REGIONALE MEDEDELINGEN NR. 2 OKTOBER 2015

REGIONALE MEDEDELINGEN NR. 2 – OKTOBER 2015

Algemene mededelingen: •

DPB-kalender

Vakoverschrijdende mededelingen: •

Schoolpastoraal en opvoedingsproject

•

Taaldrempels op school

•

Taaltip

•

In de kijker

Mededelingen vanwege de vakbegeleiding: •

Aardrijkskunde

•

Biologie, chemie en natuurwetenschappen

•

Duits

•

Economie en handel

•

Engels

•

Esthetica

•

Frans

•

Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen

•

Geschiedenis

•

Klassieke Talen

•

Lichaamsverzorging

•

Maatschappelijke vorming

•

Mode

•

Muzikale opvoeding

•

Nederlands

•

Project algemene vakken

•

Personenzorg

•

Plastische opvoeding

•

r.-k. Godsdienst

•

Techniek

•

Wiskunde

RM oktober 2015

Inhoud RM nr. 2 – oktober 2015 www.vicog.be

pagina 1

SCHOOLPASTORAAL EN OPVOEDINGSPROJECT Bellinda Staelens voor alle directies en personeelsleden

‘Die onder ons zijn en niet bestaan omdat de stempels ontbreken zijn niet onder ons hoewel zij bestaan. Ik heb er één een slaapplaats gegeven...’ (C. Ducal, Vluchtelingen)

1

Vrijwilligers gezocht bij opvang vluchtelingen

De huidige vluchtelingencrisis raakt elk van ons, maar wat kunnen wij doen? In het Gentse Sint-Baafshuis organiseerde Caritas Vlaanderen op 28 september jl. een informatieavond over de verschillende mogelijkheden om je in te zetten als vrijwilliger. Zo zijn er in de komende weken en maanden veel helpende handen nodig bij de opvang van vluchtelingen o.a. voor de organisatie van dagdagelijkse activiteiten (kinderen naar school begeleiden, omkadering), om erkende asielzoekers te helpen bij het zoeken naar werk of met het leren van het Nederlands. Wanneer asielzoekers een positief antwoord krijgen op hun asielaanvraag – wanneer ze met andere woorden officieel worden erkend als vluchteling – moeten ze zo snel mogelijk een woning en werk vinden. Het moeilijke integratieproces van erkende vluchtelingen kan dikwijls pas beginnen vanaf het moment dat zij een geschikte woning gevonden hebben. Pas dan krijgen ze recht op OCMW-steun, kunnen ze een identiteitskaart aanvragen, kunnen ze zich inschrijven voor taallessen ... Jammer genoeg is het voor vluchtelingen doorgaans ontzettend moeilijk een huurcontract vast te krijgen. Caritas ondersteunt vluchtelingen ook bij de zoektocht naar een woning en bouwt samen met solidaire huiseigenaars aan een netwerk van woningen waarin erkende vluchtelingen snel een thuis kunnen vinden. Wij liepen onze angst tegemoet. Achter ons naderde iets nog veel groters. Wij hadden geen moed, hadden gehoord hoe de stad … maar wilden naar binnen voor de poort werd gesloten. Wij hadden kinderen begraven, hadden geleerd hoe een prooi zich redt en onze schaamte voor een stuk brood afgelegd. De erfhonden zwegen toen ze ons zagen. Voor de poort wachtten laarzen en paarden. Wij stuurden wie zwanger of ziek was vooruit in de hoop ons op een wet te kunnen verlaten. Men joeg hen terug, het maakte niets uit. ’s Nachts liepen wij door de riolen onze angst tegemoet. Wij hadden geen hoop. Maar achter ons naderde iets nog veel groters. Wij moesten naar binnen, hoe dan ook. (C. Ducal)

RM oktober 15

Schoolpastoraal en opvoedingsproject www.vicog.be

pagina 2

Wie zich op de een of andere manier wil engageren, kan zich registreren via www.caritas.be/vluchtelingen/belgië. Het vrijwilligersprogramma start binnenkort. Je kan ook contact opnemen met het OCMW van jouw gemeente of met een opvangcentrum in je buurt. Ook zij kunnen vaak vrijwilligers gebruiken. Ook Vluchtelingenwerk Vlaanderen beschikt over een uitgebreid overzicht van lokale initiatieven waar vrijwilligers aan de slag kunnen.

2

Startavonden Welzijnszorg

Op dinsdag 6 en woensdag 7 oktober lanceert Welzijnszorg de campagne voor 2015 tijdens twee startmomenten in Gent. Deze vinden plaats in het Parochiecentrum Seleskest in de Sint-Salvatorstraat 38 te 9000 Gent. Op een originele manier worden allerhande goede voorbeelden, bemoedigende getuigenissen en beklijvende verhalen gepresenteerd. Aan de hand hiervan wil Welzijnszorg mensen prikkelen om zelf aan de slag te gaan voor een ‘toekomst zonder armoede voor iedereen’. Ook de campagnepartners zijn aanwezig en bieden inspiratie om op je school een creatief en solidair initiatief uit te werken.

3

Scholenactie ‘Fair Trade’

Tijdens de week van de Fair Trade (7-17 oktober) organiseren de Wereldwinkels een scholenactie ‘QUE?! Afvoeren dié handel’ met educatief materiaal om samen op te komen voor een eerlijke wereldhandel. Scholen worden uitgedaagd om een origineel initiatief in elkaar te steken en kunnen daarmee een prijs in de wacht slepen. Voor alle informatie kan men terecht op www.oxfamwereldwinkels.be/QUE of op het nummer 09 218 88 68 bij Lise Bergmans.

4

‘Missio’-zondag en missionair label voor scholen

Op zondag 18 oktober is het de jaarlijkse missiezondag en dit jaar ligt de focus van de campagne op het Latijns-Amerikaanse land Colombia. Over haar werk en leven in de sloppenwijken van Medellin bracht zuster Gladys Calderon een hartverwarmend en beklijvend getuigenis tijdens de Missio-avond in Drongen: ‘Religieuzen zoals ik delen vooral het leven van de mensen. We staan naast hen en staan hen bij, midden in hun miserie én vreugde. Dat staat voor de kerk in de arme wijken van Medellin centraal’. ... een man verminkt in eigen ogen: huidskleur mislukt, glimlach verdacht. Een man door zichzelf ingevuld als verwacht: tweedehands, overbodig, en toch uit op een leven, zomaar, zonder reden, zonder bewijs te zijn opgejaagd, gemarteld, bedreigd met de dood. Alleen een vrouw en drie kinderen.

RM oktober 15


pagina 3

De vrouw ziek. Very sick. Daarop had hij gehoopt. Wij hadden weinig woorden. Genoeg voor een bord, een bad, een bed voor de nacht. Woorden die onder ons niet bestonden omdat er geen plaats meer voor was. (C. Ducal) Tijdens deze avond stelde de directeur van Missio België ook een nieuw initiatief voor, met name de toekenning van een label voor missionaire gemeenschappen dat aan organisaties, gemeenschappen en scholen kan uitgereikt worden omdat zij op creatieve wijze aan de slag gaan met de missionaire dimensie van het christelijk geloof en banden smeden tussen christelijke gemeenschappen hier en elders in de wereld. Voor alle info hierover kan je terecht op www.missio.be.

5

Abdijontmoetingen in Averbode

Zoals ieder jaar is er opnieuw kans om collega’s te ontmoeten in de abdij van Averbode. Voor 23 en 24 oktober is Ludwig Getteman als spreker voorzien met als thema ‘Diversiteit omarmen. Interlevensbeschouwelijke dialoog als spirituele zoektocht’. Op 20 en 21 november volgt dan dokter Ilse Kerremans met ‘Geen enkele vrouw is alleen maar een vrouw’ vanuit de inspiratie van Edith Stein. Info en inschrijvingen via [email protected].

6

Bruisend Brussel beleven

Op vrijdag 30 oktober 2015 kunnen geïnteresseerde leerkachten deelnemen aan een boeiende ontmoetingsdag in Brussel. Een dag lang wordt de kans geboden om een boeiende diversiteit te ontdekken via interactieve oefeningen maar zeker ook in de praktijk. Via diverse themawandelingen verkent men verschillende wijken en organisaties die bewoners uit de Brusselse wijken opvangen en begeleiden. Zo wordt doorheen de Marollen, Kuregem en/of Matonge gewandeld en tussendoor wordt met de groep stilgestaan bij alle ervaringen door middel van groepsgesprekken en denkoefeningen. Misschien is het een uitnodiging om nadien deze projectdag ook eens met leerlingen en collega's te plannen. We verzamelen met de groep in het station Brussel-Zuid om 9.30 uur aan de infobalie en gaan van daar te voet naar Studio Globo waar we op weg gezet worden naar de verschillende locaties. Inschrijven kan via www.vicoginschrijvingen.be – codenummer PN204SO/1516.

7

Pastorale ondersteuning voor scholen in Emmaüs te Aalst

Sinds 2013 beschikt Emmaüs over een rouwkoffer waar scholen gratis boeken en materialen kunnen uit ontlenen. N.a.v. een verlieservaring bij leerlingen of collega’s kan de rouwkoffer soms een hulp zijn om het verdriet te begeleiden. Maar even goed kan een leerkracht uit de rouwkoffer materialen of boeken ontlenen zonder deze directe aanleiding, bv. wanneer men het thema van verdriet, verlies, dood eens wil bespreekbaar maken in een klas.

RM oktober 15


pagina 4

Een pastorale werkgroep van een school die graag eens op verplaatsing vergadert en nieuwe inspiratie opdoet, kan ook in het Emmaüshuis terecht. Indien gewenst kan er tijd voorzien worden om iets over de Emmaüswerking te vernemen en een kort gesprek te hebben rond christelijke zingeving vandaag. Voor alle info kan men contact opnemen via [email protected] of op het nummer 0479 24 58 04.

8

Tot slot

Dichter des Vaderlands Charles Ducal schrijft in ‘Alle poëzie dateert van vandaag’: ‘Een prachtig gedicht brandt als een kus, snijdt als een mes, slaat in als de bliksem. Het zet de wereld in een onbekend licht. Het maakt de ogen wijder, de oren opener, het hart groter. Het is tegengif tegen zo veel: banaliteit, gezwets, verdoving, overdreven ernst, conditionering, moedeloosheid, eenzaamheid, routine, stress, winterkou’. Oog in oog met de huidige vluchtelingenstroom klinken de woorden van deze maatschappelijk bewogen dichter als een Bijbels appel: Aan land gegaan toen zij huizen zagen en afleidden dat daar mensen woonden aan wie men een brood kon vragen, water, een bed, een bussel stro desnoods, die wilden luisteren naar hun verhalen met geduldige oren en een warm oog. Maar welke god had deze wezens geschapen die van hun angst de bewijzen vroegen, hun wanhoop afwezen op grond van artikel zoveel? Die hun boot weer de storm in joegen? Hoe konden zij weten dat dit het deel van de wereld was dat zich zat had gegeten aan de tafels die zij waren ontvlucht? Hoe konden zij hopen het brood te zien breken? De huizen stonden verzadigd, met volle vuilnisvaten, gestoord in hun rust. En eisten dankbaarheid voor elke kruimel van hun beschaving, zich van geen schuld bewust. (Vluchtelingen 2015)

RM oktober 15


pagina 5

TAALDREMPELS OP SCHOOL Marijke Decavel, Riet De Vos André Fruithof, Martine Gillis, Maurits Goeman, Gerrit Schuermans, Bellinda Staelens en Martine Van Overmeiren voor leraren zaak- en praktijkvakken, leraren talen, coördinatoren, technisch adviseurs en directieteams

1

Toelichting bij de taaltips

Week van het Nederlands Van 10 tot en met 17 oktober 2015 vindt voor het eerst de Week van het Nederlands (WvhN) plaats. Met dit initiatief wil de Taalunie aandacht vragen voor de meerwaarde van het Nederlands. Taal biedt kansen op sociaal, cultureel en bedrijfseconomisch vlak. Tijdens de Week van het Nederlands worden in Vlaanderen en Nederland talloze activiteiten georganiseerd die het belang en de rijkdom van het Nederlands op een feestelijke manier zichtbaar maken. Het motto van de eerste editie is 'Iedereen aan het woord'. Tijdens de Week van het Nederlands worden de krachten gebundeld van talloze organisaties die vanuit hun eigen doelstellingen een bijdrage leveren aan het Nederlands. Met een diversiteit aan activiteiten wordt zichtbaarheid gegeven aan het belang van het Nederlands. Want het Nederlands biedt mensen en sectoren kansen. Zo kan goede taalbeheersing sociale en professionele kansen vergroten en sectoren economische en maatschappelijke meerwaarde opleveren. De Week van het Nederlands biedt hiervoor een platform. Bekijk het activiteitenoverzicht

2

Literatuur voor beginners

De serie ‘Literatuur voor beginners’ brengt oude verhalen weer tot leven. Klassieke en moderne teksten uit de Nederlandse literatuur worden naverteld in makkelijke taal, in een vlotte bewerking, met behoud van de originele sfeer. http://www.eenvoudigcommuniceren.nl/romans/romans-iedereen/literatuur-voorbeginners.

3

Straffe Belgen en Vlaamse Filmpjes

Averbode brengt in de historische reeks ‘Straffe Belgen’ 5 boeken voor 9-14-jarigen. In elk boek een verhaal over een bekende Belg die zijn/haar sporen heeft nagelaten in de geschiedenis.

RM oktober 2015

Taaldrempels op school www.vicog.be

pagina 6

www.averbode.be/straffebelgen Wil je graag weten wat Vlaamse Filmpjes je tijdens het schooljaar 2015-2016 te bieden heeft? Hier vind je de programmatie met de korte inhouden van elk verhaal!

4

Meertalig opvoeden

Meertalig opvoeden werd niet zo lang geleden nog weleens afgeraden omdat het voor het kind te verwarrend zou zijn, maar inmiddels wordt er heel anders tegenaan gekeken. Het ene onderzoek na het andere toont aan dat er eigenlijk alleen maar voordelen aan verbonden zijn: behalve dat kinderen meerdere talen goed beheersen, worden ze er ook slimmer en socialer van. De Nederlands-Italiaanse Marinella Orioni schreef een boek over hoe dat twee- of meertalig opvoeden in de praktijk in zijn werk gaat, op basis van haar eigen ervaringen en die van een groot aantal andere ‘meertalige ouders’, die ze voor deze gelegenheid interviewde. Het boek is bedoeld om ouders en opvoeders een handje te helpen. De stand van zaken in het wetenschappelijk onderzoek komt ook aan bod. Een hoofdstuk uit het boek is hier te lezen. Uitgever Van Gennep Auteur

Marinella Orioni

ISBN

9789461643599

5

Taalscreening en talenbeleid in de doorlichtingen (zie Nieuwsbrief 5 Katholiek Onderwijs)

Om schoolteams van het secundair onderwijs te ondersteunen is er een Mededeling over de taalscreening met bijlagen (M-VVKSO-2014-022). Daarmee kunnen de scholen concreet aan de slag tijdens het proces van het in kaart brengen van de taalvaardigheid tot de opvolging ervan.

RM oktober 2015


pagina 7

Omdat het nodig blijft om het onderwijsveld te sensibiliseren voor het voeren van een talenbeleid, integreert de onderwijsinspectie vanaf dit schooljaar het onderzoek van (aspecten van) het talenbeleid in de huidige doorlichtingsaanpak. De nieuwe regelgeving over taalscreening is een welkome impuls voor de scholen om de talige noden van de leerlingen te detecteren. We leggen de focus op het proces dat na de taalscreening op gang komt (kansen op taalontwikkeling in de klas, taalgericht vakkenonderwijs …). We onderzoeken hoofdzakelijk de samenhang met de ondersteuning van het leerproces voor het bereiken van de onderwijsdoelen. Zoals gebruikelijk baseren de inspectieteams zich daarvoor op de aangereikte werkdocumenten van de school, op de gevoerde gesprekken en op observaties.

6

Tien tips om geletterdheid aan te pakken

https://www.klasse.be/8206/10-tips-om-geletterdheid-aan-pakken/ 1 op de 7 inwoners in Vlaanderen is onvoldoende geletterd. Bij jongeren is dat 1 op de 10. Ze hebben moeite met taal, cijfers, ICT en multimedia. Als leraar speel je een belangrijke rol. © Thijs Mackelbergh 1. Geletterdheid schuilt in kleine dingen. Je hoeft geen taalleraar te zijn om geletterdheid te integreren in je les. 2. Maak het onderwerp bespreekbaar. Niemand komt er graag voor uit dat hij moeite heeft met taal, cijfers of computer. 3. Je les aantrekkelijk en toegankelijk maken hoeft niet spectaculair te zijn. Hulpmiddelen als een beeld, een schema of video of audiofragment ondersteunen je leerlingen om informatie te structureren. 4. Geef opdrachten die nauw aansluiten bij de vakpraktijk of de leefwereld van je leerlingen. Op die manier lezen, schrijven en leren je leerlingen actiever. 5. Durf te kiezen voor groepswerk. Wanneer leerlingen samen werken, zijn ze vaak gemotiveerder. Help je leerlingen met een goede werkvorm, taakverdeling en timing. 6. De computer is een belangrijk medium om te leren omgaan met informatie. Maak gebruik van nieuwe media. Geef ook aandacht aan de risico’s die daaraan verbonden zijn. Duik in de lespakketten van Mediawijs. 7. Ook tijdens praktijkvakken kun je werken aan geletterdheid. Via deze links kun je inspiratie vinden om aan de slag te gaan met geletterdheid in beroepsrichtingen: G kracht en G kracht in vonk. 8. Ook ouders spelen een belangrijke rol. Twijfel je aan hun geletterdheid? Gebruik de herkenningswijzer. Het is een hulpmiddel om onvoldoende geletterdheid te herkennen en geeft tips om er rekening mee te houden.

RM oktober 2015


pagina 8

9. Organiseer een infomoment voor het schoolteam. Is je team niet vertrouwd met de aanpak rond geletterdheid? Nodig een medewerker uit van het centrum voor basiseducatie in je buurt. 10. Maak je lessen meer geletterd, samen met je collega’s en directie. Bespreek hoe je kunt samenwerken en hoe je een geletterdheidsbeleid kunt uitbouwen in de school. Week van de geletterdheid Elk jaar zoomt de Week van de Geletterdheid in op mensen die moeite hebben met taal, cijfers, ICT en multimedia. Check www.weekvandegeletterdheid.be. Wil jij een jaar lang werken aan geletterdheid, stap voor stap? Maak gebruik van het inspiratiepakket voor secundaire scholen. Bron: Caroline Gielens, projectleider Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen en Andy Thoelen, Adjunct van de directeur, Afdeling Horizontaal Beleid.

7

Voorleesweek 21-29 november 2015

Stichting Lezen wil iedereen aansporen om voor te lezen. Omdat voorlezen de taalontwikkeling en de fantasie stimuleert. Omdat voorlezen nieuwe werelden opent. Niet alleen bij jonge kinderen, maar ook bij kinderen die zelf al lezen. Volwassenen genieten trouwens net zo hard van mooie woorden. Voor ouderen is voorgelezen worden zelfs vaak de enige toegang tot verhalen. Ze bieden gespreksstof en brengen het verleden even dichterbij. Lees voor aan je zus, papa, broer, mama, oma, opa of (klein)kinderen. Lees voor aan je klasgroep, de kinderen in je opvang of de ouderen in je woonzorgcentrum. Want voorlezen is van iedereen, voor iedereen. Van 0 tot 99.

RM oktober 2015


pagina 9

TAALTIP Kernteam taalbeleid voor directies en leraren

In Onderwijsspiegel 2015 doet de inspectie aanbevelingen. Sterke tips en dus meer dan zuivere mededelingen! Deel 2

Oktober In Onderwijsspiegel 2015 vind je van p. 72 tot en met p. 78 de resultaten van het onderzoek talenbeleid dat plaatsvond in de periode 2010-2014 in 1409 basis- en secundaire scholen in Vlaanderen. Het onderzoek werd geïnduceerd door de beleidsnota 2009-2014 van de minister van onderwijs. In operationele doelstelling 3.7 kreeg de onderwijsinspectie de opdracht om het talenbeleid in de scholen op te volgen en erover te rapporteren. In de talennota ‘Samen taalgrenzen verleggen’ (juli 2011) werd deze opdracht verder geëxpliciteerd. Dit onderzoek is het vervolg op een pilootonderzoek talenbeleid dat de inspectie tijdens het schooljaar 2009-2010 uitvoerde en waarover in de Onderwijsspiegel van dat schooljaar verslag werd uitgebracht.

Aanbevelingen voor de leraren -

-

-

Schenk aandacht aan het gebruik van het Nederlands als instructietaal. Gebruik werkvormen die adaptief onderwijs en communicatief taalgebruik ondersteunen en zorg voor toegankelijk taalgebruik in cursussen en in de evaluatie. Wees bereid om je eigen rol in het talenbeleid te verantwoorden. Baseer je hiervoor op concrete resultaten zodat je het effect van je bijdrage tot het talenbeleid kan aantonen. Maak je nascholingsnoden met betrekking tot het talenbeleid kenbaar. Volg nascholingen die aansluiten bij je individuele behoeften en bij de schoolprioriteiten. Multipliceer je kennis over talenbeleid in werkgroepen op school of in de scholengemeenschap.

RM oktober 2015

Taaltip www.vicog.be

pagina 10

IN DE KIJKER Bellinda Staelens voor alle directies en personeelsleden

VHTI te Dendermonde in de prijzen met Europawedstrijd Wie in zijn agenda of op een kalender bij 9 mei 'Dag van Europa' ziet staan, zal zich waarschijnlijk afvragen wat er op die negende mei gebeurd is. Er zijn namelijk maar weinig Europese burgers die weten dat op 9 mei 1950 de aanzet werd gegeven voor de éénwording van Europa. Dit gebeurde in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog toen bij iedereen nog vers in het geheugen lag hoe relevant een hechte band tussen landen is om de ellende van een oorlog te kunnen vermijden. Sinds de start in 1950 is het dan ook de gewoonte om jaarlijks op de ‘Europadag’ allerlei evenementen en initiatieven te organiseren die de Europese samenhorigheid kunnen vergroten. Deze dag is tevens een gelegenheid om laatstejaarsjongeren te sensibiliseren voor het Europees Project. Om de Europadag 2015 aldus te vieren werd door het departement Buitenlandse Zaken van ons land een groot pedagogisch project gelanceerd met o.a. volgende uitdagende wedstrijd en oproep: 'Jullie idee zodat jongeren Europa meer en beter beleven vandaag en morgen'. De leerlingen uit het zesde jaar van het VHTI (Vrij Handels- en Technisch Instituut) of het toekomstige Oscar Romerocollege te Dendermonde namen met veel enthousiasme de uitdaging aan en boekten succes!

Hun deelname werd binnen de school goed voorbereid met onder meer een boeiende voordracht door Mathias Bogaert, Europees Correspondent bij de Directie Externe Relaties van de EU, voor alle leerlingen van 6BI, 6IB, 6H en 6ST.

RM oktober 15

In de kijker www.vicog.be

pagina 11

Na zijn bondige maar veelzeggende input was er ruim tijd voor reflectie en een sessie vragen en antwoorden. Vervolgens werkten de leerlingen van 6IB en BI een prezi uit rond het thema ‘Ons Europa, gisteren, vandaag en morgen’ en eveneens een project om Europese verkiezingen op school te organiseren. Hun voorstel zat knap in elkaar, werd door de jury gesmaakt en viel in de prijzen! De vier laureaten – twee Nederlandstalige (waarbij het VHTI) en twee Franstalige scholen - mochten op vrijdag 19 juni jl. hun project persoonlijk gaan voorstellen aan minister Didier Reynders in het Egmontpaleis te Brussel. Voor Dendermonde namen Jorina De Saeger en Liesl Matthijs de honneurs waar. ‘En met positief resultaat’, zegt directeur Tomas De Wilde fier, ‘onze leerlingen uit 6BI/IB werden er in de bloemen gezet voor het ingediende project en ontvingen felicitaties van de jury!’. Na afloop kregen alle leerlingen en leerkrachten van de vier winnende scholen een prijzenpakket én een rondleiding in het Egmont- en Arenbergpaleis. Uiteraard mocht ook een fotosessie met de minister niet ontbreken. Wie de prezi wil bekijken, kan dat via deze link: https://prezi.com/absxdfvzd wvw/copy-of-europavandaag/?utm_campaign=share&utm_medium=copy.

Nogmaals een dikke proficiat aan de enthousiaste leerlingen uit Dendermonde en hun leerkrachten en directie! Dank aan Tomas De Wilde voor de documentatie.

RM oktober 15


pagina 12

Paul Verhaeghe te gast in het Sint-Janscollege te Sint-Amandsberg

In het Gentse Sint-Janscollege konden leerlingen al vaker kennismaken met markante persoonlijkheden, zo waren er ontmoetingen met Herman Van Rompuy (IDK en met Dirk Frimout (IDK september 2015). Telkens weer waren dit beklijvende en boeiende ervaringen met niet alleen een cognitieve meerwaarde voor de leerlingen maar eveneens een les in levenswijsheid.

In de filosofieklas (vrije ruimte zesde jaar) was in juni jl. ook professor psychologie Paul Verhaeghe van de UGent te gast. Opnieuw niet de eerste de beste spreker maar vermaard auteur van verschillende bestsellers, waaronder 'Identiteit' (2012), dat intussen ook in het Duits en Engels vertaald werd en recent ook in Amerika verschenen is. Hij geeft lezingen in binnen- en buitenland en wordt vaak gevraagd voor interviews op radio en tv.

