Redactioneel. Bestuur en Redactie wensen u vrede en veiligheid toe en een gelukkig nieuw jaar. Doortje Kuis

Redactioneel Een ‘bomvolle’ brief met vooral veel aandacht voor activiteiten in eigen land: van vrouwen die prijzen ontvangen, die theater als actiemiddel inzetten, die zotte verhalen schrijven; van vrouwen die er moe van worden maar toch doorgaan met het strijden voor vrede en tegen geweld tegen vrouwen; van vrouwen die zingen dat we moeten oppassen voor “de graaiers, de gokkers en de maaiers”; van vrouwen die brieven schrijven aan Buitenlandse Zaken over nucleaire ontwapening, over dreinende, boven onze hoofden zoemende drones, over het miljarden uitgeven aan militaire doelen en het tegelijkertijd snijden in sociaal beleid; van vrouwen die pensioenfondsen bestoken die in (kern) wapens beleggen; van vrouwen in Ridderkerk die met niet aflatende kracht vrouwenprojecten blijven steunen, zoals de Vrouwen voor Vrede op de Molukken, onder het motto van “onderwijs een vrouw en je onderwijst een hele natie”.

Een ‘bomvolle’ brief vol inspirerende, bomvrije initiatieven en acties. En laat de oproep voor steun aan vrouwen in Syrië niet tevergeefs zijn.

Bestuur en Redactie wensen u vrede en veiligheid toe en een gelukkig nieuw jaar.

Doortje Kuis

1

Geloven in Vrede

Corry Nicolay: “Geen muren tussen culturen” en directe aanleiding voor dit interview: Ik nam deel aan het weekend van Doopsgezind Wereldwerk in oktober 2013. Een blijvende herinnering: een workshop:” De kleurrijke waaier van Vrijheid en Dialoog”, verzorgd door Corry Nicolay. Dit was voor mij de aanleiding om voor Vrouwen voor Vrede haar eens op te zoeken in Heerenveen Corry Nicolay begint als onderwijzeres logische opleiding, die oecumenisch en taallessen te geven aan Turkse en Ma- agogisch georiënteerd is. rokkaanse vrouwen. Ze ontdekt waar Corry is geboren in Metslawier(1948), deze vrouwen nu echt behoefte aan groeit op in Leeuwarden. Haar twee hebben. Een weg zoeken in de Neder- kinderen (nu 36 en 38 jaar) worden gelandse maatschappij en vriendschap boren in Wijk bij Duurstede en Amersmet Nederlandse vrouwen, die hen met foort. Ze heeft drie kleinkinderen. respect behandelen. In het begin zijn ze beiden op hun hoede, dat voelen ze aan Luisteren van twee kanten, er is een onzichtbare Corry bezit de gave goed naar een ander barrière. Deze muur wordt afgebroken, te kunnen luisteren zonder enig voordoor de dingen beter bespreekbaar te oordeel. Omgekeerd: mensen nemen maken, meer openheid naar elkaar toe haar gemakkelijk in vertrouwen. Dit te laten zien. ”Je hoeft het niet eens te heeft geleid tot diverse functies, ze is zijn met elkaar, maar toon wel respect, vier jaar beleidsmedewerker op het gehet vertrouwen groeit, wanneer je res- bied van Minderheden en Vluchtelinpectvol met elkaar omgaat.” Via de genbeleid in Heerenveen. Jarenlang is vraag van een Marokkaanse vrouw ze voorzitter van de Raad van Kerken “hoe denk je nu echt over mij?”, door in Friesland. Ze merkt op: veel vrouwen vragen over en weer, een echte dia-loog zeggen zo vaak al bij voorbaat, wanneer kom je tot het ’schilderen’ van een wer- ze voor een moeilijke opgave staan: dat kelijkheid, die recht doet aan elkaar. lukt mij vast niet…. Eén van de eerste Corry wil duidelijker zicht krijgen op overwinningen in Heerenveen: er komt haar eigen geloof, of andere geloofs- een mogelijkheid voor moslimvrouwen overtuigingen en hoe mensen vanuit die om samen met Nederlandse vrouwen te verschillen met elkaar omgaan, elkaar kunnen zwemmen, een apart zwemuurbeïnvloeden. Hoe spreek je samen over tje voor vrouwen. Men gaat te vaak uit die ene God? Ze gaat theologie stude- van de veronderstelling: die buitenlanren in Zeist, en ze kiest voor een theo- ders moeten zich maar aanpassen aan

E

2

onze Nederlandse gewoontes, aan de Nederlandse samenleving. Corry gaat een column schrijven, eens in de twee weken over het samenleven van al die cultureel en godsdienstig verschillende mensen in de Heerenveense Courant: ”Geen muren tussen culturen.” Samen met al die verschillende Minderheidsgroepen (ongeveer 1985) wordt er geschreven aan een nota, waarin staat dat integratie een zaak is van alle inwoners, die ook hoort bij de gemeentelijke taken. Corry schrijft veel meer: ze is redacteur bij Red@ctieService, een digitaal kerkblad voor kerk en parochiebladen in Nederland. Verder is ze predikant bij twee kleine gemeentes.

Praktisch geloven Op de website van Corry Nicolay kom ik tegen hoe geloven praktisch tot uiting kan komen. Graag wil jij dat een ander tot bloei komt en daarom doe je naar vermogen alles om dat te laten gebeuren. Ik vraag aan Corry: ”Hoe komt het dat, toen je nog werkte in het onderwijs, ervoor hebt gekozen te gaan studeren om het beroep van predikant te kunnen uitoefenen?” Corry: ”Door het contact met moslims ben ik theologie gaan studeren, door de vragen die we aan elkaar stelden. En die twee beroepen hebben nogal veel met elkaar te maken. 3

“Ik wil niet dat mijn huis van alle kanten ommuurd is en mijn ramen potdicht zitten Ik wil dat de culturen en godsdiensten van alle landen door mijn huis waaien, zo vrij als maar mogelijk is”. De imam van de Turkse moskee in Heerenveen, Mustafa Gökmer en dominee Corry Nicolay in een gebedsdienst

Wat wil je vertellen, wat is de kern van jouw boodschap? Hoe bouw je een verhaal op? De invloed, ”status”, die je hebt als predikant kun je op een zuivere manier gebruiken. Door goed naar een ander te luisteren en een ander zijn waarde te gunnen en te geven.

Mahatma Gandhi

waarde. Maak nooit in gedachten een rangorde, niemand is beter, niemand is minder…. Probeer erachter te komen, wat voor die ander belangrijk is zoals b.v.een keppeltje, een hoofddoek. Vraag je af, ”waarom vindt zij dat zelf belangrijk?” Corry vindt het boeiend hoe mensen vanzelfsprekend hoge bestuursfuncties op zich nemen. Zelf is ze voorzitter geworden van de Friese Raad van Kerken en visitator bij kerken.

Wat is voor jou een omschrijving van Vrede? Corry: “Respect voor een ander is van onmiskenbaar belang. Er ontstaat een werkelijkheid, die groeit door spreken en open staan voor een ander. De ander neem je serieus, je wilt haar begrijpen, zoals zij graag begrepen wil worden. Een goede dialoog bestaat uit het vragen naar Wat, Hoe en Waarom (de WHW code). Oordeel niet, een mening mag je altijd hebben. Het is een grote kunst om erachter te komen welke vooroordelen jijzelf onbewust met je meeneemt. En vrouwen neem ook vooral jezelf serieus. Een voorwaarde voor vrede: hoe kijken mensen naar elkaar, laat vooral iedereen in zijn

Hoe ervaar je het beroep van predikant? Corry: “Veel taken van een predikant zijn ten diepste mooi: Je staat in de meest kwetsbare en verdrietige situaties heel dicht naast de mensen. Ook heb ik een huwelijk ingezegend van een vluchtelingenstel uit verschillende landen. Ze waren op weg, zonder verblijfsvergunning, konden nergens terecht. Samen met anderen hebben we vanuit het geloof hun huwelijk bevestigd en dit schriftelijk vastgelegd, zodat ze samen verder konden vluchten. Een 4

kunnen. Dit in tegenstelling tot concurrentie, die maakt mensen uiteindelijk kapot.

interreligieus bruidspaar gaf ik deze kleurrijke Levenswens mee: Joods: Mazzel Tov = het geluk van het Goede/Goede Islamitisch: Salam Aleikum = Gods Vrede met jullie OHM = Goddelijke glans in jullie leven Boeddhistisch: Het volkomen Licht van openheid van geest Christelijk: God zegent en beschermt jullie en spreidt hemels licht over jullie uit. Amen Corry is één van de oprichters en de eerste voorzitter van het ‘Platform levensbeschouwing Kleurrijk Frieslân’, een platform van mensen met diverse geloven en levensovertuigingen. Regelmatig neemt Corry vanuit het christelijk geloof deel aan interreligieuze vieringen en gebedssamenkomsten.

Heb je een advies voor Vrouwen voor Vrede? Ga vooral af op je intuïtie, neem dit serieus, het heeft te maken met wijsheid (misschien verborgen), die zich heeft ontwikkeld vanuit ervaring. Neem elkaar vooral serieus. Begin niet aan iets, of ga niet verder met iets, waarin jezelf niet echt gelooft. Wees daar eerlijk in. Geef elkaar kansen. Kijk naar je emoties (wat doet iets met jou?), je verstand, en probeer daarmee in balans te komen. Mijn slogan: Zoek éénheid in het nodige, Vrijheid in het twijfelen en in alles de Liefde. Website van Corry Nicolay: www.veelkleuriggeloven.nl Ida Wassenaar Boeken: Zegen toch onze kinderen uitg. Boekencentrum Geen muren tussen culturen Eierdans van tijgerinnen uitg. Meinema

Corry, wat is solidair zijn? Solidair zijn: je staat naast elkaar en wilt instaan voor elkaar. Ga er serieus mee om met wat je hoort: je groeit hierdoor, je kunt aan op die ander. Solidariteit gaat hand in hand met betrouwbaarheid. Het gaat erom mild en tegelijk krachtig te worden, op elkaar aan te

TV opname voor de Hindoestaanse omroep OHM n.a.v. hun lichtfeest Divali.

5

Landelijke dag Vrouwen voor Vrede: een verslag og net voor de zomertijd weer teruggedraaid wordt en het ‘s avonds weer vroeg donker is, heeft Vrouwen voor Vrede haar leden bij elkaar geroepen voor de landelijke ontmoetingsdag. Vijftig vrouwen hebben aan die oproep gehoor gegeven. Het wordt een interessante dag.

N

man is gekozen. De lijst van haar vredesactiviteiten is lang. Onder andere haar deelname aan Vrouwen in het Zwart en natuurlijk haar inspanningen voor het vrouwenhuis in Kabul, Afghanistan.

Economie Doortje Kuis, dagvoorzitter, heet iedereen welkom; zij geeft het woord aan Janne Poort - van Eeden, die ons nog eens herinnert aan het thema dat al een aantal jaren bij de vereniging centraal staat: Vrouwen, Vrede en Economie. Op de website is een discussie gestart naar aanleiding van het boekje van Helen Toxopeus ‘Een verkenning van ons Geldsysteem’. We hopen dat die discussie wordt voortgezet met veel bijdragen van de leden van Vrouwen voor Vrede.

Mans van Zandbergen

in 2015. Mans vertelt in het kort iets over het ontstaan van de WILPF, waarbij Aletta Jacobs een grote rol heeft gespeeld. De voorbereidingen voor een grootscheepse viering van het jubileum zijn al in gang gezet. Lies Jansen van de WILPF vertelt over de perikelen rond het plaatsen van een borstbeeld van Aletta Jacobs in het Vredespaleis, ter gelegenheid van het 100jarig bestaan.

In IJmond zijn de vrouwen hard bezig met MasterPeace

voor Vrede Ridderkerk zijn nog altijd succesvol met hun kringloopwinkel, het Snuffelpand. Ada van der Val vertelt ook hoe de Vredesboom die zij geplant hebben, stormen doorstaat. Aansluitend vraagt Joke Oranje vrouwen voor het opzetten van een netwerk om Syrische vrouwen te steunen, hen te laten weten dat wij aan hen denken en hen te inspireren met voorbeelden van geweldloze vredesopbouw.

Geld en Genoeg In de kerkzaal, worden we ontvangen met muziek en dans door Dette Glashouwer, gekleed in 17de-eeuws kostuum. Zij heeft dit kostuum gekozen, omdat het de kleding was uit de tijd van de VOC, toen banken ontstonden en de beurs begon. Zij geeft een prikkelende voorstelling, waarin zij veel aspecten

WILPF

Lies Jansen van de WILPF

Vredesvrouw De Vredesvrouw van het Jaar 2013/2014 is gekozen door het comité van vredesvrouwen van de afgelopen drie jaar. Er waren meerdere nominaties. Lineke Schakenbos, Vredesvrouw van 2012, vertelt waarom Janny Beek-

Plaatselijke groepen Dan is het tijd voor verschillende plaatselijke groepen om iets te vertellen over hun werk. In IJmond zijn de vrouwen hard bezig met MasterPeace, door kunst en muziek vrede brengen. Vrouwen 6

Omdat Vrouwen voor Vrede meer gestructureerd gaat samenwerken met Women’s International League for Peace and Freedom, de WILPF in Nederland, is Mans van Zandbergen uitgenodigd om iets te vertellen over de viering van het honderdjarig bestaan van de WILPF 7

Tenslotte zingen ze het lied van Joke Smit: “Er is een land waar vrouwen willen wonen”.

