REG
De energiemeter
Meten is weten
Inhoud De energiemeter ..................................................................................................................................................................................... 3 Wat geef je uit aan energie ? .................................................................................................................................................. 3
Waarom een energiemeter? ................................................................................................................................................... 4 Wat meten ? .................................................................................................................................................................................................. 5 Zeker meten ........................................................................................................................................................................................ 5 Eventueel meten .............................................................................................................................................................................. 5
Hoe werkt de energiemeter ? ................................................................................................................................................ 6 De energiemeter .............................................................................................................................................................................. 6 De verschillende functies .......................................................................................................................................................... 6 Hoe spanning en frequentie aflezen ? . ........................................................................................................................... 7
De energiemeter voor gevorderden ............................................................................................................................. 8 Verbruikstabel ....................................................................................................................................................................................... 10 En tot slot ... ............................................................................................................................................................................................. 10 Hoe een energiemeter ontlenen ? ................................................................................................................................ 11 Nuttige contacten . ........................................................................................................................................................................... 12
2
Meten is weten
De energiemeter Welk aandeel hebben huishoudapparaten in het totale energieverbruik van je woning ? Hoeveel verbruikt de wasmachine, de linnendroger, de diepvriezer of de vaatwasser ? Is dat meer of minder dan normaal ?
Wat geef je uit aan energie ?
Deze brochure en de energiemeter geven samen een antwoord op deze vragen. Je kunt de energiemeter gedurende twee weken gebruiken om de nodige testen uit te voeren. Hieraan zijn geen kosten verbonden.
Aardgasverbruik
Na die periode lever je hem terug in op dezelfde plaats waar je hem hebt ontleend. In deze brochure kun je lezen wat je moet doen om de meter nuttig te gebruiken. kWh of kilowattuur is de eenheid van het elektriciteitsverbruik. Een toestel met een vermogen van 1 000 watt (of 1 kW) verbruikt 1 kWh wanneer het gedurende één uur ononderbroken werkt. Het elektriciteitsverbruik wordt aangerekend op basis van een prijs per kWh. De maandelijkse prijzen per kWh kunt u vragen aan uw leverancier. V of volt is de eenheid van elektrische spanning. Die schommelt rond 230 of 380 volt.
In een doorsnee rijwoning met vier bewoners ziet het jaarlijkse energieverbruik er zo uit :
60 % verwarming 12 000 kWh of € 720 15 % warm water 3 000 kWh of € 180 Het verbruik van aardgas is uitgedrukt in kWh. Dit verbruik kan bij benadering worden omgerekend naar kubieke meter door te delen door 11.
Elektriciteitsverbruik 6 % 6 % 5 % 5 % 3 %
verlichting koelen en vriezen wassen en drogen koken overige
6%
Overige
5%
Koken
€ 228 € 228 € 190 € 190 € 114
Warm water
6%
Verwarming
3%
of of of of of
Voor dit cijfervoorbeeld werden volgende prijzen gehanteerd : Elektriciteit € 0,19 per kWh Aardgas € 0,06 per kWh
15 %
60 %
1 200 kWh 1 200 kWh 1 000 kWh 1 000 kWh 600 kWh
5%
Verlichting
Koelen en vriezen
Wassen/drogen
Meten is weten
3
Waarom een energiemeter? Meer en meer mensen worden zich bewust van het feit dat we zuinig moeten omspringen met energie. Niet alleen omdat energie elke dag schaarser en duurder wordt, maar ook omdat elk gebruik van energie gevolgen heeft voor het leefmilieu. Wil dit zeggen dat we de klok moeten terugdraaien en ons comfort beperken ? Helemaal niet ! Het is ondertussen immers duidelijk dat we met veel minder energie eenzelfde graad van comfort kunnen bereiken. Waarom dan meer verbruiken als het ook met minder kan ? Maar wat is meer en wat is minder ? Wanneer zijn een koelkast, een wasmachine, een diepvriezer echt zuinig ? Om dat te weten, moet je het verbruik nauwkeurig kunnen meten en de resultaten kunnen vergelijken met andere toestellen.
