met ingrediënten op het toneel te communiceren met je publiek. Ik maak muziektheater waarbij ik het publiek meeneem in de open vorm die ik hanteer. Ik neem misschien ook wel meer risico, maar ik laat mijn publiek ook delen in het moment: denkend en anticiperend. Bij een opera kun je misschien iets meer onderuit gaan zitten omdat je weet dat het al helemaal af is voor de theatermakers ermee aan de slag gaan. Een muziektheaterproductie maak je tijdens het repetitieproces’.

7

Paul Koek Foto Claudia Hansen

Ben Coelman

Dat open karakter is van groot belang te oordelen naar de producties die

Purcells muziek. Wat doet zo’n stuk daar? Wat doet het in relatie tot

de Veenfabriek de afgelopen seizoenen heeft gemaakt en die ze de komende

het begrip liefde? Ik denk nog na over hoe we de nimfen en de elfen

tijd nog gaat maken. Verloopt een Veenfabriekproductie elke avond

kunnen vormgeven, of over de functie van die ‘Indiaase jongen’ die

anders?

tussen Titania en Oberon staat… Ik ben het stuk dus nog aan het

‘Totaal anders gaat natuurlijk ook niet omdat je werkt binnen

doorknippen, aan het fileren en aan het analyseren. Zo probeer ik

bepaalde kaders, zoals de volgorde waarin de onderdelen van de

vanuit de verhaal-technische, ofwel de inhoudelijke kant – en niet

voorstelling worden gepresenteerd. Verder moeten natuurlijk ook de

vanuit de songs – het stuk structuur te geven. Daar komt nog bij dat

noten van de composities worden uitgevoerd. Maar daarnaast zijn er

ik de Fairy Queen in een omgeving plaats die niet per se met de adel

nog kaders waarbinnen improvisatie kan plaatsvinden. Improvisatie

of de bourgeoisie te maken heeft, maar meer met de wat minder

kan zo verschillend uitpakken, dat je misschien wel zou kunnen

rijke sociale klassen in onze samenleving. Hermia, Helena, Lysander

spreken van verschillende avonden: van favoriete avonden en iets

en Demetrius zijn dus in mijn visie misschien wel helemaal geen

minder favoriete avonden wellicht’.

koningskinderen. Maar om terug te komen op de vraag: mijns inziens leent de muziek

Zitten er straks in de Fairy Queen ook van dat soort momenten waarvan

van Purcell zich uitstekend voor de werkwijze van de Veenfabriek,

jij zegt, daar gaan we ruimte voor eigen inbreng creëren?

omdat ik van mening ben dat deze componist, net als Monteverdi

‘Het is een onwaarschijnlijke eer om de Fairy Queen te mogen doen

overigens, muziektheater eigenlijk heeft uitgevonden. Een vorm van

bij de Nationale Reisopera. Maar binnen die opdracht heb ik wel

muziektheater die natuurlijk specifiek van hun eigen tijd was. Voor

gedacht: ik moet het iets naar me toe trekken. De Fairy Queen is een

mij persoonlijk heeft deze vorm van muziektheater, de zogenaamde

semi-opera op basis van Shakespeare’s Een Midzomernachtsdroom,

masque, minder ‘economie’ om zich heen dan de grote opera’s die

met gesproken dialogen en muzikale nummers, songs zo je wilt.

daarna zijn gemaakt’.

Onze huisdramaturg Paul Slangen en ik zijn begonnen met heel gedetailleerd de tekst te bekijken, aan te vullen en hier en daar ook

Wat bedoel je met dat begrip economie?

wat weg te halen. Nadat dat proces voltooid was, hebben we alle

‘Bij de opera’s van de late zeventiende en van de achttiende eeuw

muzikale nummers van Purcell vertaald en geanalyseerd.

voel je meer het produceren, voel je meer het gevoel dat het publiek

In mijn opvatting gaat Een Midzomernachtsdroom over liefde en

verlangt dat het allemaal zwaar, groots en meeslepend is. Bij Purcell

wel over de diepere betekenis daarvan. Wat is liefde eigenlijk? Hoe

voel ik af en toe een knipoog. Ik heb in een van mijn gesprekken met

kan het dat verliefdheid je in verwarring brengt? Hoe kan het dat

Nicolas Mansfield wel eens gezegd dat Purcell voor mij zoiets is als

mensen zich mengen in dat diepzinnige gevoel, dat er vaders en

een band als Radiohead nu. Ik weet zeker dat je een publiek dat van

moeders zijn die zeggen je mag niet verliefd zijn op die of die, maar

de muziek van die alternatieve rockband houdt ook kan laten houden

je moet verliefd zijn op iemand anders? Na al dit soort vraagstukken

van Purcell. Het meer traditionele operapubliek zal de voorstelling

te hebben geanalyseerd kwamen we tot de conclusie dat we de

juist waarderen omdat we vooral inhoud meegeven aan het stuk. Het

volgorde van de songs moesten veranderen zodat ze een direct

is ons niet te doen om te choqueren. Het is niet omdat we dit stuk

commentaar vormen of een relatie aangaan met de toneeltekst van

per se naar onze hand willen zetten. Nee, wij willen iets toevoegen

Shakespeare. Ik behoud mezelf het recht voor om nog enkele grote

aan deze semi-opera, iets dat te maken heeft met de inhoud die

vraagtekens te zetten bij zaken als bijvoorbeeld een apendans in

Purcell er door middel van zijn muziek aan geeft. Dat betekent, zo

8

Paul Koek in actie als slagwerker

zou ik tegen alle liefhebbers van Oude Muziek willen zeggen, dat er

ware, met behulp van die verschillende songs te verwezenlijken. Ik

een kans bestaat dat er een nieuw, klein lichtje geworpen wordt op

ga daarom met de zangers heel veel praten over de inhoud en iets

een aspect dat tot dan toe niet eerder naar de voorgrond werd gehaald

minder over hun techniek’.

bij de Fairy Queen: de liefde. Ik doe alles vanuit dat standpunt. De liefde is de essentie van Een Midzomernachtsdroom. Het stuk

Waarom wilde je met de Reisopera in zee?

speelt zich ook niet voor niets af in die bijzondere, korte nacht, op

‘Het leek mij geweldig om met een operagezelschap samen te wer­

die bijzondere scheidslijn. En het speelt zich ook niet voor niets

ken en daarom heb ik een paar jaar geleden contact gezocht met

af in de natuur. Het is de liefde waar alles om draait en vooral ook

de Reisopera. Ik had gehoord dat Nicolas Mansfield artistiek leider

het ongrijpbare, de buitengewone kracht ervan. De liefde is hier in

zou worden en ik ben op hem afgestapt met de woorden: “Ik kom

Shakespeare’s visie vluchtig. Het is stromende lucht. Dat is een heel

een coup plegen!” En dat hebben we uiteindelijk omgezet in een

andere opvatting van liefde dan die hij in zijn andere komedies laat

samenwerking’.

zien, waar liefde een element van corruptie in zich draagt. Het is juist dat vluchtige, dat kwikzilverige, dat wij vaak maar moeilijk kunnen

Vind je het werken met operazangers moeilijk?

vat­ten en serieus nemen. William Butler Yeats schreef ooit eens: “Er

‘In mijn tijd bij ZT Hollandia heb ik samen met Johan Simons

bestaat een andere wereld, maar hij bevindt zich in deze.” Die andere

de productie Sentimenti gemaakt met muziek van Verdi en bij­

wereld is dus dichtbij, maar we raken hem zo moeilijk aan’.

behorende zangers. Dat gaat dus nog wel een stukje verder dan de muziek van Purcell, maar ik kan me herinneren dat ik dat niet

Je bedoelt dat het eigenlijk allemaal al aanwezig is, maar dat je het nooit

eenvoudig vond. Laat ik dat maar eerlijk zeggen. Zangers nemen nu

eerder hebt gezien?

eenmaal hun opleiding en hun traditie mee. Bij de audities voor deze

‘Precies. En die andere wereld – en daar kan ik enorm van genieten –

productie, waarbij Nicolas Mansfield mij erg heeft geholpen, hebben

die wordt volgens mij door Shakespeare in een heel klein druppeltje

we ook gekeken of de zangers al eerder theatraal hebben gewerkt,

gegoten. Vervolgens wordt dat druppeltje door die vreemde figuur

of ze ervaring hebben met regisseurs die de nadruk op het theater

met de naam Puck in de ogen gegoten van de minnaars en van

leggen. Op die manier hebben we de cast samengesteld en ik hoop

Titania. En daar, in dat ene druppeltje, ligt dan een totaal andere

– en denk - dat het me zal lukken om in ieder geval een soort balans

wereld besloten. Ik kan daar ook echt in geloven. Als we eens met z’n

aan te brengen tussen acteren en zingen. Ik geloof dat omdat ik uitga

allen stil zouden blijven staan bij dat soort fenomenen en deze mee

van de kracht die de zanger als kunstenaar me biedt. De techniek van

zou­den nemen in ons dagelijkse bestaan, dan geloof ik oprecht dat

het zingen, daar bemoei ik me niet mee, dat neemt de zanger zelf

we een betere wereld zouden krijgen’.

mee en daar weet hij of zij wel mee om te gaan’.

