Register van namen en begrippen
Abaris wonderdoener uit het land van de Skythen die met of op een pijl van Apollo door de lucht gereisd zou hebben. Wordt soms beschouwd als een voorloper van Pythagoras 257 Abdera stad in Klein-Azië, geboorteplaats van Demokritos 304 Abinna voorgebergte aan de noordkust van Afrika 174 Achaeërs naam waarmee bij Homerus de Grieken aangeduid worden 144-146, 148 Achaemeniden naam van de Perzische koningsdynastie 9 Achaia landstreek aan de noordkant van de Peloponnesus 185, 245 Acharnai een van de demen (bevolkingsgroepen) van Attika 152 Acheloös rivier in Akarnanië, grootste rivier van Griekenland 273, 274 Achilles een van de voornaamste helden in de Ilias, zoon van Peleus, koning van de Myrmidonen, en de zeegodin Thetis. Bewonderd om zijn jeugdige schoonheid en blonde lokken, boezemvriend van Patroklos. Apollonius bezoekt zijn graf 89, 96, 116, 144-148, 153, 283 Adonis schone jongeling die door Aphrodite werd bemind, op de jacht gedood door een everzwijn 280 Adrasteia de onontkoombare, wraakgodin die onrecht bestraft 58, 300 Aegis het schild van Zeus, wordt ook door Athene gedragen 295 Aisopos (6e eeuw v.Chr.), beroemde dichter van moraliserende dierenverhalen 181-184 Aether bovenlucht, hoger en van fijnere stof dan de gewone lucht, woonplaats van de goden; ook levensadem, fijnste deel van de ziel 40, 57, 87, 112, 127, 128, 132 Agamemnon koning van Mycene, opperbevelhebber van de Grieken bij Troje Agraulos vrouw van de mythische koning Kekrops, in haar tempel op de Akropolis legden de epheben hun militaire eed af 152 Aiakos zoon van Zeus, vader van Peleus en Telamon, bewaakt de poort van de onderwereld 190, 279 Aias zoon van Telamon, belangrijke Griekse strijder bij Troje, groot van gestalte, maakte in waanzin en wanhoop een eind aan zijn leven 79, 88, 89, 96, 116, 145
het leven van apollonius van tyana354 Aidoneus andere naam van Hades, de god van de onderwereld 315 Aigai stad in Kilikië met een belangrijke Asklepiostempel en filosofische scholen, waar Apollonius studeerde 16, 17, 27, 30, 37, 39, 40, 43, 44, 81, 114 Aigina klein eiland niet ver van de kust van Attika 154 Aigospotamoi kleine stad op het schiereiland Gallipoli waar in 405 v.Chr. de Spartaanse vloot onder Lysander Athene versloeg, het eind van de Peneloponnesische oorlog en de Atheense hegemonie 36 Aiolos god van de winden, wil Odysseus helpen door hem een zak te geven waarin alle winden zitten opgesloten, behalve de enige die hem veilig naar Ithaka zal blazen. Zijn makkers denken dat er kostbaarheden in zitten en maken de zak open. Als Odysseus bij Aiolos terugkomt om hulp te vragen wordt hij smadelijke weggejaagd (Odyssee 10.19 e.v.) 111, 264 Aischines leerling van Plato 64 Aischylos (525-456), oudste van de drie Atheense tragediedichters die de tragedie de klassieke vorm heeft gegeven waarin wij haar kennen 221 Akademie naam van de School van Plato, even buiten de stadspoorten van Athene 11 Akarnanië landstreek aan de westkust van Griekenland 153, 273, 312 Akesines rivier in India, tegenwoordig Chenab 83 Akragas stad op Sicilië, tegenwoordig Agrigento, geboorteplaats van Empedokles 35, 304 Akrisios koning van Argos, vader van Danaë. Omdat hem was voorspeld dat hij door zijn kleinzoon gedood zou worden, zette hij zijn dochter met haar pasgeboren zoontje Perseus uit in een kist op zee. Door toedoen van Zeus, de vader van het kind, werden ze gered. Later doodde Perseus Akrisios door een ongelukkige worp met een discus zonder te weten dat hij zijn grootvader trof 314 Akropolis de burcht van Athene waarop zich het Parthenon bevindt 23, 111, 149, 152, 153 Alexander (356-323), bijgenaamd de Grote, koning van Macedonië, veroveraar van het Perzische rijk 12, 19, 24, 27, 65, 76, 79, 85, 86, 89, 96, 103, 104, 136, 253, 254, 312 Alexander Severus laatste keizer uit de Severische dynastie (222-235), had in zijn privékapel beelden van Apollonius, Orpheus, Abraham en Jezus 13 Alexandrië stad in Egypte, gesticht door Alexander, groeide uit tot een centrum van kunsten en wetenschap 28, 188-190, 206 Alkestis vrouw van koning Admetos die uit liefde voor haar man bereid was in zijn plaats te sterven en door Herakles uit de onderwereld werd teruggehaald. Euripides schreef er een tragedie over 172 Alkibiades (± 450-404), leerling van Sokrates, figuur in de Atheense jetset van zijn tijd, bekend om zijn knappe uiterlijk 328 Alkinoös koning van de Phaiaken, bij wie Odysseus gastvrij wordt onthaald (Odyssee 8) 151
register van namen en begrippen355 Alkmaion zoon van de ziener Amphiaraos en Eriphyle. Om zijn vader te wreken doodde hij zijn moeder die, omgekocht met een halssnoer, haar man had overreed deel te nemen aan een veldtocht waarvan hij wist dat die hem fataal zou worden 165, 273 Aloeus vader van de reuzen Otos en Ephialtes die Ares dertien maanden gevangen hielden (Ilias 5.385-391) 275 Alpheios rivier op de Peloponnesus, stroomt door Olympia 320, 322 Amasis (568-526), koning van Egypte uit de 26e dynastie, zou gereïncarneerd zijn als leeuw 205, 206 Ammon voornaamste god van de Egyptenaren, schepper en vruchtbaarheidsgod, door de Grieken gelijkgesteld met Zeus. Alexander beschouwde hem als zijn vader 104 Amoibeus citerspeler in de tijd van Nero 177 Amphiaraos Alkmaion 99, 100, 154, 273 Amyklai stad op de Peloponnesus met heiligdom van Apollo en het graf van diens geliefde Hyakinthos 112 Amymone dochter van Danaos en Europa, geliefde van Poseidon; toen ze met zijn drietand in de grond stak, ontsprong er een bron met drie stralen 57 Anaxagoras (ca. 500-428), natuurfilosoof uit Klazomenai in Ionië, deed meteorologische voorspellingen, verbleef lang in Athene, waar hij met Perikles bevriend was en invloed had op Sokrates en Euripides, later wegens asebeia (goddeloosheid) uit de stad verbannen 36, 44, 73, 304 Anchises Trojaanse prins bemind door Aphrodite en vader van haar zoon Aeneas 249 Andromache vrouw van Hektor 82 Andromeda vrouw van Perseus, door hem gered van een verslindend zeemonster 57 Anthesterion (bloemenmaand), maand in het Attische jaar, valt ongeveer samen met maart/april 152 Antigone dochter van Oedipus en Iokaste, heldin van de gelijknamige tragedie van Sophokles 167 Antiochië naam van vele steden. De belangrijkste was het zgn. ‘grote’ Antiocheia in Syrië; werd als residentie van de Syrische koningen gesticht in ca. 300 v.Chr. door Seleukos 47-49, 61, 138, 247 Antiochos een van de diadochen, generaals die na de dood van Alexander de Grote zijn rijk verdeelden 67 Antisthenes van Paros afstammeling van het Trojaanse koningshuis, leerling van Apollonius, door hem weggestuurd op verzoek van Achilles 145 Antisthenes (ca. 444-366), volgeling van Sokrates, wordt soms als de stichter van de Cynische School beschouwd 155