Het was dan ook een voorrecht voor de leerlingen van het Gentse SJC dat deze veel gevraagde spreker in zijn drukke agenda een moment vond om een gastles te geven in hun filosofieklas. De filosofieleerlingen vonden het bijzonder inspirerend wat de professor vertelde over de constructie van onze identiteit en de toenemende individualisering en concurrentie in onze neoliberale maatschappij. De lezing bood veel stof tot nadenken en riep heel wat vragen en bedenkingen bij de jongeren op die ze aan de professor konden voorleggen.

RM oktober 15


pagina 13

Aldus vormde deze gastles de perfecte afsluiter in het kader van de ‘vrije ruimte’ met opnieuw een zeer geïnteresseerde en betrokken groep studenten. Leraar Ruben Verniest die deze leerlingen begeleidt was in de wolken over het enthousiasme en de motivatie van zijn klas en over opnieuw een geslaagd initiatief dat een boeiend en leerrijk schooljaar afsloot! Van harte proficiat aan de gemotiveerde leerlingen en hun leerkracht! Dank aan Ruben Verniest voor de foto’s.

Leiepoort campus Sint-Theresia te Deinze en Sint-Lutgardis te Zomergem reisden mee met de ‘Trein der 1000’

Sint-Theresia te Deinze en SintLutgardis te Zomergem werden allebei geselecteerd om in de voorbije meimaand deel te nemen aan een vijfdaagse reis naar Auschwitz-Birkenau. Duizend jongeren herdachten er samen 70 jaar bevrijding van Europa en reisden mee met de ‘Trein der 1000’. ‘Dit is een educatief leerproject rond de Holocaust en de herinnering eraan, dat aan jongeren de kans biedt om op herdenkingsreis naar Auschwitz en Birkenau te gaan’, vertellen de begeleidende leerkrachten Lieve Van Effelterre en Dominiek Simoens uit Deinze. Waarom de benaming de ‘Trein der 1000’? ‘Het gaat om 1000 jongeren, op één trein, met één bestemming: Auschwitz’ zegt Ellen Vanduynslaeger uit Zomergem. ‘Het omvat een 25 uur durende treinrit, bezoeken aan Auschwitz, Birkenau en Krakau, ontmoetingen met de laatste kampoverlevenden en culturele avondactiviteiten...’.

RM oktober 15


pagina 14

Op 5 mei vertrokken de Belgische leerlingen vanuit Schaarbeek in het gezelschap van koning Filip en talrijke hoogwaardigheidsbekleders. Onderweg stapten nog jongeren op uit een tiental andere Europese landen, waaronder Italië, Spanje, Nederland, Luxemburg en Rusland. Op 8 mei, de dag waarop we de bevrijding van Europa herdenken, namen alle jongeren deel aan een internationale ceremonie. Op 10 mei eindigde de herinneringsreis. 700 jongeren uit 26 scholen vanuit alle Belgische provincies en jongeren uit een tiental andere Europese landen maakten aldus kennis met één van de zwaarst beladen plaatsen uit de recente Europese geschiedenis en beleefden samen ook een uniek project dat in het teken stond van democratie, vrede en vrijheid. Sint-Theresia Deinze mocht 22 leerlingen en twee leerkrachten afvaardigen. Dat was niet één welbepaalde klas, maar het waren 22 leerlingen uit de verschillende klassen van 5 en 6 Techniek-wetenschappen en Sociale en technische wetenschappen. Ook Sint-Lutgardis Zomergem mocht 22 leerlingen en 2 leerkrachten afvaardigen, hier ging het voornamelijk om leerlingen uit de derde graad en de leerlingenraad.

Tijdens het voorbereidingstraject in de maanden voor de reis kregen alle deelnemers uitleg over de Holocaust, het antisemitisme, de kampen, deportaties, uitroeiing ... Daarbij was er ook speciale aandacht voor de Romaslachtoffers. De deelnemende leerlingen bereidden zich ook mentaal voor op deze bijzondere reis en het bezoek aan Auschwitz. Zo bezochten ze in januari het Fort van Breendonk en de Kazerne Dossin en bekeken en beluisterden ze heel wat getuigenissen van overlevenden uit de kampen.

RM oktober 15


pagina 15

De impressies van deze excursies en de workshops op woensdagnamiddag resulteerden bij de leerlingen van Sint-Theresia Deinze in een pop-upmonument dat zij op 2 april onthulden op de Markt van Deinze en dat verwees naar hun project van de ‘Trein der 1000’. Het monument bestond uit meer dan 1500 boeken. Het wou vooral benadrukken dat we de verhalen en getuigenissen over die zwarte bladzijde uit onze geschiedenis niet mogen verloren laten gaan.

Niet alleen met het monument maar ook met een ‘getuigenisavond’ voor familie, vrienden en sympathisanten wilden de leerlingen de herinnering levendig houden en oproepen tot verdraagzaamheid en empathie. Na de reis verwerkte Lies Devos uit Deinze haar impressies in een beklijvend filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=o_Kj cnzUSoA. Een neerslag hiervan vind je ook toegevoegd aan het slot van deze ‘In de kijker’. Binnen het hele project van de ‘Trein der 1000’ vroeg het organiserende Instituut voor Veteranen immers aan scholen uit het hele land om een monument te ontwerpen dat antisemitisme, xenofobie en uitsluiting als hedendaagse fenomenen ontmaskert, met als doel de steeds groter wordende kloof tussen de Tweede Wereldoorlog en vandaag te overbruggen. In Zomergem werden ook nog interessante uitwisselingsmomenten toegevoegd aan de ervaring van de leerlingen: zo werd de abdij van West-Vleteren bezocht en werd er voor alle zesdejaars een interreligieus gesprek op school georganiseerd met vertegenwoordigers vanuit de Islam, het Boeddhisme en het Christendom (zowel de Protestantse, Orthodoxe als Katholieke kerk).

RM oktober 15


pagina 16

Op basis van de vragen van de leerlingen ontstond er een boeiend en leerrijk panelgesprek met de verschillende sprekers. Groeien in dialoog is immers een relevante voorwaarde voor vredevol samenleven in onze mondiale tijd met zoveel verschillende culturen en religies. Van harte gefeliciteerd met dit engagement aan alle betrokken leerlingen en hun leerkrachten en directies van beide scholen! Dank aan Marleen Van Hoe, Dominiek Simoens, Lieve Van Effelterre en Ellen Vanduynslaeger voor alle teksten fotomateriaal.

Lies Devos uit 6 stw3, Leiepoort campus Sint-Theresia aan het woord: Vijfenzeventig jaar later sta ik daar

Te staren naar een stuk prikkeldraad geroest door de tijd en door het leed

Een koffer Of iets wat een bevend hand ooit vastklemde

Sporen of het verborgen pad naar ellende

RM oktober 15


pagina 17

Een licht of het laatste licht van duizenden mensenlevens

De onmacht het verdriet de gruwel Zo onbegrijpelijk en onvatbaar Ik probeerde te begrijpen hoe een mens een product kon worden

In een fabriek van de dood de dood van 1,5 miljoen mensen

Vijfenzeventig jaar later weet ik

Dit mag nooit opnieuw gebeuren en ik stap met een andere kijk op de wereld terug op de trein RM oktober 15


pagina 18

AARDRIJKSKUNDE Leen Van Hecke voor startende leraren aardrijkskunde

Aanvangsbegeleiding – DBL Starten als leraar aardrijkskunde … niet evident, of je nu een echte starter bent of mét onderwijservaring toch voor de eerste keer aardrijkskunde in je opdracht krijgt. Omgaan met klasmanagement, een (in de meeste gevallen) éénuursvak, je weg vinden in het leerplan, dit koppelen aan een methode (boek en/of eigen cursus) die op de school gebruikt wordt, lesvoorbereidingen maken die er toe doen, een jaarplanning opstellen, actueel en aardrijkskundig relevant bronmateriaal bij mekaar zoeken, lesdoelen vertalen in werkvormen, een volwaardig teamlid worden van de vakgroep aardrijkskunde binnen de school, evaluatieactiviteiten ontwikkelen, feedback geven, resultaten rapporteren, enz, enz… het zijn allemaal activiteiten die je onmiddellijk in je mandje krijgt. Een uitdagende en zeer complexe taak, waar wij je als pedagogisch begeleider graag willen bij coachen. Eén van de initiatieven die wij hiertoe organiseren zijn de ‘Dagen van de Beginnende Leraren (DBL)’, waarin je in de namiddag in vakgroepen gaat samen zitten met de respectievelijke begeleiders. De bedoeling van deze (scholenoverstijdende) samenkomsten is in elk geval dat je nadien beter weet hoe je je schoolse kennis van de opleiding en/of je ervaring in andere vakken kunt transfereren naar het vak aardrijkskunde. De directies hebben de uitnodiging hiervoor al ontvangen. Inschrijven voor DBL gebeurt in samenspraak met je directie, zij weten hoe het moet. Voor het vak aardrijkskunde vindt de eerste dag van het DBL-traject plaats op woensdag 7 oktober 2015 in Wetteren (volledige dag), de tweede dag op 17 februari 2016 op dezelfde locatie. Hartelijk welkom!

voor leraren aardrijkskunde 3de graad zonder vooropleiding aardrijkskunde

Wegwijzers aardrijkskunde voor niet-vakgeschoolden – Hoe aardrijkskunde geven in de derde graad SO?

RM oktober 2015

Aardrijkskunde www.vicog.be

pagina 19

Wij herhalen in deze Mededelingen graag nog eens de aankondiging van een navormingstraject dat in de loop van de volgende maanden georganiseerd wordt voor de derde graad aso/tso: Elke leraar aardrijkskunde in de 3de graad ondervindt dat bepaalde leerinhouden uit de leerplannen aardrijkskunde niet evident zijn om uit te leggen aan leerlingen. Vooral niet-geografen worstelen wel eens met de inhoudelijke én de vakdidactische aspecten ervan. Daarom organiseren de pedagogisch begeleiders aardrijkskunde samen met het Eekhoutcentrum en AVL-nascholingen (vroeger: LUCON) een nascholingstraject om beter gewapend voor de klas te staan. De nascholing richt zich zowel tot (her)startende leraren aardrijkskunde in de derde graad als tot leraren die zich nog onzeker voelen over bepaalde aspecten. Er wordt uitgegaan van de leerplannen van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen aso en tso/kso, niet van het leerplan aso-wetenschappen. Er worden vier vormingsdagen ingericht gespreid over het schooljaar. Er komen zeven thema’s aan bod, telkens één thema per halve dag. Voor elk thema wordt vanuit het leerplan de grote inhoudelijke structuur geschetst. Vanuit goede praktijkvoorbeelden wordt gefocust op inhoudelijk en/of didactisch moeilijke onderdelen van het thema. Van hieruit worden achterliggende visies en didactische principes van de huidige schoolaardrijkskunde meegegeven. De referaathouders zijn ervaren aardrijkskundeleraren, die vanuit hun achtergrondkennis, ervaring en materiaal de deelnemers voorbereiden en/of verdiepen in hun taak als leraar aardrijkskunde. Er wordt gewerkt met concreet werkmateriaal bruikbaar voor de lespraktijk. Vormingsdag 1: Voormiddag: Kosmografie (Hilde De Smet) Namiddag: Atmosfeer (Christ Naert) Vormingsdag 2: Voormiddag: Draagkracht en mondiale verschuivingen (Frances Dhaene) Namiddag: Geologie (Dirk Staelens) Vormingsdag 3: Voormiddag: Didactische tips voor lessen aardrijkskunde (An Steegen) Vormingsdag 4: Voormiddag: Verstedelijking en Ruimtelijke Ordening (Hans Maricou) Namiddag: Fysische landschappen (Brenda Van Wallendael) De vormingsdagen worden telkens tweemaal aangeboden: (Eekhoutcentrum) en telkens een week later in Leuven (KULeuven).

in

Kortrijk

Praktische info en inschrijvingsmodaliteiten: - voor Kortrijk https://www.eekhoutcentrum.be/nascholingen (doorklikken naar nascholingen vakgebonden - aardrijkskunde) - voor Leuven https://www.kuleuven.be/samenwerking/avlnascholingen/aa24.

RM oktober 2015


pagina 20

voor leraren aardrijkskunde 1ste graad

Navorming ‘Binnenklasdifferentiatie in de lessen aardrijkskunde: Hoe? Zo!’

Als leraar in de eerste graad weet jij heel goed hoe divers een klasgroep kan zijn en hoe noodzakelijk het voor een leraar is om met die verschillen rekening te houden, om iedereen ‘mee’ te krijgen. In een vak(je) als aardrijkskunde is dit niet altijd evident. En toch zijn er mogelijkheden. Hoe doe je dat concreet? Op woensdag 13 januari 2016 (namiddag) organiseert PEDIC i.s.m. de Arteveldehogeschool een vorming waarin getoond wordt hoe thema’s in de eerste graad op een gedifferentieerde manier kunnen worden aangepakt. De nascholingssessie wordt gegeven door de docenten van Artevelde die de werkvormen uitgewerkt hebben. Meerdere leraren zijn bereid gevonden deze werkvormen uit te proberen en hebben meegeholpen deze te verfijnen. Eén van hen getuigt graag hoe dat in haar klassen gelopen is en wat dergelijke aanpak met haar lessen en haar leerlingen gedaan heeft. Deelnemers krijgen het ontwikkelde materiaal mee waarmee ze rechtstreeks in hun klas aan de slag kunnen. Meer concrete info lees je in volgende Regionale Mededelingen.

voor leraren aardrijkskunde met basisinzichten en –vaardigheden GIS

Navormingstraject ‘Werken en denken met full GIS’

Het is een open deur intrappen: GIS kent steeds meer toepassingen en onze leerplannen vragen dat wij leerlingen hiermee in contact brengen. De meesten onder ons zijn vertrouwd met en demonstreren in de klas eenvoudige GIS-applicaties zoals routenavigatieplanners, weerkaarten en Google Maps/Earth.

RM oktober 2015


pagina 21

Maar er kan meer in het secundair onderwijs, veel meer. GIS kan in de lessen aardrijkskunde gebruikt worden om het ruimtelijk probleemoplossend denken bij leerlingen te bevorderen. Vorig schooljaar richtte het digital-earth.be centrum (Ugent) een navormingsreeks in waarbij leraren konden ervaren hoe ze met behulp van GIS lesonderwerpen interactiever voor de klas kunnen brengen. Omdat er nog steeds vraag is naar dit onderwerp, worden deze sessies dit schooljaar opnieuw aangeboden. Deelnemers leren er werken met 2 full-GIS-pakketten: Arc-GIS en QuantumGIS. Meer informatie vind je op http://www.ugent.be/we/nl/diensten/ipvw-ices/aanbod/leerkrachten/gis.

voor leraren aardrijkskunde 3de graad

Studiedag ‘Biodiversiteit en ontwikkeling: erfgoed op wereldschaal’

Het KBIN (Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen) nodigt leraren uit op een studiedag op 26 november 2015 rond biodiversiteit, meer bepaald rond de kansen die biodiversiteit biedt tot duurzame ontwikkeling (o.a. armoedebestrijding) in ontwikkelingslanden. Aan bod komen diverse thema’s, zoals beschermde natuurgebieden, groene economie, landgebruik en voedselveiligheid. Enkele invalshoeken waarbij ook relaties aan bod komen die in het hoofdstuk ‘draagkracht en mondiale verschuivingen’ van de derde graad bestudeerd worden. Meer info is te vinden op https://www.naturalsciences.be/sites/default/files/CEBioS_Event_2015_Save_The_Da te_NL.pdf.

voor (vooral) leraren aardrijkskunde 3de graad

Klimaattop van Parijs in december De volgende maanden kunnen we vanzelfsprekend niet rond de klimaattop in Parijs (december) als actuele insteek van onze lessen. Vele leraren zitten hieromtrent toch nog met vragen en willen goed gedocumenteerd voor de klas staan. Wij vermelden onder deze rubriek dan ook graag twee (van de vele) vormingen die hieromtrent worden aangeboden.

RM oktober 2015


pagina 22

1. Vormingsavond VLA-Oost-Vlaanderen op donderdagavond 22 oktober 2015 om 19 uur in campus Kattenberg – Arteveldehogeschool, Kattenberg 9, 9000 Gent. Geografe Rozemien De Troch maakt duidelijk in welke staat ons klimaat zich écht bevindt, los van mythes en vooringenomenheid. Klimaatambtenaar Jeroen Mercy legt uit welke acties de stad Gent heeft ondernomen en welke effecten dit al heeft. 2. Vorming ‘Eerste hulp bij klimaatverwarring’ op woensdagnamiddag 27 januari 2016 van 14 tot 17 uur in het Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2, 9000 Gent).

Pieter Boussemaere doceert werelden klimaatsgeschiedenis aan de Vives Hogeschool, afdeling Brugge. Daar ontdekte hij dat de klimaatskennis bij jongeren – inclusief toekomstige leraren - bedroevend laag en zelfs veelal foutief is en dit ondanks de vele mediaaandacht. Zijn laatste boek ‘Eerste hulp bij klimaatverwarring. Waarom de opwarming van de aarde zoveel meer is dan een milieuprobleem’ (Davidsfonds, 2015) speelt daarop in. In deze nascholing deelt hij de inzichten die ook in zijn boek beschreven staan. Hij geeft een overzicht van de klimaatomstandigheden in heden, verleden en toekomst, met als rode draad het verhaal achter de ontdekking van het probleem, de controverse errond en de duizelingwekkende belangen waarin het verstrikt raakte. Deze nascholing zal wellicht ook je collega’s geschiedenis bekoren.

RM oktober 2015


pagina 23

BIOLOGIE, CHEMIE EN NATUURWETENSCHAPPEN Gerrit Schuermans voor alle leraren

De berichten die in interessante informatie je steeds terugvinden http://www.vicog.be. Het te volgen pad: natuurwetenschappen.

1

de vorige Mededelingen werden gepubliceerd en andere over de vakken biologie, chemie en natuurwetenschappen kun op de website van het vicariaat onderwijs bisdom Gent: dpb > sec.ond > vakgebieden > biologie - chemie –

Nieuwe leerplannen 2de graad tso/kso biologie, chemie, fysica en natuurwetenschappen (herhaling)

Vanaf september 2015 worden voor alle kso/tso-studierichtingen geactualiseerde of nieuwe leerplannen natuurwetenschappen (of biologie, chemie, fysica) van toepassing. Hieronder vind je een overzicht. De vernieuwing gaat soms gepaard met nieuwe lessentabellen. Deze kun je raadplegen op www.vvkso.be > lessentabellen. Graadleerplannen (en lessentabellen) worden progressief ingevoerd. Dit betekent dat ze op 1 september 2015 in werking treden in het 1ste leerjaar van de graad, op 1 september 2016 in het 2de leerjaar van de graad. Tot dan blijft in het tweede leerjaar van de graad het huidige leerplan/de huidige lessentabel van toepassing. Meer informatie vind je op: http://ond.vvkso-ict.com/vvksomainnieuw/bericht/lijst%20januari%202015.pdf Vorig schooljaar werd door de pedagogisch begeleiders een leerplantoelichting georganiseerd voor de leerplannen natuurwetenschappen, voor de studierichtingen waarin grote wijzigingen voorkomen, nl.: D/2015/7841/014 voor de studierichting L.O. en Sport D/2015/7841/017 voor de studierichtingen Bio-esthetiek, Creatie en mode, Hotel D/2015/7841/019 voor de studierichtingen Elektrotechnieken, Bouwtechnieken, Houttechnieken en Mechanische technieken Voor nieuwe leerplannen waarin er kleine wijzigingen zijn, werd er geen leerplantoelichting georganiseerd. Uiteraard kunnen vakgroepen of leraren die vanaf dit schooljaar deze leerplannen moeten gebruiken, ondersteuning krijgen van de begeleiders wetenschappen. Indien je ondersteuning wenst, kun je via e-mail contact opnemen met Gerrit Schuermans ([email protected]) en Tamara Diels ([email protected]).

RM oktober 2015

Biologie, chemie en natuurwetenschappen www.vicog.be

pagina 24

2

Nieuwe leerplannen 3de graad aso Biologie, Chemie en Natuurwetenschappen en 3de graad Biologie en Chemie voor Techniek-wetenschappen (herhaling)

Onderstaande nieuwe leerplannen werden vorig schooljaar ingevoerd in het eerste jaar van de derde graad. Vanaf september 2015 treden ze ook in werking in het tweede jaar van de derde graad. Leerplannen Biologie - Studierichting wetenschappen (D/2006/035 D/2014/011) - Andere studierichtingen (D/2006/034 2014/010) Leerplannen Chemie - Studierichting wetenschappen (2006/040 2014/013) - Andere studierichtingen (2006/040 2014/012) Leerplan Natuurwetenschappen (D/2006/012 D/2014/016) Leerplan Biologie voor de studierichting Techniek-wetenschappen (D/2006/049 D/2014/024) Leerplan Chemie voor de studierichting Techniek-wetenschappen (D/2006/049 D/2014/025)

3

Nascholingen (herhaling + aanvullingen)

PEDIC Voor dit schooljaar zijn tal van nascholingen wetenschappen in samenwerking met PEDIC gepland. Hieronder vind je een bondig overzicht van de nascholingen. Meer informatie over de inhoud, de doelgroep, de locatie enz. kun je binnenkort vinden op de website van PEDIC (www.pedic.be) (kies achtereenvolgens: ‘Aanbod so en buso’ en ‘Brochure nascholingsaanbod’. Inschrijven kan via de website www.vicoginschrijvingen.be. - Tekenen in Microsoft Office – codenummer PN161SO/1516 Datum: woensdag 7 oktober 2015 van 14 tot 17 uur Inhoud: Haal het maximum uit ‘Tekenen in Microsoft Office’. De mogelijkheden van het gedeelte ‘Tekenen’ zijn voor velen onbekend en onbenut. In deze nascholing zul je kennismaken met de basismogelijkheden qua tekenen en de gevorderde mogelijkheden. Naar het einde toe herwerk je figuren van het internet of uit je huidige cursus wetenschappen.

RM oktober 2015


pagina 25

- Wetgeving, inventarisatie en etikettering van chemicaliën in schoollabo’s – codenummer PN165SO/1516 Datum: woensdag 21 oktober 2015 van 14 tot 17 uur Inhoud: Tijdens deze nascholing krijg je informatie over de mogelijkheden van de laatste versie van de databank gevaarlijke stoffen (www.gevaarlijkestoffen.be). Je zult de databank leren gebruiken als inventaris en kunnen aanpassen aan de situatie van je school. Ook het programma om zelf etiketten voor chemische producten aan te maken, zal toegelicht worden. Er zullen toepassingen voorzien zijn waarmee je de verschillende mogelijkheden van het programma kunt inoefenen. - Chemsketch – codenummer PN162SO/1516 Datum: woensdag 20 januari 2016 van 14 tot 17 uur Inhoud: Je kunt kennismaken met het pc-programma Chemsketch, waarmee je o.a. structuurformules van koolstofverbindingen en reactievergelijkingen kunt schrijven, laboratoriumopstellingen en Lewisformules kunt tekenen. Je zult het programma leren gebruiken en zelf oefeningen kunnen maken die je tijdens de les als opdracht aan de leerlingen kunt geven. Er zal een eenvoudige handleiding op maat van de leerlingen worden meegegeven. - Microscopie in de klas – codenummer PN166SO/1516 Datum: woensdag 3 februari 2016 van 14 tot 17 uur Inhoud: Je kunt zelf een aantal preparaten maken die je voor demonstratie in de les kunt gebruiken of die de leerlingen tijdens practica kunnen maken. Je leert de microscoop correct gebruiken. Je zult tips krijgen voor het maken en evalueren van microscopische tekeningen en het organiseren en ondersteunen van leerlingenpractica microscopie. Er wordt ook aandacht besteed aan het projecteren van microscopische beelden. Er wordt een stappenplan voor het gebruik van de microscoop en het maken van een goed preparaat gegeven. - Evaluatie in het vak chemie in de derde graad – codenummer PN164SO/1516 Datum: woensdag 27 april 2016 van 14 tot 17 uur Inhoud: Je krijgt voorbeelden aangeboden van toetsvragen voor het vak chemie in de derde graad. De toetsvragen worden gekoppeld aan de leerplandoelstellingen. Er wordt ook aandacht besteed aan frequent voorkomende problemen bij het formuleren van toetsvragen. - Evaluatie in het vak biologie in de derde graad – codenummer PN163SO/1516 Datum: woensdag 11 mei 2016 van 14 tot 17 uur Inhoud: Je krijgt voorbeelden aangeboden van toetsvragen voor het vak biologie in de derde graad. De toetsvragen worden gekoppeld aan de leerplandoelstellingen. Er wordt ook aandacht besteed aan frequent voorkomende problemen bij het formuleren van toetsvragen.

* Instituut voor Permanente Vorming in de Wetenschappen (Faculteit Wetenschappen UGent) Het Instituut voor Permanente Vorming in de Wetenschappen (ipvw) organiseert voor de verschillende wetenschapsdisciplines nascholingen. Voor het schooljaar 2015-2016 is er voor biologie o.a. een nascholing over microscopie voorzien.

RM oktober 2015


pagina 26

Voor chemie zijn er nascholingen gepland over o.a. chemsketch, demonstratieproeven voor de tweede en voor de derde graad en het veilig werken met chemicaliën op school. Voor meer info en inschrijvingen: zie website www.ipvw-ices.UGent.be.