Sari-winkels In de middag vertelt Diny Geerlinks over de Sari-winkels, die werken volgens de eerlijke handelscriteria. Dit betekent dat er gewerkt wordt onder menswaardige omstandigheden,dat er een goede prijs wordt betaald voor de producten en dat er duurzame handelsrelaties worden opgebouwd. Verder wordt er ondersteuning op technisch en financieel gebied gegeven,

van Geld op een lichtvoetige manier behandelt. Geld, het meest alledaagse onderwerp dat er is en tegelijk voor velen een mysterie. Het is een voorstelling over de oorsprong en zin van geld en onze persoonlijke relatie ermee. Met als boodschap: pas op voor de geest van Meer en Nooit Genoeg.

Raging Grannies De Raging Grannies zingen een aantal liederen die aansluiten bij het thema geld: Geld zijn cijfertjes bij een bank; mens en milieu komen op de tweede plaats. En pas op voor “de graaiers, de gokkers, en de maaiers.” De hebzucht die alles in zijn greep lijkt te hebben.

er vindt geen kinderarbeid plaats en er is aandacht voor de gevolgen bij de productie voor het milieu. Bij haar presentatie is een minimodeshow. Twee dames tonen sjaals, truien en vesten van prachtige, zachte stoffen.

Slot Ter afsluiting zingen de Raging Grannies nog het lied: ‘Vrouwen kom, roept elkander, samen sterk’, onder leiding van dirigente Meike de Vries. Wie nog tijd heeft loopt naar de Koestraat, om daar in de Sari-winkel de collectie te bekijken en eventueel iets te kopen. Janne Poort - van Eeden 8

Vredesvrouw van het Jaar 2013: Janny Beekman Lineke Schakenbos, de Vredesvrouw van het Jaar 2012, feliciteerde de nieuwe Vredesvrouw Janny Beekman op de volgende wijze: Met een prachtige oranje roos feliciteer ik de aanwezige vrouwen die genomineerd zijn als Vredesvrouw 2013: Mans van Zandbergen, Thea Vermeiren en Vrouwen voor Vrede uit Ridderkerk. Ook noem ik de namen van Wil Gevers en Marianne van Ophuysen die vandaag helaas niet hier konden zijn. Ik ben blij dat dit Janny Beekman wel gelukt is want anders zou ik niet haar maar haar zoon de benoeming Vredesvrouw 2013 hebben gegeven. Oorspronkelijk zou ik mijn speech voor de Vredesvrouw 2013 als volgt beginnen: ‘Op het moment dat deze e-mail naar jou in Frankrijk wordt gestuurd, zijn we als Vrouwen voor Vrede in Amersfoort bijeen voor de landelijke dag. Vrouwen uit alle geledingen hebben jouw naam zo ruim genoemd dat Francien den Hollander, Marieke Verheul en ik jou gemakkelijk tot Vredesvrouw van 2013 kunnen uitroepen. Proficiat van ons allemaal.’ Maar na een reis naar Hongarije ben je Ontroerd hoort Janny dat zij verkozen is als nu bij ons, en kunnen we jou hier in het vredesvrouw 2013 zonnetje zetten. We noemen graag een aantal aspecten waar je met de verschillende honden Gijs woonde, bracht je snel met jouw van jou die ons inspireren. heldere blik aan waar in de hele provinBinnenland cie volgens jou iets te verbeteren viel op Toen je van Vinkega naar Houwerzijl alle gebieden die jou ter harte gaan. En verhuisde, had je daar al snel een groot dat betekende dat je bijvoorbeeld vooraantal activiteiten op het gebied van dat je vergaderde met de werkgroep vrede, milieu, gerechtigheid. We denken dat je alles wat je in Vinkega had WEL-dadig, ’s morgens zeer vroeg nog opgebouwd, natuurlijk niet hebt losge- iets had geregeld. En meestal moest je laten en mensen bleef stimuleren en be- daarna ook door naar een activiteit die moedigen. Maar daar had je het gewoon je zelf had georganiseerd of waar je annooit zo over. Vanuit een klein huisje dere mensen wilde bemoedigen. 9

Landelijk hielp je mee om tot een betere structuur te komen voor Vrouwen voor Vrede anno 2000+, en je nam je taak als penningsmeester heel serieus. Binnen het bestuur was jij van alle markten thuis; de andere bestuursvrouwen namen met moeite afscheid van jou en jouw vele kwaliteiten. Gelukkig bleef je in WEL-dadig nog langer meewerken. Pas toen je echt naar Frankrijk verhuisde, hadden wij door hoeveel je in onze werkgroep deed en hoe onmisbaar jouw contacten met het bestuur waren, waardoor landelijke dagen organiseren zeer soepel verliep. Wat hebben we dat eerste jaar zonder jou zitten worstelen ... We misten jou als mens en als vredesmens.

pelijke organisaties, waaronder de grote Nederlandse Vrouwenraad, waarin een gigantische waaier van vrouwengroepen werkt. De lijnen naar het vredeswerk in vele landen in de wereld werden door jou krachtig gelegd. Hierdoor was het heel normaal dat jij als we een spreekster zochten of een jonge vrouw om te interviewen, altijd namen had, inclusief emailadres, en er als vanzelf contacten ontstonden. Mede door jou is de kracht van religie en spiritualiteit ook in dit platform aan bod gekomen. Het was dan ook jammer dat je onlangs niet kon deelnemen aan de uitmuntende bijeenkomst waarin christelijke vrouwen en moslima’s zochten naar de kracht van vrouwen in de verschillende heilige boeken. Maar wat door jou is ingezet, heeft altijd een krachtige basis. Je weet lijnen helder uit te zetten; de vrouwen gaan gewoon door. En er zijn veel jonge vrouwen bij, zij zijn onze hoop voor de toekomst....

Landelijk was je één van de dragende krachten van het Platform Duurzame Vrede, waarmee jullie een resolutie van de Veiligheidsraad (1325) handen en voeten hebben gegeven in de Nederlandse samenleving. Daarbij werden verbanden gelegd met veel maatschap-

10

Buitenland Door jouw open houding heb jij ook altijd contact met mensen die het in Nederland het moeilijkst hebben: de vluchtelingen. Een van de Afghaanse vrouwen heb jij als mensenrechtenbeschermer begeleid toen ze naar haar geboorteland ging. Wat daar gebeurde, klinkt voor mensen die jou niet kennen, als een wonder. Want je had binnen de kortst mogelijke tijd door waar dat wereldomspannende conflict in Afghanistan toe leidde voor de mensen die altijd het grootste leed dragen in oorlogstijd. Kinderen en vrouwen moesten een veilige plek krijgen, en dan speciaal de vrouwen zonder man, die anders helemaal verkommerden. Jij wist een huis te huren, een bestuur te vormen, vrouwen en kinderen een thuis te geven met bescherming rond de klok. Je richtte de stichting Nahid op, vernoemd naar een jonge vrouw die door geweld om het leven kwam. Ik denk dat in Nederland inmiddels een zeer groot aantal mensen Nahid kent. Door jullie werk hier en daar, en nu ook doordat Nahid opgaat voor een van de grote prijzen die ngo’s kunnen krijgen. Velen stemmen op jullie, velen leven mee. Toen jij voor je werk in Afghanistan een Amerikaanse prijs had gekregen, hoorden we dat via-via ... Je bescheidenheid hoeven we nauwelijks te noemen; die kennen we al jaren. Wat mij persoonlijk altijd geraakt heeft, was het contact dat jij in Kaboel maakte met mensen zoals de schoenmaker tegenover het huis waar je woonde. Jij ziet gewoon ieder mens ... Veel verdriet had je, toen deze man verongelukte ...

Je was al eerder als mensenrechtenactivist in Palestina en verdiepte je ook daar in alle aspecten van een onoplosbaar lijkend conflict. Door waar jij ook woont, stille wakes te houden met Women in Black, vraag je aandacht voor de kinderen, vrouwen en mannen in Palestina. In Srebrenica heb je ook gewoond en ben je opgetrokken met mensen van elke politieke en religieuze achtergrond. Ook in voormalig Joegoslavië waren Women in Black met wie jij je verbond. Je woont nu in Frankrijk en we zijn ontzettend blij dat het beter gaat met je gezondheid en dat je kunt helpen bij het opgroeien van je kleindochter Emma. Nu zijn er vaak mensen die naar bijvoorbeeld Frankrijk verhuizen om te rentenieren. Maar naast dat jij altijd al je geld uitgeeft daar waar het nodig is, ben je er ook niet aan het rusten. Want als er iets gebeurt wat met vrede of helaas met oorlog te maken heeft, dan meld jij je. Als we vanuit WEL-dadig notulen rondsturen ben jij vaak degene die als eerste met zinnige opmerkingen reageert. En toen we onlangs als Grannies iets – tijdelijk - veranderden in een lied, was jij direct op de lijn. `Natuurlijk moeten mannen en vrouwen samenwerken, maar het zijn nog altijd de vrouwen die het meest lijden onder onrecht, geweld, oorlog en mishandeling.` Tja, toen zaten we wel even te kijken en beseften we weer eens hoezeer we jou missen en hoe blij we zijn dat je ook ons werk steeds volgt . Vandaag ben je er ook weer als Granny met je trekzak. En je hebt vele teksten voor ons gemaakt. Intussen heb je ook 11

al vaak met de Women in Black in Lyon voor vrede in Israël-Palestina gestaan. En toen jij hoorde dat WEL-dadig op 8 maart aan jonge vrouwen bloemen zou overhandigen, heb je meteen met Franse vrouwen papieren bloemen gemaakt en ook uitgedeeld. Praktisch als je bent, had je meteen door dat bloemen in Nederland stukken goedkoper zijn; je ziet altijd de hele context. Lieve Janny, we weten van jouw warme hart dat klopt voor ieder lijdend dier, ieder mens en het milieu. We zijn altijd onder de indruk van de heldere analyses die je weet te maken. En hoe je iets kleins groot en zichtbaar maakt en iets groots tot iets wat te behappen valt. We weten dat je enorm praktisch bent, en creatief. En heel voorzichtig noemen we ook de kracht die jou motiveert, een kracht waarover je niet praat, maar die we voelen in alles wat je uitstraalt, zegt en doet. Die kracht heb ik even gezien toen we op een dag over duurzame vrede bijeenkwamen in religieuze groepen. De enige groep die eerst in alle rust bij elkaar ging zitten en mediteerde over vrede, was de boeddhistische groep, jouw groep.

p/a Martinikerkhof 31a 9712JH Groningen 06-15873247 email:[email protected] www.nahid.nl Rekening NL94RABO0102953872

Dankwoord Janny Totaal overrompeld was ik. Zo overrompeld dat ik (na enkele lastige en vermoeiende weken) niet fatsoenlijk kon reageren. Drie dagen praten over de situatie van vrouwen in Afghanistan is geen enkel probleem. Maar adequaat reageren op iets zo onverwacht, daar heb ik geen talent voor. Veel mooie dingen zijn mij door Lineke in haar toespraak toegedicht. Inderdaad heb ik al die dingen gedaan. Maar nooit alleen. Mijn rol was in de meeste activiteiten bescheiden. Gelukkig zijn er heel veel competente mensen waarmee ik samen kon werken. Ik ben vooral een doener. Sta liever niet in de schijnwerpers, maar doe gewoon mijn ding. Ik ben heel blij dat Vrouwen voor Vrede na enkele jaren van twijfel in 2007 toch heeft besloten om door te gaan, in verenigingsverband. Zoals Lineke in haar toespraak

Lieve Janny, we zijn ontzettend blij met jou en feliciteren jou als Vredesvrouw van 2013. Graag bekleed ik jou met een ketting van kraanvogels, omdat jij en wij ons altijd weer laten inspireren door kleine mensen zoals Sadako die met veel moed en hoop in het leven staan. Lineke Schakenbos PS Omdat Gijs ook aanwezig was, kreeg ze (ze is echt een meisje) een kluif en lieten we haar delen in de eer. NAHID, Stichting Vrouwenhuis Kabul 12

al zei: het zijn wereldwijd de vrouwen (en kinderen) die het eerst en het laatst de problemen voelen bij crises en conflicten. Onze vereniging Vrouwen voor Vrede kan voor deze vrouwen iets betekenen. Hun problemen oplossen moeten de mensen zelf en daar doen. Maar een hart onder de riem kunnen zij heel goed gebruiken, weet ik uit ervaring vanuit Afghanistan en Palestina. Daarom vind ik het zo belangrijk dat Vrouwen voor Vrede deel neemt aan het werk van het Platform Vrouwen en Duurzame Vrede. Graag wil ik betrokken blijven bij het werk van Vrouwen voor Vrede. Via skype, telefoon en email wil ik mee blijven doen. Ik voel me nog steeds erg verbonden met Vrouwen voor Vrede. Dat is voor mij een inspiratiebron voor mijn

activiteiten hier in Lyon en omstreken. Mede namens mijn mede-vredesvrouw Gijs wil ik jullie bedanken voor de eervolle benoeming tot Vredesvrouw 2013. Janny Beekman

