Redactie adres De Kringloop WK Delft

Danio Rerio Delft Vereniging van Aquarium En Terrariumliefhebbers Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919

Redactie adres De Kringloop 137 2614 WK Delft

Vereniging van Aquarium- en Terrariumliefhebbers

DANIO RERIO DELFT Januari 2011 - nr. 1 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: dinsdag 18 januari, Op de eerste verenigingsavond van 2011, komt de heer W. Tomey, met de volgende lezing “Borneo exclusief”. Fotografisch verslag van een reis dwars door het regenwoud en de aquatische biotopen van West Borneo. De presentatie bevat zeer fraaie opnamen van natuurlijke habitats en niches van algemeen bekende, maar ook onbekende in het wild levende siervissen, aquatische planten en andere mysterieuze levensvormen. Zeer lovende kritieken werden gegeven door diverse verenigingen. Daarnaast is ook de spreker zelf zeer te spreken over deze digitale presentatie.

Uitnodiging 2: zaterdag en zondag 22 en 23 januari, Intratuin Dierendagen. Op zaterdag 22 en Zondag 23 januari organiseert Intratuin te Pijnacker de welbekende Dierendagen. Diverse dierhoudende verenigingen geven acte de presence. Ook Danio Rerio staat er met een fotowand, naast de welbekende WANDELENDE TAKKEN, diverse waterdieren, algen en algbestrijding. We werken aan een nieuwe attractie met vis en hopen natuurlijk wat nieuwe leden te winnen. Belangstelling van de huidige leden is natuurlijk ook welkom. Hoe drukker de stand, des te meer publiek het trekt. Heeft u een paar uurtjes over voor het bemannen van de stand dan is dat welkom (melden bij [email protected]).

Uitnodiging 3: praatavond 1 februari, Evaluatie van de Intratuin dagen en ontvangst van eventuele nieuwe leden.

Danio Rerio Delft

2

januari 2011

JAARPROGRAMMA 2011 18 Januari 22 Januari 1 Februari 15 Februari 1 15 5 19 3

Maart Maart April April Mei

17 Mei 7 Juni 21 Juni

Verenigingsavond ; Wim Tomey, Borneo Exclusief. Op 22 en 23 januari Intratuin Dierendagen Pijnacker Praatavond; Verenigingsavond ; Dick Poelemeijer, Het juiste aquarium water + ( de film Reefs of Riches, een schitterende film over de riffen bij West Irian Jaya). Praatavond; Verenigingsavond ; Algemene Leden vergadering. Praatavond; Verenigingsavond ; Veilingavond. Praatavond; Verenigingsavond ; Eduard Meinema: De vroege ontwikkeling van Killivissen, (met voorbeelden van andere visgroepen) Praatavond; Verenigingsavond ;

Praat-/Doe-avonden en bibliotheek op de eerste dinsdag van de maand. Verenigingsavond en bibliotheek op de derde dinsdag van de maand. Kopij uiterlijk inleveren vóór het laatste weekend van de maand. Bestuursvergadering op elke tweede donderdag van de maand. In de maanden juli en augustus zijn er geen verenigingsactiviteiten. Bij verhuizing of opzegging (schriftelijk 3 maanden van tevoren i.v.m. onze verplichtingen) tijdig uw mutatie sturen naar: A. Zwartjens, De Kringloop 137, 2614 WK Delft.

EVENEMENTEN / TIPS

15 januari, Opening Galerie Mia Maya Hellevoetssluis. 22 en 23 januari, Intratuin dierendagen 23 januari, Nieuwjaarsbeurs Aquariumvereniging de Siervis Oosterhout Noordbrabant

Een echt gezellige Amsterdamse aquariumwinkel

Aqua

sind cialist e p s rium

s 1895

Aquarium Holgen

Groot assortiment zee- en zoetwaterdieren En aquariumplanten Leverancier van o.a.: Schwarz-aquaria - Juwel-aquaria Dupla-produkten Jacob van Lennepstraat 64 - 1053 HL Amsterdam Tel. 020-6185563 - Fax 020-6163434 - ’s Maandags Gesloten http://www.aquarium-holgen.nl - e-mail: [email protected]

Advies rondom representatieve huisvestiging en verantwoorde verzorging van dieren in: aquarium . terrarium . insectarium

RENO B.V. INDUSTRIESTRAAT 42 2624 BB DELFT BEL 015-2855888 MAIL [email protected]

Elektro Technisch Installatie Bureau

www.reno-etbi.nl

Al meer dan 85 jaar DÉ installateur van delft. STORINGSNR. 06-51380273

Bekijk ook de 240 000 artikelen in onze webwinkel!

Danio Rerio Delft

3

januari 2011

Namens het bestuur wensen wij al onze leden en hun familie, relaties en adverteerders een gezond 2011 toe. Kreunend en zuchtend passeerden de verenigingen weer een jaargrens. Dreigende voorbereidingen op een jaarvergadering waar een contributieverhoging van 0,50 of misschien wel 5,= euro per jaar moet worden goedgekeurd. Of, een zucht van verlichting wanneer de ALV in december al het groene licht gaf. Tsja, als dat al moeilijk gevonden word, dan is een bestuurswisseling en zoeken naar kandidaten mogelijk de vereniging fataal. En, wat stelt dat bedrag eigenlijk voor? Goed voornemen: twee keer per jaar minder je glas bier, of kopje koffie omgooien en je hebt het bedrag al weer terug verdiend. In een tijdperk waarin men voor het aanzeggen van een ziekte al een botterik die de waarheid zegt negeert, en voor een “second opinion” op zoek gaat naar een sympathieker adviseur, wordt het voor aquariumverengingen des te dringender zich als sympathiek adviseur richting potentiële en bestaande leden te profileren. Om met klassieke Statuten doelstellingen te spreken: “een gezellige omgang tussen de leden bevorderen”. In de huidige 24/7 economie wordt het steeds lastiger gezamenlijke activiteiten te plannen: er kan altijd wel iemand niet. De enige oplossing is: het zo vaak doen, dat een keertje missen voor niemand bezwaarlijk is. Dat vraagt voor het besturen dan misschien wel andere competenties dan alleen maar aquaristische. Wordt daarmee de kring van potentiële bestuurders niet groter? Het moet duidelijk zijn: we gaan gewoon door. Managerskreten als “back to core business” zijn puur rationeel. Op zich niet slecht. Maar, in een vereniging spelen ook niet-rationele processen! Met groot genoegen beginnen we dan ook aan een nieuw jaar waar we naast de aquaristiek ook de aquarianen mogen ontmoeten. De voorzitter. Denkt u bij uw aankopen aan onze adverteerders ? Mede dankzij hen is het verschijnen van ons maandblad mogelijk !

Danio Rerio Delft

4

Bladstrooisel in het aquarium

januari 2011 voor u gelezen op het Internet

Om een biotoop zoveel mogelijk na te bootsen kan men kiezen om met bladstrooisel zones aan te leggen in het aquarium. Dit geeft je aquarium een heel ander karakter en het komt ook nog eens heel natuurlijk over. Natuurlijk zijn lang niet alle bladsoorten daarvoor geschikt. Sommige bladsoorten rotten heel snel en sommige doen daar juist een half jaar of nog wel langer over. Als je kiest voor bladstrooisel in je aquarium, kies je ook voor rottende dan wel vergaande bladeren in het aquarium. Door het afsterven en oplossen van dit soort bodembedekking geeft dit natuurlijk zeer veel afvalstoffen af aan het water. Die wij als aquariaan nou net niet willen, want dit is zeer ongezond voor onze vissen. Maar als wij een bepaald biotoop willen nabootsen kun je bijna niet langs bladstrooisel zones, het geeft een zeer natuurlijke uitstraling aan je aquarium. Dwerg Cichliden gebruiken de bladeren als schuilplaats maar ook om eitjes op af te zetten. Er zijn 3 verschillende bladsoorten die uitermate geschikt zijn als bladstrooisel in het aquarium, dit zijn beukenbladeren, eikenbladeren (Amerikaanse eik) en amandelboom bladeren. Als men kiest om bladeren in het aquarium te doen dan moet men op de volgende dingen letten namelijk:

Beukenblad •

• •

• • •

Eikenblad

Amandelboom bladeren

Pluk de bladeren van de boom, kies de dikste en sterkste bladeren uit (neem nooit afgevallen bladeren van de grond hieraan kunnen schimmelsporen vastzitten). Pluk de bladeren in de zomer. Laat de bladeren drogen op een droge donkere plaats (doe ze niet in een telefoonboek ze drogen dan wel goed maar zijn ook zo plat als een dubbeltje waardoor het hele natuurlijke effect eraf is) Pluk er meteen meer dan zat voor een heel jaar. Elke 2-3maanden zal men de bladeren moeten vervangen voor nieuwe om al te veel vervuiling te voorkomen. Was de bladeren voordat je ze in het aquarium legt.

Verloop Aquarium speciaalzaak biedt u een uitgebreid productassortiment voor uw zoet– of zeewateraquarium. Wij zijn gevestigd in een groot modern bedrijfspand in Hazerswoude. Onze vijverafdeling is inmiddels naar een deur verder verhuisd. De ruime hal, gelegen op nummer 23 is een uitstekende locatie waar u alles kunt vinden voor u vijver. aquariumspeciaalzaak Engelandlaan 23-25 2391 PM Hazerswoude-Dorp Int. Trade Center Boskoop Telefoon:0172-215569 Internet. www.aqua-verloop.nl e-mail. [email protected]

Neem eens een kijkje in een van onze winkels. De koffie staat voor u klaar en het is uw bezoek meer dan waard. Voor de kinderen is er een leuke speelhoek ingericht.

Bezoek ook onze website eens Website: www.groenewegendelft.nl E-mailadres: [email protected]

Aquarium – en Terrariumvereniging DANIO RERIO DELFT Opgericht 1 mei 1919 Aangesloten bij de Nederlandse Bond Aqua Terra DANIO RERIO DELFT De vereniging bevordert het op biologisch en esthetisch verantwoorde wijze houden van zoetwateraquaria, paludaria, terraria, insectaria en vijvers. Wat biedt “Danio Rerio” Maandelijks (met uitzondering van juli en augustus) een bijeenkomst, waarop deskundige sprekers alle facetten van de liefhebberij behandelen, al dan niet geïllustreerd met dia’s, PowerPoint, ofwel een avond verzorgd door eigen deskundigen. Daarbij komen de volgende vivaria aan de orde; Gezelschapsaquarium, Speciaalaquarium, Cichlidenaquarium, Terrarium, Paludarium, Insectarium en Vijvers. Praatavonden, excursies en andere bijzondere bijeenkomsten waarop ervaringen kunnen worden uitgewisseld met medeleden. Tweemaal per jaar een veilingavond waarop u voordelig hobbybenodigdheden kunt kopen en overtollig materiaal, planten en dieren kunt verkopen. Het maandblad DRD met interessante en leerzame artikelen, nieuwtjes enz. Het fraai uitgevoerd bondsblad “Het Aquarium” is het officiële in - full colour orgaan van de Nederlandse bond (NBAT). Het verschijnt elfmaal per jaar. Een goed gesorteerde bibliotheek, waarin ook buitenlandse literatuur is opgenomen en videobanden beschikbaar zijn. Alvorens men aan een werkelijke keuring wil gaan deelnemen kan men eerst gebruik maken van de diensten van de commissie Kijkje in Eigen Keuken, die op verzoek bij leden komt fotograferen en het vivarium bespreken. Een prima gelegenheid voor uitwisseling van ervaringen en adviezen, met als slot een verslag daarvan op een verenigingsavond. Jaarlijks kunt u deelnemen aan de verenigingskeuring door een bondskeurmeester, waarbij verdere doorstroming naar de district– en landelijke keuring tot de mogelijkheden behoord. De vereniging telt een aantal gespecialiseerde adviesgroepen. Zo is er behalve de Commissie Kijkje in Eigen Keuken een ledenadviesgroep die het jaar rond op verzoek bij u thuis wilt adviseren, een Adviesgroep planten/vissen, de Adviesgroep Terraria/Paludaria, een Technische Commissie die adviseert in alle voorkomende technische vivariumproblemen, waarbij de veiligheid bij het samengaan van water en elektra hoog staat genoteerd. Voor verdere informatie kunt u zich wenden tot ons secretariaat:

Weesmeesterstraat 20, 2645 MC Delfgauw tel, 06-24559677 [email protected]

Danio Rerio Delft

5

januari 2011

Amandel bladeren hebben een genezende functie en kunnen worden aangeschaft bij de betere aquariumzaken of online shops. Deze bladeren zijn vrij goot maar samen met de eiken en beukenbladeren maakt het tot een mooi plaatje, Eikenblad heeft de kracht om het water aan te zuren let dus goed op je pH waarden met eikenblad! Beukenblad heeft geheel geen bij werkingen en is dus voor de meeste aquarianen het ideaalste! Wanneer u deze richtlijnen in de gaten houdt zal het plaatsen van bladstrooisel een echte aanwinst zijn van uw eigen biotoop!

PERSBERICHT

Naast moderne kunst en design sieraden (o.a. van Native Americans) openen wij 15 januari a.s. een nieuwe ruimte met alle benodigdheden voor een zeeaquarium en, uiteraard!, speciale aandacht voor design aquaria. Kunstrif in Hellevoetsluis Niet voor de kust, maar in de kern van Hellevoetsluis ontstaat een kunstmatig koraalrif. Aan de Rijksstraatweg 52, in het pand van Galerie Miya, wordt in enkele weken tijd een nieuwe ruimte gecreëerd vol tropische rifvissen en koralen. Een unieke combinatie “De combinatie kunst en zeeaquaria is uniek” aldus galeriehoudster Mia Meinema, “maar voor beide geldt dat ze een sieraad zijn voor ieder huis. Voor bedrijven zijn zeeaquaria ideaal in wachtruimtes. Gespannen bezoekers, of patiënten, worden afgeleid door de altijd bewegende vissen en koralen. En net als kunst, geeft het een mooi aquarium een opening voor een gesprek.” De galerie heeft verschillende ruimtes, ieder met een eigen specialiteit zoals exclusieve horloges, design sieraden en moderne kunst. Toen de laatste ruimte in het pand vrij kwam, zag Mia’s echtgenoot zijn kans schoon zijn hobby in een nieuw jasje te steken. Speciaalzaak binnen een speciaalzaak “Ik ben van jongs af aan met aquaria bezig” zegt Eduard Meinema. “Veel vissen gekweekt, artikelen geschreven, vangreizen gemaakt en lezingen gegeven in binnen- en buitenland. De laatste jaren was met name het zeeaquarium mijn favoriete onderdeel van de hobby.”

Danio Rerio Delft

6

januari 2011

De verkoopstellingen vormen straks een minirif dat op zich al indrukwekkend is. Nu al staan er verspreid door de galerie verschillende, bijzondere en volledig ingerichte zeeaquaria. Die brengen extra sfeer en kleur binnen de toch al grote diversiteit van de galerie. Beginnende en gevorderde zeeaquarianen kunnen met deze showbakken ook inspiratie opdoen voor de inrichting van hun eigen bak. “Een zeeaquarium heeft tijd nodig om te ‘rijpen’. Zeewater heeft enkele weken nodig voor het klaar is en de vissen en koralen veilig in de bak kunnen. Onze aquariumwinkel ‘Miya Mare’ genaamd, wordt daarom in etappes opgebouwd. Vanaf 15 januari is de basis klaar en open voor publiek. Eind januari zijn vrijwel alle aquaria volledig in gebruik. Maar geloof me, er is ook nu al heel veel moois te zien en te koop!” zegt Eduard. “Bovendien” vult Mia aan, “wij stonden in december op één van de grootste Europese kunstbeurzen, de Lineart in Gent, met werk van bekende Nederlandse kunstenaars waaronder de schilder Peter Schenk en de beeldhouwer Anton ter Braak. Voor die tijd open gaan, was dus niet mogelijk. Een aantal kunstenaars waarmee wij samenwerken, heeft speciaal voor deze afdeling nieuw werk gemaakt. Dat geeft al aan hoe enthousiast zij zijn.”

Cursus zeeaquariumhouden Net als in de galerie is iedereen welkom om bij Miya Mare vrijblijvend te kijken en advies te vragen. Om beginnende aquarianen goed op weg te helpen, organiseert Miya Mare in februari en maart een introductiecursus zeeaquariumhouden. Ook voor gevorderde aquarianen komen er leuke en interessante cursusavonden. Onder meer over het stekken en vermeerderen van koralen. “Dankzij de huidige kennis en techniek worden veel koralen en rifvissen al gekweekt. Wij werken onder andere samen met Ricordeafarm.com, een kwekerij gespecialiseerd in kleinblijvende koralen. Nakweek is al gewend aan het aquarium en daardoor goed houdbaar voor serieuze liefhebbers. Als extra service bieden wij bedrijven de mogelijkheid een onderhoudscontract af te sluiten.” De combinatie kunst en zeeaquaria is verrassend. Naast kant en klare design aquaria levert Miya Mare aquaria op maat. Ook voor zoetwater. “Onze afdeling zoetwater is letterlijk en figuurlijk klein” vervolgt Eduard. “Door mijn liefhebberij was, naast het zeeaquarium, specialisatie in nano-aquaria een logische aanvulling. Mijn bedrijf is niet voor niets al vele jaren hoofdsponsor van de specialistenvereniging Killi Fish Nederland. Veel killivissen leven van nature in uiterst kleine biotopen.

Danio Rerio Delft

7

januari 2011

Ze zijn dan ook uitermate geschikt voor de razend populaire nano-bakjes. We leveren onder andere mini-aquaria van Dennerle met tropische zoetwatergarnalen en andere mini visjes. Bakjes die op ieder dressoir en ieder bureau tot hun recht komen.” “Enne...je bent aquarioot of niet” lacht Eduard. “Even graag leveren we een aquarium van 2 of 3 meter met cichliden of zoetwaterroggen. Klanten met verzoekjes voor speciale aquaria, vissen, koralen of plantjes zijn dan ook van harte welkom!”

Live Ban: Ma Rain Zaterdag 15 januari, om 16 uur is de feestelijke opening van Miya Mare en tevens het startsein voor een nieuwe expositie in Galerie Miya met werk van Anna Agustí Hontangas (Spanje), Dimitri Pichelle (België) en Eelco Maan (Nederland). Alle kunstenaars zijn tijdens de opening aanwezig. Tussen 16 en 18 uur speelt de band Ma Rain live in de galerie. Naast zangeres en naamgever Marijn Wijnands , spelen onder meer Marcel de Groot en (de bekendste drummer van Voorne Putten!) Richard Heijermans in deze band. Meer informatie op www.miya.nl of, vanaf 15 januari, woensdag tot en met zaterdag bij: Galerie Miya & Miya Mare, Rijksstraatweg 52, Hellevoetsluis. Bedrijfsinformatie: Galerie Miya Art & Jewelry Miya Mare Reefaquaria Rijksstraatweg 52, 3223 KA Hellevoetsluis Open: Woensdag en donderdag 13.00 – 17.00; Vrijdag 09.00 – 17.00; Zaterdag 12.00 – 17.00 uur. Modern Contemporary Art – Designer Jewelry – Native American Art & Jewelry - Reefaquaria

T (31) 0181-391326, F (31) 0181-391305, Email [email protected] en Internet www.miya.nl P.O.Box 445, 3220 AK Hellevoetsluis, The Netherlands

MIYA MARA

Danio Rerio Delft

8

januari 2011

In Memoriam Sjaak Engel (21 juni 1938 – 29 december 2010)

Rond de jaarwisseling bereikte ons het bericht dat een oud bestuurslid van DRD was overleden. Om eerlijk te zijn: voor degenen die hem kenden kwam dat niet geheel onverwacht. De ziekte die Sjaak fataal werd was, voor wie het wilde zien, duidelijk. Wij kenden Sjaak als iemand die niet terugschrok om bij een voorzitterswisseling op zijn beurt ook een paar jaar praktische bestuurstaken op zich te nemen. Bewonderenswaardig in zijn streven om telkens weer een ander type bak neer te zetten en daarmee de keurmeester tot commentaar uit daagde. Een Gezelschapsaquarium, dat eigenlijk te groot en hoger dan gebruikelijk was voor een goede plantengroei kreeg een overmacht aan Tl-buizen. Regenboogvissen , en dan de grote, de boesemanni’s, in een tijdperk dat ze niet geschikt geacht werden voor het gezelschapsaquarium verrasten hem door vlak voor de keuring de Blyxa-groep (toen nog zeldzaam) in één nacht kaal te vreten. Gebruik van Osmosewater en CO2-technieken schuwde hij niet en hielpen hem verder. Met de Discus bak werd hoog gescoord op keuringen. In een poging tot perfectie werden de schillen van paranoten als natuurlijke bodembedekking gebruikt, wat de keurmeester zeer kon waarderen. De troebeling die later ontstond kon de pret niet drukken en werd eventjes weg gefilterd. In diezelfde bak groeide een gigantische Echinodorus uruguayensis, die als stekje ergens op de kop was getikt en die na deling door een Westlandse plantenkweker werd vermeerderd. Talloze garnalen, opgegroeid op een dieet van algen, kippenei, restjes voer en fijngeknepen doperwten verlieten tegen een gunstige prijs de kweekbakjes richting detail handel en liefhebbers. Na weer een gezelschapsaquarium, dat snel weer volgroeid was werd recentelijk met Midden-Amerikaanse Cichliden gestart. Een tweetal koppels produceerden op eerste kerstdag jongen, maar van zien uitgroeien mocht het niet meer komen.

Danio Rerio Delft

9

januari 2011

Danio Rerio Delft

10

januari 2011

pseudomugil gertrudae, Een Vlinder In Uw Aquarium. Uit het maandblad van Antoni van Leeuwenhoek – Assen Voor u gelezen in maandblad de Natuurvriend Zaandam De familie van regenboogvissen kent een aantal kleine soorten, die je in de winkel niet zo vaak ziet. Deze kleinere regenboogvissen worden in het Engels “blue-eyes” genoemd en het is niet verwonderlijk hoe men aan die naam komt. De iris van de Pseudomugil soorten heeft een helderblauwe kleur. Er zijn op dit moment in het geslacht Pseudomugil 15 soorten wetenschappelijk beschreven. De meeste soorten worden gevonden op Nieuw-Guinea en een aantal in Australië. Sommige soorten komen in beide landen voor. Pseudomugil soorten worden niet groot, meestal onder de 5 cm. Ze hebben een slank lichaam. Er zijn twee rugvinnen, waarbij de vinstralen in de eerste rugvin en de anaal vin niet hard zijn. De mannen zijn vaak helder gekleurd en de vinnen hebben verlengde vinstralen die ze uitbundig gebruiken bij het pronken. De meeste soorten leven in grote scholen en paaien met tussenpozen het gehele jaar door. De vrouwtjes leggen dan 3 tot 9 eitjes, die afhankelijk van de temperatuur en de soort na 10 tot 21 dagen uitkomen. De jongen zijn na een jaar volwassen. Het leefgebied van Pseudomugil soorten is gevarieerd en gelijk aan dat van de andere regenboogvissen.

Eén van de mooiste soorten blauwoogjes is Pseudomugil gertrudae. Dit is een kleine zoetwatervis die uitgroeit tot een grootte van rond 30 mm en die endemisch is in Australië en Nieuw-Guinea en komt dus nergens anders voor.

Danio Rerio Delft

11

januari 2011

Ze hebben een matig samengedrukt en lang gestrekt lichaam, dat een halfdoorschijnende zilverblauwe kleur heeft, met soms een goudgele gloed. Vooral mannetjes vertonen een zeer uitgesproken stippenpatroon op het lichaam en de vinnen. Ze hebben twee rugvinnen, zeer dicht bij elkaar, waarvan de eerste veel kleiner is dan de tweede. De uiteinden van de borstvinnen kunnen helder geel, oranje of oranjerood zijn, de andere vinnen vaak met een witte rand. Deze soort kan een onregelmatige verspreiding hebben en als zodanig is er een aanzienlijke variatie tussen de verschillende populaties in zowel kleur en lichaamsgrootte, als in grootte en vorm van de vinnen. Er zijn vele vormen van dit mooie kleine visje en nieuwe worden met enige regelmaat ontdekt. In Australië wordt Pseudomugil gertrudae gevonden op verschillende plaatsen in riviersystemen die naar de Timorzee en de Golf van Carpentaria stromen van Darwin over Kakadu en Arnhem Land tot het schiereiland Cape York, inclusief een aantal eilanden voor de kust. Ze zijn wijd verbreid over het schiereiland Cape York, zich uitstrekkend in de oostelijke kustvlaktes tot rond de omgeving van Innisfail en Tully. Het bekende Nieuw- Guinese verspreidingsgebied omvat ook de Aru eilanden, de Pahoturi, Fly en Bensbach (To- rassi) riviersystemen. Ze komen waarschijnlijk ook elders voor langs de zuidelijke kust van Nieuw-Guinea. Pseudomugil gertrudae wordt gevonden in kleine kreken, lagunes, moerasgebieden en stroompjes in het regenwoud, vaak met dichte watervegetatie, afval van hout en afgevallen bladeren.

Danio Rerio Delft

12

januari 2011

In het heldere “zwartwater” kan men ze in het ondiepe water langs de oevers zien zwemmen. Drijvende soorten waterplanten of in de bodem gewortelde omhoog groeiende planten met drijvende bladeren komen voor in de alle natuurlijke leefgebieden.

De bodem bestaat gewoonlijk uit modder of slib. Het water in sommige leefgebieden is vaak intens gekleurd door humuszuren die afgegeven worden door rottende vegetatie. Het water in “zwartwater” leefgebieden is zuur, met een pH van 3,9 tot 6,8 en heeft een lage geleidbaarheid en het varieert in opgeloste organische stof, kleur en chemische samenstelling. Het water is meestal zeer zacht. In het aquarium doet Pseudomugil gertrudae het uiteindelijk het best in een speciaalaquarium of gecombineerd met zorgvuldig gekozen gezelschap. Ze zijn redelijk tolerant wat de waterwaarden betreft, zolang het water maar wel schoon is en van uitstekende kwaliteit. Klein levend voer is het beste voor ze. Wie dan het visje gedurende langere tijd wil houden, doet er goed aan zo snel mogelijk met de diertjes te gaan kweken. Dat gaat prima door een mop van garen in de bak te hangen; hierop zullen de diertjes hun eieren afzetten. Die kunnen dan afzonderlijk worden opgekweekt, met infusie, pas uitgekomen pekelkreeftjes en microwormen. Een intensief karweitje, waarvoor u dan wel wordt beloond met werkelijk prachtige visjes! Wie meer wil weten over deze en andere Pseudomugils, kan daarvoor terecht bij IRG Nederland (IRG = Internationaal Regenboogvissen Gezelschap) via www.irg- nederland.nl.

Danio Rerio Delft

13

januari 2011

FUGU: een dodelijke delicatesse Overgenomen uit het verenigingsblad van “De Glasbaars”., Den Helder (Foto’s: internet) Fugu is de Japanse naam voor de kogelvis en voor een gerecht dat daarmee is bereid. De vissen die gebruikt worden komen voornamelijk uit de geslachten Takifugu, Lagocephalus, of Sphoeroides van de familie Kogelvissen (Tetraodontidae) of vissen van het geslacht Diodon uit de familie Egel-vissen (Diodontidae). Omdat de vis erg giftig is, moet de kok speciaal zijn opgeleid. Het gif zit in de eierstokken, lever, galblaas en darmen van de kogelvis. De kok verwijdert deze organen en serveert alleen de niet-giftige delen die gelden als een ware delicatesse. De kok moet hierbij zeer goed op zijn hoede zijn, want bij de kleinste vergissing is het gerecht dodelijk. Fugu wordt ook vaak uitgesproken als Fuku wat geluk betekent. De meest giftige Fugu is die uit Yamaguchi. In deze prefectuur bevindt zich ook het restaurant waar als eerste de vis legaal geserveerd werd: Shunpanro. Japan kent naast vele kleine, vier grote eilanden: Hokkaido, Honshu, Shikoku en Kyushu. De kogelvis (Fugu) vangen de vissers op alle eilanden, maar het Fugucentrum ligt op Honsu. Alle Fugu wordt geveild in de havenstad Shimonoseki. Verboden Tot 1958 was het eten van Fugu verboden in Japan. Er vielen teveel doden. Daarna mochten alleen gediplomeerde koks de vis klaarmaken. Hiervoor moet de kok een driejarige opleiding volgen die wordt afgesloten met een streng staatsexamen. Hoe kan een vis zo dodelijk zijn Het dodelijke gif, tetrodotoxine, zit in de eierstokken, het vel, de spieren en vooral in de lever van de vis. Men schat dat het gif meer dan duizendmaal sterker dan cyanide is. Het gif van 1 kogelvis zou voldoende zijn om ongeveer 25 a 30 mensen te doden. Als de organen die het gif bevatten deskundig door de kok zijn verwijderd, kan men de rest van de vis opeten. Er bestaat evenwel geen enkel tegengif en blootstelling aan een te grote

Danio Rerio Delft

14

januari 2011

dosis tetrodotoxine loopt in bijna 60% van de gevallen slecht af. Het gif veroorzaakt een algehele spierverlamming, waardoor men na enkele minuten stikt.