* CNO Universiteit Antwerpen Op de website http://cnoserver.uantwerpen.be/uacno.htm?Pagina=aanbodSO.htm&Titel=Secundair%20onderwijs%20%20Voortgezet%20onderwijs vind je een ruim aanbod aan vakgebonden nascholingen voor biologie en chemie.

* KVCV: Dag van het chemieonderwijs De ‘Dag van het chemieonderwijs’ kadert dit jaar rond het thema ‘Chemieonderwijs in Vlaanderen’. Er wordt ruime aandacht besteed aan de huidige stand van het chemieonderwijs, in de brede zin van het woord. Tijdens deze studiedag worden ook de geselecteerde projecten in het kader van de wedstrijd ‘Chemieleerkracht van het Jaar’ voorgesteld. Datum: zaterdag 3 oktober 2015 Locatie: UGent, Campus Sterre, Krijgslaan 281, 9000 Gent, gebouw S12 en S30 http://www.kvcv.be/index.php/nl/activiteiten-enMeer info en inschrijven: nieuws/kalender/dag-van-het-chemie-onderwijs-2015.

* Science on Stage Op zaterdag 24 oktober 2015 organiseert Science on Stage het 9de ‘Playful Science’. Inschrijven via de website http://scienceonstage.be/nl/playful%20science.html.

4

Oproep tot uitwisseling van lesmateriaal en opstart van netwerken voor leraren wetenschappen (nieuw)

Naar aanleiding van vragen die we krijgen van leraren wetenschappen, willen we een aantal netwerken voor leraren wetenschappen opstarten. Het is de bedoeling om via het netwerk o.a. lesmateriaal, practica en toetsen uit te wisselen. Als er voldoende interesse is, willen we de netwerken opstarten tijdens een eerste bijeenkomst in het Diocesaan Onderwijsbureau, Marialand 31 te Gent. De precieze datum en het tijdstip worden later, in afspraak met de geïnteresseerde leraren, vastgelegd. Over welke netwerken gaat het? 1) Techniek-Wetenschappen (tweede en derde graad): in de nieuwe leerplannen chemie en biologie van de tweede en derde graad wordt in de algemene doelstellingen meer aandacht gevraagd voor het ‘Onderzoekend leren’ (AD 1 tot 5). Dit heeft gevolgen voor de aanpak van o.a. leerlingenpractica (zie ook verder in deze Mededelingen bij de respectieve vakken).

RM oktober 2015


pagina 27

2) Lichamelijke Opvoeding en Sport (tweede graad tso): door het invoeren van het vak natuurwetenschappen en de clustering van de drie vakken biologie, chemie en fysica is er wellicht nood aan ondersteuning voor één of meer vakgebieden. 3) Natuurwetenschappen binnen de integrale opdrachten in STW (tweede en derde graad): uitwisseling van materiaal dat gebruikt wordt binnen natuurwetenschappen in IO’s kan verrijkend zijn voor collega’s. Gelieve, indien je interesse hebt voor dit initiatief, je naam, e-mailadres en de school waar je les geeft door te geven aan: [email protected] en/of aan [email protected] voor 30 oktober 2015. We houden je dan verder op de hoogte van het initiatief. Alvast bedankt voor je interesse en medewerking!

5

Vlaams Congres voor Leraren Wetenschappen (nieuw)

Op zaterdag 14 november 2015 gaat in Kortrijk het jaarlijkse congres voor leraren wetenschappen door. Meer info vind je op http://www.congreswetenschappen.be. Inschrijven kan vanaf 5 september 2015.

6

Vlaamse Olympiades Wetenschappen 2015-2016 (herhaling)

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijke data voor de Olympiades wetenschappen voor het schooljaar 2015-2016. Zie ook: www.vonw.be Tweede ronde 04/05/2016

Finale

JON

Eerste ronde 20/04/2016

VBO

27/01/2016

09/03/2016

23/04/2016

VCO

18/11/2015

24/02/2016

23/04/2016

VFO

20/01/2016

17/02/2016

23/04/2016

7

Hoe kom je tot een goede onderzoeksvraag? (herhaling)

Twee filmpjes die inspirerend kunnen zijn bij het stellen van onderzoeksvragen en het uitvoeren van onderzoekjes: https://www.youtube.com/watch?v=nXNztCLYgxc https://www.youtube.com/watch?v=8aYA1ooRce8

RM oktober 2015


pagina 28

8

Aanbod RVO-society (nieuw)

Op de website van RVO-society http://www.rvo-society.be/?utm_source=RVOSociety+nieuwsbrief&utm_campaign=345183bd142015jan1&utm_medium=email&utm_term=0_22ba1a366d-345183bd14-58633417 krijg je een overzicht van het educatief aanbod en de activiteiten i.v.m. wetenschappen dat door de RVO-society wordt aangeboden.

9

Dag van de wetenschap (nieuw)

De Dag van de Wetenschap is het grootste wetenschapsevenement in Vlaanderen en Brussel. Het vindt plaats op zondag 22 november 2015 van 10 tot 17 uur. Een 100-tal universiteiten, hogescholen, bedrijven, musea, doe-centra, sterrenwachten, onderzoeksinstellingen… doen mee. Bezoekers ontdekken op een interactieve manier dat wetenschappelijk onderzoek en technologische innovaties een belangrijke impact hebben op ons dagelijks leven. Voor meer info: http://www.dagvandewetenschap.be/.

voor de leraren Biologie/Natuurwetenschappen

1

Oproep i.v.m. toetsvragen (nieuw)

Op woensdag 4 mei 2016 is er een nascholing in PEDIC over ‘Evaluatie in het vak biologie in de derde graad’ (zie hoger). Het is de bedoeling om aan de deelnemers een grote verzameling toetsvragen biologie aan te bieden. Ben je bereid om je toetsvragen biologie (derde graad aso, kso, tso) ter beschikking te stellen en te delen met je collega’s, dan kun je ze digitaal bezorgen aan mij via mijn e-mailadres [email protected]. Ze worden dan ‘onherkenbaar’ gemaakt en opgenomen in de databank van vragen. Warm aanbevolen! Alvast bedankt voor de medewerking!

2

Netwerk leraren biologie (2de en 3de graad Techniek-Wetenschappen) (nieuw)

In de nieuwe leerplannen biologie van de tweede en derde graad wordt in de algemene doelstellingen meer aandacht gevraagd voor het ‘Onderzoekend leren’ (AD 1 tot 5). Dit heeft gevolgen voor de aanpak van o.a. leerlingenpractica. Het is de bedoeling om lesmateriaal (cursusmateriaal, practica, ICT-toepassingen, ...) i.v.m. het nieuwe leerplan tweede en derde graad samen te brengen. Tijdens een eerste bijeenkomst delen we het materiaal met elkaar. We zoeken samen naar de noden en interesses en bepalen van daaruit wat we dan verder uitwerken.

RM oktober 2015


pagina 29

Gelieve, indien je interesse hebt voor dit initiatief, je naam, e-mailadres en de school waar je les geeft door te geven aan: [email protected] voor 30 oktober. Ik houd je dan verder op de hoogte van het initiatief. Alvast bedankt voor je interesse en medewerking!

3

Vorming Natuureducatief centrum De Helix (nieuw)

Tijdens de vorming 'Op speurtocht in de bodem' maak je kennis met een ruim assortiment aan bodemactiviteiten. Er is een geleid bezoek aan de expo ‘Op speurtocht in de bodem’. Je gaat zelf aan de slag met de bodemkoffer en de bodemverkenner. Doelpubliek: leerkrachten secundair onderwijs en gidsen Datum: 14 oktober 2015 van 13.30 tot 16 uur Locatie: De Helix, Hoogvorst 2, 9506 Grimminge Prijs: gratis http://www.lne.be/organisatie/centra/de-helix/vorming-bodem Meer info: [email protected] - 054 31 79 79 en [email protected] - 054 31 79 64 Inschrijven: [email protected] of 054 31 79 52

4

Aanbod Museum voor Natuurwetenschappen (nieuw)

Je vindt op de website van het Museum https://www.naturalsciences.be/sites/default/files/groep.pdf in de folder ‘Publiekswerking voor groepen’ inspiratie voor een boeiende educatieve uitstap naar het Museum voor Natuurwetenschappen. Even ter herinnering: op 6 mei 2015 opende in een gloednieuwe zaal ‘De Galerij van de Mens’. De evolutie van de mens en het menselijk lichaam worden er samen getoond en de banden tussen beide verhalen worden er geïllustreerd. Je loopt mee langs de evolutionaire weg die we als mens al zeven miljoen jaar aan het afleggen zijn en je beleeft via je eigen levenscyclus hoe je lichaam steeds verandert, hoe het werkt en wat het nodig heeft om te overleven. Er zijn in deze zaal heel wat nieuwe educatieve activiteiten voor leerlingen van 10 tot 18 jaar (en ouder) ontwikkeld over prehistorie en evolutie, over lichaamsstelsels, zintuigen en het brein.

RM oktober 2015


pagina 30

5

Biotechdag (nieuw)

Levenslang gezond? Ontdek hoe biotechnologie ons daarbij kan helpen. Op zondag 25 oktober 2015 organiseert VIB voor de vijfde keer ‘Biotechdag’. Jong en oud zijn welkom op dit gratis evenement op de campus Gasthuisberg in Leuven. Je komt meer te weten over hoe de Vlaamse biotechsector oplossingen zoekt voor kanker, alzheimer, parkinson, ALS, MS, ... maar ook hoe wetenschappers de werking van hersenen bestuderen en wat er al over onze grijze massa geweten is en nog veel meer. Via tal van activiteiten kom je meer te weten over het kanker- en hersenonderzoek in de Vlaamse biotechsector en wat dit concreet kan betekenen voor patiënten. Locatie: Leuven, Campus Gasthuisberg Meer info: http://www.vib.be/nl/biotechdag/Paginas/default.aspx.

voor de leraren Chemie/Natuurwetenschappen

1

Oproep i.v.m. toetsvragen (nieuw)

Op woensdag 27 april 2016 is er een nascholing in PEDIC over ‘Evaluatie in het vak chemie in de derde graad’ – codenummer PN164SO/1516 (zie hoger). Het is de bedoeling om aan de deelnemers een grote verzameling toetsvragen chemie aan te bieden. Ben je bereid om je toetsvragen chemie (derde graad aso, tso, kso) ter beschikking te stellen en te delen met je collega’s, dan kun je ze digitaal bezorgen aan mij via mijn e-mailadres [email protected]. Ze worden dan ‘onherkenbaar’ gemaakt en opgenomen in de databank van vragen. Warm aanbevolen! Alvast bedankt voor de medewerking!

2

Netwerk leraren chemie (2de en 3de graad Techniek-Wetenschappen) (nieuw)

In de nieuwe leerplannen chemie van de tweede en derde graad wordt in de algemene doelstellingen meer aandacht gevraagd voor het ‘Onderzoekend leren’ (AD 1 tot 5). Dit heeft gevolgen voor de aanpak van o.a. leerlingenpractica. Het is de bedoeling om lesmateriaal (cursusmateriaal, practica, ICT-toepassingen, ...) i.v.m. het nieuwe leerplan tweede en derde graad samen te brengen. Tijdens een eerste bijeenkomst delen we het materiaal met elkaar. We zoeken samen naar de noden en interesses en bepalen van daaruit wat we dan verder uitwerken. Gelieve, indien je interesse hebt voor dit initiatief, je naam, e-mailadres en de school waar je les geeft door te geven aan: [email protected] voor 30 oktober. Ik houd je dan verder op de hoogte van het initiatief. Alvast bedankt voor je interesse en medewerking!

RM oktober 2015


pagina 31

3

Interessante websites (nieuw)

www.chemieleerkracht.be: materiaal dat in de lerarenopleiding van UCLeuvenLimburg werd ontwikkeld. Er is een heel ruim aanbod aan o.a. experimenten! http://users.ugent.be/~lbergman/: in het onderdeel ‘Videoclips Praktische Oefeningen’ worden in korte filmpjes een aantal basisvaardigheden zoals het maken van verdunningen, titratie, pipetteren, ... gedemonstreerd. Het is een aanrader voor leraren die weinig ervaring hebben met labotechnieken. http://nl.wikipedia.org/wiki/Portaal:Scheikunde: een ruim aanbod aan allerlei onderwerpen i.v.m. chemie http://www.periodieksysteem.com/: een website die kan gebruikt worden om o.a. eigenschappen en toepassingen van de elementen te laten ontdekken door de leerlingen http://www.chem.iastate.edu/group/Greenbowe/sections/projectfolder/an imationsindex.htm: een mooi aanbod aan simulaties en animaties.

4

Lesmateriaal (nieuw)

- Cursus ‘Wij en chemie’ Actualisatie leerteksten ‘Wij en chemie’ Een werkgroep van leraren heeft de leerteksten ‘Wij en chemie’ geactualiseerd conform de nieuwe leerplannen, met speciale aandacht voor de onderzoekscompetentie in de cursus met twee lestijden. Wie hierover meer informatie wenst of de nieuwe leerteksten wenst aan te schaffen, kan het bestelformulier aanvragen bij Ann De Neef ([email protected]). Powerpointpresentatie ‘Wij en chemie’ Paul De Greef heeft de nieuwe cursus ‘Wij en Chemie’ (4 graaduren) verwerkt in een volledig geüpdatete, aangepaste en uitgebreide powerpointpresentatie met o.a. nieuwe visualisaties via animaties, filmpjes… Meer informatie hierover kun je bij hem verkrijgen: [email protected]. - Cd-rom Bouwstenen Mogelijk zijn sommige leraren geïnteresseerd in één of meer cd-rom(s) met de beschrijving van de experimenten en bijbehorend bruikbaar lesmateriaal, aangeboden tijdens één van de edities van de nascholingen ‘Bouwstenen’. Inhoudelijke informatie en de bestelbon zijn te vinden op de website http://www.chem.kuleuven.be/aloch/ bij ‘Info leraren’. Mail de ingevulde bestelbon naar [email protected] of stuur de nodige gegevens naar: LUCON, Charles Deberiotstraat 36 bus 5208, 3000 Leuven. Een factuur wordt bezorgd samen met de bestelde cd-rom(s).

RM oktober 2015


pagina 32

5

Technopolis (nieuw)

Een overzicht van het aanbod in Technopolis vind je op https://www.technopolis.be/. Er zijn op de website ook tal van boeiende experimenten te vinden: https://www.technopolis.be/nl/fiche/experimenteer/tijd-om-zelf-te-experimenteren/ alsook educatieve pakketten: - https://www.technopolis.be/nl/fiche/educatieve-pakketten/educatieve-pakketten1supesup-graad-secundair-onderwijs/ - https://www.technopolis.be/nl/fiche/educatieve-pakketten/educatieve-pakketten2supesup-graad-secundair-onderwijs/ - https://www.technopolis.be/nl/fiche/educatieve-pakketten/educatieve-pakketten3supesup-graad-secundair-onderwijs/

6

SPOC chemie (nieuw)

Als leerkracht wetenschappen krijg je ongetwijfeld vaak de vraag om leerlingen te ondersteunen die willen deelnemen aan het toelatingsexamen arts/tandarts. Hoewel leerlingen uit een wetenschappelijke opleiding in principe voldoende basiskennis verworven hebben om te slagen op het deel ‘Kennis en Inzicht in de Wetenschappen’, zijn er ook veel leerlingen die voor bepaalde disciplines toch wat minder basiskennis bezitten, terwijl er anderen zijn die extra willen oefenen om hun slaagkansen te verhogen. Daarom organiseren de Faculteiten Geneeskunde en Wetenschappen van KULeuven jaarlijks voorbereidende activiteiten voor dit toelatingsexamen. Nieuw is dat vanaf 2015-2016 het chemiedeel van deze cursus online zal aangeboden worden (voor meer info, zie http://med.kuleuven.be/nl/algemeen/toelatingsexamen/spocs). Deze ‘Small Private Online Course chemie’ of ‘SPOC chemie’ biedt een overzicht van de basisleerstof chemie die gekend moet zijn voor het toelatingsexamen arts/tandarts en bestaat uit kennisclips, oefenmodules en een discussieplatform. Op die manier kan een leerling de leerstof die in de sessie normaal op één dag aan bod komt, op eigen tempo opfrissen en inoefenen in de loop van het schooljaar. De SPOC chemie is een pilootproject dat ontstaan is uit een vruchtbare samenwerking tussen de faculteiten Geneeskunde en Wetenschappen van de KULeuven. Graag willen we hier ook experten van het secundair onderwijs bij betrekken, aangezien een goede voorbereiding van leerlingen op het toelatingsexamen arts/tandarts onze gedeelde doelstelling is. Voor de SPOC chemie is men nog op zoek naar een aantal leerkrachten die bereid zijn om coach te worden in deze onlinemodule chemie. Wie accepteert om coach te worden, engageert zich om gedurende enkele weken als moderator van het discussieforum te fungeren en tussen te komen indien leerlingen op het verkeerde spoor raken bij het bespreken van vragen en onduidelijkheden over de leerstof. Uiteraard krijgt de coach gratis toegang tot alle lesmateriaal dat online aangeboden wordt. Wie wil meewerken aan deze SPOC, als coach bij chemie, kan dat via e-mail laten weten aan Carolien Van Soom, Academisch verantwoordelijke Monitoraat Wetenschappen en Biomedische wetenschappen [email protected].

RM oktober 2015


pagina 33

DUITS Martine Gillis voor alle leraren Duits

1

Dag de moderne vreemde talen: woensdag 28 oktober 2015

Op de derde editie van de ‘Dag van de moderne vreemde talen’ focussen we opnieuw op het leren van elkaar, over de talengrenzen heen en vanuit de concrete lespraktijk. Programma: 8.30 uur: 9 tot 10.15 uur: 10.30 tot 11.15 uur: 11.30 tot 13 uur:

onthaal keynote door Bruno Leys (More than words) teachmeet en uitgeverijen werkwinkel naar keuze:

Alex De Kooning: leerplangerichte taalportfolio Frans-Engels als verticale en horizontale leerlijn doorheen de 1ste, 2de en 3de graad aso, tso, bso Leen Bruyneel: tools voor de talenklas Carolin Benzing: deutsche Kurzgeschichten im Unterricht Joris De Roy: British humour Danny Vandenwouwer: evaluatie en rapportering van productieve vaardigheden Karin Polfliet: ex-OKAN en moderne vreemde talen Dit alles vindt plaats in het mooi gerestaureerde Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2 te 9000 Gent, naast de kathedraal in het centrum van Gent. Inschrijven kan van zodra de folder met meer informatie wordt gepubliceerd op www.pedic.be.

2

Nascholingen

PEDIC Woensdagnamiddag 13 januari 2016: Creatief aan de slag met verhalen door het inzetten van webtools in de taalvakken, nascholing rond het creatief verwerken van literatuur (Deze nascholing wordt herhaald op woensdag 27 april 2016 en is taaloverschrijdend). – codenummer PN158SO/1516 Woensdagnamiddag 27 januari 2016: Deutsch ist super geil. Musik und Werbung mit kommunikativen und integrierten Aufgaben. Deze nascholing wordt gegeven door collega Frank Lenaerts – codenummer PN150SO/1516 Voor beide nascholingen kun je inschrijven via www.vicoginschrijvingen.be. Ook deze nascholingen vinden plaats in het Sint-Baafshuis, de nieuwe locatie van PEDIC.

RM oktober 2015

Duits www.vicog.be

pagina 34

CNO Woensdagvoormiddag 14 oktober 2015: Tag der deutschen Sprache Vrijdagvoormiddag 16 oktober 2015: Video in het onderwijs: downloaden, bewerken en gebruiken (taaloverschrijdend) Dinsdagvoormiddag 24 november 2015: Samenwerken, interactief presenteren en toetsen met ICT in taallessen (taaloverschrijdend). Meer info over deze nascholingen vind je op: http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*CNO&n=42451&groep=47.

3

Duitse filmweek 2015-2016

Voor de elfde keer zijn er voorstellingen van Duitse films in Antwerpen, Leuven, Brugge en Gent. Leerlingen, studenten en cursisten kunnen op lesdagen, ′s morgens of ′s namiddags voor €4 tot €5,50 een moderne Duitse film met Nederlandse ondertitels zien. Dit is een netoverschrijdend initiatief van leraren en docenten Duits in samenwerking met de Deutsche Botschaft, het Goethe-Institut Brüssel, de Belgischer Germanistenund Deutschlehrerverband, de Stiftung zur Förderung von Deutsch als Fremdsprache in Belgien en de Vakgroep Duits van de Universiteit Gent en van de Hogeschool Gent. Programma 2015-2016: Victoria (2015), Ich seh ich seh (2015), Im Labyrinth des Schweigens (2014), Phoenix (2014), Zwei Leben (2012), Lore (2012), Unter dir die Stadt (2010), Die Fremde (2010), Soul Kitchen (2009). Deze films moeten jongeren en cursisten warm maken voor de Duitse film en de Duitse taal en cultuur. Het aanbod past in de leerplandoelen Duits en kan een onderdeel zijn van een vakoverschrijdend studieproject of gewoon aansluiten bij de cursus Duits. Voor elke film zal er vanaf oktober achtergrondinformatie en ondersteunend didactisch lesmateriaal ter beschikking zijn. De praktische organisatie, o.a. de verplichte reservatie, gebeurt via de bioscopen. Het filmschema voor de Duitse filmweek of het aanbod Duitse films zal te zien zijn op de websites van de bioscopen. Het zal volstaan ‘Duitse filmweek’ of ‘Duitse films’ aan te klikken. Voor leerkrachten Duits is er op woensdag 7 oktober 2015 van 14.30 tot 17.30 uur in Studio Skoop Gent een nascholing (€10) over Filmvorbereitung und Filmnachbereitung im Unterricht. Vertoond wordt de film Phoenix. Inschrijven per mail of telefoon naar [email protected], 09 230 00 71. Antwerpen (€4 euro per leerling, begeleiders gratis) alle lesdagen (2015-2016) op afspraak en het HELE JAAR DOOR in CINEMA ZUID, alle praktische info op: www.cinemazuid.be, Waalse Kaai 47, 2000 Antwerpen / 03 242 93 57 / [email protected]

RM oktober 2015

Duits www.vicog.be

pagina 35

Leuven (€4,50 per leerling, begeleiders gratis, min. 50 leerlingen) alle lesdagen (2015-2016) op afspraak in Cinema ZED, alle praktische info op: www.filmklap.be, Naamse straat 96, 3000 Leuven / 016 679 241 / [email protected] Gent (€5,50 per leerling, begeleiders gratis) van woensdag 17 tot dinsdag 23 februari 2016 in STUDIO SKOOP, op afspraak voor grote groepen, alle praktische info op: www.studioskoop.be, Sint-Annaplein 63, 9000 Gent / 09 225 08 45 / [email protected] Brugge (€5 per leerling, begeleiders gratis) alle lesdagen (2015-2016) op afspraak in LUMIERE, alle praktische info op: www.lumierecinema.be, Sint-Jakobsstraat 36, 8000 Brugge / 050 34 34 65 / [email protected]

‘Duitse Filmweek’ f.v., Visserij 158/1, 9000 GENT / 09 230 00 71, [email protected]

4

Permanente vorming en nascholing UGent

Omgaan met migratie is een van de grootste uitdagingen van onze huidige samenleving. Elke dag verschijnen er nieuwsberichten die daarvan getuigen, zowel in positieve zin (de verrijking van de diversiteit) als in negatieve zin (de vele vormen van onbegrip en conflict). Literaire werken van de voorbije jaren hebben die vele gezichten van de migratie op levendige en confronterende manieren aan de orde gesteld. De Permanente Vorming Hedendaagse Letterkunde van najaar 2015 stelt zo'n reeks belangrijke literaire werken aan het publiek voor. De lezingen vinden plaats op maandagavond van 19 tot 20.30 uur in auditorium B van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Blandijnberg 2, 9000 Gent. Ze zijn vrij toegankelijk voor alle geïnteresseerden. Op maandag 9 november 2015 komt de Duitse literatuur aan de beurt. Dan spreekt Deborah Van Den Brande over Reizigster op één been van Herta Müller. Een overzicht van alle lezingen kun je vinden op http://www.taalenletterkunde.ugent.be/permanentevorming.

5

Wedstrijd BGDV

In samenwerking met de Deutsche Bahn en Tourismus+Congres, Frankfurt am Main, organiseert BGDV (Belgischer Germanisten- und Deutschlehrerverband) een wedstrijd voor leerlingen die Duits leren. De wedstrijd is bedoeld voor leerlingen in het secundair onderwijs, vanaf de leeftijd van 16 jaar. Van de deelnemers wordt verwacht dat ze een Duitse tekst schrijven (ca. 1500 woorden) gekoppeld aan foto's en grafische elementen.

RM oktober 2015

Duits www.vicog.be

pagina 36

Het thema is Die Stadt Frankfurt am Main und Umgebung. De wedstrijd loopt tot 15 januari 2016. Met de wedstrijd zijn 2 x 2 treintickets naar en 2 x 2 overnachtingen met ontbijt in Frankfurt am Main te winnen. Meer info over de wedstrijd kun je vinden op http://www.bgdv.be.

6

Nieuws van het Goethe-Institut

Deutsch Unterwegs, het project ter bevordering van de Duitse taal, loopt nog dit schooljaar en in het schooljaar 2016-2017. Wie meer informatie over dit project wil, kan een mail sturen naar [email protected]. Een voorsmaakje vind je ook op de Facebook-pagina van het Goethe-Institut: www.facebook.com/DeutschUnterwegs. In april 2016 organiseert het Goethe-Institut Rap workshops. Wie hiervoor interesse heeft, neemt contact op met Angelika Shenk ([email protected]). De workshops (maximum 50 leerlingen) vinden plaats op school en duren een drietal uur (voor- of namiddag). Voor 2016 plant het Goethe-Institut ook een concert en een preselectie voor deelname aan de Deutscholympiade 2016. Meer info hierover volgt later, o.a. via de Newsletter. Abonneren op deze nieuwsbrief kan via https://www.goethe.de/de/new.html.

