Redactieteam De Wissel
De slavernij Milan, Demian, Esperanza en Robin
2014
Kleiweg 15-17, Vlissingen
Inhoud Inhoud ..................................................................................................................................................... 2 Inleiding ................................................................................................................................................... 4 Slavenhandel in cijfers ............................................................................................................................. 5 Inleiding ............................................................................................................................................... 5 De eerste cijfers ................................................................................................................................... 5 Onderzoek ........................................................................................................................................... 5 Nederlandse slavenhandel .................................................................................................................. 5 Vertrek naar West-Afrika ........................................................................................................................ 5 Rede van Rammekens ......................................................................................................................... 5 Fort Rammekens nu ............................................................................................................................ 6 Handelsgoederen .................................................................................................................................... 6 Ruilladingen ......................................................................................................................................... 6 Textiel .................................................................................................................................................. 6 De andere handelswaren .................................................................................................................... 6 Slaven kopen ........................................................................................................................................... 7 In de kerkers van het fort .................................................................................................................... 7 Brandmerken ....................................................................................................................................... 7 Slavenmarkt ............................................................................................................................................. 7 Verkoop op de markt........................................................................................................................... 7 Nieuwe namen .................................................................................................................................... 7 De opbrengst ....................................................................................................................................... 8 Nederland en slavenhandel..................................................................................................................... 8 WIC ...................................................................................................................................................... 8 De tweede West-Indische compagnie................................................................................................. 8 Zeeland en slavenhandel ......................................................................................................................... 9 Middelburgsche commercie compagnie ............................................................................................. 9 Slavenhandel ....................................................................................................................................... 9 Slavenarbeid ............................................................................................................................................ 9 Plantages ............................................................................................................................................. 9 Verschillende soorten........................................................................................................................ 10 Lijfstraffen! ........................................................................................................................................ 10 Weglopen! ......................................................................................................................................... 10 Overtocht naar Amerika ........................................................................................................................ 10 2
behandeling van slaven ..................................................................................................................... 10 De hel................................................................................................................................................. 10 aankomst in West-Indië .................................................................................................................... 11 Thuiskomst ............................................................................................................................................ 11 Verkoop en veiling ............................................................................................................................. 11 Tastbare herinneringen ......................................................................................................................... 11 Gebouwen en voorwerpen ............................................................................................................... 11 Monumenten .................................................................................................................................... 11 Mensen .............................................................................................................................................. 11 2013 en 2014; belangrijke jaren ............................................................................................................ 12 De afschaffing .................................................................................................................................... 12 Het einde van de slavernij ..................................................................................................................... 12 Excursies ................................................................................................................................................ 14 De excursie naar het Zeeuws archief ................................................................................................ 14 Inleiding ......................................................................................................................................... 14 Verslag: .......................................................................................................................................... 14 Excursie Zeeuws museum ................................................................................................................. 15 Gastspreker Siegfried Steglich ............................................................................................................... 15 Tijdlijn .................................................................................................................................................... 16 Verhalen ................................................................................................................................................ 16 Een slavenhandelaar ......................................................................................................................... 16 In huis ............................................................................................................................................ 16 3 weken later. ................................................................................................................................ 16 6 maanden later. ........................................................................................................................... 16 onderweg....................................................................................................................................... 16 in West-Indië ................................................................................................................................. 16 In Middelburg ................................................................................................................................ 16 Een slaaf ............................................................................................................................................ 17 Bibliografie ............................................................................................................................................ 18
3
Inleiding In dit tijdschrift ga je heel veel leren en lezen over de slavernij. We hebben dit tijdschrift gemaakt voor het project in 7a over de slavernij. Veel leer en leesplezier!
4
Slavenhandel in cijfers
1801-1867: Portugal 70%; Spanje 20%; Frankrijk 10% Het Zeeuwse aantal is, zoals ik net al zei, 2,5 % van de totale slavenhandel.
Inleiding We weten bijna allemaal dat er vroeger slavernij is geweest. Maar wat zijn de cijfers van deze slavenhandel? Dat ga je nu horen.
De eerste cijfers In totaal zijn er 11 tot 12,5 miljoen Afrikaanse slaven verkocht. Het blijkt ook dat hiervan er 600.000 door de Nederlanders zijn verkocht. Door de Zeeuwen zijn er ongeveer 180.000 legaal verkocht.
Nederlandse slavenhandel De Nederlandse republiek heeft tussen 1601 en 1803 ongeveer 600.000 slaven vervoerd. Ongeveer de helft daarvan werd door de WIC verhandeld. 460.000 slaven bereiken de bestemming. Ongeveer 90.000 slaven zijn tijdens de reizen dood gegaan. De 270.000 slaven die zeeland heeft vervoerd zijn door de kamer zeeland van de WIC, Zeeuwse lorrendraaiers, de mcc en particulieren.