Prijzig De exclusieve bereiding maakt kogelvis vrij duur. Voor één luttel kogelvisje betaalt men op de markt gemakkelijk tientallen euro’s en in een restaurant zelfs tot 250 euro. Fugu wordt vooral verorberd in gespecialiseerde restaurants. De handel, het transport en de afvalverwerking zijn trouwens streng gereguleerd. Het visafval wordt door gespecialiseerde afvalverwerkingsbedrijven opgeruimd. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen vallen er jaarlijks nog enige tientallen doden in Japan. Gekweekt Wetenschappers hebben een niet-giftige variant van kogelvis gekweekt. Deze variant is verkregen door het opkweken van de vissen met een speciaal dieet. Men vermoedt dat bacteriën in de vis in combinatie met bepaalde voedingsstoffen het gif aanmaken. Door het kweken van de vis in een gecontroleerde omgeving, is een soort van de kogelvis verkregen die volledig vrij is van toxiciteit. Sommige mensen vragen zich af of het verwijderen van het gif het eten van fugu minder aantrekkelijk maakt. Mensen krijgen een bepaalde kick van

Danio Rerio Delft

15

januari 2011

het eten van een vis die mogelijk de dood kan veroorzaken en geconcludeerd wordt dat het inslikken van kleine hoeveelheden van het gif eigenlijk een deel van de aantrekkingskracht op kogelvis maaltijden is.

BOTULISME IN HET AQUARIUM Overgenomen uit het verenigingsblade van Xiphophorus, Oss Bron : Aquariumvereniging Ciliata Iedereen heeft heden ten dage wel van botulisme gehoord. Heel vaak staan in de krant berichten over in meren en plassen, sloten en watergangen geconstateerd botulisme. Er worden opvallend veel dode vissen en vogels gevonden, dat geeft aanleiding tot laboratoriumonderzoek en ja hoor: botulisme. Dan volgen ernstige waarschuwingen om vooral niet in dat water te zwemmen of te kanovaren (je kan tenslotte omslaan), want als je met botulisme besmet water binnenkrijgt loop je een grote kans ziek te worden en niet zo’n beetje ook. Je kunt er zelfs aan overlijden.

Danio Rerio Delft

16

januari 2011

Wat is dat eigenlijk, botulisme? Het is een ziekte die veroorzaakt wordt door een vergiftiging met het botulismetoxine. Een toxine is een giftige stof; het botulismetoxine wordt gevormd door de bacterie Clostridium botulinum. Dat is een sporenvormende bacterie die alleen groeit onder omstandigheden met weinig of geen zuurstof. De sporen die de bacterie vormt dienen om de bacterie te laten overleven als de omstandigheden voor de bacterie ongunstig zijn: meer zuurstof en lagere temperatuur. In de winter dus! Wat die zuurstof betreft: hoe warmer het water om minder zuurstof er in het water zit en andersom. Niet voor niets is de visrijkdom in koude wateren veel hoger dan in warme wateren. En niet voor niets zie je in koude wateren dan ook veel viseters: zeehonden, zeeleeuwen enzovoort. Die sporen van de botulismebacterie blijven heel, heel lang in het water aanwezig, ze zijn namelijk ongevoelig voor de hen omringende omstandigheden: watertemperatuur en de mate waarin zuurstof aanwezig is. Dat betekent dat, als de omstandigheden voor de botulismebacterie gunstig worden: hogere watertemperatuur en (dus) weinig zuurstof, die bacterie in volle omvang weer te voorschijn kan en zal komen, voortspruitend uit de sporen. Er zijn zeven verschillende soorten van de botulismebacterie bekend. Niet allemaal zijn ze gevaarlijk voor mens en dier. Botulisme is ook niet iets van de laatste tijd, al zou je dat wel zeggen omdat met name in de laatste jaren verband: de ziekte heeft zijn naam te danken aan een voorval in 1793 (!!) toen een groot aantal mensen ernstig ziek werd na het eten van bloedworst die besmet was met de hier genoemde bacterie. Dat verklaart de naam: botulus is de Latijnse naam voor bloedworst. De dodelijke dosis is ongeveer 200-300 picogram/kilogram lichaamsgewicht, wat voor een volwassene van 75 kilo neerkomt op 15 nanogram, of 0,015 microgram, dat is 0,000000015 gram. Dit betekent dat een hoeveelheid van 100 gram genoeg is om de hele wereldbevolking te doden.

KOMT U OOK?

Mia en Eduard Meinema nodigen u uit voor de feestelijke opening van

MIYA MARE Zaterdag 15 januari 2011 Officiële opening 16.00 uur Live band: Ma Rain (tot ca. 18 uur) Nieuwe expositie (Anna Agustí Hontangas, Eelco Maan en Dimitri Pichelle), sieraden (Harraca), horloges (Movado) en kunstvoorwerpen van Native Americans. En nu ook: zeeaquaria, nanoaquaria, zoetwatergarnalen en killies! Galerie Miya & Miya Mare Rijksstraatweg 52, 3223 KA Hellevoetsluis www.miya.nl

• • • • •

Alles voor de aquariumliefhebber Wekelijks nieuwe importen Dealer van de meeste bekende merken Spaarkaart voor extra voordeel Week– en maandaanbiedingen

Voor inlichtingen en/of vrijblijvende offerte: Soestdijksekade 407 - 2574 BA Den Haag - Tel.: 070-3210011 Internet: www.aquariaan.nl E-mail: [email protected] Natuurlijk ook dealer van HS PRODUCTS ……………… WWW.SMULDERS.NL

Wij keuren volgens de ARBO-wet Keuringen voor elektrische handgereedschappen en machines volgens de norm EN 50110 / NEN 3140 Keuringen voor ladders en steigers volgens de norm EN 131 / NEN 2484 / NEN 2718 Tevens verhuur van steigers en hoogwerkers en Verkoop van alle merken ladders en steigers

Weesmeesterstraat 20 2645 MC Delfgauw Tel: 06-24559677 Fax: 0152563362 www.delmast.nl

Danio Rerio Delft

17

januari 2011

Wat zijn de symptomen van de ziekte botulisme? Het begint, bij mens en dier, met een sterk ziektegevoel. Watervogels die besmet zijn worden heel traag, ze vliegen niet meer op als ze bedreigt worden. Ook vissen zijn plotseling lang zo alert niet meer als voorheen. Daarna doet zich een merkwaardig verschijnsel voor: de signalen vanuit de hersenen naar de spieren in de ledematen vallen weg. Dat betekent bij watervogels dat ze niet meer kunnen zwemmen De poten doen het niet meer, ze verplaatsen zich in het water door met hun vleugels te “zwemmen”. Dit is voor de beheerder van het water een sterk signaal dat hij met botulisme te maken heeft. Voor vissen geldt in feite hetzelfde: het zwemmen lukt niet meer. Ze schieten wild door het water, alle kanten op behalve de goede. De besturing van de vinnen is er niet meer. Hierna volgt onafwendbaar de dood. De dode dieren worden opgegeten door larven die op hun beurt gegeten worden door nog gezonde dieren die dan door die besmette larven en maden op hun beurt ziek worden. Het wordt tijd om over botulisme in het aquarium te spreken. In de eerste plaats; de omstandigheden voor de botulismebacterie in het tropisch aquarium zijn ideaal. Een hoge watertemperatuur en dus een betrekkelijk laag zuurstofgehalte. Hoe krijg je de bacterie of de sporen ervan dan in je bak? Wat dacht u van watervlooien? Wie goed voor zijn vissen wil zorgen geeft af en toe levend en vers voer, gaat voerscheppen in water dat misschien met de botulismebacterie is besmet. En krijgt “gratis” de botulismebacterie en/of de sporen mee. De verschijnselen zijn exact als boven beschreven. De vissen worden traag en zijn kennelijk ziek. Na enige tijd gaan ze als raketten door het water, ze schieten ongecontroleerd alle kanten op. Vervolgens gaan ze dood. En dit proces is begonnen na het voeren van verse watervlooien. Hoe valt dit nu te voorkomen? Ja, natuurlijk door geen watervlooien te voeren. Er is tegenwoordig volop diepvries voer te krijgen dat zeker niet met welke bacterie dan ook is besmet. Maar als je nou toch watervlooien uit besmet water wil voeren, helpt het dan als je die watervlooien invriest en later ontdooit om ze dan pas te voeren? Waarschijnlijk niet. We zagen al dat de sporen van de botulismebacterie in staat zijn zeer ongunstige omgevingsfactoren te overleven. Dan zal het ook wel zo zijn dat ze dat invriezen overleven. In de natuur overleven ze immers ook de strengste winters. De watervlooien spoelen in schoon water voor ze gevoerd worden aan de vissen? Dat zal ook niet helpen, dat overleven de bacteriën zelf wel en toch zeker de sporen. Er is maar één oplossing en dat is alleen watervlooien voeren uit schoon water, dat wil zeggen water waarvan we zeker weten dat het niet met de botulismebacterie is besmet.

Danio Rerio Delft

18

januari 2011

Inschrijfformulier Ondergetekende meldt zich hierbij aan als: (aankruisen wat men wenst) 0 A-lid 0 B-lid 0 C-lid 0 D-lid Naam eventuele aanbrenger: .................................................................... Persoonsgegevens: Voorletter(s)/Naam: .....................…......................................................... Geboortedatum: .............................….............................................................. Adres: ...…........................................................................................................ Postcode/Woonplaats: …................................................................................. Telefoonnummer: …......................................................................................... E-mail adres: ..................................................................................................... Handtekening: ..…..................................................................................... Contributie: Het verenigingsjaar loopt van 1 januari t/m 31 december. De contributie bedraagt: A-leden DRD / NBAT lid jaar 2011, Inclusief het verenigingsblad & een abonnement “Het Aquarium” B-leden DRD / NBAT lid jaar 2011, Inclusief het verenigingsblad zonder abonnement “Het Aquarium” C-leden Abonnee verenigingsblad 2011 D-leden Verenigingslid DRD jaar 2011, inclusief verenigingsblad

€ 50,00 € 37,00 € 20,00 € 28,00

Het inschrijfgeld bedraagt 10%: voor A-leden Inschrijving kan geschieden door storting op Postbankrekening 77-6919 ten name van Aquariumvereniging Danio Rerio Delft of per kas op de verenigingsavonden op elke derde dinsdag van de maand (behalve juli en augustus). U kunt ook het inschrijfformulier sturen naar de ledenadministratie: De Kringloop 137, 2614 WK Delft [email protected] Inschrijving geschiedt, zodra uw betaling is ontvangen, op de eerste dag van het eerstvolgende kwartaal.

Danio Rerio Delft

Hoe slapen vissen?

19

januari 2011

Overgenomen uit clubblad Aqua Verniam Post.

Ieder van ons heeft ontspanning nodig en moet uitrusten om nieuwe energie op te doen. In de eerste plaats doen wij dit door te slapen. Maar vissen? Slapen zij ook en kunnen zij hun ogen dicht doen? Waar en hoe slapen zij dan wel? Vissen slapen, net zoals wij, om zich te ontspannen en krachten op te doen voor de volgende dag. De voorwaarde is wel dat ze hun zwembewegingen moeten kunnen stoppen of op zijn minst tot het minimum kunnen beperken. Tevens wordt de ademhalingsfrequentie lager. Bij de meeste vissen af te lezen aan de intensiteit van de bewegingen van het kieuwdeksel. Hun ademhaling wordt ook regelmatiger, net zoals bij ons wanneer wij ontspannen zijn; dit gebeurt onbewust. Vissen zoeken een rustig plekje op om 's nachts te kunnen slapen. Dit vinden ze uit de stroming of, zoals sommige soorten, tegen de stroming in, in de beschutting van een of ander obstakel, zodat ze niet weggespoeld worden. Maar de meeste vissen liggen op de bodem, vaak in kuiltjes of ondiepe geultjes. Andere vissen slapen tussen de planten, dood hout of onder in het water hangende takken onder het wateroppervlak. Alleen de Labyrintvissen hebben geen keuze: zij moeten regelmatig lucht uit de atmosfeer halen. Ook in de vrije natuur zoeken ze een slaapplaats met voldoende dekking omdat ze anders gevaar lopen door nachtelijke rovers te worden opgegeten.

INHOUD Uitnodiging 1: Uitnodiging 2: Uitnodiging 3: Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips. Nieuwjaarstoespraak: Voorzitter Pim Wilhelm Bladstrooisel in het aquarium: Voor u gelezen op het Internet Persbericht: Galerie Mia Maya, Eduard en Mia Meinema In Memoriam: Sjaak Engel Pseudomugil gertrudae: Een Vlinder In Uw Aquarium. Uit het maandblad van Antoni van Leeuwenhoek – Assen FUGU: een dodelijke delicatesse: Overgenomen uit het verenigingsblad van “De Glasbaars”., Den Helder Botulisme in het aquarium: Bron : Aquariumvereniging Ciliata Hoe slapen vissen?: Overgenomen uit clubblad Aqua Verniam Post. Bestuur

1 1 1 2 2 3 4 5 8 10 13 15 19 20

Danio Rerio Delft

20

januari 2011

BESTUUR: Voorzitter W. (Pim) Wilhelm, Eisenhowerlaan 66, 2625 GK Delft, tel. 015-2612649 - 06-10351193, [email protected] 2e voorzitter en Ledenadministratie A. (Ton) Zwartjens, De Kringloop 137, 2614 WK Delft, tel. 015-2147950 - 06-51603231, [email protected] Secretariaat, correspondentie & info M. (Mart) Stuster, tel./fax 015-2563362 - 06-24559677, [email protected] Penningmeester J.J.G. (John) Zandbergen, tel. 06-28218388 [email protected] Algemeen secundus J.A.M. Kouwenhoven, tel. 015-2562930

[email protected] REDACTIE ADRES Redactie leden

De Kringloop 137, 2614 WK Delft, tel. 015-2147950, mw. C.C. Sonnenberg, J.A.M. Kouwenhoven, A. Zwartjens, eindredactie.

[email protected] [email protected] [email protected]

Heeft u vragen neem dan contact op met één van de onderstaande personen. Keuringen, KIEK, Promotie & publiciteit Bibliotheek

Pim Wilhelm, tel. 015-2612649, S. Stedehouder, tel. 015-2141304

[email protected] [email protected]

Adviesgroep Leden

H. J. Brehm, tel. 015-2614100 M. Stuster, tel. 015-2563362

[email protected]

Adviesgroep Terraria/paludaria

L.C. van Doorn, tel. 015-2561141 W.J. Neeleman, tel. 015-2623535


Adviesgroepen Planten/vissen Malawi Cichliden Zeewater

A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]

Pim Wilhelm, tel. 015-2612649,

[email protected]

Technische commissie

A. Zwartjens, tel. 015-2147950, J.J.G. Zandbergen, tel. 06-28218388

[email protected]

DRD site www.daniorerio.nl DRD e-mail [email protected]




DANIO RERIO DELFT Februari 2011 - nr. 2 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: Verenigingsavond dinsdag 15 februari, Dick Poelemeijer, Het juiste aquarium water + ( de film Reefs of Riches, een schitterende film over de riffen bij West Irian Jaya). Hoewel water met zijn drie atomen (twee waterstofatomen + één zuurstofatoom) er op het oog vrij eenvoudig uitziet, is het door zijn toegankelijkheid en mengmogelijkheden een medium, dat vrijwel overal in de wereld, verschillend is

Uitnodiging 2: Praatavond dinsdag 1 maart, Deze avond staat in het teken van water meten, na de lezing van Dick Poelemeijer, zijn we natuurlijk wel benieuwd hoe de kwaliteit van ons aquariumwater is.

Uitnodiging 3: Uitslag districtskeuring 12 maart, Alphen aan den Rijn. Voor aankondiging op zaterdag 12 maart gaan we naar Alphen aan de Rijn, waar de uitslag van de districtskeuring wordt georganiseerd. Jos Koster zal ook dit keer de verenging vertegenwoordigen. De datum staat al vast maar wie de winnaars zijn weet alleen Wim Tomey. Kom ook eens naar dit jaarlijks evenement de getoonde vivariums zijn altijd van een hoog niveau.

Danio Rerio Delft

22

J A A R P R O G R A M M A 15 Februari 1 12 15 5 19 3

Maart Maart Maart April April Mei


februari 2011

2 0 1 1

Verenigingsavond ; Dick Poelemeijer, Het juiste aquarium water + ( de film Reefs of Riches, een schitterende film over de riffen bij West Irian Jaya). Praatavond; Uitslag districtskeuring Alphen a/d. Rijn Verenigingsavond ; Algemene Leden vergadering. Praatavond; Verenigingsavond ; Veilingavond. Praatavond; Verenigingsavond ; Eduard Meinema: De vroege ontwikkeling van Killivissen, (met voorbeelden van andere visgroepen) Praatavond; Verenigingsavond ;


EVENEMENTEN / TIPS

26 en 27 maart 2011 Vivariumbeurs Vivarium - Het idee Tot 2008 moest de Nederlandse hobbyist voor beursplezier voornamelijk over de grens kijken. In alle ons omringende landen zijn er reeds jarenlang grote, maar vooral ook succesvolle evenementen op dit gebied. Met Vivarium 2008 kwam daar eindelijk verandering in, en hebben we sindsdien ook in Nederland een evenement van alure. Met de succesvolle 2e editie in 2009 is de naam Vivarium definitief gevestigd in de vivariumwereld. Met de verhuizing naar de Homeboxx te Nieuwegein voor de 3e editie in 2010, kreeg ook de huisvesting de uitstraling die bij een dergelijk topevenement hoort.

Danio Rerio Delft

23

februari 2011

Terugblik verenigingsavond 18-01-10 door Lotty Sonnenberg Wim Tomey: Borneo exclusief Wim Tomey is al meer dan 40 jaar verslingerd aan Indonesië, waar hij een bedrijf adviseert bij de kweek van consumptievissen. Dit bedrijf is gelegen in Pontianak in west Kalimantan. Wanneer hij daar is heeft hij de weekeinden altijd vrij, terwijl hij dan ook kan beschikken over een terreinauto met chauffeur en assistent om zijn favoriete plekjes te bezoeken en naar planten en vissen te zoeken. Het afgelopen jaar heeft hij daar weer spectaculaire vondsten gedaan. In de kwekerij worden Pangasius, Arowana’s en een snoeksoort voor consumptie gekweekt. Hier wordt ook de rode Arowana gekweekt. Deze vissen worden ruim een meter lang. Om diefstal te voorkomen is om het hele complex een gracht van 2,5 meter diep gegraven. Ook is er bewaking met camera’s. Bij de kweek kunnen allerlei problemen optreden. Besmetting met parasieten is erg vervelend. Karperluis hecht zich aan zachte delen van de vis zoals de mond, kieuwen en de ogen. Hierdoor ontstaan infecties en worden er schimmels overgebracht, waardoor zelfs het hele epitheelweefsel van het verhemelte van de vis zodanig kan worden aangetast dat de vis er door sterft. Ook parasieten zoals ankerwormen veroorzaken allerlei narigheid. We zagen heel mooie macro-opnamen van deze parasieten, waarop zelfs de eitjes binnen de karperluis zichtbaar waren. Ook wordt hier de blauwpoot Kapuasgarnaal gekweekt. Deze worden wel 50 cm groot. Het eetbare gedeelte is echter maar half zo groot. Op het terrein is ook een vijver gegraven, waar het regenwater naar toe loopt. De begroeiing is zeer fraai met o.a. Lelies. Prachtige libellen vliegen er rond, waarvan de larven echter zeer kwaadaardig zijn. In de gracht om het terrein woekert de hier overal voorkomende Echinodorus macrophyllus. Om die reden moet de gracht jaarlijks met een buldozer worden geschoond. Tijdens de weekend trips werden ook oude biotopen bezocht, waar veel van onze bekende aquariumvissen ooit gevonden zijn. Het tropisch oerwoud is hier echter verdwenen en het ziet er uit als de Alblasserwaard, doorsneden met kaarsrechte sloten. Hier worden nu biopalmen gekweekt. We zagen diverse gevangen vissen, zoals de Slangenkopvis, die er in het jeugdstadium zeer aantrekkelijk uitziet, maar die zich tijdens het opgroeien ontpopt als een nietsontziende rover die meer dan een meter groot wordt. Niet echt een aquariumvis dus. Hij is wel lekker en wordt veel gegeten. Door zijn roofactiviteiten zorgt deze vis er wel voor dat de overige vispopulaties gezond blijven en daardoor ook voortbestaan. Het werkt als een soort natuurlijke selectie. Als er vanuit het gras iets wegspringt naar het water, begint dit plotseling hevig te borrelen.

Danio Rerio Delft

24

februari 2011

Een haal met het net hier doorheen levert een kikkerskelet op met daarbij 40 -50 stuks kogelvissen, Tetradodon nigroviridis. Op deze manier met een kikker aan een draad worden deze visjes normalerwijze ook gevangen voor de export. Tussen de schitteren roze bloeiende nymphea’s worden de eieren van appelslakken gezien op een houtstronk. Ook wemelt het hier van de bloedzuigers, die zich aan je benen vastzuigen. De aanwezigheid van die dieren merk je pas als het gaat jeuken. Na het verwijderen houdt je een bloedende plek over, doordat deze dieren een antistollingsmiddel inspuiten. Het bloeden is te stelpen door even op het blad van het ook hier groeiende Kruidje-roer-me-niet te kauwen. De smurrie die dan ontstaat heeft een prima bloedstelpende werking. Pistia stratiotes, de Mosselplant, ontbreekt hier zelden, terwijl onder de bladen van de heilige Lotussen, vele vissen vertoeven. Maar ook prachtige kevers zijn hier te vinden. We zagen een schitterend exemplaar van wel 15 cm lang. In een smal en zeer snel stromend beekje werden onbekende grondelachtige visjes gevonden van maar 3,5 cm groot. Ze hadden tasters aan de bek en zeer beweeglijke naar boven gerichte ogen. De oranjeachtige diertjes blijken in goed stromend water met een pH beneden 6, goed houdbaar te zijn. In kleine stroompjes werden allerlei visjes en kleine wilde waterlelies gezien. Ook hier werden veel bomen gekapt. Door het kappen houdt de water zuigende werking van deze bomen op, wat tot gevolg heeft dat het waterpeil zakt en verdroging van het gebied dreigt. Onder de humuslaag bevindt zich wit zand, dat in sommige stroompjes de bodem vormt. We zagen schitterende bloemen. In grauw dik water, dat wordt veroorzaakt door hevige regenbuien, werd een kleine slangenkopvis gevonden, maar ook Anabas testidineus, een klimbaars. In een overstromingsgebied van een grotere rivier zagen we Cryptocorynen. Hier werden verschillende Boraras soorten door elkaar gevonden. We zagen B.Brigittae en Microrasbora maculata. Dit vangen gebeurt met netten met een roestvast stalen ring. Het klamboenet was met een slang rondom de ring beveiligd tegen beschadigen. Het water in de zakken met de gevangen visjes, werd regelmatig ververst en de zakken werden met zuurstof zo koel mogelijk weggezet. Barclaya motleyi, die vele jaren geleden in dit terrein al was gevonden, werd weer teruggezien in een totaal veranderde omgeving, maar wel op dezelfde plaats. In hetzelfde gebied groeit ook Lymnophila sessiflora en Blyxa auberti. Het water was zeer helder. De planten droegen vruchten, die na rijping uit elkaar vallen, waarna de zaden op de op piepschuim lijkende tussenschotjes van de vruchten, wegdrijven om elders te ontkiemen. In een volgende heldere beek werd de mooie Betta enisae gevonden. Overal groeiden bovendien prachtige varens. Na de pauze ging het verder op visvangst.

Danio Rerio Delft

25

februari 2011

We zagen Boraras merah. Deze lijkt op de maculata, maar heeft een fel rood gekleurde ring om de vlek, terwijl het lichaam verder redelijk doorzichtig is. Rasbora kalochroma is een sterke en goed houdbare aquariumvis. In het witzand gebied stonden vele vleesetende bekerplanten (Nepentes). In het water hier werden geen vissen gevonden maar wel larven van een grote zwarte waterkever met oranje randen. Mooie opnamen van de bek en klauwen van deze rovers. Van Pontianak naar Tayan wordt een nieuwe weg aangelegd dwars door het oerwoud. Het is nu nog een niet toegankelijke laterietbaan met veel kuilen. Deze weg is wel het begin van het einde van het hier omringende oerwoud. Reeds nu werden er hele gebieden platgebrand. Wim heeft een ontheffing kunnen krijgen, waardoor hij de weg en het omliggende gebied mocht verkennen. Dit heeft hij dan ook van het begin tot het eind gedaan. Elk stroompje werd bezocht. In een watertje met veel blaasjeskruid werd Trigonostigma hengeli gevonden en ook Betta pugnax. Detailopnamen van het blaasjeskruid toonden de zwarte blaasjes waarmee allerlei waterorganismen werden opgezogen en verteerd. Een volgende bosbeek bleek ook vol verassingen te zitten. Hier werd Betta albimarginata gevangen. Bij een van dikke boomstammen werd een enorm nest van een Leeri gezien. Ook de Indische glasmeerval kwam hier voor. Er groeide ook veel Lymnophila. Hier vond Wim ook een groep onbekende Cryptocorynen, een hele verassing! Er waren geen bloeiwijzen, maar wel zaailingen te zien. De grootste exemplaren waren 50 cm groot. Er werd een aantal planten meegenomen. Bij terugkomst 2 weken later, bleken er wel bloeiwijzen te zijn gevormd, helaas was de vlag nog niet geopend. Van de bloeiwijzen werd de spatha opengesneden, waarna het wonderlijke binnenste gefotografeerd kon worden. Dit leidde tot schitterende plaatjes, waarop het bevruchtingsorganisme duidelijk was te zien. De vraag is echter nog steeds, welke soort het is. Wellicht een heel nieuwe? Een volgende verassing was de vondst van dwergbarbeeltjes. De visjes hadden vijf strepen, maar de bouw was duidelijk verschillende van de bekende Barbus pentazona. De rugvin eindigde in een stekel. Heel bijzonder! In het gebied kwamen stroompjes voor met een geheel verschillende watersamenstelling, wat Wim deed besluiten hier een hutje te huren om er te kunnen overnachten. De Betta uberis is een mooie slanke soort, fraai rood gekleurd. Hier werden tussen de Blyxa auberti ook Zoetwaternaalden gevangen. Deze diertjes hebben een kop die erg lijkt op die van het zeepaardje. Ook de broedzorg is te vergelijken. Het gaat hier echter om echte zoetwaterdieren! In dit zoete water werd ook een nieuwe langpootgarnaal gevonden, een puur zoetwater soort.

Danio Rerio Delft

26

februari 2011

Het verschil tussen zouten zoetwatergarnalen is direct te zien aan de eitjes die ze bij zich dragen. De zoutwatergarnalen hebben heel veel en heel kleine eitjes, die zich verder vrij in het water moeten ontwikkelen. De zoetwatergarnaal daarentegen, heeft maar weinig en grote eitjes, die ze bij zich houden tot meerdere ontwikkelingsstadia zijn doorlopen. Heel bijzondere foto’s zagen we tenslotte van de Chromobotia macranthus, de clownbotia. Als je goed kijkt, zie je dat deze vis onder het oog een soort huidplooi heeft. Bij rivaliteitgevechten, klapt hij hieruit een grote stekel naar buiten. Bij nog betere beschouwing blijken er zelfs aan beide zijden twee stekels te zitten, die als dolken naar buiten worden geklapt. Ze zijn beweegbaar, maar de vis kan ze ook blokkeren. Deze oogstekels zijn vervaarlijke wapens. Dit waren echt unieke foto’s! We hebben genoten van een schitterende reportage, ondersteund met prachtige foto’s van zowel plant als dier en de natuur waarin ze werden aangetroffen. Vooral de detailopnamen waren zeer onthullend.