4
Meten is weten
De manier waarop je omgaat met elektrische apparaten, heeft ook gevolgen voor het verbruik. Een voorbeeld : je gaat aardappelen koken op een gewone elektrische kookplaat. Je schakelt dan eerst het volle vermogen in om het water snel aan de kook te brengen. Een bewuste energieverbruiker zal de plaat net vóór het koken terugschakelen. Het water komt dan aan de kook zonder al te veel dampvorming en blijft daarna rustig doorkoken. Een minder bewuste energieverbruiker laat de kookplaat te lang op de hoogste stand staan, moet dan het deksel oplichten omdat er een te grote dampvorming is en heeft dan weer meer energie nodig om het water (met open deksel) aan de kook te houden. En wat meer is : de aardappelen zijn niet sneller gaar dan in het eerste geval, want als water kookt wordt het niet warmer. De overtollige energie wordt omgezet in damp en gaat verloren.
Wat meten ? Als je een energiemeter ontleent voor twee weken, doe je er goed aan de dingen verstandig aan te pakken. Loop even rond in de woning en maak een lijst aan van de toestellen die je wilt controleren. Algemeen kun je stellen dat toestellen die warmte produceren aanzienlijk meer elektriciteit verbruiken dan de toestellen waarin alleen een motor zit. Daarnaast speelt ook de gebruiksduur een rol. Het is zinvol om het verbruik te controleren van toestellen die dag in dag uit in dienst blijven of die je dagelijks gedurende een langere tijd in werking stelt. Het is minder zinvol om dat te doen bij toestellen die je maar af en toe en dan nog een beperkte tijd gebruikt.
Zeker meten Over een langere periode : • Toestellen die permanent ingeschakeld blijven, meet je best gedurende een langere periode (bijvoorbeeld 24 uur). Dat geldt zeker voor koelkasten en diepvriezers, want die staan permanent ingeschakeld (24/24 u, 365 dagen per jaar).
Wat kun je nog meten ? Toestellen met grote vermogens zoals fondueset, wafelijzer, tafelgrill, waterkoker, strijkijzer ... zijn ook zeker de moeite waard om het verbruik te meten. Het verbruik meten van een soepmixer, een fruitpers of een kruimeldief heeft minder zin. Het zijn toestellen met minder vermogen en ze worden maar af en toe en gedurende een korte tijd gebruikt. Voor de liefhebbers, het kan natuurlijk altijd gemeten worden. Het elektrisch fornuis of de elektrische kookplaten kun je niet meten. Omwille van de hoge aansluitvermogens hebben ze een speciale stekker die niet in de energiemeter past.
• Ook een televisie en een pc staan vaak uren aangeschakeld … en daarbuiten in stand-by ! Let wel : deze energiemeter is niet geschikt voor het meten van kleine verbruiken (<10 W). Gedurende een complete cyclus : Andere toestellen met groot vermogen verbruiken alleen wanneer ze echt draaien. Dan volstaat het om een volledige beurt te meten. We raden wel aan dit eens te doen op verschillende programma’s. • Het verbruik van een wasmachine, bijvoorbeeld, kun je meten op 30, 60 en 90°C. • Van de vaatwasmachine kun je het verbruik op 55°C (minder bevuild) en op 65°C (sterk bevuild) optekenen. • Ook een linnendroger kun je best op verschillende programma’s meten. • Een elektrische oven kun je alleen meten wanneer hij geen deel uitmaakt van het fornuis.
Meten is weten
5
Hoe werkt de energiemeter ? Om het verbruik van een toestel te meten, ga je als volgt te werk : 1. plaats de meter tussen het stopcontact en het toestel (dit sluit de toestellen uit die rechtstreeks met het net zijn verbonden of die zijn uitgerust met een stekker voor het voeden van toestellen met grote vermogens) 2. stel de meter op de juiste manier in 3. stel het toestel in werking voor de volledige duur van het programma (wasmachine, linnendroger, vaatwasser ...) of voor een welbepaalde tijd (koelkast, diepvriezer ...) 4. noteer het verbruik en vergelijk het met de gegevens uit de verbruikstabel (zie pagina 10).
