Refereerbijeenkomst
Beweegactiviteiten en inzet sociale robots bij verpleeghuisbewoners Kenniskringen Autonomie en Participatie van mensen met een chronische ziekte Zorginnovaties voor kwetsbare ouderen Technologie in de Zorg
Programma 12.30 – 12.35 uur Ontvangst en introductie 12.35 – 13.15 uur Presentaties 13.15 – 13.25 uur Ruimte voor vragen en discussie 13.25 – 13.30 uur Afsluiting en informatie over de volgende bijeenkomst
Presentaties Erik van Rossum Titel: “RAAK bewegen: een overzicht van projecten en behaalde resultaten”
Roger Bemelmans Titel: “Sociale robots in de ouderenzorg”
Innovatieve beweegprogramma’s voor ouderen • •
Achtergrond RAAK innovatie programma: palet op maat aan beweegactiviteiten in verzorgings- en verpleeghuizen
Erik van Rossum, Susy Braun, Melanie Kleynen, Monique Lexis, Jacques Neyens, Sandra Beurskens, Luc de Witte, Michel Bleijlevens, Marcel Mannens, Marcel Bouwens e.v.a
Zuyd Hogeschool
RAAK innovatie programma RAAK: Regionale Aandacht en Actie voor Kenniscirculatie
- Stimuleringsregeling ministerie van OCW voor innovatievragen van (HBO-) professionals - Praktische (en duurzame) oplossingen voor beroepspraktijk - Kennisnetwerk met hogeschool als scharnierpunt - 2 jaar (april 2010 – 2012)
Beweegprogramma’s ouderen • Veel aandacht, vooral voor „jongeren‟ • Mogelijkheden en nut voor ouderen in verpleeghuis?
Interessante aanwijzingen • • • •
Beweging blijft zinvol Niet bewegen:veel negatieve gevolgen Ook kwetsbare ouderen blijven trainbaar Beweging lijkt gunstig voor andere domeinen dan fysiek functioneren (cognitief functioneren, stemming, …….)
Uitdagingen • Veel initiatieven, weinig structurering en borging • Wat vinden bewoners interessant? • Kunnen we aansprekend, gevarieerd palet aan beweegactiviteiten ontwikkelen? • Kan technologie dit ondersteunen?
RAAK beweegprogramma’s ouderen Deelprojecten: • Vraagverheldering • Beweegtuin • Virtueel fietsen, exergames • Wandelprogramma‟s
MIBBO: Methodiek ter Inventarisatie van Betekenisvolle Beweegwensen van Ouderen • Wat willen bewoners zelf? aanhaken bij eigen interesses huidige aanbod/mogelijkheden niet leidend! in brede zin (ADL, HDL, …..) • Uitkomst: individueel beweegplan
Project onder supervisie Melanie Kleynen (Zuyd)
Beweegtuin 750 m2 verwoekerde binnentuin in Molenpark (Sevagram, Heerlen) Initiatief: Ton Janssen, fysiotherapeut
2010
2012
Virtueel fietsen Fiets binnenshuis legendarische etappes en wielerklassiekers
TACX virtual reality trainer http://www.youtube.com/watch?v=eNu9bhJ7CD8
Project onder supervisie Jacques Neyens (Zuyd / UM / De Riethorst)
“DiFiets” http://stichting-boz.nl/
Routes (bijvoorbeeld)
Zorgcentrum Langedael, Vaals
Geertruidenberg
Filmpje DiFiets
DiFiets project • Meerdere opstellingen uitgerold bij Sevagram, Meander en De Riethorst Stromenland • Eerste (10) lokale fietsroutes zijn opgenomen • Evaluatie vooralsnog gericht op: – technische stabiliteit – doelgroep(en) en ervaringen – Ambitie: doorontwikkelen (opnamen door familieleden, google maps, …) Projectleden: Bert Heuts en Marcel Mannens (Meander), Michel Bleijlevens en Frank Otten (Sevagram), Jacques Neyens, Ger Creemers e.a. (HsZuyd)
Exergames
Meer dan aardige bezigheid?
Wii sport Diverse projecten (o.l.v. Susy Braun): 1 Feasibility: instrueren en begeleiden van bewoners en personeel 2 Is het (ook) fysieke activiteit? 3 Ook voor PG bewoners? 4 Inzet bij balanstraining
Projectleden: studenten fysiotherapie, Marcel Bouwens en Marcel Mannens (Meander), Carla Noman en Michel Bleijlevens (Sevagram), Susy Braun en Marieke Spreeuwenberg (HsZuyd)
Resumerend • Veel interesse en draagvlak voor brede aanpak bewegen • Er is meer mogelijk en nodig • Maar: * Doorontwikkelen (half)producten * Nog veel onderzoek nodig * Borgen van activiteiten!