Loricariidae

door Tim Herstel

Iedereen kent ze wel, de glazenwassers van het aquarium. Of je ze nou algeneter, ruitenkuiser of zuignapje noemt, we bedoelen daarmee de prachtige vissen die we in de wetenschap omschrijven als zijnde vissen uit de familie Loricariidae, kortweg L-nummers genoemd. In dit artikel wil ik wat meer vertellen over deze vissen, ook wil ik proberen een aantal misverstanden over deze vissen uit de wereld te helpen. Ten eerste is de term ‘algeneter’ een verkeerde benaming. Hoewel veel soorten in meer of mindere mate algen op het menu hebben staan, hebben zij vaak een veel bredere behoefte aan voedingsstoffen. Het is dus niet de bedoeling om een L-nummer aan te schaffen als remedie tegen de algenplaag die je aquarium al zo lang teistert! In die gevallen is het beter en verstandiger om de oorzaak van dit probleem te achterhalen en te verhelpen. Dit gaat het onderwerp van dit artikel ver te buiten en daarom zal ik daar verder niet over uitwijden. Loricariidae behoren tot de orde der meervallen (Siluriformes). Er zijn meer dan 700 soorten bekend, en tot op de dag van vandaag worden er nog steeds nieuwe soorten ontdekt. Door de achterstand in onderzoek naar de vissen, hebben wetenschappers bedacht om de vissen hun eigen nummer te geven, bijvoorbeeld L262. de L staat dan voor Loricariidae, het nummer zegt niets over de vis, alleen iets over de volgorde waarin de soorten zijn ontdekt.

Danio Rerio Delft

27

februari 2011

De bedoeling is dat op den duur alle L-nummers worden vervangen voor wetenschappelijke namen. Dit is een zeer tijdrovend proces en zal naar schatting nog vele jaren duren. Deze vissen komen allemaal uit Zuid-Amerika, waar zij in de Amazone en haar vele zijrivieren hun oorsprong vinden. De Amazone is de grootste rivier van de wereld en zoals je misschien wel verwacht bestaan er zeer grote verschillen binnen deze rivier en haar zijstromen, zowel op het gebied van hoogteligging, temperatuur en ook waterwaardes. Dit zie je ook terug in de grote verscheidenheid aan soorten en de enorme uiterlijke verschillen die in de familie der Loricariidae terug te vinden zijn. Het gebied van afkomst van jou (toekomstige) vis bepaald dus al voor een groot deel de opzet en inrichting van je aquarium, en is dus belangrijk om goed te onthouden. De eisen die de vis stelt aan de waterkwaliteit en zijn omgeving zijn dus aanknopingspunten voor ons aquarianen om het de vis zo veel mogelijk naar de zin te maken. Het creëren van een natuurgetrouwe situatie, voor zover dat mogelijk is in een aquarium, moet naar mijn mening een doelstelling zijn van iedere aquariaan, omdat hierdoor de vis zijn natuurlijke gedrag zal laten zien, iets wat wij natuurlijk zo goed als mogelijk willen stimuleren! Wat kunnen we in het algemeen zeggen over L-nummers? Alle Loricariidae hebben een sterke behoefte aan zuurstofrijk water. Ook is het veilig om te zeggen dat haast al die soorten in meer of mindere mate van stroming houden. L-nummers zijn het merendeel van de dag bezig met het zoeken naar eten. zijrivier van de Amazone

Dit doen zij door middel van hun zuigmond (suckermouth catfish). Daarmee raspen ze over hout, stenen of dode organismen. Binnen de verscheidene soorten zijn deze zuigmondjes geëvolueerd op zo’n manier, dat die goed aansluit op het gebied waar de vissen leven en op het voedselpatroon van de vissen. Zo hebben Panaque soorten een zeer sterke, uit scherpe ‘tandjes’ bestaande bek, omdat zij graag hout eten. Andere soorten, zoals de welbekende Ancistrus missen die scherpe tandjes, daar zij geen hout eten, maar voornamelijk algen en micro-organismen tot zich nemen. Niet alleen de vorm van de mond heeft zich aangepast aan de omgeving.

Danio Rerio Delft

28

februari 2011

Het uiterlijk van de L-nummers vertelt ons meer over de leefomgeving van de vissen. Zo zijn Chaetostoma soorten zeer plat van vorm, en hebben zij een zeer sterke zuigmond, waarmee zij meer dan hun eigen lichaamsgewicht op de plek kunnen houden. Dit komt omdat deze soorten in snelstromende rivieren leven, waaraan zij zich door de jaren heen aangepast hebben. Aan de andere kant kan je van vissen met een zeer hoge rugvin en een wat robuustere lichaamsbouw, zoals de Pterygoplichthys gibbiceps, zeggen dat deze vis in vrij langzaam stromende delen van de Amazone voorkomt. Verder is het belangrijk voor ons om te weten dat Loricariidae veel organisch afval (uitwerpselen) produceren, en dus is een sterke filter zeker een vereiste. De verlichting kan het beste gedimd worden door drijfplanten of overhangend hout, omdat deze vissen niet houden van een felle verlichting, zij zijn dit in hun natuurlijke habitat dan ook niet gewend. Wat moet ik mijn L-nummers te eten geven?

Sturisoma aureum

Op het gebied van de voeding van Loricariidae bestaan veel misverstanden. Daarom acht ik het van het grootste belang om duidelijk onderscheid te maken in de voedingspatronen van deze mooie vissen. Ik zal daar zo goed als mogelijk in proberen te voorzien. Grofweg kan je zeggen dat er drie groepen bestaan:

- Omnivoren: in deze groep vallen vissen die zowel plantaardig voedsel als dierlijk voedsel op hun menu hebben staan. De meeste soorten behoren tot deze groep. - Herbivoren: dit zijn de typische planten eters. Als je toch de term ‘algeneter’ gebruikt, dan heb je het in feite over deze groep. - Carnivoren: vleeseters dus, doch geen jagers. De voeding bestaat uit dierlijk materiaal, zoals dode vissen en ongewervelde, insecten (larven) en eitjes van andere vissen. Theoretisch is dit onderscheid erg duidelijk. In de praktijk echter zal je vaak zien dat de meeste soorten niet in één groep te plaatsen zijn. Alle meervallen (en dus ook Loricariidae) zijn opportunistische eters, met andere woorden, ze pakken wat ze pakken kunnen.

Danio Rerio Delft

29

februari 2011

Pterygoplichthys pardalis eet muggelarven

Tot de omnivoren rekenen we onder andere de volgende soorten: - Peckoltia vittata (L015) en andere Peckoltia spp. - Baryancistrus sp. (L018) - Pterygoplichthys pardalis (L021) - Hemiancistrus sp. (L128) - Hypostomus sp. ( de vele soorten in deze genus) Typische herbivoren zijn onder meer: - Pterygoplichthys joselimaianus (L001) - Pterygoplichthys gibbiceps (L083) - Ancistrus sp. (de vele soorten in deze genus) - Otocinclus sp en Parotocinclus sp (alle soorten) - Squaliforma villarsi (L195) Enkele echte carnivoren zijn: - Pseudacanthicus sp. (L024, L025, L065, L096, L273) - Acanthicus sp. (L155, L193) - Hypancistrus sp. (L004, L046, L066, L102, L260, L262, L316) Sommige soorten die hierboven genoemd zijn, behoren eigenlijk tot twee groepen, zoals de Pterygoplichthys soorten, die op oudere leeftijd ook dierlijk voedsel tot zich nemen, maar in de eerste levensjaren volledig herbivoor zijn. Hypancistrus soorten rekenen we tot de carnivoren, maar eten soms ook een stukje groenvoer zoals courgette. Naast deze drie groepen wil ik graag nog een aparte groep noemen, die eigenlijk onder de omnivoren valt, maar vanwege het specifieke dieet naar mijn mening een eigen groep behoort te hebben, en wel de hout eters.

Danio Rerio Delft

30

februari 2011

Hypancistrus sp.(L260)

Er is eigenlijk maar één genus te noemen die hieronder valt, de Panaque sp. Deze bestaat echter uit vele soorten die geschikt zijn voor het houden in een aquarium, en daarom extra aandacht verdienen. Enkele typische hout eters: - Panaque sp. (L002, L162) - Panaque sp. (L027, L090, L190, L203, L330) - Panaque sp. (L191, L204, 306) De voornaamste bron van voedsel voor de Panaque soorten bestaat uit hout. Dit raspen ze met hun scherpe tandjes af, en kunnen daar gerust de hele dag mee bezig zijn. Daarnaast eten ze ook algen, overhangende bladeren en dierlijk voedsel. Verder moet ik nog opmerken dat alle Loricariidae een stuk hout in de bak nodig hebben, omdat zij hier hun spijsvertering en stofwisseling mee regelen. Panaque soorten hebben het liefst meerdere soorten hout in de bak, omdat ze uit elke soort hout weer andere voedingsstoffen halen. Concluderend kunnen we dus zeggen dat een juiste afstemming van de voeding op de vis van evident belang is. Weet je in welke groep je vis thuis hoort, dan kan je hieronder zien wat je het beestje te eten kan geven. Net als bij andere vissen is het zeer belangrijk om goed af te wisselen in de voeding. typische hout eter: Panaque sp.(L204)

Danio Rerio Delft

31

februari 2011

Geschikte soorten groente zijn onder meer courgette, komkommer, tomaat, sla, doperwten, wortel en spruitjes. Komkommer moet men niet te vaak geven, daar deze groente snel afbreekt in water en nadelige effecten kan hebben op de waterkwaliteit. Dierlijk voedsel omvat bijvoorbeeld rode muggenlarven (diepgevroren of levend), mosselvlees, garnalen en stukjes koolvis. Daarnaast eten veel Loricariidae ook droogvoer, echter moet men dit niet te vaak geven. Spirulina tabletten en garnalen flakes lijken favoriet te zijn. Hoe moet ik mijn aquarium inrichten? De inrichting van het aquarium moet afgestemd worden op de toekomstige bewoners. Het is dus verstandig om al rekening te houden met de vissen die je in je bak wilt houden, voordat je de bak gaat inrichten. Loricariidae moeten gehouden worden op een zandbodem. Daarnaast moet er hout in het aquarium aanwezig zijn. Pterygoplichthys gibbiceps eet courgette

Wil men Panaque soorten houden, het liefst meerdere soorten hout. Sommige kleinere soorten laten planten met rust, maar over het algemeen kan men wel zeggen dat planten van ondergeschikt belang zijn. Indien je toch planten wil gebruiken, kies dan harde planten zoals Echinodorus soorten. Er bestaat een grote kans dat de L-nummers de planten kaal vreten. Dit zijn de basisvoorwaarden. Daarnaast is het goed om te weten uit welke rivier of welk gebied je vissen komen. Daar kan je bij de inrichting rekening mee houden. Zo zijn er biotopen waar de bodem bezaaid is met afgevallen blad. Hier vindt men de meeste Loricaria en Rineloricaria soorten. Dit kan men goed nabootsen in het aquarium door gebruik te maken van gedroogde eiken- of amandelbladeren. Ook zijn er biotopen aan te wijzen waar er soms meer hout dan water lijkt te zijn. Dit zijn bij uitstek mooie voorbeelden voor een aquarium waarin je Panaque soorten gaat houden. Het water in deze twee biotopen zal licht tot donkerbruin gekleurd zijn door de looizuren uit het hout en de bladeren. Andere biotopen bevatten voornamelijk gladde stenen. In deze delen zal men Hypancistrus, Chaetostoma en Ancistrus soorten aantreffen. Hier is de stroming vaak ook een stuk sterker. Dit kan men nabootsen in het aquarium door gebruik te maken van een zogenoemde powerhead of een zeer sterk filter.

Danio Rerio Delft

32

februari 2011

Heb je geen idee uit welke omgeving jou vis komt, zorg dan dat de basisvoorwaarden in orde zijn. Kort gezegd houdt dat in: - een hoog gehalte aan opgenomen zuurstof (DO) - een sterk filter - een zandbodem - kienhout en/of wortelhout - gladde stenen Hoe groot moet het aquarium zijn? Loricariidae zijn vissen die overdag weinig zwemmen en zich veel verstoppen. Het zijn dan ook nachtdieren. ’s Nachts hebben ze wel degelijk enige zwemruimte nodig. Om te berekenen hoe groot het aquarium moet zijn, hanteer je de volgende formule: Maximale lengte van de vis X 7 = minimale lengte van het aquarium Heb je bijvoorbeeld een Hypancistrus sp. L260, die maximaal 11 cm wordt, dan is de minimale bakmaat dus 11 X 7 = 77 cm. Overigens moet ik hier vermelden dat een bak met een groot bodemoppervlak altijd de voorkeur heeft boven een bak met een grote hoogte. Het fabeltje gaat dat L-nummers graag op ruiten zitten, en dus liever een hoge bak hebben. Dit is je reinste flauwekul, de vissen zijn meer gebaat met een brede en lange bak, zodat ze veel bewegingsvrijheid hebben. Vaak wordt op het forum gevraagd of een bepaalde L-nummer in het aquarium past. Daarom zal ik hier wat voorbeelden geven. Aquaria van 40 cm: Hier ben je beperkt tot de genus Otocinclus. Er zijn aardig wat verschillende soorten, waarvan de macrospilus en vittatus het meest worden aangeboden. Het zijn scholenvissen, dus houd ze het liefst met 6 of meer. Ze worden niet veel groter dan 4 cm. Het zijn uitstekende algen eters, en vormen dus een uitzondering op hun grotere broers en zussen zoals we inmiddels hierboven gezien hebben. Aquaria van 60 cm: Ook hier zien we de Otocinclus terug (zie bovenstaande). Daarnaast kan je voor deze afmeting kiezen uit Parotocinclus soorten, zoals de Parotocinclus jumbo (LDA 25). Er bestaat één L-nummer die geschikt is voor deze bakken. Die is echter weinig kleurrijk en niet vaak in de handel te vinden. Het gaat om Panaque sp. (L105). Daarnaast is er nog de kleine groep Hisonotus soorten, die ook geschikt zijn voor deze bakjes. Aquaria van 80 cm: In deze afmeting kan men L-nummers plaatsen die niet groter worden dan 11 cm. In het rekenvoorbeeld zagen we al Hypancistrus sp. L260, die door zijn geringe afmeting geschikt is voor dit formaat aquarium.

Danio Rerio Delft

33

februari 2011

Enkele andere voorbeelden zijn; Peckoltia vittata (L015), Panaque maccus (L162), Panaque sp. (L206), Panaque sp. (L272), Hypancistrus sp. (L270), Hypancistrus sp. (L316) en de welbekende Hypancistrus zebra (L046). Aquaria van 100 cm: Loricariidae voor deze afmetingen mogen niet groter worden dan 15 cm. Enkele voorbeelden; Leporacanthicus joselimai (L264), Panaque sp. (L204), Chaetostoma sp. (L276), Dekeyseria sp. (L052). Voor deze afmetingen zijn nog veel meer geschikte soorten te noemen. Aquaria van 120 cm: Kleiner dan 20 cm is hier maatgevend. Vanaf 120 cm en groter kan men ook kiezen uit de groep van de naaldmeervallen, zoals de Farlowella acus of de Sturisoma aureum, bijzondere vissen die wel aparte eisen stellen aan hun omgeving. Andere voorbeelden: Hemiancistrus sp. (L128), Hypancistrus inspector, Hypostomus cochliodon, Lamontichthys filamentosus en nog vele anderen. Aquaria van 150 cm: Parancistrus sp. (L332), Baryancistrus spp. (L177, L115), Pseudacanthicus sp. (L065), Ancistrini sp. (L082), Lamontichthys ilanero en vele anderen. Aquaria van 300 cm: Voor deze afmetingen is de keuze zeer ruim. Veel Loricariidae worden groter dan 30 cm. In deze bakken zijn soorten te houden die niet veel groter worden dan 40 cm. Weer enkele voorbeelden: Panaque nigrolineatus, Baryancistrus sp. (L018), Peckoltia sabaji (L075), Pseudacanthicus sp. (L185), Pterygoplichthys pardalis (L021), Pterygoplichthys gibbiceps (L083) en vele anderen. Er valt nog veel meer te vertellen over onze geliefde L-nummers. Om één en ander mooi overzichtelijk te houden zal ik dat hier niet gaan doen. Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen, of zijn er dingen die je wil weten maar niet in dit stukje vermeld staan, stuur me dan een privé berichtje via dit forum!

Kom ook eens kijken op ons meervallen forum !! www.meervallenforum.nl

Danio Rerio Delft

34

februari 2011

Meerval - Silurus glanis Beschrijving Een zeer grote, lang gestrekte, ongeschubde vis met een brede mondspleet, drie paar zeer lange baarddraden, een uiterst klein rugvinnetje en een zeer lange aarsvin.

Kenmerken Het lichaam van de meerval is lang gestrekt en in de voorste helft rolrond, achter de aars zijdelings samengedrukt. Lengte meestal 1-1,5 m, maximaal 3m (dan tot 150 kg zwaar). Kop zeer groot, breed en afgeplat; mondspleet eindstandig en zeer breed, inwendig met talrijke naar achteren gekromde haaktanden bezet. Opzij van de bovenkaak zit 1 paar zeer lange baarddraden; de kin draagt nog twee paar kortere baarddraden, ogen zeer klein. Schubben ontbreken geheel; de zijlijn is wel volledig. Rugvin extreem kort. Aarsvin en staartsteel sterk verlengt; staartvin klein. Geen vetvin. Rugzijde meestal grijszwart of donkerbruin, flanken lichter met donkere marmertekening, buik witachtig, soms iets roze aangelopen. Vinstralen: rugvin 3-5, aarsvin 84-92, borstvin 15-18, buikvin 11-13.

Danio Rerio Delft

35

februari 2011

Verwisselbare soorten De Aristoteles-meerval (Silurus aristotelis) heeft maar 1 paar baarddraden aan de kin. De Amerikaanse dwergmeervallen (Ictalurus soorten) hebben een extra paar baarddraden aan de bovenkaak, een vetvin en een veel kortere aarsvin. Leefwijze en biotoop De orde der Meerval achtige (Siluriformes) telt wereldwijd ongeveer 2000 soorten, de meeste in de tropen. Meervallen zijn in de verte verwant met de karperachtigen en vertonen talrijke overeenkomsten daarmee in inwendige bouw. Het zijn ook ‘primaire zoetwatervissen’, dat wil zeggen dat de groep in zoet water is ontstaan en niet uit de zee is gekomen (zoals bijv. de baarsachtigen of de Aal). Deze reusachtige, vormenrijke groep wordt in ongeveer 30 families onderverdeeld, waarvan er slechts één, de ‘Echte meervallen’ (Siluridae) met twee soorten in Europa vertegenwoordigd is. De Europese Meerval (S. glanis) is een solitair levende, standplaatstrouwe vis van langzaam stromende of stilstaande wateren met een zachte bodem. Hij is thermofiel en bewoont het liefst wateren die ‘s zomers een temperatuur van minstens 20 °C bereiken. Aan de waterkwaliteit en het zuurstofgehalte stelt hij weinig eisen, en in het mondingsgebied van rivieren dringt hij ook in brak water door. Hij is in de nacht actief; overdag schuilt hij weg onder boomwortels, overhangende oevers of op andere beschutte plaatsen.

Danio Rerio Delft

36

februari 2011

Nachts gaat hij op voedseljacht, waarbij hij alles eet wat in zijn bek past; naast vissen (vaak Zeelt) ook amfibieën, watervogels en kleinere zoogdieren. Bij het voedsel zoeken spelen de gereduceerde ogen geen rol; wel zijn de geur, smaak- en tastzin hoog ontwikkelt. Meervallen horen ook uitstekend; de geluidsgolven worden (net als bij Karperachtigen) door de zwemblaas versterkt en via een stelsel van verbonden beenstukjes (het ‘Orgaan van Weber’) naar het inwendige oor overgebracht. Bovendien bezitten ze elektroreceptoren, waarmee ze prooien kunnen waarnemen aan de hand van hun zwakke elektrische velden. Meervallen paaien meestal tussen mei en juli, zodra de watertemperatuur boven 18 °C is gestegen. Ze zetten paarsgewijs af i n ondiep water tussen dichte begroeiing; vaak worden ze tot afzetten opgewekt door plotselinge daling van de luchtdruk (bijv. bij naderend onweer). De eieren zijn ca. 3 mm in diameter en worden in een ondiepe kuil of een primitief nest van planten gelegd, of soms aan los gespoelde boomwortels e.d. gekleefd. Een vrouwtje kan per kilogram lichaamsgewicht ca. 30000 eieren produceren. Het nest wordt door het mannetje bewaakt, tot de eieren uitkomen, wat al na 3- 10 dagen plaatsvindt. De jongen teren eerst op hun dooierzak en eten daarna kleine ongewervelde diertjes. De Meerval groeit zeer snel en kan aan het eind van de eerste zomer al een pond zwaar zijn geworden; 2-3 jaar oude dieren met een gewicht van 1-2 kilo zijn al geslachtsrijp. Over de leeftijd die ze kunnen bereiken gaan vele legenden rond; een ouderdom van minstens 80 jaar is al eens echt bewezen. De economische betekenis van deze imposante vissen verschilt per streek. In Zuidoost-Europa worden ze door beroepsvissers in fuiken of met de liggende haak gevangen; ook in de Donau was de Meerval vroeger een belangrijke consumptievis, tot in Beieren. In andere gebieden wordt hij als schadelijk beschouwd, omdat hij vooral onder Karpers en Zeelten grote slachtingen kan aanrichten. Echter, voor de hengelsport wordt de Meerval tegenwoordig in allerlei wateren uitgezet. Het staat wel vast dat de Meerval zich in Midden- Europa nog maar zelden langs natuurlijke weg kan voortplanten zodat het bestand van pootvis afhangt. Als oorzaak voor de achteruitgang noemt men de vernietiging van de in ondiep water gelegen paaiplaatsen door oever bevestiging en bedijkingen langs rivieren. Toch is Midden-Europa in klimatologisch opzicht beslist onderdeel van het natuurlijke areaal, zij het marginaal. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk in hoeverre de Meervallen die vroeger in de Beierse Donau werden gevangen uiteindelijk toch uit het warmere zuidoosten afkomstig waren; in elk geval kunnen ze zulke reizen stroomopwaarts nu niet meer maken, door alle stuwdammen.

Danio Rerio Delft

37

februari 2011

Meervallen krijgt men meestal in de zomermaanden aan de hengel, omdat ze na de paaitijd erg veel eten en dus ook gemakkelijk aan het aas gaan. Verspreiding Oorspronkelijk inheems van het Aral-bekken tot het stroomgebied van de Elbe en Oost-Frankrijk (Doubs); sinds ongeveer 100 jaar geleden in Engeland ingevoerd, en thans door uitzetten van pootvis ook elders verbreid geraakt (zeldzaam in Nederland: Westeinder plassen, Limburgse Maas). In het noordwesten van zijn natuurlijke areaal gaat hij sterk achteruit (bijv. Zuid-Zweden). Verwante soorten De Aristoteles-meerval (Silurus aristotelis) is een nauwverwante soort, verschillend door het ontbreken van een van beide paren baarddraden op de kin: hij wordt niet zo lang (maximaal 2 m). Het areaal is geheel beperkt tot Noordwest-Griekenland. De leefwijze komt (zover bekend) met die van S. glanis overeen. Hij is naar Aristoteles genoemd, omdat deze wijsgeer al in de Oudheid een beschrijving heeft gegeven van de nestbouw en de broedzorg bij deze vis.

PROFITO: PROFESSIONELE PLANTENVOEDING Easy-Life ProFito is een rijkelijk voorziene, universele plantenvoeding dat geschikt is voor alle waterplanten. Na vele interne en externe testreeksen is de formulering van dit product als veruit het beste naar voren gekomen ten aanzien van de groeisnelheid van de planten, de vorming van de bladeren en het herstel van bladeren die gaten hebben gekregen of verkleurd waren door o.a. een mineralengebrek. De ingrediënten zijn in de meest ideale verhouding samengesteld zodat planten niets tekort komen. De samenstelling van deze meststof is zodanig dat er een sterke, gezonde en weelderige plantengroei ontstaat en blijft bestaan. Het gebruik van ProFito behoeft doorgaans geen bijbemesting van ijzer of kalium, zelfs niet in het geval van een hoge plantenbezetting. ProFito is dus een echte universele meststof. VOORDELEN PROFITO • • • •

Een sterk geconcentreerde en extra complete universele meststof Alle voedingsstoffen in één product Inclusief ijzer Bewerkstelligt een krachtige, gezonde en weelderige plantengroei

Danio Rerio Delft • • • • • • •

38

februari 2011

Bevordert de aanmaak van cytokininen en stimuleert zodoende de celdeling Bredere bladeren en een bijzonder intensieve kleuring Ontlast het aquariumwater Verbetert en consolideert het biologisch evenwicht in het aquarium Meervoudig gestabiliseerd Nitraat en fosfaat vrij Zeer economisch in gebruik

Bevordert de celdeling Door de aanwezigheid van hoge concentraties van met name ijzer, kalium en magnesium in ProFito, wordt voldaan aan de behoefte van planten om deze voedingsstoffen in grote mate op te nemen. Bovendien bestaat deze plantenvoeding ook nog uit vele zgn. micronutriënten zoals onder andere mangaan, boor, kobalt, lithium, molybdeen, koper, tin, nikkel, fluor, jood, aluminium, zink, seleen en vanadium. Deze stoffen, plus een aantal additionele zeldzame mineralen, geven de planten precies datgene wat nodig is om probleemloos op te groeien. De planten worden sterk gestimuleerd om cytokininen (plantenhormoon) in grotere hoeveelheden aan te maken waardoor de celdeling verder bevorderd wordt. Bladeren groeien veel breder en de kleuring wordt bovendien bijzonder intensief. Doordat het aanbod van voedingsstoffen vanuit ProFito zo optimaal is, zullen de waterplanten snel en krachtig opgroeien. Zodoende worden ongewenste stoffen in het aquariumwater, zoals bepaalde stikstof- en fosfaatverbindingen, ook vlugger door de planten opgenomen. Nitraat, fosfaat en ammonium worden door planten dus sneller uit het aquariumwater verwijderd. Het water wordt op die manier door ProFito prima ontlast. Bovendien ontstaat er op deze wijze een beter biologisch evenwicht in het aquarium. Om het aquariumwater niet extra te belasten, bevat ProFito uiteraard geen nitraat of fosfaat. De voedingsstoffen in het product worden meervoudig gestabiliseerd door diverse chelatoren. Verder gaan een antioxidant en een conserveermiddel het verval van het product tegen, waardoor een langere houdbaarheid verzekerd is. Men kan het product eventueel koel en donker bewaren zodat het nog langer meegaat. Echter altijd buiten het bereik van kinderen bewaren. DOSERING & GEBRUIK De dosering is erg economisch: 10 ml per 100 liter aquariumwater op wekelijkse basis. Men kan ook dagelijks 1/7 deel van de dosering toevoegen. De kleur van het product kan variëren van donkergroen tot donkerbruin. Welke kleur het ook aanneemt, het blijft een heldere oplossing.

Danio Rerio Delft

39

februari 2011

De kleur van het product is overigens irrelevant voor de efficiëntie van bemesting. Gebruik de eerste paar weken ongeveer 1/3 van de dosering. Dit kan dan later aangepast worden om de meest optimale groeisnelheid te verkrijgen (wekelijks per 100 liter 10 ml +/- 40%). De beste dosis kan men vaststellen door de waarneming van de jongste bladeren aan de plant. Als ze erg lichtgroen of geel zijn, dan dient de dosis verhoogt te worden. Mochten er algen in de bak voorkomen en/of geen groeiverbetering van de planten meer optreden, dan kan men de dosis reduceren. De introductie van (meerdere) snelgroeiende planten kan overigens prima helpen bij het tegengaan van algen. Bewaaradvies Bewaren bij kamertemperatuur. Buiten bereik van kinderen houden. Product maten ProFito is te verkrijgen in: 100 ml fles, 250 ml fles, 500 ml fles, 2 liter jerrycan en een 5 liter jerrycan

Aangeboden: Zeer degelijke metalen aquariumtafel. Maten: 160 lang, 60 breed en 56 hoog. t.e.a.b. Informatie bij Piet Groenendijk, tel.015-2614407

INHOUD Uitnodiging 1: Dick Poelemeijer, Het juiste aquarium water + ( de film Reefs of Riches, een schitterende film over de riffen bij West Irian Jaya). Uitnodiging 2: Praatavond Uitnodiging 3: Uitslag districtskeuring 12 maart, Alphen aan den Rijn. Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips. Terugblik Wim Tomey: Borneo exclusief door Lotty Sonnenberg Loricariidae door Tim Herstel Meerval - Silurus glanis PROFITO: Professionele plantenvoeding Bestuur

21 21 21 22 22 23 26 34 37 40

Danio Rerio Delft

40

februari 2011








Adviesgroep Leden


[email protected]





A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]


[email protected]



[email protected]





DANIO RERIO DELFT Maart 2011 - nr. 3 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: Uitslag districtskeuring 12 maart, Alphen aan den Rijn. Ook dit jaar is er weer een districtsuitslag gaat u ook mee op zaterdag 12 maart naar Alphen aan den Rijn. Een groot aantal leden van diverse verenigingen uit ons district gaan ook naar Alphen aan de Rijn. Waar dit jaar de districtskeuring wordt georganiseerd. Jos Koster zal ook dit keer de verenging vertegenwoordigen. De datum staat vast, maar wie de winnaars zijn weet alleen Bondskeurmeester Wim Tomey. Kom ook eens naar dit jaarlijks evenement de getoonde vivariums zijn altijd van een hoog niveau.