De energiemeter De energiemeter heeft 5 grijze toetsen waarboven de woorden FUNCTION, SET, CHANGE, RESET en 2 PRICE staan. Verder is er een groen controlelampje en onderaan een venster (LCD-display) dat verschillende gegevens kan weergeven. Sommige gegevens lichten op in grote cijfers, bijkomende informatie verschijnt rond die gegevens in kleinere letters of cijfers. De energiemeter heeft twee batterijtjes die dienen om de meetgegevens op te slaan in het geheugen. Wanneer je het toestel ontvangt, zitten de batterijen in de juiste positie. Verwissel ze nooit van plaats! Als je de batterijen verkeerd in de energiemeter steekt, loop je de kans om het toestel te beschadigen.
De verschillende functies De energiemeter is tegelijkertijd een controleapparaat en een meetapparaat. In deze brochure leggen we alleen de functies uit die betrekking hebben op het meten van het verbruik. Wie andere gegevens wil controleren of meten, vindt meer informatie in de gebruiksaanwijzing van de energiemeter (zie pag. 8 en 9).
Hoe het toestel opnieuw instellen ? Als het scherm onsamenhangende gegevens weergeeft of als de toetsen niet reageren, moet je de energiemeter opnieuw instellen. Dat doe je door met een puntig voorwerp de toets RESET volledig in te drukken. Op dat ogenblik zijn alle gegevens gewist en moet je eerst de tijd opnieuw instellen. Je gaat dan als volgt te werk. • Druk op de toets SET. In het venster beginnen dan de letters te knipperen die de dag van de week aangeven. MO = maandag, TU = dinsdag, WE = woensdag, TH = donderdag, FR = vrijdag, SA = zaterdag, SU = zondag. Om naar een volgende dag te gaan, druk je op de toets CHANGE. Druk op SET als je de juiste dag hebt bereikt. De dag is nu ingesteld. • Nu knippert de waarde om het juiste uur in te stellen. Telkens wanneer je op de toets CHANGE drukt, komt er een uur bij. Druk op SET als het juiste uur in het venster staat. • Nu knippert de waarde om de minuten in te stellen. Telkens wanneer je op de toets CHANGE drukt, komt er een minuut bij. Druk op SET als het juiste aantal minuten in het venster staat. • Nu knippert de waarde om de seconden in te stellen. Telkens wanneer je op de toets CHANGE drukt, komt er een seconde bij. Druk op SET als het juiste aantal seconden in het venster staat. • De instellingen van dag en tijd zijn nu beëindigd. • Het uur wordt uitgedrukt in een weergave van 24 uur. Geef je de voorkeur om een weergave van 12 uur te hebben, dan houd je gedurende 5 seconden de toets SET ingedrukt. Op het scherm verschijnt dan AM (ante meridiem = voor de middag) of PM (post meridiem = na de middag). Voorbeeld: AM 05:00 is dan 5 uur in de morgen PM 05:00 is dan 17 uur in de namiddag.
6
Meten is weten
Hoe spanning en frequentie aflezen ? Als het toestel in het stopcontact steekt en je drukt eenmaal op FUNCTION, verschijnt in het venster de netspanning die op dat ogenblik aanwezig is in grote cijfers en de netfrequentie in kleinere cijfers. De netspanning wordt uitgedrukt in volt. Je zult merken dat ze niet constant dezelfde blijft, maar soms met enkele eenheden stijgt of daalt. In de meeste gevallen zal ze schommelen tussen 220 en 240 volt. De frequentie wordt uitgedrukt in hertz (Hz). In België bedraagt de frequentie gemiddeld 50 Hz. Dit betekent dat de pluspool en de minpool van de elektrische spanning 50 maal per seconde wisselt (van + naar - en omgekeerd).