Nieuwe initiatieven (en ideeën) • Hoe kun je bewoners het beste trainen? (leerstrategieën) * RAAK Internationaal (2012-14) olv Susy Braun • (Aanvullende) evaluaties ontwikkelde innovaties (beweegtuin, MIBBO, DiFiets, Buddy systeem, ….. veelal in vorm studentprojecten)
• Zonmw “Nurses on the move” (2012-2016) • Verbinding naar andere settings en doelgroepen (o.a. Pergamijn, Atrium, ….)
Robotica in de Zorg Onderzoek naar de mogelijkheden en effecten van sociaal assisterende robots (SAR) in de langdurende ouderenzorg Waarom Robots
Waarom in de (ouderen)zorg
Welke indicatoren
Voor welk doel
? Welke robot
Welke doelgroep Op welke wijze
Robotica in de Zorg • Waarom robots in de ouderenzorg? – Waarom niet (industrie, lucht/ruimtevaart, defensie) – Technisch veel mogelijk, maar vaak niet afgestemd op de zorgpraktijk – Capaciteit: PSR van 4.8 in 1995 naar 2.1 in 2050 (UN) – Inhoud: kwaliteitsverbetering, sneller, langer, nauwkeuriger etc. – Financieel: taken van (opgeleid) personeel overnemen/verlichten – Zorgbeleving: autonomie, zelfredzaamheid
Robotica in de Zorg
Uitdagingen Doel
Indicatoren
Zorg en Techniek Interventie
Robot
Koppeling van (juiste) robottechnologie aan (juiste) zorgvraag => interventie
Zorgproblemen specifiek benoemen zodat technologen robots kunnen maken waar in de zorg behoefte aan is
Robotica in de Zorg - Stappen: State-of-theart Robottechnologie
Zorgvragen in kaart brengen (user needs)
Ontwikkeling interventie
Effectenstudie
Gepubliceerde effecten (SLR)
Gepubliceerde effecten Literatuur Review: Gepubliceerde effecten van SAR in ouderenzorg (JAMDA) • • • • •
2891 -> 123 -> 41 artikels 4 robots, 17 studies Vooral verkennend Kleine groepen, kortlopend, Japan Nauwelijks koppeling doel, interventie, indicatoren
State of the art State of the Art SAR: - ca. 24 systemen - slechts enkele marktklaar - robot: aanbodgericht ipv vraaggericht
Ontwikkeling interventie • Robot interventie geen doel op zich • Aantonen toegevoegde waarde • Expert meetings: – Sevagram (Heerlen, 2500 med.) – Proteion (Horn, 1400 med.) – Dignis (Lentis groep, Groningen, 4500 med.)
Ontwikkeling interventie • 9 Bijeenkomsten: Doel, Doelgroep, Omgeving/Context • • • • • •
Verpleegkundigen Ergo-, fysiotherapeuten Activiteitenbegeleiders Artsen Psychologen Management
• Artsen • Psychologen • Managemen t
Ontwikkeling interventie • Zowel preventief als therapeutische toepassingen • Geen algemene indeling in doelgroepen • 3 interventies: – Ondersteuning tijdens verzorgende activiteiten – Therapeutische stimulans van functioneren – Intermediair familie / naasten
Filmpje……
Pilot, doelstelling • Vraagstelling: Op welke praktische wijze kan Paro als zorginterventie ingezet worden, zodanig dat de effecten gemeten en geëvalueerd kunnen worden gedurende een effectenstudie. • Subdoelen: – Fine-tunen van interventies. Beschrijving van het werkprotocol (Gelderblom et al, 2010). – Inzicht in het praktisch verloop van een sessie met Paro. – Expliciteren van meetbare doelen (gebaseerd op de beschreven 3 hoofddoelen). – Inclusie- en exclusiecriteria.