Uitnodiging 2: Verenigingsavond dinsdag 15 maart, Algemene Leden Vergadering De maand maart staat in het teken van de ALV de notulen van de ALV van 2010 en het verslag van de secretaris kunt u lezen in dit maandblad. Het verslag van de penningmeester wordt op de avond uitgedeeld. Het voltallig bestuur wil graag hun verantwoording met u delen. Heeft u misschien een voorstel of wilt u iets veranderen in de opzet van bijvoorbeeld de verenigingsavonden dan kunt u hier een voorstel in dienen. Het bestuur is voornemens een aantal gezamenlijke buitenhuis activiteiten te organiseren op een zaterdag. Laat u van u beste kant zien, de opkomst op de ALV 2010 was namelijk minimaal.

Uitnodiging 3: Praatavond dinsdag 1 april, Na de verplichte jaarlijkse ALV weer een gezellige praatavond, waar gaan we heen met de vereniging? Zijn buiten de voorstellen van het bestuur nog andere evenementen door de leden aangedragen. Kom langs en we vertellen het u.

Danio Rerio Delft

42

J A A R P R O G R A M M A 12 15 5 19 3

Maart Maart April April Mei


maart 2011

2 0 1 1

Uitslag districtskeuring Alphen a/d. Rijn Verenigingsavond ; Algemene Leden vergadering. Praatavond; Verenigingsavond ; Veilingavond. Praatavond; Verenigingsavond ; Eduard Meinema: De vroege ontwikkeling van Killivissen, (met voorbeelden van andere visgroepen) Praatavond; Verenigingsavond ; Juli en augustus zijn de vakantie maanden


EVENEMENTEN / TIPS

26 en 27 maart 2011 Vivariumbeurs Vivarium - Het idee Tot 2008 moest de Nederlandse hobbyist voor beursplezier voornamelijk over de grens kijken. In alle ons omringende landen zijn er reeds jarenlang grote, maar vooral ook succesvolle evenementen op dit gebied. Met Vivarium 2008 kwam daar eindelijk verandering in, en hebben we sindsdien ook in Nederland een evenement van alure. Met de succesvolle 2e editie in 2009 is de naam Vivarium definitief gevestigd in de vivariumwereld. Met de verhuizing naar de Homeboxx te Nieuwegein voor de 3e editie in 2010, kreeg ook de huisvesting de uitstraling die bij een dergelijk topevenement hoort.

Danio Rerio Delft

43

Terugblik verenigingsavond 15-02-11

maart 2011 door Lotty Sonnenberg

Dick Poelemeijer: Het juiste aquariumwater. H2O of water is eigenlijk een heel simpele stof: 2 wateratomen en 1 zuurstofatoom. Maar er kan wel van alles in oplossen, waardoor elk water weer anders is. Ook in de Amazone in Zuid-Amerika wisselt de watersamenstelling. Vissen hebben voor hun voortplanting die veranderende samenstelling ook nodig. Kijk bv. naar de Corydoras, die na een regenbui en in het aquarium na het water verversen, makkelijk tot voortplanting komt. Elke vis wil graag een optimale temperatuur, hardheid en zuurgraad van het water. Ook de elektrische geleidbaarheid, uitgedrukt in µS (microSiemens), die in verband staat met de in het water opgeloste zouten, is belangrijk. De Amazone wordt gevoed door verschillende rivieren, die ook allemaal weer een andere watersamenstelling hebben. We onderscheiden hier wit water met een pH van 6,2 – 7,2, zwart water met een pH tussen 3,8 en 4,9 en helder water waarbij de pH tussen 4,5 en 7,8 ligt. Per watersoort kan de samenstelling nog sterk wisselen. Er volgen nu wat voorbeelden van verschillende wateren. De Rio Guaporé in Brazilië voert helder en voedselarm water. Voorbeelden van planten die hier groeien zijn Echinodorus paniculatus en E. grandiflorus. Ook groeit hier Limnophila indica, die hier is verwilderd, Cabomba furcata, Eichhornia crassipes, (de waterhyacint) en Ludwigia sedioides. Vissen die hier voorkomen zijn Corydoras soorten zoals C. sterbai maar ook de Pauw-

oogcichlide: Astronotus occellatus.

Danio Rerio Delft

44

maart 2011

Zwart water vinden we in de Rio Orinoco en de Rio Negro. Deze rivieren stromen vanuit het noorden naar de Amazone. De Rio Negro is behoorlijk zuur en arm aan opgeloste mineralen. Hier groeit Cabomba aquatica en Majaca fluviatilis. Ook drijfplantjes zoals Azolla caroliniana en Tonina fluviatilis. Hier leven discusvissen: Symphysodon Heckel, S. aequifasciates en de nog niet zo lang geleden ontdekte soort: S. tarzoo.

Symphysodon tarzoo (met 2 jongen) Temp. 26 - 29°C - pH 4,5 - dGH 2

Ook het antennebaarsje: Microgeophagus ramirezi heeft hier zijn leefgebied. De ramirezi’s die wij kennen komen hoofdzakelijk uit Azië waar ze op grote schaal gekweekt worden. Pyranha pygocentrus is een soort die ook veel fruit eet. De Rio Ucayali in Peru is een voorbeeld van een wit water rivier. Deze is rijk aan leem. Er groeien diverse drijfplanten in zoals Lymnobium laevigatum, Pista stratiotes (de mosselplant), Ricciocarpus natans en Salvinia auriculata (met oorvormige blaadjes) Als vissen vinden we hier Apistogramma cacatuoides en de Corydoras panda.

Danio Rerio Delft

45

maart 2011

In Midden-Amerika heeft het water een hogere hardheidsgraad. In Guatemala stroomt de Rio Motgua. Hier groeit Sagittaria platyphylla en Eichhornia diversifolia (met verschillende bladvorm). Hier zwemmen de wat grotere cichliden zoals Nandopsis salvini, Amatitlania nigrofasciata (de makkelijk te houden zebracichlide) en de Xiphophorus montezumae zwaarddrager. We gaan naar Tropisch West-Centraal Afrika waar het water een lage geleidbaarheid heeft en zacht is. In de rivieren die vaak opdrogen vinden we killivissen, waarvan de eitjes na een droge periode bij nieuwe regenval uitkomen. Een voorbeeld hiervan is de Aphyosemion australe (de Kaap Lopez). In tropisch Zuidoost Afrika is het water middelzacht en mineraalarm. In het Kruger Nationaal Park vinden we weer andere killivissen zoals de Nothobranchius rachovii.

Nothobranchius rachovii ♂ Temp. 22 - 30°C - pH 6,5 - 8,0 - dGH 10,5 - 15,0 herkomst Kruger National Park

Het Victoriameer is rijk aan mineralen en heeft een hoge geleidbaarheid. Hier groeit Papyrusriet en Trapa natans (waternoot). De visvariatie is hier niet zo groot omdat de in de jaren 60 uitgezette Nijlbaars de oorspronkelijke vissoorten heeft opgegeten. Naast de Nijlbaars vinden we hier nog de Haplochromis vonlinnei. Ook hier groeit de Eichhornia crassipes, die een echte kosmopoliet is. We vinden hem in de hele tropische wereld. Het Tanganyikameer heeft medium hard water en is mineraalrijk. De pH ligt tussen de 7,8 en 8,5. De kuststreek is rotsachtig en in het diepere water

Danio Rerio Delft

46

maart 2011

vinden we een zandbodem. Er komen maar weinig planten voor en hoofdzakelijk Vallisneria spiralis en Ceratophyllum demersum (hoornblad). Hier leven Julidochromissoorten en in de omgeving van Burundi vinden we Cyphotilapia frontosa. Het Malawimeer heeft ook medium hard en mineraalrijk water. De pH komt hier wel tot 9. Ook hier weinig planten. Hoogstens wat Potomogeton pectinatus: een fonteinkruid. Als visvoorbeelden zagen we de Labidochromis caeruleus yellow en de Protomelas sp., die heel mooi blauw is.

Labidochromis caeruleus yellow

In Thailand is het water zacht tot hard en mineraalarm. De pH ligt tussen 6 en 7. Hier groeien diverse Cryptocorynesoorten en vinden we de Trigonostigma espei: een kegelvlekbarbeel. Het water in Sri Lanka is zacht tot hard en mineraalrijk. Ook hier veel crypto’s: de C. parva en C. wendtii. Hier komt de Gyrinocheilus aymonieri (algeneter) vandaan en ook de vuurstaartlabeo: Epalzeorhynchus bicolor. In Borneo is het water doorgaans zacht en mineraalrijk. Hier komt de Betta akarensis vandaan en ook de Sundadanio axelrodi, een leuk klein visje uit een gebied waar het dagelijks wel enige tijd regent.

Danio Rerio Delft

47

maart 2011

Oost Kalimantan heeft zacht en mineraalrijk water. Hier is het thuisland van de Chromobotia macracanthus of clownbotia. In zeer zuur water vinden we de Parosphromenus ornaticauda. Het is een mooi, maar onderling agressief visje, dat alleen levend voer eet. Het Ayamaru meer en Nieuw Guinea is de thuisbasis van de Melanotaenia boesemani. Zo zijn er vijftien verschillende habitats voorbij gekomen met grote verschillen in waterwaarden. Slechts de temperatuur komt redelijk overeen en bedraagt gemiddeld 25°C. Deze temperatuur wordt dan ook meestal in het aquarium aangehouden. Het is noodzakelijk het water zo schoon mogelijk te houden. De biologische zelfreiniging is belangrijk. Dit bereiken we alleen als we er voor zorgen dat er geen overbevolking is. Ook matigheid met voeren is belangrijk. Vaak wordt te veel voer gegeven. In de natuur moeten de vissen ook op jacht om te eten en het is helemaal niet erg als er steeds een paar dagen tussen het voeren zit. Ook belangrijk is dat het water in beweging is, regelmatig water ververst wordt en er echte waterplanten worden gebruikt. Om te sterke schommelingen te voorkomen is het niet zinvol om veel water in één keer te verversen. Het nieuwe water heeft meestal een hogere pH en moet eigenlijk eerst aangezuurd worden. Het kan voorkomen dat door het toevoegen van water met een hogere pH ammoniak ontstaat, wat zeer schadelijk kan zijn. Planten nemen hun voeding zowel uit het water als uit de bodem op. Het toevoegen van colloïdaal leem aan de bodem zorgt voor ionenopslag in de bodem. Een natuurlijke bodem is rijk aan lateriet en aan ijzer. Voorzichtig moet men zijn met toevoegen van humuszuren bij een lage KH. Hierdoor kan de pH snel dalen. Co2 bemesting bij een KH van 4 of lager kan ook een zuurval veroorzaken. Dus meten is noodzakelijk. Het is heel zinvol om regelmatig het water te testen en zeker 1 x per maand GH, KH en pH meten. Bij de afbraak van eiwitten wordt d.m.v. de stikstofkringloop, onder invloed van bacteriën ammonium in nitriet en daarna in nitraat omgezet. Nitraat is weer een goede meststof voor landplanten. Wortels van landplanten die in het waterdeel komen helpen dus mee om een teveel aan voedingstoffen uit het water te verwijderen. Als we extra voeding voor de planten willen toevoegen kan dat door ijzertoevoeging en sporenelementen. Doe dit echter met mate. Voeg nooit kalium toe, want dit kan een hevige algengroei veroorzaken. Om het water schoon te houden zijn er diverse filtersystemen te gebruiken, mechanisch of biologisch. Een nieuw systeem wordt gevormd door de Hamburger matten, schuimmatten van ongeveer 2,5 cm dik, die in de achterhoeken van het

Danio Rerio Delft

48

maart 2011

aquarium worden geplaatst. Het water wordt hier met behulp van een pomp doorgevoerd, waarbij de ideale doorvoersnelheid 2 x de inhoud van het aquarium per uur is. Er wordt dan een optimale afbraak van afvalstoffen bereikt. Ververs liever dagelijks 5% van het water, i.p.v. wekelijks een groter hoeveelheid. Dit om grote schommelingen in de watersamenstelling te voorkomen. Optimaal is het pas, wanneer het water doorlopend ververst wordt. Met het Aqua Change System, ACS, waarbij continue wordt ververst met een mengsel van 1/3 osmose water en 2/3 leidingwater, wordt een ideale toestand bereikt. Dit apparaat is ontwikkeld door de heer István Szakács. Hij koppelde een osmose apparaat aan een drukpot waar in 1 deel osmosewater met 2 delen leidingwater wordt gemengd. De verhouding is op deze manier via naaldventielen prima in te stellen. Door de druk gaat het mengsel via een slangetje naar het aquarium. Via een overloop loopt het teveel aan aquariumwater naar een afvoer. Het resultaat is een glasheldere en algvrije bak! Voor productinformatie: www.aquachangesystem.nl Na de pauze keken we naar een film uit de serie Equator, waar we de rijkdom van de koraalriffen van Raja Ampat in Indonesië konden bewonderen. Het water hier heeft vast weer een heel andere samenstelling, maar daar zijn we niet op ingegaan. Het was weer een leerzaam verhaal. Bedankt Dick!

Danio Rerio Delft

49

Bereikbaarheid De Maranathakerk Jongkindt Coninckstraat 1 Alphen aan den Rijn

Parkeergelegenheid In de directe omgeving van de kerk is parkeergelegenheid aanwezig.

maart 2011

Danio Rerio Delft

Het

50

kleinste

maart 2011

aquarium

ter

wereld.

Gelezen voor u op het internet bron AD 25-02-2011 MOSKOU - De Russische miniaturist Anatoly Konenko heeft samen met zijn zoon Stanislav het kleinste aquarium ter wereld gemaakt. Zijn nieuwste creatie, het aquarium, meet slechts 30x24x14 millimeter. Drie kleine baby-zebravisjes hebben de twijfelachtige eer om er rond te mogen zwemmen. Het water verversen gaat vrij snel, aangezien er hoogstens een theelepel of twee vloeistof in het bakje gaan. Het water moet wel met een spuit worden opgezogen en ingespoten, om het landschapje niet te verstoren. Anatoly Konenko is een Russische kunstenaar die zich naast schilderen ook op microminiatuurtjes toelegt. Hij begon in 1981 in Siberia met het maken van kleine dingen. Hij bedacht de techniek van schrijven op rijst en perfectioneerde die totdat hij zelfs op een menselijk haar kon schrijven.

Bent u ook benieuwd hoe u hij dit aquarium inricht, klik dan ook op onderstaande link. http://www.youtube.com/watch?v=AG4AvV6wz5Q&feature=player_embedded#at=70

Danio Rerio Delft

51

maart 2011

Dinsdag 15 maart 2011

Jaarlijkse Algemene Ledenvergadering bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Agenda 1. Opening door de voorzitter om 20.00 uur. 2. Bestuursmededelingen. 3. Notulen van 2 maart 2010. 4. Jaarverslag van de Secretaris 5. Jaarverslag van de Penningmeester. 6. Verslag Kascontrolecommissie. 7. Verkiezing bestuursleden. 8. Begroting 2011. 9. Benoemingen van commissies en overige functionarissen. 10. De leden aan het woord. 11. Rondvraag. 12. Sluiting. 1. Bij binnenkomst dienen de leden een presentielijst te tekenen. Tevens zal hen een exemplaar van de financiële stukken worden overhandigd. 2. Punten die zeker aan de orde zullen komen zijn de plannen van de N.B.A.T. en de ontwikkelingen in het District Zuid-Holland Noord. 3. Zie voor de Notulen van 2010 pagina 52 in dit blad. 4. Zie voor het Verslag van de Secretaris pagina 53 in dit blad. 5. Financieel verslag over het jaar 2010 is op de vergadering aanwezig. 6. Het verslag van de Kascommissie. 7. Statutair aftredend zijn: in de oneven jaren de voorzitter, penningmeester en 2e secretaris. Pim Wilhelm en John Zandbergen hebben zich herkiesbaar gesteld. 8. De Begroting 2011, waarbij een toelichting zal worden gegeven. 9. De volgende commissies moeten worden (her-)benoemd: - Kascontrolecommissie 2011. - Redactie. - Bibliothecaris - Commissie Huisbezoeken en Keuringen. 10. 11. 12. Vloeien voort uit het verloop van de vergadering.

Danio Rerio Delft

52

maart 2011

Verslag van de ALV – DRD, 2 maart 2010 1. Opening: 20:20 uur Aanwezigen 4 bestuursleden: Pim Wilhelm - Ton Zwartjens – John Zandbergen en Mart Stuster. Aanwezigen Leden: Jos Koster en Leen van Doorn Afwezig met afmelding: Lotty Sonnenberg en Georgette Remmers 2. Bestuursmededelingen. We stonden even stil bij het overlijden van Wim Eekhof. Met Toon en Magda Albers gaat het naar omstandigheden goed. Leden aan het woord, dit komt niet goed uit de verf, vragen worden niet terug gekoppeld naar de leden. Blue Azureus draait weer redelijk de verenigingsavond wordt vanaf maart gehouden bij de Rijkswijkse. 3. Notulen van 7 april 2009. Geen bijzonderheden 4. Jaarverslag van de Secretaris. In het jaarverslag moet volgende keer de districtskeuring als eerst genoemd worden en dan de verenigingskeuring. Met de adverteerders hebben wij geen overgangsproblemen gehad. 5. Jaarverslag van de Penningmeester. Geen openstaande rekeningen opnemen in het jaarverslag. 6. Verslag van de kascontrole commissie. Het verslag werd goedgekeurd door de kascontrole commissie, Leen van Doorn en Georgette Remmers . 7. Verkiezingen bestuursleden. Hans Kouwenhoven is aan het afbouwen maar blijft zich inzetten voor het maandblad. De aftredende bestuursleden zijn, Ton Zwartjens en Mart Stuster . Deze werden terstond herkozen. 8 . Begroting 2010 Verenigingsuitjes moeten kunnen maar wel tegen geringe kosten.

Danio Rerio Delft

53

maart 2011

Op de Herman Broere school wordt het verenigingsboekje gratis gemaakt (krijgen daar voor een aardigheidje) 9. Benoemingen van commissies en overige functionarissen. De kascontrolecommissie over 2010 wordt Leen van Doorn en Jos Koster en als reserve Wim Runia . Stedehouder stopt als Bibliothecaris Pim Wilhelm – Ton Zwartjens en John Zandbergen zijn sleutelhouder van de bibliotheekkast , suggestie (oude boeken en maandbladen worden geschonken aan In Holland) 10. Leden aan het woord. Jos Koster vindt dat we moeten stoppen met de terugblik op de vorige verenigingsavond (kost veel tijd en maakt de leden niet nieuwsgierig) Misschien beknopt? 11. Rondvraag. Geen vragen van de aanwezigen. Mart Stuster Secretaris Sluiting. 23:00 uur

Jaarverslag Secretaris 2010 De vereniging draaide in 2010 haar 91e verenigingsjaar. Het bestuur is blij met de inzet van de leden, met name de “harde kern”, en dankt ze voor hun inzet het afgelopen jaar. Bestuur; Het bestuur heeft in 2010 vervolgens met onderstaande bezetting en taakverdeling gewerkt. Voorzitter Pim Wilhelm 2e Voorzitter Ton Zwartjens (redactie + ledenadministratie) Penningmeester John Zandbergen Secretaris Mart Stuster Hans Kouwenhoven (redactie maandblad) Het bestuur vergaderde in 2010 op regelmatige basis bij de bestuursleden thuis.

Danio Rerio Delft

54

maart 2011

Activiteiten; 1) In 2010 zijn diverse activiteiten georganiseerd. 2) Maandelijkse lezingen (zoals gepubliceerd in het maandblad en nog na te lezen op de website van de vereniging) 3) Veilingavonden (2 stuks, samen met 'De Rijswijkse') 4) 1 verenigings avond bij de Natuur in huis in Alphen aan de Rijn 5) BBQ 6) Maandelijkse praatavonden Algemene Ledenvergaderingen 2010; Op 2 maart 2010 is de 'Algemene Ledenvergadering 2010' gehouden. Op verzoek kan een verslag toegezonden worden aan op de ledenvergadering aanwezige leden. Keuringen; De animo voor de verenigingskeuring in 2010 viel tegen, alleen Jos Koster heeft zijn aquarium laten keuren. Omdat er maar een deelnemer was is het aquarium van Jos tijdens de verenigingskeuring van AV “De Rijswijkse” gekeurd door bondskeurmeester Wim Tomey. Districtskeuring Zuid-Holland Noord 2010; Deelnemer Categorie Totaal Biologische Jos Koster A2 389,5 62,0 Verenigingskeuring december 2010; Deelnemer Categorie Totaal Biologische Diploma Jos Koster A2 395,0 63,0 Goud Ledenbestand; Het afgelopen jaar bedroeg het leden bestand: 31-12-2009 31-12-2010

01-01-12011

A-leden B-leden C-leden D-leden

47 3 3 14

39 3 2 19

34 2 2 16

Totaal

67

63

54

Jubilea; In 2010 was er een jubilaris en wel Toon Albers, Toon is 50 jaar lid van de NBAT en kreeg daarvoor een spelt opgeprikt , Toon was vele jaren de drijvende kracht van onze vereniging.

Danio Rerio Delft

55

maart 2011

Maandblad; In 2010 waren de volgende DRD-leden actief in de redactie van het maandblad: Ton Zwartjens Hans Kouwenhoven Pim Wilhelm Lotty Sonnenberg Dit redactieteam bracht dit jaar opnieuw 10-maal het maandblad digitaal uit en werd per E-mail verzonden (met kleuren illustraties) aan de leden die hiervoor belangstelling hebben. Voor een klein aantal die geen E-mail hebben werd een maandblad tegen een kleine vergoeding gedrukt, bij de Herman Broere school. Een maandblad als het onze kan niet zonder de belangrijke bijdragen van adverteerders. In 2010 waren dit: Verduyn Cichlids RENO Electro-technisch installatie bureau Trompper Optiek Verloop Aquariumspeciaalzaak Electrotechnisch Servicebureau Groenewegen Aquariaan Den Haag Delmast Keuringen Wilhelm Aquarium Expertise Verf- en Glashandel Verbeek Aquarium Holgen Amsterdam Intratuin Pijnacker Velda GT personeelsdiensten Pet Needs Aquariumhuis Romberg District en Landelijk; Op de vergaderingen van het District Zuid-Holland Noord waren vertegenwoordigers van Danio Rerio aanwezig. Vertegenwoordigers van het DRD-bestuur zijn dit jaar ook aanwezig geweest op de NBAT-bijeenkomsten (Ledenraad). SATO Ook in 2010 is DRD lid geweest van de SATO. Er zijn geen vergaderingen bijgewoond door het bestuur. Onze inbreng in de SATO is vormgegeven door Pim Wilhelm, die zowel voorzitter is van DRD als secretaris van de Mart Stuster Secretaris Sato.

Danio Rerio Delft

56

maart 2011

Barclaya longifolia. Nadat ik deze bijzondere waterplant al enkele malen watertandend had bekeken bij andere liefhebbers, was het dan eindelijk zo ver dat ikzelf een exemplaar verwierf om het plantenbestand in de bak te verrijken. De nieuwe plant met knol die er als een noot uitziet en ook bruin behaard lijkt, had ik voorzichtig gepoot op een mooi plaatsje in het centraal gedeelte van het aquarium. Het was afwachten geblazen tot zou blijken dat hij het wou doen, zoals dat heet. Nu, de resultaten lieten niet lang op zich wachten. Al na enkele dagen melde het eerste nieuwe blad zich, en voordat het uitgegroeid was, werd het volgende al zichtbaar. Achteraf bleek, dat de snelle bladgroei ook wel noodzakelijk was omdat de oudere bladeren ( die vanuit het vorige milieu ) vrij snel lelijk werden. Na 2 tot 3 weken verschenen er enkele gaatjes in de bladschijf, vervolgens verdwenen er happen uit de rand van het blad en dat zette dan door tot het hele blad ten onder ging. Zodoende kwam het aantal bladeren nooit boven de 15 stuks, maar doordat de grootste bladeren ongeveer 25 cm. lang werden, was het binnen de kortste keren toch een indrukwekkende bos. Alvorens verder te gaan met de eigen ervaringen, eerst de beschrijving van- en ervaringen met de plant uit de literatuur: BARCLAYA : Behoort tot de waterlelieachtigen en is sinds 1956 ingevoerd in Europa en sindsdien in cultuur gebracht, de plant was echter al bekend, dus is het bepaald geen nieuwe meer. De plant komt volgens H. De Wit uit Borneo, Birma, Thailand en Zuid-Vietnam, hoe het ook zij, in ieder geval een echte tropenbewoner. De bladeren staan rozetvormig op een steel gelijk aan de halve bladlengte. De bladschijf is breed aan de voet en loopt spits toe, de max. lengte is 30 cm. De kleur is bronsgroen en de onderzijde roodachtig, soms purpergroenig, vooral de bovenkant heeft bij veranderde lichtinval fraaie weerschijnkleuren, een soort zijdeachtig effect. De bladeren zijn slap en papierdun, ze blijven ondergedoken en er worden nooit drijfbladeren gevormd. De plant bloeit gemakkelijk, maar op 2 verschillende manieren: •

Normaal met een bloem van ongeveer 5 cm. doorsnede die boven het water uitkomt. De bloem bestaat uit 5 groene kelkbladeren waarop donkere kroonblaadjes staan en heeft geelgroene meeldraden. Deze bloemen geven, voor zover bekend nooit kiemkrachtig zaad in cultuur.

Danio Rerio Delft •

57

maart 2011

De andere bloeiwijze is de zogenaamde cleistogame, waarbij de bloemen onder water en gesloten blijven, en waar door zelfbevruchting kiemkrachtig zaad wordt gevormd.

Nu is het grappige dat sommige planten alleen cleistogame bloeiwijzen voortbrengen, en andere alleen oppervlaktebloemen, ook na alle mogelijke veranderingen van het waterpeil, bodemgrond, temperatuur, watersamenstelling en belichting is het niet gelukt om aan dezelfde plant een verandering van bloeiwijze op te dringen. De mogelijkheid is wel geopperd dat er 2 verschillende vormen of soorten bestaan. De verzorging is niet moeilijk als er goed op enkele punten gelet wordt: DE PLANT IS WARMTEBEHOEVEND: De temperatuur mag niet beneden de 18 C. komen, liefst 25 C. en meer, maar het belangrijkste is de 'warme' voet. Hiervoor is de plant nog gevoeliger dan sommige crypto's. Plaats dus onder de bak een ballast, of zet de plant hoog in het water bvb. in een potje dat verdekt staat opgesteld. De voet moet echt dezelfde temperatuur hebben als die van het water, want U weet, vooral bij dikkere bodemlagen, is de temperatuur altijd een paar graden lager dan het bovenstaande water. Dit is vooral zo als de kamertemperatuur lager is dan die van het aquarium. Wat de bodemsamenstelling betreft: is de plant niet veeleisend, luchtige bodemgrond waarin iets aan klei aanwezig is, wordt op prijs gesteld. Ook de waterhardheid speelt niet zo'n grote rol. Over de beste verlichtingsgraad lopen de meningen nogal uiteen, mijn ervaring is dat de plant het goed doet onder matig- en veel licht, alleen onder zéér veel licht hebben de bladeren de neiging te gaan liggen. Een eventuele vermenigvuldiging die er nog kan gebeuren is de vegetatieve, maar dat gaat zeer langzaam, een enkele maal vormen zich jonge planten aan de voet, die als er 3 of 4 flinke bladeren gevormd zijn, gescheurd kunnen worden. Om nu terug te keren naar het exemplaar dat zo lekker was beginnen groeien in mijn aquarium, welnu, nadat er zo'n stuk of 10 bladeren gevormd waren verscheen de eerste bloemknop, die net als de bladeren snel groeide. Met spanning zat ik te wachten wat voor soort plant ik had, aan de ene kant hoopte ik dat de bloem zou naar de oppervlakte groeien, en zou open gaan, want ik kende de bizarre bloem enkel van een afbeelding, maar aan de andere kant leek het me toch wel leuk om via zaad wat meer planten te kweken. Maar nadat de bloemstengel een 20 cm. hoog was, hield hij ermee op, en de knop werd alleen maar dikker maar ging niet open.