het leven van apollonius van tyana356 Antium plaats aan de kust van Latium, tegenwoordig Anzio, waar Hadrianus een paleis had 19, 318, 324 Anytos Athener, een van de aanklagers van Sokrates 258, 261 Aornos tegenwoordig Pir-sar, berg aan de bovenloop van de Indus, veroverd door Alexander. De naam betekent in het Grieks ‘vogelloos’ 76, 77 Apameia stad in de provincie Bithynië 203 Aphrodite Griekse godin van liefde en schoonheid 21, 105, 106, 138, 210, 211, 249 Apis heilige stier van de Egyptenaren 106 Apollo god van de zienerskunst met belangrijk orakel in Delphi 15, 30, 35, 38, 47, 76, 104, 112, 132, 133, 146, 166, 183, 217, 223, 231, 264, 302, 319, 323 Apollonius wijze uit Tyana passim Arabieren naam die Philostratus geeft aan de bewoners van Mesopotamië, kunnen de taal van de dieren verstaan 51, 67, 138 Archelaos koning van Kappadokië, maar ondergeschikt aan de Romeinen, in 17 n.Chr. door Tiberius afgezet, waarna Kappadokië een Romeinse provincie werd 43 Archilochos (midden 6e eeuw), lyrisch dichter geboren op Paros, bekend om zijn spot‑ en smaadverzen. Enkele van zijn gedichten zijn bewaard. In een daarvan vertelt hij dat hij zijn schild in een veldslag heeft verloren, maar dat niet erg vindt. Hij kan een ander krijgen dat even goed is 25, 74, 274 Archon eponymos een van de negen archonten, jaarlijks gekozen bestuurders in Athene, die het jaar zijn naam gaf 321 Archytas (428-347), Pythagoreïsch filosoof uit Tarente, vriend van Plato 243 Ares Griekse god van de oorlog, minnaar van Aphrodite; haar echtgenoot Hephaistos betrapte het overspelige paar door boven het bed een onzichtbaar net te spannen 21, 22, 224, 260, 275 Arginusen groep kleine eilanden bij Lesbos waar de Spartanen in 406 door de Atheense vloot werden verslagen. Voor de Atheners had de slag een pijnlijke nasleep. In een proces werden de verantwoordelijke strategen ter dood veroordeeld, omdat ze, ten gevolge van een storm, de schipbreukelingen en doden niet geborgen hadden. Sokrates stemde als enige van de rechters tegen dit vonnis 160 Argolis landstreek in het noordoosten van de Peloponnesus, rondom de stad Argos 121, 126 Argos hoofdstad van Argolis 230, 320 Aricia stad in de Albaanse bergen met een heiligdom van Artemis 163, 206 Aristandros ziener in dienst van Alexander de Grote 312 Aristeides Athener, bekend om zijn rechtvaardigheid, maar door het scher vengericht uit de stad verbannen 236, 237, 270, 271 Aristippos van Kyrene leerling van Sokrates, grondlegger van de Cynische School 64
register van namen en begrippen357 Aristogeiton doodde samen met zijn vriend Harmodios de tiran Hipparchos (514 v.Chr.) 198, 255, 321 Aristoteles (384-322), beroemdste leerling van Plato, stichter van het Lyceum, de Peripatetische school 39, 200 Arkadië landstreek in het midden van de Peloponnesus 47, 48, 65, 126, 157, 178, 198, 287-289, 309, 310, 312 Armenië landstreek aan de bovenloop van Euphraat en Tigris 50, 51, 67, 70, 71, 295, 334 Arsakes koning van Armenië 70 Artaphernes een van de aanvoerders van de eerste Perzische expeditie (490) tegen Griekenland 57 Artaxerxes Perzische koning (404-385), zoon van Dareios (2) en broer van Kyros, die tegen hem in opstand kwam Xenophon 59, 60 Artemis Griekse godin van de jacht en de dierenwereld, zuster van Apollo 21, 60, 61, 233 Asbama bron bij Tyana met wonderlijke eigenschappen 38 Asfodel lelieachtige plant waarvan de knollen wel door arme mensen werden gegeten 300 Asklepios god van de geneeskunde, had een belangrijke tempel in Aigai. Apollonius had een bijzondere band met deze god en verbleef graag in een van zijn heiligdommen 16, 27, 39-43, 115, 133, 144, 149, 162 Aspendos stad in Pamphylië waar Apollonius een einde maakte aan een hongeroproer ten gevolge van schaarste veroorzaakt door speculanten die het graan vasthielden 17, 46, 47 Astyages koning van de Meden, legde zijn kleinzoon te vondeling omdat hij in een droom was gewaarschuwd dat die hem van de troon zou stoten 314 Athene hoofdstad van Attika, in de vijfde eeuw het culturele centrum van Griekenland 12, 39, 56, 57, 60, 64, 77, 89, 111, 115, 125, 149-153, 173, 175, 185, 186, 211, 213, 220, 221, 232, 233, 236, 237, 253, 254, 270, 273, 284, 291, 294, 302, 304, 320, 321, 325 Athene godin van de wijsheid 35, 104, 112, 149, 193, 215, 230, 231, 259, 273, 274, 280, 295, 306, 321, 326, 329 Athos meest oostelijke van de drie kapen van Chalkidike; Xerxes deed een vergeefse poging er een kanaal door te graven voor zijn vloot 57, 73, 168 Attika landstreek rondom Athene 99, 163, 176 Augeas koning van Elis wiens vervuilde stallen door Herakles werden uitgemest 305 Augustus eerste keizer van Rome (27 v.Chr.-14 n.Chr.), maakte een eind aan de burgeroorlogen 28, 177, 194 Aulis plaats waar de Griekse vloot zich verzamelde voordat ze uitvoer naar Troje 54, 108, 323
het leven van apollonius van tyana358 Babylon hoofdstad van het Perzische rijk 9, 16, 19, 22, 36, 49-56, 58, 62, 64, 68, 83, 89, 90, 102, 138, 163, 227, 250, 263, 295, 299 Baetis rivier in Zuid-Spanje, tegenwoordig Guadalquivir 176 Baetica Romeinse provincie in Zuid-Spanje 176, 178, 179 Bassos inwoner van Korinthe, verdacht van vadermoord 157 Biblos klein eiland in de Indische Oceaan, bij Philostratus aangeduid als Rode Zee, ten westen van de monding van de Indus 136 Bithynië provincie in Klein-Azië aan de kust van de Zwarte Zee 25, 203 Boreas de Noordenwind 152 Brahmanen Indiase wijzen 16, 22, 36, 49, 90, 103, 112, 299 Byssos ‘vlas dat aan bomen groeit’, waarschijnlijk dus katoen 85 Byzantium stad op de plaats van het huidige Istanbul 26, 284 Capitool een van de zeven heuvels van Rome. Op deze heuvel bevond zich de tempel van Jupiter (Zeus bij Philostratus) 193, 194, 314 Caracalla (176-217), werd na de dood van zijn vader Septimius Severus in 211 keizer van Rome samen met zijn broer Geta, die hij nog hetzelfde jaar vermoordde; had grote verering voor Apollonius 13 Chaironeia stad in Boiotië waar Philippus van Macedonië in 338 v.Chr. de verbonden legers van Athene en Thebe versloeg 253, 254 Charybdis bij Homerus (Odyssee 12.428) genoemde gevaarlijke draaikolk bij Sicilië 64, 180 Chios eiland voor de kust van Klein-Azië 141, 186 Chrysippos (281-208), Stoïcijns filosoof, geldt als tweede stichter van de Stoa 39 Cicero (106-43 v.Chr.), Romeins staatsman en redenaar, bezat een villa bij Dikaiarchia 258 Claudius Romeins keizer (41-54), vergiftigd door zijn vrouw Agrippina 191, 193, 195 Clemens zwager van Domitianus, op last van hem vermoord 325, 326 Cyllene berg in Arkadië met een grot waar Hermes is geboren 234 Daidalos beeldhouwer en architect uit de mythische tijd, bouwde voor koning Minos van Kreta het labyrint; om aan de koning te ontsnappen maakte hij van was en veren vleugels voor zichzelf en zijn zoon Ikaros. Bij de vlucht viel Ikaros in zee 211 Daimonion innerlijke stem van Sokrates die hem waarschuwde als hij iets verkeerds wilde doen 36, 304 Damis volgeling van Apollonius die hem op zijn reizen heeft vergezeld en een journaal bijhield van zijn daden en uitspraken passim Damophile componiste en dichteres uit Pamphylië die evenals Sappho een
register van namen en begrippen359 kring meisjes om zich heen verzamelde. Schreef liefdesliederen, en hymnen, o.a. ter ere van Artemis 60 Danaïden de vijftig dochters van Danaos die in de huwelijksnacht de vijftig zonen van Aigyptos aan wie ze tegen hun zin waren uitgehuwelijkt hebben vermoord, op één na, die haar echtgenoot had lief gekregen. Als straf moeten ze in de onderwereld een lek vat met water vullen 256 Daphne volgens de Griekse mythe dochter van de riviergod Peneios in Thessalië, nimf op wie Apollo verliefd was. Om aan zijn achtervolging te ontkomen werd ze veranderd in een laurierboom. In Antiochië is het verhaal aan de plaatselijke omstandigheden aangepast 47 Dareios (1) koning van Perzië (521-485), ondernam in 490 een expeditie om Griekenland te onderwerpen. Het werd geen succes, maar hij deporteerde de bewoners van Eretria die steun hadden gegeven aan de opstand van de Ionische steden tegen het Perzisch gezag. Eeuwen later intervenieert Apollonius bij koning Vardanes ten gunste van de Eretriërs 13, 54, 56, 65, 86, 103 (2) koning van Perzië, vader van Artaxerxes en Kyros Xenophon 59 Daridaios koning van Perzië 88 jaar na de deportatie van de Eritreërs. Zij zouden verscheidene altaren aan hem gewijd hebben. Verder niet bekend 56 Datis tijdens de expeditie van Dareios (490) generaal in het Perzische leger 57, 65 Delphi belangrijkste orakelplaats van Apollo 37, 64, 65, 76, 104, 132, 133, 154, 167, 177, 178, 206, 216, 217, 223, 264, 265, 302, 322 Deme de kleinste politieke eenheid in Attika, op lokale basis, waarin alle burgers gelijke rechten hadden. Attika kende honderd demen, door Kleisthenes ingesteld bij de staatkundige hervorming van 508/509 284 Demetrios filosoof, aanhanger van de Cynische School, vriend van Apollonius 30, 154, 155, 169, 185, 243, 244, 257-259, 261, 262, 264-267, 287, 316-320 Demokritos (ca. 460-370), natuurfilosoof uit Abdera, vader van het atomisme, ook wel genoemd ‘de lachende filosoof’, in tegenstelling tot Herakleitos, de huilende 36, 304, 311 Demosthenes (384-322), Atheens redenaar van buitengewone welsprekendheid, verzette zich tegen de expansieve politiek van Philippus van Macedonië 284 Diadochen generaals van Alexander de Grote die na zijn dood zijn rijk verdeelden Antiochos, Demosthenes, Seleukos, Ptolemaios Didyma stad in Klein-Azië met een orakel van Apollo 139 Dikaiarchia bij de Romeinen Puteoli genoemd, tegenwoordig Puzzuoli, stad aan de kust van Campanië 16, 257, 266, 287, 316 Diktynna Kretensische godin. In haar tempel zou Apollonius ten hemel opgenomen zijn 16, 18, 329 Diogenes (geb. ca. 400), Cynisch filosoof uit Sinope, woonde in een ton en had