Wat zijn je bevindingen ten aanzien van Purcells muziek?

Je bent je loopbaan zelf begonnen als slagwerker, als musicus, dus ik neem

‘De muziek van Purcell is heel divers. Soms zijn het gewoon leuke

aan dat je de grens tussen expressie en techniek zelf ook kent?

deuntjes maar heel vaak gaat het dieper, dan schieten de tranen van

‘Ik heb het grote geluk gehad dat ik het conservatorium binnen­

ontroering in je ogen. En juist die momenten wil ik over de rand

liep en nog geen half jaar later kon gaan werken bij Toneelgroep De

van het podium heen tillen. Mijn streven is om de adem, de in- en

Appel van Erik Vos. Ik heb dus eigenlijk mijn hele conservatorium­

uitademing van het stuk, het lichte en het zware maatdeel als het

tijd kunnen combineren met werk in het theater. Wat dat betreft

9

Een Veenproef: hier ten tijde van de productie Moby Dick, januari 2013

ben ik echt met mijn achterste in een pan met geluk gevallen! Het

stuk gaan spelen en dat moet gaan over het einde van de moderne

was een waanzinnig mooie tijd: ’s morgens kreeg ik les op het

technologie. Ik heb in die jaren een onwaarschijnlijke cast aan fan­

conservatorium en ’s middags vertelde Erik Vos van alles over de

tas­tische acteurs meegemaakt die heel leergierig waren en ook veel

stukken die we gingen spelen. Van Een Midzomernachtsdroom tot

wilden weten over muziek. Die zaten te genieten als ik vertelde over

King Lear of de Oresteia. De stemmen van de acteurs beluisterde ik

wat muziek kon zijn, of als ik ze wat liet horen van Schönberg of

als instrumenten. Iemand als Eric Schneider klonk in mijn oren als

Varèse of Louis Andriessen. Het was een situatie waarin iedereen het

een fagot. Maar om terug te komen op je vraag: die vijf jaren hebben

zijne of hare bijdroeg en aan de ander een inkijk verschafte. En daar­

grote invloed gehad op de rest van mijn leven. En ze hebben er onder

mee waren we iedere dag bezig’.

andere voor gezorgd dat ik me nooit alleen maar gericht heb op de techniek, op het virtuoze aspect van het slagwerk. Ik was absoluut

Komt jouw liefde voor eigentijdse muziek, die in heel veel van je voor­

niet gemotiveerd om de snelste marimbaspeler van de wereld te

stellingen een bepalende factor is, ook nog terug in The Fairy Queen?

worden. Ik was bezig met: wat zegt het stuk? Wat vertelt het me?’

‘Ja, sommige mensen schrikken daar misschien van, maar ik ben aan het onderzoeken of ik Puck kan omgeven met Radiohead-achtige

Na een periode bij Toneelgroep Amsterdam werkzaam te zijn geweest, ging

elektronica. Denk nu vooral niet meteen aan rockmuziek in de stijl

je in 1987 naar Theatergroep Hollandia van Johan Simons en ontstond

van Normaal of zo, maar ik wil proberen de muziek van Purcell te

er een jarenlange samenwerking. Wat heb je vooral uit die periode

laten echoën in een ander soort klankidioom. Dat zal allemaal niet

meegenomen?

erg overdadig zijn, alles blijft klein en breekbaar, zoals in de muziek

‘De periode dat ik met Johan heb gewerkt was er een van het

van Purcell vaak het geval is’

ontwikkelen van volstrekt nieuwe aspecten op het gebied van spel, muziek en theaterconventies omdat we uitgingen van de omkering

Ik ben heel benieuwd hoe dat allemaal gaat klinken. Wat jammer dat we

van het theater. Dat wil zeggen, het publiek komt niet naar ons toe,

nog tot februari moeten wachten om iets te zien en te horen…

maar wij brengen het theater naar het publiek. We gingen op plekken

‘…dan is het misschien wel aardig om te zeggen dat we in het

spelen die niet per se voor theater waren bedoeld. Schouwburgen en

repetitieproces ook een Veenproef inlassen. Zo’n Veenproef

concertzalen zijn tenslotte ook maar gewoon ruimtes. Deze periode

organiseren we bij de Veenfabriek geregeld. Het is een avond

was voor mij een van de vruchtbaarste periodes waarin we zelfs,

waarin wij, de makers, ons werkproces delen met het publiek dat

in ieder geval voor een gedeelte, de wereld van het theater hebben

uitgenodigd is om te kijken, mee te denken en te genieten, vaak

veranderd. Wij maakten locatietheater. Dat hield in dat de locatie ons

onder het genot van iets te eten en te drinken. We leggen uit waar

vertelde welk stuk we gingen doen. Dat begrip heeft tegenwoordig

we staan in het repetitieproces en hoe onze Midzomernachtsdroom is.

vaak een compleet andere betekenis gekregen. Nu betekent het:

Deze Veenproef wil ik ook zeker in Enschede laten plaatsvinden!’

theater op locatie, ofwel, het maakt niet uit welk stuk we spelen, als het maar op een vreemde plek is. Ik noem dat soms schertsend “rosétheater”. Wij waren juist héél specifiek over wat te spelen op welke plek. De research daarvoor deden we dagelijks. We reden dan door Noord-Holland op zoek naar een plek die ons vertelde: hier moeten we een Griekse tragedie spelen, of hier moeten we een modern

10

Fairy Queen 

Margót Veldhuizen

Hoe klinkt een verre droom een berkenbos, een vrouw verward in nevel en moeras op zoek naar rust en vrede? Hoe varens, feeën in het woud, het druppelen van het water uit koele bronnen eeuwenoud, het tikken op de gladde steen? Hoe klinkt de liefde, hoe de mens verdwaald in dit feeërieke rijk het maanlicht stromend op een rots een koningspaar in trots bijeen? Hier heerst verwarring, niets lijkt wat het schijnt, stemmen betoveren, muziek vervoert ons met al haar tonen naar de bron van dit wereldse bestaan. Is het een droom of werkelijkheid? Fonteinen spuiten rozenwater er klinkt gesnater uit het dierenrijk waar feeën dansen in een lange rij. Dit feeënpaar heeft alles met elkaar verweven, een lach kan parelen als een traan, het regent zonnestralen, de hemel is hier waar we werkelijk zijn.

11

Cast en speeldata The Fairy Queen

Speeldata

Cast Regie

Paul Koek

Enschede | Wilminktheater | 14 februari 19.30 uur

Muzikale leiding

Arnaud Oosterbaan

Enschede | Wilminktheater | 16 februari 14.00 uur

Decor- en lichtontwerp Theun Mosk

Eindhoven | Parktheater | 18 februari 19.30 uur

Kostuumontwerp

Dorothee Curio

Heerlen | Parkstad Limburg Theaters | 20 februari 19.30 uur

Autumn

Kevin Skelton

Zwolle | Odeon De Spiegel | 22 februari 19.30 uur

Summer

Owen Willetts

Amsterdam | Stadsschouwburg | 24 februari 19.30 uur

Spring

Bernadeta Astari

Rotterdam | Rotterdamse Schouwburg |26 februari 19.30 uur

Winter

Nicholas Crawley

Arnhem | Schouwburg | 4 maart 19.30 uur

Eva

Dave ten Kate

Arnhem | Schouwburg | 6 maart 19.30 uur

Adam

Andrex Radley

Den Haag | Lucent Danstheater | 8 maart 19.30 uur

First Fairy

Bernadeta Astari

Second Fairy

Iris vanWijnen

Phoebus

Thorbjørn Gulbrandsøy

Inleiding

Sleep

Nicholas Crawley

De inleiding wordt een uur voor de aanvang van de voorstelling,

Night

Nina Leijderman

in Enschede gegeven door Ben Coelman, in Heerlen door Len van

Hymen

Nicholas Crawley

Schaik

Nymph

Iris van Wijnen

Secrecy

Andrew Radley

Mystery

Bernadeta Astari

Juno

Nina Leijderman

Corydon

Nicholas Crawley

DrunkenPoet

Wim van den Driessche

Doetinchem | Schouwburg Amphion | 21 februari 19.30 uur

Met medewerking van Combattimento

12 Arman Isleker, een van de jonge talenten van de NRO, opent op 3 september het schooljaar van hogeschool Saxion.

2013: Nationale 

Operagala met het Nederlands Blazers Ensemble

13

links: Bernadeta Astari en Bora Balci tijdens de Nacht van de Mode op 15 juni in Arnhem. rechts: Bij de sluiting van de tentoonstelling Bravissimo! in museum de Twentse Welle een co-productie van de Nationale Reisopera met Het Geluid Maastricht: de Wesendonck-Lieder. Regie: Gable Roelofsen en Romy Roelofsen van Het Geluid. Sopraan: Francis van Broekhuizen, Spel: Laila Claessen, pianist: Nathalie Doucet.

Reisopera in actie

Nicolas Mansfield tijdens de Uitmarkt in Amsterdam. Ook in Enschede stond de NRO op de Uitmarkt.