Onderzoek Uit recent onderzoek naar activiteiten van mensen die zich bezig houden met illegale slavenhandel blijkt dat de Zeeuwse schepen (inclusief die van de illegale slavenhandelaars) ongeveer 270.000 slaven van West-Afrika naar Amerika hebben gebracht. Dat is dus iets minder dan de helft van de totale Nederlandse slavenhandel. De Zeeuwse slavenhandel is ongeveer 2,5 % van de totale slavenhandel. De rest van de wereld Tussen 1519 tot 1867 zijn er ongeveer 27.233 slaven transporten geweest. Er zijn tijdens deze reizen ongeveer drie miljoen slaven gestorven. Er zijn wel 11.569.000 slaven in Amerika aangekomen. Het volgende overzicht voor Europa is opgedeeld in vier periodes. 1519 -1600: transport van slaven naar Amerika door Spanje en Portugal
1601-1700: Spanje en Portugal 60%; Engeland 30%; Nederlandse republiek 10%
1701-1800: Engeland 50%; Portugal 30%; Frankrijk 15%; Nederlandse republiek 5%
Vertrek naar West-Afrika De haven van Middelburg ligt vol met schepen van verschillende handelscompagnieën en familie bedrijven. Een deel van de schepen van de West-Indische compagnie (WIC) en de Middelburgsche commercie compagnie (mcc) wordt op de eigen werf in Middelburg gebouwd. Ook worden er schepen elders gekocht of gehuurd. Verschillende reizen worden zelfs ondernomen met in beslag genomen smokkelschepen.
Rede van Rammekens De grote schepen die de lange reis naar Afrika en West-Indië maken, kunnen in de 18e eeuw 5
niet volgeladen de haven in en uitvaren. Deze is namelijk meestal te ondiep. Een handelsschip wordt half geladen met ruilgoederen, scheepsbenodigdheden, materiaal voor het vervoer van slaven en het eten en drinken. Daarna trekken paarden het schip door het havenkanaal. Door roeisloepen wordt het schip verder naar zee gesleept. Voor de rede van Rammekens gaat het schip voor anker. Daar wordt het schip afgeladen en de bemanning aan boord gebracht. Vervolgens is het wachten op gunstige wind om uit te zeilen. Dat duurt soms maanden. Als de wind gunstig is, kan de lange tocht naar West-Afrika beginnen
Fort Rammekens nu Je kunt er nu nog steeds naar toe ik ben er zelf ook een keer geweest. Het is net weer gerestaureerd het ziet er nog steeds oud uit alleen er is nieuw cement tussen de stenen gekomen. En soms is er ook wat te doen er was pas geleden hoe het er uit zag in de tijd van 80 jarige oorlog het is erg leuk daar. Als je er nog niet naartoe bent geweest gaan!!!!! Dit is een plaatje zo zou het er ongeveer uit hebben gezien Rammekens in die tijd.
Zuid-Amerika. In Zuid-Amerika worden de slaven verkocht om te werken op plantages. Op de reis terug naar huis vervoeren de schepen een retourlading.
Ruilladingen Voor het eerste deel van de driehoeksreizen naar Afrika wordt ruillading meegenomen. De ruillading is de lading handelsgoederen die meegaat aan boord om in West-Afrika slaven te kopen. Ook kopen mensen met deze lading goud en ivoor.
Textiel Ongeveer de helft van de ruilgoederen bestaat uit textiel. Stoffen uit Nederland en Duitsland vormen maar een klein onderdeel daarvan. De meerderheid daarvan bestaat uit katoenen en zijden stoffen uit Azië, die bij de verenigde Oost-Indische compagnie (VOC) worden gekocht. Deze stoffen zijn namelijk beter geschikt voor een tropisch klimaat dan de stoffen die uit Europa komen.
De andere handelswaren Op de tweede plaats komen geweren en buskruit. Deze vormen samen ongeveer een kwart van de ruillading. Dranken met alcohol, voornamelijk wijn, beslaan ongeveer tien procent van de lading. De overige ruilgoederen bestaan uit ijzeren staven, gebruiksgoederen, snuisterijen, kralen en kaurischelpjes. Ze worden vóór de reis opgeslagen in pakhuizen.