het leven van apollonius van tyana360 lak aan alle maatschappelijke conventies, bekritiseerde Philippus vanwege zijn optreden tegen de Atheners 253, 254 Diomedes een van de Griekse aanvoerders bij Troje, in het strijdgewoel van mensen en goden neemt Athene de nevel die hem belet te zien wie mensen en wie goden zijn weg van zijn ogen. Daarop verwondt hij Aphrodite (Ilias 5.127 e.v.). Later stichtte hij een stad in Italië 176, 280, 252 Dion (1) schoonzoon van de tiran Dionysios van Syracuse, vriend van Plato die op zijn uitnodiging tweemaal (367 en 361) naar Sicilië kwam voor een (mislukte) poging de ideale Staat te realiseren 252 (2) van Prusa, redenaar, om zijn aangename welsprekendheid bijgenaamd Chrysostomos(Guldenmond), Stoïcijns filosoof met Cynische trekjes, vriend van Apollonius, door Domitianus verbannen, teruggeroepen door Nerva en later adviseur van Trajanus 191, 192, 194, 197, 199, 202-204 Dionysia feest in Athene ter ere van Dionysos, gelegenheid waarbij tragedies en komedies werden opgevoerd. Het theater van Dionysos, aan de voet van de Akropolis, is gedeeltelijk bewaard gebleven 221, 222, 234 Dionysos ook Bacchus genoemd, god van wijn en extase, hoofdfiguur van De Bacchanten van Euripides 71, 74-76, 96, 111-113, 152, 153, 186 Dionysios tiran van Syracuse Dion 64, 252, 253 Dioskorides trouwe volgeling van Apollonius 144, 165, 206 Dirke bron in Boiotië 114 Dodona plaats in Epirus met beroemd orakel van Zeus 133, 154 Domitianus zoon van Vespasianus, keizer van 81-96, vermoord door de vrijgelatene Stephanus en zijn lijfwacht 13, 16, 22, 26, 28, 115, 171, 194, 244, 250, 252, 254-258, 260, 267, 273, 276, 280, 281, 282, 284, 287, 316, 325 Doriërs een van de stammen waarin de Grieken worden verdeeld, vooral gevestigd op de Peloponnesus (Sparta) 301 Drachme Griekse munt, ongeveer een dagloon 46, 74, 98, 119, 188, 248, 295, 308, 321 Echinadische eilanden groep van kleine eilanden voor de kust van Akarnanië 273 Efese belangrijke stad in Karië aan de kust van Klein-Azië, centrum van cultuur met een beroemde bibliotheek. Door Apollonius van een epidemie bevrijd 12, 17, 30, 139, 140, 143, 255, 256, 260, 269, 270, 292, 304, 305, 325, 326, 328 Eforen de vijf jaarlijks gekozen hoogste bestuurders van Sparta 157, 160, 161 Ekbatana tegenwoordig Hamadan, hoofdstad van Medië, zomerresidentie van de Perzische koningen 56, 68 Eleusis plaats in Attika waar de Mysteriën werden gevierd 149, 234 Elis landstreek aan de westkust van de Peloponnesus 37, 124, 154, 158, 177, 206, 213, 305, 320 Empedokles (483-423), natuurfilosoof uit Akragas op Sicilië, leerde dat alles is
register van namen en begrippen361 ontstaan uit de vier elementen vuur, lucht, water en aarde, die door de krachten liefde en haat verbonden en gescheiden worden. Trad ook op als arts, profeet en wonderdoener. Zijn denken is beïnvloed door Pythagoras 35, 36, 213, 301, 304 Enkelados een Gigant die onder de Etna zou zijn begraven 184 Enodia andere naam van de godin Hekate, godin van driesprongen en kruiswegen, voor wie langs wegen kleine heiligdommen werden gebouwd 146 Enyalios andere naam voor Ares 265 Eoos de godin van de dageraad, moeder van Memnon 211, 212 Ephebe in Athene werd een jongeman met achttien jaar dienstplichtig en deed twee jaar grensdienst als ephebe. Daarna kon hij in het gewone leger opgenomen worden 209 Epicurus (341-270), stichter van de Epicureïsche School. Zijn ethiek is gericht op het geluk van het individu, waarbij de ataraxia, een toestand van volledige ongestoorde gemoedsrust, die de mens in staat stelt te genieten van aangename gewaarwordingen, als het hoogste doel wordt beschouwd 39 Epidauros stad in Argolis met een groot heiligdom van Asklepios waar zieken genezing zochten door incubatie (slapen op het tempelterrein in de hoop dat de god in een droom genezing zou brengen of een goede raad geven) 149 Eretria een stad op Euboia. Samen met Athene steunden zij de Griekse steden in Klein Azië Dareios (1) 13, 56, 57 Erytheia een eiland voor de kust van Spanje bij de monding van de Baetis 175 Erythras zoon van Perseus en Andromeda, naar wie de Rode Zee is genoemd (erythros betekent in het Grieks rood). Rode Zee is bij Philostratus een verzamelnaam voor vele zeeën, van de Perzische Golf tot aan de monding van de Indus 128, 136 Ethiopië bij Philostratus een gebied zuidelijk van Egypte dat zich naar het westen uitstrekt tot de Atlantische Oceaan 16, 19, 23, 27, 84, 110, 116, 168, 203, 206, 208, 209, 211, 212, 222, 231, 237, 238, 241, 245, 263, 284 Etna vulkaan op Sicilië 181, 182, 184 Eudoxos van Knidos (ca. 390-340), leerling van Archytas. Briljant wiskundige en geograaf, door Apollonius beschuldigd van klaploperij bij de koning van Egypte 64 Eufraat rivier waaraan Babylon ligt. De koninklijke paleizen aan beide zijden van de rivier waren verbonden door een tunnel onder water 51, 57, 67, 68, 138 Euphorbos Trojaan, zoon van Panthoos, door Menelaos gedood (Ilias 17.59 en 81), vroegere incarnatie van Pythagoras 35, 115, 116, 300 Euphranor van Korinthe beroemde schilder, ca. 360 werkzaam in Athene 85 Euphrates Stoïcijns filosoof, verspreidde leugenachtige verhalen over Apollonius. Bij Philostratus wordt hij afgeschilderd als geldzuchtig en achterbaks,
het leven van apollonius van tyana362 maar Plinius de Jongere schetst een heel ander beeld van hem (Brieven 1.10). Plinius is vol lof voor zijn filosofische deugden en raadgevingen, voorbeeldige levenswandel, aangename manieren en gedistingeerde verschijning 45, 90, 191, 192, 194, 195, 197, 199, 202-204, 206, 214, 215, 226, 227, 241, 257, 264, 284, 291, 297, 298, 308, 309, 314 Euripides (485-407), Atheens tragediedichter. Philostratus citeert uit zijn Bac chanten, Andromache, Alkestis en Orestes 25, 82, 152, 255, 265 Eurymedon rivier in Pamphylië 46 Eurystheus mythische koning van Mycene voor wie Herakles de twaalf werken moest verrichten 306 Euthydemos van Fenicië retor, leraar van Apollonius 39 Euxenos van Herakleia leermeester van Apollonius in de leer van Pythagoras, maar zelf geen trouwe navolger van diens opvattingen 39, 40, 45 Fabricius burger van Smyrna 141 Favorinus uit Arelate (Arles) afkomstige filosoof en redenaar, door Philostratus behandeld in zijn Levens van de Sofisten. Leefde onder Hadrianus 155 Fenicië kuststrook van Syrië 30, 39, 245, 248, 261 Gadeira tegenwoordig Cadiz, stad in Zuid-Spanje 97, 173-175, 178, 179 Gaetuliërs volksstam in Lybië 174 Galba Servius Sulpicius Galba (3 v.Chr.-69), in het vierkeizerjaar 68/69 kortstondig opvolger van Nero 180, 181, 195 Ganges rivier in India. Ook koning van India, door de Ethiopiërs vermoord en gereïncarneerd als Iarchas 16, 76, 86, 96, 107, 116, 117, 134, 135 Ganymedes Trojaanse prins, door Zeus ontvoerd en tot zijn wijnschenker gemaakt 122 Geryones driekoppige reus, door Herakles gedood en van zijn kudde runderen beroofd 175 Geta Caracalla Geten stam in Thracië aan de benedenloop van de Donau 253, 254 Glaukos edelsmid uit Chios (7e eeuw) 223 Gortyn stad op Kreta 162 Groothoofdigen een van de legendarische stammen waar Skylax over schrijft, maar die volgens Iarchas niet in India te vinden zijn 134 Gryneion stad dicht bij Pergamon met een orakel van Apollo 146 Gyara een van de Cycladen, verbanningsoord van de filosoof Musonius 267 Gyges koning van Lydië, bezitter van een ring die de drager onzichtbaar maakte, in rijkdom vergelijkbaar met Kroisos 109, 324