RM oktober 2015

Duits www.vicog.be

pagina 37

ECONOMIE EN HANDEL Katrien Van Daele voor leraren economie en handelsvakken

1

Studiedagen

•

Woensdag 21 oktober 2015 Studiedag Nationale Bank van België: Wat doen centrale banken eigenlijk? http://www.nbbmuseum.be/nl/teachers/seminars/seminar2015

•

Woensdag 21 oktober 2015 CLIL studiedag http://www.ond.vlaanderen.be/inschrijven/inschrijving.aspx?id=209&s=sta

•

Vrijdag 23 oktober 2015 Studiedag Evaluatie en feedback: do’s en don’ts – Campus Brussel (KULeuven) https://feb.kuleuven.be/brussel/onderwijsveld/studiedag/studiedag-evaluatie-enfeedback-do2019s-and-don2019ts

•

Dinsdag 17 november 2015 VLEW studiedag in Diepenbeek UHasselt rond E-commerce http://www.vlew.be/studiedag_2015.htm

•

Dinsdag 12 januari 2016 Dag handelsonderwijs (info volgt later)

•

Dinsdag 19 januari 2016 Dag van de Economie KULeuven (info volgt later)

•

Vrijdag 15 april 2016 Dag economie UAntwerpen (info volgt later)

2

Nascholingen

[email protected] •

Economie en handelsvakken Dinsdag 13 oktober 2015 Van hebben naar delen: over nieuwe businessmodellen en de juridische impact Maandag 9 november 2015 De Virtual Skillslab Warehouse trainer: beroepsvaardigheden leren in een onlinedistributiecentrum

RM oktober 2015

Economie en handel www.vicog.be

pagina 38

•

Algemene didactiek Woensdag 14 oktober 2015 Beheer(s) efficiënt de eindeloze informatiestroom met ICT Donderdag 15 oktober 2015 Waarom jongeren blijven vasthouden aan foutief gedrag Woensdag 21 oktober 2015 Samenwerkend vakoverschrijdend leren Donderdag 21 januari 2016 YouTube-video in het onderwijs: downloaden, bewerken en gebruiken Maandag 25 januari 2016 Zorgzaam en correct delibereren Dinsdag 26 januari 2016 Aanleren en coachen van attitudes

voor leraren 7de specialisatiejaren bso (herhaling)

Mededeling Office & Retail: specialisatiejaren: netwerking Kantoor en Verkoop vanuit begeleiding De volgende netwerkdag voor Business Support en Retail staat gepland op woensdag 28 oktober 2015 van 14 tot 17 uur in het Diocesaan Onderwijsbureau, Marialand 31, 9000 GENT. Wie nog wil aansluiten graag aanmelden via mail aan: [email protected].

voor alle leraren (herhaling)

1

Vlajo ondernemers voor de klas vindt plaats van 11 januari tot 26 februari 2016

Welke studiekeuze maak ik best? Welke toekomstmogelijkheden biedt deze richting? Welke job is me op het lijf geschreven? Wat verwachten bedrijven van werknemers? Veel scholieren staan op het punt om keuzes te maken, keuzes die gepaard gaan met veel vragen. Vlajo geeft laatstejaars in het secundair onderwijs dé kans om een antwoord te vinden. Tijdens Vlajo Ondernemers voor de Klas gaat een ondernemer gedurende twee uur in dialoog met jongeren. Op die manier krijgen leerlingen een beter zicht op het reilen en zeilen in het bedrijfsleven. Resultaat? Zelfzekere jongeren met meer gerichte en dus betere toekomstperspectieven!

RM oktober 2015


pagina 39

Vlajo bezorgt je de nodige info: • In september ontvang je een aantal informatiefolders + affiche: ideaal voor in de leraarskamer! • In oktober kunnen leerkrachten zich inschrijven • In december krijgen leerkrachten bericht over welke ondernemer naar de klas komt. Doelgroep: ALLE laatstejaarsleerlingen secundair onderwijs (ook de niet-economische richtingen) en ALLE hogeschoolstudenten. Interesse? Stuur een mail naar [email protected] met je schoolgegevens (volledig adres) en studierichting(en) waarmee je graag deelneemt.

2

Inspiratiedag van Wikifin i.s.m. het Departement Onderwijs op 26 oktober 2015

http://www.wikifin.be/nl/wikifin-at-school/inspiratiedag-26-oktober-2015.

RM oktober 2015


pagina 40

ENGELS Martine Gillis voor alle leraren Engels

1

Dag van de moderne vreemde talen: woensdag 28 oktober 2015

Op de derde editie van de Dag van de moderne vreemde talen focussen we opnieuw op het leren van elkaar, over de talengrenzen heen en vanuit de concrete lespraktijk. Programma: 8.30 uur: 9 tot 10.15 uur: 10.30 tot 11.15 uur: 11.30 tot 13 uur:

onthaal keynote door Bruno Leys (More than words) teachmeet en uitgeverijen werkwinkel naar keuze:

Alex De Kooning: leerplangerichte taalportfolio Frans-Engels als verticale en horizontale leerlijn doorheen de 1ste, 2de en 3de graad aso, tso, bso Leen Bruyneel: tools voor de talenklas Carolin Benzing: deutsche Kurzgeschichten im Unterricht Joris De Roy: British humour Danny Vandenwouwer: evaluatie en rapportering van productieve vaardigheden Karin Polfliet: ex-OKAN en moderne vreemde talen Dit alles vindt plaats in het mooi gerestaureerde Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2, 9000 Gent, naast de kathedraal in het centrum van Gent. Inschrijven kan van zodra de folder met meer informatie wordt gepubliceerd op www.pedic.be.

2

Nascholingen (herhaling)

PEDIC Woensdagnamiddag 13 januari 2016: Creatief aan de slag met verhalen door het inzetten van webtools in de taalvakken, nascholing rond het creatief verwerken van literatuur (Deze nascholing wordt herhaald op woensdag 27 april 2016). – codenummer PN158SO/1516 Woensdagnamiddag 2 maart 2016: Grammatica in de les Engels: hoe en waarom (niet) door Johan Strobbe - codenummer PN159SO/1516 Voor beide nascholingen kun je inschrijven via www.vicoginschrijvingen.be. Ook deze nascholingen vinden plaats in het Sint-Baafshuis, de nieuwe locatie van PEDIC.

RM oktober 2015

Engels www.vicog.be

pagina 41

CNO Woensdagnamiddag 14 oktober 2015: Smart Marking of Writing and Speaking exercises door Jeroen Masson Vrijdagvoormiddag 16 oktober 2015: Video in het onderwijs: downloaden, bewerken en gebruiken (talen) Dinsdagvoormiddag 24 november 2015: Samenwerken, interactief presenteren en toetsen met ICT in taallessen Meer info over deze nascholingen vind je op: http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*CNO&n=42451&groep=47.

Eekhoutcentrum Collega Anne De Paepe (Don Bosco te Zwijnaarde) geeft in Kortrijk twee nascholingen voor leraren Engels. Maandagnamiddag 9 november 2015: Have fun in de lessen Engels (via creatieve werkvormen leerlingen stimuleren om Engels te leren) Maandagnamiddag 22 februari 2016: Eenvoudige en meer complexe differentiatie oefeningen tijdens de lessen Engels (omgaan met niveauverschillen tussen leerlingen zonder extra werk voor de leerkracht) Meer info over de nascholingen vind je via volgende links: http://www.eekhoutcentrum.be/nascholingen/detail/I16-241 http://www.eekhoutcentrum.be/nascholingen/detail/I16-242

3

Permanente vorming en nascholing UGent

Omgaan met migratie is één van de grootste uitdagingen van onze huidige samenleving. Elke dag verschijnen er nieuwsberichten die daarvan getuigen, zowel in positieve zin (de verrijking van de diversiteit) als in negatieve zin (de vele vormen van onbegrip en conflict). Literaire werken van de voorbije jaren hebben die vele gezichten van de migratie op levendige en confronterende manieren aan de orde gesteld. De Permanente Vorming Hedendaagse Letterkunde van najaar 2015 stelt zo'n reeks belangrijke literaire werken aan het publiek voor. De lezingen vinden plaats op maandagavond van 19 tot 20.30 uur in auditorium B van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Blandijnberg 2, 9000 Gent. Ze zijn vrij toegankelijk voor alle geïnteresseerden. Op maandag 23 november 2015 komt de Engelse literatuur aan de beurt. Dan spreekt Sean Bex over Wat is de Wat van Dave Eggers. Een overzicht van alle lezingen kun je vinden op http://www.taalenletterkunde.ugent.be/permanentevorming.

RM oktober 2015

Engels www.vicog.be

pagina 42

voor leraren Engels eerste graad

Netwerk voor leraren Engels eerste graad (herhaling) Het netwerk voor leraren Engels wordt ook dit schooljaar voortgezet. Leraren Engels eerste graad die ook graag bij dit netwerk zouden aansluiten, sturen een mail naar [email protected]. Zij ontvangen dan ook een persoonlijke uitnodiging en de nodige info.

voor leraren Engels tweede en derde graad

Netwerk voor leraren Engels tweede en derde graad (taaltaken) (herhaling) In opvolging van de nascholing Planning, designing, scoring language tasks (nascholing die eind vorig schooljaar in PEDIC gegeven werd door John Arnold) krijgen collega's de gelegenheid om samen de theorie naar praktijk om te zetten, toegespitst op de eigen klaspraktijk. Hiervoor is een bijeenkomst gepland op dinsdag 6 oktober 2015 (13.30 tot 16.30 uur). Het is de bedoeling om op basis van het leerplan en een zelfgekozen thema, in kleine groepjes, concrete taaltaken uit te werken. Deze bijeenkomst is in de eerste plaats bedoeld voor collega's die op de nascholing in PEDIC aanwezig waren, maar ook andere collega's kunnen aansluiten. Graag een mail naar [email protected].

voor leraren Engels derde graad

American Day in het Sint-Pietersinstituut in Gent Op vrijdag 18 september organiseerden de leraren Engels derde graad van het Sint-Pietersinstituut te Gent een American Day voor de leerlingen van de derde graad Moderne Talen. De dag begon met een talk over The American Dream door John Arnold, een Amerikaan die al een aantal jaren in België woont. Na de pauze stelden verschillende organisaties die iets te maken hebben met taal- of bedrijfsstages, uitwisselingsprojecten of studeren in het buitenland (meer specifiek de USA) hun werking voor. Jongeren die met één van deze organisaties recent in de V.S. gestudeerd of stage gelopen hadden, vertelden over hun ervaringen. Hiervoor werden de leerlingen in kleinere groepjes verdeeld. Op die manier kreeg elke leerling de kans om vragen te stellen. Volgende organisaties waren aanwezig: EF, WEP, AFS en Fulbright. In de namiddag was er een vertoning van de film Forrest Gump. Het was een geslaagde dag, zowel voor de leerlingen als voor de leraren. Organiseer je op jouw school ook één of andere activiteit om het Engels een extra boost te geven en wil je dit graag delen met collega's, stuur dan een mailtje naar [email protected]. Ik neem dit heel graag in de Regionale Mededelingen op.

RM oktober 2015

Engels www.vicog.be

pagina 43

ESTHETICA Teresa Van Boxstael voor alle leraren esthetica

1 Van Bisschoppelijk Seminarie toe Sint-Baafshuis. Vier eeuwen bouwkunst en bouwkunde n de oudste kern van Gent Architect Koen Dekeyser (Archipl Gent) is verantwoordelijk voor de restauratie van het Oude Seminarie, het huidige Sint-Baafshuis waar de nascholing zal plaatshebben. Ideale plek dus om het over de architectuur van deze site en haar diepgewortelde relatie met de geschiedenis van Gent te hebben. De terugkeer van het vormingshuis naar zijn oorspronkelijke locatie betekent een herstel van een belangrijke sociaal-culturele waarde. Met het masterplan wordt een globale actualisatie van de site beoogd. Een langetermijnvisie, gebaseerd op de historische evolutie, staat hierin centraal. Door zorgvuldig restaureren en accommoderen wordt het gebouw heropgeladen als materiële drager van zijn boeiende geschiedenis. En door de gecombineerde restauratie- en (geplande) nieuwbouwcampagne worden de verschillende bouwfasen opnieuw leesbaar gemaakt. Koen verzorgt een introducerende uiteenzetting van anderhalf uur en leidt vervolgens de deelnemers in het gebouw rond. Doelen: De bouwgeschiedenis van Gent koppelen aan de site van het Sint-Baafshuis en omgeving en de rol en betekenis van de Kerk beklemtonen. De relatie aantonen tussen de geschiedkundige context en de bouw- en stijlfasen van de site Stijlfasen en architectuur bekijken vanuit de maatschappelijke en culturele context Kennis maken met oude bouwtechnieken en ambachten, restauratietechnieken Deelnemers inspireren met de rondleiding om rond bouwkunst en bouwkunde te werken in de klas Deelnemers inhoudelijke verdieping rond bouwkunst en bouwkunde aanreiken. Locatie: Datum:

Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2, 9000 Gent Deze nascholing wordt aangeboden op dinsdag 22 maart van 13 tot 16 uur Inschrijven via www.vicoginschrijvingen.be – codenummer PN188SO/1516.

RM oktober 2015

Esthetica www.vicog.be

pagina 44

2

Dag van de plastische opvoeding en esthetica

Op vrijdag 27 november 2015 wordt in samenwerking met PEDIC en het S.M.A.K. de ‘Dag van plastische opvoeding en esthetica’ georganiseerd. Deze dag staat in het teken van de tentoonstelling ‘The Bottom Line’. Tijdens deze dag worden leerkrachten ondergedompeld in de wereld van de actuele kunst en de verschillende dimensies van tekenen als vorm van actuele kunst. Locatie: S.M.A.K., Jan Hoetplein 1, 9000 Gent Datum: vrijdag 27 november 2015 Inschrijven: de folder met meer informatie over het definitieve programma en de inschrijvingsmodaliteiten zal gepubliceerd worden via de website van www.pedic.be en verspreid worden via de digitale nieuwsbrief PEDIClicks.

3 Dansen Dansen! Een introductie in hedendaagse dans met focus op dansgeschiedenis en eenvoudige creatieve dansopdrachten Deze workshop geeft je een reflectieve introductie in dansgeschiedenis aan de hand van foto’s en filmpjes. Je krijgt handvaten aangeboden om te leren kijken naar hedendaagse dans en te analyseren. Daarnaast worden eenvoudige, laagdrempelige dansopdrachten aangereikt gebaseerd op de basiselementen van dans (lichaam, tijd, kracht en ruimte). Je krijgt voldoende tips en tricks om later zelf in de klaspraktijk dansend aan de slag te gaan. Voor deze workshop gebruiken we de website www.dansendansen.be die in het kader van onderzoek naar danseducatie (door Dafne Maes) specifiek voor leerkrachten secundair onderwijs werd ontwikkeld. Locatie: Data:

Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2, 9000 Gent Deze nascholing wordt twee keer aangeboden: Reeks 1 op woensdag 20 januari 2016 van 9 tot 12 uur Reeks 2 op woensdag 20 januari 2016 van 14 tot 17 uur Inschrijven via www.vicoginschrijvingen.be – codenummer PN190SO/1516.

RM oktober 2015

Esthetica www.vicog.be

pagina 45

FRANS Christel Arens en Veerle Hertveldt voor alle leraren Frans

1

Dag van de moderne vreemde talen: 28 oktober 2015

Noteer alvast deze datum in je agenda, want onze derde versie van de MVT-dag komt eraan! We focussen opnieuw op het leren van elkaar over de talengrenzen heen en ook vanuit de concrete lespraktijk. Programma: 8.30 uur: 9 tot 10.15 uur: 10.30 tot 11.15 uur: 11.30 tot 13 uur:

onthaal keynote door Bruno Leys: ‘More than words’ teachmeet en uitgeverijen een werkwinkel naar keuze: 1 Alex De Kooning, Portfolio 2 Leen Bruyneel, Tools voor de talenklas 3 Caroline Benzing, Kurzgeschichten 4 Joris De Roy, British humour 5 Karin Polfliet, Ex-OKAN en MVT 6 Danny Vandenwouwer, Evaluatie en rapportering van productieve vaardigheden

Dit alles vindt plaats in het mooi gerestaureerde Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2 te 9000 Gent, naast de kathedraal in het centrum van Gent. Inschrijven kan van zodra de folder met meer informatie wordt gepubliceerd op www.pedic.be.

2

Nascholing Frans in PEDIC

Internet, een schat aan waardevol materiaal voor je les Frans in de eerste graad astroom! – codenummer PN143SO/1516 Reeks 1 (2 sessies) op maandag 23 november 2015 van 09.30 tot 12.30 uur en op maandag 7 december 2015 van 9.30 tot 12.30 uur. Internet, een schat aan waardevol materiaal voor je les Frans in de eerste en tweede graad b-stroom! – codenummer PN145SO/1516 Reeks 1 (2 sessies) maandag 23 november 2015 van 13.30 tot 16.30 uur en op maandag 7 december 2015 van 13.30 tot 16.30 uur. Is Frans leuk? JA! – codenummer PN144SO/1516 Reeks 1 op woensdag 27 januari 2016 van 9 tot 12 uur Reeks 2 op woensdag 27 april 2016 van 9 tot 12 uur Info en inschrijving via www.vicoginschrijvingen.be Locatie: Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2, 9000 Gent

RM oktober 2015

Frans www.vicog.be

pagina 46

3

Congres Didactische Werkgroep Frans UHasselt

Dit jaar vindt het congres plaats op donderdag 15 oktober 2015 in de gebouwen van de universiteit Hasselt te Diepenbeek. Er worden een 20-tal ateliers aangeboden en ook de Vlaamse educatieve uitgevers zijn aanwezig met hun recentste methoden evenals de vzw Roeland, de Délégation du Québec et de FIPF. Info en inschrijving op http://www.uhasselt.be/congresvreemdetalendidactiek.

4

Nascholingen CNO Antwerpen

Pascale Fierens licht de nieuwe rol van de leerkracht toe in ‘La classe de FLE inversée’ op woensdag 14 oktober 2015 te Wilrijk. Op donderdag 15 oktober 2015 stelt Eva De Volder allerlei werkvormen voor die een spelelement bevatten in ‘Dynamique dans la didactique’. Over het evalueren van gespreks-, spreek- en schrijfvaardigheid en de rol van het ERK hierin verneem je meer van Mia Vanden Waeyenbergh op 21 oktober 2015. Meer details over deze nascholingen vind je op de site van het CNO: http://cnoserver.uantwerpen.be/ua-cno.htm?Pagina=cnostart.htm.

5

Nascholingen KULeuven

Deel één van een tweeledige nascholing vakdidactiek van de KUL kun je volgen op woensdag 7 oktober: ‘La perspective actionnelle, enjeux et défis’. Inschrijven kan op de site van Lucon: http://www.kuleuven.be/samenwerking/avlnascholingen/fr29.

6

Focus Franse Film

Algemeen Reserveringen rechtstreeks bij de betrokken cinema’s Vertoningen tijdens de schooluren Voordelige groepstarieven, gratis voor de begeleidende leraren Alle films zijn voorzien van Nederlandstalige ondertitels Algemene coördinatie: Luc Van Kerckhove, 0497 37 35 59, [email protected] Alle info op http://www.weekvandefransefilm.org/fr/semaine-du-film

Nascholingsnamiddagen voor leraren Frans Voorstelling van de geprogrammeerde films Voorstelling van het lesmateriaal De namiddagen zijn gratis, maar vooraf inschrijven is noodzakelijk. Gelieve naam, adres, telefoon, naam en adres van de school te vermelden.

RM oktober 2015

Frans www.vicog.be

pagina 47

Oost-Vlaanderen Studio Skoop (maandag 28 september 2015 – vrijdag 27 mei 2016) Sint-Annaplein 63, 9000 Gent http:www.studioskoop.be Reservaties: [email protected] - 09 225 08 45 Affiche 2015-2016

RM oktober 2015

Frans www.vicog.be

pagina 48

FYSICA, TOEGEPASTE FYSICA, WETENSCHAPPELIJK WERK EN NATUURWETENSCHAPPEN Tamara Diels voor alle leraren

1

Overzicht nieuwe leerplannen wetenschappen

Een overzicht van alle leerplannen vind je op www.vvkso.be .Via publicaties en leerplannen kun je een overzicht krijgen per graad. Je kunt de leerplannen hier ook downloaden. Nieuwe leerplannen die in 2015-2016 progressief ingaan, herken je aan het nummer 2015/0…. Meer informatie vind je op http://ond.vvkso-ict.com/vvksomainnieuw/bericht/lijst%20januari%202015.pdf.

2

Nascholingen en kalender van activiteiten

Noteer alvast de volgende dagen in jullie agenda: • Woe 7/10/2015: ‘Haal het maximum uit Tekenen in Microsoft Office’. De mogelijkheden van het gedeelte ‘Tekenen’ zijn voor velen onbekend en onbenut. In deze sessie zul je kennismaken met de basismogelijkheden qua tekenen en de gevorderde mogelijkheden. Naar het einde toe herwerk je figuren van het internet of uit je huidige cursus. Meer info en inschrijven via www.vicoginschrijvingen.be – code PN161SO/1516 •

Zat 14/11/2015: Vlaams Congres voor Leraren Wetenschappen, Kortrijk. Meer info vind je op http://www.congreswetenschappen.be

•

Woe 25/11/2015: Super! Halfgeleiding … Een invulling van de module vaste stof fysica in het nieuwe leerplan. Meer info en inschrijven via www.vicoginschrijvingen.be - code PN157SO/1516

•

Woe 27/4/2016: Fysica voor niet-fysici, leerstof tweede leerjaar van de tweede graad (herhaling van vorig schooljaar). Meer info en inschrijven via www.vicoginschrijvingen.be - code PN151SO/1516

RM oktober 2015

Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen www.vicog.be

pagina 49

3

Overzicht nascholingen CNO Antwerpen

Hieronder vind je een overzicht van de nascholingen van CNO voor fysica. Meer info en inschrijven via http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*CNO&n=42437&groep=37. • • • • • • •

4

Woe 30/09/2015: Plasma’s. Fusie! Energie? De show voorbereid in de klas Di 20/10/2015: (YouTube) Video in het onderwijs: downloaden, bewerken en gebruiken (wetenschappen) Di 17/11/2015: Plasma’s. Fusie! Energie? De show Woe 17/02/2016: Relativiteitstheorie en zijn toepassingen voor S.O. Woe 24/04/2016: Gaswetten: hoe begin je eraan? Woe 16/3/2016: Samenwerken, interactief presenteren en toetsen met ICT in lessen wetenschappen Woe 27/04/2016: Fysica en natuurwetenschappen 3de graad: Gehoorhygiëne

Onthaaldagen voor leerkrachten door SCK•CEN Academy

Voor leerkrachten wetenschappen organiseert de SCK•CEN Academy een serie van onthaaldagen rond radioactiviteit in onze samenleving. Door middel van interactieve dialoogsessies met de wetenschappers van SCK•CEN worden de toepassingen van radioactiviteit gesitueerd in verschillende thema's, waar de nadruk wordt gelegd op de status van het huidige nucleair onderzoek. De onthaaldagen vinden plaats op het technisch domein van SCK•CEN in Mol, telkens van 13.30 tot 17 uur op de volgende data: • 14 oktober 2015: Vakantie op Mars – droom of realiteit? Wegwijs in het ruimtevaartonderzoek van SCK•CEN. • 3 februari 2016: Kernenergie – Hoe? Wat? Waarom? Gisteren, vandaag en morgen. 4 generaties kernreactoren • 16 maart 2016: Radionucliden in het leefmilieu: wat zijn ze, waar zijn ze, wat doen ze? Onderzoek op de impact van radioactiviteit op het leefmilieu. Info en inschrijven voor de onthaaldagen voor leerkrachten is enkel mogelijk via de website http://academy.sckcen.be/en/Events.

5

Sci-Tech Challenge

In samenwerking met ExxonMobil en Junior Achievement Young Enterprise (JA-YE) Europe wil Vlajo op een bijzondere wijze aandacht schenken aan de wereldomvattende energiebehoeften, de daarvoor aanwezige en toekomstige bronnen en de daaraan verbonden gevolgen voor bv. mens en milieu. Hiervoor organiseren ze voor leerlingen uit de 3de graad wetenschappelijke en technisch-wetenschappelijke richtingen o.a.: • Een klasbezoek van een Exxon Mobil medewerker (1 lesuur of langer op aanvraag vanaf november t/m januari 2016) • Een Sci-tech quiz (10 min)

RM oktober 2015


pagina 50

• •

Een nationale Challenge @ Havencentrum Antwerpen waar verschillende teams het opnemen tegen elkaar (woensdag 2 maart 2016) Een Europese Challenge, waar Europese studenten voor het meest innovatieve idee gaan. De winnaars van de nationale challenge nemen hieraan deel.

Voor meer info kun je terecht telefoonnummer: 016 29 84 14.