Danio Rerio Delft

58

maart 2011

Voor een aquariumplant is het een knots van een knop, ongeveer 2 cm. dik en 3 cm. lang. Deze knop houdt 2 á 3 weken stand, daarna valt hij uiteen en de zaadjes verspreiden zich. De verspreiding gebeurt op een grappige wijze: als de knop, of liever gezegd de vrucht (want dat is het intussen geworden) opengaat, dan blijkt dat de zaadjes ingebed zitten in wit- rozig vlees dat sponzig is, en daardoor ook zeer licht. Iemand heeft het eens zeer treffend vergeleken met schuimplastiek. De zaadjes drijven nu naar het oppervlak op vlotjes van vruchtvlees zodat ze zich goed kunnen verspreiden, na een dag vergaat het vruchtvlees en het zaad zakt naar de bodem. Om nu het zaad op te vangen, zodat het niet her en der in de bak zou verdwijnen, paste ik een truckje toe dat in een oud nummer van de SIERVISVRIEND stond. Ik nam een glazen potje met een brede bodem en een nauwe hals en hing die aan een vislijn om de vrucht in het aquarium. Omdat er volgens de literatuur door de vrucht zwavelwaterstofgas ontwikkeld wordt in het aquarium (zij het wel in kleine hoeveelheid) het geen in een gesloten vat de kiemkracht zou vernietigen; liet ik een extra gat maken in de bodem, zodat er nog enige doorstroming mogelijk was. Al met al was het een hele toestand, en het was natuurlijk geen gezicht zo'n glazen kraamkamer in de bak, maar het werkte voortreffelijk. Na 2 á 3 weken viel de vrucht vrij plotseling uiteen en kon ik ongeveer 50 zaadjes oogsten. De zaadjes zijn ongeveer 1 mm. in doorsnee, eerst lichtbruin en dan donkerder. Ze zijn geheel bezet met kleine haakjes. Onder een vergrootglas zijn het net kleine egeltjes. Volgens alle regels van de kunst werden ze in een kiembakje gedaan, op een laagje schoon zand, onder 2 cm. water, een scheut turfextract erbij tegen infusie en licht. Ze hebben ruim 3 maanden gedreven, bleven even hard, werden wel donkerder van kleur, maar kiemen... nee hoor! Aangezien de moederplant intussen doorging met het maken van bloemstengels heb ik in de loop van die tijd nog enkele malen zaad geoogst, maar nooit tot kiemen gekregen! Nadat de plant ongeveer een 20-tal knoppen had voortgebracht, liep de bladproductie achteruit. Ik verhuisde de plant naar een ander aquarium waar ze na een periode van 3 maanden weer enig teken van leven vertoonde, en waar ze het nu nog steeds goed doet. Na 3 of 4 maanden na de verplanting zie ik in het grote aquarium ineens tussen de crypto's een klein bruin blaadje verschijnen... Enfin om kort te zijn, in de volgende weken zie ik in alle hoeken van het aquarium in totaal een 100 tal kleine kiemplantjes. Het zaad had een rustperiode genomen van 3 tot 4 maanden alvorens tot ontkiemen over te gaan.

Danio Rerio Delft

59

maart 2011

De opfok van de kiemplantjes blijkt ook niet eenvoudig te zijn, ze zijn erg teer, en bij het overplanten sneuvelen er nogal wat. Ook zijn de jonge plantjes alg-gevoelig en groeien uiterst langzaam. Toch heb ik er wel een paar plantjes aan overgehouden! Ik hoop ze allemaal groot te krijgen, en dan ben ik benieuwd of de bloeiwijze die zich ontwikkeld; nog steeds dezelfde zal zijn.

Het is een lang verhaal geworden, maar dat is deze fraaie plant wel waard. Als U ook deze plant in het aquarium hebt, dan zal U het daar mee eens zijn. E. Van der Brandt Zilverhaai Beringen

INHOUD Uitnodiging 1: Uitslag districtskeuring 12 maart, Alphen aan den Rijn Uitnodiging 2: 15 maart de Algemene Leden Vergadering Uitnodiging 3: Praatavond Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips. Terugblik Dick Poelemeijer: Het juiste aquariumwater. door Lotty Sonnenberg Voor u gelezen: Het kleinste aquarium van de wereld Agenda ALV 2011 Verslag van de ALV 2010 Jaarverslag van de secretaris 2011 Voor u gelezen: Zilverhaai Beringen; Barclaya longifolia door E van der Brandt. Bestuur

41 41 41 42 42 43 50 51 52 53 56 60

Danio Rerio Delft

60

maart 2011








Adviesgroep Leden


[email protected]





A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]


[email protected]



[email protected]





DANIO RERIO DELFT April 2011 - nr. 4 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: Planten en vissen Veiling, dinsdag 5 april. Ook dit jaar organiseert de vereniging weer een planten en vissenveiling, in samenwerking met een aantal zuster vereniging van het District ZuidHolland Noord. Hoe meer zielen hoe gezelliger het kan worden. Dus kijk eens goed naar het aquarium, kunnen er niet een paar plantengroepen worden uitgedund of is het aantal vissen de laatste tijd door eigen nakweek iets te groot geworden. Overtollige apparatuur kunt u natuurlijk ook laten veilen.

Uitnodiging 2: Japanese Watergarden, zaterdag 9 april, Op zaterdag 9 april gaan een aantal bestuursleden richting het westland. Om bij een aquariumvissen en planten importeur langs te gaan. Misschien heeft u ook nog iets nodig voor het aquarium. Aansluitend gaan we even langs bij de Japanese Watergarden, neem u fototoestel maar mee. Sprankelende watervallen, kronkelende kreekjes, robuuste natuurstenen, kleurrijke vissen, exotische bloemen en bomen. Het zijn maar enkele voorbeelden van de overweldigende Japanse natuur en cultuur, die te zien zijn in de unieke Japanese Watergarden in het Westlandse Naaldwijk.

Uitnodiging 3: Verenigingsavond dinsdag 15 april, Praatavond. Derde dinsdag van de maand en dan een praatavond, dit is nog nooit eerder voor gekomen. Het is een mooie gelegenheid om nog eens te brainstormen over een aantal gezamenlijke activiteiten buiten het verenigingsgebouw.

Danio Rerio Delft

62

april 2011

JAARPROGRAMMA 2011 5 9 19 3

April April April Mei

Planten en Vissen Veiling; Visjes kopen en naar de Japanese Watergarden Praatavond; Praatavond; Verenigingsavond ; Eduard Meinema: 17 Mei De vroege ontwikkeling van Killivissen, (met voorbeelden van andere visgroepen) 7 Juni Praatavond; 21 Juni Verenigingsavond; Juli en augustus zijn de vakantie maanden 6 September Praatavond; 20 September Verenigingsavond; 4 Oktober Praatavond; 18 Oktober Verenigingsavond;


EVENEMENTEN / TIPS

29 mei AQUARIUM TERRARIUM VIJVERTUIN BEURS te Veenendaal Op zondag 29 mei organiseert Aqua Vré te Ede een Aqua-Terra Marktdag in de Veenendaalhal aan de Nijverheidslaan 6 te Veenendaal. Open van 10 tot 16 uur, toegang € 2,–, kinderen t/m 12 jaar gratis. Nadere informatie op de website www.aquavre.nl.

Danio Rerio Delft

63

Planten een probleem?

april 2011 door N.N.

Voor u gelezen, bron: A.V. Zilver Tetra Het goed houden van een aquarium is ontzettend moeilijk. Je bak is een grote biologische fabriek waar alles eigenlijk goed moet gaan, anders blijft het kwakkelen. Zeker het houden en goed houden van planten in een bak stuit vooral op problemen. Zelfs al gaat het een keer redelijk de goede kant op dan zijn er tal van bedreigingen die continu op de loer liggen. Natuurlijk zijn er voor al die bedreigingen oplossingen te bedenken. Echter de oplossing voor de ene liefhebber blijkt toch vaak niet de oplossing voor de andere te zijn. Dit komt omdat bij eenzelfde probleem er meerdere oorzaken kunnen zijn. Om het probleem op de juiste wijze aan te kunnen pakken moet dus de oorzaak bekend zijn anders is er geen juist oplossing te vinden. Dit klinkt misschien raar, maar eigenlijk is het vrij logisch. Als een auto niet start (probleem) kan de oorzaak zijn dat de benzine op is, of de accu is leeg. Het probleem kan dus simpel worden opgelost door in het ene geval benzine te tanken en in het ander geval de accu op te laden. Andersom werkt het niet, kortom het probleem is hetzelfde maar de oorzaak en de oplossing is anders. Op de vraag waarom planten het slecht doen is dus geen direct passend antwoord te vinden zonder oorzaken te onder-kennen. Alle oorzaken zijn echter terug te voeren op het feit dat niet wordt voldaan aan de ideale groeiomstandigheden voor de plant. Als we ons nu eens een redelijk draaiende bak voorstellen met matige plantengroei, dan zijn er wel een aantal veel voorkomende oorzaken die tot problemen kunnen leiden als we achterover blijven zitten. Verontreinigd water We kunnen ons afvragen of we niet te veel voeren, te veel vissen houden, te weinig water verversen, filter in maanden niet hebben nagekeken. Als we ene slokje van dit water zouden nemen en we krijgen dan direct tyfus of cholera, dan is er duidelijk iets mis. Iedereen weet echter wel zonder het te zeggen of iets hier mis kan zijn en anders is het nog altijd te meten met bijvoorbeeld een nitraattest. Gebrek aan juiste voedingsstoffen In elk water zitten voedingsstoffen, vissen maken ze de hele dag. Van belang is echter of alle benodigde voedingsstoffen voorradig zijn. Al is er maar een stof die ontbreekt dan loopt de zaak langzaam in de soep. De meest simpele maar ook efficiënte oplossing is twee typen bemesting te gebruiken. Een vloeibare ijzermest, deze blijft maar kort goed in de bak, en een mest voor alle overige stoffen welke lang werkzaam blijft.

Danio Rerio Delft

64

april 2011

Het mag duidelijk zijn dat een plant zonder voldoende en juiste voedingsstoffen langzaam weg zal kwijnen. Hoeveel mesten blijft altijd de vraag. Als je van niets naar iets gaat en resultaat ziet na enkele dagen bij de snelgroeiers, dan zit je goed. Blijf in zijn algemeenheid ver onder de voorgeschreven doseringen, anders profiteren de algen mee. Hoeveel exact voor jouw bak noodzakelijk is zul je proefondervindelijk moeten vaststellen. Het gebruik van ‘vette voedingsbodem’ is uit de tijd. Natuurlijk kan het wel zinvol zijn om specifieke planten met speciale eisen ter plaatse iets speciaals toe te voegen in het grind bij de wortels, zoals kleibolletjes of turfplaatjes. Waterbeweging In zijn algemeenheid kun je stellen dat stilstaande waterzones probleemzones worden. Alles zal hier bezinken en ook kan het ter plaatse zuurstofarm worden. Ideaal voor blauwe algen en ander prut waar we geen zin in hebben. Voldoende waterbeweging in de bak is dus noodzakelijk. Voldoende is ook genoeg. Planten die staan te wapperen en te bewegen in de stroming zijn helaas ook een prooi voor algen. Mijn ervaring is dat een pomp die zo’n 200 liter per uur kan doen wel het minimum is voor een aquarium van 120 x 40 x 40 centimeter, 640 liter per uur voldoet ook nog goed. Grotere capaciteiten zijn niet zinvol. Als vanaf nul gestart moet worden is het misschien raadzaam een redelijk grote pomp te nemen. Een te grote capaciteit kan nog geknepen worden, maar een te kleine kan niet worden opgevoerd. Ook kan bij een grote pomp in een later stadium nog een CO2reactor worden geplaatst, wat niet goed gaat bij een kleine. Te hoge pH De pH van water in de bak, afkomstig uit de kraan, zal schommelen van 7,8 tot 8,5. Zonder foefjes zullen de planten zich hierbij niet helemaal happy voelen. De pH behoort te liggen op 6,8 tot 7,2 dus rond neutraal 7 aanzuren is hier dus de oplossing en dit kan op legio manieren. Thee zonder suiker niet opdrinken, maar in de bak gieten. Door het looizuur in de thee gaat de pH omlaag. (Wees hier uiterst voorzichtig mee!) het resultaat is echter gering, maar misschien voldoende. Enge zuren toevoegen; hieronder versta ik: zoutzuur, salpeterzuur, fosforzuur enzovoort. Deze zuren zijn eng omdat ze ten eerste gevaarlijk zijn (ze bijten) en ten tweede omdat ze niet gebufferd zijn. Niet gebufferd wil zeggen dat bij het langzaam of zelfs zeer langzaam toevoegen de pH vanaf 8,5 langzaam naar beneden gaat naar 7,5 en dan zonder stoppen door één extra druppel ineens 7 overslaat en bij 4 verder naar beneden gaat. Dit is einde leven.

Danio Rerio Delft

65

april 2011

CO2 toevoegen is vaak de meest effectieve methode om tegelijk de pH op 7 te zetten door een goede dosering en het veel voorkomende CO2 gebrek in water op te heffen. Bij een gebrek aan CO2 in de bak is het moeilijk ademhalen voor de planten. Ze hebben dan de keuze tussen stikken of bicarbonaatassimilatie toe te passen. Bicarbonaatassimilatie wil zeggen: carbonaathardheid omlaag trekken en kalk afzetten op de bladeren, twee nieuwe problemen veroorzaken dus. CO2 toevoegen kan op een aantal manieren, bijvoorbeeld met de gistmethode, zeer goedkoop en ook efficiënt, dus ideaal om het eens uit te proberen. Ook kan het met een volautomatisch installatie, gekocht of bij elkaar gesprokkeld. Vraag rustig eens een van de leden van de vereniging hoe dat nu precies werkt. Verkeerd licht Nog te vaak worden TL-lampen gebruikt boven het aquarium die hier niet voor geschikt zijn, bijvoorbeeld Philips kleur 33, een prima lamp voor in de keuken of in de schuur, maar absoluut niet geschikt voor het aquarium. Ook een voorbeeld is de Gro-lux lamp, een leuke lamp voor de laatste sfeerverlichting laat op de avond, maar niet om planten te laten groeien. Deze lamp is wel te gebruiken als extra lamp, maar dus niet als groeilamp. Welke lampen dan wel gebruiken? Kies bijvoorbeeld uit de 80- of 90-serie van Philips of de 11 of 21 van Osram. Afwijkende temperatuur Een redelijk ideale groeitemperatuur is circa 25 °C . Vaak wordt er te gemakkelijk van uit gegaan dat eenmaal ingesteld, soms jaren geleden, deze temperatuur nog steeds 25 °C is. Zelf ben ik er ook al eens achter gekomen dat mijn thermostaat kapot was en hij waarschijnlijk al zon twee weken af stond. Meten van de temperatuur bij het water verversen is één van de meest simpele oplossingen Verkeerde bodem De meest ideale bodem volgens de laatste literatuur is fijn grind van twee à drie millimeter, verkrijgbaar in zakken tot 25 kilogram. Ook een leuk alternatief is leislag, dit is een stuk donkerder. Op grof grind druk je de planten kapot en zand slaat dicht van het vuil. Grind heeft dus nog een voordeel ten opzichte van zand. Als je grind gebruikt heb je ook door temperatuurverschillen waterstroming door de bodem, zeker als je ook nog eens een bodemverwarming gebruikt. Op de grindkorrels zetten zich altijd bacteriën af zodat de bodem gaat werken als een biologisch filter.

Danio Rerio Delft

66

april 2011

AUSTRALIËRS KWEKEN GROOTSTE GARNAAL TER WERELD In Australië hebben wetenschappers de grootste en naar eigen zeggen best smakende garnaal ter wereld gekweekt. Op die manier hopen ze dat de bevolking de smaak te pakken zal krijgen voor het schaaldier. Het kweekproces duurde tien jaar, maar wetenschappers van de “Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation” hebben eindelijk hun gigantische garnaal gevonden. Ze hopen dat de grote garnalen de invoer van de schaaldieren, populair op visschotels en op de barbecue, zo kan doen afnemen. Volgens Bruce Lee, directeur van de organisatie, is het nu mogelijk om garnalen te produceren op momenten waarop de vraag groot is.

Garnaal of kreeft.. Zo kunnen Australiërs nu ook met Kerstmis van verse garnalen genieten. "We kunnen de garnalen ook duurzaam kweken. We hoeven niet langer met een net over de oceaanbodem te schuren", zegt hij. De garnalen krijgen bovendien visvervangers te eten, die gemaakt worden op basis van bijproducten. Bron: HLN

Danio Rerio Delft

67

april 2011

Pijnloos doden van zieke vissen Hoe vervelend ook, soms kan een vis beter uit zijn lijden verlost worden. Er doen verschillende verhalen de ronde over de methoden, hoe te handelen met deze nare maar soms noodzakelijke handeling. Hoe kan men zieke vissen herkennen? Meestal kunnen er één of meerdere ziekteverschijnselen gezien worden zoals afzonderen, niet of weinig eten, vermageren, opgejaagd worden, abnormale bewegingen of scheef hangen, schurende bewegingen maken over de bodem of langs decoraties, rafelige vinnen en/of staart, huidverkleuringen of verwondingen, dikke buik, uitpuilende ogen, snelle ademhaling of luchthappen aan de oppervlakte. Wat voor maatregelen moeten dan genomen worden? Controleer altijd eerst de waterkwaliteit. Hiervoor zijn testen verkrijgbaar bij de aquariumwinkel. Belangrijk is om tenminste de pH, het ammoniak- en het nitrietgehalte te meten. Ammoniak- en nitrietgehalte behoren nul te zijn. De pH zal meestal tussen 7 en 8.5 liggen. Als alle vissen (plotseling) ziek zijn is er meestal een vergiftiging van het water in het spel of er is iets mis met de waterkwaliteit door een defect filter, onvoldoende beluchting of een kapotte thermostaat. Ongeveer 90% van de ziekteproblemen bij vissen wordt veroorzaakt door een slechte waterkwaliteit. Omdat vissen in hun eigen afval zwemmen kunnen deze stoffen (ammoniak, nitriet en nitraat) vissen vergiftigen als zij niet worden omgezet of verwijderd. Omzettingen vinden voor een klein deel plaats in het aquariumwater, en voor het grootste deel in een biologisch filter. Als een biologisch filter niet aanwezig is, moeten de afvalstoffen regelmatig worden verwijderd door de bodem af te hevelen en water te verversen. Als een ziekte matig snel optreedt waarbij steeds meer vissen worden aangetast, is er meestal een infectieziekte in het spel. Vaak slaan deze toe wanneer de weerstand van de vissen af is genomen door een afwijkend watermilieu. Ook kunnen ziekten en parasieten zijn meegekomen met (te snel) toegevoegde nieuwe vissen. Deze horen de eerste 3 weken apart gehouden te worden in quarantaine. Een enkele of een klein aantal zieke vissen is vaak een teken van een niet-besmettelijke oorzaak, bijvoorbeeld een huidbeschadiging of een tumor. Plaats één of enkele zieke vissen apart in een quarantainebakje om ze beter te kunnen observeren en mogelijk te behandelen. Bij verdenking op parasieten kunnen er door de dierenarts huid - en kieuwuitstrijkjes worden gemaakt.

Danio Rerio Delft

68

april 2011

De meeste ziekten en parasieten zijn niet met het blote oog te herkennen. Hiervoor is tenminste microscopisch onderzoek nodig. Soms moet er een vis worden opgeofferd om achter de ziekteoorzaak te komen. Een vis die al meer dan een uur dood is, is ongeschikt voor onderzoek. De dierenarts kan helpen met de keuze van toe te passen geneesmiddelen. Als geen oorzaak van de ziekte is vastgesteld is het niet zinvol om zo maar een medicijn aan het water toe te voegen in de hoop dat het zal helpen. Als vissen moeten worden gedood, dan behoort dat snel en met een minimum aan ongerief en lijden te gebeuren. Zieke of overtollige vissen door het toilet spoelen of in buitenwater loslaten zorgt niet voor een snelle pijnloze dood, maar geeft een langzame vergiftigingsdood. Deze vergiftigingsdood is echter niet waar te nemen omdat de vissen buiten het gezichtsbereik zijn. Dodingmethoden zoals de nek doorsnijden, een harde slag op de kop geven of het snel onderdompelen in kokend water zijn snel en effectief, maar emotioneel niet aanvaarbaar voor veel aquariumhouders. Voor het zorgvuldig euthanaseren van vissen zijn zonder recept bij de apotheek de nu volgende stoffen te koop: - BENZOCAINE is een poeder. Pas op: Benzocaine kan bij het in aanraking met de huid komen een overgevoeligheidsreactie geven. Dosering: los 5 gram benzocaine op in 25 ml ACETON. U kunt eventueel aan de apotheker vragen dit voor u te doen. Voeg van deze oplossing 2 ml bij 1 liter aquariumwater in een bakje en doe de te doden vis(sen) erin. Binnen enkele minuten zijn de vissen dood. - 2-PHENOXY ETHANOL is een vloeistof. Dosering: Los 5 ml phenoxy ethanol op in 1 liter warm water. Laat dit afkoelen tot aquariumwater temperatuur. Doe de vis(sen) in het water en binnen enkele minuten zijn zij dood. (wel aangeven waar u de stoffen voor wilt gebruiken) Deze stoffen zijn beide geschikt voor zowel zoet- als zoutwatervissen. Laat de vis(sen) voldoende lang in de verdovingsvloeistof, dit om zeker te zijn dat de dood is ingetreden. Dode vissen bewegen niet en reageren niet op aantikken of aanraking. De kieuwdeksels bewegen niet en dode vissen zakken naar de bodem en kunnen in een later stadium gaan drijven. Verdun de resten narcose vloeistof met veel water en spoel ze weg. Bevriezing van kleine niet te vette vissen tot maximaal 15 cm lengte is ook mogelijk. Doe de vis(sen) in een klein bakje met water en zet dit in de diepvries of in het vriesvak van de koelkast.

Danio Rerio Delft

69

april 2011

De vis koelt af, raakt onderkoeld en sterft na verloop van 15 -20 minuten. Deze methode duurt eigenlijk te lang en daarom verdient de eerder genoemde methoden met Benzocaine of 2-Phenoxy ethanol de voorkeur. Apothekers en dierenartsen zijn op de hoogte van dit schrijven door publicatie in hun vakbladen. Verkeerde dodingmethoden: - onderdompelen in heet water - door het toilet spoelen - vergiftigen met ammoniak of CO2 - alle andere methoden met een prachtige uitleg Op het internet circuleert ook nog een artikel waar kruidnagelolie (eugenol) kan worden gebruikt. Doe 0,5 ml. kruidnagelolie in een liter aquariumwater en los dit goed op. Doe de vis(sen) in het water: binnen enkele minuten zijn ze dood. Kruidnagelolie en 2-phenoxy-ethanol zijn olieachtige stoffen die niet goed oplossen. Dit gaat makkelijker door de bestanddelen in een afgesloten fles goed door elkaar te schudden. Als je bang bent dat de vissen nog kunnen bijkomen, kan het zekere voor het onzekere worden genomen en kan de vis worden ingevroren.

Goudvis Carassius auratus door: Suzanne Roelse Zilvertetra Schoonhoven De goudvis is oorspronkelijk afkomstig uit China, Vietnam en Japan, waar ze ongeveer 1000 jaar geleden al gehouden werden en gekweekt. De goudvis stamt af van de kroeskarper. Door kruisen en kweken ontstonden veel nieuwe varianten. Zo zijn er shubunkin’s, sluierstaarten, komeetstaarten enz. Goudvissen werden in de 17e eeuw naar Europa gebracht alwaar zij aan het Russische Hof werden geïntroduceerd en werden gebruikt om de watertuin van Prins Potemkin op te vrolijken. Tegenwoordig komt de goudvis in Italië, Zuid Frankrijk en Portugal op veel plaatsen in natuurlijke vijvers en ander rustig water verwilderd voor. Goudvissen kunnen zo’n 15 a 40cm groot worden en tussen de 14 en 35 jaar oud worden. Goudvissen zijn alleseters. Als basis eten ze droogvoer, maar ook levend voedsel zoals artemia, watervlooien en wormen vinden ze heerlijk. Ook eten ze zachte planten. Goudvissen leven van nature in stilstaand en/of langzaam stromend water met veel plantengroei.

Danio Rerio Delft

70

april 2011

Ze zijn dan ook goed geschikt voor tuinvijvers. Echter, tijdens het voedsel zoeken woelen ze door de bodem, waardoor een goede filtering noodzakelijk is om het water helder te houden. In een goed beplante vijver kan een klein aantal goudvissen de plantengroei niet teveel afremmen. De goudvis is een triploide vruchtbare vis. Hierdoor kunnen eitjes die niet bevrucht zijn opgroeien tot, wat zeer effectief is, een kloon van de moeder. Goudvissen moeten ten minste twee jaar oud zijn voor men er mee gaat kweken. Buiten de paartijd is het geslacht niet zo gemakkelijk te herkennen. De anaal streek is bij het wijfje iets naar buiten gestulpt, bij het mannetje daarentegen naar binnen gebogen. Op de kieuwdeksels van het mannetje vormen zich kleine witte knobbeltjes. Deze witte knobbeltjes noemen ze vaak leguitslag, ‘rijstippels’ of tuberkels. De paartijd van de goudvis valt vaak in de maanden april en mei. In deze maanden zal het water iets warmer worden en dat zal de vissen aanzetten tot paren. Een vrouwtjesgoudvis legt 500 a 1.000 eieren per keer. Ze zetten hun eieren meestal af aan planten. Meerdere mannetjes achtervolgen het kuitrijpe vrouwtje, dit kan dagen duren vooraleer ze al haar eitjes heeft afgezet. De ouders zijn ei-eters dus een deel van de kroost gaat al verloren voor ze nog maar pas zijn uitgekomen. De eitjes van een goudvis komen uit na 14 dagen. De larven gaan na 3 dagen rondzwemmen voor voedsel en zijn bijna allemaal zwart van kleur. Geleidelijk krijgen de vissen een oranje kleur. Na circa zeven maanden is de helft van de jonge goudvissen oranje. Na een jaar is 80% oranje. De overige 20% hebben langer nodig om te verkleuren, sommige zelfs enkele jaren en dan zullen er nog zwarte stukken te zien zijn. Het precieze moment van "omkleuren" wordt zowel door erfelijke factoren bepaald als door de watertemperatuur (in warm water kleuren ze eerder oranje). In de fokkerij worden de dieren bijgevoerd met caroteenhoudend voer zodat ze een mooie oranje kleur krijgen. Een deel van de oranje goudvissen wordt op latere leeftijd wit. Ook dit "wit worden" is erfelijk bepaald, voor individuele goudvissen is het normaal gesproken niet te voorspellen of en wanneer dit plaatsvindt. Zelf heb ik ook een goudvis die zijn oranje kleur onlangs heeft verloren.