14



Even voorstellen: Bernadeta

Astari

Vorig jaar zagen we haar na afloop van onze jaarvergadering als Susanna in Figaro in Four Quartets en in het OperaGala van dit jaar speelde ze ook een pittige rol: sopraan Bernadeta Astari. In de komende Purcell-opera The Fairy Queen zal ze te zien zijn als First Fairy, Spring en Mystery. Bernadeta is 25 jaar geleden geboren in Jakarta in een zeer muzikaal gezin: ‘Toen ik nog heel jong was liet mijn moeder me al naar klassieke muziek luisteren, vooral koormuziek. Ik ging vaak met haar mee als ze in de kerk zong, dus mijn liefde voor muziek heb ik van huis uit meegekregen’. Toen Deta, zoals ze liefkozend genoemd wordt, 4 jaar was begon ze met pianolessen met cello als tweede instrument. Ze werd bovendien lid van een speciale groep waarin ze leerde dansen, zingen en acteren. ‘Van mijn negende tot mijn veertiende zong ik bij het Indonesian Children and Youth Choir en met dat koor toerden we door Duitsland en Polen. Ik was toen 11 jaar en in die tijd mocht ik al vaak solo zingen’. Dat trok de aandacht van enkele prominente Indonesische operazangers, onder wie Aning Katamsi en onder hun leiding ging Bernadeta zich intensief op zang toeleggen. Zo kreeg ze als 15-jarig meisje de gelegenheid zich op internationaal niveau te manifesteren toen ze lid werd van de Batavia Madrigal Singers. Met dit koor, waarin verder alleen volwassenen zongen, ging ze naar internationale festivals. Na het eindexamen van de middelbare school kreeg ze verschillende beurzen om in Nederland zang te gaan studeren. Op aanraden van een vriend van haar broer werd dat het Utrechts Conservatorium waar ze les kreeg van Henny Diemer. Ook haar broer- een jazz­ gitarist- studeerde in Utrecht. ‘Ik ben nu bijna acht jaar in Nederland en hoop hier een carrière op te bouwen als klassiek zangeres’. En daar slaagt ze aardig in. Carrière Sinds ze in Nederland is heeft ze tal van prijzen gewonnen: in 2007 het Prinses Christina Concours in Den Haag, in 2010 samen met haar pianiste Kanako Inoue de Zilveren Vork van de Vrienden van

15

sopraan  de Harmonie in Leeuwarden, in 2012 won ze de Dutch Classical Talent Competition in Amsterdam en ook in 2012 kreeg ze de NoordBrabant Prijs, categorie opera, op het 49ste Internationaal Vocalisten Concours in Den Bosch. In 2010 en 2013 werd ze uitgekozen om deel te nemen aan de internationale masterclass van het Oostenrijkse Franz Schubert-Instituut. In een productie van het Nieuw Kamer Orkest zong ze Lucy uit The Telephone van Menotti, bij de Dutch Opera Academy Cissie Woodger in Albert Herring van Britten en bij de Opera Studio Nederland Satirino in La Calisto van Cavalli en Lucia in The Rape of Lucretia van Britten. En dat zijn nog maar een paar voorbeelden van haar operarepertoire. Ook is Bernadeta actief in het liederencircuit: sinds 2009 vormt zij samen met de Japanse pianiste Kanako Inoue een duo, dat o.a. is opgetreden tijdens het Grachtenfestival, in de Kleine Zaal van het Concertgebouw in Amsterdam en tijdens culturele evenementen in Nederland en Indonesië. Van deze optredens zijn ook cd’s gemaakt. Dit jaar trad ze op met de cellogroep van het Concertgebouworkest in de Grote Zaal. Reisopera In het tweede jaar van haar studie aan het Utrechtse Conservatorium deed Bernadeta auditie bij het RAP (Residents Artists Program) van de Nationale Reisopera voor de Zauberflöte en ze kreeg de rol van Papagena. Daarmee trad ze op in 12 steden en bij het Grachtenfestival. Daarna de Susanna in Figaro in Four Quartets en een auditie voor The Fairy Queen. Niet alleen werd ze daar aangenomen, maar ze werd ook meteen één van de jonge talenten in het ZangersEnsemble van de Reisopera. ‘Mijn favoriete rol is Susanna, zij is zo’n sterke, flexibele vrouw. Ze kan alles aan en ze heeft bovendien een warm hart. Ook Despina , die ik zong in Nozze Don Cosi is een lievelingsrol. Alle Mozart-vrouwen zijn slimmer dan de mannen! Ook Sophie in de Rosenkavalier van Strauss is zo’n droomrol voor mij. Misschien mag ik haar nog eens in een volledige bezetting zingen. Maar nu eerst The Fairy Queen!’

Fenny Koffijberg

16

Een taalreis naar Italië. Een ervaring om nooit meer te vergeten!

In het kader van het stimuleren van jong talent van de Nationale Reisopera heeft het bestuur van de Vriendenvereniging een reisbeurs toegekend aan sopraan Iris van Wijnen. Als tegenprestatie maakte zij een verslag van haar cursus Italiaans in Perugia. Op zondag 21 juli was het zover. Bepakt en bezakt vertrok ik vanuit mijn huis in Utrecht naar Perugia, Italië. Ik vond het spannend die reis in mijn eentje te gaan maken, maar alles verliep perfect! Geen vertragingen met het vliegtuig en zelfs ik wist mijn weg te vinden op Schiphol. Oké, die schaar die ik per ongeluk in mijn etui in de handbagage had laten zitten, laten we even buiten beschouwing… Toen ik aankwam op het vliegveld van Rome kon ik een bus nemen naar het grote treinstation, Rome Termini. Vanuit daar nam ik de trein naar Perugia. Ik was erg verbaasd dat dit allemaal zo soepel ging. ’s Avonds laat kwam ik dan eindelijk aan in Perugia. Ik nam een taxi naar mijn appartement. Het meisje dat daar eigenlijk woonde was er niet. Ik heb haar in die twee weken ook helemaal niet gezien, dus ik had het rijk alleen! De bewoonster had de sleutel van het appartement bij de buurvrouw afgegeven. Daar kwam uitdaging één: zij sprak geen woord Engels. Dus ik werd meteen in het diepe gegooid. In mijn (op dat moment) beste Italiaans en met handen en voeten kwamen we er uiteindelijk prima uit. In het donker wist ik de weg naar school voor de volgende ochtend vast te vinden, dus toen kon ik met een gerust hart gaan slapen. De eerste lesdag kwam uitdaging twee: echt alles in het Italiaans, dus niet even in het Engels om een vertaling van een bepaald woord vragen! Het eerste uur dacht ik echt dat ik me een beetje vergist had, want dit kon ik toch nooit! Zomaar terugpraten in het Italiaans. Het verstaan was niet zo’n punt, maar zelf een hele zin formuleren… Uhm… Het is verbazingwekkend hoe snel zo’n taal je lijf binnendringt als je in het land en de cultuur zelf bent. Zat ik in de ochtend nog peentjes te zweten bij elk woord dat ik moest zeggen, in de middag had ik al zomaar ineens een zinnetje gezegd! Dat gaf hoop! Ik ben heel erg

17

te spreken over hoe de taalschool (Comitato Linguistico) de lessen

twee weken in mijn eentje in een ander land, dat is best lang! De

heeft aangepakt. Kleine groepjes en ruimte voor gesprek, maar wel

avond voordat ik terug naar huis moest, wilde ik alleen maar nog

altijd met een duidelijke leidraad in het geheel. Omdat ik voor de

minstens twee weken blijven. De tijd is voorbij gevlogen. Een hele

intensieve cursus had gekozen, had ik behalve de hele ochtend,

duidelijke indicatie dus: het was geweldig!

ook nog de hele middag conversatieles. Ik denk dat dit eraan heeft

De taal, de cultuur, het land Italië… Ik denk dat ik deze zomer

bijgedragen dat ik in toch zo’n korte tijd de taal op een manier heb

verliefd ben geworden!

leren beheersen dat ik, als ik in Italië ben, me kan redden en een gesprek kan voeren.

Ik wil heel erg graag de Vrienden van de Nationale Reisopera bedanken dat ze mij de kans hebben gegeven een ervaring op te doen die ik voor de

Privéles

rest van mijn leven niet meer zal vergeten!

Perugia is een prachtige stad en ik voel me bevoorrecht dat ik daar



twee weken heb mogen doorbrengen. Het is een stad die niet zo heel erg toeristisch is (het is geen Florence, bijvoorbeeld), waardoor je Italiaans om je heen hoort in plaats van Engels. De mensen in de winkels spraken ook geen Engels, dus je werd gedwongen om alles wat je op school had geleerd meteen in de praktijk te brengen. Wat ik heel erg leuk vond om te merken is hoe behulpzaam de Italianen zijn, als ze merken dat jij oprecht probeert hun taal te spreken. Buiten de lesuren om, werd er door de school ook heel erg veel georganiseerd. Ik heb me geen moment alleen gevoeld, en heb heel veel leuke nieuwe mensen leren kennen. Elke avond was er wel iets te doen en de leraren waren eigenlijk veel meer dan dat. Ze gingen overal mee naartoe en waren ook oprecht geïnteresseerd in jou als persoon. Doordat je zo in een stad op stap gaat met échte Italianen, leer je er zo veel meer van kennen! Dat is fantastisch. Op school had ik uiteraard verteld dat ik operazangeres ben en daar werd rekening mee gehouden. Op een middag heb ik privéles gekregen en hebben we het alleen maar gehad over opera, waardoor ik het vakjargon in het Italiaans heb geleerd. Natuurlijk is de taal alleen al een heel grote hulp in het studeren van opera, maar als er dan ook nog zo specifiek aan wordt gewerkt is dat natuurlijk super! Gedurende de cursus werden de lessen steeds interessanter en ook gecompliceerder. Het is bijzonder om te merken dat je zo’n taal gaat voelen als je zo intensief bezig bent. Dit is iets wat je met lessen in Nederland nooit zou kunnen ervaren. Toen ik vertrok dacht ik nog:

Iris van Wijnen

18 In de hieronder volgende verhalen gaat het niet om ‘een glansrol of bijzondere

Bagatel (5)

voorstelling’, maar meer om een ‘bagatel’, waarvan het woordenboek zegt: klein, onderhoudend, humoristisch muziekstuk. Ze spelen zich alle af in de vorige eeuw.