register van namen en begrippen363 Hades god van de onderwereld, heerser over de doden 120, 156 Hadrianus (76-138), van 117-138 keizer van Rome, bezat een villa in Antium waar een aantal brieven van Apollonius werden bewaard evenals een boek dat deze uit het ondergrondse orakel van Trophonios meegebracht zou hebben 19, 324 Harmodios doodde samen met zijn vriend Aristogeiton de tiran Hipparchos. In Athene stond een beeldengroep van de Tirannendoders op de Agora, door Xerxes als oorlogsbuit meegenomen naar Susa, en door Alexander weer aan Athene teruggegeven 198, 255, 321 Hektor zoon van koning Priamos van Troje en de voornaamste strijder aan Trojaanse kant, gedood door Achilles, echtgenoot van Andromache 144, 145 Helena vrouw van Menelaos, geschaakt door de Trojaanse prins Paris, waarna een verzameld Grieks leger tegen Troje optrok om haar terug te halen 116, 148, 222, 271, 300 Heliaden dochters van de zonnegod Helios, zusters van Phaëthon, na diens dood veranderd in bomen 29, 175 Helikon gebergte in Boiotië, verblijfplaats van de Muzen 154, 267 Helikon van Kyzikos leerling van Plato, profiteerde van de tiran Dionysios van Syracuse 64 Helios de Zonnegod, voor wie Apollonius een bijzondere devotie had 21, 61, 79, 89, 90, 94, 96, 100, 104, 112, 123, 135, 215, 224, 255, 319 Hellanodiken organisatoren en toezichthouders bij de Olympische Spelen 124 Hephaistos Griekse god van het vuur en de kunst van het smeden. Getrouwd met Aphrodite, maar door haar bedrogen met de oorlogsgod Ares 31, 89, 184, 224, 275 Hera Griekse godin van het huwelijk, echtgenote van Zeus 158 Herakleia stad aan de Zwarte Zee 39 Herakleides leerling van Plato, moordenaar van de tiran Kotys Python 253 Herakleitos (ca. 550-480), filosoof uit Efese, bekend om zijn duistere uitspraken 41 Herme met de kop van Hermes bekroonde zuil, een soort wachter bij de huisdeur 288 Hermes zoon van Zeus en Maia, god van de kudden en handel, slim en listig van aard 21, 183, 231 Herodes bijgenaamd Atticus, schatrijke sofist en redenaar uit de 2e eeuw, bouwde in Athene aan de voet van de Akropolis een theater dat nog in gebruik is 110 Hetaere lett. gezellin, beschaafde vrouw die beroepshalve naast aangename conversatie en muzikale verstrooiing ook seksuele diensten verleende 64, 301 Hiërophant hogepriester in Eleusis 18, 150, 185 Himera stad op Sicilië 222
het leven van apollonius van tyana364 Hippolytos zoon van de Atheense koning Theseus, beledigde de godin Aphrodite door zijn afkeer van de liefde. Hij wees de avances af van zijn stiefmoeder Phaidra, die verliefd op hem was. Zij verhing zich en nam wraak door hem in een postuum briefje bij Theseus van aanranding te beschuldigen. Deze vervloekte zijn zoon, die als gevolg daarvan om het leven kwam 211, 288 Homerus dichter van Ilias en Odyssee, veelvuldig geciteerd door Philostratus 25, 30, 35, 37, 53, 54, 81, 89, 108, 116, 118, 141, 146-149, 156, 166, 224, 243, 265, 271, 300, 319 Hopliet zwaarbewapende soldaat 12, 247 Horen godinnen die de seizoenen, bloeien en rijpen van de natuur, personifiëren, vaak dansend voorgesteld als aantrekkelijke nimfen 152, 183 Hyakinthos schone jongeling, geliefde van Apollo, veranderde na zijn dood in de gelijknamige bloem 232 Hydraotes tegenwoordig Ravi, een van de rivieren in de Punjab 76, 84, 95, 103 Hyphasis rivier in India, tegenwoordig Beas 86, 93, 94, 96, 103-105, 135, 136, 299 Hyrkanië landstreek ten zuiden van de Kaspische Zee 49, 186 Iamblichos (250-325), neoplatoons filosoof die een biografie van Pythagoras schreef. Daarin steunt hij op een biografie van Apollonius, waaruit hij ook citeert 11 Iamiden geslacht van zieners uit Elis 190 Iarchas voornaamste van de Indische Brahmanen die Apollonius bezoekt en met wie hij filosofische gesprekken heeft 18, 22, 23, 102, 103, 113-115, 117, 118, 120-129, 131134, 136, 210, 263, 264, 280 Ichoor substantie die wordt afgescheiden door een bepaald soort oester en kan verharden tot een parel 137 Ida gebergte op Kreta waar Zeus is geboren en opgevoed 162 Ilion andere naam voor Troje 144 Inachos koning van Argos, vader van Io 49 Indus rivier in India 9, 71, 76-78, 83-85, 94, 102, 114, 136, 208 Io een geliefde van Zeus. Toen hij bij het minnekozen door Hera werd betrapt, deed hij zich onschuldig voor en veranderde hij het meisje ijlings in een koe 49 Iolaos vriend en helper van Herakles 258 Ionië kustprovincie van Klein Azië, waar Griekse kolonisten belangrijke steden (bijv. Smyrna, Efese, Milete) hebben gesticht 35, 55, 73, 138-141, 144, 149, 185, 245, 250, 283, 291, 300, 304, 314, 324, 325 Iphitos koning van Elis, herstelde de Olympische Spelen en stelde de Olympische godsvrede in 161, 301 Ipola stad in Zuid-Spanje, de bewoners zijn nog niet in aanraking geweest met de Grieks cultuur 23, 179 Isagoras Thessaliër met wie Apollonius een gesprek heeft in Olympia 321, 322
register van namen en begrippen365 Issos stad aan de kust van Kilikië waar Alexander Dareios een nederlaag toebracht (333 v.Chr.) 103 Isthmus landengte tussen de Peloponnesus en het noordelijker deel van Griekenland. Nero vatte het plan op de Isthmus door te graven 126, 154, 178, 185, 320 Ithaka eiland ten westen van het vasteland van Griekenland, vaderland van Odysseus 257 Jeruzalem hoofdstad van de Romeinse provincie Judea 192, 241, 242, 245 Joden volk in de Romeinse provincie Judea, hun opstand (66-70) tegen het Romeinse gezag werd door Vespasianus en Titus neergeslagen 196, 197 Juba (ca. 50 v.Chr.-23 n.Chr.), koning van Numidië en geleerde die boeken schreef over Libië, Arabië en de geschiedenis van Rome 79, 83 Julia Domna (170-217), dochter van een zonnepriester uit Emesa, vrouw van keizer Septimius Severus (193-211), moeder van Geta en Caracalla, maakte na de dood van Caracalla een eind aan haar leven. Julia was geïnteresseerd in literatuur en filosofie en zij heeft Philostratus opdracht gegeven het leven van Apollonius te beschrijven 9, 12-14, 20 Julius Julius Caesar, adoptiefvader van Augustus 177 Jupiter Romeinse naam van de oppergod, die bij de Grieken Zeus heet 21, 314 Kabiren zonen van Hephaistos, vereerd in mysteriedienst op het eiland Samothrake 104 Kalchas in de Ilias de ziener van het Griekse leger 54 Kallikratidas Spartaanse admiraal die in 406 bij de Arginusen een nederlaag leed tegen de Atheense vloot 160 Kallisthenes, neef van Alexanders leermeester Aristoteles, trok met Alexander mee om de geschiedenis van zijn veldtocht te beschrijven, maar viel bij hem in ongenade 253, 254 Kalpis gebergte aan de kust van Lybië 174 Kalypso nimf die Odysseus tegen zijn zin zeven jaar vasthield op het eiland Ogygia 257, 287, 317 Kanos beroemde aulist op Rhodos, tijdgenoot van Apollonius 187, 188 Kaphareus kaap op de uiterste oostpunt van Euboia 55 Karië landstreek aan de zuidwestkust van Klein-Azië 137, 152 Karmanië landstreek waar Apollonius doorheen trekt op de terugreis uit India 137 Karthago stad in Noord-Afrika (Tunesië), kolonie van de Feniciërs 160 Kassandros (355-296), koning van Macedonië 64 Kastalia bron bij Delphi met het water waarvan men zich voor het vragen van een orakel moest reinigen 217