Danio Rerio Delft

71

april 2011

Water verversen? Waarom? Daarom! 1. Inleiding Water, in de meest enge betekenis van het woord, is een scheikundige verbinding van twee atomen waterstof en één atoom zuurstof. Maar in deze verbinding zou leven onmogelijk zijn. Het zijn de andere aanwezige (opgeloste) stoffen, zoals mineralen en sporenelementen, en microorganismen die er het leven in mogelijk maken. Het water dat we uit de kraan 'voorgeschoteld' krijgen, word al door de leverancier behandeld om te voldoen aan talrijke eisen voor menselijk gebruik. Door het gebruik van filterende membramen, ozon (O3 ) en actieve kool, worden de ongewenste organische stoffen verwijderd. Door ontsmetting worden ziektekiemen verwijderd. Om de smetteloze kwaliteit te verzekeren van de 'bron' tot de gebruiker, worden chloorverbindingen toegevoegd. De pH en de hardheid worden aangepast om de leidingen te beschermen tegen corrosie. Ondanks de nationale en Europese normen kan de samenstelling van het leidingwater sterk verschillen wegens economische en geologische redenen. Het gemakkelijkste is dus een visbestand op te bouwen dat zich thuis voelt in het aangeboden water. Een discusliefhebber kan zich vaak niet zo maar tevreden stellen met het hem aangeboden water. Het heeft dus geen zin om ons leidingwater te vergelijken met het water van rivieren en meren: er worden immers andere eisen gesteld. Vissen leven in water, zoals wij leven van de 'lucht'. De samenstelling ervan kan verschillen en afhankelijk van deze verschillen zullen we er ons goed of niet goed in voelen. Voor onze vissen, die met hun ganse lichaam ondergedompeld zijn in deze vloeistof, is het niet anders. De kwaliteit of de parameters van dit milieu dienen gerespecteerd te worden voor het welzijn van de bewoners. Het welzijn is pas dan gewaarborgd, als de watersamenstelling overeenkomt met de samenstelling van het water waar ze in de natuur in thuis horen. Zeggen dat dit water van onberispelijke kwaliteit moet zijn, staat dus als een paal boven water. Van deze waterkwaliteit hangt immers het leven af van onze vissen en de planten. Het leidingwater dat door de leverancier ter beschikking gesteld wordt, is geschikt voor 'menselijke' consumptie, maar is dus niet altijd geschikt voor onze discussen. Denken dat dit leidingwater onvoorwaardelijk geschikt is, is op zijn zachts uitgedrukt naïef. Vissen hebben kunnen zich wel aanpassen aan schommelingen, maar dit aanpassingsvermogen mogen we niet overschatten. We moeten dus weten welke voorbehandeling we het water moeten geven zodat het geschikt is voor onze vissen. Een aquarium is geen inert volume waarin onze vissen leven. In dit gesloten milieu spelen zich allerhande biologische en chemische processen. De biologische en chemische processen die we niet altijd kunnen voorzien of, erger nog,

Danio Rerio Delft

72

april 2011

die we niet willen, laten gebeuren! Daarom moeten we water verversen om de gewenste parameters veilig te stellen en ze voor onze vissen stabiel te houden. Zoveel mogelijk toch! 2. Eerst en vooral... Ons aquarium is een ecosysteem waar de parameters van het water niet te ver mogen liggen van het natuurlijke biotoop van onze vissen. Het moet een stukje natuur zijn die de 'ideale' omstandigheden van de natuur benadert. Het biologische evenwicht is er erg labiel en vraagt een bijna dagelijkse waakzaamheid om behouden te blijven. Het 'gezelschapsaquarium', met zijn allegaartje van vissen van over de hele wereld, is dus al een kwelling voor vele bewoners! De condities moeten aangepast zijn aan de bewoners. Bovendien is de bezetting dikwijls overdreven! Te vaak worden te veel vissen bijeengebracht in dit afgesloten geheel en gedwongen samen te leven in een medium dat door de verscheidenheid van de bewoners slechts voor enkele leefbaar is. Mijn norm is één (volwassen) discus per 100 liter water, die van veel kwekers één per 50 liter en laatst, las ik in een boek één per 25 liter! Een overdreven kunstmatige samenleving dus als we dit vergelijken met hun natuurlijke biotoop. Door deze overbezetting hebben we dus meer vervuiling en zelfs de meest geavanceerd filter of filtersysteem kan deze vervuiling nooit volledig verwerken of vermijden. 3. Vervuiling Een aquarium dat aan zijn lot wordt overgelaten wordt al vlug een bom met een vertragingsmechanisme in de ontsteking. Alle leven wordt vroeg of laat bedreigd door de opstapeling van allerhande giftige stoffen. a. Zichtbare vervuiling Sommige van deze afvalstoffen zijn zichtbaar met het blote oog. We zien ze als kleine deeltjes Stofdeeltjes), op de bodem of zwevend in het water. Vaak zijn het voedingsresten, rottende plantendelen, uitwerpselen en/of delen van rottende vissen of plantendelen. Deze rotting genereert de bouw van de stikstofverbindingen. De deeltjes die we in suspensie zien (dus niet opgelost) veroorzaken troebel water, wat niet enkel nadelig is voor het ethische aspect, maar hiervan zullen ook de vissen zal stressen. De kieuwen kunnen aangetast worden en zo voor ademhalingsproblemen zorgen. De kieuwen en dus ook de vissen worden gevoeliger voor de aanvallen van de ziekteverwekkers. De planten zullen het minder goed doen omdat ze onvoldoende licht krijgen en de ondoordringbare laag vuil die zich op de bladeren vastzet, en zo de noodzakelijke gasuitwisselingen en de fotosynthese verhinderd, met een verstoorde plantengroei tot gevolg.

Danio Rerio Delft

73

april 2011

b. Onzichtbare vervuiling of opgeloste vervuiling Naast de zichtbare vervuilende componenten, produceert ons ecosysteem ook een groot gamma aan scheikundige stoffen. Deze stoffen zijn opgelost in het water en enkel een scheikundige analyse van het water zal dit kunnen aantonen. Algemeen principe: de belangrijkste bron van de vervuiling is de opstapeling van stikstofverbindingen en de afvalproducten van de stikstofcyclus, beginnend met het ammonium en meestal eindigend met nitraten. Ammonium of ammoniak verhindert het zuurstoftransport in het bloed, nitriet zet zich vast op het hemoglobine en verhindert zo ook het transport van de zuurstof naar de cellen. Deze stoffen zijn dus giftig en moeten onder de toelaatbare waarden blijven. In een stabiel, draaiend aquarium zullen we zelden waarden meten die boven de aanvaardbare waarden liggen. Voor de nitraten is het anders. Ze zijn minder agressief, maar daarom niet onschadelijk, zelfs als hun concentratie onder de 50 mg/1 blijft. Niet vergeten dat ze (nitraten) in een zuurstofarm milieu terug omgezet kunnen worden naar nitrieten en zelfs ammonium of ammoniak! De vissen spuwen ook een hoop organische afvalstoffen uit, afvalproducten van hun metabolisme (eiwitten, aminozuren, ... ). Opstapeling van deze producten zal leiden tot groeistoornissen, moeilijk kweekgedrag, ontwikkeling van ziektekiemen en (slechte) bacteriën. Te veel voeren en dus rottende voedselresten, de uitwerpselen van de vissen en de plantenresten zijn de voornaamste bron van vervuiling, die beetje bij beetje knagen aan de ideale watersamenstelling. Voor zover die ooit benaderd werd met het ter beschikking gestelde leidingwater dat voor velen de enige bron is die ter beschikking staat. In de stikstofcyclus wordt ammonium (of ammoniak als het helemaal fout gaat voor onze discussen), als beginproduct van de cyclus en de vervuiling of verloedering van het water, omgevormd tot nitrieten en nitraten. Hoewel beweerd wordt dat de producten minder gevaarlijk zijn als we de cyclus 'afvaren', toch mogen we de invloed op de gezondheid van onze vissen niet onderschatten. Vooral bij opstapeling (door gebrek aan waterverversing) kunnen gevaarlijke waarden of concentraties bereikt worden. Nitraten... De meeste filterinstallaties kunnen de afbraak van de stikstofverbindingen wel aan tot en met de vorming van het nitraat. Deze nitraten worden (gedeeltelijk) door de planten verbruikt, maar dit volstaat niet. Een concentratie van 20 mg/l wordt nog door de meeste vissen probleemloos verdragen, zelfs door onze discussen. Maar bij overdreven concentraties kunnen zich desastreuze taferelen afspelen. Vaak worden concentraties van 100 mg/l en meer gemeten. Boven de 100 mg/l stagneren de planten en groeien niet meer. De vissen echter voelen de slechte invloed al vanaf 50 mg/l en zijn onder andere vatbaarder voor ziektes.

Danio Rerio Delft

74

april 2011

Wildvang discussen en zeker Heckels, zijn nog gevoeliger aan 'hoge' nitraatwaarden. Ik probeer de waarde zelfs onder de 10 mg/l te houden! Andere storende elementen... Nitraten zijn niet de enige storende elementen die zich opstapelen in een aquarium. In de afvalberg bevinden zich eveneens fosfaten en silicaten. Ze zijn niet echt giftig voor de vissen, maar ze verstoren het (zo labiele) evenwicht in ons aquarium. Nitraten, fosfaten en silicaten zijn gunstige factoren voor een wildgroei van de zo ongewenste algen. Eenmaal aanwezig, dan zijn ze moeilijk uit te roeien. Dus we zitten er dan voor altijd mee opgescheept, indien we niet iets drastisch wijzigen aan onze slechte gewoontes. Het is dus noodzakelijk om door waterverversing deze waarden onder de gevaarlijke concentraties te houden of ze terug naar beneden te krijgen naar aanvaardbare waarden voor de bewoners van ons aquarium (vissen én planten). 4. De schade beperken! Om de schade te beperken hebben we tal van mogelijkheden. We moeten dus vermijden dat de vervuiling onaanvaardbare waarden bereikt in ons gesloten milieu. Een krachtig filtersysteem kan de zichtbare vervuiling verwijderen. Maar sommige bronnen vermelden dat dit slechts zo'n 30% van de totale vervuiling is. En vuil is vuil, ook al is het opgestapeld in een filter. Een goed biologische filter moet de stikstofverbindingen verwijderen. Maar zelfs het grootste biologische filter of de grootste eiwit afschuimer kan niet op tegen de voordelen van een waterverversing. Dat is een feit en er zit veel wijsheid in. Te vaak is overbezetting en te veel voederen als gevolg, de eerste schakels van de kettingreactie in het verloederen van het aquariumwater. 5. Nog meer voordelen van waterverversing… Meestal worden de waterverversingen gedaan, door het afhevelen van het water. We moeten dan van deze gelegenheid gebruik maken om ook de overblijfselen van de bodem af te hevelen: etensresten, nog niet opgeloste uitwerpselen, afgestorven bladeren. En zo het probleem bij de bron aanpakken. We mogen de hevel niet te diep in de bodem steken, om het biologische evenwicht niet te verstoren en niet te veel bodemgrind af te hevelen. Een ander voordeel van waterverversing is het opwekkende effect voor de maag en dus van de eetlust van de vissen, maar ook voor het opwekken van de seksuele lusten! Vaak wordt er na een goede waterverversing eieren afgezet, en welke liefhebber heeft hier bezwaren tegen?! Nog een ander voordeel ligt op pathologisch vlak. Een bevuilde waterpartij draagt bij tot een weelderigere groei van allerlei ziektekiemen of organismen die de gezondheid van onze vissen in het gedrang brengen. In bevuild water zullen kleine wondjes (van schuren, ergens tegen aan zwemmen, transportschade, ontsteken en voor grote open wonden zorgen, terwijl ze in gezond water

Danio Rerio Delft

75

april 2011

spontaan zouden genezen. De meeste ziektes zijn, en dit heb ik al duizend keer gezegd, zwakteverschijnselen. In niet te erg bevuild water ontwikkelen vissen meer weerstand tegen deze aanvallen van ziektekiemen en worden dus minder gemakkelijk ziek. 6. Methode en frequentie... Er zijn drie mogelijkheden om water te verversen. De hoeveelheid water die we moeten verversen hangt af de bezetting, het filtersysteem, en de plantengroei, ... Een eerste methode is manueel elke week een gedeelte verversen. 5 tot 10% per week is wel een minimum. We hevelen af en vervangen het af gehevelde water door vers water dat, indien nodig, al behandeld of 'geconditioneerd' is. Het water is ontdaan van chloor en zware metalen en liefst al op temperatuur gebracht. Kortom water zoals we het in ons aquarium willen. Het op temperatuur brengen is niet echt noodzakelijk, indien we niet te veel water vervangen in één keer. Een temperatuursdaling van enkele graden kan echt geen kwaad. De hoeveelheid water die we ververversen is, zoals hierboven al gezegd, natuurlijk afhankelijk van vis bezetting, gebruikte filtersystemen, beplanting,... Een overbevolkt aquarium, met weinig planten, dat enkel draait op een klein binnenfiltertje behoeft dus een grotere waterverversing dan een verantwoord bevolkt en dicht beplant aquarium met een goed en ruim biologische filter. Geen enkel filtersysteem kan waterverversing uitsluiten. Eén principe moet wel aangehouden worden: beter vaak een beetje verversen dan slechts af en toe veel. Bij een te grote waterwissel zullen de waterwaarden te veel schommelen en dus stress veroorzaken bij de vissen. Een tweede methode is het waterverversingproces te automatiseren, door middel van een tijdschakelaar, een pompje en een (elektronische of mechanische) niveauregelaar. Dit hoeft echt niet duur te zijn: onderdelen van een vaatwasser of wasmachine kunnen zeer goed gebruikt worden. In dit geval moeten we wel voorzorgsmaatregelen nemen als 'het' misgaat. Hoe meer we automatiseren, hoe meer neiging we hebben om minder aandacht aan onze vissen te besteden. De techniek kan haperen, en wat dan? We moeten de automatisering wel in de gaten houden, en extra veiligheden inbouwen. Een derde methode is de druppelmethode, in combinatie met een overloop. Dit systeem is nog het meest ideale of 'natuurlijke' want dit proces is continue en heeft daardoor weinig of geen invloed op de parameters van het water. De hardheid, de pH en temperatuur blijven constant zodat schade door te grote schommelingen van deze parameters vermeden worden. Het waterniveau blijft ook ongewijzigd en we hebben dus niet het gevaar dat de pomp droogt komt te staan of het verwarmingselement door droogte en de

Danio Rerio Delft

76

april 2011

daaruit volgende oververhitting stuk springt. Het nieuwe water wordt permanent aangevoerd en de afvalstoffen worden gelijktijdig met het zelfde ritme afgevoerd. Zelfs het verdampte water wordt automatisch aangevuld. Er zijn drie mogelijkheden: - Directe aansluiting op het waterleidingnet, door middel van een kraan, en een overloop naar het riool. Een kunststof kogelkraan heeft dan de voorkeur. Een elektrische kraan alleen zou te veel debiet geven. Maar een directe aansluiting op het waterleidingnet en een druppelsysteem houdt geen rekening met drukverschillen op het leidingnet, en de eventuele verschillen in samenstelling van het leidingwater. - Het creëren van een eigen 'watertoren' door middel van een (kunststof) vat, hoger dan het aquarium geplaatst, van waar het water in het aquarium kan 'druppelen'. Dit vat kunnen we eventueel aansluiten op de waterleiding om het automatisch bij te vullen. Om te vermijden dat dit water te weinig zuurstof zou bevatten (of dood water wordt), plaatsen we een klein pompje in dit vat, vóór circulatie van het water. Nadeel: door de verandering in volume (hoogte) van het beschikbare water, zal het debiet van het water dat naar het aquarium stroomt, niet constant zijn. We kunnen dit oplossen door een elektrische niveaumelder aan te sluiten op een magneetklep, die het vat telkens zal vullen tot het gewenste niveau. Ook het automatische vulsysteem van de spoelbak van de WC voldoet prima: eenvoudig en betrouwbaar. Om onaangename verrassingen te vermijden moeten we ook aan dit vat een overloop creëren! - Een derde mogelijkheid bestaat er in om het water uit het aquarium te laten weglopen door een luchtslangetje, en een niveauregelaar die het waterpeil op niveau houdt (liefst in een biologische filter ondergebracht, zodat het niveau in het aquarium zelf niet verandert). Enig praktisch probleem voor mensen die het aquariumwater moeten 'bereiden', is de toevoeging van mineralen en sporenelementen. Deze toevoeging zou ook continue moeten gebeuren om niet te veel schommelingen te veroorzaken. In het geval van een continue verversing kunnen we per dag 4 á 5% verversen. Dit kunnen we omzetten naar liters per uur, en de liters per uur naar druppels per minuut. En laat je hier niet door verrassen! Meer verversen kan geen kwaad op deze manier, maar het zou dan een mooie waterrekening met zich meebrengen. Voorbeeld: Een aquarium van 500 liter vraagt dus een verversing van 20 tot 25 liter per dag, of slechts één liter per uur. 7. Dus: Waterverversingen zijn onmisbaar om onze vissen gezond te houden door de parameters van het water vrij constant te houden binnen aanvaardbare

Danio Rerio Delft

77

april 2011

normen en een opeenstapeling van vervuiling te vermijden. Waterverversingen zullen altijd nodig blijven tot iemand het geniale idee kan verwezenlijken om een zelfregelend ecosysteem in een aquarium onder te brengen. Maar dit is onwaarschijnlijk.

Weinig vissen = weinig voederen = weinig afvalstoffen = betere waterkwaliteit. Maar dit is nog geen reden om geen water te verversen! 8. Tot slot... Sommige aquarianen beschikken over een (geboorde of regen-) put en de verleiding is groot om dit water te gebruiken voor de waterverversing, om de rekening van het leidingwater te beperken. Deze oplossing kan slechts overwogen worden indien we de juiste samenstelling kennen, door de nodige analyses te laten uitvoeren. Het is essentieel om naast de bacteriële kenmerken, ook de hardheid en de pH te controleren, alsook het gehalte aan nitraten en fosfaten. Pas nadat we deze parameters hebben gecontroleerd en in orde zijn, kunnen we het gebruiken voor onze vissen. Denk er ook aan dat het wettelijk verboden is, om de eigen middelen in verbinding te brengen met het waterleidingnet! Voor u gelezen in het magazine Discusvriend Auteur Eddy Leysen

Danio Rerio Delft

78

april 2011

OP DE HELLING VAN DE TAFELBERG Tijdens stortregens, wanneer de berg door donkere wolken aan het zicht is onttrokken, verschijnen de fluitkikkers. Gedurende de lange droge zomer hebben ze ondergronds op dit moment gewacht. De orgie van eten en paren die nu begint, eindigt pas als de aarde weer opnieuw uitdroogt. Op de lagere hellingen van de Tafelberg en in de tuinen van de voorsteden zijn fluitkikkers een normaal verschijnsel. Ze worden echter eerder gehoord dan gezien. De mannetjes maken zich aan de vrouwtjes kenbaar door een soort gefluit. De vrouwtjes zijn in staat op een afstand een mannetje te kiezen door simpelweg te luisteren naar zijn gezang. Fluitende mannetjes trekken niet alleen vrouwtjes aan, maar ook andere mannetjes, die hopen hun rivaal de pas af te kunnen snijden. Als er op het moment dat het vrouwtje arriveert, meerdere mannetjes aanwezig zijn, wordt er om haar gevochten. Het mannetje dat het langst stand houd, grijpt het vrouwtje beet en scheidt via klieren in zijn huid een soort vloeistof af waardoor hij stevig aan haar wordt vastgeplakt. Iedere poging van de andere mannetjes om hem van het vrouwtje af te krijgen, zijn daarna vergeefs. De jonge fluitkikkervisjes gedijen in hun geleiachtige capsules onder de grond, totdat ze als volgroeide fluitkikkers te voorschijn komen, met als enige behoefte net voldoende water om de bodem en hun huid vochtig te houden. Fluitkikkers kunnen niet zwemmen en mochten zij onverhoopt in een diepe poel terecht komen, dan blazen ze zichzelf vol met lucht en blijven net zolang drijven, totdat ze door de wind aan land worden gespoeld. Weinig mensen hebben ooit een Tafelbergspookkikker gezien. Niet alleen zijn deze uiterst zeldzaam, hij is ook erg schuw. Overdag houd hij zich verborgen in diepe rotsspleten en ’s nachts jaagt hij op insecten (zijn wetenschappelijke naam betekent “hij die bang is voor de zon”). Doormiddel van kleine zuignapjes op de tenen en minuscule uitsteekseltjes aan hun huid kunnen Tafelbergspookkikkers tegen loodrecht oprijzende rotsen en watervallen van de dicht beboste ravijnen aan de oostkant van de berg opklimmen, terwijl hun platte lichaam zelfs in de nauwste rotsspleet past. Ook hun jongen zijn uitermate gespecialiseerd. Hun monden zijn enorme zuignappen, waarmee ze zich zo stevig aan de onderkant van onderwater liggende rotsen kunnen vast klemmen, dat zelfs de hevigste winterstorm ze niet los kan slaan. Spookkikkers komen alleen voor in een gebeid van z’n 8 vierkante kilometer op de oost en zuidhellingen van de Tafelberg. Gelezen in maanblad Aquavo- Purmerend

Danio Rerio Delft

79

april 2011 NSW – NBAT 2011 57e Natuurweek in Landsrade 17 tot 24 juni

De lente komt er weer aan! Heeft u dat nou ook, die kriebels om er dan op uit te trekken? Lekker struinen in de vrije natuur? Genieten van bossen, velden, vogels en al het andere kleine grut dat er te vinden is? Bij de NBAT- Natuurweek zijn er nog een paar plaatsen vrij om een week lang te genieten van al het moois dat de natuur ons te bieden heeft. In Limburg en omgeving gaan we weer mooie wandelingen maken, waarbij we bij voorkeur de gebaande paden mijden en er even heerlijk uit zijn! Op www.daniorerio.nl kunt u bij de link natuurstudieweek bekijken wat er dit jaar op het programma staat. Ook kunt u hier zien wat we in vorige jaren hebben beleeft. Heeft u nog vragen of wilt een inschrijfformulier? Mail dan naar: [email protected] Wacht niet te lang, want vol is vol! De Commissie natuurstudieweken.

INHOUD Uitnodiging 1: Uitslag districtskeuring 12 maart, Alphen aan den Rijn Uitnodiging 2: 15 maart de Algemene Leden Vergadering Uitnodiging 3: Praatavond Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips. Voor u gelezen: Planten een probleem? Bron A.V. Zilver Tetra door N.N. Australiërs kweken grootste garnaal ter wereld Bron HLN Pijnloos doden van zieke vissen Goudvis Carassius auratus, Zilvertetra Schoonhoven door: Suzanne Roelse Water verversen? Waarom? Daarom! Door Auteur Eddy Leysen Voor u gelezen: Op de helling van de Tafelberg, Aquavo- Purmerend 57e Natuurweek in Landsrade door Lotty Sonnenberg Bestuur

61 61 61 62 62 63 67 69 71 78 79 80

Danio Rerio Delft

80

april 2011








Adviesgroep Leden


[email protected]





A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]


[email protected]



[email protected]





DANIO RERIO DELFT Mei 2011 - nr. 5 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: Verenigingsavond dinsdag 17 mei, Eduard Meinema Killies: Early Life History (Stages and Development) ELH, in ‘normaal’ Nederlands ontologie genoemd, beschrijft de ontwikkelingsstadia van een levend wezen, van ei tot en met volwassen stadium. Van 4-5% van alle vissoorten, voornamelijk (commerciële) zeevissen, is de ontwikkeling vastgelegd. Wat weten we over de ontwikkeling van killies? In deze lezing volgen we de ontwikkeling van de type soorten van de grote killi-geslachten en vergelijken dit met enkele nauw verwante soorten en interessante buitenbeentjes. We zien hoe een embryo zich ontwikkelt in het ei, een larve zich ontwikkelt tot juveniel en uiteindelijk geslachtsrijp wordt. Waaraan herken je een killi-ei en hoe weet je welke soort het is? Komt een killi met de kop of de staart uit het ei? Welke eieren bewaren we in water, in turf of….de koelkast? Een lezing waarin merkwaardige feiten en weetjes over het kweken van killies aan bod komen.

Uitnodiging 2: Gezamenlijk zaterdag 21 mei naar, De Orchideeën Hoeve, een wereld vol kleur en fleur! Al duizenden bezoekers hebben zich verwonderd over de wonderen van de natuur. Niet zo vreemd, want de Orchideeën Hoeve biedt onderdak aan een wereld vol kleur en fleur. Op een natuurlijke manier huisvesten wij de meest spraakmakende parels van de natuur, namelijk orchideeën en vlinders in de vlindertuin, samen goed voor meer dan 3000 soorten. Maar er is nog veel meer! Zo zijn er in de Vlinder Vallei tropische vissen, tropische planten, reptielen en vijvers met koikarpers.

Uitnodiging 3: Praatavond dinsdag 7 juni,

Danio Rerio Delft

82

mei 2011

JAARPROGRAMMA 2011 3 Mei 17 Mei 21 Mei 7 Juni 21 Juni 6 20 4 18 1 15

September September Oktober Oktober November November

Praatavond; Verenigingsavond ; Eduard Meinema: Killies: Early Life History

(Stages and Development) DRD gaat op excursie naar “De Orchideeën Hoeve Luttelgeest” Praatavond; Verenigingsavond; Juli en augustus zijn de vakantie maanden Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond;


EVENEMENTEN / TIPS

29 mei AQUARIUM TERRARIUM VIJVERTUIN BEURS te Veenendaal Op zondag 29 mei organiseert Aqua Vré te Ede een Aqua-Terra Marktdag in de Veenendaalhal aan de Nijverheidslaan 6 te Veenendaal. Open van 10 tot 16 uur, toegang € 2,–, kinderen t/m 12 jaar gratis. Nadere informatie op de website www.aquavre.nl.

Danio Rerio Delft

83

mei 2011

Terugblik op de Japanese watergarden in Naaldwijk Op zaterdag 9 april zijn een aantal bestuursleden, leden en hun echtgenoot richting het Westland gereden, om eens een kijkje te nemen bij een importeur van aquariumvissen. Er zijn altijd wel een paar leden die het niet kunnen laten een aantal visjes te kopen. Wat denkt u van een schooltje van 30 zilver bijlzalmen. En natuurlijk zoals afgesproken een kopje koffie drinken in de Japanese watergarden in Naaldwijk. Een aantal leden hadden hun fotocamera meegenomen, om deze oase aan rust van kronkelende kreekjes, robuuste natuurstenen, kleurrijke vissen, exotische bloemen en bomen voor u te kunnen vastleggen. Ondanks vele jaren ervaring met het houden van aquariumvissen en natuur fotografie kan er ook wel eens iets mis gaan.

In een idyllische omgeving bezint een DRD-lid zich op een nieuwe hobby. Misschien toch maar KOI gaan houden?

Danio Rerio Delft

84

mei 2011

Klassiek opgevoed, kan niet anders bij DRD. En anders wel permanent bijgeschoold door een welbekende keurmeester. Zie je iets moois zwemmen, dan ga je dat vangen.

Een dergelijk actie trekt natuurlijk bekijks, of is het een kritische toezichthouder?

Danio Rerio Delft

85

mei 2011

Ook kersverse leden buigen zich over het probleem. Gelukkig heeft deze z’n polarisatiefilter nog op z’n neus zitten.

Met een rond schepnet, over een vlakke bodem, een polarisatiefilter van je fototoestel opvissen. Dat is héél knap!

Danio Rerio Delft

86

mei 2011

Danio Rerio Delft

87

mei 2011

Dit zijn maar enkele voorbeelden van de overweldigende Japanse natuur en cultuur, die te zien is in deze unieke Japanese Watergarden in Naaldwijk. Al met al een geslaagde zaterdagochtend. Als u ook eens een kijkje wil nemen bij de Japanese Watergarden in Naaldwijk wil bezoeken en van de rust wil genieten de watergarden is op dinsdag tot en met zondag open van 10.00 tot 17.00 uur. www.thejapanesewatergarden.nl De bovenstaande foto’s zijn gemaakt door Mart Stuster, Lotty Sonnenberg, Jacq en Ton Zwartjens.

Danio Rerio Delft

88

mei 2011

De Orchideeën Hoeve, een wereld vol kleur en fleur! Op zaterdag 21 mei gaat de vereniging DRD naar de Orchideeënhoeve te Luttelgeest. Luttelgeest is een van de 10 dorpen rond Emmeloord. Daar worden in diverse showtuinen uiteraard orchideeën gekweekt, maar er is ook een vlindertuin. Er zijn zelfs vogels, reptielen en vissen aanwezig. Een uitstekende gelegenheid voor fotografie. De rit is een krappe 320 kilometer (2x 1½ uur heen en terug.). De standaardentree bedraagt 9,50. Bij groepen van 10 en meer personen zijn er arrangementen met consumpties en een orchidee om mee te nemen mogelijk (zie website). Het wordt dan misschien ook de moeite waard een 9 persoonsbusje te huren. Kilometerkosten kunnen gedeeld worden, naast een kleine bijdrage uit de verenigingskas. Al duizenden bezoekers hebben zich verwonderd over de wonderen van de natuur. Niet zo vreemd, want de Orchideeën Hoeve biedt onderdak aan een wereld vol kleur en fleur. Op een natuurlijke manier huisvesten wij de meest spraakmakende parels van de natuur, namelijk orchideeën en vlinders in de vlindertuin, samen goed voor meer dan 3000 soorten. Maar er is nog veel meer! Zo zijn er in de Vlinder Vallei tropische vissen, tropische planten, reptielen en vijvers met koikarpers. De tropische tuin, ‘een nagebootst stukje oerwoud’, huisvest duizenden wilde natuursoorten orchideeën, waarvan vele soorten alleen nog te bewonderen zijn in onze tropische tuinen. De Maleisische tuin is de grootste, deze tuin meet maar liefst 2.000 m². De 18 meter lange brug verbindt de paalwoningen met elkaar. Nieuw in de tuin is de loungehoek met heerlijke hangmatten tussen tropische vruchtenbomen. Het samenspel van de natuur, winkelen, het tropische restaurant, genieten en uitgaan onder één dak heeft de Orchideeën Hoeve gemaakt tot een compleet dagje uit voor alle leeftijden. Na alle tropische belevenissen vervolgt u uw weg naar kwekerij, interessant om te zien hoe orchideeën worden gekweekt van minuscule zaadjes tot prachtige bloeiende tropische planten zoals een phalaenopsis. Medewerkers geven met alle plezier vakkundig advies over uw planten thuis. Aanmelden bij Ton of Pim (per email of telefoon). Verzamelen Zaterdag 21 mei 9:15 parkeerterrein Emerald. Als we in Delfgauw terug komen zal het wel rond 17:00 uur zijn, misschien kunnen we ook nog ergens op eigen http://www.orchideeenhoeve.nl kosten gezamenlijk een hapje eten.