Handelsgoederen Tijdens de driehoeksreizen van de WestIndische compagnie (WIC) en de Middelburgsche commercie compagnie dat word ook wel de (mcc) genoemd. Met goederen uit Europa ruilladingen koopt men in Afrika slaven. Slaven worden als tussenlading getransporteerd van Afrika naar 6
Slaven kopen De slaven worden gekocht in West-Afrika. De gebieden langs de West-Afrikaanse kust aan de golf (bocht) van Guinee worden Ivoorkust, goudkust en slavenkust genoemd. Hier koopt men de eerste slaven. Ook wordt daar goud en ivoor gekocht. Veel slavenschepen zeilen daarna nog verder zuidelijk naar Angola. Daar wordt de rest van de slaven gekocht. De aankoop van slaven geschiedt via Afrikaanse slavenhandelaars. Aanvankelijk vindt de verkoop van deze slaven plaats in één van de Nederlandse handelsposten of forten langs de West-Afrikaanse kust. Een bekend fort is in het huidige Ghana.
In de kerkers van het fort in de kerkers van het fort worden afrikanen, mannen, vrouwen en kinderen opgesloten in één ruimte. Soms moeten zij daar maandenlang wachten totdat ze verkocht worden. In de loop van de 17e eeuw neemt de vraag naar slaven enorm in grote hoeveelheden toe. De handelsschepen moeten heel lang voor de kust heen en weer varen om aan slaven te komen.
Brandmerken De inkoop vindt steeds vaker plaats op het strand of aan boord van het schip. De scheepsarts keurt de slaven, daarna wordt er betaald aan de slavenhandelaar. De betaling bestaat uit een deel van de ruilgoederen. De gekochte afrikanen worden gebrandmerkt en
geregistreerd. Het brandmerk maakt duidelijk dat ze van nu af slaaf zijn. Na het brandmerken worden de slaven naar het slavendek gebracht en vastgeketend met ijzeren kettingen
Slavenmarkt de meeste afrikanen (slaven) komen aan op het eiland curaçao in West-Indië. Daar is een grote slavenmarkt waar de slaven worden verdeeld over midden Amerika en zuid Amerika. In West-Indië worden de slaven eerst goed gekeurd door een arts. De lichamelijke energie van de slaven is erg belangrijk want anders zijn ze waardeloos.
Verkoop op de markt Voordat de slaven worden verkocht worden ze gewassen en krijgen ze te eten. Soms worden de slaven al op de boot verkocht. Meestal echter vindt de verkoop aan land plaats, uit de hand of via een publieke veiling. Op de slavenmarkt vinden hartverscheurende taferelen plaats. Zo worden moeders van hun kinderen gescheiden en worden broertjes en zusjes apart van elkaar verkocht.
Nieuwe namen De gekochte slaven worden door hun nieuwe eigenaar gemerkt met een brandmerk. Ook krijgen ze een nieuwe naam. Vaak zijn dat namen uit de Bijbel, maar ze gebruikte ook wel hele oude namen. De eigenaars krijgen een bewijs dat ze de slaven hebben gekocht. Hierop staan : - de naam. 7
- het geslacht. - wat voor werk ze moten en of mogen doen. - tot wat ze in staat zijn te doen met hun energie.
verdienen was. De WIC krijgt de forten in west Indië er ook nog bij. De handel met goud en ivoor zorgt voor de meeste inkomsten.
De opbrengst
De west Indische compagnie is opgericht in 1621. WIC is een echt landelijk bedrijf, en heeft 5 kamers ofwel kantoren. Deze zijn te vinden in Amsterdam, Middelburg, Groningen, hoorn en Rotterdam.
De waarde van de slaaf is 200 tot 500 gulden. De prijs kan flink oplopen tot 800 en zelfs 1.000 gulden. De ene slaaf was energiek en de andere was minder en dat telt bij de prijzen het meest. Dus als hij heel veel energie had kostte hij 800 tot met 1.000 gulden. En als hij niet zoveel energie had was hij ook niet zoveel waard dus eigenlijk 200 tot met 500 gulden.
WIC
De tweede West-Indische compagnie De WIC komt in het midden van de 17e eeuw in de problemen door: 1. Groeiende concurrentie van Engeland, Denemarken en zweden 2. De Portugezen veroverden Brazilië 1654 3. Toenemende financiële problemen 4. Het grote aantal smokkelschepen In 1674 wordt daarom de oude West-Indische compagnie ontbonden en een nieuwe compagnie opgericht met dezelfde naam. Deze wordt de tweede WIC genoemd. Tussen 1674 en 1740 doet deze tweede WIC 383 driehoeksreizen. In 1792 houdt de WIC op te bestaan.