Hoe de stroomsterkte aflezen ? Door na het aflezen van de spanning en de frequentie nogmaals op FUNCTION te drukken, kun je de stroomsterkte nagaan. De stroomsterkte wordt uitgedrukt in ampère en staat in verhouding tot het vermogen van het toestel (in watt). Om de stroomsterkte af te lezen, moet de energiemeter in het stopcontact steken en moet het aangesloten toestel in werking zijn. Je kunt immers de stroomsterkte niet meten van een uitgeschakeld toestel. Ligt de gemeten stroomsterkte lager dan 0,02 ampère, dan verschijnt er 0 ampère in het venster.
Hoe het vermogen aflezen ? Door na het aflezen van de stroomsterkte nogmaals op FUNCTION te drukken, kun je het vermogen nagaan. Het vermogen wordt uitgedrukt in watt. Normaal verschijnt het vermogen in beeld dat op dat ogenblik door het toestel wordt gevraagd. Als je eenmaal op de knop 2-PRICE drukt, verschijnt het grootste afgenomen vermogen van de gemeten periode in het venster. Druk je een tweede maal op de knop 2-PRICE, dan verschijnt in het venster het tijdstip waarop dat grootste vermogen werd genoteerd.
Hoe de inschakeltijd van het toestel aflezen ? Door na het aflezen van het vermogen nogmaals op FUNCTION te drukken, kun je nagaan hoelang het aangesloten toestel reeds in werking is. Die gecumuleerde tijd wordt weergegeven in uren, minuten en seconden. Als het toestel te weinig stroom verbruikt (bijvoorbeeld alleen een klein controlelampje), wordt de tijd niet gemeten.
Hoe het verbruik van het toestel aflezen ? Door na het aflezen van de inschakeltijd nogmaals op FUNCTION te drukken, kun je nagaan hoeveel het toestel heeft verbruikt in de periode dat het was aangesloten op de energiemeter. Het verbruik wordt uitgedrukt in kilowattuur (kWh). Als je vooraf de uren ingeeft van het dagtarief en het nachttarief van het tweevoudig uurtarief, kun je zien hoe lang het toestel heeft gewerkt op het dagtarief en hoelang het heeft gewerkt op het nachttarief (als je nachttarief hebt). Je drukt dan eenmaal op de knop 2-PRICE voor het dagtarief en nog een keer voor het nachttarief (instellen uren : zie handleiding pag. 8 en 9)
Hoe de prijs van de verbruikte energie aflezen ? Door na het aflezen van het verbruik nogmaals op FUNCTION te drukken, kun je nagaan wat je moet betalen voor het verbruik van het toestel in de periode dat het was aangesloten op de energiemeter, op voorwaarde dat je de energiemeter vooraf op nul hebt gezet (= RESET). Je moet dan wel vooraf de prijs per kWh voor het dagtarief en eventueel ook voor het nachttarief invoeren (handleiding p. 8 en 9, modus 7). De verbruiksgegevens van de energiemeter kun je vergelijken met de tabel op pagina 10. Daaruit kun je afleiden hoeveel je verbruikt.
Voorbeeld : wanneer je een wasmachine in werking stelt, zal soms de motor alleen draaien, soms zal alleen de verwarming ingeschakeld zijn terwijl de motor stilstaat en soms zullen beide samen werken. Het is logisch dat het grootste vermogen wordt opgetekend op het ogenblik dat beide samen werken.
Meten is weten
7
De energiemeter voor gevorderden Als je de energiemeter wilt gebruiken voor andere dan de hiervoor beschreven functies, vind je hierna de volledige handleiding van de energiemeter, zoals die door de fabrikant werd meegeleverd. Daarin worden ook de extra functies van de energiemeter uitgelegd.