Danio Rerio Delft

89

mei 2011

HET GEZELSCHAPSAQUARIUM Tekst: Tannia Sels overgenomen uit het verenigingsblad van A.V. Ticto, HardinxveldGiessendam Foto’s A. de Graaf Volgens de Grote Van Dale betekent gezelschap een groep van dezelfde soort, terwijl wij in een gezelschapsaquarium planten en dieren uit drie verschillende tropische werelddelen bij elkaar zetten. En dan beelden we ons nog in, dat al die planten en dieren, die we bij elkaar hebben gebracht, het best naar hun zin hebben in dat aquarium. Maar zeer zelden vragen we ons echt af wat zij ervan vinden… Eigenlijk is een gezelschap in de natuur precies het tegengestelde van wat wij een gezelschapsaquarium plegen te noemen. Maar liefst 90% van de aquariumhouders hebben een gezelschapsaquarium. Natuurlijk zou dat aquarium aan bepaalde regels moeten beantwoorden en toch schijnt een ieder er zijn eigen ideeën op na te houden. Want er zijn geen twee aquaria hetzelfde. Een gezelschapsaquarium Het is dan ook de bedoeling om met dit verhaal brandhout te maken van de heilige huisjes, die in de aquaristiek zijn opgebouwd en met de vastgeroeste opinies die nog steeds leven. Het is om nieuwe ideeën naar voren brengen, opdat we het aquarium houden wat natuurlijker zouden beleven. Volgens Greenpeace leven er anno 2004 op deze aardbol zes miljard en volgens andere bronnen vijf miljard mensen. Laten wij het gemiddelde ervan nemen en stellen, dat er vijfeneenhalf miljard mensen deze aarde bewonen. En terwijl die bevolking almaar aangroeit, schijnt de vrije natuur steeds meer achteruit te gaan… Hoe dan ook, in realiteit zijn er slechts twee soorten mensen: Homo aquaristicus, die een of meer aquaria heeft, en Homo non-aquaristicus, die geen aquarium heeft. Systematische indeling van de Homo aquaristicus (bron: de bekende geneticus Kurt Koswig, docent aan de Universiteit van Hamburg en leider van het laboratorium voor genetica.) Homo aquaristicus aquaristicus Meestal is dit type een brave huisvader, die er een aquarium op nahoudt met wat visjes en rustig naar een club gaat. Dit type is van het rustige soort. Homo aquaristicus plantarius Deze is een beetje fanatieker. Hij prefereert de mooiste en fraaiste planten boven vissen, die voor hem eigenlijk maar bijzaak zijn. Dit type probeert dan ook alle nieuwe planten en wil ze eveneens kweken.

Danio Rerio Delft

90

mei 2011

Homo aquaristicus productivus Hij wordt ook wel de kweker genoemd. Hij is in het bezit van heel veel donkere bakken, waarin enkele exemplaren almaar de liefde bedrijven. Verder heeft hij ook nog diverse aquaria met jongen. Dit type is een zeer voorbeeldige aquarist. Homo aquaristicus chemicus Hij weet wat meer over de watersamenstelling en wil dat steeds vertellen. Hij is dan ook heel gelukkig, dat hij aan de pH en de DH wat kan sleutelen. Meestal weet hij ook veel over medicatie en geeft anderen goede raad. Homo aquaristicus practicus Zo iemand is een vereiste in elke vereniging, want zonder hem kunnen er geen tentoonstelling of andere activiteiten worden gehouden. Hij kan bakken plakken en doet allerlei klusjes. Zijn aquarium heeft dan ook een fantastische entourage. Factoren, die bepalen hoe een gezelschapsaquarium er uit gaat zien: - De liefhebber - Het aquarium - De planten en de vissen - Het commerciële aanbod De liefhebber neemt het initiatief en bepaalt het uitzicht van zijn aquarium aan de hand van zijn ethische en esthetische eisen, zijn theoretische kennis en zijn praktische vaardigheid. Ethische eisen Mensen hebben een persoonlijke voorkeur voor of een afkeer van bepaalde vissen. Zo liggen bijvoorbeeld de roodgekleurde soorten heel goed in de markt. Zo willen sommigen enkel felgekleurde vissen, ongeacht tot welke soort ze behoren. Anderen willen enkel maar grote vissen of schijfvormige en ga zo maar door… Esthetische eisen Een aquarium moet meestal geïntegreerd zijn in de woonomgeving en niet losweg ergens in de kamer staan. Deze soorteisen hebben weinig met de echte aquaristiek te maken. Theoretische kennis is afhankelijk van wat je hebt gelezen en vooral wat je van die lectuur hebt meegedragen. Uit tijdschriften en boeken, die je kunt kopen of lenen, kun je heel wat kennis opdoen. Ook luisteren naar de ervaringen van anderen, vergroot je kennis.

Danio Rerio Delft

91

mei 2011

Het aquarium is de ruimte waarin de vissen wonen. In die begrensde ruimte bepalen wij de temperatuur en misschien deels ook de samenstelling van het water. Dat alles noemen we de biodynamische beperkingen. Aquaria die in de handel worden aangeboden hebben alle slechte standaardafmetingen. De breedte is steeds smaller dan de hoogte, wat onnatuurlijk is. Een goed aquarium moet steeds 10 centimeter breder zijn dan hij hoog is. In een ruimte met een grotere diepte dan hoogte is het wateroppervlak immers groter, zodat er meer zuurstofuitwisseling is. Ook het inrichten is aangenamer, omdat er meer dieptewerking kan worden gecreëerd. Over het te gebruiken bodemmateriaal kan eindeloos worden gediscussieerd. Hier wordt een mengsel van zand met diverse korrelgrootten uit ervaring aanbevolen, omdat de planten het zo goed doen en omdat er minder problemen opduiken. Het is natuurlijk en zo krijg je een maximale bezetting van afbrekende micro-organismen. Maak maar eens het volgende rekensommetje: In 1 cm³ kunnen er minder korrels van 4 millimeter diameter en de bacteriële bezetting is daardoor ook kleiner. Gebruiken we korrels van 3 millimeter doorsnede, dan wordt de oppervlakte verdubbeld. En met korrels met een diameter van 2 millimeter vergroten we het oppervlak nog meer en er is nog meer plaats voor micro-organismen. Natuurlijk is die berekening slechts hypothetisch. Conclusie: Het best is een gemengde of biodynamische bodem. De grote korrels komen vroeg of laat bovenaan te liggen. Dat is perfect voor de mechanische werking. De fijne korrels zakken naar beneden. Datzelfde spel gebeurt ook in de natuur. Een kunstbodem veroorzaakt bepaalde soorten algen. De planten en de vissen Zij zijn afkomstig van drie verschillende continenten en hebben een verschillend aanpassingsvermogen. Daarom moet de liefhebber steeds zoeken naar een aanvaardbaar gemiddelde, wat kennis vraagt. Planten en dieren worden verzameld of gevangen. Ze worden naar een exportbedrijf gebracht in het land van herkomst. Die bedrijven trekken importeurs uit westerse landen aan en de levende have komt in het buitenland terecht. Van de importeur gaat alles naar de groothandelaar en ten slotte komen de planten en vissen, via de detailhandel, bij de liefhebber terecht. Bij elk van de vele transporten krijgen de planten en dieren te maken met stress. Een alternatief circuit is de kweek in eigen land. Toch is het grootste deel van wat in onze aquaria belandt import! (Maar import is niet altijd wildvang! (red.))

Danio Rerio Delft

92

mei 2011

Planten Er zijn zowat 250.000 verschillende soorten, waarvan er 320 benoemd zijn als aquariumplant. Daarvan zijn er een 60-tal gemakkelijk, 40 moeilijk en 140 erg moeilijk te houden. 80 horen niet in een aquarium thuis. Meestal worden er in de handel een 50-tal soorten frequent aangeboden. Dat is voldoende om een evenwichtig geheel uit samen te stellen. Hoornblad en waterpest kunnen goed worden gehouden en hebben de eigenschap, dat ze het watermilieu goed houden. Vissen Er zijn zo'n 10.000 soorten zoetwatervissen. Daarvan worden er 1750 soorten (misschien nu al 2.000) in Europa ingevoerd. Daarvan zijn 200 soorten gemakkelijk houdbaar, 550 moeilijker en 1.000 kunnen we niet tot nakweken overhalen. In de aquariumzaken in Antwerpen worden er gemiddeld zo'n 120 soorten aangeboden. Echte liefhebbers houden van zuivere soorten en negeren de sluiervormen en de albino's. Om een evenwichtig gezelschap op te bouwen, hebben we veel geduld en tijd nodig. Want de juiste vissen worden niet altijd aangeboden. Het commerciële aanbod Dit is zowel wat betreft levende have als apparatuur zeer gevarieerd. Meestal moet de liefhebber daar zelf zijn weg in zoeken. Ook de reclame moet sceptisch worden geïnterpreteerd. Systematische indeling van de soorten gezelschapsaquaria Aquarium geograficus strictus of biotoopaquarium Dit soort aquarium is niet gemakkelijk, zelfs bijna niet realiseerbaar. Men tracht hierin immers alles bij elkaar te krijgen uit een bepaalde biotoop: een biomassa met levende materie in het water, zoals vissen, planten, algen, slakken, bacteriën, kreeftachtigen. En er zijn steeds interacties binnen zo'n biotoop. Aquarium ecologicus of nicheaquarium Deze vorm is strikter en geeft een deel weer van een biotoop. Bijvoorbeeld een oeveraquarium met schuttersvissen en bijtjes (Brachygobius). Survival-of-the-fittest-aquarium Daarin gaat de natuur praktisch zijn gang. De vissen moeten het zelf waarmaken. In zo'n aquarium zitten er ook predators. Een voorwaarde voor het welslagen zijn voldoende vluchtmogelijkheden, zodat - net als in de natuur enkel de zwakke en zieke dieren worden genomen.

Danio Rerio Delft

93

mei 2011

Ark-van-Noach-aquarium Hierin zijn van vele soorten vissen in koppels samengebracht. Het resultaat is een trieste boel! Aquarium scatocuniculus of konijnenkeutelaquarium of Hollands aquarium Dat is een zeer prettig aquarium, vol planten. Die planten worden bemest met keutels van wilde konijnen. Eigenlijk wordt er in zo'n aquarium aan tuinbouw gedaan. Daar is niets natuurlijks meer aan. Natuurwetten van de vis: - Eet alles wat kleiner is - Vecht met alles wat even groot is - Vlucht voor alles wat groter is - Paart met alles wat even groot is, maar van een ander geslacht Natuurlijk evenwicht in het aquarium Er zijn vier kringlopen, die het hele leven in de natuur beheersen. De waterstofkringloop staat centraal en de andere kringlopen leunen daarbij aan. De zuurstof- en koolzuurgaskringloop zijn eenvoudig. Planten ademen tijdens de dag zuurstof uit en nemen koolzuurgas op. 's Nachts is het net andersom. Koolstof is in plant en dier gebonden onder de vorm van CO2 of koolstofdioxide. De stikstofkringloop is de belangrijkste als het op overdrijving aankomt. Stikstof wordt gefixeerd in de vorm van eiwitten in planten en dieren en wordt gesplitst in ammonium, dat wordt geoxideerd tot nitriet en nitraat. Nitrieten en nitraten verbruiken veel zuurstof. Daarom moeten we ervoor zorgen, dat er steeds voldoende zuurstof in het aquariumwater aanwezig is. Dat is niet voor de vissen, wel voor de afbraakbacterien. In die vier kringlopen worden er natuurlijk ook nog mineralen meegesleurd. Mineralen moeten de planten in leven houden en daarom moeten we ervoor zorgen, dat sporenelementen op de een of andere manier weer in het water terechtkomen. In de natuur wordt gesproken over voedselpiramides. De basis, gevormd door bacteriën, is heel breed. Ze vermenigvuldigen zich snel en mineraliseren afval van heel de piramide. Kleine kreeftachtigen helpen daarbij. In aquaria wordt die kringloop steeds gebroken met algen of ziekten als gevolg. Het evenwicht is immers afhankelijk van het filter en het voederen. Enkele tips Er zijn diverse mogelijkheden om te filteren. Gebruik echter nooit actieve kool na het toedienen van medicatie. Wanneer constant over actieve kool wordt gefilterd, dan zal het plantenbestand snel achteruitgaan, omdat ook de plantenvoeding - die men eventueel nog extra toevoegt - uit het water wordt gefilterd.

Danio Rerio Delft

94

mei 2011

Zet bij een biologisch filter, zoals nochtans wordt aangeraden, nooit het verwarmingselement in het eerste compartiment. Het water dat dan door het filter wordt gepompt, is dan 30-35 °C en bevat hoeg enaamd geen zuurstof meer. Ook de afbraak gebeurt in deze omstandigheden niet meer correct. Leg onderaan in de compartimenten steeds een laag keramiekpijpjes, daar waar de dompelpomp zich bevindt. Zo krijg je in het pompcompartiment een molm, die ervoor zorgt dat ijzer en andere belangrijke elementen in beweging blijven, zodat je minder moet toevoegen. bioballen of ander plastic materiaal. Geef je vissen liever geen droogvoer. Dat is een onnatuurlijk voedsel. Een goed vissenvoedsel is - zoals in de natuur - levend. Je kunt het zelf scheppen en overschotten invriezen. Je kunt fruitvliegen, micro-aaltjes en dergelijke zelf kweken. Maar er wordt ook levend voedsel in de handel aangeboden: witte, rode en zwarte muggenlarven, daphnia's en artemia. Verder is er ook nog een rijke keuze aan ingevroren voedsel. Handig is het wel om Spirulina-vlokken in huis te hebben om af en toe, afhankelijk van de soort vis, te geven. Trouwens, planteneters hebben groenvoer nodig! Geef je dat niet, dan krijgen ze een maagontsteking. Wat vinden we in een gezelschapsaquarium? Een gezelschap van vaak veel soorten verschillende vissen. Zeker niet in de hoeveelheid, die we in de natuur op zo'n oppervlak zouden vinden. De norm is de aanpassing, want de vissen moeten elkaar kunnen verdragen en onderling vreedzaam zijn, ook tegenover andere soorten. Ze moeten een grote weerstand hebben, ook tegen ziekten, chemische stoffen en fysische veranderingen en manipulatie. Ze mogen geen territorium vormen en geen voedselspecialisten zijn. Meestal is de keuze dan beperkt tot karperzalmen, barbelen, levendbarenden, meervallen en misschien maanvissen. Want maanvissen zijn Cichliden en die horen niet in een gezelschapsaquarium thuis. Natuurlijk zijn er in dergelijke aquaria weleens algenproblemen! Blauwe alg krijg je het gemakkelijkste weg door bacteriën toe te voegen. In vele gevallen is de oorzaak een dichtslibbend filter of een slechte watercirculatie. Een soortaquarium is een gezelschapsaquarium met een soort. Meestal gaat het om Cichliden, omdat die vaak geen andere soorten toelaten. Slakken, die we normaal in een aquarium houden, eten geen planten. Ze weten wel perfect, wanneer een blad gaat sterven; reeds lang voor wij er wat aan zien. Een stervend blad scheidt een stof af, die de slakken aantrekt. Ze beginnen prompt aan hun biologische opdracht en wij denken dat ze onze planten opeten. Met hun radula - 120 tandjes - kan een slak geen harde planten stukmaken. Conclusie: slakken zijn zeer nuttig. Hoe meer er in het aquarium zitten, des te beter. Maar als je droogvoer geeft, kunnen er wel eens te veel komen! Geef planten enkel voeding, waarvan je de samenstelling kent.

Danio Rerio Delft

95

mei 2011

Het inrichten van een gezelschapsaquarium Er is een voorgrond-, midden- en achtergrondbeplanting. In de natuur staan de hoge planten het diepst en de lage het minst diep. Meestal leggen wij achteraan het zand het hoogst en vooraan het laagst. Dat is eigenlijk fout. Als we omgekeerd werken, staan de planten zoals het hoort en hebben we er het voordeel bij, dat al het vuil achteraan in de bak bijeenkomt in plaats van vooraan. Dat vuil stoort het uitzicht niet, geeft onder andere ijzer af en hoeft niet te worden weg geheveld. (Storend is natuurlijk wel de hoge bodemrand aan de voorgrond (red)).

Waarom lukt het niet in bepaalde aquaria? Misschien is het omdat we te rechtlijnig denken. In de natuur komen immers geen rechte lijnen voor. Wij zijn de enige soort, die met rechte lijnen en hoeken werkt. En het is verdraaid moeilijk om een waterstroming rond te krijgen in een rechthoekig aquarium. Ziekten gaan we te lijf met chemicaliën, maar vissen worden ziek als ze het niet naar hun zin hebben. Zoek de oorzaak en neem die weg. Vaak zijn het storende soortgenoten, een foute inrichting en stressveroorzakende factoren. Een doordenkertje Een goed gezelschapsaquarium is een sardienendoos van 80 x 40 x 40 cm. Daarin kunnen we 170.000 neontetra's houden; op voorwaarde, dat we ze netjes naast elkaar stapelen. Als daarbij het water nog wordt vervangen door olijfolie, dan hoef je ook niet meer te filteren! Door het oog van een vis Beeld je eens in, dat je een vis bent en achter een van de aquariumruiten bij de handelaar zit. Je bent in Singapore gekweekt, in een grote betonnen bak. Boven die bak hing een netwerk van bamboetakken om het felste zonlicht te temperen. Je hebt nog nooit een tropische rivier gezien. Op een bepaald moment word je met een schepnet uit het water gehaald en, samen met vele lotgenoten, in een plastic zak gestopt.

Danio Rerio Delft

96

mei 2011

De zak wordt in een doos van piepschuim gelegd en naar de luchthaven getransporteerd. Na een etmaal vliegen kom je op Schiphol aan. Daar sta je enkele uren in de kou om tenslotte bij de groothandelaar in een van de bakken van een groothandelaar terecht te komen. Je bent suf van de lange reis en je wilt wat bijkomen. Maar een paar dagen later ervaar je eenzelfde scenario en zo kom je in de detailhandel terecht. Daar wacht je op een definitieve bestemming. Elke dag is het daar een drukte van jewelste. Kinderen tikken tegen de ruiten en af en toe schuift er een schepnet door de bak heen en weer. Broers en zusjes verdwijnen... Je ziet er niet uit! En op een dag... zit je zelf in het net. Je wordt in een klein plastic zakje gestopt, met weinig water en wat lucht erboven en in een krant gerold. Je gaat naar de plaats waar je, in het beste geval, de rest van je leven zult moeten slijten. Zou je het dan niet fijn vinden om bij een echte liefhebber terecht te komen? Zo iemand laat jou in je zakje rustig op het aquariumwater drijven. Zo kun je aan de temperatuur wennen en je kunt al meteen, vanuit een veilige cocon, naar je nieuwe leefwereld kijken. Je weet dan al een beetje wat je te wachten staat. Dan begint het wennen en na een halfuurtje word je losgelaten. Je kijkt wat rond en komt allerlei soorten vissen tegen… Een keuze heb je niet. Je moet het er maar mee doen. Het is wennen of doodgaan! Aquaristen zijn verantwoordelijk voor de vissen, die ze onder hun hoede nemen. Ze moeten ze op een serieuze wijze verzorgen! En dat begint met erover na te denken of de vissen het bij ons wel zo goed hebben als we wel denken! Luxe voor vissen kan als volgt worden samengevat: - Soortgenoten in een serieuze hoeveelheid - Andere vissen in een redelijke hoeveelheid - Vissen, waarmee ze kunnen samenleven - Als het even kan vissen uit de directe leefwereld, hun natuurlijke omgeving En hang niet de Homo aquaristicus uit, maar probeer met weinig middelen goed naar de natuur van de vissen te kijken om zo een zo aangenaam mogelijke leefwereld te creëren. Dat vergt (be)praten, inzicht en vooral leren. Maar maak er iets van, niet alleen voor uzelf, maar vooral voor uw vissen! (bron: voordracht Peter de Batist, 13 december 1996) Denkt daarom bij uw aankopen, aan onze adverteerders ? Mede dankzij hen is het verschijnen van ons maandblad mogelijk !

Danio Rerio Delft

97

mei 2011

Hoe verzorg ik mijn orchidee? Waar u op moeten letten al u een orchidee koopt? Als u een orchidee gekocht heeft zorg dat deze goed ingepakt is als u ermee naar buiten gaat, dit is vooral belangrijk in de winter. Zodra de orchidee in de koud is geweest laat hij zijn knoppen vallen. Hoe geef ik mijn orchidee water? De beste manier om uw Phalaenopsis water te geven is één keer per week, u haalt de plant uit de sierpot en dompelt de pot geheel onderwater, dan laat u de plant een half uurtje op de aanrecht staan tot deze helemaal is uitgelekt. Gebruik hiervoor geen koud water, maar minimaal kamertemperatuur. Daarna kunt u de Phalaenopsis weer in de sierpot zetten. Andere soorten zoals Oncidium, Cambria, Miltonia, Paphiopedilum en Dendrobium moeten tweemaal per week water krijgen op dezelfde manier als hier boven beschreven staat. Een orchidee met een gieter water geven is geen goed idee. Hoe vaak moet ik mijn orchidee mest geven? Een Phalaenopsis mag u eenmaal per maand mest geven. (Er is speciale orchideeënmest.) De overige soorten (Oncidium, Cambria, Miltonia, Paphiopedilum en Dendrobium) hebben eens in de 10 dagen mest nodig. Dit komt doordat het soorten zijn waarvan de plant eerst moet groeien voordat hij weer gaat bloeien. Wat is de beste stand plaats voor mijn orchidee? Alle orchideeën hebben veel licht nodig, maar geen volle zon. Het zuiden is in de zomer te warm. Echter wanneer u bescherming voor de ramen heeft kunt u deze gebruiken voor de bescherming van uw orchideeën. Zorg er ook voor dat uw orchidee niet op de tocht staat, hierdoor kunnen er ziektes in komen bijv. wolluis. Wat moet u doen als uw orchidee is uitgebloeid? Een Phalaenopsis kan ongeveer 3 tot 6 maanden bloeien, is uw plant uitgebloeid en de steel is nog groen dan kunt u hem boven het derde oog afknippen. Hoe ziet u wat het derde oog is?

Danio Rerio Delft

98

mei 2011

www.gifkikkers.nl

Danio Rerio Delft

99

mei 2011

Langs de steel zitten een soort schutblaadjes dit worden ogen genoemd. Het is heel goed mogelijk dat op dit punt uw orchidee weer uitschiet. Als de steel verdroogd is kunt u deze het beste geheel afknippen. Zet de plant ongeveer 7 graden koeler weg, maar blijf de orchidee gewoon verzorgen zoals u de plant ook verzorgde toen deze nog in bloei stond. Na enige tijd schiet de plant weer uit en komt er een nieuwe steel in. Het duurt dan ongeveer honderd dagen tot de orchidee weer gaat bloeien. Wanneer de overige soorten (Oncidium, Cambria, Miltonia, Paphiopedilum en Dendrobium) uitgebloeid zijn kunt u deze stelen meteen afknippen aangezien deze niet opnieuw uitlopen zoals bij de Phalaenopsis. Deze planten moet u op dezelfde manier blijven verzorgen als toen de plant in bloei stond. Het is vooral belangrijk om deze soorten mest te blijven geven, aangezien hij pas weer gaat bloeien wanneer de plant groot genoeg is geworden.

9e

NATIONALE KOI- EN VIJVERDAGEN Op 3,4, en 5 juni 2011 in de “Tuinen van Appeltern”, Walstraat 2a, 6629 AD Appeltern Tijdens dit kleurrijke evenement in het eerste weekend van juni draait alles om 'The 1st All European Shinkokai Koi Show', een internationale schoonheidswedstrijd voor gekleurde karpers. Daarmee beleeft Appeltern een bijzondere primeur: voor het eerst in de geschiedenis worden hier de 'Europese kampioenschappen Koi' gespeeld. Naast deze koishow is er ook een consumentenbeurs, waar alles te vinden is op het gebied van vijvers en Koi. Maar ook is er aandacht voor bonsai, kunst, aquaria en Japanse gebruiken. En alsof dat nog niet genoeg is, zijn er in “De Tuinen van Appeltern” meer dan 200 prachtige voorbeeldtuinen te bewonderen. Meer informatie: www.europeanshinkokai.com

INHOUD Uitnodiging 1: Uitnodiging 2: Uitnodiging 3: Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips.

81 81 81 82 82

Terugblik op de Japanese watergarden in Naaldwijk

83

De Orchideeën Hoeve, een wereld vol kleur en fleur!

88

Voor u gelezen: Het Gezelschapsaquarium, Tekst Tannia Sels

89

Hoe verzorg ik mijn Orchidee.

97

Bestuur:

100

Danio Rerio Delft

100

mei 2011








Adviesgroep Leden


[email protected]





A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]


[email protected]



[email protected]





DANIO RERIO DELFT Juni 2011 - nr. 6 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: Verenigingsavond dinsdag 21juni, Op de laatste verenigingsavond voor de vakantie behandeld de voorzitter, Aquarium Opstart Problemen, Beginners Vragen en Vissen Op Vakantie. De harde kern doet de NBAT Natuurstudieweek of is op vakantie. Zelf had u ook die plannen, maar dan wat later? Hoe laat je het aquarium dan achter? Kunnen de vissen 2 weken zonder voer? Moeten de planten extra kort geknipt worden, of laat je ze juist doorgroeien? Laat je het verzorgen door de buren? Juist van plan thuis te blijven om een aquarium aan te schaffen en op te bouwen? De meest onverwachte probleempjes duiken dan op. Kan de tafel het wel dragen? Hoe lang moet het licht aanblijven? Moet je filteren? Is het handig een cursus te gaan volgen? Allemaal vragen waar we deze dinsdag avond antwoord op kunnen geven. Geen vragen? Dan kijken we naar wat films van vissen op vakantie, of vissen op je bord!

Juli en augustus is vakantietijd.

Danio Rerio Delft

102

juni 2011

JAARPROGRAMMA 2011 7 Juni 21 Juni 6 13 20 4 18 1 15 6 20

September September September Oktober Oktober November November December December

Praatavond; Verenigingsavond; Juli en augustus zijn de vakantie maanden Praatavond; Veilingavond; In Alphen aan den Rijn Verenigingsavond; Theo Verheij Japanse bakken. Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond;


EVENEMENTEN / TIPS Beursbezoek 3 juli 2011 De Limbeurs (10:00 – 16:00) te Houthalen in België. Wilt u meerijden vanaf de Emerald: neem contact op met de voorzitter (mailen, bellen, of afspreken op volgende verenigingsavond) Vooruitziend 20 sept. Verenigingsavond: we zijn bezig een lezing Japanse bakken te organiseren.