6

bij

Karin

Soete,

[email protected],

Oproep tot uitwisseling van lesmateriaal en opstart van netwerken voor leraren wetenschappen

Naar aanleiding van vragen die we krijgen van leraren wetenschappen, willen we een aantal netwerken voor leraren wetenschappen opstarten. Het is de bedoeling om via het netwerk o.a. lesmateriaal, practica en toetsen uit te wisselen. Als er voldoende interesse is, willen we de netwerken opstarten tijdens een eerste bijeenkomst in het Diocesaan Onderwijsbureau, Marialand 31 te Gent. De precieze datum en tijdstip worden later, in afspraak met de geïnteresseerde leraren, vastgelegd. Over welke netwerken gaat het? 1. Techniek-Wetenschappen (tweede en derde graad): in de nieuwe leerplannen chemie en biologie van de tweede en derde graad wordt in de algemene doelstellingen meer aandacht gevraagd voor het ‘Onderzoekend leren’ (AD 1 tot 5). Dit heeft gevolgen voor de aanpak van o.a. leerlingenpractica. 2. Natuurwetenschappen Lichamelijke Opvoeding en Sport (tweede graad tso): door de clustering van de drie vakken biologie, chemie en fysica is er wellicht nood om ondersteuning te krijgen voor één of meer vakgebieden. 3. Natuurwetenschappen binnen de integrale opdrachten in STW (tweede en derde graad): uitwisseling van materiaal dat gebruikt wordt binnen natuurwetenschappen in IO’s kan verrijkend zijn voor collega’s. Gelieve, indien je interesse hebt voor dit initiatief, je naam, e-mailadres en de school waar je les geeft door te geven aan [email protected] en aan [email protected] voor 30 oktober 2015. We houden je dan verder op de hoogte van het initiatief. Alvast bedankt voor je interesse en medewerking!

Tamara Diels, [email protected] Diocesane begeleider wetenschappelijk werk, natuurwetenschappen tweede en derde graad

fysica

en

toegepaste

fysica,

Website vsko: http://www.vsko.be/VVKSO/index.htm Website dpb: http://www.vicog.be

RM oktober 2015


pagina 51

GESCHIEDENIS Tom De Paepe voor alle leraren geschiedenis

1

Lessen leren uit de geschiedenis?

De vluchtelingencrisis weekt veel meningen los. In de bespiegelingen werden onvermijdelijk ook historische argumenten opgeworpen. Enkele voorbeelden: nee, de huidige instroom is in historisch perspectief niet uitzonderlijk groot, zelf waren ‘wij’ ook ooit vluchtelingen, om de Oost-Europese standpunten te begrijpen moet je de geschiedenis van die regio in het achterhoofd houden … Het inzicht uit het verleden werd meestal onmiddellijk verbonden met een duidelijk standpunt, één van solidariteit of scepsis. Historici staan traditiegetrouw huiverachtig tegenover het inzetten van de geschiedenis om lessen te trekken. De context waarin gebeurtenissen zich vroeger en nu ontwikkelen is immers totaal anders. De huidige vluchtelingencrisis is geen perfecte herhaling van eerdere humanitaire mensenstromen. Parallellen trekken met bijvoorbeeld de jaren ’30 is dan ook vloeken in de historische kerk. De Nederlandse historicus Rutger Bregman schreef een interessant boek over deze terughoudendheid. Hij heeft het daar zonder meer moeilijk mee. Hij stelt dat in discussies het verleden onherroepelijk opduikt. Wanneer historici zich niet in de debatten mengen, riskeren ‘amateurs’ op de proppen te komen met weinig kwalitatieve verwijzingen naar een mythisch verleden. Vervolgens zet Bregman zich aan het werk om zijn historisch licht te laten schijnen over allerlei actuele (Nederlandse) discussies. In korte hoofdstukken geeft hij diepgang aan de discussies van vandaag, trouwens met een duidelijke mening. Hij eindigt zijn inleiding als volgt: “Mocht aan het einde van de rit blijken dat onze missie is mislukt, dan hebben we in ieder geval een leuke tijd gehad”. Rutger Bregman. Met de kennis van toen. Actuele problemen in het licht van de geschiedenis. Amsterdam, De Bezige Bij, 2014.

2

Nascholingen

Dankzij Jan Schelles, begeleider geschiedenis van de Jezuïeten, kun je op de vaksite (www.vicog.be) een document vinden dat nagenoeg alle nascholingen van dit jaar bundelt. Hieronder zet ik graag enkele nascholingen in oktober nog eens extra in de kijker.

RM oktober 2015

Geschiedenis www.vicog.be

pagina 52

Op woensdagnamiddag 7 oktober organiseert Kazerne Dossin een lerarendag. Je kunt er kennismaken met het museum, het educatief aanbod en lezingen bijwonen. Meer informatie op: https://www.kazernedossin.eu/NL/Bezoek/Publieksprogramma/Activiteiten/Lerarenda g-Kazerne-Dossin. Het Netwerk Vakdidactiek Geschiedenis is een nieuw initiatief gegroeid vanuit een samenwerking tussen de lerarenopleidingen geschiedenis van de universiteit, hogescholen en CVO’s van de Associatie Universiteit Gent. Op vrijdag 16 oktober organiseert dit netwerk voor het eerst een dag van het geschiedenisonderwijs. Het thema is evaluatie in geschiedenis. In de voormiddag geven sprekers een overzicht van nieuwe ontwikkelingen in het didactisch onderzoek naar evaluaties. Een Nederlandse collega licht toe hoe ze daar vragen opstellen voor het centraal eindexamen geschiedenis. In de namiddag kun je workshops volgen die het thema evaluatie meer concreet uitdiepen: het evalueren van het onderzoek van historische bronnen, een screening van examens, taal in evaluaties geschiedenis, evalueren met tablets, evalueren met een wiki, werken met filmfragmenten in evaluaties. Alle informatie over het programma vind je op: www.flw.ugent.be/geschiedenisdag. Op 13 oktober kun je in West-Vlaanderen naar ‘De dag van de geschiedenis’ voor de 1ste en 2de graad. Naar goede gewoonte koppelt de organisatie een informatief aan een pedagogisch-didactisch luik. In de voormiddag toont Luc Goeteyn welke grote rol klimaatschommelingen gespeeld hebben voor de wording van de Homo Sapiens en de menselijke gedragingen. Daarna brengt Jos Martens alle oude en nieuwe inzichten rond de Kruistochten samen. In de namiddag zijn er werkwinkels: de digitale toepassing Quizlet om digitale oefeningen te kunnen maken op het historisch referentiekader, het nut van omgevingsgeschiedenis, het uitwerken van historisch onderzoek en twee actieve digitale sessies. In Antwerpen kun je bij het CNO twee nascholingen bijwonen: (http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*CNO&n=42430&groep=32) • Minoïsch Kreta (Klaas Vansteenhuyse, 10 oktober). Vorig jaar vond deze sessie al plaats in Gent en alle deelnemers waren laaiend enthousiast! • Binnenklasdifferentiatie in de geschiedenis (voor alle graden) op 13 oktober. Het NKV (Nederlands Klassiek Verbond), afdeling Oost-Vlaanderen, organiseert op woensdag 14 oktober in Gent een lezing door Jona Lendering met als onderwerp ‘Israel verdeeld. Waarom joden en christenen gescheiden wegen zijn gegaan’. Meer informatie op http://www.nkvoostvlaanderen.be/. Het Griekenlandcentrum van de Universiteit Gent organiseert een lezingenreeks over ‘mythologie en orthodoxie’. Verschillende sprekers buigen zich over onderwerpen uit drieduizend jaar religieuze geschiedenis. Een garantie op boeiende inzichten over periodes die we in de lessen vaak wat anekdotisch behandelen. http://www.flw.ugent.be/sync/activiteiten/1095/a/folder-gc-2015_2016.pdf.

RM oktober 2015


pagina 53

3

Word lid van de VVLG

Een goede beroepsvereniging is altijd een meerwaarde, en de VVLG (Vlaamse Vereniging voor Leraren Geschiedenis en Cultuurwetenschappen) bewijst dat. Zopas verscheen een nieuw en boeiend nummer van Hermes over de vluchtelingenproblematiek door de eeuwen heen. Hun nieuwsbrief is heel informatief en ook de website bevat heel wat dankbaar materiaal. Mocht jij of de school nog geen abonnement hebben of het nog moeten vernieuwen: aarzel zeker niet. Alle informatie vind je op http://www.vvlg.be/nl/vvlg-35.html.

4

Suggesties voor de lespraktijk

•

Historische kaarten zijn fascinerende bronnen om in de lessen te gebruiken. Vier federale wetenschappelijke instellingen hebben nu de krachten gebundeld om een groot aantal kaarten via internet publiek te maken. Het Rijksarchief, de Koninklijke Bibliotheek, het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika en het Nationaal Geografisch Instituut hebben op www.cartesius.be maar liefst 4000 kaarten ter beschikking gesteld. Oude kaarten van abdijen, adellijke families, Popp-kaarten, luchtfoto’s, kaarten van Centraal-Afrika … De site ontsluit een heuse schatkamer. Je kunt trouwens in een eigen ruimte kaarten opslaan, bewerken en delen met anderen.

•

Het internet geeft leraren de mogelijkheid om hun materiaal en inzichten te delen, over de grenzen heen. Russel Tarr bijvoorbeeld deelt enkele eenvoudige maar inspirerende voorbeelden van activerende werkvormen: http://activehistory.co.uk/updates/author/russeltarr/.

•

Sam Wineburg is professor in de vakdidactiek geschiedenis aan de universiteit van Stanford. Met zijn team probeert hij de brug te slaan tussen wetenschappelijke inzichten en de lespraktijk. Op de site van de Stanford History Education Group vind je voor alle historische periodes uitgewerkte lessen die mikken op het uitbouwen van historisch denken. Weliswaar in het Engels, maar zeker interessant en met veel bronnenmateriaal. Er is zelfs een les over de moord op Lumumba: https://sheg.stanford.edu/rlh.

•

Beelden en video’s kunnen door de digitale ontwikkelingen vlot verspreid worden. Niet altijd worden die beelden even goed geduid, soms wordt er zelfs een stevig loopje genomen met de waarheid. Historische kritiek blijft dus noodzakelijk. Gelukkig biedt de moderne technologie ook mogelijkheden om informatie kritisch te checken. Op internet vind je enkele staaltjes die meteen ook doen beseffen dat een digitale video of foto maken veel vertelt over de maker: http://www.independent.co.uk/news/media/debunking-hoax-viral-stories-sixeasy-ways-to-tell-if-you-are-being-lied-to-10510947.html.

RM oktober 2015


pagina 54

KLASSIEKE TALEN Geert Kentane voor alle leraren

1

GEZOCHT Kandidaat-juryleden Vlaamse olympiade Latijn & Grieks

Het Certaminacomité doet een beroep op je medewerking om mee te jureren in één of meer van de vier vertaalwedstrijden van de Vlaamse Olympiade Latijn & Grieks. Alle informatie over deze wedstrijden vind je op de website: www.certamina.be. Voor de Cicerowedstrijd zijn juryleden nodig voor de tweede ronde. De jurering van de Vergiliuswedstrijd verloopt in twee fasen. Fase 1 bestaat uit een jurydag te Brussel. De juryleden voeren een eerste selectie van de kopijen door. Om zich hierop voor te bereiden wordt de tekst met commentaar en vertaling vooraf toegestuurd. In fase 2 beoordeelt een beperktere groep juryleden thuis de geselecteerde kopijen. De jurering van de klassikale Homeroswedstrijd en die van de individuele Platowedstrijd worden beide in één fase afgewerkt. De juryleden komen samen in het Sint-Jan Berchmanscollege te Brussel telkens om 9 uur. Ze ontvangen vooraf een definitieve uitnodiging met alle gegevens. De data zijn: - Cicerowedstrijd: woensdag 13 januari 2016 - Platowedstrijd: woensdag 13 januari 2016 - Vergiliuswedstrijd: woensdag 2 maart 2016 - Homeroswedstrijd: woensdag 16 maart 2016 Mogen wij je vragen ten laatste op 13 december 2015 te mailen met vermelding van: - de wedstrijden waarvoor je wilt jureren; - voor Vergilius: voor welke fase(s) je wilt jureren; - je postadres te laten weten voor welke wedstrijden je wilt jureren? Voor de Vergiliuswedstrijden zouden we ook graag weten of je interesse hebt voor fase 1 en/of fase 2. Het te gebruiken mailadres: [email protected]. Het secretariaat zal tijdig meedelen voor welke wedstrijden het op jou een beroep wil doen. Voor leraren in dienst gebeurt deelname aan de jury uiteraard in afspraak met de schooldirectie. Juryleden krijgen een nascholingsbewijs, een vergoeding voor hun vervoersonkosten en een boekenbon. Tot slot nog dit: het is uitsluitend te danken aan de enthousiaste medewerking van vele collega’s dat we deze wedstrijd kunnen blijven organiseren. Aarzel dus niet om samen met je collega’s ook te ‘proeven’ van het jureren.

RM oktober 2015

Klassieke talen www.vicog.be

pagina 55

2

Nascholingsnieuws

2.1

Dag van de klassieke talen 17 oktober 2015: ‘Oude keizers, nieuwe kleren’ met als ondertitel ‘Hoe houden we de klassieke oudheid jong?’ (Kulak)

Hoofdreferaat: Katrien Schaubroeck, prof. filosofie aan de UA. Ze zal het hebben over de relevantie van de geesteswetenschappen in de huidige maatschappij. Werkwinkels: Werkwinkel 1: Teachmeet 1ste graad Zijn ook onze proefwerken leerplanproof? (Karen Decock) Werkwinkel 2: Teachmeet 2de graad Kritisch en constructief examens tweede graad evalueren (Anneke Vanden Bergh en Carine Lamote) Werkwinkel 3: Teachmeet 3de graad Hoe wordt een toets opgesteld over tekstbegrip van een analoge niet-behandelde tekst? (Valerie Bonny) Werkwinkel 4: Wat is de valentie van de valentiegrammatica bij lectuur in de 2de graad? (Dietske Lehembre) Hoe ga je om met grammatica bij de lectuur van teksten in de derdes/vierdes? Hoe pas je de valentiegrammatica toe? Welke syntactische vragen kun je stellen ter controle van tekstbegrip? Werkwinkel 5: de Lex Aquilia voor beginners (Peter Van Ryckeghem) Inhoudelijk werken én aandacht schenken aan evaluatie leesvaardigheid. Werkwinkel 6: ICT-ondersteuning voor klassieke talen o.a. via Klascement (alle graden) (Wendy Geerts) Mogelijkheden en concrete toepassingen van Klascement, Pinterest ... voor leraren Latijn en Grieks. De werkwinkel zal aan de collega’s ook de ruimte bieden om bepaalde thema’s i.v.m. ICT en media dieper uit te spitten. Werkwinkel 7: De oudheid al spelend verkennen: de doorwerking van de oudheid in videogames (Maxime Vannieuwenhove) Werkwinkel 8: De hese stem van Latijn en Grieks Panelleden en deelnemers gaan in gesprek: wat hebben Latijn en Grieks nog te vertellen aan jongeren van morgen? Is de kritiek op Latijn en Grieks ook te wijten aan de leraren zelf? Uitgangspunt is de lezing van prof. Wim Verbaal, Humanitas in een wereld van Titanen (Griekse dag 2014). Deelnemers: Wim Verbaal, Pierre De Groote, Pieter Van den Bossche en Katrien Schaubroeck (moderator: Geert Kentane). Alle verdere info: www.eekhoutcentrum.be

RM oktober 2015


pagina 56

2.2

Programma Griekenlandcentrum: Mythologie tot orthodoxie

In de nieuwe themareeks “Mythologie tot orthodoxie” worden zo’n 3000 jaar religieuze geschiedenis doorlopen. Tenzij anders vermeld, vinden alle voordrachten plaats in Auditorium A (site Blandijn), Blandijnberg 2, 9000 Gent telkens op woensdagavonden om 20 uur. Deze lezing geldt ook als nascholing. De toegang is gratis voor leden van het Griekenlandcentrum, studenten, scholieren en personeelsleden van de UGent. Anderen betalen €3 aan de kassa. Reserveren is niet nodig. http://www.latijnengrieks.ugent.be/GC/griekenlandcentrum/2014 7 oktober 2015, Nadia Sels De oorsprong van de goden. Over de zoektocht naar de wortels van de mythische verbeelding. 28 oktober 2015, Peter Van Nuffelen Waar zijn de goden naartoe? Over monotheïsme, henotheïsme en andere ‘theïsmen’ in de Griekse wereld.

3

Varia

Wie op zoek is naar korte filmpjes voor zijn les, moet zeker een kijkje nemen op http://www.schooltv.nl/; vervolgens typ je ‘oudheid’ in de zoekbalk. Daarna kun je nog verder specificeren naar leeftijdsgroep. Vakvergadering over valentiegrammatica en toepassing in de praktijk (leraren 3de graad of anderen die een opfrisbeurt wensen). Geïnteresseerd om van gedachten te wisselen in een vakvergadering? Mail naar [email protected] Selectie uit tijdschriften - T. BUIJTENDORP, Een nieuwe Romeinse Homeruspayrus. Hermeneus, jrg. 87, nr. 3, 2015, blz. 126-131. - R. VAN DER PAARDT – O. J. SCHRIER, Klassieke motieven in de moderne Nederlands letterkunde: Aanvullingen 14. Hermeneus, jrg. 87, nr. 3, 2015, blz. 132-137. - SIEUW, A., Vergelijking van het Europees Curriculum met Vlaamse leerplannen. Kleio, jrg. 44, nr.3, 2015, blz. 98-118. - Ecce homo ludens, Tijdschrift van de Alumni Letteren Leuven, jrg. 5, april 2015: met bijdragen over de Olympische spelen, een vergelijking tussen sporters toen en nu, de Olympische spelen in Antwerpen in 1920, gamen in het Gallo-Romeins museum en videogames als moderne receptie van de antieke wereld (met dank aan collega Dietske Lehembre voor haar tip).

RM oktober 2015


pagina 57

LICHAAMSVERZORGING Lieve Van der Spiegel voor TA(C)’s, leraren bio-esthetiek, leraren haarzorg

1

Netwerk TA(C)’s

De eerste samenkomst is gepland op dinsdag 10 november 2015, de locatie is nog te bepalen. De uitnodiging mogen jullie eerstdaags verwachten.

2

Nascholing

2.1 PEDIC organiseert jaarlijks interessante nascholingen voor leraren, neem zeker een kijkje op de website www.pedic.be. 2.2 Nascholingsaanbod vanuit de kapperssector: gratis aanbod van praktijkopleidingen voor leraren en ondersteuningsinitiatieven rond preventie en welzijn. De juiste informatie hieromtrent kan je vinden via www.coiffure.org. Er is ook mogelijkheid om als praktijkleraar deel te nemen aan binnen- en buitenlandse stages, het infodocument kan je aanvragen via [email protected]. 2.3 Campus coach biedt ook dit schooljaar een hele reeks praktijkopleidingen aan voor zowel leerkrachten haarzorg als bio-esthetiek. Op de website vind je de opleidingskalender terug. Campus Coach www.coachbelgium. 2.4 Nascholingsaanbod voetverzorging. Zie website www.voetmagazine.be.

3

Informatie

3.1 Digicoiff Deze online tool ondergaat een grondige update. De logins voor de leerkrachten en leerlingen kunnen aangevraagd worden vanaf 16 augustus tot 31 december en blijven geldig tot 15 augustus. Aanvragen via [email protected]. 3.2

De Esthetica Beurs herfst 2015 vindt plaats op 3, 4 en 5 oktober 2015.

3.3 De ‘Dag van de Voet’ wordt georganiseerd op zaterdag 20 februari 2016 in Antwerpen.

RM oktober 2015

Lichaamsverzorging www.vicog.be

pagina 58

3.4 Nascholingsproject leraar + leerling = leer-kracht Het project liep vorig schooljaar ten einde. Annemie Verstraete haar mandaat als nascholer binnen dit project is bijgevolg beëindigd. Als pedagogisch begeleider blijf ik de scholen verder ondersteunen bij de implementatie van het leerplan haarzorg. 3.5 Santé-Beauté [email protected] Er is een museumrondleiding van 120 minuten rond volksgeloof, volksgeneeskunde en lichaamsverzorging van de 19de eeuw. De leerlingen tweede en derde graad bso haarzorg en tso bio-esthetiek/schoonheidsverzorging maken kennis met producten, materialen en behandelingen die toen gebruikt werden. Reservatie: 03/778 34 50, SteM, Zwijgershoek 14 te 9100 Sint-Niklaas

RM oktober 2015

Lichaamsverzorging www.vicog.be

pagina 59

MAATSCHAPPELIJKE VORMING Leen Van Hecke voor alle leraren MaVo (en PAV)

1

Netwerkdagen MaVo/PAV

Jij en/of je collega’s van de vakgroep zijn meer dan welkom op de netwerkdagen MaVo/PAV regio Oost-Vlaanderen. De pedagogische begeleiding brengt hier leraren MaVo/PAV schooloverstijgend samen voor vorming en overleg rond items die ook aan bod kunnen komen in de de eigen lespraktijk en de vakgroepwerking op school. We herhalen graag nog eens ons aanbod in de loop van de volgende maanden: • maandag 12 oktober 2015 (volledige dag): netwerkdag voor vakcoördinatoren MaVo en PAV (en/of leden van de vakgroepen). Aan bod komen o.a.: reflectie op doorlichtingsverslagen m.b.t. ons vak; getuigenissen uit de scholen (hoe neem je de draad weer op na een negatieve doorlichting? Hoe kan PAV een sleutelrol spelen in opbouw van een buitenlandse reis?); werken aan een historisch en ruimtelijk referentiekader bij (d)bso-leerlingen: hoe doe je dat? • vrijdag 20 november 2015 (voormiddag): thema-netwerkdag ‘Schrijfvaardigheid’. In eerste instantie gericht op leraren PAV die expliciet rond taal moeten werken binnen hun vak, maar ook voor leraren MaVo is het een interessante (en nodige) denkoefening hoe leerlingen schrijf-vaardiger te maken. En dat zal niet lukken door leerlingen enkel woordjes of korte zinnetjes te laten invullen. Tijdens deze voormiddag zullen voorbeelden worden aangereikt die tonen hoe het ook ànders en beter kan … • dinsdag 8 maart 2016 (voormiddag): thema-netwerk ‘Leerplandoelen natuurwetenschappen’ voor leraren MaVo en PAV 2de en 3de graad. Dit is een herhaling van het initiatief van vorig schooljaar door de pedagogisch begeleiders natuurwetenschappen/PAV/MAVO en wordt op aanvraag herhaald. Meer concrete info volgt later nog. • In de tweede helft van het schooljaar volgt nog een netwerkdag, met o.a.: hoe bouw ik een thema uit (en: hoe evalueren wij onze zelfgemaakte themabundels?) MaVo 1ste graad als schakel tussen BaO en MaVo/PAV 2de en 3de graad

RM oktober 2015

Maatschappelijke Vorming www.vicog.be

pagina 60

2

Beleef een boeiende dag vol geschiedenis en actualiteit in Kazerne Dossin

Op 7 oktober 2015 richt Kazerne Dossin (Mechelen) een gratis vormingsdag in voor leraren. Vanzelfsprekend heeft deze dag als doel het museum te ‘promoten’ en leraren en leerlingen voor een bezoek warm te maken. Op deze vormingsdag kun je zelf even polshoogte nemen of dit iets voor jou en je leerlingen is. Meer info over deze dag en over het museum vind je op www.kazernedossin.eu. Op deze website kun je ook educatief materiaal downloaden, los van een bezoek ter plaatse. Dit materiaal biedt inspiratie bij het werken rond thema’s als verdraagzaamheid, vooroordelen, genocide, maatschappelijk engagement e.d. Concreet vind je er volgende didactische fiches: - Schreeuw het uit tegen onrecht; genocide dismissed (street art) Rwanda Wounded Vision; genocide in Rwanda - Ondergedoken Kinderen (over morele keuzes en dilemma’s waarmee mensen in het (oorlogs)verleden worstelden en hoe wij hier ook vandaag mee moeten omgaan) - Me Sem Rom (beeldvorming over Roma en Sinti).