8
Meten is weten
Meten is weten
9
Verbruikstabel Om te weten of je veel of weinig verbruikt, heb je richtcijfers nodig waarmee je kunt vergelijken. Hierna vind je enkele gegevens over veel gebruikte elektrische apparaten. Dit zijn cijfers van de meest energiezuinige apparaten. Als jouw toestel meer gebruikt dan de hieronder aangegeven verbruiken, moet je misschien overwegen om een energiezuiniger model aan te kopen. Elektriciteitsverbruik in kWh Koelen en vriezen (label A++)
Verbruik per jaar in kWh
Kostprijs energie per jaar in euro
per 24 uur
Koel/vriescombinatie groot (± 300 liter)
0,55
200
38,00
Koel/vriescombinatie tafelmodel
0,35
127
24,13
Koelkast tafelmodel zonder vriesvak
0,23
84
15,96
Diepvrieskoffer 200 liter
0,41
150
28,50
Diepvrieskast 200 liter
0,44
160
30,40
Vaatwasser (220 beurten)
per beurt
Vaatwasmachine A-label (12 bestekken)*
1,05
231
43,89
Vaatwasmachine C-label (12 bestekken)*
1,31
288
54,72
Wassen en Drogen (220 beurten)
Noteer hier jouw verbruik
per beurt
Wasmachine (5kg wasgoed op 40°C)
0,50
110
20,90
Luchtafvoerdroger C-label voor 5kg
3,35
704
133,76
Condensdroger C-label voor 5kg
3,65
767
145,73
Andere
per uur
Computer + scherm (200 Watt, 300 uren)
0,20
60
11,40
Microgolfoven (900 Watt, 50 uren)
0,90
45
8,55
Oven (1 500 Watt, 100 uren)
1,50
150
28,50
Klassieke televisie 36’ (200 Watt, 700 uren)
0,20
140
26,60
LCD-televisie 37’ (190 Watt, 700 uren)
0,19
133
25,27
Plasma televisie 37’ (240 Watt, 700 uren)
0,24
168
31,92
Er werd gerekend aan een elektriciteitsprijs van € 0,19 per kWh * zie productfiche van het toestel
En tot slot ... De energiemeter geeft een goed beeld over het verbruik van verschillende elektrische apparaten. Als die toestellen ondertussen een respectabele leeftijd hebben, is de kans groot dat hun verbruik merkelijk hoger ligt dan de toestellen van de nieuwste generatie. In dat geval moet je zelf uitmaken of de mogelijke besparing van energie - en de daaraan verbonden kosten - opwegen tegen de aankoop van een nieuw apparaat. Zorg ervoor dat je op dat ogenblik de juiste keuze maakt. Een toestel met een D-label is bij aankoop wellicht goedkoper dan één met een A-label, maar op termijn win je dat verschil terug en je levert daardoor een positieve bijdrage aan je eigen leefomgeving. Wist je dat je met een koelkast met een label A++ tot 70 % energie kan besparen in vergelijking met een toestel met een D-label. 10
Meten is weten
Energie Fabrikant Model Efficiënt A++ A+ A B C D E
Inefficiënt Energieverbruik kWh per jaar Werkelijk verbruik wordt bepaald door de wijze waarop het apparaat wordt gebruikt en de plaats waar het staat.
Geluidsniveau dB(A) re 1 pW Een kaart met nadere gegevens is opgenomen in de brochures over het apparaat.
Er bestaan energielabels voor verschillende huishoudtoestellen : wasmachines, droogkasten, vaatwassers, aircoinstallaties, ovens, koelkasten, diepvriezers ... Aan de hand van het geschatte verbruik krijgt een toestel een letter (A, B, C, D ...) als energielabel. Toestellen met een A-label zijn het zuinigst. En binnen de A-labels, doen A+ en A++ het respectievelijk beter en best. Koelkasten en diepvriezers met een label A+ of A++ besparen respectievelijk nog 13 en 25 % extra energie ten opzichte van een toestel met een A-label. Het energielabel dat aan een toestel wordt toegekend, is afhankelijk van het verbruik in verhouding tot het volume. Ook grote koelkasten kunnen dus een A-label krijgen, ondanks het feit dat ze op jaarbasis meer verbruiken dan hun kleinere broertjes.
TIP Wil je energiebewust en spaarzaam met je huishoudtoestellen omspringen ? Dan hebben we een interessante brochure voor jou, boordevol snelle spaartips : ‘Verdien veel geld, zonder grote moeite’. Je krijgt er ook handige meetkaarten bij om je verbruiken zelf op te volgen. Je kunt de brochure downloaden op www.eandis.be. Je kunt ze ook opvragen in je klantenkantoor of een exemplaar bestellen via 078 35 35 34.