Gerrit Postma was van 1957-1989 in dienst als plaatsvervangend

en verbleven in een hotel. Paul Pella was een fabuleuze dirigent die

aanvoerder van de tweede violen bij het Overijsels Philharmonisch

het beste uit de musici naar boven wist te halen, wat kon hij tevreden

Orkest en hij vertelt graag over zijn vroegere loopbaan, hoewel hij

kijken als het orkest weer een staaltje van beste kunnen had gegeven.

diep moet graven in zijn geheugen, want inmiddels is hij ook al 84.

Hij heeft lange tijd een aanzienlijk deel van zijn salaris afgestaan om

‘Met de uitvoering van Madama Bufferfly, 1957/’58, in het Nederlands

de financiële zorgen van Forum te verlichten. Hij dwong gezag af,

hadden velen moeite. De orkestleden vonden het ronduit storend

maar kon ook groots zijn. Het was in Leeuwarden dat Paul Pella zich

en wachtten gniffelend op het moment dat Suzuki met zwaar Duits

ergerde aan de houding van een altviolist en hem daarover duchtig

accent zong: “Het kanon in de haven...” op het moment dat Pinkerton

onderhield. De violist boog deemoedig het hoofd, maar waagde het

weer voet aan wal zette om Butterfly – naar zij hoopte – mee te

desondanks tegen Pella te zeggen dat hij geen geld had voor de terug­

nemen naar Amerika.’

reis, waarop Pella zonder zich te bedenken zijn portemonnee trok en

‘Er moest vaak geïmproviseerd worden. Zo had de orkestbegeleiding

de violist een tientje gaf.’

van Der Rosenkavalier, 1962/’63, een aangepaste bezetting, aangezien het orkest vaak niet paste in de zalen van de schouwburgen in de kleine steden. In de oude schouwburg van Groningen zaten de strij­ kers voor in de zaal en de blazers en het slagwerk in de loges links en rechts. En over improviseren gesproken: Wij waren met de bus op weg naar Groningen toen de bus in Assen een lekke band kreeg. Er

(6)

kon toen een lege veewagen worden aangehouden die ons op tijd in

Een greep uit de kranten van eind 1957: ‘De Nederlandse tekst waar­

Groningen afleverde. Gelukkig konden wij er de humor van inzien.

in Madama Butterfly gezongen werd klonk aanvankelijk stroef. Er

Het kwam na de fusie in 1983 regelmatig voor dat het orkest in

werd niet een bepaald slecht Nederlands (vertaling: Max van Doorn)

twee­ën werd gesplitst, zodat het op dezelfde avond een opera kon

gezongen; de recitativische passages waren voldoende verstaanbaar

begeleiden en een concert kon geven. Zo werd Così fan tutte 1986/’87

en in de aria’s hinderde dit beslist niet omdat dan de zangers toch

begeleid door slechts drie eerste violen, twee tweede violen, twee

niet verstaanbaar waren. Maar als de tekst toch niet over het voet­

altviolen, een cello, een contrabas en houtblazers.

licht komt, waarom dan niet in het Italiaans gezongen? Bovendien,

Eens, toen het orkest in de grote kerk in Deventer de Mattheus

het oorspronkelijke Italiaans biedt zoveel meer en betere vocale

Passion moest begeleiden was het zo koud dat wij tevoren met

mogelijk­heden.

straalkachels onze stramme ledematen weer een beetje soepel

Anneke van der Graaf was met haar uitbeelding van de titelrol wel

moesten krijgen, en wij ook (vingerloze) handschoenen droegen.

het meest voor haar taak berekend. Haar zeer gevoelige spel en vormgeving aan de figuur van Cio Cio San vormden het centrale

Maar toch het was een goede tijd, er werden, zeker in de zestiger

punt gedurende de gehele opera, boeiend en ontroerend. Suzuki

jaren onder leiding van Paul Pella veel mooie producties opgevoerd,

vond in Annie Steiner een toegewijde en capabele vertolkster. Niet

zoals Die Zauberflöte en Don Giovanni, in alle opzichten zoals een

gemakkelijk om in de schaduw te staan van Anneke van der Graaf die

Mozart-opera gebracht hoort te worden. Het orkest was toen ook

in alle opzichten excelleerde.’

erg goed. Vijfentwintig keer een opera brengen was in die tijd niet ongewoon. Zo traden we in Utrecht een week lang achter elkaar op



Puck Kooij

19

Kerst in Enschede: Joy

to the World

lezerskoor van Tubantia en het Oost-Nederlands Symfonieorkest onder leiding van Jeppe Moulijn zal Nicolas Mansfield een MeezingKerstconcert instuderen en dirigeren. De uitvoering van deze Joy to the World – A Christmas Celebration vindt plaats in het Wilminktheater in Enschede op 21 en 24 december, 19 uur. Het koor zal vier keer repeteren en bekende en minder bekende kerstliederen en carols uit Engeland en Nederland zingen. Misschien ook een Frans lied en zeker een nummer in het Welsh. Een behoorlijke uitdaging voor de amateurzangers, maar zij krijgen versterking van de beroepszangers uit het koor van de NRO en van gastsolisten. Leerlingen van de dansstudio Focus zullen eveneens acte de présence geven. Het wordt een groot muzikaal feest. Na de zeer succesvolle Meezing Messiah’s van de afgelopen jaren zijn de verwachtingen voor dit MeezingKerstconcert hooggespannen. ‘Samen luiden we zingend de Kersttijd in’, aldus Nicolas Mansfield. Dus kom kerst vieren in Enschede, of in goed Twents: ‘Woar geet ’t opan met kesmis? Noar Enske!’ Een tripje naar het Oosten waard! Het wordt een warme Kerst in Enschede en de Nationale Reisopera speelt daar een belangrijke rol in. Van 19 tot en met 26 december zijn er feestelijke concerten en voorstellingen in de binnenstad te beleven. Een initiatief van de Nationale Reisopera, het Nederlands Symfonieorkest, de Kaliber Kunstenschool, Poppodium Atak, het Wilminktheater en het Muziekcentrum. Er is een uitgebreid programma samengesteld met uiteenlopende producties en de Twentse noaberschop als verbindende factor: de kunstinstellingen zijn noabers die in goede en slechte tijden op elkaar kunnen rekenen. De directeur Van de Nationale Reisopera, Nicolas Mansfield, heeft jarenlang een Meezing Messiah gedirigeerd en ingestudeerd o.a. met het lezerskoor van dagblad De Twentsche Courant Tubantia. Hij vindt het nu tijd voor een nieuwe uitdaging. Samen met het

20

Recensies Tristan und Isolde

Op 22 september ging bij de Nationale Reisopera Tristan und Isolde in première. Uit de recensies blijkt dat men voor het merendeel aangenaam verrast tot dol-enthousiast was maar dat men in sommige gevallen ook teleurgesteld reageerde op de neergezette prestaties. Duidelijk is wel dat het Noord Nederlands Orkest door iedereen lof wordt toegezwaaid. Zo schreef Mischa Spel in de NRC: ‘Het grootste risico dat we kunnen nemen, is geen risico nemen’. Met dat motto van intendant Nicolas Mansfield begint de doorstart van de Nationale Reisopera als kleine productiekern met grote trom: Wagners Tristan und Isolde met een cast vol roldebutanten en in de bak het Noord Nederlands Orkest dat in 150 jaar nooit een complete Wagneropera speelde. Zulke lef verdient lof, zeker voor wie werkt met weinig middelen. In de schaduw van de internationale kwaliteit van Der Ring des Nibelungen in de afgelopen vier seizoenen is deze eerste productie nieuwe stijl geen schoolvoorbeeld van wat eenvoud theatraal vermag. De echte vervoering moet vooral uit de orkestbak komen - en komt dat ook. De in eigen land nog onvoldoende bekende Nederlandse dirigent Antony Hermus (39), is als Wagner-dirigent een ware ontdekking. Hij laat motieven zwelgen en zwoegen en pookt het Noord Nederlands Orkest bij het schetsen van wraak en verraad vurig op. Maar hij hoedt zich ook voor overdaad, waar mogelijk is zijn Wagner-stijl helder en lucide. De cast reflecteert de dilemma’s van een beperkt budget. Alle zangers hebben naast sterke kanten ook hun beperkingen. Het sterkst zijn Claudia Iten en Yorck Felix Speer. Iten, zeer op dreef ook in haar Liebestod-scène, bezit een krachtig en karaktervol geluid dat alleen in de hoogste regionen soms aan subtiliteit te wensen overlaat. De robuust zingende Speer maakt indruk door zijn kwetsbare rolinvulling. Künzli houdt zich staande maar zijn Tristan blijft vlak. Zeer mooi in het middenregister is de Kurwenal van Noack. Frits van der Waa in De Volkskrant: Vijf uur liefdesgeweld is de moeite waard dankzij voortreffelijke