3

Leraren MaVo en taal

Als leraar MaVo ben je dan wel geen leraar Nederlands maar het Nederlands is wel de taal waarmee jij het moet doen: een relatie met je leerlingen opbouwen, iets overbrengen, opdrachten geven, feedback geven, stimuleren, bijsturen, enz. Bovendien probeer je als vakleraar in de b-stroom ook steeds (expliciet of impliciet) de taalcapaciteiten van je leerlingen te verhogen. Daarom stellen ook leraren MaVo vragen zoals “Begrijpen mijn leerlingen mij?” (gesproken en geschreven taal); “Hoe kan ik de competenties Nederlands van mijn leerlingen via mijn vak verhogen?”; …

RM oktober 2015


pagina 61

In het kader van deze reflecties willen we graag je aandacht vragen voor het volgende: themanetwerkdag door de pedagogische begeleiding rond schrijfvaardigheid op 20 november (zie boven – rubriek 1) tien tips om geletterdheid aan te pakken. https://www.klasse.be/8206/10-tips-om-geletterdheid-aan-pakken/. 1 op de 7 inwoners in Vlaanderen is onvoldoende geletterd. Bij jongeren is dat 1 op de 10. Ze hebben moeite met taal, cijfers, ICT en multimedia. Als leraar speel je een belangrijke rol. © Thijs Mackelbergh 1. Geletterdheid schuilt in kleine dingen. Je hoeft geen taalleraar te zijn om geletterdheid te integreren in je les. 2. Maak het onderwerp bespreekbaar. Niemand komt er graag voor uit dat hij moeite heeft met taal, cijfers of computer. 3. Je les aantrekkelijk en toegankelijk maken hoeft niet spectaculair te zijn. Hulpmiddelen als een beeld, een schema of video of audiofragment ondersteunen je leerlingen om informatie te structureren. 4. Geef opdrachten die nauw aansluiten bij de vakpraktijk of de leefwereld van je leerlingen. Op die manier lezen, schrijven en leren je leerlingen actiever. 5. Durf te kiezen voor groepswerk. Wanneer leerlingen samen werken, zijn ze vaak gemotiveerder. Help je leerlingen met een goede werkvorm, taakverdeling en timing. 6. De computer is een belangrijk medium om te leren omgaan met informatie. Maak gebruik van nieuwe media. Geef ook aandacht aan de risico’s die daaraan verbonden zijn. Duik in de lespakketten van Mediawijs. 7. Ook tijdens praktijkvakken kun je werken aan geletterdheid. Via deze links kun je inspiratie vinden om aan de slag te gaan met geletterdheid in beroepsrichtingen: G kracht en G kracht in vonk. 8. Ook ouders spelen een belangrijke rol. Twijfel je aan hun geletterdheid? Gebruik de herkenningswijzer. Het is een hulpmiddel om onvoldoende geletterdheid te herkennen en geeft tips om er rekening mee te houden. 9. Organiseer een infomoment voor het schoolteam. Is je team niet vertrouwd met de aanpak rond geletterdheid? Nodig je pedagogisch begeleider taal uit of een medewerker van het centrum voor basiseducatie in je buurt. 10. Maak je lessen meer geletterd, samen met je collega’s en directie. Bespreek hoe je kunt samenwerken en hoe je een geletterdheidsbeleid kunt uitbouwen in de school.

RM oktober 2015


pagina 62

Week van de geletterdheid

Elk jaar zoomt de Week van de Geletterdheid in op mensen die moeite hebben met taal, cijfers, ICT en multimedia. Check www.weekvandegeletterdheid.be. Wil jij een jaar lang werken aan geletterdheid, stap voor stap? Maak gebruik van het inspiratiepakket voor secundaire scholen. Bron: Caroline Gielens, projectleider Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen en Andy Thoelen, Adjunct van de directeur, Afdeling Horizontaal Beleid. Week van het Nederlands met o.a. advies over de teksten die jij aan je leerlingen geeft

Van 10 tot en met 17 oktober 2015 vindt voor het eerst de Week van het Nederlands (WvhN) plaats. Er worden dan in Nederland én in Vlaanderen activiteiten georganiseerd die het belang en de rijkdom van het Nederlands zichtbaar maken. Allerlei organisaties leveren er een bijdrage aan. Je krijgt er o.a. de mogelijkheid om je eigen teksten (cursussen en themabundels) aan een screening te onderwerpen: - http://weekvanhetnederlands.org/activiteiten/gratis-advies-klare-taal - http://weekvanhetnederlands.org/activiteiten/straffe-taal-screent-gratis-uw-teksten

RM oktober 2015


pagina 63

4

Cultuurkuur.be

Om de informatie over het ruime cultuureducatieve aanbod te stroomlijnen introduceerde de Vlaamse overheid in 2013 de website www.cultuurkuur.be, een samenwerkingsproject van CANON Cultuurcel en CultuurNet Vlaanderen. De website brengt scholen, kunstenaars en cultuureducatieve organisaties succesvol samen op één platform. Sinds 1 februari 2015 werd alle informatie over het ondersteuningsproject dynamo3 geïntegreerd binnen cultuurkuur.be. Dynamo3 ondersteunt de scholen met praktijkvoorbeelden, vervoer met De Lijn naar culturele bestemmingen en subsidies voor creatieve projecten. Zo hebben scholen met cultuurkuur.be voortaan één duidelijk loket voor alle vragen over cultuur in de klas: van inspiratie tot financiering. Zie ook het animatiefilmpje http://youtu.be/ztGrLGBR8g4 dat toont hoe gemakkelijk het is om cultuur in de klas te brengen. Indiendata voor creatieve schoolprojecten voor het schooljaar 2015–2016 zijn 15 november 2015 en 15 mei 2016 via www.cultuurkuur.be/dynamo.

voor alle leraren MaVo 1ste graad

1

Vormingsaanbod rond binnenklasdifferentiatie

Als bso-leerkracht in de eerste graad weet je heel goed hoe divers een klasgroep kan zijn en hoe noodzakelijk het voor een leraar is om met die verschillen rekening te houden. In een vak(je) als MaVo is dit niet altijd evident. Hoe doe je dat concreet? Op woensdag 13 januari (namiddag) organiseert PEDIC i.s.m. de Arteveldehogeschool een vorming waarin getoond wordt hoe thema’s in de eerste graad op een gedifferentieerde manier kunnen worden aangepakt. Het gaat om thema’s die in het leerplan aardrijkskunde van de a-stroom voorkomen, maar de ervaring leert dat enkele ervan ook behandeld worden in MaVo. Hoe dan ook zijn de voorgestelde werkvormen bruikbaar voor meerdere (alle?) thema’s en voor leerlingen van die leeftijd. In deze nascholing komen de docenten aan bod die de werkvormen uitgewerkt hebben en één van de leerkrachten die ze uitgeprobeerd en verfijnd heeft.

RM oktober 2015


pagina 64

Als pedagogisch begeleider plaats ik daar enkele kanttekeningen bij en zal ik waar nodig de vertaalslag naar de b-stroom maken. Meer concrete info lees je in volgende Regionale Mededelingen.

2

Straffe Belgen

Op zoek naar aantrekkelijk materiaal voor jouw leerlingen? Averbode brengt in de historische reeks ‘Straffe Belgen’ 5 boeken voor 9-14-jarigen. In elk boek een verhaal over een bekende Belg die zijn/haar sporen heeft nagelaten in de geschiedenis. www.averbode.be/straffebelgen

RM oktober 2015


pagina 65

MODE Isabelle Tack voor vakcoördinatoren en leraren mode

Overleg vakcoördinatoren mode Traditiegetrouw wordt er in november een overleg voor de vakcoördinatoren mode gepland. Dit overleg gaat door op dinsdag 10 november 2015 van 9.30 tot 12.30 uur in DvM-HTB, Onderwijsstraat 5 te 9300 Aalst en op donderdag 12 november 2015 van 9.30 tot 12.30 uur in Pius X, VIIde-Olympiadelaan 25 te 2020 Antwerpen. Inschrijven voor één van deze overlegmomenten kan via: [email protected].

voor leraren creatie/K&K

Dag van PO & Esthetica Op 27 november 2015 wordt er in samenwerking met PEDIC en het S.M.A.K. de ‘Dag van PO & Esthetica’ georganiseerd. Deze dag staat in het teken van de tentoonstelling ‘The Bottom Line’. Met ‘The Bottom Line’ presenteert S.M.A.K. werk van ongeveer 45 internationale kunstenaars als staalkaart van wat tekenen vandaag binnen actuele kunst betekent: van abstract tot figuratief, van kleine tot grote formaten, van snelle schetsen tot trage, grootschalige projecten of van tekenen als film tot tekenen als performance. Het inhoudelijke spectrum reikt van persoonlijk dagboek tot politiek betekenisvol, van zelfportret tot maatschappelijk groepsportret. Tijdens het voormiddagprogramma word je a.d.h.v. een interactieve rondleiding doorheen deze tentoonstelling geleid. Tijdens het namiddagprogramma kun je deelnemen aan verschillende workshops met kunstenaars die zeker zullen inspireren in het creatief en actief omgaan met kunst. Inschrijven voor deze ‘Dag van PO & Esthetica’ kan via: www.vicoginschrijvingen.be – codenummer PN205SO/1516.

RM oktober 2015

Mode www.vicog.be

pagina 66

MUZIKALE OPVOEDING Teresa Van Boxstael voor alle leraren muzikale opvoeding

Dag van de muziek Doelstellingen Locatie Datum Inschrijven

Inspiratie opdoen om te professionaliseren Ideeën opdoen voor de klaspraktijk Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2, 9000 Gent vrijdag 18 maart 2016 van zodra de folder met meer informatie wordt gepubliceerd op www.pedic.be

voor leraren muzikale opvoeding eerste graad

Muzikale opvoeding in de 21ste eeuw Doelstellingen

Lesgever Locatie Data

Bijdrage Inschrijven

RM oktober 2015

De leraar inspireren met een nieuwe aanpak van delend leren binnen de lessen muzikale opvoeding. De nascholing wil de leraar muzikale opvoeding vaardig maken in: Het aansluiten bij de beginsituatie van de leerling Doelgericht selecteren van een aanbod Een leerlijn uitwerken Het aanbieden van muzikale ervaringen Actief leren met leerlingen Reflecteren over muzikale opvoeding in de 21ste eeuw Jan Verbeeck Sint-Pietersinstituut, Koning Albertlaan 70, 9000 Gent Deze sessie wordt 2 keer aangeboden Donderdag 14 januari 2016 van 9 tot 16 uur Donderdag 21 april 2016 van 9 tot 16 uur €70 www.nascholing.be

Muzikale opvoeding www.vicog.be

pagina 67

voor leraren muzikale opvoeding tweede graad aso, bso, kso en tso

Terugkomdag: Hoe leerlingen laten schitteren met muziek? Doelstellingen Opvolgen van de nascholing: ‘Hoe leerlingen laten schitteren met muziek?’, een nascholing voor de implementatie van het leerplan muzikale opvoeding 2de graad. De nascholing wil de leraar muzikale opvoeding vaardig maken in: • Rol van de leraar als coach • Omgaan met media en instrumenten • Zelf ontwikkelen van materiaal • Uitwisselen van ervaringen • Reflecteren • Netwerken In deze nascholing wordt ook nieuw concreet materiaal voor de eerste graad als inspiratie en voorbereiding op de tweede graad aangeboden. Aanbieder Katholiek Secundair Onderwijs Vlaanderen i.s.m. de Dienst Internationalisering (DNI) van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

Nascholing

en

Inhoud Op vraag van vele leraren wordt een terugkomdag georganiseerd. Er wordt dieper ingegaan op de rol van leraar als coach en het omgaan met instrumenten en media. Tijdens het musiceren en ontwerpen is er specifieke aandacht voor methodiek. Je leert kritisch nadenken over criteria die nodig zijn om zelf lesmateriaal te ontwikkelen: interesse en niveau van de klasgroep, muzikale kenmerken, je eigen mogelijkheden, het leerplan, … In deze nascholing wordt ook nieuw concreet materiaal voor de eerste graad uitgeprobeerd als inspiratie en voorbereiding op de tweede graad. Er is ruimte om materiaal van deelnemers uit te wisselen en te reflecteren over ervaringen. Strategie en methode Vertrekken vanuit de doelstellingen van het leerplan muzikale opvoeding (MO), een aanpak en stappenplan uitzetten, verrijkt met vele praktijkoefeningen (speelplezier – attitude om inhoudelijk dieper te werken uitbreiding / verdieping). Bijkomende info Instrument meebrengen. Dit initiatief wordt georganiseerd voor leden van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen. De modaliteiten voor deelname aan dit initiatief kun je nalezen op www.nascholing.be onder de rubriek ‘info’ of rechtstreeks via deze link.

RM oktober 2015


pagina 68

Sessies 2 sessie(s) Kwalificatie Leraar die dit zelf dagelijks realiseert Voorwaarde Voor dit initiatief kun je tot 7 dagen vooraf inschrijven en tot 7 dagen vooraf uitschrijven. Bijdrage €70 Plaats en data Sint-Pietersinstituut, Koning Albertlaan 70 te 9000 Gent op donderdag 8 oktober 2015 van 9 tot 16 uur. Maaltijd Je kunt op de school een warme maaltijd of broodje nemen voor €5. Dit kun je ter plaatse betalen.

RM oktober 2015


pagina 69

NEDERLANDS Riet De Vos en Peter Van Damme voor leraren Nederlands

1

Het verschil tussen een voorwerp en een bepaling

De Taalprof komt nu ook met een verrassend en eigenaardig filmpje van 4’53” over dat verschil. Het basisverschil voor Peter Arno Coppen is: Een voorwerp hoort erbij. Een bepaling staat erbij. Wat weet je nu meer? Bekijk het filmpje. Peter-Arno Coppen (1958) is hoogleraar Vakdidactiek aan de Letterenfaculteit van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij publiceerde over computerlinguïstiek en Nederlandse grammatica en houdt zich nu bezig met het grammaticaonderwijs op de scholen. Hij zit in de redactie van populaire tijdschriften o.m. Onze Taal en op het internet is hij actief als Taalprof.

2

Interessante publicatie: Rechts is waar de duim links is

Begin september verscheen een interessante publicatie van José Vandekerckhove: Rechts is waar de duim links staat. Ondertitel is 33 Tinten Taal. Hieronder vind je een deel van de toelichting die momenteel op het internet te vinden is. Aan de hand van 33 badinerende 'Tinten Taal' creëert Vandekerckhove verwondering bij de lezer, toont het onbekende achter het bekende, ontrafelt de samenhang tussen ogenschijnlijk losse puzzelstukken van het Nederlands. Elk van de 33 hoofdstukken van Rechts is waar de duim links staat, vertrekt vanuit een beschouwende, verhalende of anekdotische intro, gaat over in een speels en onderhoudend middenstuk en mondt uit in een pointe en een leuke of concluderende uitleiding. De lezer krijgt onder andere inzicht in hoe taal werkt, waar woorden vandaan komen, hoe ze worden samengesteld en waarom ze klinken zoals ze klinken. Het boek verrast, inspireert en nodigt uit om mee te denken. Cartoons van de hand van Lectrr harmoniëren perfect met de luchtige, maar soms ook kritische ondertoon van het boek. Met andere woorden: het is een boek over het Nederlands en over taal in het algemeen, maar wel een boek waarbij de lezer in feite helemaal niks van taal hoeft te weten om te begrijpen waarover het gaat. Uit het voorwoord van professor Joop van der Horst: Vandekerckhove is in staat om over taal te schrijven zonder de mensen bang te maken. Onbevangen, met een open oog voor interessante of leuke of geheimzinnige zaken laat hij alle hoeken van de taal zien. En dan nog zo simpel geschreven dat iedereen kan meedoen. Er zouden meer van zulke boeken moeten zijn.

RM oktober 2015

Nederlands www.vicog.be

pagina 70

Het boek is ook uitermate geschikt voor leraren Nederlands. Het sluit perfect aan bij de nieuwe manier van aan taalbeschouwing doen. Speciaal voor hen en voor mensen die op taalkundig vlak meer uit het boek willen halen, sluit elke Tint af met een Tint Plus, waarin dan wel kort op het begrippenapparaat ingegaan wordt. De auteur was ook te gast in het interessante radioprogramma De taalstaat (een interessant programma over taal!). Je vindt de link hier: http://www.radio1.nl/item/315577-Rechts-is-waar-de-duim-links-staat--Jos%C3%A9-Vandekerckhove.html. ISBN: 9789028983731 Uitgever: Pelckmans Prijs: € 12,50

3

VOORLEESWEEK

21 - 29 november 2015

Stichting Lezen wil iedereen aansporen om voor te lezen. Omdat voorlezen de taalontwikkeling en de fantasie stimuleert. Omdat voorlezen nieuwe werelden opent. Niet alleen bij jonge kinderen, maar ook bij kinderen die zelf al lezen. Volwassenen genieten trouwens net zo hard van mooie woorden. Voor ouderen is voorgelezen worden zelfs vaak de enige toegang tot verhalen. Ze bieden gespreksstof en brengen het verleden even dichterbij. Lees voor aan je zus, papa, broer, mama, oma, opa of (klein)kinderen. Lees voor aan je klasgroep, de kinderen in je opvang of de ouderen in je woonzorgcentrum. Want voorlezen is van iedereen, voor iedereen. Van 0 tot 99.

4

Nieuwe editie van het Groene Boekje

RM oktober 2015


pagina 71

Op 12 oktober, tijdens de Week van het Nederlands, lanceren Van Dale en de Taalunie de nieuwe editie van het Groene Boekje. Het Groene Boekje is geactualiseerd met nieuwe woorden, relevanter door opname van vaak opgezochte twijfelwoorden én makkelijker in gebruik door een overzichtelijke vormgeving. Vanaf 13 oktober is het nieuwe boekje overal te koop voor €24,95.

5

Lijsters bij uitgeverij Plantyn/Boektoppers bij uitgeverij Van In

Zwarte Zwaan, De Helaasheid der Dingen, Turks Fruit ... Allemaal toptitels die je leerlingen gelezen moeten hebben. Vroeg je de gratis leerlingenfolders nog niet aan? Doe het dan nu en maak kennis met deze speciaal voor het onderwijs geselecteerde leesboeken van de beste Nederlandstalige auteurs. https://www.lijsters.nl/wps/portal/lijsters/boeken/lijsters.

Lezen én ervan genieten. Dat is waar de pakketten van Boektoppers voor staan. Een bijzondere selectie aangepast aan de leeftijd en leefwereld van leerlingen. Daarbovenop zijn ze supervoordelig. Een pakket van vijf boeken kost maar €19,75. http://www.boektoppers.be/nl/secundair-onderwijs.

RM oktober 2015


pagina 72

6

Wijziging datum informatiesessie TIO-schrijven: 19 oktober 2015

Informatiesessie TIO SCHRIJVEN door Ad Bok Wanneer? Maandag 19 oktober 2015 van 16 tot 18 uur Waar? Odisee Campus Waas, lerarenopleiding, Sint-Niklaas Hospitaalstraat 23, 9100 Sint-Niklaas Bereikbaarheid http://www.odisee.be/Odisee/Campus-Waas---Sint-Niklaas/CampusWaas---Sint-Niklaas-Bereikbaarheid.html. Wat? Ad Bok is de ontwikkelaar van een onlinemethode voor schrijfonderwijs: www.tioschrijven.nl. In deze nascholing staat hij stil bij enkele belangrijke principes van de schrijfdidactiek. Als vakdidacticus Nederlands met heel wat jaren praktijkervaring stelde hij vast dat er heel wat misloopt met het schrijfonderwijs. Zijn onlinemethode probeert een oplossing te bieden voor deze problemen. Ad Bok zal tijdens deze nascholing aan de hand van enkele voorbeelden de belangrijkste principes van zijn methode demonstreren. Doelpubliek? - -Studenten van de lerarenopleiding Odisee - -Docenten van Odisee - -Leerkrachten Nederlands secundair onderwijs, directies secundair onderwijs Organisatie? Deelnemen aan deze nascholing kan door eenvoudig een mailtje te sturen naar: [email protected]. Peter Van Damme, 0496 55 94 72, vakbegeleider Nederlands, Regio Oost-Vlaanderen OF [email protected] Marianne Vonck, lector Nederlands lerarenopleiding Odisee campus Waas.

7

Bijeenkomsten voor vakcoördinatoren

Scholengemeenschappen Sint-Nicolaas, Scholen aan de Durme & BeverenBazel Dinsdag 10 november 2015 van 13.30 tot 15.30 uur Broeders Humaniora, Nieuwstraat 91, Sint-Niklaas http://www.humaniora.broeders.be Scholengemeenschappen Archipel & Salem Donderdag 12 november 2015 van 9.30 tot 11.30 uur Sint-Maarteninstituut, Esplanadeplein 6, Aalst http://www.smi-aalst.be

RM oktober 2015


pagina 73

Scholengemeenschappen Geraardsbergen, Dender & Vlaamse Ardennen Donderdag 12 november 2015 van 13.30 tot 15.30 uur Heilige Harten Secundair, Onderwijslaan 4, Ninove http://hhs.ikorn.be/WP41/ Inschrijven? Via www.vicoginschrijvingen.be, log in met jouw e-mailadres en wachtwoord Zoek naar: ‘Bijeenkomst vakcoördinatoren Nederlands’ Het codenummer is PB846BA/1516. Je schrijft gewoon in voor de reeks van jouw scholengemeenschap. Uiteraard is de deelname gratis. Het is mogelijk dat je nog een log in moet aanmaken wanneer je de eerste maal inschrijft via www.vicoginschrijvingen.be. Bij problemen, stuur je gewoon een mailtje naar: [email protected].

RM oktober 2015


pagina 74

PROJECT ALGEMENE VAKKEN Marijke Decavel, Riet De Vos, André Fruithof, Martine Gillis, Maurits Goeman, Gerrit Schuermans, Bellinda Staelens en Martine Van Overmeiren voor alle leraren PAV

1

Week van het Nederl ands

Van 10 tot en met 17 oktober 2015 vindt voor het eerst de Week van het Nederlands (WvhN) plaats. Met dit initiatief wil de Taalunie aandacht vragen voor de meerwaarde van het Nederlands. Taal biedt kansen op sociaal, cultureel en bedrijfseconomisch vlak. Tijdens de Week van het Nederlands worden in Vlaanderen en Nederland talloze activiteiten georganiseerd die het belang en de rijkdom van het Nederlands op een feestelijke manier zichtbaar maken. Het motto van de eerste editie is 'Iedereen aan het woord'. Tijdens de Week van het Nederlands worden de krachten gebundeld van talloze organisaties die vanuit hun eigen doelstellingen een bijdrage leveren aan het Nederlands. Met een diversiteit aan activiteiten wordt zichtbaarheid gegeven aan het belang van het Nederlands. Want het Nederlands biedt mensen en sectoren kansen. Zo kan goede taalbeheersing sociale en professionele kansen vergroten en sectoren economische en maatschappelijke meerwaarde opleveren. De Week van het Nederlands biedt hiervoor een platform. Bekijk het activiteitenoverzicht

2

Straffe Belgen en Vlaamse Filmpjes

Averbode brengt in de historische reeks ‘Straffe Belgen’ 5 boeken voor 9-14-jarigen. In elk boek een verhaal over een bekende Belg die zijn/haar sporen heeft nagelaten in de geschiedenis. www.averbode.be/straffebelgen Wil je graag weten wat Vlaamse Filmpjes je tijdens het schooljaar 2015-2016 te bieden heeft? Hier vind je de programmatie met de korte inhouden van elk verhaal!

3

Tien tips om geletterdheid aan te pakken

https://www.klasse.be/8206/10-tips-om-geletterdheid-aan-pakken/. 1 op de 7 inwoners in Vlaanderen is onvoldoende geletterd. Bij jongeren is dat 1 op de 10. Ze hebben moeite met taal, cijfers, ICT en multimedia. Als leraar speel je een belangrijke rol. © Thijs Mackelbergh

RM oktober 2015

Project Algemene Vakken www.vicog.be

pagina 75

1. Geletterdheid schuilt in kleine dingen. Je hoeft geen taalleraar te zijn om geletterdheid te integreren in je les. 2. Maak het onderwerp bespreekbaar. Niemand komt er graag voor uit dat hij moeite heeft met taal, cijfers of computer. 3. Je les aantrekkelijk en toegankelijk maken hoeft niet spectaculair te zijn. Hulpmiddelen als een beeld, een schema of video of audiofragment ondersteunen je leerlingen om informatie te structureren. 4. Geef opdrachten die nauw aansluiten bij de vakpraktijk of de leefwereld van je leerlingen. Op die manier lezen, schrijven en leren je leerlingen actiever. 5. Durf te kiezen voor groepswerk. Wanneer leerlingen samen werken, zijn ze vaak gemotiveerder. Help je leerlingen met een goede werkvorm, taakverdeling en timing. 6. De computer is een belangrijk medium om te leren omgaan met informatie. Maak gebruik van nieuwe media. Geef ook aandacht aan de risico’s die daaraan verbonden zijn. Duik in de lespakketten van Mediawijs. 7. Ook tijdens praktijkvakken kun je werken aan geletterdheid. Via deze links kun je inspiratie vinden om aan de slag te gaan met geletterdheid in beroepsrichtingen: G kracht en G kracht in vonk. 8. Ook ouders spelen een belangrijke rol. Twijfel je aan hun geletterdheid? Gebruik de herkenningswijzer. Het is een hulpmiddel om onvoldoende geletterdheid te herkennen en geeft tips om er rekening mee te houden. 9. Organiseer een infomoment voor het schoolteam. Is je team niet vertrouwd met de aanpak rond geletterdheid? Nodig je pedagogisch begeleider taal uit of een medewerker van het centrum voor basiseducatie in je buurt. 10. Maak je lessen meer geletterd, samen met je collega’s en directie. Bespreek hoe je kunt samenwerken en hoe je een geletterdheidsbeleid kunt uitbouwen in de school. Week van de geletterdheid Elk jaar zoomt de Week van de Geletterdheid in op mensen die moeite hebben met taal, cijfers, ICT en multimedia. Check www.weekvandegeletterdheid.be. Wil jij een jaar lang werken aan geletterdheid, stap voor stap? Maak gebruik van het inspiratiepakket voor secundaire scholen. Bron: Caroline Gielens, projectleider Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen en Andy Thoelen, Adjunct van de directeur, Afdeling Horizontaal Beleid.

RM oktober 2015


pagina 76

4

Cultuurkuur.be

Om de informatie over het ruime cultuureducatieve aanbod te stroomlijnen introduceerde de Vlaamse overheid in 2013 de website www.cultuurkuur.be, een samenwerkingsproject van CANON Cultuurcel en CultuurNet Vlaanderen. De website brengt scholen, kunstenaars en cultuureducatieve organisaties succesvol samen op één platform. Sinds 1 februari 2015 werd alle informatie over het ondersteuningsproject dynamo3 geïntegreerd binnen cultuurkuur.be. Dynamo3 ondersteunt de scholen met praktijkvoorbeelden, vervoer met De Lijn naar culturele bestemmingen en subsidies voor creatieve projecten. Zo hebben scholen met cultuurkuur.be voortaan één duidelijk loket voor alle vragen over cultuur in de klas: van inspiratie tot financiering. Zie ook het animatiefilmpje http://youtu.be/ztGrLGBR8g4 dat toont hoe gemakkelijk het is om cultuur in de klas te brengen. Indiendata voor creatieve schoolprojecten voor het schooljaar 2015–2016 zijn 15 november 2015 en 15 mei 2016 via www.cultuurkuur.be/dynamo.