Vrouwen Vrede en Veiligheid opnieuw gespreksonderwerp in de Verenigde Naties

Op 18 oktober 2013 heeft de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties haar jaarlijks debat gehouden over de implementatie van Resolutie 1325 over Vrouwen en Gewapende Conflicten. Azerbeidzjan was voorzitter van het debat en had als thema gekozen: Vrouwen, recht en overgangsgerechtigheid in alle fasen van conflict. Tijdens de - een dag durende - discussie werd de 7e resolutie op het terrein van vrouwen en gewapende conflicten aangenomen: nr. 2122. Hierin worden vrouwelijk leiderschap en participatie centraal gesteld bij alle inspanningen om conflicten op te lossen en vrede te bevorderen. De resolutie bevat ook een plan om de rol van vrouwen bij het creëren van vrede en herstel te verzekeren. Gender gelijkheid en versterking van de rol van vrouwen worden erkend als cruciaal voor internationale vrede en veiligheid. Besloten werd om de resultaten van al het 1325-werk te evalueren. Daarvoor zal in 2015 een High-level Review gehouden worden. Tegelijkertijd aanvaarde het CEDAW-comité een algemene aanbeveling, waarin dit comité zich uitsprak om zich in te zetten voor de verdere invulling van Resolutie 1325 door de nationale staten om daarmee vrouwenrechten te garanderen en discriminatie van vrouwen in conflictsituaties tegen te gaan. Ted L.E. Strop-von Meijenfeldt 13

Economie en Gewapende Conflicten p 14 november 2013 kwamen vertegenwoordigers van Nederlandse vredesbewegingen bijeen om de connectie tussen economie en gewapende conflicten te bespreken en aanbevelingen te formuleren voor het Nederlandse Kabinet. Georganiseerd door Platform Duurzame en Solidaire Economie, Kerk en Vrede, Vrouwen voor Vrede en Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF)

O

“Wij moeten erkennen dat millieu, conflict, economie en politiek één geheel vormen, en dus dat wij samen moeten werken voor verandering”- Sylvia Borren

Sylvia Borren, Directeur Greenpeace, opende de bijeenkomst en benadrukte dat de hedendaagse uitdagingen van de wereld – gewapend conflict, milieuvervuiling, corrupte – aan elkaar gerelateerd zijn. Alleen gezamelijke actie van heel het maatschappelijk veld kan deze uitdagingen aan gaan. Aansluitend spraken Wendela de Vries, coördinator bij Campagne tegen Wapenhandel, Frank

Slijper, onderzoeker bij Campagne tegen Wapenhandel en Hanna Molly, bestuurslid van Peace Brigades International over respectievelijk defensiebeleid, wapenhandel en niet-gewelddadige conflictoplossing. De aanwezigen gingen uiteen in discussiegroepen en aan de slag met het formuleren van aanbevelingen voor de Nederlandse politiek, geholpen door de vier sprekers Daarna was er discussie met een forum. Aan dit forum namen deel Harry van Bommel (SP), Michiel Servaes (PvdA) en Sylvia Borren (SB).

“Er moet meer aandacht komen voor lokale, niet-geweldadige initiatieven voor het oplossen van conflict” – Hannah Molly

“Nederland moet een zinvol veiligheidsbeleid formuleren en niet doorhobbelen op de bestaande paden.De focus moet liggen op preventie, waarbij meedoen aan een grote oorlog uitgesloten is.”- Wendela de Vries

14

“Realiteit is dat diplomatieke, militaire en economische belangen zwaarder wegen dan mensenrechten. Nederland moet het voortouw nemen in een restrictief wapenhandelbeleid, met mensenrechten als leidende prioriteit”. – Frank Slijper

“Er moet meer geld en aandacht naar de preventieve en diplomatieke fase voor het oplossen van conflict, dan is er ook minder geld nodig voor de militaire inzet.” – Harry van Bommel

Na de bijeenkomst hebben Janne Poort - van Eeden van Vrouwen voor Vrede en en Han Deggeller van de WILPF en brief met aanbevelingen gemaakt voor de Kamer Commissieleden.

Aan de leden van de kamercommissies Buitenlandse Zaken en Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Betreft: aanbevelingen voor de discussie over het buitenlands beleid.

Utrecht, 23 november 2013. Geachte dames en heren kamerleden, Tijdens een bijeenkomst van vertegenwoordigers van NGO's over Economie en Gewapende conflicten op 14 november j.l. in Nieuwspoort, zijn enkele behartenswaardige uitspraken gedaan. WILPF Nederland, het Platform Duurzame en Solidaire Economie, Kerk & Vrede en Vrouwen voor Vrede geven u aanbevelingen mee over: - Preventie van geweld en escalatie van conflicten - Nucleaire ontwapening - Drones - Militaire uitgaven. Zoals Minister Timmermans zelf al schrijft in zijn kamerbrief over Veiligheidsstrategie: "Voorkomen is niet alleen beter dan genezen, het is ook goedkoper. Naast de aanpak van onveiligheid en fragiliteit stelt Nederland dan ook pre-conflictmanagement centraal."

Preventie van geweld en escalatie van conflicten

15

Maar nog altijd gaat verreweg het meeste geld naar de 'laatste fase' in een conflict, de militaire inzet. Er is een wanverhouding tussen geld dat besteed wordt aan militair optreden en aan preventie. Als er meer wordt ingezet op de preventieve en diplomatieke fase, dan is er ook minder geld nodig voor de militaire inzet. a. Het gaat niet om bezuinigen op defensie, maar om een andere invulling van het begrip 'veiligheid': steunen van burger vredesinitiatieven die bijdragen aan de-escalatie van conflicten en dus aan grotere veiligheid. Er is zo langzamerhand wereldwijd een grote expertise opgebouwd op dat gebied. Ook Nederland zou - als een vorm van 'preventie' - meer moeten doen aan de uitbreiding en perfectionering van dit soort initiatieven.

Deze vorm van preventie maakt een maatschappij ook veiliger. Veiligheid wordt lang niet altijd door militaire actie tot stand gebracht. Bijvoorbeeld het beveiligen van vrouwen in conflictgebieden tegen verkrachting door gewapende groeperingen en de beveiliging van scholen en gezondheidscentra worden veeleer tot stand gebracht door bewustmaking, systematische actie en communicatie van burgers. Nederland zou zich steeds meer moeten inzetten op: diplomatie, op economische stimulering in conflictgebieden, waaronder armoedebestrijding en op burgervredeswerk als vredeseducatie en training voor geweldloze actie op verschillende niveaus. b. Bij armoedebestrijding hoort ook beleidscoherentie tussen buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking, omdat veel van wat ontwikkelingssamenwerking wil bereiken te niet kan worden gedaan door handel die niet zorgt voor de belangen van beide partners. Hetzelfde geldt voor belastingontwijking door multinationals. Als multinationals geen belasting afdragen in landen waar zij gebruik maken van infrastructuur, land en arbeid dan werken zij de ontwikkeling van dat land tegen. Daarom moet nog beter gekeken worden naar de rol die brievenbusfirma’s in Nederland daarbij spelen en moet de route van belastingontwijking via Nederland afgesloten worden. In de Europese Unie, de OESO en de VN moet Nederland maatregelen, die de ontwikkelingslanden beschermen tegen louter op eigen winst georiënteerde bedrijven, helpen ontwikkelen en steunen. c. Burgervredeswerk past in het beleid van Responsibility to Protect (RtoP). In paragraaf 4.2 van de Begroting van Buitenlandse handel en Ontwikkelingssamenwerking gaat het om activiteiten die moeten bijdragen aan oplossingen op het gebied van RtoP (te weten het voorkomen van genocide, oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en etnische zuiveringen). Er worden echter geen concrete activiteiten beschreven zoals in het framework van RtoP waar o.a. gesproken wordt over vrouwen als actoren in het vredesproces. (Zie het artikel van the International Coalition for the Responsiblity to Protect: The role of women in the RtoP framework www.responsibilitytoprotect.org)

Wij missen de ambitie die correspondeert met de VN resolutie 2122, waarin gesteld wordt dat vrouwen meer betrokken zouden moeten worden bij de oplossing van een (dreigend) conflict, door ze een plaats te geven aan de onderhandelingstafel.

16

Op pag. 47 onder ‘Budget’ van voornoemde begroting, lezen we dat er gekort wordt op wederopbouw. Wij vinden dat er in elk geval niet op peacebuilding en educatieve programma’s gekort moet worden. Peacebuilding en educatieve programma’s zijn bij uitstek middelen voor preventie, een van de instrumenten van RtoP en van de 3D (Defence, Diplomacy en Development)-benadering. Het lijkt er op dat Nederland het streven naar nucleaire ontwapening, bij monde van minister Timmermans in zijn beleidsbrief van 24 okt. 2013, slechts belijdt met woorden.

Nucleaire ontwapening

In New York riepen dit jaar 125 staten op tot nucleaire ontwapening, in het kader van de humanitaire gevolgen van kernwapens. Een meerderheid van de EU-lidstaten, aangesloten bij de NAVO, is vóór kernontwapening. Volgens minister Timmermans is dit niet conform het NAVO-beleid. Nederland lijkt zich niet verantwoordelijk te voelen voor de aanwezigheid van Amerikaanse kernwapens op Nederlands grondgebied. Sterker nog, het onnozele antwoord op de vraag naar de aanwezigheid van deze kernwapens geldt nog steeds, n.l. de aanwezigheid ervan bevestigen noch ontkennen.

De minister wijst op het Non Proliferation and Disarmament Initiative (NPDI), maar de uitwerking hiervan, zoals bijvoorbeeld een stappenplan, blijft uit. De minister had op z’n minst openheid kunnen geven over de kernwapens op Nederlands grondgebied en aan minister Kerry (VS) kunnen zeggen dat de komst van nieuwe of gemoderniseerde kernwapens niet acceptabel is voor Nederland.

De uitspraak dat de JSF geen kernwapentaak krijgt is hoopgevend, maar tegen de achtergrond van het huidige beleid niet erg stevig. Graag wijzen wij u op de aanbevelingen van IKV Pax Christi www.ikvpaxchristi.nl en op de website van WILPF: www.reachingcriticalwill.org waar ook het indrukwekkende rapport: Unspeakable suffering, te vinden is. Wij veroordelen het gebruik van deze autonome, onbemande vliegtuigen, door computers bestuurd en tevens uitgerust om als oorlogstechnologie te gebruiken. Het gebruik hiervan is in strijd met het Internationale Humanitaire Recht (IHL) en de grondbeginselen van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

Drones

Er is geen juridische mogelijkheid voor slachtoffers om de daders aan te klagen voor het gebruik van deze onbemande vliegtuigen met dodelijke aanvallen op de bevolking. Hele gemeenschappen worden er door geterroriseerd, in Pakistan bijvoorbeeld.

17

Wij verzoeken de Nederlandse regering om haar ethische en juridische standpunten kenbaar te maken en bij te dragen aan een internationale regelgeving die in overeenstemming is met het Internationaal Humanitair Recht, met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en met de uitgangspunten van de VN-Veiligheidsraad. Europese militaire uitgaven zijn van grote invloed op de schuldencrisis. Jarenlang zijn militaire uitgaven fors gestegen en in tegenstelling tot veel sociale uitgaven nauwelijks gedaald. In 2010 bedroegen de militaire uitgaven in de Europese Unie 194 miljard euro, evenveel als de gezamenlijke jaarlijkse begrotingstekorten van Griekenland, Italië en Portugal. Grote wapenaankopen in crisislanden spelen een rol bij de schuldencrisis. Tegelijkertijd zijn de landen die nu betrokken zijn bij de kredietverlening, ook de landen die de belangrijkste wapenleveranciers waren. (Bron: Guns, debt and corruption. Military spending and the EU crisis.)

Militaire uitgaven

De wereldwijde militaire uitgaven bedroegen in 2011 nog een recordniveau van 1300 miljard, ondanks de economische crisis. Ook nu geven sommige EU- landen meer uit dan tien jaar geleden. Onderzoek wijst uit dat investeringen in onderwijs en openbaar vervoer twee keer zoveel banen opleveren als defensie-uitgaven. Een verschuiving van militaire uitgaven naar sociale investeringen zou een bijdrage aan de werkgelegenheid betekenen. Het schrappen van schulden van landen, die ontstaan zijn door corrupte wapenverkopen, zou ook helpen de inkomensverschillen tussen landen wereldwijd te verkleinen.

Wij vragen de Nederlandse regering en de EU-lidstaten te erkennen dat hoge militaire uitgaven een belangrijke oorzaak van de huidige crisis zijn. In deze tijd is het niet te rechtvaardigen dat er gesneden wordt in sociaal beleid, terwijl grote bedragen worden besteed aan de aanschaf van wapens of JSF- toestellen (in het kader van de NAVO) terwijl dat geld besteed zou moeten worden aan werkgelegenheid en armoedebestrijding. Voor meer achtergrondinformatie, zie: www.tni.org of www.stopwapenhandel.org

Wij wensen u veel wijsheid toe, bij de bespreking van het buitenlands beleid van de regering.