21

cast en subtiele regie. Wagners Tristan und Isolde is vast niet de

lef. De Nationale Reisopera moet het doen met veertig procent van

eerste, maar ongetwijfeld de beroemdste opera over drugsgebruik.

het oude budget en opent het seizoen toch met een van de zwaarste

De liefdesdrank die de twee hoofdpersonen aan het einde van het

muziekdrama’s uit de geschiedenis, Wagners Tristan und Isolde. Er is

eerste bedrijf onbedoeld innemen kun je moeilijk anders noemen.

opnieuw een muzikaal leider die de voorstelling ver uittilt boven het

Eerst hadden ze zelfs een vrij grote hekel aan elkaar, maar vanaf dat

provinciaal gemiddelde.

ogenblik zijn ze totaal aan elkaar verslingerd, wat natuurlijk niet de

De Nederlander Antony Hermus dirigeert Tristan voor het eerst en

bedoeling was en dan ook slecht afloopt.

het is meteen een schot in de roos: meeslepend, met lange lijnen

Het is waar, de Nationale Reisopera is als gevolg van de

en veel zorg voor details, alles perfect in balans. Zo gedreven kan

bezuinigingen een jaar lang vrijwel buiten beeld geweest, maar met

het Noord Nederlands Orkest dus bijna vijf uur lang spelen als

deze voorstelling zet ze zichzelf weer helemaal op de kaart.

er een bevlogen dirigent voor staat. De muziek krijgt veel ruimte. Het speelvlak is een vierkant met de punt naar de zaal. Erachter

En Peter van der Lint, de recensent van Trouw:

hangt eenzelfde vierkant dat naar voren kan worden gekanteld.

De kleine produktiekern die overbleef van de Nationale Reisopera

Zwart en grijs domineren met nachtblauwe en paarse accenten in

presenteerde zich met Tristan und Isolde alsof er helemaal niets

de nachtelijke liefdesscène en stralend wit in de Liebestod, waar

veranderd is. Pet af ! Maar natuurlijk is er wel een heleboel niet meer

de liefde eindelijk vervulling vindt in de dood. Jakob Peters-Messer

zoals het was. Opvallend bijvoorbeeld was dat op de premièremiddag

vertelt in zijn regie het verhaal zo duidelijk mogelijk. Alleen aan

de zaal in Enschede verre van vol zat. Hoewel er hier en daar best

het slot vertoont hij storende invallen. Koning Marke knalt daar

wat af te dingen was op de enscenering van deze bedwelmende

Kurwenal neer met een revolver en Tristan staat op tijdens de

liefdesopera, herrees het gezelschap bepaald majestueus uit de

Liebestod. De productie verdient op de tournee langs acht steden

puinhopen die Rutte I achtergelaten had. Het Noord Nederlands

vollere zalen dan in Enschede.

Orkest bleek een prima Wagner in de vingers te hebben. Onder

Bij de waardering is in aanmerking genomen dat het geheel is

de zeer gedreven leiding van Antony Hermus slaagden de musici

gerealiseerd voor een fractie van het geld dat het elders kost.

glansrijk in hun missie. Hermus en zijn musici verrichtten hier echt wonderen. De diep-sonore en van pijn zinderende prelude

De Twentsche Courant Tubantia , Ellen Kruithof:

tot de derde akte mag als voorbeeld dienen. Wat een stijl, wat een

Het Noord Nederlands Orkest speelde mooi. Dirigent Antony

klasse! De enscenering van Jakob Peters-Messer was dienend aan

Hermus liet de musici vaak vrijuit spelen. Het orkest was een goede

Wagner, met her en der persoonlijke tinten. In het slimme en mooie

ondersteuning voor Isolde, schitterend vertolkt door de Zwitserse

decor werd schitterend gebruik gemaakt van licht en ruimte, en de

sopraan Claudia Iten. De Oostenrijkse tenor Robert Künzli beschikte

kostumering gaf een en ander een rijk aanzien. Rijk is de Reisopera

over minder volume maar vooral over minder dictie. Hij zong heel

inmiddels beduidend minder en misschien vertaalde zich dat nog het

behoorlijk, maar in de duetten met haar won zij eigenlijk steeds met

duidelijkst in de keuze van de zangers. Maar vergeet de bedenkingen:

haar heldere, soepele stem die alle emoties van Isolde wist over te

de Reisopera is terug, ga vooral kijken!

brengen. Het podium kon er met minimale aanpassingen anders uitzien. De lichtvoering was subliem: vanuit het donker, de favoriete

Eddie Vetter in De Telegraaf:

tint van het liefdespaar, begon de actie. Het eindigde met één spot op

De Reisopera heeft lef. Is het overmoed? Het getuigt in elk geval van

Isolde voor haar laatste monoloog, op blote voeten.

22 Brangäne - Anne-Marie Owens Isolde - Claudia Iten Tristan - Robert Künzli Kurwenal - Sebastian Noack König Marke - Yorck Felix Speer Place de l’Opera schreef:

voor de jonge Tyler Clarke, die als Seemann de eerste noten van de

Reisopera brengt strakke Tristan

vijf uren Tristan und Isolde mag zingen. Dirigent Hermus sloot

Tristan und Isolde van Richard Wagner opent het seizoen van

kennelijk een kwaliteitspact met het orkest en dat leidde tot een

de Nationale Reisopera in een productie die muzikaal en vocaal

vijfsterren uitvoering in de grootste orkestbak van Nederland, die ook

overtuigt. De regie reikt niet rechtstreeks naar de harten van het

akoestisch veel te bieden heeft. Een volle strijkersklank, excellente

publiek, maar zet esthetische, doordachte accenten in de stroom

houtblazers en een muzikale benadering die zonder onnodig effect

fraaie muziek.

en met grote oprechtheid Wagners muziek liet bloeien. Als het de

De vriendelijke ontvangst in het Wilminktheater en een kernachtige

Groningers lukt om de concentratie en energie op peil te houden

inleiding door Ben Coelman maakten de atmosfeer goedmoedig.

tijdens de zware weken die komen, is alleen het orkest al voldoende

Maar dat duurde niet lang. Jakob Peters-Messer voerde een scher­

reden om deze productie te bezoeken.

pe regie, die naar abstractie zocht en niet zwolg in symboliek. Ontwerper Guido Petzold, die de laatste jaren naast licht ook

Henri Drost in de Cultuurpers:

decor­ontwerp doet, produceerde een consistent toneelbeeld, Het licht

Hier gebeurt iets bijzonders. Een Isolde die niet doodgaat in de

was wit, soms blauw en er viel ergens een oranje accent. Licht dat

Liebestod is geen uitzondering, maar een Tristan die door de tot in

de spelers niet mooier maakte ‘integendeel’ en dat vaak hard uit de

hemel reikende noten van Isolde als het ware uit de dood verrijst,

coulissen kwam.

schuin achter haar gaat staan en klankloos meezingt? Maar na al het

Claudia Iten kon de grote zaal in Enschede moeiteloos aan. Muzikaal

bloedvergieten in de slotscène staat de Zwitserse Claudia Iten daar

en tekstueel is ze volleerd. Haar sopraan klonk me opmer­kelijk

opeens, in helder wit licht, engelachtig bijna, en zet sereen ‘Mild

slank in de oren en haar noten en haar spel maakten het een groot

und leise’ in. In de zes minuten die volgen gebeurt het onmogelijke:

genoegen naar haar te kijken en te luisteren. Ze acteerde met

zij verklankt in de slotaria schijnbaar moeiteloos alle emoties van

haar lijf, haar stem en haar ogen. De Oostenrijker Robert Künzli

de hele opera nogmaals maar dan nog aangrijpender. Het Noord

maakte met deze Tristan zijn roldebuut. Vocaal ruim voldoende en

Nederlands Orkest trekt alle registers open, maar het deert Iten niet,

op bepaalde momenten ook goed acterend. Maar hij leek bij het

zij overstijgt het orkest, de muziek en het drama. Dit is geen gewone

begin van de liefdesscène met Isolde in de tweede akte niet vol­

Liebestod, dit is geen gewone Tristen und Isolde, hier gebeurt iets

doende geconcentreerd en zijn solo aan het begin van de derde miste

bijzonders. ‘De muziek van Tristan und Isolde is zo diep, ik wilde

magnetisme. Bas Yorck Felix Speer droeg een lange zwarte jas en een

niet een enscenering die daar erg veel lagen aan toevoegt,’ aldus

voornaam driedelig kostuum en bewoog zich statig over het podium.