Hoe een energiemeter ontlenen ? Je kunt een energiemeter aanvragen in het dichtstbijzijnde klantenkantoor van Eandis. Je vult ter plaatse een formulier in en je neemt de energiemeter onmiddellijk mee, gratis. Je moet de energiemeter wel op de afgesproken datum terugbrengen naar hetzelfde kantoor. De uitleenperiode bedraagt twee weken. Wie de energiemeter langer houdt, betaalt hiervoor een vergoeding van 25 euro per week overschrijding. Je bent aansprakelijk voor het verlies of de beschadiging van de energiemeter. Bij verlies of onherstelbare schade bedraagt de schadevergoeding 50 euro.
Adressen klantenkantoren : 1500 Halle, Louis Vanbeverenstraat 27 1800 Vilvoorde, Tuchthuisstraat 2 2018 Antwerpen, Appelmansstraat 12-14 2100 Antwerpen (Deurne), Merksemsesteenweg 233 2220 Heist-op-den-Berg, Boudewijnlaan 20 2300 Turnhout, Koningin Elisabethlei 38 2440 Geel, Dokter Van de Perrestraat 218 2500 Lier, Kantstraat 6 2800 Mechelen, Elektriciteitstraat 70 2960 Brecht, Lessiusstraat 18 3012 Leuven (Wilsele), Aarschotsesteenweg 58 8000 Brugge, Scheepsdalelaan 56 8400 Oostende, Hendrik Serruyslaan 66 - 68 8500 Kortrijk, Meensestraat 91 8630 Veurne, Ieperse Steenweg 1 8800 Roeselare, Meensesteenweg 5 8900 Ieper, Stationsstraat 39
9000 Gent, Sint-Pietersnieuwstraat 62 9100 Sint-Niklaas, Heistraat 88 9160 Lokeren, Oud-Strijderslaan 3 9300 Aalst, Dendermondsesteenweg 75A 9500 Geraardsbergen, Kaai 15 9600 Ronse, Zonnestraat 55 9800 Deinze, Gentpoortstraat 20 9900 Eeklo, Molenstraat 58 Voor meer info, surf naar www.eandis.be
Openingsuren 8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18 uur
Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag
Meten is weten
11
9010006 - December 2009 - v.u.: Luc Desomer, Communicatie en Externe relaties Eandis - Brusselsesteenweg 199, 9090 Melle - Gedrukt op milieuvriendelijk papier
Nuttige contacten • Algemeen nummer 078 35 35 34 Op dit nummer kun je terecht voor: - vragen over nieuwe aansluitingen - verzwaren van aansluitingen, verplaatsen en vervangen van meters - vragen over de opneming van meterstanden - vragen over rationeel energiegebruik - vragen over budgetmeters en dienstverlening sociale leverancier.
Het nummer is bereikbaar op werkdagen van 8 tot 20 uur en op zaterdag van 9 tot 13 uur.
•
Gasreuk Dit nummer om een gasreuk te melden is 7 dagen op 7 en 24 uur op 24 bereikbaar. Oproepen worden prioritair behandeld.
0800 65 0 65
•
Storingen en defecten Op dit nummer kun je terecht met meldingen over storingen of defecten op het elektriciteits- of aardgasnet. Het is bereikbaar 7 dagen op 7 en 24 uur op 24.
078 35 35 00
• Doven en slechthorenden kunnen gasreuk, storingen en defecten melden via sms-codebericht naar Meer info op website www.eandis.be
0477 77 70 80
•
Defecte straatlampen - www.straatlampen.be Een defecte straatlamp? Geef de adresgegevens van de paal door (via telefoon of website) en het defect wordt zo snel mogelijk hersteld.
0800 6 35 35
•
Ombudsdienst Werkdagen van 8 tot 20 uur, zaterdag van 9 tot 13 uur - Ombudsdienst Eandis, Postbus 60, 9090 Melle - www.eandis.be > Over Eandis > Ombudsdienst Eandis
0800 6 00 01
• Website www.eandis.be