Nederland en slavenhandel Slavenhandel door de Nederlanders werd heel veel gedaan door de WIC, de West-Indische compagnie. Ook mensen die op zich zelf werken deden mee. De Nederlanders zijn al eerder in aanraking gekomen met slavernij. In het begin van de 17e eeuw werden er zo af en toe slaven mee genomen naar Nederland. Toen hadden de mensen nog niet in de gaten dat er met slavenhandel veel geld te
Rood = ruilgoederen groen = slaven blauw = bijv. Suiker
8
Zeeland en slavenhandel De eerst bekende Zeeuwse slavenreis was in 1637. De WIC Was er om in slaven te handelen maar die was niet de enige maar de andere deden het illegaal. De illegale slavenhandelaren worden ook wel lorrendraaiers genoemd. De WIC wil deze lorrendraaiers graag om zeep helpen. Ondanks de harde bestrijding lukt het niet. In 1730 verliest de WIC het recht om handel te drijven in de gebieden rond de Atlantische oceaan. In totaal ondernemen deze particulieren 311 driehoeksreizen.
Middelburgsche commercie compagnie
met de slavenhandel. Het eerste slavenschip wordt uitgerust in 1730. Voor de reis terug naar Nederland worden dan nog geen retourgoederen meegenomen. De eerste succesvolle driehoeksreis van de mcc vindt plaats in 1732. Na een moeizame start worden de driehoeksreizen de belangrijkste bron van inkomsten van de mcc. In totaal onderneemt deze compagnie 113 driehoeksreizen. De compagnie stopt met de slavenhandel in 1807 en gaat verder als scheepswerf. In 1889 wordt de mcc opgeheven.
Slavenarbeid Er werden veel slaven uit Afrika weggehaald om in Amerika te werken. Heel veel slaven werden daarna doorverkocht aan plantagehouders in Amerika (West-Indië).
Plantages Monogram MCC MCC was toen ook een handelswaar bedrijf (via boten) de Middelburgsche commercie compagnie betekenden dat. De drijft MCC vooral handel op de middellandse zee en West-Indië. Er zijn handelscontacten met de Oostzee, de ijszee, de witte zee, Frankrijk en het Iberisch schiereiland (Spanje, Portugal). De mcc drijft ook handel op West-Afrika en dan vooral Guinee. Daar worden steeds goud, ivoor en andere producten van het land gekocht. De compagnie houdt zich ook voor korte tijd bezig met visvangst en walvisvaart.
De Nederlanders hadden in het noorden van Zuid-Amerika ook een paar handelsposten gebouwd. Er worden ook plantages gesticht door de Nederlanders (ook de Zeeuwen deden mee!), bijvoorbeeld in Suriname, Guyana en het Caribisch gebied. Bijna al die plantages worden gesticht voor de verbouw van suiker, koffie, cacao en tabak. Maar op de Antillen kwam ook zoutwinning en landbouw voor. Dit is een kaart van de kolonie Suriname.
Slavenhandel In 1730 verliest de WIC het recht op de slavenhandel tussen Afrika en Zuid-Amerika. Vanaf dat jaar gaat de MCC zich bezig houden 9
In het begin van de slavernij probeerde de plantagehouders de plaatselijke bewoners te laten werken op de plantages. Maar dan blijkt dat de indianen (de mensen die daar woonden) niet geschikt zijn voor het werk op de plantages. Hierdoor zijn er veel te weinig arbeiders voor de plantages. Maar de WIC en particulieren die zich met slavenhandel bezighouden zorgen voor meer werknemers, of slaven. Later doet ook de MCC (Middelburgsche commercie compagnie) mee aan dit fenomeen.
weggelopen slaven te vangen. Die opnieuw gevangen slaven werden zwaar gestraft.
Verschillende soorten
behandeling van slaven
Er zijn verschillende soorten slaven. Hier is een lijstje van alle soorten slaven:
Sinds het eind van de 17e eeuw ontvangen de kapiteins van de slavenschepen West-Indische compagnie bij hun vertrek uit de Nederland richtlijnen voor de behandeling van hun levende lading mensen. Daarin staan bepalingen over:
Huisslaven: slaven die in het huis van de meester moeten werken. Veldslaven: slaven die op bijvoorbeeld suikerplantages moeten werken. Fabrieksslaven: slaven die bijvoorbeeld in suikerfabrieken werken. Foetoeboys: slaven die altijd dicht in de buurt van de voeten van de meester moeten blijven.
Lijfstraffen! Als slaven iets mis deden werden ze meteen heel erg gestraft. Dit waren meestal lijfstraffen. Deze lijfstraffen waren meestal de oorzaak van een blijvende verminking bij het slachtoffer. Regelmatig gaan er ook slaven dood door deze lijfstraffen.