Mansfield in dagblad Trouw. ‘Daarom heb ik Guido Petzold de kans

En exact zoals hij er stond, klonk hij ook. Imposant en met een

geboden het licht- en decorontwerp te maken.’ Mede dankzij de na­

prach­tig, sonoor geluid. Hij deed me denken aan Robert Holl.

druk op de belichting doet het geheel onwillekeurig denken aan de

De vocale entree van de andere donkerder stem, Anne-Marie Owens,

tot op het bot uitgeklede ensceneringen waarmee Wieland Wagner

liet even de wenkbrauwen fronsen. Ze zette een zwaar vibrato in dat

na de Tweede Wereldoorlog Bayreuth weer op de kaart zette. Hij

detoneerde in het muzikale decor van dat moment. Ze herstelde snel

wilde zich focussen op de beweegreden van de karakters. Precies dat

van wat in mijn ogen als een valse start klonk. Bariton Sebastian

doet ook Jacobs Peters-Messers in zijn gedetailleerde personenregie,

Noack, die wat aangezet acteerde en tenor Andrew Rees klonken

waarin het kleinste handgebaar betekenis krijgt en waarin niets

uitstekend in de rollen van Kurwenal en Melot, en dat gold ook

afleidt van de muziek. Daar, in de orkestbak, wordt het verhaal

23

pas echt verteld. Vanaf de eerste maten weet Antony Hermus een prachtige klank aan het Noord Nederland Orkest te onttrekken, met fraaie lange lijnen, heldere accenten en een bewonderenswaardige dynamiek. De stuk voor stuk uitstekende solisten varen daar wel bij; nergens hoeven zij zich te overschreeuwen, nergens zien zij zich geconfronteerd met een ongebruikelijke tempokeuze. Dat de Oostenrijkse tenor in het liefdesduet de mindere was van Claudia Iten is geen schande. Tegen haar Isolde was bij de première niemand bestand. Op de social media tenslotte is het vruchtbaar zoeken naar reacties. Er werd druk getwitterd over Tristan und Isolde door mensen die in de zaal zaten bij de première: Compliment. Uit de kunst. Niveau op alle fronten en tot de laatste seconde. Goede cast. Goed orkest. Goede dirigent. Dank. Indrukwekkende première, knappe prestatie van de Reisopera. Well-done version of ‘Tristan und Isolde’ by the Reisopera. Very nice early 20th century costumes. Het cliché dat alleen een wereldtopensemble dit klaarspeelt is achterhaald. Fantastische Tristan und Isolde. Prachtige stemmen, decor, kostuums èn natuurlijk niet te vergeten het NNO !! Prachtige, ontroerende Tristan und Isolde, het staat als een huis! Mooie begeleiding door het NNO Reisopera’s Tristan has brilliant orchestra playing, a fine cast and a spare, impressive production. 

Annette Reyes

24

Kleine belevenissen van een operaliefhebber

Mijn bruiloft van Figaro



Arnoud Brok

Inleiding Het is al weer lange tijd geleden, beste lezer, dat ik u heb verteld dat ik een nogal vreemde liefhebberij had, namelijk het verzamelen van opnamen van Le Nozze di Figaro. Ik had destijds vijftien platen- en CD opnamen van deze opera en ik heb uitgelegd waarom ik telkens een nieuwe uitvoering had aangeschaft. Het zijn er inmiddels zestien geworden want de zo geprezen opname van René Jacobs kon ik natuurlijk niet laten liggen. Toen kwam de DVD en kon ik van voren af aan beginnen. Ik heb nu inmiddels tien uitvoeringen op DVD, de een nog mooier dan de ander. Maar de kroon spannen toch twee uitvoeringen in de regie van Giorgio Strehler, de een vanuit de Scala in Milaan, de ander vanuit het Theater de Bastille in Parijs. Waarom uitgerekend deze twee? Wel, omdat Strehler als geen ander de sfeer van het verhaal in beelden heeft kunnen vatten. Ik heb het voorrecht gehad om zelf de uitvoering in Milaan te kunnen zien en kon na afloop alleen nog maar uitbrengen: ‘dit was volmaakt’. Wie was deze Giorgio Strehler? Hij werd in 1921 in Barcola bij Triëst geboren. Zijn vader was Oostenrijker, zijn moeder Sloveense. In die typische mengvorm van culturen leerde hij goed Italiaans, Frans en Duits spreken. Zijn vader overleed jong waarna zijn grootvader Olympio Lovric diens taak overnam. Lovric was hoornist bij het plaatselijk orkest maar daarnaast ook impresario van het Teatro Communale Guiseppe Verdi in Triëst. De jonge Giorgio was eerst weinig geïnteresseerd in het theater maar later veranderde dit na het zien van Una delle ultime sere di carnevale van Goldoni. Hij koos voor een loopbaan in het theater en was o.a. leerling van de Accademia dei Filodrammatica in Milaan. Hij bleek zo goed dat hij daar al vele prijzen won. De oorlog bracht hij in Zwitserland door maar na de capitulatie van Italië ging hij terug en richtte in 1947 samen met zijn collega Pietro Grassi het Piccolo Theater in Milaan op. Zijn regie van Goldoni’s Arlecchino, knecht van twee meesters, zette zijn naam definitief op de kaart. Later maakten opvoeringen van stukken van Brecht, Shakespeare en Tsjechow zijn naam tot ver in Europa bekend. Hij

25

begon nu ook opera’s te regisseren, te beginnen met La Traviata

heden te plaatsen is dan ook een kunstfout omdat het verband tussen

voor de Scala in Milaan. Hij hield zich daarbij verre van abstracte

handeling en muziek zodoende in de lucht komt te hangen.

ensceneringen en wilde het publiek bij de uitvoering betrekken.

Bij Strehler dus niets van dit alles. In vier passende en soms

Politiek was hij ook actief en hij zat enige tijd voor de Parti Socialista

adembenemend mooie decors voltrekt de handeling zich waarbij

Italiana in de senaat en het Europees parlement. In 1997 overleed hij

muziek en gebaar steeds perfect op elkaar aansluiten. Ik heb, zoals

plotseling terwijl hij bezig was om Cosi fan tutte te ensceneren.

al vermeld, twee DVD’s van deze uitvoering en de neiging is dan ook groot om ze met elkaar te vergelijken. Muzikaal zijn beide van hoge

De werkwijze van Strehler

kwaliteit, daar is niets op aan te merken maar Diana Damrau en

Wat maakte Strehler nu zo goed? Dit was in de eerste plaats het

Ildebrando d’Arcangelo zijn als Susanna en Figaro in Milaan net iets

respect dat hij aan componist en tekstdichter bewees. Geen eigen

beter dan hun Parijse tegenstrevers. Ludovic Tézier is in Parijs echter

interpretaties, geen nieuwe inzichten nee, die componist en

de perfecte graaf en laat Spagnoli in Milaan met kleine voorsprong

tekstschrijver waren mans genoeg geweest om handeling en muziek

achter zich. Barbara Frittoli in Parijs en Marcella Orsatti Talamanca

op elkaar te laten aansluiten. Van Mozart en Verdi was trouwens

in Milaan ontlopen elkaar niet veel als gravin Almaviva en ditzelfde

ook bekend dat zij zich intensief met de tekst bemoeiden, soms tot

geldt voor beide Cherubino’s. Twee uitvoeringen van heel hoog

wanhoop van de librettisten, al was da Ponte beter tegen Mozart

niveau en waard om aan te schaffen.

opgewassen dan Piave tegen Verdi. Le Nozze di Figaro ensceneerde Strehler eerst in 1973 in Parijs, waarna zijn versie van deze opera

De acht andere Figaro’s

in 1980 naar Milaan kwam. Vanaf dat moment wordt de opera

Welke Figaro’s heb ik dan nog meer in mijn kast staan? Dit is in

regelmatig zowel in Parijs als Milaan hernomen, waarbij aan de

de eerste plaats een uitvoering van het Salzburger Marionetten

enscenering van Strehler niets wordt veranderd. Alles stond zelfs zo

Theater, waarin de stemmen van o.a. Taddeï, Wächter en Elisabeth

vast dat Humbert Camerlo, die nog met Strehler had gewerkt, op een

Schwarzkopf onderdeel uitmaken van een cast onder leiding van

gegeven moment de nodige aanmerkingen kreeg toen op verzoek van

Giulini, een opname die destijds hoog is gewaardeerd. Je vergeet al

invalster Ileana Cotrubas, die op het laatste moment uit New York

snel dat het poppen zijn die de handeling verzorgen en de beginaria

was ingevlogen toen Mirella Freni wegens ziekte niet kon optreden,

van de gravin, Porgi Amor, is zelfs zo mooi en ook gevoelvol vorm

in het eerste bedrijf een mandje was verplaatst, want in New York

gegeven dat zij meer ontroert dan in vele andere uitvoeringen.

stond dat mandje ergens anders en Ileana wilde niet hoeven zoeken.