Met vriendelijke groet, namens Vrouwen voor Vrede, Women’s International League for Peace and Freedom Nederland, Kerk & Vrede en het Platform Duurzame en Solidaire Economie, Janne Poort - van Eeden Han Deggeller

Vrouwen voor Vrede in Syrië Zijn alle vrouwen in Syrië alleen maar slachtoffers en vluchtelingen? Nee. Er zijn ook vrouwen, zowel in Damascus als in de andere delen van Syrië, die zich inzetten voor een diplomatieke uitweg uit dit dodelijke conflict. Er is bijvoorbeeld het Syrian Women’s Forum for Peace, gesticht in oktober 2012 en gesteund door het Arabische vrouwennetwerk Karama (in Egypte) en door HIVOS (in Nederland). Eén van de vrouwen die hun naam hieraan geven is Dr. Mouna Ghanem. Mevrouw Ghanem is ook afgevaardigde van de beweging "Building the Syrian State" die wordt gezien als de eerste oppositiebeweging in Syrie. Deze beweging is bekend geworden door hun werk aan een vormingsprogramma voor Jonge Politieke Leiders en aan een Gender Programma in de Democratische Transitie.

Alle analyses wijzen erop dat Syrie niet meer in een fundamentele omwenteling zit, maar vast zit in een conflict dat alleen met geweld opgelost kan worden. Tenminste, dat is wat de politieke leiders geloven. Vrouwen voor Vrede weet dat zulk soort “oplossingen” geen oplossing zijn. Ook al kunnen diplomatie en geweldloos netwerken nog niet voor een doorbraak zorgen, ze zijn een noodzakelijke licht dat we nu al moeten blijven voeden totdat het groot genoeg is. En daar zijn juist vrouwen goed in. We kunnen hen daar niet alléén laten ploeteren in deze moeilijke tijd.

Op de landelijke dag van Vrouwen voor Vrede heeft het bestuur de leden daarom opgeroepen om hieraan mee te doen. De vraag is natuurlijk: wat kunnen/moeten we doen? 1. De Syrische Vrouwen voor Vrede een hart onder de riem steken; 2. Ze erelid maken van Vrouwen voor Vrede Nederland; 3. Hun vertegenwoordigsters uitnodigen voor een bezoek aan Nederland; 4. Luisteren naar wat zij voorstellen als zinvolle stappen voor Syrië – en zorgen dat ook anderen naar hen luisteren; ook andere vrouwenorganisaties en vredesorganisaties en ook Syrische vrouwen die al in Nederland wonen. 5. Met elkaar overleggen hoe wij en andere Nederlandse vrouwenorganisaties hen verder kunnen steunen. Dus hierbij een oproep aan alle vrouwen voor vrede: geef je op bij Vrouwen voor Vrede en doe mee met dit 5 stappenplan. We kunnen dit! En we zitten op je te wachten! LAAT JE HART SPREKEN. Zodra we vier mensen bij elkaar hebben starten we, email:[email protected] 19

Kernwapenvrij Nederland nu onomkeerbaar ? e Joint Strike Fighter (JSF), waarvan er 25 op Volkel worden gestationeerd, moet geen kernwapens kunnen afwerpen. Dat staat in een motie van de SP, die de Tweede Kamer op 19 november heeft aangenomen met steun van PvdA, D66, ChristenUnie, GroenLinks en Partij voor de Dieren. De JSF wordt in 2024 de opvolger van de JSF helemaal te schrappen. Het is de F-16. Die mag wel met kernwapens dan ook niet echt een verrassing dat de vliegen, al wordt het bestaan van die regeringspartij de anti-kerntaakmotie wapens op Volkel officieel ontkend. van de SP steunt. Minister Jeanine Hennis-Plasschaert van Defensie zei onlangs in de Kamer dat de JSF technisch Steun PvdA was te verwachten. Volgens PvdA-leider Diederik Samsom in staat is om een nucleaire bom af te staat de aangenomen motie los van de werpen. Maar die taak heeft bij de afNAVO-taak in nucleaire kwesties. Het weging om het toestel te kopen geen enkabinet is voorstander van verwijdering kele rol gespeeld, voegde ze eraan toe. van tactische kernwapens uit Europa, Nu de motie van Kamerlid Van Dijk maar dan moet wel aan een aantal voor- (SP) is aangenomen is een kernwapenvrij Nederland onomkeerbaar. Dat stelt waarden worden voldaan. Twee weken geleden pleitte defensie- vredesorganisatie IKV Pax Christi. woordvoerder Eijsink van de Partij van Krista van Velzen, IKV Pax Christi : de Arbeid al om de nucleaire taak voor “De Joint Strike Fighter mag nu niet

D

Krista van Velzen vertelt een militair waarom volgens haar de kernwapens Nederland uit moeten

20

Krista met met Tjitske Siderius bij Tweede Kamer in Den Haag Foto’s: Eveline van Egdom

gebruikt worden om kernwapens mee te vervoeren en in te zetten. Dit betekent dat wanneer de laatste F-16 over tien jaar is afgestoten en vervangen door de JSF, Nederland ook afscheid neemt van de Amerikaanse massavernietigingswapens die op luchtmachtbasis Volkel gestationeerd zijn.” Jan Gruiters, algemeen directeur van IKV Pax Christi: “Dit is een historische ontwikkeling waar Nederland enorm blij mee mag zijn. Uiteraard hoeft Nederland niet nog tien jaar te wachten. Minister Timmermans kan nu, al dan niet tezamen met andere NAVO-landen waar Amerikaanse kernwapens gestationeerd zijn, de B61 kernbommen op Volkel terugsturen.” In december 2012 nam de Kamer ook al een motie aan die de modernisering van nieuwe kernwapens naar Nederland afwijst. Krista van Velzen: “Geen nieuwe kernwapens en geen vliegtuig waarmee ze vervoerd en ingezet kunnen worden betekent op termijn een definitief afscheid van de nucleaire taak die Nederland in NAVO-verband uitvoert.” In februari 2014 zullen meer dan 100

staten bijeenkomen in Mexico om te praten over de humanitaire gevolgen van gebruik van kernwapens. Nederland zal hier ook aan deelnemen. IKV Pax Christi hoopt dat de vandaag aangenomen motie ook de ruimte biedt om binnen dit proces actief te pleiten voor onderhandelingen over een internationaal verbod op kernwapens. Ik moest vreselijk lachen toen ik de NoNukes activisten verkleed als 'bom' voor het Tweede Kamergebouw langslopende militairen zag lastigvallen. En natuurlijk hebben we de kernwapens Nederland nog niet uit, sterker nog, de vraag is wie er over gaat, het parlement of het Pentagon. Maar als we het parlement voldoende op de huid blijven zitten dat ze uitvoering van hun motie moeten eisen, wordt het voor de regering wel een lastig uit te leggen verhaal. Deze motie is een enorme steun voor de mensen die serieus aan kernontwapening werken. Wendela de Vries Campagne tegen Wapenhandel

21

Aan het bestuur van het ABP Postbus 4806 6401 JL Heerlen

Beleggingen pensioenfondsen in kernwapens stijgen tot boven 1 miljard euro ederlandse pensioenfondsen beleggen voor meer dan 1 miljard euro in bedrijven die kernwapengerelateerd werk doen. Dit is een forse stijging ten opzichte van oktober 2012, zo blijkt uit nieuw onderzoek van de Campagne tegen Wapenhandel. Het ABP, het grootste pensioenfonds, is verantwoordelijk voor het grootste deel van dit bedrag, ruim 800 miljoen euro. Nederlandse pensioenfondsen beleggen voor meer dan 1 miljard euro in bedrijven die kernwapengerelateerd werk doen. Dit is een forse stijging ten opzichte van oktober 2012, zo blijkt uit nieuw onderzoek van de Campagne tegen Wapenhandel. Het ABP, het grootste pensioenfonds, is verantwoordelijk voor het grootste deel van dit bedrag, ruim 800 miljoen euro. In oktober 2012 werden 171 beleggingen in kernwapenbedrijven genoteerd, door pensioenfondsen die openheid op 660 miljoen euro, wat weer een stijover hun belegggingsportefeuille ging van ongeveer 200 miljoen euro ten geven. Nu zijn dit er 211. Met name de opzichte van maart van dat jaar was. pensioenfondsen die hun vermogensbe- Uit het overzicht van beleggingen in heer hebben uitbesteed aan vermogens- oktober 2012 bleek dat een aantal penbeheerder MN Services, waaronder sioenfondsen in weerwil van hun eigen PME, zijn in veel meer bedrijven gaan beleid in enkele kernwapenbedrijven beleggen. De pensioenfondsen die ook belegden. De Campagne tegen de Waopenheid geven over de omvang van penhandel schreef de betreffende penhun aandelenbezit beleggen nu voor sioenfondsen aan om hen hier op te ruim een miljard euro in kernwapenbe- wijzen. Dit resulteerde erin dat het pendrijven, tegenover ongeveer 835 mil- sioenfonds PNO Media alsnog de aanjoen euro een half jaar geleden. Deze delen in vier kernwapenbedrijven forse toename komt wederom vooral besloot af te stoten. Andere pensioenvoor rekening van het ABP, het grootste fondsen betoonden zich doof. pensioenfonds, dat verantwoordelijk is Meer info:www.stopwapenhandel.org voor zo'n 805 miljoen euro van dit bedrag. In oktober 2012 stond ABP nog

N

22

Betreft: Geen beleggingen in kernwapens

Amersfoort, 26-10-2013

Geacht bestuur,

Vrouwen voor Vrede Nederland zet zich in voor een geweldloze, respectvolle en veilige mondiale samenleving waarin conflicten geweldloos worden opgelost. Veel leden van Vrouwen voor Vrede zijn aangesloten bij het ABP. Met grote zorg nemen we daarom uit recent onderzoek door de Campagne tegen Wapenhandel ter kennis, dat Nederlandse Pensioenfondsen voor meer dan 1 miljard euro beleggen in bedrijven met kernwapengerelateerde werkzaamheden. Dit is een stijging ten opzichte van vorig jaar en het grootste gedeelte hiervan komt voor rekening van het ABP!

Het is onverteerbaar dat ons pensioen betaald wordt of gaat worden vanuit deze beleggingen. Kernwapens zijn de meest verschrikkelijke wapens die we kennen en veel andere pensioenfondsen beleggen al niet meer in kernwapens, ook al is dat niet wettelijk verboden. We verzoeken de bestuurders van ABP daarom dringend, om dit beleid te herzien. Kernwapens zijn een te hoge prijs voor ons onbezorgd pensioen, hiervan zouden we niet kunnen genieten. Hoogachtend, Namens Vrouwen voor Vrede Nederland, Thea Vermeiren Voorzitter. Utrechtseweg 61, 3818 EA Amersfoort [email protected]

23

www.vrouwenvoorvrede.nl

Esther Madudu voorgedragen voor de Nobelprijs voor vrede De Oegandese vroedvrouw Esther Madudu wordt door de African Medical and Research Foundation (Amref) voorgedragen voor de Nobelprijs voor vrede. Ze staat symbool voor alle vroedvrouwen die jaarlijks In Afrika strijden voor levende geborenen en moeders die de bevalling overleven. AMREF (Flying doctors) wil tot 2015 15.000 vroedvrouwen trainen om de moedersterfte met 25% te verminderen in Sub-Sahara Afrika. Esther staat symbool voor de strijd en je kunt een petitie tekenen op http://www.amref.nl/ om Esther voor de Nobelprijs 2015 voor te dragen. Recent bezocht Esther ons land bij het 80 jarig bestaan van de Vereniging voor Nederlandse Vrouwelijke Artsen. Lineke Schakenbos

Van het bestuur De Landelijke Ledenvergadering Vrouwen voor Vrede zal gehouden worden op 22 maart 2014 in de Johanneskerk in Amersfoort. Noteer dit alvast in uw agenda. Een van de punten op deze agenda is het vervangen van 3 bestuursleden: Janne Poort van Eden, Tineke Fennis en Thea Vermeiren. Alle drie hebben nu 6 jaar in het bestuur gezeten en moeten volgens de statuten aftreden. Dus: nieuwe bestuursleden gevraagd.! De septemberactie van Vrouwen voor Vrede draait nog volop. Hartelijk dank voor alle gulle giften.

rectificate Bij het artikel Een internationale campagne tegen gender gerelateerd geweld gericht op vrouwen is een verkeerde foto terecht gekomen bijde kinderarts Karin Ritter. De foto hiernaast is de goede Karin. 24

In het kader van de Vredesweek hebben Vrouwen voor Vrede in Ridderkerk meer dan 550 duifjes, die door de bevolking van Ridderkerk e.o. in allerlei talen waren beschreven met vredeswensen, in hun Vredesboom gehangen. De wethouder hield een toespraak en hing de eerste slinger in de boom en vredesvrouw Bea de Graaff sloot de bijeenkomst af met het voordragen van het gedicht “Er vliegt een schitterende witte vogel" van Julius A. van Tricht. De "vredesduifjes" hebben de hele week in de boom gehangen en trokken veel belangstelling. Vrouwen voor Vrede in Ridderkerk zijn heel blij met deze welgeslaagde actie. 25

Vrouwen voor Vrede Ridderkerk schenken

behoevenden. Ook wordt groepsgewijs onderwijs aan kinderen verstrekt, want analfabetisme onder gehandicapte kinderen is zeer hoog. Bij het centrum zijn kortgeleden winkeltjes gebouwd, waar een aantal gehandicapten kunnen werken en gedeeltelijk in eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Er zijn 6 winkeltjes: dames- en kinderkleding, speelgoed, computers (plus reparatie en adviezen), minimarkt, boeken en tijdschriften. Als deze winkeltjes in de toekomst eventueel winstgevend worden, kunnen zij het centrum ondersteunen. De winkels zijn bedoeld om gehandicapten werkervaring en vakbekwaamheid te bieden. Op 21 februari dit jaar is het winkelgebouw geopend in aanwezigheid van o.a. een groot aantal hoge Koerdische regeringsfunctionarissen. Koerdische en Arabische televisie waren ook aanwezig. De Stichting heeft besloten om eind 2013 te stoppen met financiële hulp aan dit project. Maar omdat er nog veel hulp geboden moet worden en het misschien nog wat tijd vraagt voordat de toegezegde financiële hulp realiteit wordt, gezien de situatie in Irak, wil de stichting een slag om de arm houden. Om ervoor te zorgen dat er geen stil-