Weglopen! Sommige slaven proberen aan die vreselijke omstandigheden te ontkomen door weg te lopen. Die worden in Suriname marrons genoemd. Die weggelopen slaven hadden helemaal niets. Daarom moesten soms huizen van blanke mannen plunderen. De plantagehouders konden niets tegen weglopers doen. Maar ze probeerden wel de
Overtocht naar Amerika De slavenschepen varen van West-Afrika naar Amerika gebracht. Slaven worden aan boord van het schip gevangen genomen op het slavendek. Dit dek ligt net boven het ruim. Mannen en vrouwen worden gesplitst in behandeling van slaven
•Het voedsel dat gegeven moet worden •De medische zorg van de slaven (er gaan zelfs speciale medicijnen voor slaven mee aan boord) •De hygiëne op het slaven. Ook wordt in deze grondgrens aangegeven dat: - slaven niet mogen worden verleid of mishandeld. - het slavendek regelmatig moet worden schoongemaakt. - de slaven regelmatig in de buitenlucht sport moeten krijgen. Daartoe zijn trommels aan boord om de slaven te laten dansen.
De hel Ondanks deze richtlijnen is de reis naar Amerika voor de slaven een hel. Op het slavendek: - hebben de slaven nauwelijks 10
ruimte om zich te bewegen - hangt een vieze lucht - zitten ze vastgeketend met kettingen - krijgen ze regelmatig eten en drinken
naar Amsterdam om ze vervolgens daar op een veiling te verkopen.
De slaven worden slechts af en toe, in kleine groepjes, gelucht. Vaak breken er ziekten uit, zoals scheurbuik, dysenterie, tuberculose, pokken, tering of een andere ziekte de mensen hadden. Veel slaven overleven de reis niet. Gemiddeld sterft 10 tot 12% van hen tijdens de reis. Ze overlijden aan ontberingen of springen uit wanhoop overboord.
De slavenhandel en de slavernij zijn lang geleden afgeschaft. Toch zijn er ook nu nog allerlei zaken in onze omgeving die ons daaraan doen herinneren.
aankomst in West-Indië Toch zorgt men er wel voor dat zoveel mogelijk slaven in leven blijven. De slaven zijn tenslotte handelswaar. Hoe meer slaven de overtocht overleven des te beter zal de opbrengst zijn. Na een tocht van gemiddeld twee maanden komen de slaven in West-Indië aan. Dit werd per boot gedaan.
Thuiskomst Na een lange reis naar West-Indië was er dan ook de thuiskomst. Ze kwamen terug met alle goederen die ze hadden gekocht in WestIndië. Voor de 'rede van rammelen' werd de helft van alle goederen die ze bij hadden uit geladen. Zo kwam de boot minder diep te liggen en konden ze verder varen. De boot werd verder met paarden en roeischeepjes verder getrokken naar de haven. De rest van de lading werd in de Middelburgse haven gelost met een grote kraan.
Tastbare herinneringen
Gebouwen en voorwerpen Een aantal gebouwen uit de tijd van slavernij en slavenhandel zijn nog steeds aanwezig in onze woonomgeving. In Middelburg staat bijvoorbeeld toen nog het pak en verkoop huis op de balans. Ook zijn er kleine souvenirs uit deze tijd nog steeds te vinden zoals kralen en kaurischelpen. Het zijn de tastbare herinneringen aan wat in het verleden heeft plaatsgevonden.
Monumenten Sinds juli 2005 staat het Zeeuws slavernijmonument op de balans in Middelburg. In 2002 wordt het slavernijmonument in Amsterdam onthuld. Deze monumenten worden speciaal opgericht om de herinnering levend te houden. Het zijn nieuwe tastbare herinneringen aan de tijd dat mensen met geweld werden gedwongen tot. Ook helpen deze plekken ons om te beseffen wat vrijheid betekent.
Mensen Vele mensen in Nederland en dus ook in zeeland hebben een sterke band met de tijd van de slavenhandel. Zo zijn er achter klein kinderen van de slaven die in de 17e, 18e en
Verkoop en veiling Eerst werd de lading gewogen zodat de prijs van de koffie, tabak, suiker enz. kon worden bepaald. De veiling werd aangekondigd door de mcc en de WIC met behulp van gedrukte verkoopplakkaten. De spullen werden verkocht aan de hoogste bieder op een veiling. Sommige spullen werden doorgevoerd 11
19e eeuw van Afrika naar West-Indië zijn gebracht. In later tijden zijn zij vanuit de oude dorpjes naar ons land gekomen. Natuurlijk zijn er ook nakomelingen van de slavenhandelaren.