Een wat oudere uitvoering vanuit Glyndebourne onder Haitink met

Toen Mirella Freni terug was stond het mandje weer op zijn vaste

o.a. Renée Fleming en Andreas Schmidt is boeiend en fraai vorm

plaats.

gegeven. Ditzelfde geldt voor een opname onder Karl Böhm in een

Het sprak dan ook vanzelf dat Strehler’s Bruiloft van Figaro in de

regie van de grote Jean-Pierre Ponelle. Prey, Freni, Fischer-Dieskau,

juiste tijdsperiode is gesitueerd. De handeling gaat immers over

Te Kanawa en ook onze eigen John van Kesteren als don Basilio

de irritatie van Graaf Almaviva over het afschaffen van het Ius

zingen hier de sterren van de hemel, al is de uitvoering uit 1988 wel

primae noctis, het recht van de landheer om de huwelijksnacht

iets gedateerd.

met de bruid door te brengen, een handeling die in de tijd van

Hoge ogen gooit ook Gardiner die zijn Figaro in 1994 vast liet

Beaumarchais, de schrijver van het toneelstuk Le marriage de Figaro,

leggen. Het is een uitvoering waarin de balans tussen spel en zang

nog volstrekt geloofwaardig was. De neiging om deze opera in het

perfect in balans is, terwijl ook de enscenering in de juiste tijd is

26

geplaatst. Een schitterende opname, waard om te bezitten. Gilfry, Alison Hagley en Bryn Terfel zijn hier de voornaamste solisten. Een kostbaat bezit is ook een opname uit de Walter Felsenstein editie. Regisseur Felsenstein heb ik destijds in Opera Informa en in mijn boek ‘Wachten op de hoge C’ enthousiast en vol warmte beschreven. Het is een opname die ik ooit op TV zag en die maakte dat De bruiloft van Figaro mijn meest geliefde opera werd. Een klassieker die de weg bereidde voor veel regisseurs onder wie Giorgio Strehler. Ook René Jacobs mocht natuurlijk niet ontbreken. De uitvoering onder zijn muzikale leiding staat op hoog niveau en de enscenering van Martinoty is levendig en passend in het tijdsbeeld. Spagnoli is hier in mijn optiek beter op dreef dan in de eerder besproken opname uit Milaan. Ook Luca Pisaroni, Figaro in Parijs, is hier aanwezig en is een goede Figaro. Angela Kirchschlager blinkt uit als Cherubino. Voor zes(!) euro vond ik een uitvoering uit Florence onder leiding van Zubin Metha. Het is misschien niet de beste in de reeks maar als geen ander weet deze uitvoering de sfeer van de commedia del’ arte te benaderen. Solisten zijn o.a Patricia Ciofi als Susanna en Giorgio Surian als Figaro. Tot slot een uitvoering vanuit het Royal Opera House in Londen onder Pappano met Erwin Schrott en Meah Persson als een vrijwel ideaal koppel Figaro en Susanna. Persson zag ik ooit in München als Fiordiligli in Cosí fan tutte en sindsdien heb ik een zwak voor deze Zweedse. Een buitengewoon fraaie opname, waard om regelmatig te bekijken. Ook hier is er respect voor de geschiedenis door het verhaal van de opera zich in de juiste periode te laten afspelen. Dit zijn voorlopig mijn tien Figaro’s. U mist natuurlijk registraties van deze opera uit het Muziektheater maar als u mij een beetje kent weet u ook dat die er niet inkomen omdat de balans tussen zang, spel en toneelbeeld daar ver zijn te zoeken. Het woord historisch besef en respect voor componist en tekstschrijver zijn kennelijk onbekende begrippen voor de regisseurs die men aantrekt en die zo graag mee willen in de vaart der volkeren omdat zij de gedachte koesteren dat

27

deze tijd een andere aanpak vraagt, bij voorkeur hun aanpak. Het pikante is dat dit nu juist niet het geval is maar voor men dit beseft zal er nog een hele tijd over heengaan, misschien tot het moment komt dat er stemmen opgaan om ‘de Nachtwacht’ van eigentijdse kleding te voorzien of De Barbier van Sevilla door een beatband, bij voorkeur op het toneel, te laten begeleiden. In dit land weet je het immers nooit.

28

De geschiedenis van Forum (3) (Uit het boek ‘So elend und so treu’, van Arnoud Brok)

Raad voor de Kunst De minister vroeg voor verdere bezuinigingen advies aan haar Raad voor de Kunst. De Raad leek voorkeur te hebben voor zaken waar haar eigen leden profijt van hadden. En bovendien toonde de Raad een sterke voorkeur voor eigentijds en vernieuwend repertoire en de instellingen die hierin voorop liepen, konden op warme geldelijke steun rekenen. Het behoudender repertoire bracht de handen niet op elkaar, dus er werden behoorlijk wat negatieve adviezen uitgebracht. Ook Forum viel niet in de prijzen. Ongelukkigerwijs was Hans de Roo, die ook zitting had in de Raad voor de Kunst, door ziekte langdurig uitgeschakeld. Maar het publiek had Forum in het hart gesloten en het gezelschap kreeg veel waardering, ook in de Randstad, waar men vaak voor uitverkochte zalen speelde. Tweede Kunstenplan In oktober 1991 had de minister van WVC een adviesaanvraag naar de Raad voor de Kunst gestuurd met het oog op het Tweede Kunstenplan. Ze gaf aan dat ze fors wilde snijden in de budgetten van de regionale orkesten. De Raad voor de Kunst stelde een commissie Opera en Orkesten in, die in het voorjaar van 1992 advies uitbracht. De Raad stelde de minister voor om: • Forum op te heffen en daarvoor in de plaats een nieuw operagezelschap op te richten met Enschede als standplaats • Forum Filharmonisch op te heffen. Het Gelders Orkest, dat ook ernstig werd bedreigd, zou de operabegeleidingen moeten overnemen. De consternatie was groot, vooral toen bleek dat de minister het advies van de Raad voor de Kunst wilde overnemen. Er kwamen uit Enschede en Arnhem zoveel protesten dat de minister besloot de commissie Lammers in te stellen voor een nieuw advies. In januari 1993 kwam deze commissie met het rapport ‘Om kwaliteit en bestendigheid.’ Het advies bleef om Opera Forum op te heffen en een Nationale Reisopera in Enschede op te richten. Zowel Forum

29

Filharmonisch als het Gelders Orkest moesten worden opgeheven

Forum Educatief

en er zou een orkestvoorziening voor Oost-Nederland in Enschede

Eén van de wensen van de subsidiënten indertijd was dat Forum meer

moeten komen met 90 formatieplaatsen. Die zou de begeleiding van

werk zou maken van zijn educatieve taak. De zanger Max van Weegberg

de Reisopera op zich moeten nemen.

was reeds in 1972 begonnen met het spelen op marktpleinen en scholen,

Enschede was tevreden, maar Arnhem was kwaad. In juni 1993 nam

maar omdat hij bij de directie te weinig respons kreeg, verdween hij

de Tweede Kamer de beslissing. De Arnhemse lobby kon tevreden

teleurgesteld naar de Nederlandse Operastichting. De Forumdirectie was

zijn: het orkest kreeg Arnhem als standplaats. Forum werd de grote

echter wakker geschud en richtte binnen de eigen organisatie “Forum

verliezer. Niet alleen werd het gezelschap opgeheven, maar het raakte

Educatief” op. En er was iemand geknipt voor dit werk: musicus Jan

ook zijn orkest kwijt.

de Boer. Hij heeft samen met zanger Johan van Haagen velen weten

Voor de nieuw op te richten Nationale Reisopera werd per jaar

te interesseren voor opera. Hij is inmiddels gepensioneerd, maar op

9,7 miljoen gulden beschikbaar gesteld. Maar door provinciale

invalbasis nog steeds actief bij de NRO.

en gemeentelijke initiatieven kwamen er extra fondsen, waardoor

Toen Forum in het begin van de tachtiger jaren het Bato-complex ( het

uiteindelijk in goed overleg toch twee orkesten met in totaal 145

huidige gebouw aan de Perikweg in Enschede) definitief betrok, kreeg

formatieplaatsen konden blijven bestaan.

Forum Educatief in het gebouw een eigen theatertje. Forum Educatief is één van de meest succesvolle initiatieven van Forum geworden, alom

Opheffing Forum

geprezen en gewaardeerd en werd later bij de Nationale Reisopera onder

Voor Forum kwam dit te laat. Het gezelschap zou fors in de eigen

leiding van Ben Coelman voortgezet.

organisatie moeten snijden waarbij veel arbeidsplaatsen verloren zouden gaan. Enkele prominente musici wachtten dit niet af en vertrokken naar elders, waar zij enthousiast werden verwelkomd. Ook de beoogde leider van het nieuw te vormen gezelschap, Guus Mostart, haakte af omdat hij zijn ideeën over het maken van een goede operavoorstelling niet kon realiseren. Forum maakte zich op voor de laatste voorstelling: Madama Butterfly. Velen dachten met weemoed terug aan de zo moeilijke, maar boeiende jaren met Forum.