Als project voor de maand oktober heeft Vrouwen voor Vrede gekozen voor de Stichting Project Khanaqin, t.b.v. het PWD (People With Disabilities) centrum in Khanaqin, Irak. Zij helpen met 2000 euro. Na 8 jaar in Nederland als vluchtelingen te hebben gewoond, zijn de Koerdische Nasrin en Hiwa Delewi uit idealisme teruggekeerd naar Khanaqin in Irak. Zij zijn geholpen door Ada en Jan Knijnenburg, die hen hebben begeleid tijdens hun verblijf in Nederland. Ada en Jan hebben een stichting opgericht om Nasrin en Hiwa financieel te helpen hun ideaal te verwezenlijken. Met behulp van de stichting is het gelukt een centrum op te zetten dat nu aan duizenden mensen hulp biedt. Dankzij grootschalige hulp staat er nu een ruim opgezet PWD-centrum met bijgebouw, waarin hulp wordt verleend aan meer dan 4000 gehandicapten, onder wie 1500 kinderen, maar ook aan alleenstaande vrouwen en andere hulp-

26

betrokken bij de opbouw van de “hernieuwde” samenleving. Dit betekent dat lokale vrouwen zorgvuldig getraind moeten worden om te kunnen participeren binnen hun eigen gemeenschap. Vrouwen kunnen dan zelf door het verkregen zelfvertrouwen en opgedane kennis streven naar verbetering van hun dagelijkse situatie en tevens de lokale overheid aanspreken op de naleving van de regelgeving met betrekking tot hun eigen rechten. Deze ontwikkelingen zullen op den duur leiden naar een verbetering van de positie van vrouwen. Vrouwen voelen zich gesterkt om deel te nemen aan maatschappelijke organisaties en zij zullen bijdragen aan de ontwikkelingsplanning en input geven voor de beleidsvoering van hun eigen wijk of in hun eigen dorp of district. Gezien de behoefte van de vrouwen sluit dit programma ook naadloos aan op de bestuurlijke vernieuwing van Indonesië. Veel regelgeving is gedecentraliseerd naar de regio en districten. Hierdoor is er grote behoefte aan kader. Door meer vrouwen klaar te stomen kan in dit probleem worden voorzien. Het is dus niet alleen wenselijk vanuit emancipatorisch perspectief, maar het is ook marktconform. Dit capaciteitsopbouwprogramma voor vrouwen op de Molukken is een lange termijn traject en zal duren tot en met 2015. Sinds 2010 zijn er trainingen voor vrouwen uitgevoerd in verschillende dorpen over de rol van vrouwen in de samenleving, zoals o.a. Trainingen politieke participatie. In 2012 hebben in 17 dorpen een aantal “dorpsdialogen voor vrouwen” plaats-

stand of achteruitgang ontstaat, wil de stichting het team in Khanaqin nog éénmaal financieel steunen, zodat zij met zekere reserve de toekomst in gaan.

Vrouwen voor Vrede Ridderkerk hebben als project voor de maand november gekozen voor de Stichting Vrouwen voor Vrede op de Molukken, t.b.v. training participatieve planning. Zij ondersteunen met 2000 euro. “Onderwijs een vrouw en je onderwijst een hele natie”. Dit is de kern van de uitvoering van Millennium Development Goal 3: het bevorderen van gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen en het versterken van de positie van vrouwen. Stichting Vrouwen voor Vrede op de Molukken (VvVM) is een samenwerkingsverband van Molukse moslim- en Molukse christenvrouwen. VvVM is in 2000 ontstaan naar aanleiding van de onlusten tussen de moslim- en christenbevolking op de Molukken (1999 tot 2004). Om het vredesproces in een post-conflictgebied te verduurzamen is het belangrijk dat meer vrouwen worden

27

gevonden, bestaande uit groepsdiscussies en workshops. De focus lag op de naleving van vrouwenrechten door lokale besturen en op de preventie van HIV/Aids in een aantal dorpen in het zuiden van de Molukken. In totaal zijn er tot nu toe in 62 dorpen trainingen geweest. Dit programma zal in het projectjaar 2013 voortgezet worden. VvVM heeft gesignaleerd dat spanningen op de Molukken invloed hebben op de Molukse gemeenschap in Nederland. VvVM neemt dan ook de nodige stappen, zoals overleg plegen met de imam van de Molukse moskee in Ridderkerk

om in zijn preken thema's als verzoening en dialoog op te nemen. (De enige twee Molukkengemeenten in Nederland met een gemengd christen/moslim Molukse gemeenschap zijn Ridderkerk en Waalwijk). Ook binnen de regio Rijnmond onderhoudt VvVM contacten met Molukse christenvrouwen. Dit heeft geresulteerd in een aantal belangrijke regionale activiteiten die tot doel hebben de onderlinge verbondenheid te versterken. Deze interreligieuze ontmoetingen middels culturele en educatieve activiteiten zijn de bouwstenen voor een vredige samenleving.

Sara wil een hoofddoek Moslims en Christenen – Sara kiest er zelf voor om als Moslima een hoofddoek te dragen? Het hangt samen met haar levensgeschiedenis van een vluchtelingenkind in Nederland. Kunnen wij, willen wij samen met haar de vreugde van haar keuze delen? Ze weet dat haar naam tiener geworden. Pas na een uit de Koran komt. slepende procedure van 11 Voor hun jongste dochjaar hoop, onzekerheid en ter hebben haar ouders angst hebben Sara en haar een naam vol belofte ouders een verblijfsvergungekozen, want Sara bening gekregen om in Netekent lachen en wijzer derland te wonen. worden. Zo hopen ze Als kind kreeg Sara veel dat hun dochter een last van nachtmerries. In de blije vrouw mag worAZC’s hoorde ze ’s nachts den die open staat voor regelmatig mensen wanholevenswijsheid. pig huilen en gillen omdat En die blijdschap en leze van hun bed werden gevenswijsheid heeft Sara wel nodig. licht en in een politiebusje naar een uitWant toen ze 5 jaar oud was zijn haar zettingskamp moesten gaan. Op school ouders gevlucht. In meerdere AZC’s merkte ze de volgende ochtend dat een heeft Sara haar kinderjaren in onzeker- meisje of jongen hierdoor ineens was heid doorgebracht, daar is zij van kind, verdwenen. Ook maakte ze mee dat 28

‘als ze willen luisteren leg ik wel uit dat het echt mijn eigen keuze is en dat ik het heerlijk vind de hoofddoek te dragen.’ ‘En als ze niet echt willen luisteren en niet geloven dat het niet je eigen keuze is?’ Sara haalt haar schouders op en zegt: ‘Dan kan ik dat niet veranderen en moeten ze maar verkeerd over mij denken. Het ergste vind ik dat ze dan ook verkeerd denken over mijn vader en broer’. En met een zucht kijkt ze naar haar vader. Met een lieve glimlach zegt hij: ‘Ik heb je steun beloofd in je besluit en daar hoort dan ook bij dat vooral Nederlanders verkeerd over mij zullen denken. Maar Sara, jij bent belangrijker voor mij.’ Ik glimlach. Sara ziet mijn lachende ogen en kijkt me vragend aan. ‘Ik moet aan je naam denken, Sara. Je lacht lieve Sara en wordt inderdaad steeds wijzer in het zoeken naar wie je ten diepste bent als gelovige jonge vrouw, net als de Sara in de Bijbel en Koran.’ Sara zegt: ‘Ik draag alleen die mooie hoofddoek. Mijn kleren blijven modern en lekker strak. Want ik ben een moderne moslim die een hoofddoek draagt.’ En ik bedenk dat veel andere jonge moslima’s inderdaad hetzelfde doen. Wanneer ik weer opstap wenst Sara me met de hand op haar hart: Salam Alleikum, de Vrede van God.

mensen in wanhoop zelf een einde aan hun leven maakten. Dan bekroop haar de angst dat zij dit ook mee gaat maken. De gevolgen tekenden zich in haar slaap af door nachtmerries en slapeloosheid. Het jarenlang hopen en de taaie jarenlange angst voor uitzetting kregen steeds meer vat op haar. Toen na 11 jaar eindelijk de verlossende uitspraak van de IND kwam was Sara haar jeugd voorbij. Gelukkig komen de nachtmerries minder vaak voor. Sara wil die erge jaren vergeten en achter zich laten. Gelukkig heeft ze haar geloof waar ze blij mee is. Samen praten we erover hoe je angst en wanhoop bij God/Allah kunt brengen en dat je dan een wonderlijk rustig gevoel in je hart mag ontvangen. We bidden ook samen. Ik vind Sara een dappere en intelligente jonge meid die gelukkig positief in het leven staat. ‘Nu wil ik een hoofddoek dragen’, zegt Sara. ‘Ik wil er voor uit komen dat ik een vrolijke moslima ben en door de hoofddoek moet ik lekker vaak aan Allah denken. En dat maakt me gelukkig’. Haar moeder vind dat Sara dat helemaal zelf moet weten en voor haar vader hoeft Sara geen hoofddoek te dragen. Ze moest maar wachten tot ze 18 jaar is, dat is volgens vader een volwassen leeftijd. Wanneer zijn dochter het dan nog graag wil zal hij haar steunen in de lastige reacties die ze vast zal krijgen. En nu draagt ze als 18 jarige jonge vrouw een hoofddoek. Zo’n mooie moderne met gekleurde laagjes over elkaar heen. ‘Veel mensen denken dat je vader of je broer je dwingt om de hoofddoek te dragen’, zeg ik tegen Sara. ‘Ja, dat merk ik nu al’, zegt een lachende Sara,

Corry Nicolay is PKN predikant interreligieuze communicatie. ([email protected] www.kleurrijkgeloven.nl)

29

Ban die bom dan, babyboomers! ensen die in 1983 tegen kernwapens demonstreerden, moeten nu hun stem verheffen tegen de Amerikaanse bommen die nog altijd in Volkel liggen, stelt Benthe van de Pol. Exact dertig jaar geleden, op 29 oktober 1983, stonden onze ouders, de veertigers, vijftigers en zestigers van nu, op het Malieveld te demonstreren tegen de komst van de kruisraketten en vóór een kernwapenvrije wereld. Onze ouders hebben in de tussentijd Kamer stelt dat de Amerikaanse kernhuizen gekocht, 1,7 kinderen gekregen, wapens ons land en Europa moeten verlabradors uitgelaten en stationwagons laten, verschuilt het kabinet zich achter gereden. Maar na al die jaren liggen er een muur van stilte. nog steeds Amerikaanse kernwapens op de vliegbasis Volkel, bestempelt ons ka- Een belangrijke reden waarom de regebinet dat nog steeds als staatsgeheim en ring wacht tot de storm is gaan liggen, is durft Nederland internationaal geen de aankoop van de Joint Strike Fighter. voortrekkersrol aan te nemen om die De JSF wordt aangeschaft om met nuwapens hier weg te krijgen. De JSF cleaire bommen te kunnen vliegen. Dewordt zelfs aangeschaft om deze nucle- zelfde bommen die de bevolking niet eens wil hebben, laat staan inzetten. De aire bommen te kunnen gooien. regering heeft de details over deze nuWij, studenten en net afgestudeerden, cleaire taak beschermd door het stemdoen een oproep aan de babyboomers, de pel 'staatsgeheim', en dus blijft de ware leden van de protestgeneratie, die nu de reden van de aanschaf van de JSF voor macht in handen hebben, om hun idealen het parlement oncontroleerbaar. Zolang eindelijk uit te voeren. Regel nog even dat volksvertegenwoordigers dit blijven acNederland kernwapenvrij wordt, voordat cepteren, verandert er niks en zit mijn jullie met pensioen zijn, anders blijven wij generatie over dertig jaar nog met die met dit gevaar achter! massavernietigingswapens in Brabant.

M

Wij zijn nu even oud als onze ouders toen zij meededen aan de grootste demonstratie in de Nederlandse geschiedenis. De dreiging van de Sovjet-Unie is verleden tijd, maar Amerikaanse kernwapens liggen nog altijd paraat. Het parlement mag nog steeds niet weten wat die gevaarlijke grap kost en stemt nog steeds blind in met de defensiebegroting. Zelfs nu de Tweede

30

Op internationaal niveau is het al niet veel beter. Dit heb ik van dichtbij meegemaakt bij het bezoeken van het ministerie van buitenlandse zaken en bij lobbywerkzaamheden bij de Verenigde Naties. Daar was ik, samen met de ondertekenaars, aanwezig als student van de crashcourse nuclear diplomacy van IKV Pax Christi. Onze diplomaten houden zich afzijdig van het innemen van

van de mensheid.

een stelling die onze bondgenoten voor het hoofd zou kunnen stoten. Nederland wil dikke vrienden blijven met de VS, en dat daarbij het parlement genegeerd wordt, het zij zo.