2013 en 2014; belangrijke jaren 2013 en 2014 zijn belangrijke jaren voor de slavernij. Wil je weten waarom dat belangrijke jaren zijn? Dan moet je vlug verder lezen!
De afschaffing In de 18e eeuw kwamen er steeds meer mensen die bezwaar tegen de slavenhandel hadden. Uit eindelijk was er een land dat als 1e de slavenhandel afschafte in 1807; GrootBrittannië. Nederland kwam als 2e in 1814. De slavernij zelf was daarmee nog niet afgeschaft. Dat gebeurde in Nederland pas in 1863. Het is dus precies 150 jaar geleden dat de slavernij is afgeschaft. Maar het is ook 200 jaar geleden dat de slavenhandel in Nederland is afgeschaft. In zeeland zullen er ook heel veel activiteiten zijn om stil te staan bij de afschaffing van de slavenhandel. Zo kun je ook op een blog de reis van het slavenschip d ‘enigheid volgen. Er worden ook veel bijeenkomsten met sprekers gehouden in Middelburg. Op 14 juni zal de nationale herdenking in Middelburg plaatsvinden.
Het einde van de slavernij Veel mensen verdienden hun brood aan de Afrikaanse slavenhandel. Maar toch kwamen er steeds meer mensen die bezwaar hadden tegen de slavenhandel. Zoals dat sommigen het erg vonden dat slaven die christen waren werden verhandeld. Wel vond o.a. De dominee Udemans uit Zierikzee dat de slavenhandel goed was als:
Slaven in een “rechtvaardige” oorlog gevangen genomen zijn, of als
Zij door hun eigen ouders verkocht worden.
Maar er is wel één man die werkelijk tegen de slavenhandel was; dominee Sm tegelt uit Middelburg. Hij vindt 'het stelen van eender mensch' 'grove diverije. In de 18e eeuw kwamen er steeds meer Europeanen die bezwaar hadden tegen de slavenhandel. Ze begonnen de afrikanen van een andere kant te bekijken. Van een meer romantische kant. Ze begonnen de afrikanen als 'edele wilden' te zien. De bezwaren werden steeds sterker. In Groot-Brittannië werden de bezwaren tegen slavenhandel steeds groter. Zo groot dat sommigen er in slaagden om in 1807 de slavenhandel af te schaffen in GrootBrittannië. Dat gebeurde in Amerika in hetzelfde jaar. In Nederland gebeurde pas in 1814. Maar daarmee is de slavernij zelf nog niet afgeschaft. De slavernij werd pas veel later afgeschaft. Hier zie je welk land wanneer de slavernij werd afgeschaft.
Denemarken - 1803
Engeland - 1834
Frankrijk - 1848
Nederland - 1863 12
Verenigde Staten - 1865
Portugal - 1869
Spanje - 1886
Brazilië - 1888
In Nederland werd de afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863 'keti koti' genoemd. Dat betekent: het doorbreken van de ketenen. Deze dag wordt in Suriname nog steeds gevierd. Dat is wel op 10 oktober. Dat heeft te maken met de dag dat Nederland vrede heeft gesloten met de marrons (weggelopen slaven). Dit gebeurde op 10 oktober 1760. Op de Antillen wordt op 17 augustus de ‘lucha di dia di libertat’ gevierd als herinnering aan de grote slavenopstand op curaçao in 1795.
13
Excursies We zijn naar verschillende dingen geweest. Die vertellen we nu.
De excursie naar het Zeeuws archief Inleiding
Wij zijn ook naar het Zeeuws archief geweest. Daar hebben wij ook een verslag gemaakt. Dat ga je nu lezen. Verslag: We kwamen bij een mooi gebouw aan. We gingen allereest kijken naar een tentoonstelling over het Zeeuwse slavernij verleden. Er waren meerdere ruimtes. Onze begeleider was Anneke. Zij vertelde ons in de eerste ruimte over de trans-Atlantische driehoeks handel. In de tweede ruimte vertelde ze over logboeken die de kapiteins bij moesten houden. Deze logboeken gingen over hoeveel doden er vielen en hoeveel goederen ze bij hadden.
werkt. Er werd ook verteld dat spullen van dode bemanningsleden werden geveild. Het geld werd aan de nabestaanden gegeven. Hierna gingen we met Siegfried Steglich naar het herdenkingsmonument van het slavernij verleden kijken. Hierna hadden we een kleine plaspauze. Toen we allemaal naar de wc waren geweest, gingen we met Cor de lange langs al de gebouwen in Middelburg die met het slavernijverleden van zeeland hebben te maken. Hij vertelde o.a. over de schepen, waar ze binnenkwamen. Hij vertelde ook dat er nog een paar pakhuizen stonden van vroeger, maar de rest was al gesloopt. En hij vertelde over kaurischelpen die als betaalmiddel golden.