Martine Van Overmeiren en Leen Van Hecke

voor alle leraren MAVO en (P)AV

Netwerkdagen MAVO/(P)AV Jij en/of je collega’s van de vakgroep zijn meer dan welkom op de netwerkdagen MAVO/(P)AV regio Oost-Vlaanderen. De pedagogische begeleiding brengt hier leraren MAVO/(P)AV schooloverstijgend samen voor vorming en overleg rond items die aan bod kunnen komen in de eigen lespraktijk en de vakgroepwerking op school. We herhalen graag nog eens ons aanbod voor de volgende maanden: •

•

maandag 12 oktober 2015 (volledige dag): netwerkdag voor vakcoördinatoren MAVO en (P)AV (en/of leden van de vakgroepen). Aan bod komen o.a.: reflectie op doorlichtingsverslagen m.b.t. ons vak; getuigenissen uit de scholen (hoe neem je de draad weer op na een negatieve doorlichting? Hoe kan PAV een sleutelrol spelen in opbouw van een buitenlandse reis?); werken aan een historisch en ruimtelijk referentiekader bij (d)bso-leerlingen: hoe doe je dat? vrijdag 20 november 2015 (voormiddag): thema-netwerkdag ‘Schrijfvaardigheid’. Deze netwerkdag is gericht op leraren PAV die vanuit de leerplandoelen functionele taalvaardigheid aanbieden binnen hun vak. Ook voor leraren MAVO is het een interessante denkoefening hoe leerlingen schrijfvaardiger te maken. Dat lukt niet door leerlingen enkel woordjes of korte zinnetjes te laten invullen. Tijdens deze voormiddag zullen voorbeelden worden aangereikt die tonen hoe het ànders en misschien ook beter kan …

RM oktober 2015


pagina 77

•

•

dinsdag 8 maart 2016 (voormiddag): thema-netwerk ‘Leerplandoelen natuurwetenschappen’ voor leraren MAVO en (P)AV 2de en 3de graad. Dit is een herhaling van het initiatief van vorig schooljaar door de pedagogisch begeleiders natuurwetenschappen/PAV/MAVO en wordt op aanvraag herhaald. Meer concrete info volgt later nog. in de tweede helft van het schooljaar volgt nog een netwerkdag rond het onderwerp ‘Hoe bouw ik een thema uit’ (en daaraan gekoppeld: Hoe evalueren wij onze eigen gemaakte themabundels?).

RM oktober 2015


pagina 78

PERSONENZORG Ingrid Molein, Eef Rombaut en Tine Van Severen directies en leraren studiegebied Personenzorg

Deze Mededelingen kan je aanvullen met de Mededelingen van het studiegebied Personenzorg van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Op de website van het verbond www.katholiekonderwijs.vlaanderen → secundair onderwijs → pedagogische websites → personenzorg of http://personenzorg.vvkso.be vind je, buiten de sectormededelingen, ook andere informatie i.v.m. het studiegebied en algemene aanbevelingen. Op www.katholiekonderwijs.vlaanderen → secundair onderwijs vind je ook de lessentabellen, leerplannen en servicedocumenten terug. Op de website van het Departement onderwijs www.ond.vlaanderen.be → edulex, kun je altijd de wettelijke regelgeving en omzendbrieven terugvinden. Wie al de aangebrachte inspiratie van vorige jaren wil (her)ontdekken, kan voorlopig nog haar/zijn licht opsteken op onze site: www.vicog.be < diocesane pedagogische begeleidingsdienst < secundair onderwijs < vakgebieden < Personenzorg. http://pinterest.com/personenzorg is onze digitale bibliotheek http://pinterest.com/humanew info hier is ook voor de tso-richtingen bruikbaar We hebben sedert april ook een Yammer-communicatie-omgeving zodat we directer en professioneler met jullie kunnen communiceren. Deze omgeving laat toe dat jullie onderling ook meer kunnen delen en uitwisselen. Maak je lid en zie hoe eenvoudig info en materiaal kan gedeeld worden. We hebben verschillende deelgroepen aangemaakt. https://www.yammer.com/leerkrachtenpz. Op vraag van de leerkrachten werd een Facebook groep ‘leerkrachten SW’ (beschermde groep) aangemaakt. Op deze groep kunnen leerkrachten hun materiaal uitwisselen en de actualiteit in functie van SW leerinhouden bespreken.

RM oktober 2015

Personenzorg www.vicog.be

pagina 79

1

Voorlopige agenda samenkomsten/vormingen schooljaar 2015-2016

Wat Wanneer ICF theoretische Dinsdag halve-dag sessie 6 oktober 2015 LeerplanWoensdag toelichting nieuwe 7 oktober leraren 2015 van 13.15 tot 17 uur

Waar Uitnodiging/inschrijven Guimardstraat 1 Uitnodiging via Katholiek te Brussel Onderwijs Vlaanderen

Klankbordgroep VerzorgingVoeding

Donderdag 8 oktober 2015 van 9 tot 16 uur Dinsdag 20 oktober 2015 van 9 tot 12 uur Woensdag 21 oktober 2015 van 9 tot 16 uur Donderdag 29 oktober 2015 van 9 tot 16 uur Dinsdag 17 november 2015

Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2 te Gent

Voor de 1ste graad STV/BVL Verzorgingvoeding en STW via ingrid.molein@katholiekon derwijs.vlaanderen Voor de b-stroom via tine.vanseveren@ katholiekonderwijs.vlaande ren be Via mail tine.vanseveren@katholiek onderwijs.vlaanderen


Via mail tine.vanseveren@katholiek onderwijs.vlaanderen


Uitnodiging volgt

Woensdag 18 november 2015 van 9 tot 12 uur Vrijdag 27 november 2015 van 9 tot 16 uur




Via mail ingrid.molein@katholiekon derwijs.vlaanderen

Klankbordgroep Verzorging

Inspiratiedag GWW

Klankbordgroep Thuis- en bejaardenzorg ICF en gezondheidspatronen vervolgsessie Klankbordgroep Kinderzorg

Samenkomst leraren OH en OA

RM oktober 2015


Antwerpen

Sint-Carolus Sint-Niklaas


Uitnodiging via directies. Inlichtingen via mail eef.rombaut@katholiekond erwijs.vlaanderen te Via mail tine.vanseveren@katholiek onderwijs.vlaanderen

pagina 80

Netwerkdag 1ste graad STV

Nascholing Kinderzorg

ICF en gezondheidspatronen Netwerkdag STW

Klankbordgroep VZ

Netwerkdag JGZ

Netwerkdag GWW

Tweedaagse relatiewijzer

Klankbordgroep Verzorging– Voeding Klankbordgroep Kinderzorg

Klankbordgroep Thuis- en bejaardenzorg Dag van ‘personenzorg’

RM oktober 2015

Woensdag 16 december 2015 van 9 tot 16 uur Dinsdag 12 januari 2016 van 9 tot 16 uur Dinsdag 26 januari 2016 van 9 tot 16 uur Maandag 1 februari 2016 van 9 tot 16 uur Dinsdag 23 februari 2016 van 9 tot 16 uur Woensdag 24 februari 2016 van 9 tot 12 uur Woensdag 24 februari 2016 van 13 tot 16 uur Donderdag en vrijdag 3 en 4 maart 2016 Donderdag 21 april 2016 van 9 tot 16 uur Dinsdag 24 mei 2016 van 9 tot 16 uur Donderdag 26 mei 2016 van 9 tot 16 uur Eerste trimester 2016




Uitnodiging volgt

Sint-Maartenbovenschool te Beveren


Arteveldehogeschool, campus Kattenberg Gent Plaats nog te bepalen


Sint-Baafshuis Biezekapelstraat 2 te Gent

Via mail eef.rombaut@katholiekond erwijs.vlaanderen


Via mail eef.rombaut@katholiekond erwijs.vlaanderen

De Dennen te Westmalle

Uitnodiging volgt

DPB Gent, Marialand 31


Plaats nog te bepalen





Uitnodiging via PEDIC



pagina 81

1.1

Leerplantoelichting nieuwe leraren studiegebied personenzorg

Voor de leraren die nieuw aan de slag zijn binnen het studiegebied personenzorg organiseren we op woensdagnamiddag 7 oktober 2015 van 13.15 tot 17 uur in het Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2 te Gent, een leerplantoelichting. Hierbij zoomen de pedagogische begeleiders personenzorg in op alle leerplannen van het studiegebied. Ingrid Molein: 1ste graad STV/BVL Verzorging-voeding en STW Tine Van Severen: 2de en 3de graad b-stroom Inschrijven kan door te mailen naar de respectievelijke begeleiders. Naam leraar, naam school, studierichting en vak. Eef Rombaut hoopt zoveel mogelijk leraren te ontmoeten op de GWW en JGZ- LGW netwerkdagen.

1.2

Nascholingen Vlaanderen Breed

De uitnodigingen voor deze nascholingsinitiatieven komen via Katholiek Onderwijs Vlaanderen. De uitnodigingen en inschrijvingsmodaliteiten voor deze nascholingen zullen aan de directies toegestuurd worden. -

Inspiratiedag GWW: 21 oktober 2015 van 9 tot 16 uur te Antwerpen voor scholen met een derde graad Gezondheids- en welzijnswetenschappen. De doelstellingen voor deze inspiratiedag: Inzicht verwerven in het welzijnsbeleid en de organisatie ervan door prof. Bram Verschuere De koppeling met Lalonde maken Elkaar inspireren wat betreft leerplaninhouden en het vormen van lerende netwerken. Dit alles gaat door in de Pedagogische Begeleidingsdienst, Noorderlaan 108, 2030 Antwerpen.

-

Nascholingstraject ICF: in navolging van vorig jaar wordt opnieuw een nascholing georganiseerd met de theoretische toelichting rond het ICF-schema. Aangezien dit tot de verplichte leerplandoelstellingen behoort, is dit een must voor alle lesgevers in bso Personenzorg, zeker zij die in de 3de graad lesgeven. De eerste sessie vindt plaats op dinsdagvoormiddag 6 oktober 2015 in de Guimardstraat 1 te Brussel. Op dinsdag 17 november 2015 (volledige dag) volgt een tweede sessie met praktische uitwerking van bruikbaar les- en stagemateriaal om concreet aan de slag te gaan. Dit tweede deel van het traject rond ICF gaat door in Diocesane Begeleidingsdienst te Gent. Doelgroep zijn de deelnemers van de eerste sessie in oktober.

-

In het tweede trimester zal opnieuw een tweedaagse nascholing georganiseerd worden rond de Relatiewijzer. Deze vindt plaats in Westmalle op donderdag 3 en vrijdag 4 maart 2016.

-

Tot slot organiseren de begeleiders op dinsdag 12 januari 2016 een nascholing rond Kinderzorg.

RM oktober 2015


pagina 82

2

Terugkoppeling bijeenkomst stuurgroep stages gezinszorg

Op woensdag 16 september 2015 kwam de stuurgroep stages gezinszorg opnieuw samen in de gebouwen van Partena Gezinszorg. Ook dit jaar worden er zorgwandelingen gepland die deze keer alle zullen plaatsvinden in Gent (Tramstraat 61-69 te Zwijnaarde) en gepland zullen worden op 4 halve dagen, wellicht in maart 2016. Dit schooljaar zal een bijdrage gevraagd worden van ongeveer €5 per leerling. Omdat de zorgwandelingen positiever en actiever verlopen als er een duidelijk engagement is van de begeleidende leerkrachten, organiseert men nu vooraf een inhoudelijke sessie die elke begeleidende leerkracht moet doorlopen; dit is dus verplicht om te kunnen deelnemen met de leerlingen in maart. Deze sessie vindt plaats op 24 februari 2016 van 14 tot 16 uur. Hierbij aansluitend en wel op vrijwillige basis, bieden de thuiszorgdiensten aan leerkrachten ook de mogelijkheid om diezelfde dag van 8 tot 13 uur een inleefsessie te doen op de werkvloer met verzorgenden van de verschillende diensten.

3

Interessante informatie

3.1 Nieuwe omzendbrief stage: op 31/8/2015 verscheen een nieuwe omzendbrief SO/2015/01 inzake leerlingenstages, observatieactiviteiten en praktijklessen op verplaatsing in het voltijds gewoon secundair onderwijs en BuSO OV4: overzicht van vigerende regelgeving en aansprakelijkheid. http://data-onderwijs.vlaanderen.be/edulex/document.aspx?docid=14891. 3.2

Interactieve website rond veiligheid bij onthaalouders: http://virtueelhuisonthaalouder.vvsg.be/

3.3 Oproep opleiding train-the-trainer voor dementiekundige basiszorg: Via de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeente kregen wij bij VIVO de vraag om het secundair en volwassenenonderwijs te informeren over een opleiding ‘train-thetrainer’ voor dementiekundige basiszorg. Deze wordt georganiseerd door het expertisecentrum dementie, met de doelstelling om vormingswerkers te trainen zodat dit pakket ‘dementiezorg’ mee kan worden opgenomen in de opleiding tot zorgkundige. De train-the-trainer is er gekomen in het kader van het transitieplan dementie van Jo Vandeurzen. Hierin staat dat (onder andere) diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg meer dementiekundig moeten worden. Dit onder andere door de basiswerkers alsook de maatschappelijk werkers een opleiding hieromtrent te laten volgen die hen een attest verschaft ‘dementiekundig’ te zijn. Jo Vandeurzen heeft opdracht gegeven aan het Expertisecentrum om deze opleiding hierrond uit te werken. De openbare sector (VVSG) vindt het ook belangrijk dat de secundaire scholen en de CVO’s weten dat deze train-the-trainer bestaat, zodat zij – indien zij dit wensen – dit pakket ook in hun opleiding kunnen integreren. Hierover is geen communicatie gebeurd vanuit het Expertisecentrum Dementie. Meer praktische info i.v.m. de ‘train-the-trainer’ vind je op hun website: http://infocentrum.dementie.be/events/train-the-trainer-aeopleidingdementiekundige-basiszorgverlenerae-3.

RM oktober 2015


pagina 83

3.4

‘De Alzheimer Code’

In september-oktober van dit jaar loopt in Vlaanderen en Brussel het kunstenproject ‘De Alzheimer Code’. De drie initiatiefnemers – Alzheimer Liga Vlaanderen, Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en Hellebosch vzw – werken voor de gelegenheid samen met tal van culturele organisaties. Het project wil sensibiliseren en een genuanceerde beeldvorming rond dementie uitdragen. Er staat heel wat op het menu: tentoonstellingen, reflectiemomenten, interactieve voorstellingen, ... 3.5

Voedingscentrum - Ziekmakers zie je niet

In Nederland is het voedingscentrum een campagne gestart: ziekmakers zie je niet! http://www.voedingscentrum.nl/ziekmakers. Ze stellen tips en materialen ter beschikking. Zeker een kijkje nemen op deze site! http://www.voedingscentrum.nl/nl/thema-s/ziekmakers-zie-je-niet/tips-enmaterialen.aspx https://www.youtube.com/watch?v=kXDzPGImBLE https://www.youtube.com/watch?v=Z13UDDWATEc Zie ook ons bord Voedselveiligheid op onze https://nl.pinterest.com/personenzorg/.

RM oktober 2015


pagina 84

PLASTISCHE OPVOEDING Isabelle Tack voor alle leraren plastische opvoeding

Dag van PO & Esthetica Op 27 november 2015 wordt er in samenwerking met PEDIC en het S.M.A.K. de ‘Dag van PO & Esthetica’ georganiseerd. Deze dag staat in het teken van de tentoonstelling ‘The Bottom Line’. Met ‘The Bottom Line’ presenteert S.M.A.K. werk van ongeveer 45 internationale kunstenaars als staalkaart van wat tekenen vandaag binnen actuele kunst betekent: van abstract tot figuratief, van kleine tot grote formaten, van snelle schetsen tot trage, grootschalige projecten of van tekenen als film tot tekenen als performance. Het inhoudelijke spectrum reikt van persoonlijk dagboek tot politiek betekenisvol, van zelfportret tot maatschappelijk groepsportret. Tijdens het voormiddagprogramma wordt je a.d.h.v. een interactieve rondleiding doorheen deze tentoonstelling geleid. Tijdens het namiddagprogramma kun je deelnemen aan verschillende workshops met kunstenaars die zeker zullen inspireren in het creatief en actief omgaan met kunst. Inschrijven voor deze ‘Dag van PO & Esthetica’ kan via: www.vicoginschrijvingen.be – codenummer PN205SO/1516.

RM oktober 2015

Plastische opvoeding www.vicog.be

pagina 85

R.-K. GODSDIENST Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere voor alle leraren

1

Overzicht vakvergaderingen per graad binnen de scholengemeenschappen

Dit schooljaar willen we vanuit de inspectie-begeleiding voor het vak r.-k. godsdienst opnieuw alle godsdienstleerkrachten in het katholiek onderwijs per graad bijeenbrengen voor een vakvergadering. Als je lesgeeft in verschillende graden, bepaal je zelf naar welke vakvergadering je komt. Op de agenda staan volgende items: 1. Competenties interlevensbeschouwelijke samenleven 2. Doelgericht werken

dialoog

en

interlevensbeschouwelijk

De uitnodiging voor de concrete vakvergaderingen ontvang je per mail.

SG SALEM 1ste, 2de en 3de graad: dinsdag 27 oktober 2015 In de uitnodiging zal de uurregeling en de plaats van samenkomst worden doorgegeven. SG KOM 1ste graad: dinsdag 20 oktober 2015 Locatie: Maricolen te Maldegem 2de en 3de graad: maandag 9 november 2015 Locatie: COLTD SG WETTEREN-LEDE Dinsdag 10 november 2015 3de graad: lesuur 1 en 2 1ste graad: lesuur 3 en 4 2de graad: lesuur 6 en 7 Locatie: Sint-Gertrudiscollege te Wetteren SG IDEAAL 1ste graad: dinsdag 17 november 2015 van 16 tot 17.30 uur 2de graad: donderdag 19 november 2015 van 16 tot 17.30 uur 3de graad: dinsdag 24 november 2015 van 16 tot 17.30 uur Locatie: Leiepoort campus Sint-Hendrik te Deinze SG DENDERLAND Maandag 7 december 2015 of dinsdag 8 december 2015 In de uitnodiging zal de uurregeling voor de verschillende graden en de plaats van samenkomst worden doorgegeven.

RM oktober 2015

r.-k. Godsdienst www.vicog.be

pagina 86

SG EMMAUS 1ste en 2de graad: maandag 11 januari 2016 van 15 tot 17 uur Locatie: OLVC I campus Bevegem, Ooststraat 44 te Zottegem 3de graad: donderdag 14 januari 2016 van 15 tot 17 uur Locatie: OLVC III campus Grotenberge, Parkstraat 2 te Zottegem De planning van de andere scholengemeenschappen zal in de volgende Mededelingen opgenomen worden.

2

Overzicht ondersteuningsbijeenkomsten buso

(telkens 13.45 tot 16 uur in het Diocesaan Onderwijsbureau, Marialand 31 te Gent) a

Opleidingsvorm 1 Dinsdag 6 oktober 2015 Woensdag 11 mei 2016

b

Opleidingsvorm 2 Donderdag 8 oktober 2015 Woensdag 18 mei 2016

c

Opleidingsvorm 3 Dinsdag 20 oktober 2015 Woensdag 25 mei 2016

3

Overzicht nascholingen ILC UCSIA Studiedag Rooms Katholieke Godsdienst: 'Wat ik geloof' op dinsdag 13 oktober 2015 in het APB Vormingscentrum te Malle

De eerste zeven interlevensbeschouwelijke competenties vallen onder het terrein 'ik en mijn levensbeschouwing’. Door na te denken en uit te wisselen over ‘wat ik geloof’, voelen de deelnemers aan den lijve hoe moeilijk deze uitnodiging is wanneer dezelfde vraag gesteld wordt aan leerlingen in de klas. Door zelf over het eigen geloof na te denken en de dialoog aan te gaan ontdekken we welke kennis, vaardigheden en attituden hierbij opduiken. In het uittekenen van deze studiedag was het boek 'Wat ik geloof' van Hans Küng richtinggevend. Wij nodigen de deelnemers uit om hoofdstuk vier en vijf als voorbereiding te lezen. Tijdens de dag worden de leerkrachten uitgenodigd om in kleinere groepjes te reflecteren over drie thema’s en die eerst te verbinden met hun eigen, persoonlijke verhaal, geloof en denken en vervolgens te onderzoeken hoe ze dit kunnen binnen brengen in de eigen klaspraktijk. De drie thema's zijn: de Plausibiliteit van het geloof - het Godsbeeld - het gesprek, de ontmoeting en de ervaring met God. De dag zal met een slotbeschouwing worden afgesloten. Meer info op www.ucsia.org. Malle is bereikbaar met de wagen of met de bus vanuit Antwerpen Rooseveltplaats (8 uur) (op 10 min van centraal station) en met een speciale UCSIA-pendel vanaf het station van Lier.

RM oktober 2015


pagina 87

Gemeenschappelijke UCSIA - studiedag RKG en Islam Interreligieuze dialoog: in gesprek met onze tradities op dinsdag 27 oktober in het Elewijtcenter te Elewijt (www.elewijtcenter.be) Het is niet eenvoudig om zelf aan de slag te gaan met de interlevensbeschouwelijke competenties (ILC-DS). De levensbeschouwelijke realiteit is dikwijls diverser en genuanceerder dan we vermoeden. Door de dialoog (intra- en interreligieus) worden de leraren uitgedaagd om verdiept na te denken over de eigen levensbeschouwing. Natuurlijk zal deze ervaring helpen om de interlevensbeschouwelijke dialoog in de eigen schoolcontext op te nemen. Tijdens de dag worden de leerkrachten (r.-k. godsdienst en Islam) uitgenodigd om gedurende drie momenten in kleinere groepjes te reflecteren over drie begrippen/ concepten, die in de beide tradities een eigen invulling krijgen: 1. Barmhartigheid, vergeving en vergiffenis 2. Vrede en liefde 3. Hoop en vrees. Een panel over bevindingen i.v.m. de interlevensbeschouwelijke competenties sluit de dag af. Meer info op www.ucsia.org.

Nascholingsproject ‘De eigen versterken als godsdienstleraar’

levensbeschouwelijke

competenties

Het werken aan de interlevensbeschouwelijke competenties betekent een bijzondere uitdaging voor de leraar r.-k godsdienst in het katholiek onderwijs (uitdaging die anders is dan in de officiële netten). De leraar vraagt hierbij ondersteuning: Hoe ervoor zorgen het verschil niet uit te vlakken, maar in het geding brengen? Hoe spreken (i.p.v. te zwijgen) in respect voor de ander? Hoe kan de (inter-) levensbeschouwelijke bedachtzaamheid en communicatie verder ingeoefend worden? De aandacht voor de ILC betekent zeker een meerwaarde voor de leraren die niet alleen in het vak maar ook elders werk willen maken van het model ‘katholieke dialoogschool’. Doelstellingen: Godsdienstleraren worden toegerust om (met hun vakgroep): 1. Met ILC aan de slag te gaan 2. De ILC te verdiepen en te verkennen 3. Vertrekkend vanuit de beginsituatie van eigen leerlingen en lesmateriaal de ILC toe te passen 4. Het concept ‘katholieke dialoogschool’ voor het vak verder te verkennen 5. Modellen en impulsen om met ILC aan de slag te gaan kritisch te hanteren. Strategie en methode: oefeningen, uitwisseling, persoonlijke reflectie, reflectie in functie van de professionele context.

RM oktober 2015


pagina 88

Praktisch: Oude Abdij te Drongen Donderdag 15 oktober 2015 van 9.30 tot 16.30 uur Vrijdag 27 november 2015 van 9.30 tot 16.30 uur Abdij Rosenberg te Waasmunster Donderdag 7 januari 2016 van 9.30 tot 16.30 uur Vrijdag 5 februari 2016 van 9.30 tot 16.30 uur Menas, Broeders van Liefde te Sint-Maria-Aalter Donderdag 12 mei 2016 van 9.30 tot 16.30 uur Vrijdag 3 juni 2016 van 9.30 tot 16.30 uur De kostprijs voor deze nascholing bedraagt €40 voor de twee dagen (broodmaaltijd inbegrepen). Renilde Vos begeleidt deze nascholing. Inschrijven kan voor deze nascholing door te mailen naar [email protected].

4

Varia

4.1.

De regionale startavonden van de adventsactie Welzijnszorg vinden plaats op dinsdag 6 en woensdag 7 oktober 2015 in Centrum seleskest Sint-Salvatorstraat 30, 9000 Gent De uitnodiging vind je op: http://www.welzijnszorg.be/uw-regio/startavonden.

4.2.

Project Agora - Beeldend denken.