Leeg Malieveld In deze dramatische positie bevindt Nederland zich nu, en het Malieveld is leeg. Onze ouders zijn druk bezig met hun pensioenzekerheid en de waarde van hun koopwoning. Heel belangrijk, maar wat is er gebeurd met de idealen en de betrokkenheid van 1983? Wij zien wat er gebeurt en maken ons zorgen. De bommen die in Nederland liggen moeten weg, daar is de meerderheid van de Kamer het over eens, maar de overheid doet niets zonder extra druk. Die druk kan vanuit alle lagen van de bevolking komen, maar als het er op aan komt zijn het de veertigers, vijftigers en zestigers die nu een verschil kunnen en moeten maken. Jullie zijn nog niet met pensioen. Jullie bevinden je in de positie om iets te veranderen. Laat de kans om Nederland te ontdoen van massavernietigingswapens niet voorbij gaan. Dat is nog eens een mooi nalatenschap. Niet alleen aan jullie kinderen, maar aan de toekomst

Dit artikel verscheen op 29 oktober 2013 in Trouw en is ondertekend door: Willem van den Berg (Oxford), Nicander van Duin (Nijmegen), Ladan Hakimi (Leiden), Alex ter Horst, Anita Hossein (Utrecht), Alinta Geling (Leiden), Merel van Rooy (Groningen) , Laura de Ruiter (Londen).

Ook babyboomers willen de bom nog steeds bannen

Als toenmalige deelnemers aan de Vredesdemonstraties in 1981 en 1983 en als leden van Vrouwen voor Vrede Nederland voelen we ons meteen aangesproken door de oproep van Benthe van de Pol. Ook wij hadden het liefst gehad dat de bommen weggewerkt waren voordat wij met pensioen gaan. De idealen en de betrokkenheid van toen hebben we nog steeds. Helaas is het bannen nog niet gelukt, al werken we er al 35 jaar aan. Bij wie ligt de bal nu? Graag willen we met de ondertekenaars hierover van gedachten wisselen. Als jullie dat ook willen, neem dan contact op met Yvonne van der Ham (namens werkgroep Weldadig van Vrouwen voor Vrede). [email protected] 31

Grasmaaien als straf voor verkrachting n Kenia zijn vrouwen-groepen een offensief begonnen om verkrachting zwaarder te straffen. Aanleiding is de zaak van de 16-jarige Liz, die nu in een rolstoel zit. Grasmaaien als straf voor verkrachting. Het komt in geen enkel Keniaans wetboek voor. Toch was dat de maatregel die de politie voldoende achtte als genoegdoening voor het slachtoffer, een meisje van zestien, dat aangifte had gedaan van verkrachting door zes mannen. Voor vrouwen in Kenia is de zaak hiermee echter niet afgedaan.

I

'Liz', zoals de schuilnaam van de tiener uit de westelijke provincie Busia luidt, ging enkele maanden geleden op huis aan na de begrafenis van haar grootvader. Zes mannen grepen haar, sloegen en verkrachtten haar, en gooiden haar in een latrine, waar zij bewusteloos achterbleef. Ze brak haar rug en zit inmiddels in een rolstoel. Wat haar overkwam, is een variant op iets dat volgens studies van de Verenigde Naties bijna één op de drie vrouwen en meisjes in Kenia overkomt: grof seksueel geweld, al dan niet in de huiselijke omgeving . Een zwaar vergrijp, volgens de letter van de wet. Maar in de praktijk komt het te weinig tot serieuze straffen voor de daders. De Keniaanse politie, een van de minst vertrouwde instituten in het land, speelt hierbij een even cruciale als vaak negatieve rol. Veel te vaak gaan agenten ervan uit dat verkrachtingsslachtoffers de misdaad hebben 'uitgelokt'. En wreed maar waar: meer dan eens wordt een vrouw op het politiebureau zelf opnieuw het slachtoffer van seksuele intimidatie, of zelfs van verkrachting. Vrijwel niemand van de meerderheid

32

der mannelijke gezagsdragers in het land maakt zich hierom doorgaans al te veel zorgen. Maar de ‘zaak Liz’, die ook veel publiciteit kreeg vanwege de eerdere berichtgeving over serieverkrachtingen in India, heeft binnen en buiten Kenia tot een krachtig offensief van met name vrouwen geleid. Een internetpetitie van de activistengroep Avaaz is door meer dan 1,4 miljoen mensen ondertekend. Daarin wordt opgeroepen niet alleen de verkrachters van Liz te berechten , maar ook disciplinaire actie te ondernemen tegen de agenten die meenden dat het volstond de vermeende daders het gras bij het politiebureau te laten maaien. De zaak speelt inmiddels op landelijk niveau. David Kimayo, het hoofd van de Keniaanse politie, zegt te twijfelen aan de waarheid van het verhaal van Liz. De tijd tussen haar roep om hulp vanuit de latrine en de komst van helpende dorpelingen zou 'te kort' zijn voor een serieverkrachting. Ook zou zij niet in de latrine zijn gegooid, maar gevallen nadat zij op de vlucht was geslagen. De opstelling van de autoriteiten laat

volgens Nebila Abdulmelik van de Keniaanse vrouwenorganisatie WDCN 'zien hoe weinig de lichamelijke integriteit van vrouwen ons kan schelen. We nemen verkrachting niet serieus.' Maar Liz, het slachtoffer zelf, wil het hierbij niet laten zitten. 'Ik wil dat mijn aanvallers gearresteerd en gestraft worden' , verklaarde zij. Verkrachting is in Kenia een 'onzichtbare misdaad' , zo meent Lydia Muthiani van de Coalition on Violence Against Women. Als vrouwen al aangifte durven te doen, komt het veel te weinig tot veroordeling . De hoop voor Liz en anderen komt mogelijk van Willy Mutunga, 's lands hoogste rechter. Hij riep op tot 'onmiddellijke actie' Maar dat is al weer een tijdje geleden.

internetpetitie Aan de Inspecteur-Generaal van Politie van Kenia: Wij roepen u op om recht te doen aan Liz, door onmiddellijk haar verkrachters te arresteren en te vervolgen, en door de juiste disciplinaire maatregelen te treffen tegen de politieagenten die nalieten in actie te komen. Door deze politieagenten nu verantwoordelijk te houden voor hun nalatigheid stuurt u een duidelijke boodschap aan alle politie functionarissen dat verkrachting niet een simpel misdrijf is, maar een serieuze misdaad en dat zij verantwoordelijk worden gehouden voor het vervolgen van zulke misdaden. Wij roepen u op om de zaak van Liz tot een keerpunt te maken in het beëindigen van de oorlog tegen vrouwen.

Kees Broere, redacteur Volkskrant 33

Deelgenoten over de wereld: vrouwen en ons milieu. Irene Dankelman sprak 6 oktober 2013 op de Stoutenburglezing over vrouwen en milieu. Ze deed dit door haar eigen ontwikkeling te schetsen en die van vrouwen wereldwijd m.b.t. het milieu. Voorbeelden van vrouwen, foto’s van vrouwen en een prachtige opname van een filmpje van Oxfam. Daarin vertelt Sahena hoe zij in Bangla Desh lokale leidster is geworden om voorbereidingen te treffen als er weer een watervloed richting hun dorp komt. Irene bevestigde door haar aanpak haar uitgangspunten: we moeten wereldwijd omzien naar elkaar waarbij wederzijdsheid belangrijk is en elk verhaal van iedere vrouw telt. Irene zelf is docente duurzame ontwikkeling aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Veder geeft ze de Verenigde Naties adviezen op milieugebied en is ze betrokken bij het Natuurcollege van Irene van Lippe Biesterfelt. Ze komt op veel plaatsen in de wereld. Ik heb haar gevraagd wat onze insteek als vredesvrouwen is richting milieu. We doen het goed vindt Irene en we moeten doorgaan bij conflicten over hulpbronnen in beeld te brengen wat de effecten zijn voor alle lokale bewoners. De lezing van Irene Dankelman komt op de website van Milieuproject Stoutenburg:www. stoutenburg.nl of via email [email protected] Heb je geen toegang tot de website, dan kun je ook mailen/bellen: Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg 033-4945500 Lineke Schakenbos

A struggle for peace

De Utrtechtse studentenvereniging voor Internationale Betrekking (SIB) organiseert een congres over democratie, wereldeconomie en ontwikkeling. Deze dag vol lezingen, debatten, workshops en cultuur zal plaatsvinden op zaterdag 8 februari 2014 op en rond het Domplein in Utrecht. Het congres rust op drie pijlers: democratie, wereldeconomie en ontwikkeling. En groot aantal spreker hebben al toegezegd zoals Ruud Lubbers, Shirin Musa is directrice van Femmes for Feedom, Lilian Ploumen is Minister, Jan Pronk, Jan van der Putten, Alexander Rinnooy Kan, Maarten van Rossem Zie de website www.astruggleforpeace.nl 34

Respect en Recht voor Ieder Mens n juli 2013 presenteerde de Minister van Buitenlandse Zaken een beleidsbrief over Mensenrechten aan de Tweede Kamer. De beleidsbrief is qua stijl anders dan we gewend zijn. De brief is eenvoudig en de bijgaande aanbiedingsbrief is zelfs niet meer dan twee regels. Ter inspiratie worden er uitspraken van internationale voorvechters voor mensenrechten geciteerd aan het begin van elk hoofdstuk: Martin Luther King, Ban Ki-Moon, Nelson Mandela, Aung San Suu Kyi. Bijvoorbeeld: “Injustice anywhere is a threat to peace everywhere” (Martin Luther King)

I

Onder het kopje “gelijke rechten voor vrouwen” gaat het om meerdere initiatieven waarin Nederland voorop loopt: 1 bevorderen van participatie van vrouwen in conflictgebieden in vredesbesprekingen en wederopbouw (resolutie 1325); 2 bestrijden van geweld tegen vrouwen (FLOW fonds, UN Women); 3 financieren van programma’s voor seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR).

In de uitleg van wat er op het spel staat wordt eerlijk genoemd wat goed gaat en wat nog niet zo goed gaat, en er wordt steeds samengevat aan welke concrete acties Nederland zich verbindt. Het is echt een plezier om dit te lezen, complimenten! De nota is ook voor Vrouwen voor Vrede belangrijk. Want we weten dat vrede niet duurzaam is zonder bescherming van de mensenrechten en dat nationale overheden eigenlijk het monopolie voor het gebruik van gewapend geweld van hun burgers gekregen hebben om deze mensenrechten te kunnen verdedigen. Dat loopt nogal eens verkeerd, dus is er werk aan de winkel.

De nadruk op vrouwen is interessant, omdat het ontwaken van de vrouwen in de Arabische wereld een mega-gebeuren is, ook al gaat het nog met horten en stoten. Zodra vrouwen aan de leiding komen met gelijke rechten en voldoende bescherming daarvan, zal de vijandschap tegen het Westen doorbroken worden en zullen allerlei destructieve oplossingen zoals gewapend geweld gaandeweg losgelaten worden. De vrouwen zullen zich inzetten voor onderwijs, gezondheidszorg, voedsel en aangename seksuele verhoudingen.

De nota valt op pagina 1 al met de deur in huis: “binnen het beleid ligt de nadruk op 1 bescherming van mensenrechtenverdedigers, 2 rechten voor Lesbiennes, Homo’s Biseksuelen en Transgenders (LHBT) en 3 gelijke rechten voor vrouwen.” Het is een opvallende en duidelijke keuze.

De nota eindigt met een overzicht van

35

de financiële en diplomatieke instrumenten die Nederland inzet. Er is een Mensenrechtenambassadeur (Lionel Veer) die op diplomatiek niveau deze thema’s verdedigt in internationale contacten. Ook de samenwerking met burgerorganisaties wordt uitgewerkt. De nota noemt “innovatieve oplossingen”, waar de burgersamenleving bij betrokken is, via sociale media, apps en internet. Één van de innovaties is een app, http://bit.ly/StoryMakerApp, waarmee mensen geholpen worden om hun verhaal goed te vertellen. In Nederland wordt een Nationaal Actieplan Mensenrechten ontwikkeld in samenwerking met burgerorganisaties. In Europa worden zogenaamde “mensenrechten-

dialogen” gestimuleerd tussen de EU en niet-EU landen; en binnen de EU wordt een controle-instrument ontwikkeld om afspraken op het gebied van rechtsstaat en mensenrechten te controleren op naleving. En dan zijn er natuurlijk de internationale organisaties, zoals het Strafhof en VN organisaties die de mensenrechten wereldwijd bevorderen en naleving controleren. Optimistisch? Ja, ik wel. Dit is een begaanbare weg. Vrouwelijke activisten moeten gehoord en beschermd worden, en wij zullen daar aan bij kunnen dragen.

Joke Oranje

Soms word ik zo ontzettend moe... oms word ik zo ontzettend moe van de worsteling Palestina-Israël.. En dan zie ik ineens een lichtstraaltje. Dat lichtstraaltje werd gebracht door de Ranin Bulos en Nava Sonnenschein uit Neve Shalom /Wahat al/Salam. Tijdens de vredesweek in september waren zij te gast in Nederland. Neve Shalom /Wahat al/Salam is een dorp in Israël, bewoond door Joden en Palestijnen, allen met de Israëlische nationaliteit. Ranin is een jonge vrouw die een jaar of zeven in de financiele wereld heeft gewerkt maar nu het werk in en voor Neve Shalom als haar opdracht ziet.