Alles samengevat, was dit onze excursie naar het Zeeuws archief.
In de volgende ruimte vertelde ze over monsteren, dat betekent dat je op een schip 14
Excursie Zeeuws museum We zijn ook naar het Zeeuws museum geweest. Het is een mooi gebouw. In de eerste ruimte waar we kwamen hingen hele mooie kleden uit 1593-1595. In de tweede wereld oorlog dreigeden de kleden te vergaan. Maar een slimme man was alert en die zei dat we de kleden moesten beschermen en onder de grond moesten begraven. Dat was slim want Middelburg werd gebombardeerd. In de tweede ruimte ging een mevrouw over kleding die beschermend is bijv. Een regenjas en van vroeger is dat een jas van bond dat beschermd tegen kou vooral maar ook wel een beetje tegen water in de derde ging een mevrouw over bloedkoraal en waar het vandaan kwam en zo en daar lag ook een ketting van allemaal botjes
Gastspreker Siegfried Steglich Maandag 17 februari kwam er een gastspreker in onze klas. Het was dezelfde man die met ons naar het slavernij monument was geweest. Het was Siegfried Steglich. Hij vertelde nog net wat meer over de driehoeksreizen dan in het Zeeuws archief. Ook vertelde hij veel over het aanmonsteren bij een schip. Dat deden ze toen met een monsterboekje. Dat was eigenlijk een soort solliciteren. Hij had zelfs het monsterboekje van zijn vrouw bij zich. Want nu solliciteer je nog steeds met een monsterboekje bij een schip. Hij liet ook nog een speciale armband zien. Dat deed je vroeger om je enkel. Dit was het verslag over de gastspreker.
In de vierde ruimte waren er een paar kisten een kist ging over handel die mee ging over de zee naar West-Indië de tweede ging over leven en dood en de derde ging over beschermeng en kleding
Dit was onze excursie
dit is een plaatje van een van de kleden
15
Tijdlijn We hebben ook nog een tijdlijn gemaakt over de periode van de slavernij. Draai wel je blad even om.
3 weken later. Hijs de zeilen. We gaan weg en over 1.5 jaar zijn we weer terug maar nu eerst naar WestAfrika. We hebben lekker veel ruil goederen dus we kunnen lekker veel slaven mee nemen. We zijn vertrokken de reis wordt zwaar er zullen een paar bemanningsleden sterven. 6 maanden later. We zijn aan gekomen bij de goudkust. Bij het fort el mina er zijn veel slaven te wachten tot dat ze het brand merk krijgen. En dan gaan ze mee met ons naar West-Indië. De slaven stappen in dit is een leuk moment om al onze slaven in te laden het is bijna het leukste moment. onderweg We gaan de slaven even luchten en ze moeten dansen om fit te blijven. Maar het minder leuke werk is de slaven die zijn dood gegaan over boord te gaan gooien. Maar minder leuk is bemanningsleden over boord gooien.
Verhalen Ook hebben we een aantal verhalen gemaakt. Veel leesplezier!
Een slavenhandelaar
in West-Indië Daar zijn we dan in het mooie West-Indië de slaven worden uit geladen en naar de veiling gebracht. Hop, naar het geld. De slaven zijn verkocht en de ruilgoederen zijn in geladen we gaan weer terug naar Middelburg. In Middelburg We zijn weer terug. De ruilgoederen worden uitgeladen en verkocht dit was weer een geslaagde reis.
In huis
Yes, we gaan weer lekker geld verdienen. We gaan vandaag op pad naar de goudkust. Op zoek naar slaven. In de haven van Middelburg licht ons schip de vrijheid. Het is zo mooi schip.
16
Een slaaf Hallo, ik ben Koko, maar vroeger heette ik piet. Ik ga je een verhaal vertellen over mijn verleden. En dat ik piet heette heeft daar ook mee te maken.
besefte ze dat iedereen gelijk was. Toen beschouwde ze zwarte mensen niet meer als beesten maar als mensen. Doordat meer mensen dat dachten kwam er een einde aan de slavernij.