het leven van apollonius van tyana366 Katadoupen gebergte waar de Nijl ontspringt en zich in de cataracten naar beneden stort 238 Kaukasus bij Philostratus verzamelnaam voor de bergketens Kaukasus, Taurus, Hindu Kush en Himalaya (zie boek 2, noot 1) 23, 69-73, 76, 84, 106, 114, 117, 299 Kelten bewoners van het tegenwoordige Frankrijk en Noord-Spanje, waar Philostratus de getijden van de Atlantische Oceaan heeft waargenomen 174, 175, 255, 304 Kenchreai havengebied bij Korinthe 155 Kephisos rivier bij Delphi 217 Kilikië provincie in het zuidoostelijk deel van Klein Azië 12, 40-43, 45, 70, 245, 272 Kissië landstreek in de buurt van Babylon 54, 55 Kithairon gebergte bij Thebe waar de Bacchanten extatische feesten vierden 153 Klaros plaats met een belangrijk orakel van Apollo aan de westkust van Klein-Azië 146 Klazomenai stad aan de Lydische kust van Klein-Azië, woonplaats van de sofist Skopelianos 44, 55, 73 Klytiaden familie van zieners 190 Knidos Dorische stad aan de kust van Klein-Azië met een beroemd beeld van Aphrodite door Praxiteles (4e eeuw). Romeinse kopieën van dit beeld zijn bewaard gebleven 64, 230, 249 Kolonos naam van een van de demen van Attika, heuvel ten noorden van Athene waar Oidipous is begraven 152 Kolophon Ionische stad in Klein-Azië 139 Kolossos kolossaal beeld van de zonnegod Helios dat bij de haven van Rhodos heeft gestaan 186 Kophen zijrivier van de Indus, tegenwoordig Kaboel 73, 75, 76 Korinthe stad op de Peoloponnesus bij het smalste deel van de Isthmus 18, 29, 153-157, 169, 257, 306, 320 Kotys tiran van Thracië, vermoord door Herakleides en Python 253 Krates van Thebe Cynisch filosoof die niet maalde om conventies, gooide zijn geld in zee 44, 253, 254 Kreon koning van Thebe, opvolger van Oidipous, speelt een belangrijke rol in de Antigone van Sophokles 177 Kresphontes mythische koning van Elis 177 Kroisos spreekwoordelijk rijke koning van Lydië (6e eeuw) 247, 324 Kronos vader van Zeus, door deze van de heerschappij beroofd en in de Tartaros opgesloten 21, 275 Kroton stad in Calabrië, gesticht door Griekse kolonisten 158 Ktesiphon grensplaats aan de Tigris waar Apollonius op weg naar Babylon langskomt 51
register van namen en begrippen367 Kydnos rivier die door Tarsos stroomt, de inwoners zitten graag aan de oevers 39, 251 Kydonia havenplaats op Noord-Kreta 162, 163 Kyknos zoon van Poseidon, door Achilles bij Troje gedood 144 Kyparissus schone jongeling die zo treurde om de dood van zijn lievelingshert dat hij in een cipres veranderde (Ovidius, Metamophosen 10.106-142) 47 Kyros zoon van Dareios (2), kwam tegen zijn broer in opstand Xenophon Ladon een rivier bij Antiochië, volgens de Syrische mythe is Daphne een dochter van de riviergod Ladon 47 Laios koning van Thebe, vader van Oidipous, probeerde door het kind te vondeling te leggen tevergeefs te ontsnappen aan de voorspelling dat zijn zoon hem zou doden 314 Lasthenes studiegenoot van Dion, op diens verzoek door Vespasianus uit de militaire dienst ontslagen 203 Lebadeia stad in Boiotië met ondergronds orakel van Trophonios 323, 324 Lebena heiligdom van Asklepios op Kreta 162 Lechaion havenplaats bij Korinthe 154, 185 Lemnos eiland voor de kust van Klein-Azië, waarschijnlijk geboorteplaats van Philostratus 11, 241 Leonidas koning van Sparta, aanvoerder van de driehonderd Spartanen die de pas van Thermopylai tot het uiterste tegen de Perzen hebben verdedigd (480 v.Chr.) 153, 301, 312 Leontopolis stad in de Nijldelta 206 Lesbos Aeolisch eiland voor de kust van Klein-Azië, geboorte‑ en woonplaats van Sappho 145, 146, 149 Leukas eiland aan de westkust van Griekenland, dichtbij Ithaka 185 Leukothea ook Ino genoemd, zeegodin die Odysseus na een schipbreuk redde door hem haar sluier toe te werpen 271 Lilybaion stad aan de weskust van Sicilië 180 Lindos stad op Rhodos 328, 329 Lotoseters een door Homerus genoemd volk (Odyssee 9.82-104), dat de ‘honingzoete vrucht’ van de lotosplant eet. De vreemdeling die daarvan heeft geproefd wil niet meer naar zijn vaderland terugkeren. De makkers van Odysseus die ervan hadden gegeten moesten met geweld weer op hun schip teruggebracht worden 334, zie boek 2, noot 33 Loxias andere naam voor Apollo 255 Lucullus Romeinse naam, hier tot ergernis van Apollonius gedragen door een Griek 141 Lyceum naam van de School van Aristoteles 44
het leven van apollonius van tyana368 Lydië kustprovincie van Klein-Azië 55, 75, 77, 107, 126, 224, 238, 304, 308, 309 Lykourgos legendarische wetgever van de Spartanen op wiens strenge wetten de Spartaanse staatsinstellingen en levenswijze berustten. Datering is onzeker en loopt uiteen van 1100 tot 800 v.Chr. 160, 161, 232, 233, 237, 301, 302 Lysimachos vader van Aristeides, de rechtvaardige 236 Macedonië koninkrijk ten noorden van Thessalië dat onder de regering van Philippos, de vader van Alexander de Grote, met diplomatieke en militaire middelen heel Griekenland onder zijn invloed bracht 64, 65, 76, 85, 86, 253, 312 Magiërs priesters die de koning van Babylon bijstaan bij offers, ook sterrenwichelaars. In Babylon doet Apollonius onderzoek naar hun wijsheid om uit te vinden of zij zo veel van goddelijke dingen afweten als men zegt 9, 14, 36, 49, 58, 60, 61, 68, 69 Maiandros rivier in Lydië 239 Malea de westelijkste van de punten waarin de Peloponnesus uitloopt. Een bij zeelieden beruchte kaap 118, 154, 162, 289 Marsyas een rivier in Klein-Azië 239 Massagten een volk ten oosten van de Kaspische Zee, verwant met de Skythen, beschouwd als onbeschaafd en barbaars 306 Maximus van Aigai auteur van een boek over Apollonius’ jeugd en studietijd in Aigai 17, 27, 37, 43 Mediërs, Meden een Iranische stam, door de eerste Perzische koning Kyros (559529) onder Perzisch gezag gebracht 50, 51, 152, 262, 314 Medusa een van de Gorgonen, een monsterlijke verschijning met haar van slangen. Wie haar aankeek versteende van schrik 270 Megabates broer van koning Vardanes, heeft Apollonius in Antiochië gezien 61 Megistias ziener in dienst van de Spartaanse koning Leonidas. Hij voorspelde de nederlaag bij Thermopylae. De koning wilde hem wegsturen om zijn leven te sparen, maar hij bleef om samen met de anderen te sterven. Volgens Herodotus (Historiën 7.221) stuurde hij wel zijn enige zoon weg 153, 312 Melampodiden familie van priesters en waarzeggers 190 Meles rivier bij Smyrna 256 Meletos Athener, een van de aanklagers in het proces tegen Sokrates 258, 261 Melikertes zoon van Ino en de Boiotische koning Athamas. Toen hij en zijn moeder door Athamas werden bedreigd, ontsnapten zij door van een rots in zee te springen. Ze werden in zeegoden veranderd. Zij onder de naam Leu kothea, hij als Palaimon, ter ere van wie de Isthmische Spelen werden ingesteld. Beiden golden als redders van zeelieden in nood 125 Melos eiland, een van de Cycladen 311, 312 Memnon koning van Ethiopië, volgens de overlevering bij Troje door Achilles
register van namen en begrippen369 gedood. Een van de twee kolossale beelden die koning Amenhotep iii (14e eeuw v.Chr.) aan de Nijl bij Luxor heeft opgericht wordt de kolossus van Memnon genoemd. Het beeld was al in de Oudheid een bezienswaardigheid, ook Apollonius heeft het gezien, en het staat er nog. Sinds de restauratie door Caracalla maakt het geen geluid meer 144, 209, 211, 212 Memphis stad in Egypte 209, 211, 213, 238 Menippos begaafde filosofiestudent, eerst leerling van Demetrios, later volgeling van Apollonius, die hem redt uit handen van een vampier 154-156, 165, 167, 170, 172, 176, 177, 182, 183, 206, 241 Menon Ethiopiër, pleegzoon van de sofist Herodes Atticus, had als jongen een licht glanzende vlek op zijn voorhoofd 110 Meroë stad in Ethiopië 116, 208 Mesopotamië land tussen de Eufraat en de Tigris 16, 50, 51 Messene landschap aan de zuidwestkant van de Peloponnesus 287, 288 Messina stad op Sicilië 180, 320 Metaponton Griekse kolonie aan de Golf van Tarente 11, 143 Methymna stad op het eiland Lesbos 145, 149 Midas koning van Phrygië, familie van de saters, wat bleek uit zijn lange puntige oren. Hij wist een sater die hem lastigviel door een list onschadelijk te maken. Apollonius past dezelfde methode toe in een dorp waar de vrouwen door een sater worden belaagd 240 Milete grote stad aan de kust van Ionië aan de monding van de Maiandros 73, 141 Milon uit Kroton in Zuid-Italië, beroemdste worstelaar uit de Oudheid, 6e eeuw. Strabo (6.263) vermeldt dat hij en zijn vrouw volgelingen waren van Pythagoras. Pausanias (6.14.6) zegt dat hij niet van een met olie ingesmeerde discus was af te krijgen en niemand kon een granaatappel uit zijn hand loswrikken. Zie ook Plinius (Naturalis Historia 7.83) 157, 158 Mimas berg in Ionië 73 Minos koning van Kreta, zoon van Zeus en Europa, na zijn dood rechter in de onderwereld 120, 162, 315 Minotauros monster, half mens, half stier, zoon van een stier en de Kretenzische koningin Pasiphaë, vrouw van Minos. De Minotaurus voedde zich met mensenvlees en was opgesloten in het labyrint 162 Mnesarchides man uit Samos, reïncarnatie van Pythagoras 300 Moiragenes schreef over Apollonius een, volgens Philostratus, slecht boek 17, 19, 37, 131 Molossiër grote soort honden 143 Musonius Rufus (ca. 30-100), Romeins filosoof, Stoïcijn, van wie een aantal Dia triben, verhandelingen over filosofische kwesties toegepast op het dagelijks le-