Pilot, deelnemers • Drie organisaties (Sevagram, Proteion, Lentis) – Sevagram: 1 teamleider, 3 EVV‟ers, 6 bewoners – Proteion: 3 interventies, 2 teamleiders, 4 EVV‟ers, 7 bewoners en 5 familieleden – Lentis: 3 interventies, 2 teamleiders, 4 EVV‟ers, 10 bewoners en 3 familieleden
Pilot, stappen • Selecteren van bewoners voor elk van de 3 interventies, door leidinggevenden / coördinatoren zorginstelling. • Wettelijk vertegenwoordigers om toestemming vragen middels toestemmingsformulier. • Kickoff bijeenkomst. Introductie over onderzoek met Paro bij zorginstelling. • Scholingsmodule voor zorgverleners (blended learning). • Opstellen werkschema (relatie: zorgverlener-bewoner-interventie-tijdstip- locatie). • Start bijeenkomst. Werkschema, registratieformulieren, werkprotocol. • Paro-onderzoek ronde 1: uitvoeren van interventies door deelnemende zorgverleners en geselecteerde bewoners. Observeren van interventies en afnemen interviews. • Evaluatie bijeenkomst. Hoe verliepen de eerste sessies met Paro en de bewoners? Wat ging goed en wat niet, wat kan anders of beter? • Paro-onderzoek ronde 2. • Afsluitende bijeenkomst.
Pilot, onderzoeksprotocol • Per interventie: werkprotocol, nulmeting, observatieformulieren, registratieformulieren en procesregistraties/interviews. • Per bewoner twee nulmetingen: gekoppeld aan doel van de interventie. • De interventie wordt, indien mogelijk, geobserveerd door 1 of 2 „externe‟ observatoren. • Direct na afloop van de interventie registratieformulier invullen. • Wekelijks korte (ca. 15 min.) procesregistraties/interviews. • Waar en hoe bewaren/opslaan van formulieren.
Pilot, resultaten -
23 deelnemende bewoners 71 metingen/interventies.
Interventies variëren van onrustbestrijding, angstreductie, activering (therapeutisch) tot ondersteuning bij pedicurebehandeling en dagbesteding (zorgondersteuning) tot gezelschap bij familiebezoek. (deelnemers / interventies)
Therapeutisch Zorgonder Familiebezoek -steuning
Lentis (10) Sevagram (6) Proteion (7)
8 / 15
2/4
3/ 7
6 / 12
0
0
7 / 18
2/8
6/7
Pilot, conclusies • Wisselend succes: van afkeer, geen reactie tot zeer positief, bij alle 3 interventies. • Zorgverleners en familie goed informeren over doel en praktisch verloop van interventie. Van te voren soms lichte weerstand: ethisch, hygiëne, „‟bijwerkingen‟‟ (Paro weer „afnemen‟ van bewoners). • Goed instrueren over gebruik van meetinstrumenten (formulieren, data onbruikbaar). • Goede planning: wie wanneer, waar en waarom (werkdruk en hectiek). • Doelen goed helder krijgen, anders wordt interventie te pas en te onpas ingezet (niet doelgericht, gadget). • Inclusie- en exclusiecriteria zeer lastig te generaliseren, erg individueel. • Praktisch: waar liggen de formulieren, hoe op te bergen, waar Paro bewaren, wanneer opladen, hoe schoonmaken etc. • De zorgverleners zijn, over het algemeen, zeer positief: positieve invloed op de gemoedstoestand en de praktische haalbaarheid van de inzet van Paro. • Leidinggevenden moeten onderzoek echt steunen, moet prioriteit hebben. • Voor ondersteuning bij familiebezoek lijkt nu nog weinig animo.
Effectenstudie • quasi-experimenteel time series design), N≈80, multicenter (4) Primair doel: • Effectiviteit tav individueel doel (zorgverlener: GAS / IPPA) Secundaire doelen: • QOL (psycholoog: GIP) • Psychologisch/psychosociaal functioneren tijdens interventie (zorgverlener: mood scale) • Praktisch gebruik (onderzoeker: interview)
Design Quasi experimenteel onderzoek, time series, within subject. Maand 1:
5 keer meten zonder Paro (zorgverlener: IPPA) 1 keer QOL (psycholoog: GIP-28) 2 keer interview (onderzoeker/zorgverlener) Maand 2:
5 keer meten met Paro (zorgverlener: IPPA) 2 keer interview (onderzoeker/zorgverlener) - herhalen
Vragen ?
6/18/2012
Volgende refereerbijeenkomst Datum: oktober 2012
Plaats:
Zorgacademie Parkstad Henri Dunantstraat 2 6419 PB Heerlen
Vragen, suggesties, meer informatie?
[email protected] [email protected]