S

• een andere en duurzame weg naar vrede • bouwen aan vrede vanaf de basis zowel in onderwijs als in training Vanaf de crèche tot eind basisschool is het onderwijssystem bi/cultureel en tweetaling. Daarnaast is er een speciale Vredesschool. Je kunt Neve Shalom/Wahat al Salam steunen via de Vriendenstichting in Nederland Kruisweg 1103 2131CV Hoofdorp 023/5615104 www.nswas.nl

de wachtlijst. Binnenkort wordt het dorp uitgebreid. Hun filosofie en idealen zijn • onderling respect en begrip. • gelijkwaardigheid voor Joden en Palestijnen

School voor de Vrede

ben hier dagen doorgebracht met het doel bij te dragen aan wederzijds respect, aandacht voor elkaars cultuur en uiteindelijk het starten van een dialoog. De School voor de Vrede heeft door te pionieren nieuwe eigentijdse methoden ontwikkeld voor het werken met groepen die in conflict zijn met elkaar.

Onderwijs in de meest brede zin van het woord is de 'School voor de Vrede' (SfP). Het geesteskind van Bruno Hussar zag het levenslicht in 1979 en is inmiddels nationaal en internationaal een begrip. Opgezet om onderwijsprogramma's aan te bieden aan Palestijnse Arabieren en Joden, allen met het Israëlische staatsburgerschap. Duizenden Joodse en Palestijnse studenten, volwassenen, docenten etc. heb-

Het werk van de School voor de Vrede bestrijkt vijf terreinen: 1. het Jongerenprogramma: 'Residential Encounter Workshops' Joodse en Arabische middelbare scholieren komen naar het dorp voor een intensieve driedaagse dialoog met elkaar. In de neutrale en rustige omgeving van NS/WaS confronteren ze elkaar met hun angsten en wantrouwen ten opzichte van de ander en proberen ze als groep de onderwerpen te bespreken die opkomen tijdens de ontmoetingen. Deze ervaring geeft de jonge deelnemers inzicht in hun huidige leefsituatie en ze nemen dat nieuwe bewustzijn mee naar

Nava was met haar familie het tweede gezin dat in dit dorp, in 1970 gesticht door Pater Bruno Hussar, kwam wonen. Nava leidt al vele jaren de School voor vrede: een kader, een plek voor Palestijns-Joodse ontmoetingen. En een centrum van waaruit aan conflicterende bevolkingsgroepen ook uit andere landen, een weg naar vrede gewezen wordt. In het dorp wonen 50 gezinnen, gelijkelijk verdeeld over de twee bevolkingsgroepen en er staan 300 gezinnen op

Ranin Bulos

36

37

hun ouders, families, vrienden, scholen en dorpen. 2. Universiteiten en vrouwenstudies De School voor de Vrede is zeer succesvol in het opzetten van samenwerking met universiteiten zoals Tel Aviv en Haifa. Zo zijn er op die universiteiten gezamenlijke programma's opgezet bij de vakgroepen psychologie en sociale psychologie. De school heeft ook programma's opgezet en voert deze ook uit voor de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Wat betreft de vrouwenstudies; al jaren loopt er het programma aan de universiteit van Tel Aviv 'Women in Times of Change', een programma voor Joodse en Arabische vrouwen. 3. Werk tussen de Israëli's en de Palestijnse Autoriteit Sinds de onderhandelingen van Oslo, begonnen in 1993 heeft de SfP opleidingen en workshops verzorgd voor Israëli's en Palestijnen van de Palestijnse autoriteit. Onder de opleidingen waren onder meer programma's voor doktoren, advocaten en journalisten.

Ofschoon de Intifada van 2000 het werk zo goed als onmogelijk maakt, zijn zeer veel mensen en groepen van mensen nog steeds bereid om de gevaren te trotseren om toch met elkaar te blijven deelnemen aan deze opleidingen. 4. Faciliteren en trainen De school is een voorloper in de professionalisering van methodes om het begeleiden van conflictgroepen te faciliteren. Veel NGO's komen naar de school voor advies, supervisie en training. Honderden mensen hebben een opleiding tot facilitator met succes bij de school doorlopen en bezetten nu belangrijke posten bij vredesbewegingen en mensenrechtenorganisaties - niet alleen in Israël maar ook in Cyprus, Rwanda, Noord-Ierland en Kosovo. 5. Publicaties en onderzoek In 2001 verscheen het boek 'Identities in Dialogue' in het Hebreeuws en Arabisch. Ook een Duitse vertaling van dit boek is op de markt. Dit boek beschrijft zeer nauwkeurig de methoden die de school hanteert. Lineke Schakenbos

38

ASN Bank Wereldprijs 2013 middelbare school en zijn de jongste winnaars ooit van de ASN Bank Wereldprijs. Tegen Kinderarbeid: Van prostituee naar office manager wil in India 450 kwetsbare meisjes een beroepsopleiding bieden en succesvol begeleiden naar betaald, eerlijk werk in een veilige omgeving. Bijvoorbeeld jeansproductie, office management en ambachtelijk werk. Vrede & veiligheid: Brilliant Minds Burma leidt jongeren uit verschillende etnische groepen in Birma op en helpt ze aan een baan bij (internationale) bedrijven die actief zijn in het land. Dat draagt bij aan duurzame vrede tussen verschillende etnische groepen én aan een duurzame economie.

p donderdagavond 7 november werd de ASN Bank Wereldprijs 2013 uitgereikt. Vier gelukkige winnaars ontvingen de felbegeerde prijs van 10.000 euro. De jury had het lastig, want de initiatieven waren heel verschillend. Maar ze voldeden aan alle criteria, zoals ondernemendheid, innovativiteit, creativiteit, en een grote impact op de samenleving. Wie hebben er gewonnen in de vier categorieën? Eerlijke Handel: Studiojux.org gaat de vraag naar en het aanbod van duurzame lifestyleproducten vergroten. De initiatiefnemers gaan bodylotion en kleding produceren in onder meer een fabriek in Nepal. Zo willen ze de arbeidsomstandigheden en de natuur in ontwikkelingslanden verbeteren. Duurzame Energie: WavEnergy wekt elektriciteit op via de golfslag in zee. Over een schuine plaat rollen dynamo's die aan een luchtkussen vastzitten. Door de beweging van de golven gaat het luchtkussen op en neer. Dat laat de dynamo's draaien die elektriciteit genereren. De initiatiefnemers zitten nog op de

O

Helaas heeft ons project Nahid niet de finale gehaald van de Wereldprijs van de ASN bank. We zijn gekomen tot de laatste acht! We bedanken iedereen die op ons heeft gestemd en ons op welke wijze dan ook heeft ondersteund, we hebben dankzij jullie interessante netwerken kunnen leggen en zijn een geweldige ervaring rijker! We wensen het gekozen project Brilliant Minds Burma, succes met hun verdere werk. Nogmaals iedereen bedankt voor het steunen! Janny Beekman

39

Kirsten van den Hul winnares van de Joke Smit Prijs 2013 irsten van den Hul is de winnares van de Joke Smit Prijs 2013, zo maakte de jury op 23 november bekend. De organisatieadviseur ontving de prijs vandaag uit handen van minister Jet Bussemaker (Emancipatie) tijdens het Emancipatiecongres KRACHT dat in Den Haag plaatsvond. De jury was unaniem in haar oordeel dat Van den Hul de prijs verdient vanwege haar inzet als aansprekend ambassadeur met een duidelijke visie op vrouwenemancipatie waarin vrouwen én mannen een rol spelen. Daarmee slaagt zij erin een brug te slaan tussen verschillende groepen vrouwen in de samenleving en weet zij lastige thema's als het deeltijddilemma bespreekbaar te maken. Ze is een aansprekende ambassadeur van de ‘vrouwenzaak’. Belangrijk daarbij is volgens de jury dat ze daarbij mannen niet uit het oog verliest. Ze roept in dit kader op tot (s)hevolution en is een ware ‘change agent’ op terrein van vrouwenemancipatie. Voormalig VN-vrouwenvertegenwoordiger Van den Hul draagt haar boodschap op moderne wijze uit: twit- Economische zelfstandigheid terend, bloggend, schrijvend in ver- De Joke Smit Prijs staat dit jaar in het schillende media en aan tafel bij diverse teken van economische zelfstandigheid van vrouwen. Meer vrouwen die ecotelevisieprogramma’s. nomisch op eigen benen kunnen staan is een belangrijk speerpunt van dit kaRol maatschappij binet. Minister Bussemaker sprak tijdens het congres over de rol van de maatschap- De Joke Smit Prijs is een tweejaarlijkse pij die de keuze van vrouwen om te Nederlandse regeringsprijs en een oeuvrewerken nog altijd sterk beïnvloedt. prijs, die dit jaar voor de 14e keer werd uit“Willen we mannen en vrouwen meer gereikt. De prijswinnaar ontvangt een ruimte geven om een baan te combine- kunstobject en een bedrag van € 10.000. ren met een gezin, dan vraagt dat aller- De regeringsprijs is vernoemd naar de eerst om een actieve rol van vrouwen overleden feministe Joke Smit (1933 – zélf. Om opkomen voor je rechten. En 1981) die een vooraanstaande rol heeft om het hardop uitspreken van je wen- vervuld in de vrouwenemancipatie-beweging. sen, thuis en op je werk.

K

40

Luciferprijs voor de Vredesambassade Tiel ‘Vrede is cool’ IKV Pax Christi heeft de luciferprijs uitgereikt aan de Vredesambassade Tiel. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan de vredesambassade die in de vredesweek de meest spraakmakende activiteit organiseert. Dit jaar was er extra aandacht voor Syrië. In het hele land werden er door 54 vredesambassades meer dan 250 activiteiten georganiseerd. De Vredesambassade Tiel is een zogenaamde jongerenambassade, opgericht door Andre Damian, Margot van Ark, Eda Külekçi, Iris Hinfelaar, Geerte van der Horst en Martijn van Stam. Deze ambassade is begin 2013 opgericht door de zes jongeren uit de omgeving van Tiel. Dat de ambassade uit jongeren bestaat onderscheidt haar al van vele anderen. Ook de doelgroep van de Vredesambassade Tiel was jongeren. Hiervoor werd een activiteit georganiseerd waarin twee thema’s centraal stonden, namelijk: Syrië en jongerenactivisme. Er waren op deze middag die werd gehouden in HannaH (Tiel) twee sprekers. Evert-Jan Grit begon met een lezing over Syrië. De jongeren werden hierbij actief betrokken, waardoor ze nadachten en een eigen mening vormden over het conflict waarvan zij vooraf weinig kennis hadden. Verder was er een cursus jongerenactivisme door Linda Schevers. Hierbij leerden de jongeren hoe zij hun steentje kunnen bijdragen voor

vrede. De conclusie van de dag was dan ook dat iedereen altijd denkt dat jongeren weinig kunnen, maar dat het tegendeel waar is. André Damian van de Tielse Vredesambassade reageerde verheugd op deze erkenning. “Veel jongeren hebben het idee dat vredeswerk en activisme ver van hen af staan. Ze hebben het idee dat ze machteloos staan tegenover de gruwelijke dingen die er in de wereld gebeuren. Dat is zonde, want jongeren hebben enorm veel kracht en potentie. En dat willen we laten zien.” Met de Luciferprijs wint de Ambassade van Tiel een geldbedrag van €250,00, te besteden aan de Vredesweek in 2014

41

zaken, ondanks en dankzij de wetenschappelijk beschikbare informatie (kennis). Kritiek op internet wordt weggewuifd en critici weggezet als onruststokers. Maar juist dankzij datzelfde internet worden we wakker geschud én op de hoogte gehouden. Door mensen die er geen belang bij hebben de waarheid te verdoezelen.

“Draait de wereld door?“ De wereld in crisis - de mens als middelpunt van de crisis én de oplossing ls je bedenkt dat Erasmus 500 jaar geleden al vond dat opvoeding en ethiek aan de basis liggen van elke beschaving en het bereiken van vrede gebaseerd moet zijn op geweldloosheid, dan bekruipt je het gevoel dat we in 500 jaar nog niks geleerd hebben. Dat non-issues de agenda bepalen en dat de 5 dochters van Vrouwe Stultitia in onze tijd de volgende gebieden beheersen: de Ideologie, de Economie, de Politiek, de Wetenschap en de Ethiek (stiefdochter).

A

logie raakt ondergesneeuwd en de mensen weten niet meer wie en wat ze moeten geloven en wat beschaving heden ten dage is. Eén ding wel: de economie moet draaien, desnoods totdat de wereld en de mens uitgeput ten ondergaan. Klimaatproblemen worden na 30 jaar aan de kaak te zijn gesteld eindelijk serieus genomen, maar nog steeds ondergeschikt gemaakt aan de (wereld)economie. Zelfs onze gezondheidszorg heeft als basisprincipe de Economie! Niet de zorg, niet de mens, maar “het product” staat centraal én wat het mag kosten.

Dochter I: Ideologica De Ideologie van de hedendaagse kerk en filosofie is en zou nog dezelfde moeten zijn van Erasmus. Want tijden veranderen maar er is universele kennis in religie en filosofie, die in alle tijden nieuw en toepaspaar lijkt. Als ik Jezus van Nazareth lees, Franciscus van Assisi , Boeddha, Hildegard von Bingen, Plato, Erasmus, Thomas More of Ghandi – allemaal vertolken zij tijdloze, universele ideeën, uiteraard religieus bepaald, want dat kenmerkt natuurlijk wel de middeleeuwen (tot de Verlichting): geen scheiding van theologie, filosofie en wetenschap. Erasmus was dan ook een religieus humanist én filosoof. Voordeel is, dat we nu nog steeds de wijsbegeerte, theologie, filosofie, politiek en de economische en algemene wetenschappen vanuit dit religieus humanisme kunnen blijven benaderen.