WAT? Agora – één dag rond één film met zowel cinematografische als inhoudelijke omkadering en ruimte voor inbreng van de deelnemers Film 2015: Agora, Alejandro Amenábar (HD Blu-ray-projectie). WANNEER? Donderdag 5 november 2015 van 9.30 tot 17 uur 9.30 uur: onthaal 10 uur: welkom en kadering 10.15 uur: inhoud 1 (thema - met vraag) 11 uur: pauze 11.15 uur: inhoud 2 (film - met vraag) 12 uur: lunch 13 uur: filmvertoning 15 uur: pauze 15.15 uur: tijd voor eerste verwerking (individueel/informele groep) met mogelijkheid vragen te formuleren in licht van de inhoud 1 en inhoud 2 en de film 15.30 uur: inhoud 3 (verwerking van vragen) 16.30 uur: afronding en besluitvorming 17 uur: einde

RM oktober 2015


pagina 89

WAAR? De Wattenfabriek, Solleveld 35 te Herzele, Oost-Vlaanderen (zie Google: https://www.google.com/maps/views/profile/117612471774443164979?gl=be&pv=1 &tab=2). WIE? Iedereen die zich persoonlijk of professioneel, intellectueel en levensbeschouwelijk wil verrijken, zeker interessant en relevant voor het onderwijs. INSCHRIJVEN? Inschrijven kan online: http://www.ticketgang.be/event.php?key=9352&lng=dut Online inschrijven kost €35 Op de dag zelf betaal je €40 Inclusief koffie bij het onthaal en broodjeslunch. Uitgebreide documentatie komt na de dag gratis online. Er is een maximum van 75 plaatsen. Agora is een initiatief van Men(s)tis vzw en cultuurhuis De Wattenfabriek. Meer info? Die is hieronder te vinden, op de facebookpagina of op UiT in Vlaanderen. Het project: Agora is een project rond 'beeldend denken', met een jaarlijkse forumdag. De vertoning van een recente film wordt er omkaderd met verduidelijking van vorm, inhoud en betekenis. Daarnaast worden er momenten voorzien waarop de aanwezigen actief betrokken worden. Deelnemers doorlopen zo een interactief leerproces met twee ankerpunten: - cinematografisch: de ontdekking van de visuele en inhoudelijke rijkdom van filmbeelden; - levensbeschouwelijk: het verkennen van een democratisch bewustzijn in de samenleving. Agora wil persoonlijke ontwikkeling koppelen aan het verwerven van competenties, die zowel persoonlijk als professioneel (o.a. in het onderwijs) waardevol zijn. De film: De eerste editie staat niet toevallig in het teken van de historische film Agora van de Spaanse regisseur Alejandro Amenábar (Abre los ojos, The Others, Mar Adentro). De film neemt ons met indrukwekkende beelden mee naar de periode rond 400 v.Chr. toen het jonge christendom de staatsgodsdienst werd van het West-Romeinse Rijk. Centraal staat de in de vermaarde bibliotheek van Alexandrië docerende filosofe, Hypatia (Rachel Weisz), de eerste vrouw die door de nieuwe Kerk als ‘heks’ werd terechtgesteld. De film is een spiegel waarin we de grondslagen van onze Europese cultuur beschouwen maar is tegelijkertijd een bron van reflectie op de wereld vandaag. Het hoofdthema is conflict en verzoening tussen levensbeschouwingen. Een uitermate actuele inhoud in een meeslepend historisch epos. http://nl.wikipedia.org/wiki/Agora_%28film%29 http://www.imdb.com/title/tt1186830

RM oktober 2015


pagina 90

Het denkkader: De forumdag beweegt zich binnen het denkkader van Levensbeschouwing, democratisch belicht (Pelckmans, 2015) van Sylvain De Bleeckere. Dit zal het referentiewerk zijn voor de studiedag. Dit werk werpt een cultuurfilosofische blik op de Westerse (denk)geschiedenis én op de actualiteit. Het geeft, net zoals de film Agora, te denken over vroeger, maar meer nog over vandaag. Het is niet belerend maar wel beschouwend, niet hoogdravend maar wel verrijkend. http://www.boek.be/boek/levensbeschouwing-democratisch-belicht. De organisatoren: prof. dr. Sylvain De Bleeckere, UHasselt, is cultuurfilosoof, filmtheoreticus en bezieler van vzw Men(s)tis. Jan Hermans is cultuurbeleidscoördinator, filmpedagoog en coördinator van cultuurhuis De Wattenfabriek. De locatie: De Wattenfabriek is bereikbaar: - per auto, er is voldoende parkeerplaats voor en in de buurt van het gebouw. Via E40 afrit Wetteren of Erpe-Mere, naar Herzele centrum en dan de witte richtingwijzers volgen van de Wattenfabriek. - per trein, station Herzele (lijn Brussel – Kortrijk), van aan het station is het nog 2.1 km naar De Wattenfabriek. Is dat een probleem? Contacteer ons dan gerust en we vinden een oplossing. 4.3.

Een bericht van collega-godsdienstleerkracht Renilde Vos

“Ik heb de voorbije 25 jaar in mijn professionele loopbaan heel wat expertise opgebouwd en ervaringen opgedaan omtrent religieuze vorming en begeleiding van jongeren en volwassenen. Het is een thema dat me enorm boeit. Mensen vormen en begeleiden op religieus-spiritueel vlak, of om het met een oud woord te zeggen: aan zielzorg doen is zonder meer mijn roeping in het leven. En dus werd het, dacht ik, tijd om mijn enthousiasme en passie, gekoppeld aan mijn ervaring en expertise volop vrije baan te geven. Vanaf dit najaar bied ik aan al wie geïnteresseerd is, aan wie zoekend en soms vindend is, aan wie wil stilstaan bij wat hij/zij gelooft, hoopt en liefheeft in het leven, initiatieven van zielzorg aan. Het gaat om individuele en groepsbegeleide initiatieven. Ik richt me met mijn aanbod zowel naar zij die voor hun persoonlijk leven verdieping zoeken als naar teams uit het onderwijs en de zorgsector die wegen zoeken om met inspiratie en veerkracht in hun professionele leven te staan”. “Ik lanceer vandaag mijn aanbod via mijn website: www.degrondmelodie.be. Ik zou het erg fijn vinden wanneer u eens naar mijn site gaat kijken. Het zou me verheugen indien jullie deze website en mijn initiatieven mee bekend zou willen maken via de nieuwsbrieven. Ik zou het ook bijzonder appreciëren moest u deze mail of de gegevens van mijn website willen doorsturen naar mogelijke andere geïnteresseerden”. “Neem alvast een kijkje! Inschrijven kan vanaf nu!” Veel dank en een bijzonder hartelijke groet Renilde

RM oktober 2015


pagina 91

TECHNIEK Pieter Van de Steen voor alle leraren techniek

Nascholing techniek PEDIC organiseert op woensdagnamiddag 28 oktober 2015 een nascholing ‘Aan de slag met sketchup in techniek‘ – code PN149SO/1516. Tijdens deze nascholing maak je kennis met het tekenprogramma Sketchup. SketchUp is een gebruiksvriendelijk 3D-ontwerp programma (free-ware) voor heel wat tekentoepassingen, gaande van plattegronden, technische tekeningen tot het ontwerpen van interieurs. Het kan dus ook een handig hulpmiddel zijn binnen het vak techniek. Je leert de basistechnieken van dit programma aan. Je zult kunnen kennismaken met de verschillende mogelijkheden zodat je naderhand zelf aan de slag kunt gaan met het tekenprogramma. Er is echt geen voorkennis vereist. Concreet: Doelgroep: Datum: Plaats: Lesgever: Kostprijs: Inschrijven:

leerkrachten techniek a- en b-stroom woensdag 28 oktober 2015 van 13.30 tot 16.30 uur Bernardustechnicum, Hoogstraat 10, 9700 Oudenaarde Jo D'Hauwe €50 enkel via www.vicoginschrijvingen.be

RM oktober 2015

Techniek www.vicog.be

pagina 92

WISKUNDE Luc De Wilde en Guy Reyntjens voor alle leraren wiskunde

1

Begeleidingsactiviteiten

1.1

Peiling wiskunde derde graad kso/tso

Datum:

woensdag 28 oktober 2015 van 14 tot 17 uur

Doelgroep: leerkrachten wiskunde derde graad kso/tso Locatie:

EDUGO Campus Glorieux technisch instituut, Sint-Jozefstraat 7, Oostakker

In 2014 werden er in de derde graad kso/tso peilingstesten wiskunde afgenomen. Hiermee werd nagegaan in welke mate de leerlingen de eindtermen wiskunde behaalden. De resultaten van dit onderzoek werden eind vorig schooljaar bekendgemaakt. Tijdens deze begeleidingsactiviteit bespreken we het verloop en de resultaten van dit onderzoek en trachten we deze resultaten verder te duiden. Er wordt ook ingegaan op een aantal voorbeeldopgaven. In onderling overleg gaan we na wat deze peilingstesten ons kunnen leren voor onze dagdagelijkse klaspraktijk. Deelnemen aan deze begeleidingsactiviteit is gratis. Inschrijven voor dit vakoverleg kan via jullie vakbegeleider: Luc De Wilde ([email protected]) Guy Reyntjens ([email protected])

1.2

Peiling wiskunde derde graad aso

In de loop van januari wordt een analoge begeleidingsactiviteit georganiseerd met betrekking tot de peiling eindtermen basisvorming wiskunde en specifieke eindtermen derde graad aso. In de volgende Mededelingen wordt hier meer uitgebreid op ingegaan.

2

IJkingstoetsen wiskunde

In de betrachting de laatstejaars secundair onderwijs te begeleiden in hun studiekeuze en twijfelende of onzekere studenten een realistisch vertrouwen en aanmoediging te geven hebben KULeuven, UGent en VUB voor het derde jaar op rij ijkingstoetsen wiskunde georganiseerd.

RM oktober 2015

Wiskunde www.vicog.be

pagina 93

Via www.ijkingstoets.be vind je per studierichting de opgaven van de verschillende ijkingstoetsen terug. We zouden langs deze weg dan ook een warme oproep willen doen om, waar mogelijk, vragen uit de bovenstaande ijkingstoetsen te implementeren in het klasgebeuren. De grote variatie in oefeningen laat je toe om met leerlingen te werken aan verschillende wiskundige vaardigheden. Het biedt je ook de mogelijkheid om te oefenen op grotere gehelen, wat belangrijk is om het ‘schuifjes-leren’ te doorbreken.

3

Navormingen UGent

De Faculteit Wetenschappen van de Universiteit Gent organiseert in 2015-2016 opnieuw een reeks navormingen voor leerkrachten wetenschappen, wiskunde en informatica in het secundair onderwijs. Dit aanbod wordt in het tweede semester nog uitgebreid. De samenstelling en het uitwerken van het programma berust op een nauwe samenwerking tussen medewerkers van de Faculteit Wetenschappen en de Specifieke Lerarenopleiding (SLO) van de Universiteit Gent. De focus ligt op een aanbod van materiaal dat rechtstreeks toepasbaar is in de eigen lespraktijk. Meer informatie en de mogelijkheid tot inschrijven vind je op de website: www.leerkrachtenwetenschappen.UGent.be. Specifiek voor wiskunde gaat op 11 december 2015 de navorming ‘Differentiatie in de les wiskunde m.b.v. een digitaal leerpad’ door. Alle info over deze vorming vind je op: https://www.ugent.be/we/nl/diensten/ipvw-ices/aanbod/leerkrachten/wiskunde.htm.

4

Nascholingen in de kijker - PEDIC

4.1

‘Giscorrectie versus Standard Setting, kansrekening voor iedereen’

Datum: Doelgroep: Lesgever: Locatie:

woensdag 14 oktober 2015 van 14 tot 17 uur leerkrachten wiskunde derde graad aso/tso/kso Philip Bogaert Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2 te Gent

Leerlingen die voortstuderen, worden geconfronteerd met meerkeuzetoetsen. Kun je je leerlingen hierop voorbereiden? Zijn er tips of trucs die je slaagkansen verhogen? Is giscorrectie een ‘eerlijk’ systeem? In deze nascholing beantwoorden we deze vragen op een manier die voor leerlingen uit de derde graad begrijpbaar is. Doelstellingen: Inzicht krijgen in het studiekeuzeproces Kennismaken met een realistische toepassing kansrekening Manieren ontdekken om de onderzoeksvaardigheid van de leerlingen te verhogen Ontdekken hoe je de denken redeneervaardigheid van de leerlingen kan aanscherpen Inschrijven kan via www.vicoginschrijvingen.be – codenummer PN170SO/1516.

RM oktober 2015


pagina 94

4.2

‘Didactisch gebruik van GeoGebra 3D in de lessen ruimtemeetkunde van de eerste en de tweede graad’

Op vraag van een aantal leerkrachten wordt deze nascholing dit schooljaar opnieuw georganiseerd. Datum: woensdag 18 november 2015 van 14 tot 17 uur Doelgroep: leerkrachten wiskunde eerste graad a-stroom aso/tso/kso Lesgever: Jef De Langhe Locatie: Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2 te Gent

en

tweede

graad

GeoGebra is een programma dat nu kan gebruikt worden voor vrijwel alle onderwerpen in de wiskundelessen van het secundair onderwijs. De versie GeoGebra 5.0 beschikt over een apart 3D-tekenvenster, waarmee het mogelijk is om ook de lessen ruimtemeetkunde dynamisch te illustreren en te ondersteunen. Met GeoGebra 3D kunnen we punten, rechten, vlakken en ruimtefiguren tekenen en voorstellen in verschillende soorten perspectief. We kunnen ook aanzichten bekijken, ontwikkelingen en doorsneden construeren, de onderlinge ligging van rechten en vlakken onderzoeken en lengten, hoeken, oppervlakten en inhouden berekenen. In combinatie met CAS (Computer Algebra Systeem) kunnen de berekeningen zowel exact als benaderend uitgevoerd worden. Doelstellingen: Kennismaken met de verschillende manieren waarop GeoGebra 5.0 in de lessen ruimtemeetkunde van de eerste en de tweede graad met GeoGebra kunnen ondersteund worden Kennismaken met een hele reeks applets, waarmee begrippen, eigenschappen en problemen uit de ruimtemeetkunde van de eerste en de tweede graad met GeoGebra 5.0 kunnen ondersteund worden Kennismaken met het gebruik van het 3D-tekenvenster in GeoGebra 5.0: de 3Dwerkbalk, de 3D-opmaakbalk, de 3D-commando's, … Zelf een aantal applets maken om begrippen, eigenschappen en problemen uit de ruimtemeetkunde van de eerste en de tweede graad met GeoGebra 5.0 te ondersteunen. Inschrijven kan via www.vicoginschrijvingen.be – codenummer PN167SO/1516.

4.3

Overzicht nascholingen wiskunde – PEDIC Gent

Hieronder staat een overzicht van de nascholingen wiskunde van dit schooljaar. 14 oktober 2015

Giscorrectie versus Standard Setting, kansrekening voor iedereen codenummer PN170SO/1516

Philip Bogaert

18 november 2015

Didactisch gebruik van GeoGebra 3D in de lessen ruimtemeetkunde van de eerste en de tweede graad codenummer PN167SO/1516

Jef De Langhe

RM oktober 2015


pagina 95

27 januari 2016

Didactisch gebruik van GeoGebra 3D in de lessen ruimtemeetkunde van de derde graad codenummer PN168SO/1516

Jef De Langhe

17 februari 2016

Financiële algebra up-to-date codenummer PN169SO/1516

Nicole De wilde

Deze navormingen gaan door in PEDIC (Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2 te Gent). Verdere info volgt via de Regionale Mededelingen. Voor meer informatie verwijzen we naar de nascholingsbrochure SO van PEDIC (pagina 40 t.e.m. 43). Deze brochure kun je vinden op de site www.pedic.be bij ‘aanbod SO-BUSO’.

5

Dagen van wiskunde in Kortrijk

Traditiegetrouw vinden tijdens de maand november in Kortrijk de dagen van de wiskunde plaats. Voor de ‘Dag van Wiskunde – tweede en derde graad’ is dit op zaterdagvoormiddag 21 november 2015, voor de ‘Dag van Wiskunde – eerste en tweede graad’ is dit een weekje later, op zaterdagvoormiddag 28 november 2015. Voor alle detailinformatie: zie http://www.eekhoutcentrum.be/.

6

‘Het cliché van de wereldvreemde wiskundige ergert me’

In de Mededelingen van juni 2015 verscheen onder de rubriek ‘Francquiprijs’ een artikel over Stefaan Vaes. Op maandag 21 september 2015 verscheen van deze man een artikel in De Standaard getiteld ‘Het cliché van de wereldvreemde wiskundige ergert me’. Hierna volgt integraal de inhoud van dit artikel. Hij moet één van de weinige wetenschappers zijn die nog louter met pen en papier onderzoek verricht. Stefaan Vaes behoort tot de wereldtop in zijn vakgebied, de abstracte wiskunde. “Uitleggen wat ik precies doe, kan ik niet. Wel waarom ik het zo graag doe”. In het boek Mathematics without apologies, een soort survivalgids voor de wiskundige, stootte professor Stefaan Vaes (39) van de KULeuven op een ludiek hoofdstuk ‘How to explain number theory at a dinner party?’. Het kwam hem van pas toen hij dit voorjaar de prestigieuze Francquiprijs ontving, zowat de Belgische Nobelprijs voor exacte wetenschappen. Vaes mag dankzij verschillende doorbraken in zijn onderzoeksgebied tot de wereldtop van de abstracte wiskunde gerekend worden. Maar hoe leg je aan een publiek van niet-wiskundigen uit wat von Neumann-algebra’s zijn en wat zijn eigen onderzoek naar de classificatie ervan precies betekent? “Uiteindelijk was de clou van mijn speech dat ik dit doe omdat ik het graag doe. Mijn onderzoeksgroep doet aan puur fundamenteel onderzoek, zonder oog op een praktische of economische toepassing. Wat ons drijft, is het zuivere verlangen om te weten. Het gaat vaak over vraagstukken die honderden jaren oud zijn. Dat betekent niet dat onze bevindingen niet op termijn toch tot concrete toepassingen kunnen leiden.

RM oktober 2015


pagina 96

Ik geef graag het voorbeeld van de priemgetallen. Sinds de Griekse wiskundige Euclides bewees dat het aantal priemgetallen oneindig is, buigen wiskundigen zich over de vraag of ook het aantal zogenaamde priemtweelingen, die slechts twee getallen van elkaar verschillen, zoals 3 en 5, of 11 en 13, oneindig is. Lang was dat een puur theoretische vraag, maar vandaag worden de wiskundige technieken om ze te beantwoorden, gebruikt voor encryptie van dataverkeer. Uw kredietkaart is beveiligd dankzij de bevindingen uit de getaltheorie”. Het feit dat u het voorbeeld van de priemgetallen geeft, doet mij vermoeden dat uw domein nog abstracter is. “Niet noodzakelijk abstracter, maar minder bevattelijk voor de leek. Iedereen weet wel wat priemgetallen zijn. Het soort wiskunde dat ik bedrijf, heet functionaalanalyse en is ontstaan uit de kwantummechanica. Ze beschrijft bijvoorbeeld hoe de stem van een persoon wordt omgezet in een gsm-signaal, doorgestuurd kan worden naar het andere eind van de wereld en daar weer wordt omgezet in een geluid dat min of meer overeenstemt met de stem van de spreker. Maar dit is alweer een onvoorziene toepassing van wiskunde die twintig jaar geleden werd bedreven. En de basistheorie van Joseph Fourier, die muziekklanken wiskundig beschrijft in grond- en boventonen, dateert zelfs al van het begin van de negentiende eeuw”. Hoe moet ik mij uw werkdag voorstellen? “Een lab zult u hier niet vinden. Alleen, met een collega of in kleine groepjes, buigen wij ons over een wiskundig vraagstuk. Op een bord of op een blad papier. Live, maar ook via Skype of mail”. Kan u eigenlijk met vrienden of met uw partner over uw werk praten? “Welke resultaten we hier verkrijgen, krijg ik hun even moeilijk uitgelegd als aan u. Maar ze beginnen wel te begrijpen waarom ik dit doe en waarom ik dit zo graag doe”. Vindt u dat niet lastig? “Alleen als men de zin van ons werk in vraag begint te stellen. Maar dat is een probleem waar elke fundamentele onderzoeker mee geconfronteerd wordt. Sterrenkunde bijvoorbeeld, heeft even weinig rechtstreeks praktisch of economisch nut als wat wij doen. Maar het spreekt wel meer tot de verbeelding van mensen, omdat ze begrijpen dat men wil weten hoe ons universum is ontstaan. Mijn nieuwsgierigheid is van dezelfde aard, maar minder bevattelijk voor het brede publiek”. Maakt dat het ook moeilijker om uw onderzoek gefinancierd te krijgen? “Neen, in Vlaanderen wordt fundamenteel onderzoek nog altijd goed ondersteund. Ook in de wiskunde. In Nederland is de toestand problematischer. Daar hanteert de subsidiegever veel toepassingsgerichter criteria, wat op lange termijn heel gevaarlijk is. De geschiedenis heeft geleerd dat in de lange keten van wetenschappelijk onderzoek, die eerste ongerichte stappen cruciaal zijn”. Hoe is uw passie voor wiskunde ontstaan? “Dankzij twee fantastische leerkrachten op de middelbare school. Toen ik studeerde, kreeg je in de handboeken nog een glimp van puur abstracte wiskunde, die mij aansprak en waartoe ik door die twee leerkrachten gemotiveerd werd om er dieper op in te gaan. Daarom heb ik voor een opleiding wiskunde gekozen en van in het begin voelde ik het meeste passie voor de meest abstracte tak van onze discipline. Waarschijnlijk ook omdat ik al snel ervoer dat ik er goed in was en zaken zag waar anderen geen oplossing voor vonden”.

RM oktober 2015


pagina 97

Men zegt wel vaker dat wie gebeten raakt door wiskunde, er op een bepaald moment de abstracte schoonheid en logica van zag. Alsof je plots een nieuw, onbekend en oneindig universum ontwaart. “Ik herken dat gevoel. Maar ik zou niet over schoonheid spreken. Het is vooral de ervaring hoe een nieuw idee of inzicht de compleet duistere toestand opheldert. Alsof je in een donkere ruimte plots de schakelaar vindt en alles klaar wordt”. Is dat gevoel verslavend? “Misschien wel. Er zijn periodes dat je een vraagstuk niet uit je hoofd kunt zetten, zeker wanneer je het gevoel hebt dat de oplossing binnen handbereik ligt. Maar toen ik deze zomer drie weken met mijn gezin in de bergen van Italië wandelde, heb ik toch niet van de wiskunde moeten afkicken”. Men zegt ook wel dat veel wiskundigen openbloeien in het perfecte numerieke universum, omdat de ambiguïteiten die het echte leven zo complex maken, er afwezig zijn. “Dat is het cliché van de wereldvreemde, contactgestoorde nerd die in de zekere wereld van de wiskunde zijn rust vindt, omdat hij zijn plaats in de echte wereld niet gevonden heeft. Films als A beautiful mind versterken dat beeld. Ik stoor mij daaraan. Dat soort figuren komt in alle takken van de wetenschap voor. En persoonlijk herken ik me er helemaal niet in. Het beeld ergert me des te meer omdat het imago van de wiskunde eronder lijdt”. Valt het daarom moeilijk om studenten nog voor wiskunde te motiveren? “Alle exacte wetenschappen hebben het daar moeilijk mee. Het is een paradox; de arbeidsmarkt smeekt om exact geschoolde jongeren, maar zij kiezen massaal voor humane opleidingen. In opkomende economieën zien we het omgekeerde. In landen als China willen de sterkste studenten in het middelbaar absoluut een exacte wetenschap studeren. Waarschijnlijk omdat ze aanvoelen dat ze het daardoor een pak beter zullen hebben dan hun ouders. Terwijl onze jongeren ervan uitgaan dat ze het even goed zullen hebben, of misschien zelfs minder goed, en dat het er niet zo toe doet wat ze studeren. Dus kiezen ze een vak dat hen op die leeftijd het meeste aanspreekt. Maar misschien moeten we ook in de eigen boezem kijken en onderzoeken of de manier waarop wiskunde in het middelbaar onderwijs wordt onderwezen, voldoende motiveert. Zelf heb ik de vonk van de abstracte wiskunde ervaren maar ik vermoed dat de meeste studenten meer geraakt worden door de toepassingsmogelijkheden van de wiskunde, in de financiële wereld, de statistiek, de technologie, ... We zouden die toepassingen meer moeten tonen aan jongeren”. Terwijl nu veel scholieren wiskunde vooral als het buisvak ervaren. “Ook dat doet ons imago geen goed. We gebruiken wiskunde al jaren als een soort selectiecriterium. Zeker in het aso wordt de moeilijkheidsgraad van een richting uitgedrukt in het aantal uren wiskunde. Die redenering houdt geen steek en brengt de intrinsieke motivatie voor het vak serieus in gevaar. Mede daardoor is, sinds ik ben afgestudeerd, het aantal studenten in de wiskunde gehalveerd. We zijn vooral die studenten verloren die leraar wilden worden, wat op de lange termijn een groot probleem wordt. In heel Vlaanderen studeren jaarlijks nog hoogstens vijf wiskundigen af die voor de klas willen staan.

RM oktober 2015


pagina 98

We hebben absoluut meer jongeren nodig die een universitaire opleiding volgen om leraar te worden. Of we dreigen in Nederlandse toestanden terecht te komen, waar bijna geen universitairen meer voor de klas staan”. Heeft een wiskundige opleiding u anders naar de wereld doen kijken? “Ik merk overal de wijdverspreide kwantitatieve ongeletterdheid en kijk veel kritischer naar cijfers. Heel vaak wordt met cijfers gegoocheld als gezagsargument maar heel vaak zijn ze ook makkelijk te doorprikken”.

RM oktober 2015


pagina 99

REGIONALE MEDEDELINGEN NR. 2 OKTOBER 2015

Recommend Documents