het leven van apollonius van tyana370 ven, bewaard zijn gebleven. Door Nero verbannen naar het eiland Gyara en volgens Philostratus, maar dat is lang niet zeker, ook als dwangarbeider tewerkgesteld bij het doorgraven van de Isthmus 163, 172, 173, 185, 267 Muzen de negen godinnen van de schone kunsten 11, 35, 139, 146, 148, 149, 154 Mykale voorgebergte van Klein-Azië ter hoogte van Samos 70, 73 Mysië landschap in het noordwesten van Klein-Azië 251, 252, 254 Nasamonen volksstam in Ethiopië 239 Naukratis handelskolonie van Milete in de Nijldelta 209, 214, 215, 238 Naxos een van de Cycladen 57 Nearchos nam deel aan de tocht van Alexander de Grote. Hij had als admiraal het commando over de vloot en schreef een verslag van de terugtocht uit India, van de monding van de Indus tot de Eufraat, dat door Philostratus is gebruikt bij de beschrijving van Apollonius’ terugkeer langs dezelfde route 83, 136, 252 Neilos jonge Ethiopiër die zijn leraar Thespesion en de naakte filosofen verlaat om Apollonius te volgen 215, 216, 225, 227-230, 238-241 Nemea plaats op de Peloponnesus waar ook Spelen werden gehouden 65, 108 Nereïde zeenimf 137, 148 Nero laatste keizer uit het Julisch-Claudische huis (54-68), trad op als zanger en toneelspeler en nam in Griekenland deel aan de Olympische Spelen en andere spelen, verbande filosofen uit Rome, en vatte het (mislukte) plan op de Isthmus van Korinthe door te graven 16, 22, 28, 154, 163-167, 169-173, 176-180, 185, 192, 193, 195-197, 199, 204, 205, 244, 254, 259, 260, 263, 267, 308 Nerva opvolger van Domitianus, keizer van 96-98 22, 27, 28, 256, 258, 269, 280, 281, 283, 307, 312, 327 Nestor koning van Pylos, oudste van de Griekse aanvoerders bij Troje 144 Nijl belangrijkste rivier in Egypte, overstroomt jaarlijks het land 51, 84, 116, 135, 191, 192, 203, 206, 208, 209, 213, 215, 221, 230, 237-240, 271 Ninive stad in Syrië waar Apollonius Damis ontmoet 37, 49, 50, 85, 138 Nysa berg in India waar volgens de mythe Dionysos grootgebracht zou zijn 71, 74-76 Odysseus koning van Ithaka. De avonturen die hij beleefde gedurende de tien jaar van zijn thuisreis uit Troje vormen het onderwerp van de Odyssee van Homerus 23, 118, 144, 147, 149, 151, 164, 244, 257, 264, 271, 277 Oidipous zoon van Laios, koning van Thebe, en Iokaste. Als kind te vondeling gelegd naar aanleiding van een orakel dat hij zijn vader zou doden en met zijn moeder trouwen. Maar wat beschikt was, voltrok zich onvermijdelijk. Hoofdpersoon van de tragedie Koning Oedipus van Sophokles 177 Oita berg waar Herakles in de vlammen is omgekomen 153
register van namen en begrippen371 Olympia stad in Elis op de Peloponnesus waar de vierjaarlijkse Spelen werden gehouden 12, 35, 46, 64, 123, 141, 154, 157, 159, 162, 177, 179, 190, 198, 206, 216, 230, 314, 320-322 Olympus berg in Thessalië, woning van de goden 73, 153, 168, 183 Olynthos stad op Chalkidike, door Philippus van Macedonië veroverd 65, 253 Oreithyia dochter van de Atheense koning Erechtheus, ontvoerd door Boreas, god van de Noordenwind 152 Orestes zoon van Agamemnon en Klytemnestra, doodde zijn moeder om de moord op zijn vader te wreken. Hoofdpersoon van de Orestie van Aischylos 165, 265 Orfitus Romeins senator, samen met Rufus door Domitianus beschuldigd van voorbereiding van een staatsgreep en ter dood gebracht 256, 281, 307 Orpheus zanger uit Thracië die met zijn muziek zelfs wilde dieren betoverde. Na de dood van zijn vrouw Euridike wist hij van Hades gedaan te krijgen dat hij haar uit het dodenrijk mocht terughalen, als hij op de terugweg naar boven niet zou omkijken, maar hij verspeelde zijn kans door dat toch te doen. Ontroostbaar zwierf hij rond en werd ten slotte door een troep Mainaden verscheurd. Zijn hoofd spoelde aan op Lesbos 57, 146, 152, 311 Orthagoras geograaf, nam deel aan de vaart van Nearchos 83, 136 Otho een van de keizers in het vierkeizerjaar 68/69 134, 180, 181, 195 Oxydraken volk in India tussen de rivieren Akesines (Chenab) en Hydraotes (Ravi) 96 Paktolos rivier in Lydië die goudstof meevoerde 247, 308 Palaimon andere naam voor Melikertes. Philostratus stelt hen voor als twee verschillende personen 125 Palamedes een van de Grieken bij Troje, door Odysseus valselijk beschuldigd van verraad werd hij gestenigd. Uitvinder van het alfabet 117, 118, 145, 146, 149, 162, 236 Pan god van herders en kudden, afgebeeld met bokkenpoten. Zijn plotseling verschijnen veroorzaakt paniek 111 Panathenaeën vierjaarlijks feest in Athene met een processie en wedstrijden ter ere van de godin Athene 153, 255, 321 Pandora zij die alles geeft, naam waarmee de aarde aangeduid kan worden 248 Panthoos raadsheer in Troje, vader van Euphorbos 300 Paphos stad op Cyprus 138 Paraka stad in India. Verder niet bekend 109 Parnassos gebergte ten noorden van Delphi, verblijfplaats van Apollo en de Muzen 217 Paros een van de Cycladen 145, 149, 274 Parthenon tempel van Athene op de Akropolis waarvan nog belangrijke delen te zien zijn 77
het leven van apollonius van tyana372 Patala stad in India aan de monding van de Indus 136 Patroklos boezemvriend van Achilles 148, 283 Peleus vader van Achilles 116, 249 Pelops zoon van Tantalos, door hem geslacht en aan de goden als maaltijd voorgezet. De goden maakten hem weer levend 122, 126 Pergamon belangrijke stad in Klein-Azië 139, 144, 192 Perge stad aan de zuidkust van Klein-Azië met bekende tempel van Artemis 60 Persephone dochter van Demeter, vrouw van Hades, die haar heeft geschaakt 317 Phaeton zoon van Helios, stortte neer toen hij overmoedig de zonnewagen van zijn vader bestuurde 29 Phaiaken volk op het mythische eiland Scheria, waar Odysseus gastvrij wordt ontvangen 151 Phaidimos volgeling van Apollonius 144 Phaidra stiefmoeder van Hippolytos, beschuldigde haar stiefzoon, op wie ze verliefd was, bij zijn vader van aanranding, om zich voor zijn afwijzing te wreken 209 Phaistos stad op Kreta 162 Phaleron haven van Athene 149 Pharos vuurtoren van Alexandrië 119, 216 Phasis rivier in Kolchis, mondt uit in de Zwarte Zee 300 Pheidias (midden 5e eeuw), beroemde beeldhouwer, vriend van Perikles, schepper van het beroemde Zeusbeeld in Olympia en de Athena in het Parthenon 141 Philippos koning van Macedonië (359-336), vader van Alexander 65, 253, 254 Philiskos Egyptenaar, zijn moordenaar wordt door Apollonius van bloedschuld gereinigd 212, 213 Philiskos van Melos vriend van Apollonius die hem op zijn sterfbed bezoekt 311, 312 Philolaos Pythagoreër, tekende zijn conversaties met Pythagoras op. Fragmenten daarvan zijn bewaard gebleven 163, 164 Phoenix (1) mythische vogel waarvan gezegd wordt dat hij iedere vijfhonderd jaar zichzelf op zijn nest verbrandt en verjongd weer uit de as herrijst 23, 135 (2) opvoeder en oudere vriend van Achilles 144 Phokis streek in Griekenland waarin Delphi ligt 320, 323 Phraotes koning in India bij wie Apollonius enige dagen verblijft en met wie hij filosofische gesprekken voert 16, 22, 90, 94, 103, 115, 117, 121-123, 135, 202, 227, 235, 263, 264, 277, 278, 280 Phrygië landstreek in Klein-Azië 77, 309