Dochter III: Politica Politici zijn al lang niet meer in dienst van het volk, door wie ze gekozen zijn. Er zijn andere krachten en machten (Europa, banken, bedrijfsleven) die meer bepalend zijn. Ook de angst voor terreur (War on Terror). Van daaruit proberen zij tot in detail ons leven te beheersen, zodat wij geen onvoorspelbare wezens zullen zijn en ons zullen schikken in de ons opgedrongen materialistische wereldvisie.

Dochter II: Economica De tweede dochter gaat over de Economie, en is de belangrijkste dochter in onze (westerse) maatschappij. De ideo42

(Stief-)dochter V: Ethica Waarheidsvinding is op alle terreinen een probleem geworden, want niet in het belang van de heersende elite. En dat schijnt ook van alle tijden te zijn. Jezus van Nazareth probeerde ook de religieuze en wereldlijke leiders op hun verantwoordelijkheid te wijzen, en we weten waar dat toe geleid heeft. En zo gaat het met alle (geestelijk) leiders, die misstanden aan de kaak stellen. Erasmus moest in de vorm van satire (in Lof der Zotheid) zijn ethiek (kritiek) verpakken, omdat hij anders geëxcommuniceerd zou worden. Maarten Luther wist de wijsheid van Erasmus gelukkig om te zetten in actie, zodat de Reformatie de broodnodige vernieuwing bracht. Zo’n creatief proces, vanuit visionaire, inspirerende ideeën, zou ook nu wel eens onze beschaving een stuk vooruit kunnen helpen…..weer vlot kunnen trekken. Geertje Kuipers, Culenborg

Met de laatste klimaatconferentie bleek de politiek onmachtig besluiten te nemen. Ongelooflijk! Hoewel het klimaatprobleem een steeds groter issue is geworden, kunnen we de oplossing dus niet van de politiek verwachten. Teveel tegenstrijdige belangen beperken de mogelijkheden om de handen ineen te slaan.

Dochter IV: Informatica (wetenschap) Gelukkig heeft de Wetenschap ons geholpen de klimaatproblemen duidelijk over het voetlicht te brengen. Maar ook hier geldt: tegengestelde belangen laten tegengestelde geluiden horen. Wetenschappers spreken elkaar tegen, of verhullen de feiten. Klimaatcrisis, economische crisis, gezondheidscrisis (Q-koorts en Mexicaanse griep), oorlogen in Irak en Afghanistan, allemaal voorbeelden van uit de hand gelopen

Dit is een Essay geschreven voor Essaywedstrijd n.a.v. Lof der Zotheid van Erasmus – 500 jaar geleden:Van: de Belgische Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (www.h-vv.be)

43

“Het is toch van de zotte!” Lof der Zotheid in de 21e eeuw Droom Vrouwe Stultitia ging met haar dochters op zoek, omdat de wereld ziek en hulpeloos was geworden. Ze probeerden elkaar te troosten met de gedachte dat voor elke ziekte een heelmeester bestaat, alsmede de kennis en inzichten om heling van binnenuit op gang te brengen. Op zoek naar zo een wijze gingen zij te rade bij oude tradities en de nieuwste ontwikkelingen. De hele wereld was vol van wijsheid – zij reisden van Oost naar West en van Noord naar Zuid en overal troffen zij oeroude én nieuwe wijsheid aan, die naadloos aansloot op de problemen en ziektes die zij wilden bestrijden. Gelukkig keerden zij huiswaarts.

De analyse en de diagnose waren bekend, dus dat maakte het zoeken gemakkelijker. Maar oplossingen werden door niemand tot prioriteit verheven. Hoewel bijvoorbeeld de mensenrechten (recht op voeding, gezondheid, onderwijs, gelijke behandeling, etc.) in alle culturen zo langzamerhand erkend werden, werden ze nergens nageleefd. Dat bevreemde Vrouwe Stultitia. Maar de dochters gniffelden in hun vuistje…. Informatica en Economica waren, samen met Politica machtiger dan ooit…. Economica beloofde alles te zullen oplossen. Ideologica was totaal de weg kwijt, was totaal ondergesneeuwd en Ethica was het kind van de rekening geworden. Want: de geest was uit de fles, de wereld was ziek geworden door overmatige, hoogmoedige alleenheerschappij van de machtigen. De aarde en die daarop wonen werden opgeofferd aan de productie-/prestatie-maatschappij, waar geld en macht een monsterverbond hadden gesloten. En wapens on-welwillenden onder de knoet probeerden te krijgen/houden. Niet meer gevoed vanuit de tradities, kennis en wijsheid, voltrok zich een ware ramp voor ieders ogen: miljoenen armen, vluchtelingen, smeltende ijskappen, oprukkende woestijnen, overstromingen, dode vissen, zieke dieren, morrende massa’s…

crisis”, zei ze. “Eindelijk, eindelijk wordt de wereld wakker. De geboorte van de wereldziel heeft een aanvang genomen. Het wachten is op “dit kind”, dat heel de wereld zal omsmeden tot één volk, één wereldgemeenschap, waar liefde, waarheid, schoonheid en gerechtigheid de harten zullen veroveren, zodat –inderdaad- heling van binnenuit kan plaatsvinden en de wereldvrede mogelijk wordt. Alle kinderen zullen in deze gedachte worden opgevoed. En in geweldloze conflicthantering en met sociocratische besluitvorming. Dat zal de aarde genezing brengen.”

44

45

De dochters waren helemaal van de kaart en begonnen ook te lachen, ja te schaterlachen! Die moeder van hen, die was slimmer dan iedereen! Had alle wijsheid van de wereld in haar hart gesloten en wist zowaar van daaruit de oplossing aan te dragen. “Leve onze moeder, leve Vrouwe Stultitia”, riepen zij! Nu waren de dochters overtuigd…zo moest het gaan….. en zij beloofden allen hun steentje bij te dragen: hun woorden buitelden over elkaar heen: “Red de aarde, red de mensheid!” “Het is toch van de zotte…!!” En nu…. wakker worden!! Geertje Kuipers, Culenborg

Bedroefd zaten ze ten slotte rond de keukentafel en staken nog één keer de koppen bij elkaar. Wie, oh wie draagt de oplossing aan, wie kan ons redden uit deze crisis die de hele wereld aangaat? Vrouwe Stultitia glimlachte en nam het woord: “Laten we dankbaar zijn voor deze

Boekenrubriek

Gaza op mijn hoofd De Gazastrook, een brandend stipje in het Midden-Oosten, U kent het van het nieuws. Van de gewapende strijd, in associatie met woorden als ‘terrorisme’ en ‘bezetting’, in verhouding tot Israël Maar het gaat om mensen. En die staan centraal in dit epos van Inge Neefs. Anah, een jonge Palestijnse, neemt je bij de hand. Ghazza ala raasi, verzucht ze. Vrij vertaald: 'Gaza op mijn hoofd.' Ze koestert het land maar vindt het leven een verdrukkend gevecht. Gaza op mijn hoofd is een fijn staaltje literaire non-fictie over leven in een militair bezet en afgezonderd gebied, waar uitzichtloosheid jongeren naar het buitenland doet verlangen, over drones en F16's die onzichtbaar maar oorverdovend luid aanwezig zijn, over veerkrachtigheid en verzet maar ook over worstelen met culturele tradities, waterpijp met appelsmaak en de overweldigende aanbidding van FC Barcelona. Inge Neefs was een van de reizigers op de Gaza Freedom Flotilla, en verbleef later een jaar in Gaza. Gaza op mijn hoofd is haar debuut als schrijfster.

Volgens change agent Kirsten van den Hul is het tijd voor revolutie. Of liever gezegd, voor een (s)hevolution, waarbij mannen en vrouwen samen de wereld veranderen en de emancipatie van de vrouw voortzetten. Niet omdat dat moet van de politiek, of van de feministen, of van hun partner. Maar omdat de economie, onze relaties en de hele maatschappij er aantoonbaar beter van worden als zaken tussen mannen en vrouwen beter zijn verdeeld dan nu.

Van gelijke beloning tot geweld achter de voordeur, Van den Hul zet de meest gehoorde misverstanden en misstanden op een rij, en laat zien waarom vrouwen nog altijd meer kansen moeten krijgen én nemen. Bovendien biedt ze tien praktische adviezen voor veranderingen die vrouwen en daarmee de hele wereld ingrijpend vooruithelpen. Of je nou feminist bent, huisvrouw, carrièretijger, deeltijdmoeder of aanstor46

om leiderschap tijdens de conflicten. Hun inventiviteit, doorzettingsvermogen en doelgerichtheid is inspirerend en leidt tot nieuwe inzichten. Deze serie documentaires biedt organisaties een uitgelezen kans om op lokaal niveau aandacht te genereren voor de positie van vrouwen in oorlog en vrede. Op 21 oktober gingen we in gesprek over de vragen en antwoorden rond het agenderen van de positie van vrouwen in oorlog en vrede. Naast Abigail Disney was ook Hasina Safi, vrouwenrechtenactiviste en hoofdrolspeelster in de film Peace Unveiled die zich afspeelt in Afghanistan aanwezig. Beiden hopen ze met hun kennis en ervaring een bijdrage te leveren aan het werk van vrouwenrechtenorganisaties . Abigail Disney is tevreden met die respons: ‘Met mijn documentaires hoop ik gevoelens van boosheid en frustratie op te wekken. Maar ik wil ook dat je het gezicht van Hasina Safi onthoudt. De wereld mag niet van haar missie weglopen.’ De hele serie is nu op het internet te bekijken http://www.pbs.org/wnet/women-warand-peace/

mend talent: de tips voor (s)hevolution kunnen worden toegepast in directiekamers en aan onderhandelingstafels, maar ook op school, aan de keukentafel of op het werk. (S)hevolution is voor alle vrouwen die de wereld willen veranderen, en voor de mannen die hen daar graag een handje bij helpen. Voor recruiters, beleids- en opiniemakers (m/v) voor wie het argument 'we willen ze wel, maar we kunnen ze niet vinden' niet meer voldoet. Kortom: voor iedereen die gelooft in het vlindereffect van geleidelijke verandering. Van den Hul baseerde haar inspirerende adviezen op honderden enquêtes en persoonlijke gesprekken, en op ervaringen uit haar eigen carrière. Paperback 176 blz. ISBN 9789045023168 oktober 2013 Uitgeverij Atlas

Women War & Peace Filmmaker en vrouwenrechtenactivitste Abigail Disney, nicht van de beroemde Walt Disney, maakt films over dappere vrouwen in gevaarlijke posities. Ook is ze oprichtster van Peace is Loud. In haar 5 delige serie Women, War and Peace neemt Abigail ons mee naar Bosnië, Liberia, Afghanistan en Colombia en laat oorlog zien door de ogen van vrouwen. We zien vrouwen in hun strijd 47

Stiltekringen in het hele land Amsterdam Elke woensdag: Wake tegen de wapenhandel Beursplein 13.00-14.00 uur: Saskia Molin, tel. 020-6764625. Iedere eerste Vrijdag van de maand: 12.45-13.45 uur bij het Lieverdje op het Spui. Vrouwen in het zwart. Wake voor vrede in Israël/Palestina. Info: Lily v.d. Bergh, tel. 020-6223661 www.vrouwen inhetzwart.nl. Drachten Stille Wake op koopavond donderdag voor de Doopsgezinde Vermaning in het centrum. Breda Vredeswandeling. Iedere eerste zaterdag van elk nieuw seizoen wordt er een stiltewandeling gehouden om de Asterdplas van ongeveer een uur. Mannen zijn ook welkom. De stiltewandeling is een initiatief van Stichting Ondersteuning Katechese. Voor informatie H. Stassen -76-5651987 en/of M. Visbeen 076-5813312 Groningen Stille Wake door Vrouwen en Mannen in het Zwart om de week op zaterdag. Tijd: 13.00-14.00 uur op de Grote Markt. Leuze: Israël stop de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever. email: [email protected] Leeuwarden Iedere laatste donderdag van de maand 19.30-20.00 uur vredeswake bij de Waag. Utrecht Wake van Vrouwen in het Zwart Utrecht. Laatste zaterdag van de maand op de stadhuisbrug in Utrecht van 13.00-14.00 uur, mannen in het zwart zijn ook welkom. Stil protest tegen de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem en voor de ontruiming van de settlements. Voor meer info of deelname of i.v.m. wel/niet doorgaan van de wake, tel. 030-2413646 of e-mail: [email protected] Zeeland Iedere woensdag in Koudekerke. 18.30-20.00 uur, Kerk op het Dorpsplein. Regelmatig ook stiltekringen in Middelburg.Voor meer informatie: Lidy Weststrate tel. 0118-552170. Maastricht Laatste donderdag van de maand op de markt in Maastricht van 18.15-19.15 uur, mannen in het zwart zijn ook welkom. Stil protest tegen de bezetting van Gazastrook en Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem en voor de ontruiming van de settlements. Voor meer info of deelname of i.v.m. wel/niet doorgaan van de wake, tel. 0611307410 of email: [email protected]

48