30

Wat kunnen wij doen voor de Reisopera? De actie van Annette en Jos Reyes heeft enkele reacties van onze leden opgeleverd. Het idee ontstond eigenlijk toen de bus, waarmee we de operareis naar Engeland maakten, vast kwam te zitten in een file. We hadden veel bekijks, waarop iemand zei: ‘Wat jammer dat er nu niet op de bus staat dat we voor de Reisopera uit Nederland naar het Dorsetfestival gaan. Dat moeten we de volgende keer organiseren’. Ook privé moet zoiets te regelen zijn (zie foto). Zo kwamen Annette en Jos Reyes op het idee om onze leden te vragen naar suggesties om de Reisopera te ondersteunen. Het begint natuurlijk met mond-tot-mond reclame, zowel voor het bezoeken van voorstellingen als voor het maken van nieuwe Vrienden. Andere voorstellen: • Gebruik maken van Apps, Facebook, Twitter of QR-codes. • Bemannen van stands in schouwburgen en andere culturele evenementen om leden te werven. • Als onze leden lid zijn van een serviceclub (Rotary, Lions o.i.d.) voorstellen om jonge zangers of projecten van de NRO te ondersteunen. • Persoonlijke relaties, contacten in het bedrijfsleven of bij plaatselijke pers of omroep aanspreken. • Uitdelen van folders en ophangen van posters voor een voorstelling van de NRO. • Behulpzaam zijn bij vinden logeeradressen voor medewerkers of zangers. • In lege etalages een kostuum van de Reisopera plaatsen met tekst. Maar met dit laatste idee komen we op het terrein van de Reisopera zelf en dat is niet de bedoeling want de NRO- medewerkers hebben zelf genoeg creatieve ideeën . We horen het graag als we van dienst kunnen zijn.

31

Lezers Schrijven Operanieuws

Doetinchem, 26 augustus 2013



Wim Stam

La Muette de Portici De uitvoering van de opera La Muette de Portici van Daniel François Esprit Auber, die we in mei 2010 tijdens de operareis

Beste redactie,

van de Vriendenvereniging in het Anhaltisches Theater in Dessau Afgelopen week kreeg ik Opera Informa. Ik heb buitengewoon

bezochten, is door het label CPO op CD uitgebracht. Veel

genoten van het interview met Antony Hermus. Deze man heeft

Nederlandse inbreng. In de eerste plaats dirigent Antony Hermus,

namelijk wat te vertellen. Het accent op vakmanschap en het goed

die bij de Reisopera Tristan und Isolde heeft gedirigeerd en verder

coachen van de zangers lees ik zelden terwijl dit toch de basis is van

de sopraan Angelina Ruzzafante en de bariton Wiard Withold. Zij

opera. Vandaar mijn boosheid op veel regisseurs die dan misschien

krijgen bij www.operamagazine een zeer lovende recensie.

wel goede toneelregisseurs zijn maar totaal geen begrip hebben van het muziektheater en de meest gekke strapatsen van de zangers

New York City Opera is failliet

verlangen. De enorme belangstelling voor Wagner op dit moment

De bijna 70 jaar oude, tweede Opera van New York, de New York

kan ik wat moeilijk duiden. Leo Riemens schreef ooit in zijn Uren der

City Opera is failliet.

Zangkunst dat de man niet alleen een klier van een vent was die geen

Dit eens zo gerenommeerde operahuis, waar vele beroemde zangers

vrouw met rust kon laten maar die ook geen notie had van dramatisch

hun carrière zijn gestart, houdt op te bestaan. In september ging

toneel. Over het grote duet van Tristan en Isolde schreef Riemens dat

nog de opera Anna Nicole van Anthony Turnage in première, zoals

een duet van drie kwartier alle lust doet doven wat mij niet geheel

nu blijkt de laatste voorstelling van de NYC Opera.  In 1944 werd dit

onlogisch leek. Het artikel van Rous heb ik met een lichte glimlach

huis geopend met Puccini’s  Tosca en in de jaren, dat de beroemde

gelezen, mij enigszins verbazend dat sommige mensen dingen zien

sopraan Beverly Sills er de leiding had, was dit operahuis zeer

waarvan ik geen notie heb dat die er in zaten. Aan de andere kant

succesvol.

benijd ik de man dat hij trilt van genot als hij deze opera hoort en ziet.

De laatste jaren moest men gebruikmaken van diverse locaties in

Maar ja, ik ben nu eenmaal een oude mopperaar die zijn mond niet

New York, omdat de zaal in het New York City Center, waar ook de

kan houden als ik zie hoe mensen zich met verve naar hoger sferen

Metropolitan Opera huist, moest worden verlaten. Sindsdien ging

spoeden, want daar ben ik te nuchter voor. Lach dus ook maar een

het bergafwaarts met de New York City Opera.

beetje om mij. 

Arnoud Brok

(De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden brieven te bekorten of niet te plaatsen. Anonieme brieven komen niet in aanmerking).

32

Operaborrel

Elke laatste vrijdag van de maand geeft de Nationale Reisopera in Theater Concordia aan de Enschedese Markt vanaf 17.00 uur een operaborrel. De Reisopera zorgt voor een luchtig en verrassend recitalprogramma van ongeveer 50 minuten, een combinatie van muziektheater en cabaret. Elke maand anders, altijd van hoge muzikale kwaliteit en met goede zangers. Na afloop wordt er gezellig nagepraat. Komende data: 27 december, 31 januari, 28 februari. Bent u in de buurt: van harte welkom.

#

#

33

Steun de Reisopera… maak nieuwe vrienden n Vriend € 30,- per jaar

n Huisgenoot | € 10,- per jaar

dhr. | mevr.

dhr. | mevr.

straat

huigenoot van

postcode woonplaats telefoon

telefoon

e-mail

e-mail

Ik machtig de Vereniging Vrienden Nationale Reisopera om de

Ik machtig de Vereniging Vrienden Nationale Reisopera om de

contributie jaarlijks van mijn rekening af te schrijven.

contributie jaarlijks van mijn rekening af te schrijven.

(Uitsluitend per automatische incasso)

(Uitsluitend per automatische incasso)

IBANnummer

IBANnummer

handtekening

handtekening

Stuur dit aanmeldingsformulier in een voldoende gefrankeerde envelop naar: Vereniging Vrienden Nationale Reisopera Breemarsweg 479 7555 KA Hengelo Of vul het opgaveformulier in via de website www.vriendenreisopera.nl

34

Colofon

Vereniging Vrienden Nationale Reisopera

Opera Informa

Bestuur Dennis Bouwman | Voorzitter Henk Hoving | Penningmeester Maria Kranendonk | Secretariaat /Leden­administratie Fenny Koffijberg | Opera Informa Koos Huffermann Patricia Kuiper

Uitgever | Vereniging Vrienden Nationale Reisopera Redactie | Fenny Koffijberg Vaste medewerkers | Wim Stam, Puck Kooij, Annette Reyes

Lidmaatschap Vriend € 30,- | huisgenoot € 10,- per jaar Het bedrag wordt voldaan per automatische incasso aan het begin van het verenigingsjaar dat loopt van 1 januari t/m 31 december. Het lidmaatschap wordt automatisch verlengd, tenzij uiterlijk vier weken voor het verstrijken van het verenigingsjaar schrif­ telijk is opgezegd bij het secretariaat. IBAN: NL34ABNA0445141387 t.n.v. Vrienden Nationale Reisopera | Enschede Ereleden | Piet Goedemoed, Louwrens Langevoort, Ans Wijtmans, Tony de Haan, Nel van Duuren

Aan dit nummer werkten verder mee Ben Coelman, Arnoud Brok, Iris van Wijnen, Margót Veldhuizen Opmaak | Gerrit Ebbink | [email protected] Webmaster | Wij maken Het, Eefde | [email protected] Druk | ctrl-P Grafisch Bedrijf, Hengelo Foto’s Titelpagina | Bernadeta Astari met Dody Soetanto in de Nozze don Cosi tijdens het Grachtenfestival | Ronald Knapp pag. 7 | Paul Koek | Claudia Hansen Bernadetta Astari | Marco Borggreve pag. 13/14 | Campagnebeelden van Carmen, Il barbiere di Siviglia en Fairy Queen | Marco Borggreve ©Nationale Reisopera 2013 Nacht van de Mode | Robert Elsjan verder | eigen [email protected] Tristan und Isolde | Marco Borggreve © Nationale Reisopera Achterplat | Tristan und Isolde pag 28 | tekening Ab Klaster

Secretariaat en Ledenadministratie Breemarsweg 479 | 7555 KA Hengelo 074 29 14 099 [email protected]

Redactie Opera Informa [email protected] www.vriendenreisopera.nl www.facebook.com/vriendenreis

Het bestuur verzoekt leden die een nieuw of een ander emailadres hebben gekregen, dit door te geven aan ons ­secretariaat: [email protected].

De standpunten in de artikelen zijn niet altijd die van redactie en/ of bestuur. De verantwoordelijkheid ligt bij de auteur. De redactie behoudt zich het recht voor toegezonden artikelen in te korten of niet te plaatsen.

Nationale Reisopera Postbus 1321 | 7500 BH Enschede | 053 4878500 [email protected] | www.reisopera.nl

Overname van (gedeelten van) artikelen is alleen toe­gestaan na ­schriftelijke toestemming van de uitgever.

www.facebook.com/Reisopera

Opera Informa verschijnt vier keer per jaar. ©2013 Vereniging Vrienden Nationale Reisopera Zie voor advertentietarieven: www.vriendenreisopera.nl

35

36