register van namen en begrippen373 Phyle vesting in Attika, uitgangspunt van de bevrijding van de dertig tirannen die de Spartanen de Atheners hadden opgelegd nadat dezen de oorlog hadden verloren 255 Phyton van Rhegion waarschuwde de bewoners van zijn vaderstad, hoewel hij was verbannen, toen de tiran Dionysios I haar wilde veroveren 64, 252, 253 Pindaros (ca. 518-446) lyrisch dichter uit Thebe van wie vijfenveertig liederen zijn bewaard waarin overwinnaars in de Olympische Spelen en andere spelen verheerlijkt worden 240, 260 Piraeus haven van Athene 149, 185 Pisa streek in de buurt van Olympia 320 Piso door Galba geadopteerde jongeman die bij de opvolging door Otho werd vermoord 195 Plato Atheens filosoof (430-347), probeerde zonder succes op Sicilië zijn politieke idealen te verwezenlijken. De tiran Dionysios moest daar niets van hebben en liet hem als slaaf verkopen 11, 12, 22, 24, 25, 36, 39, 64, 164, 220, 237, 252, 253 Plengoffer offer waarbij een vloeistof, melk, wijn, bloed of honing, wordt uitgegoten als geschenk voor de goden of op een graf. Ook bij het drinken van wijn worden vaak enige druppels uit de beker geplengd ter ere van een god 56, 150, 153 Plethron lengtemaat, ca. 31 meter, een zesde van een stadion 57, 241 Polyxena dochter van Priamus met wie Achilles had willen trouwen. Op zijn graf heeft zij zich van het leven beroofd als vrijwillig dodenoffer 148 Polydamne vrouw van koning Thon van Egypte. Van haar kreeg Helena kruiden om in de wijn te mengen zodat wie daarvan dronk alle leed vergat (Odyssee 220 e.v.) 271 Polygnotos beroemde schilder (midden 5e eeuw) uit Thasos die in Athene in de Stoa Poikilè de grote wandschildering heeft gemaakt van de ondergang van Troje 85, 223 Pontos gebied ten noorden van de Zwarte Zee, tegenwoordig de Krim 39, 137 Poros koning in India, ridderlijke tegenstander van Alexander 79, 85, 86, 88-90, 103 Porphyrios neoplatoons filosoof (232-301), schreef een biografie van Pythagoras 11, 19, 25 Praxiteles beeldhouwer uit de 4e eeuw. Zijn beroemdste beelden die wij nog kennen zijn de Aphrodite van Knidos (kopie) en de Hermes met het kind Dionysos op de arm (misschien origineel) 231 Pretoriaanse Garde lijfwacht van de Romeinse keizers. De commandant speelde vaak een rol in de politiek 340, zie boek 4, noot 47 Priamos koning van Troje 144, 145 Prodikos sofist, tijdgenoot van Sokrates 217, 218
het leven van apollonius van tyana374 Prometheus een van de titanen. Bracht de mensen het vuur en werd daarvoor als straf vastgeketend aan een rots, waarna een adelaar dagelijks zijn (steeds weer aangroeiende) lever uitpikte 71 Proteus voorspellende zeegod die vele gedaantes kon aannemen. In de Odys see (4.450 e.v.) vertelt Homerus hoe Menelaos hem in verschillende gedaantes moest overwinnen om hem een voorspelling te ontfutselen 15, 21, 37, 38, 119, 148, 271 Pygmalion beeldhouwer die verliefd werd op een beeld dat hij had gemaakt. Aphrodite bracht het voor hem tot leven 176 Pygmeeën volk in Afrika 134, 208, 239 Pylaia andere naam voor Thermopylai 153 Pylos koninkrijk van Nestor op de Peloponnesus 144 Pythagoras Grieks filosoof, ‘aartsvader’ van Apollonius’ wijsheid Inleiding 9-11, 15, 16, 19, 27, 35, 36, 39, 40, 44, 62, 115, 116, 143, 147, 213, 219, 220, 222, 227, 234, 243, 299, 300, 310, 324 Pythia priesteres van het orakel van Delphi die in trance duistere uitspraken deed die door priesters werden uitgelegd 224 Python van Byzantium leerling van Plato, met zijn vriend Herakleides doodde hij de tiran Kotys van Thracië 253, 284, 285 Rhea echtgenote van Kronos en moeder van Zeus 163 Rhegion tegenwoordig Reggio di Calabria, stad in Zuid-Italië 64, 252, 253 Rhodos eiland voor de kust van Klein-Azië met gelijknamige hoofdstad 186-188 Rufus samen met Orfitus verdacht van samenzwering tegen Domitianus. Wordt door Apollonius verdedigd 256, 281, 307 Sabinus familielid van Domitianus. Die liet hem vermoorden om met Sabinus’ vrouw Julia te kunnen trouwen 256 Saïs stad in de Nijldelta 205 Salamis eiland voor de kust van Attika waar de Grieken in 480 de vloot van Xerxes versloegen 125, 152 Salex rivier in Afrika 174 Samos eiland voor de kust van Klein-Azië 9, 10, 35, 62, 141, 300 Samothrake een van de Noord-Egeïsche eilanden 104 Sappho beroemde dichteres (ca. 600 v.Chr.) van Lesbos. In de Oudheid werd zij de ‘tiende Muze’ genoemd. Van haar werk, lyrische gedichten en liefdesliederen, is één gedicht in zijn geheel overgeleverd. Van het overige slechts fragmenten 25, 60, 61 Sardes stad in Lydië van spreekwoordelijke rijkdom, oude hoofdstad van koning Kroisos 42, 247
register van namen en begrippen375 Sarpedon een van de Griekse aanvoerders bij Troje 315 Satraap gouverneur van een provincie onder de Perzische koningen 51-53, 58, 66, 83, 85, 86, 90, 102 Schaduwvoeters mythisch volk met zulke grote voeten dat ze die als zonneschermen kunnen gebruiken 134, 239 Schervengericht ostrakisme, door Kleisthenes ingestelde mogelijkheid voor de Atheners om een medeburger voor tien jaar te verbannen door zijn naam op een potscherf (ostrakon) te schrijven. Voor verbanning waren zesduizend stemmen vereist. Themistokles en Aristeides zijn bekende slachtoffers van dit gebruik 270 Schikgodinnen ook Moiren genoemd, drie godinnen die ieders levensdraad spinnen, afmeten en doorknippen 139, 148, 176, 180, 236, 251, 256, 257, 297, 314, 315 Selera eiland voor de kust van India, bewoond door een kwaadaardige Nereïde 137 Seleukos (1) een van de diadochen 67 (2) arts uit Kyzikos, door Philostratus als getuige genoemd in de verdedigingsrede van Apollonius tegenover Domitianus 312 Semele moeder van Dionysos. Toen Zeus op haar aandringen zich in volle majesteit aan haar vertoonde dreigde zij in de gloed te verbranden. Zeus redde haar (en zijn) ongeboren kind uit de vlammen en bewaarde het in zijn dij tot het geboren kon worden 76 Sestertius Romeinse munt 172 Sidon stad in Fenicië 312 Silanos waarzegger in dienst van Kyros Xenophon 312 Simonides lyrisch dichter (ca. 556-468) van koorliederen en gedichten om een overwinning bij de Spelen te vieren. Hij had een spreekwoordelijk sterk geheugen 45 Sinope stad aan de zuidkust van de Zwarte Zee 253 Skopelianos sofist, vriend van Philostratus van wie enige brieven aan hem bewaard zijn. Hij nam hem ook op in zijn Levens van Sofisten 13, 56 Skylla gevaarlijke rots bij Sicilië, in de mythologie zeemonster dat het op schippers heeft voorzien Charybdis Skylax ontdekkingsreiziger en geograaf (eind 6e eeuw), voer op last van Dareios (1) om het Arabisch schiereiland en verkende de Indus 134 Skythen volk aan de Zwarte Zee. Zij golden bij de Grieken als ruw en onbeschaafd 45, 117, 233, 234, 275, 304 Smyrna stad aan de kust van Klein-Azië 139, 141-143, 256, 325 Sokrates Atheneense wijsgeer (469-399), vooral bekend uit de dialogen van Plato en de Herinneringen aan Sokrates van Xenophon. Weerlegde foute en voorbarige meningen van anderen op ethisch gebied en trachtte door vraag en antwoord,