Vroeger was ik slaaf, en ik woonde in een dorp. Dat dorp stond midden in het oerwoud. Ik woonde er met veel mensen in kleine hutten. We hadden het eigenlijk nog niet zo slecht met elkaar. Totdat de blanke mensen ons ontdekten. We werden vastgeketend aan onze voeten, handen en aan onze hals. We moesten ver lopen en we kregen weinig eten en drinken. Uiteindelijk kwamen we bij een fort. Bij dit fort zagen we andere zwarte mensen. Maar zij sloegen ons met zwepen. Fijn, andere zwarte mensen helpen de blanke mensen. Wij noemden ze de ‘Ashanti’s’. Ik hoorde en paar wachters over dit fort praten. Ik hoorde dat dit fort, fort Elmina heet. We liepen weer verder. Op een gegeven moment stopten we en we werden gekeurd op gezondheid door een blanke man. Daarna moesten we in een klein keldertje dicht op elkaar zitten. Wel een paar uur lang. En dan werden we uit het keldertje gehaald en moesten we in een lange rij staan. Ik stond helemaal van achter en kon niks zien! Ik hoorde gekrijs, gegil en ik kon bijna de pijn al voelen van de mensen voor mij. Uiteindelijk was ik aan de beurt. Toen zag ik dat we allemaal gebrandmerkt werden. Toen moest ik meer huilen van heimwee dan van de pijn. Toen iedereen gebrandmerkt was moesten we allemaal naar een grote boot. En weer stonden de Ashanti’s al klaar om ons met hun zwepen te slaan. We liepen de loopplank op en we moesten naar het onderste dek. Toen we eindelijk van boord kwamen werden we naar een vreselijke markt gebracht. Daar werden allemaal zwarte mensen verkocht. Ik zelf werd ook verkocht, aan een vrouw. Ik heb 1 maand keihard voor haar gewerkt. En toen 17
Bibliografie Anneke. (2014, februari 10). Zeeuws Archief. (G. 7a, Interviewer) Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland 2013 en 2014; Belangrijke jaren. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/2013_201 4/ Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Driehoeksreizen. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/cijfers_sla venhandel/
Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/driehoeks reizen/overtocht_amerika/ Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Slaven kopen. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/driehoeks reizen/slaven_kopen/ Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Slavenarbeid. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/slavenarb eid/
Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Einde van de Slavernij. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/einde_sla vernij/
Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Slavenhandel en Slavernij. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/
Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Handelsgoederen. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/handelsg oederen/
Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Slavenhandel in cijfers. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/cijfers_sla venhandel/
Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Nederland en slavenhandel. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/nederlan d/
Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Slavenmarkt. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/driehoeks reizen/slavenmarkt/
Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Overtocht naar Amerika. Opgeroepen op februari 2014, van
Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Tastbare herinneringen. Opgeroepen op februari 2014, van 18
Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/tastbare_ herinneringen/ Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland thuiskomst. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/driehoeks reizen/thuiskomst/ Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Vertrek naar West-Afrika. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/driehoeks reizen/vertrek_west_afrika/ Geschiedenis Zeeland. (sd). Geschiedenis Zeeland Zeeland en Slavenhandel. Opgeroepen op februari 2014, van Geschiedenis Zeeland: http://www.geschiedeniszeeland.nl/ta b_themas/themas/slavernij/zeeuwen/ Guldemond, A. (sd). Meester Arthur yurls. Opgeroepen op 2014, van Meester Arthur yurls: http://meesterarthur.yurls.net/nl/pag e/ Lange, C. d. (2014, februari 10). Rondleiding door Middelburg. (G. 7a, Interviewer) Museum, Z. (2014, februari 13). Zeeuws Museum. (G. 7a, Interviewer) Steglich, S. (2014, februari 17). Gastspreker. (G. 7a, Interviewer) Steglich, S. (2014, februari 10). Zeeuws Slavernij Monument. (G. 7a, Interviewer)
19
Wil jij meer weten over de slavernij? Nou dan moet je dit eenmalige tijdschrift lezen! Je kunt van dit tijdschrift veel meer leren over de slavernij. Je kunt onder andere leren:
Hoe erg de slavernij nou werkelijk was. Meer over driehoeksreizen. Wat de slavenhalers nou allemaal meenamen tijdens een slavenreis.(Nee niet alleen slaven.) Hoeveel slaven er nou eigenlijk zijn vervoerd en hoeveel slaven Nederland heeft vervoerd.
Dus als je eigenlijk al een beetje geschiedenis wil studeren, moet je dit tijdschrift zeker meenemen! Dan ben je al meteen een stapje voor op je andere klasgenoten. Dus neem dit tijdschrift meteen mee uit de winkel!(Wel eerst even betalen!) Nu kun je dit tijdschrift over slavernij kopen voor maar €5,99.
Copyright De Wissel 2014. Dit mag je niet kopiëren.
20