het leven van apollonius van tyana376 uitgaande van concrete gevallen, te bepalen wat de verschillende deugden inhouden. Dat maakte hem niet geliefd bij veel van zijn medeburgers en hij werd aangeklaagd wegens het bederven van de jeugd en verwerpen van de Staatsgoden. Dat laatste vanwege zijn beroep op zijn daimonion. In 399 werd hij veroordeeld tot de gifbeker. Plato heeft de gesprekken die hij op zijn laatste dag in de gevangenis voerde met zijn vrienden beschreven in de Phaedo 12, 17, 36, 155, 173, 232, 236, 258, 291, 294, 304 Solon (639-559), Atheens staatsman en wetgever 237 Sophokles Atheens tragediedichter, prees zich gelukkig dat hij in zijn ouderdom ongevoelig was geworden voor de verleiding van de liefde 44, 115, 166, 255, 279, 304, 315 Sounion zuidoostelijke uitloper van Attika met een beroemde (deels nog staande) tempel van Poseidon 118 Spercheios rivier in Noord-Griekenland, stroomt uit in de Golf van Euboia 147 Speusippos Atheens filosoof, neef van Plato en diens opvolger als hoofd van de Akademie 64 Stadion lengtemaat, ca. 186 meter 71, 91, 110, 322 Stephanos vrijgelatene van de zuster van Domitianus en moordenaar van de keizer 325, 326 Stesichoros geb. ca. 640, koordichter op Sicilië 344, zie boek 6, noot 15 Stobera stad van de Viseters 137 Stratokles arts uit Sidon 216, 312 Susa stad in Zuid‑Perzië, winterresidentie van de Achaimenidische koningen, vindplaats van de stele van Hammoerabi 196 Sykaminion stad op de grens van Egypte en Ethiopië 209 Talent gewichtseenheid van zesentwintig kilo, gebruikt voor goud of zilver, gelijk aan zesduizend drachmen 188, 250, 272 Tantalos vader van Pelops. In de onderwereld gestraft met eeuwige honger een dorst. De Indiërs kennen een andere, gunstige overlevering over Tantalos 120, 121, 126, 136, 156, 264 Tarente kolonie van Sparta in Zuid-Italië, belangrijke havenstad 243, 256, 273 Tarsos stad in Kappadocië. Apollonius blijft er niet voor zijn studie omdat de inwoners te lichtzinnig zijn 24, 250 Tauriërs volk op de Krim, gelden bij de Grieken als onbeschaafd 233, 306 Tauromenion tegenwoordig Taormina, plaats op Sicilië 320 Taurus gebergte in Klein-Azië 51 Taxila grootste stad in India met een koninklijk paleis. Apollonius ziet er een tempel met wandversiering waarin met smeedwerk in verschillende soorten metaal daden van Alexander en Poros zijn afgebeeld 16, 79, 85, 89, 102, 103
register van namen en begrippen377 Taygetos gebergte bij Sparta, waar volgens de overlevering zwakke pasgeborenen te vondeling werden gelegd 160 Teiresias blinde ziener uit Thebe, speelt een belangrijke rol in Koning Oedipus van Sophokles en wordt in de onderwereld door Odysseus geraadpleegd 255 Telamon koning van Salamis, vader van Aias 176 Telemachos zoon van Odysseus en Penelope, gaat eropuit om zijn vader te zoeken en komt op die tocht bij Nestor en Menelaos 243 Telesinus oud-consul, bezoekt Apollonius in de gevangenis, is hem welgezind 167-169, 177, 259, 311, 318 Telliaden familie van priesters en zieners in Elis 190 Terpnos beroemde citerspeler, leraar van Nero 177 Teukros zoon van Telamon, halfbroer van Aias. Zijn gouden gordel wordt bewaard in de tempel van Gadeira 176 Thales Ionisch natuurfilosoof (ca. 624-546), leerde dat water de oerstof is waaruit alles voortkomt. Voorspelde als eerste een zonsverduistering 73, 304 Thamous Egyptenaar die de omgeving van Memphis brandschatte. Een afstammeling van hem in de dertiende generatie wordt vermoord Philiskos 212, 213 Thebe hoofdstad van Boiotië, geboorteplaats van Pindaros 44, 76, 99, 253, 254 Themistokles Atheens staatsman, op zijn advies bouwden de Atheners de ‘houten muren’, de vloot waarmee zij zich tegen de Perzen konden verdedigen 60, 175 Thera tegenwoordig Santorini, vulkanisch eiland, een van de Cycladen 163 Thermodon rivier in het noorden van Klein-Azië 275 Thermopylai pas in Noord-Griekenland waar de Spartanen in 480 v.Chr. tot het uiterste hebben standgehouden tegen de Perzen 57 Theseus mythische koning van Athene, zoon van Poseidon, vader van Hippolytos, doodde de Minotaurus, aan wie de Atheners jaarlijks zeven meisjes en zeven jongens moesten offeren 172, 211, 288 Thespesion leider van de naakte filosofen 216, 218, 219, 223-225, 227, 228, 230-237, 263, 264 Thessalië landstreek in Noordoost-Griekenland 121, 145, 147, 148, 153, 305, 320, 321 Thetis zeegodin, moeder van Achilles 116 Thon koning van Egypte bij wie Helena verbleven zou hebben tijdens de Trojaanse oorlog 271 Thourioi kolonie van Athene in Zuid-Italië 143 Thracië landstreek ten noordoosten van het schiereiland Chalkidike 224, 253 Thrasyboulos van Naukratis handlanger van Euphrates, werd er door deze op uitgestuurd om Apollonius verdacht te maken bij de naakte filosofen 214, 215, 226 Thyrsus met klimop omwikkelde staf waarmee de bacchanten zwaaien 76, 152 Tiber rivier waaraan Rome ligt 267, 290
het leven van apollonius van tyana378 Tiberius (geb. 42 v.Chr.), van 14-37 keizer van het Romeinse rijk 46, 194, 263 Tigellinus prefect van de Pretorianen onder Domitianus, moedigt diens wreedheid en uitspattingen aan. Apollonius vijandig gezind 169-171, 199, 254 Tigris een van de rivieren die Mesopotamië begrenzen 51, 53 Timaios dialoog van Plato over de Schepping van de wereld, genoemd naar de Pythagoreër die er een van de voornaamste sprekers in is 237 Timasion jonge Egyptenaar, van huis weggelopen vanwege de ongewenste avances van zijn stiefmoeder, begeleidt Apollonius en zijn gezelschap naar de naakte filosofen 209-212, 214, 215, 238, 239 Timomachos beroemde schilder uit Byzantium (1e eeuw v.Chr.) 88 Tingai volksstam in Lybië 174 Titus keizer van 79-81, zoon van Vespasianus, broer van Domitianus 16, 22, 28, 241-244, 256 Tmolos berg in Lydië 75, 238, 247 Tribuun in de Romeinse staatsinrichting oorspronkelijk functionaris die de belangen van de plebejers verdedigt tegenover de patriciërs. De tribunen waren onschendbaar en hadden het vetorecht tegenover besluiten van andere magistraten 268, 270 Trophonios voorspellende god wiens priesters orakels gaven in een ondergrondse grot in Lebadeia. Apollonius bezocht het orakel en verbleef zeven dagen onder de grond. Hij kwam weer boven met een boek waarin de leer van Pythagoras werd beschreven 18, 19, 154, 323 Tros voorvader van de Trojaanse koningen 145 Tyana geboorteplaats van Apllonius in Kilikië passim Typho een van de Giganten, die door Zeus gevangen gezet zijn onder de Etna. Zijn onrustige bewegingen veroorzaken uitbarstingen van de vulkaan 181, 184 Vardanes Parthische koning van Babylon. Apollonius wordt door hem gastvrij ontvangen en verblijft een jaar en acht maanden in Babylon. In die tijd voert hij gesprekken met de magiërs aan het hof en adviseert hij de koning 16, 22, 52, 60, 83, 84, 102, 103, 138 Vespasianus keizer van 69-79. Apollonius ontmoet hem in Alexandrië en geeft hem goede raad over het uitoefenen van de regering 16, 22, 28, 191, 192, 194, 204, 205, 296, 298 Vindex Romeins legaat in Gallia Lugdunensis. Kwam in opstand tegen Nero 179, 180, 196, 199, 254 Viseters volk aan de kust van Gedrosië, waar Apollonius langskomt op de terugweg uit India. De bevolking voedt zich uitsluitend met vis en kleedt zich in het gelooide vel van grote vissen. Zelfs het vee krijgt vis te eten. Ook Arrianus noemt hen in de Anabasis (8.26 e.v.) 137
register van namen en begrippen379 Vitellius kortstondig keizer in 69 n.Chr. Zijn troepen werden door Vespasianus verslagen en hijzelf werd vermoord 180, 181, 193-197, 314 Xenophon Athener, deelnemer aan de expeditie van de tienduizend, een huurleger van Griekse soldaten in dienst van Kyros, die zijn broer Artaxerxes de troon betwistte. Van deze onderneming schreef hij een verslag, de Anabasis, dat bewaard is gebleven 17, 24 Xerxes Perzisch koning (485-465), zoon van Darius (1). Zijn expeditie tegen Griekenland werd een mislukking. Na de slag bij Salamis nam hij de vlucht 56, 57, 60, 125, 126, 152, 177, 178, 205 Zeno van Elea (5e eeuw v.Chr.), een van de filosofen die Philostratus noemt als bestrijders van tirannie 252, 253 Zeugma grensplaats aan de Eufraat 51, 67 Zeus oppergod van de Grieken, volgens sommigen zou hij de vader van Apollonius zijn 21, 35, 38, 39, 41, 43, 46, 72, 74-76, 78, 79, 87, 104, 114, 125, 141, 142, 157-159, 161, 162, 164, 166, 168, 172, 177, 192, 193, 199, 218, 230, 231, 236, 241, 269, 275, 276, 283, 292, 295-297, 300, 301, 311, 315, 318, 320, 321 Zeuxis beroemde schilder, tijdgenoot van Sokrate 85