Danio Rerio Delft

103

juni 2011

Terugblik verenigingsavond 17-05-11 door Lotty Sonnenberg Eduard Meinema: de ontwikkeling van Killivissen Eduard Meinema, die al sinds zijn jeugd lid is van Danio Rerio en ook vele jaren deel uitmaakte van het bestuur, woont nu helaas iets te ver weg om de verenigingsavonden te bezoeken. Toch was hij bereid om vanavond een lezing te verzorgen over een grote passie van hem: de Killies. Killies zijn eierleggende tandkarpers en nauw verwant met de eilevendbarende karpertjes, zoals Guppy’s enz. De eieren hebben na het afzetten een rusttijd voordat ze uitkomen. Dit kan bij de zogenaamde seizoenvissen, die in uitdrogende poelen leven, meerdere maanden zijn. De eieren, die in de bodem zijn afgezet, komen uit na een nieuwe regenperiode. De niet seizoengebonden soorten zetten hun eieren niet in de bodem maar aan planten e.d. af. Zij kennen geen droge periode. Eduard is lid van de specialistenvereniging Killi Fish Nederland en doet momenteel onderzoek naar de ontwikkeling van de verschillende killivissoorten van het prille eistadium tot aan de dood. Dit wordt ook wel Early Live History (ELH) genoemd. Alleen een onbevrucht ei is een ei en heeft 1 paar chromosomen met alleen de eigenschappen van de moeder. Na de bevruchting heeft het ook de chromosomen van de vader en heet het een embryo. Natuurlijk is er ook bij de killies een uitzondering, namelijk de Kryptolebias ocellatus, die hermafrodiet is, wat wil zeggen dat de vissen zowel man als vrouw zijn en zich zonder partner kunnen voortplanten. Alle eitjes zijn verschillend al zijn er ook veel overeenkomsten. In de eitjes die, naar gelang de soort verschillend van maat, kleur en vorm zijn bevinden zich oliedruppeltjes, die weer verschillend van grootte kunnen zijn. Op de schaal van het eitje zitten filamenten, een soort haartjes, die ook weer kenmerkend voor de soort zijn. Verder zegt de ruimte tussen eischaal en dooierzak ook weer wat over de soort, hoe langer de eiontwikkeling duurt, hoe kleiner deze ruimte is. De ontwikkeling van het embryo kent verschillende stadia en duurt van 14 dagen tot xx maanden. Hierin zit bij de killi dan ook een ruststadium (de zogenaamde diapauze) waarin de ontwikkeling stilstaat. Na het uitkomen van het embryo verschijnt een larve die zich ook weer via verschillende fasen tot visje ontwikkelt. Van de Oryzias (het rijstvisje) zagen we de hele embryonale ontwikkeling in 34 stappen in beeld gebracht. De larve hoort met open mond geboren te worden om gelijk te kunnen eten.

Danio Rerio Delft

104

juni 2011

Het larvestadium loopt af als alle vinnen zich hebben ontwikkeld. De visjes hebben dan nog geen kleur en geen schubben. De schubgroei vangt aan bij de staart en breidt zich dan langzaam verder over de vis uit. Er is hier echter één uitzondering: de hermafrodiete vis die we al eerder tegenkwamen doet het ook hier anders en begint met de schubbenvorming op de kop. De verschillende ontwikkelingstadia lopen dus van ei, embryo, larve, juveniel (jong volwassen en nog niet geslachtsrijp, tevens het stadium waarin een guppy wordt geboren), adolescent (geslachtsrijp, maar nog niet uitgegroeid) tot adult (volwassen), gevolgd door senelecscent, (de aftakeling). Pas na het volledig uitgroeien, worden de aanvullende geslachtskenmerken, zoals b.v. verlengde vinnen, duidelijk. De Procatopus, een grotere lichtoogvis, zet zijn eitjes af op een onregelmatige oppervlak en het liefst in kiertjes van een bepaald substraat, zodat die moeilijk door eirovers zijn te pakken. Ook hier zagen we weer mooie foto’s van de ei-ontwikkeling. Bij de Japanse bittervoorn is ontdekt dat de eiontwikkeling ook een diapauze kent, deze wordt veroorzaakt door het dalen van de temperatuur. De Goudkaaplopez, een kweekprodukt die al 40 jaar bestaat, heeft ook eitjes waarbij een diapauze kan ontstaan door een temperatuurdaling. Het wordt steeds duidelijker dat de ontwikkeling bij de killi zich aanpast aan de omgevingsomstandigheden. Zo leeft een Aphanius sophiae in een bron langer en heeft grotere eieren dan degenen die in de rivier voorkomen. Ook de getijden zijn van invloed. De Adinia heeft eieren, die afhankelijk van het getij, na 14 tot 40 dagen uitkomen. De Gambusia holbrooki, een levendbarende uit Noord-Amerika is in 1921 in Europa geïntroduceerd en komt nu in bijna heel Zuid Europa voor. Het zijn behoorlijke rovers en bedreigen o.a. de Aphanius iberus uit Spanje. Deze visjes zijn zouttolerant en passen zich aan zeewater aan, met zelfs bevruchte en ontwikkelde eieren. . We zagen een hele serie foto’s van uur tot uur met de ontwikkeling van de eitjes in 14 dagen.

Danio Rerio Delft

105

juni 2011

Te zien was ook dat de staart er na de ontwikkeling tot volwassen man een zwarte band bij kreeg. Er kwam nog een heel stel prachtig gekleurde killies voorbij, waarbij ook de larven werden vergeleken. Interessant om te zien was de vergelijking van larven van killies uit Afrika en Zuid-Amerika. Naast elkaar zagen we de larven van Afrikaanse Epiplatys infrafasciatus en de Zuid-Amerikaanse Rivulus monikae, met een duidelijke overeenkomst in koppigment. Mogelijk is dit toch terug te brengen op het feit dat deze continenten ooit aan elkaar vastzaten en de vissen misschien een gemeenschappelijke voorouder hebben. Ook viel op dat larven van Afrikaanse en Europese soorten zonder vinnetje geboren werden terwijl bij de Amerikaanse- wel een vin zichtbaar was. Veel conclusies zijn er na 2 jaar onderzoek nog niet te geven. Wel is duidelijk dat er larven geboren worden met en zonder vinnen of vinzoom.

Aphyosemion castaneum

Aphyosemion elberti 'Santchou'

Danio Rerio Delft

106

juni 2011

Chromaphyosemion bivittatum 'Lagos Red'

Van de Lucania parva en de lucania goodei is de hele ontwikkeling inmiddels vastgelegd. Er zijn nu nog ongeveer 1200 soorten te doen en er is slechts een tipje van de sluier opgelicht. Het mag duidelijk zijn dat het dus zinvol is om met deze schitterende vissen te blijven kweken. Lucania goodei

Lucania parva

Eduard, bedankt voor een anders dan anders verhaal over een heel mooie en interessante vissoort! Wie geïnteresseerd is geraakt en meer wil weten over deze leuke vissen, kan een kijkje nemen op de site van KFN: www.killifishnederland.nl

Danio Rerio Delft

107

juni 2011

Beste Kikkervriend, Vorig jaar hebben wij onze Hobbydag overgeslagen. Maar door de vele reacties hebben wij nu het initiatief toch weer opgepakt.

De vereniging Delft Blue Azureus, DBA, is inmiddels druk met de voorbereiding voor deze Hobbydag en met het ontwikkelen van een nieuwe en professionele website. Mede daar door willen wij je een mooi voorstel doen. I.p.v. de eenmalige sponsoring t.b.v. de Hobbydag, bieden wij nu de mogelijkheid om het hele jaar mee te draaien in onze media en club uitingen. Wij bieden: • Het plaatsen van uw logo op onze website • En het plaatsen van uw website afbeelding en link met screenshot • En uw logo op alle flyers , nieuwsbrieven en andere media uitingen • En u krijgt de eerste meter op onze Hobbydag gratis Voor dit jaar is de prijs voor dit totale promotie pakket slechts € 50,-- inclusief btw. Wilt u ook eens of weer deelnemen aan deze gezellige en ontspannen Hobbydag beurs? De prijs is onveranderd € 5,00 incl. btw per strekkende meter. Electra is gratis. Wij vragen een borg van € 10,00. Dit bedrag krijgt u terug zodra u de beurs NA 15.30 uur verlaat. Reserveer zo snel mogelijk • Uw promotie pakket en bijbehorende ruimte • Het aantal meters die u wilt hebben op onze Hobbydag want vol is vol. MAIL naar: [email protected] u ontvangt vervolgens een bevestiging en de betaal gegevens. Locatie: Zalencentrum & Sporthal

“De Hoornbloem” Koningin Julianaplein 1-3

Danio Rerio Delft

108

juni 2011

Orchideeën Orchideeën zijn een van de populairste soorten planten. Ze worden vooral gewaardeerd om hun prachtige, kleurrijke en soms bizar gevormde bloemen. De orchideeën-familie, Orchidaceae in het Latijn, is een van de grootste planten-families op aarde. Er zijn naar schatting rond de twintigduizend soorten orchideeën en er worden nog steeds regelmatig nieuwe soorten ontdekt. Orchideeën zijn dan ook over de hele wereld te vinden en niet alleen in tropische regenwouden. Er zijn ook inheemse soorten in de koelere gebieden van Europa, Noord Amerika en het noorden van Azië. Deze zijn, net als de tropische soorten, doorgaans beschermd en je mag ze dus niet plukken of uitgraven. Ook in Nederland en België zijn er inheemse soorten orchideeën met bijzondere en opvallende bloemen. In de twintigste eeuw zijn die soorten echter achteruit gegaan, omdat orchideeën hoge eisen stellen aan hun groeiplaats. Langzaamaan raken ze steeds meer beperkt tot natuurreservaten. Omdat orchideeën beschermd zijn is de in- en export ervan streng gereguleerd. De meest sensationele bloemen dragen de tropische orchideeën, die door veel liefhebbers worden gekweekt op vensterbanken, in vitrines of in kassen. Maar ook Europese orchideeën worden veel gekweekt en dat kan gewoon in de tuin. Verschillende soorten orchideeën Allereerst kun je de soorten indelen naar de ondergrond waar ze op groeien. In warme gebieden groeien orchideeën vaak op de takken en twijgen van bomen, waarbij hun wortels in de lucht hangen. Dit zijn de zogenaamde epifitische orchideeën. Daarnaast bestaan er orchideeën die op rotsen leven, de lithofitische soorten. Terristische orchideeën zijn de soorten die net als veel andere soorten planten gewoon in de aarde groeien. Naast deze grove indeling, is er natuurlijk ook onderscheid in de verschillende soorten, de species. Een aantal populaire soorten zijn de Catasetum, de Clowesia, de Mormodes en de Cycnoches. De verzorging van orchideeën De Catasetum, de Clowesia, de Mormodes en de Cycnoches zijn niet zo heel moeilijk in de verzorging. Het beste is een plaats in een warmgematigde tot warme kas met veel licht. Als er genoeg licht is en een behoorlijke luchtvochtigheid, dan zou je ze zelfs in je kamer kunnen kweken. De temperatuur overdag kan het beste tussen de 22 en 25 graden Celsius liggen, en 's nachts 16 tot 18 graden Celsius. Ook is goede ventilatie belangrijk. Catasetums kunnen tegen veel licht en hebben dit ook nodig om te groeien en sterke bulben te produceren. Vrouwelijke bloemen worden over het algemeen geproduceerd als de plant in fel licht, soms bijna vol zonlicht,

Danio Rerio Delft

109

juni 2011

staat. Als de plant in rust gaat is minder licht nodig. De benodigde hoeveelheid water wisselt per seizoen. Als de orchidee een nieuwe spruit ontwikkelt heeft hij meer water nodig, hoewel je moet oppassen dat er geen water in de jonge spruiten komt, omdat ze dan kunnen gaan rotten. Na de bloei komt een rustperiode in de herfst en winter, waarin er geen water gegeven mag worden. Tijdens de groeiperiode is het belangrijk om de plant te verwennen met water en meststoffen. Dit legt de basis voor goede en mooie bloemen. Daarnaast zijn sporenelementen van belang om de groeikracht bevorderen en een goede bloei te krijgen. Catasetumbladeren zijn vatbaar voor trips of spintmijt, zodat het aan te bevelen is om regelmatig de bladeren goed na te kijken. Zodra je ongedierte ziet, moet je direct in actie komen in de vorm van bestrijdingsmiddelen speciaal voor orchideeën. Catasetums zijn ook nogal gevoelig voor rot. Als rotte plekken verschijnen, snij ze dan weg en verzorg de oppervlakten met een middel tegen rot. Stop ook met water geven, totdat de problemen zich niet verder uitbreiden. Catasetums Catasetums komen uit de tropische gebieden van Zuid-Amerika, van Mexico tot Peru maar vooral uit Brazilië. Er zijn zo'n honderdvijftig verschillende Casetums bekend en daarnaast zijn er veel hybriden ontstaan door kruisingen, zowel tussen Catasetums onderling als door kruisingen met aanverwante soorten. Catasetums zijn, net als Cycnoches, eenhuizig en hebben dimorfe bloemen. Dit wil zeggen dat een plant zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen voort kunnen brengen, zij het niet altijd op hetzelfde moment. Toch komt het maar weinig voor dat de bloemen zowel vrouwelijk als mannelijk zijn, meestal is de bloem een van beiden. Dit heeft in het verleden tot verwarring geleid bij de naamgeving omdat de mannelijke en de vrouwelijke bloemen van een soort er soms totaal uitzagen, maar wel tot dezelfde soort behoorde. De vorm van de bloemen van de Casetums loopt sterk uiteen. De mannelijke bloemen beschikken over naar beneden gerichte antenna waar vandaan de pollen gelanceerd worden. Als een insect de antenna aanraakt, worden de pollen op het insect geslingerd en blijven ze aan hem kleven. Zo brengt hij het stuifmeel over op de volgende bloem die hij bezoekt.

Danio Rerio Delft

110

juni 2011

Aanverwante soorten Clowesia is verwant aan de Catasetum en heeft dezelfde groeiwijze, behalve dat ze tweeslachtige bloemen hebben. Deze bloemen verschijnen aan een enigszins hangende bloemtak, als de bladeren zijn afgevallen. Cycnoches heeft evenals Catasetum eenslachtige bloemen en lijkt er ook op qua groeiwijze. De bulben zijn vaak wel wat langer en slanker dan bij Catasetums. Soms bevat een bloemstengel zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen, die qua vorm, grootte en kleur vaak anders zijn dan Catasetums. Dressleria is verwant aan de Catasetum en heeft, net als Clowesia, tweeslachtige bloemen. Het belangrijkste verschil met de andere Catasetumachtigen is dat de Dressleria's het hele jaar vochtig gehouden moeten worden en dus geen droge rustperiode kennen. Mormodes Mormodes is een orchideeën geslacht van zo'n negentig soorten. De bloemen zijn vaak kleurrijker dan die van de Catasetum en hebben een specifieke vorm die kenmerkend is voor Mormodes. Daar heeft de plant ook haar naam aan te danken, want Mormodes betekent “angstwekkend voorwerp”. Net als de Catasetums komen Mormodes in de natuur voor in Mexico, Brazilië en Peru. Ze groeien in tropische streken met een duidelijke droge periode. Mormodes leven vooral op dode of stervende bomen en leven meestal maar een jaar of acht. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat dan al het voedsel uit het dode hout verdwenen is. In een kweeksituatie is de verzorging hetzelfde als de Catasetum. Coryanthes Deze orchidee heeft een Griekse naam, die uit twee woorden bestaat. Corys betekent “helm” en anthos “bloem”, wat verwijst naar de lip van de bloem, die op een helm lijkt. Ook zijn bijnaam “Bucketorchid”, emmer ochidee, verwijst naar ronduit fascinerende bloemen. Coryanthes worden in het wild gevonden in Zuid- en Midden-Amerika, waaronder Peru.

Danio Rerio Delft

111

juni 2011

De bloemen van de Coryanthes-orchideeën hebben een uniek emmervormig onderdeel waarin vocht zit dat door de bloem zelf geproduceerd wordt. De vochtklieren geven om de zoveel tijd een druppel af, waardoor het vochtpeil in de “emmer” op niveau blijft. Als bijen op de lokgeur en -kleur van de prachtige bloemen afkomen, vallen ze in de “emmer” met vocht. Er is maar een uitgang, namelijk via de lip van de bloem. Hierboven bevindt zich het stuifmeel, dat op het lichaam van de bij blijft plakken als hij door het nauwe poortje ontsnapt. De bij zal daarna een paar dagen met een bocht om de Coryanthesbloemen heen vliegen, maar als hij zich opnieuw laat verleiden, zal hij na het bad in de emmer het stuifmeel op de volgende bloem achterlaten. De verzorging van de Coryanthes is wat ingewikkelder dan de Catasetums en aanverwanten. Deze orchideeën zijn eigenlijk niet geschikt voor een starter. Aan de andere kant, ervaren of onervaren, als je in staat bent om de natuurlijke omstandigheden perfect na te bootsen dan zul je geen problemen hebben met de kweek. De Coryanthes houdt van warmte, overdag tegen de 27 graden Celsius, hoewel het zeker buiten de groeitijd wel een graadje lager kan, en 's nachts rond de 17 graden. De luchtvochtigheid moet hoog zijn, zo'n 70-80%. De Coryanthes heeft vergeleken met andere orchideeën regelmatig water nodig, waaraan je soms wat citroensap kunt toevoegen. De zuurgraad van de bodem is belangrijk, omdat deze plant in zijn natuurlijke omgeving samenleeft met zuurvormende mieren. Bij andere orchideeën moet je oppassen dat de zuurgraad niet te laag komt, maar bij de Coryanthes mag de zuurgraad zakken tot een pH-waarde van 3. De bladeren van de Coryanthes zijn niet alleen vatbaar voor spintmijt of trips, maar ook komen schild- of wolluis voor. De Coryanthes heeft, voor zover bekend, minder aanverwante soorten dan de Catasetum. Er bestaan wel enkele kruisingen met Stanhopeaorchideeën, die daar blijkbaar verwant genoeg voor zijn. Als je orchideeën wilt gaan kweken, kun je lid worden van de Nederlandse Orchideeën Vereniging, de Orchideeën Vereniging Vlaanderen of de Belgische Vereniging “de Orchideeënvriend”. Deze organisaties geven informatie in de vorm van lezingen en tijdschriften, bevorderen informatie-uitwisseling via internet, organiseren tentoonstellingen en excursies, maar er worden ook planten geruild en verkocht.

Danio Rerio Delft

112

juni 2011

Bezoek ook eens de grootste aquariumbeurs en dierenspeciaalzaak van Europa. Ook dit jaar organiseert aquariumvereniging Paluzee uit Zoetermeer weer een busreis om gezamenlijk de grootste aquariumbeurs van Europa te bezoeken. Net zoals de laatste jaren gaan ze op de eerste zaterdag van oktober naar Duisburg. Dit jaar wordt het beursbezoek uitgebreid met een bezoek aan de grootste dierenspeciaalzaak van Europa, Zoo Zajac. Bent u ook benieuwd wat er op het aquariumgebied nieuw is, en wilt u deze of andere aquariumbenodigdheden voor beursprijzen aanschaffen, in dat geval mag u de 14e Zierfische & Aquarium tentoonstelling niet missen! Want op meer dan 6000 m² wordt in de Kraftzentralenhalle in het Landschaftspark Duisburg-Nord werelds grootste aquariumbeurs georganiseerd. Paluzee huurt een bus die op zaterdag 1 oktober om 08.30 vanaf de Van der Hagenstraat ter hoogte van het Silverdome te Zoetermeer naar Duisburg vertrekt. Om 14.30 uur verplaatsen we ons dan naar de Zoo Zajac shop. Rond de klok van 16.30 uur vertrekken we weer vanuit Duisburg naar Zoetermeer. Van 11.00 uur tot 16.30 uur kunt u zich dan vergapen aan al het moois wat onze hobby te bieden heeft. Op de webpagina www.zajac.de (button “Messen”) kunt u meer informatie vinden over de beurs. Informatie over de locatie zelf kunt u vinden op www.landschaftspark.de Wat gaat u dat kosten? De kosten voor de busreis bedragen slechts €17,50 pp (Paluzee-leden €15,00) voor een retour en dient vooraf te worden voldaan. De entreeprijs voor de beurs bedraagt €10,00 en dit kaartje koopt u ter plaatse. Aanmelden. Iedereen kan zich aanmelden, lid of geen lid van een andere aquariumvereniging. Maar in een bus, hoe groot ook, is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Dus als u mee wilt, meldt u dan meteen aan want wie het eerst komt, het eerst maalt! Uw aanmelding stuurt u per e-mail naar, [email protected] en de het bedrag voor de busreis stort u op gironummer 3371313 t.n.v. Penningmeester Paluzee o.v.v. Busreis Duisburg. U aanmelding en betaling moeten uiterlijk

8 september bij de penningmeester van Paluzee binnen zijn. Om de financiële risico‟s voor de organiserende vereniging te beperken is restitutie na deze datum niet meer mogelijk dus houdt de 1e oktober vrij!

Danio Rerio Delft

113

juni 2011

Een klein fotoverslag van het verenigingsbezoek aan de Orchideeën Hoeve in Luttelgeest. En weer trok de vereniging er op uit. Ditmaal was de Orchideeënhoeve de eindbestemming. Op zaterdag 21 mei verzamelde om 9.15 uur een aantal leden met hun partner op de parkeerplaats Emerald in Delfgauw. Voor een dagtrip naar de Orchideeën Hoeve in Luttelgeest. Het aantal deelnemers viel wat tegen, aan de voor aankondiging en het mooie weer kon het zeker niet liggen. In de diverse tuinen kun je de invloed van Oosterse culturen beleven. Er staan bankjes om even op adem te komen met een mooi uitzicht op, bonsai en diverse andere mooi gesnoeide bomen. Tussen de enorme rotsformaties fladderen duizenden vlinders circa 70 soorten vrolijk rond langs kabbelende beekjes en de kleurrijke nectarplanten, maar er is was nog veel meer! In een apart geregelde kassen zagen we tropische tuinen (Maleis, Zuid-Amerikaans en Japans) uiteraard beviel het terras ook uitstekend. In de grote vlindervallei waren tropische vogels, nog wat amfibieën en reptielen en ook hier een grote vijver met koikarpers. En dat u iets moois gemist hebt, hebben een aantal leden voor u vast gelegd. Om 17.30 uur waren we terug in Delfgauw, we zijn ook nog ergens op eigen kosten gezamenlijk een hapje gaan eten.

Struikelend over schildpadden baande het gezelschap zich een weg door de jungle. Deze roodwang sierschildpad wist zich uiteindelijk met

Danio Rerio Delft

114

juni 2011

Er was voldoende te zien, klimmen klauteren en de weg weer terug bij een doodlopend pad. Ook in Thailand (thuisland van veel orchideeën) zijn er sprookjes over

Danio Rerio Delft

115

Zo’n voorzitter moet zich, om verderop verstandige opmerkingen te kunnen maken, nog even rustig inlezen.

Niet elke touwbrug was in optimale conditie, het bordje verboden toegang was hier wel op zijn plaats.

juni 2011

Een ideale warme en zonnige rusten uitkijkplek voor de groene leguaan.

Danio Rerio Delft

116

juni 2011

Een gedeelte van de vlindervallei, voldoende bloeiende tropische plantenstruiken en een grote vijver met koikarpers en reptielen mag natuurlijk niet ontbreken.

Danio Rerio Delft

117

De foto’s zijn gemaakt door Lotty Sonnenberg en Ton en Jacq Zwartjens.

juni 2011

Danio Rerio Delft

118

Kalium Nitraat bemesten in Aquaria.

juni 2011 door W. Wilhelm juni 2011

Inleiding Ongeveer 6 jaar gelden beschreven Buddendorf en Brienen in Het Aquarium een methode om Kaliumnitraat-oplossingen aan beplante aquaria toe te voegen. Diverse aquariumhouders waren daar jaren eerder al mee begonnen. Het idee hierachter was, dat men op die manier de verhouding tussen Nitraat en Fosfaat, twee belangrijke voedingstoffen voor planten, op gunstige wijze kon beïnvloeden. Dat idee heeft anno 2011 nog steeds voor en tegenstanders. Vast staat niettemin dat; 1) groene draadalgen gevoelig zijn voor wat hogere concentraties Nitraat, 2) hogere waterplanten Nitraat als voeding nodig hebben, 3) hogere waterplanten ook Kalium als voeding nodig hebben, 4) als Nitraat en/of Kalium afwezig is, stagnatie in de plantengroei niet verwonderlijk is, 5) als planten & algen groeien nemen ze voedingstoffen op, je moet voeding dus ook weer aanvoeren. We gaan dus voorzichtig een KaliumNitraat-oplossing toevoegen. Zet klaar: KaliumNitraat (KNO3) – een meststof verkrijgbaar bij DRD Een weegschaal waarmee je 1 tot 5 gram makkelijk kunt afwegen Osmosewater Een 1½ literfles met schone (plastic) schroefdop Een litermaat Een etiket Inhoudsberekening van het Aquarium Een meetsetje Nitraat Werkwijze: Los 2 gram KaliumNitraat op in 1 liter osmosewater. Schud de fles met het poeder en water goed, totdat alles is opgelost Beschrijf het etiket met de tekst “KaliumNitraat oplossing 2mg/l” en de “Aanmaakdatum” Meet het Nitraatgehalte in het Aquarium Bepaal aan de hand van de meetuitslag de gewenste verhoging van Nitraat in milligrammen/liter. Advies: Verhoog bij een testuitslag tussen 0 en 5 mg/liter in stapjes van 1 mg/liter Nitraat per week

Doseringsberekening: 1 millimol Kalium weegt 39,1 milligram

Danio Rerio Delft

119

juni 2011

1 millimol Nitraat weegt 62,0 milligram 1 millimol KaliumNitraat weegt 101,1 milligram Nitraat is dus 62/101,1 = 61,3% van het geheel. Kalium is 38,7 % van het geheel. Voor een verhoging van het Nitraatgehalte met 1 mg/l is dus (1/0,613 =) 1,63 mg KaliumNitraat/liter nodig. In de oplossing zit 2,0 mg/liter KNO3 In het Aquarium met filterinstallatie zit bijvoorbeeld 250 liter. Je moet dan afmeten: 250 x1,63/2,0 = 203,7 ml dat is afgerond 200 ml van de oplossing, en gelijkmatig in het aquarium verdelen. Succes

Ook u redacteur gaat op vakantie, daarom nog een paar tips. Ik heb een adres achter gelaten van een ervaren aquariaan die de verzorger van mijn aquarium kan assisteren, mochten er problemen voordoen. Voor de zekerheid ook de pagina met de adressen en telefoonnummers van de bestuursleden op het aquarium gelegd. Er is altijd wel een bestuurslid die bij noodsituaties wil assisteren. Ik heb ruim op tijd de diverse onderhoud werkzaamheden verricht, de planten iets meer uitgedund en ingekort dan normaliter. Extra water ververst en alle water en elektraverbindingen nog even gecontroleerd. Ook afgepaste porties droog en diepvriesvoer gecreëerd voor het dagelijks voeren. En medegedeeld dat een keertje vergeten te voeren, dat is echt geen probleem. Voor de zekerheid uitgelegd dat de donkere ijsblokjes in het vriesvak geen Coca Cola ijsblokjes zijn, maar ingevroren waterluis. Ze zal er niet ziek van worden maar toch. Het bestuur wenst ook u, een goede vakantie toe.

INHOUD Uitnodiging 1: Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips.

101 102

Terugblik verenigingsavond 17-05-11 Eduard Meinema: de ontwikkeling 103 van Killivissen door Lotty Sonnenberg Beste Kikkervriend

door De vereniging Delft Blue Azureus 107

Orchideeën

108

Gaat u mee naar de grootste aquariumbeurs en dierenspeciaalzaak.

112

Een bezoek aan de de Orchideeën Hoeve in Luttelgeest.

113

Kalium Nitraat bemesten in Aquaria. Ook u redacteur gaat op vakantie. Bestuur:

door Pim Wilhelm 118 door Ton Zwartjens 119 120

Danio Rerio Delft

120

juni 2011








Adviesgroep Leden


[email protected]





A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]


[email protected]



[email protected]





DANIO RERIO DELFT September 2011 - nr. 7 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: Najaarsveiling, dinsdag 13 september, Dit keer bij “DE NATUUR IN HUIS” Sinds een aantal jaren worden de veilingavonden in ons district al goed bezocht. Samen met onze zusterverenigingen organiseren wij deze gezamenlijke avonden. De vereniging “De Natuur in Huis” staat bekent om hun kwaliteit gezelschapsaquariums. Misschien kunt u deze avond een paar leuke plantjes op de kop tikken. De avond start om 20.00 uur in het activiteitencentrum “Westerhove”, Anna van Burenlaan 147, 2404 GB, Alphen a/d Rijn

Uitnodiging 2: Verenigingsavond Theo verheij Japanse bakken dinsdag 20 september, Al jaren circuleren er in de liefhebberij foto’s van en boeken over aquaria die in de Japanse stijl zijn ingericht. Die stijl van inrichten wordt de AMANO-stijl genoemd. Er zit ook een bepaalde filosofie achter, zoals beperk het aantal groepen. Verder is een van de eigenschappen de bescheiden afmetingen. Dat heeft geleid tot de benaming NANO-bakken. Die bescheiden afmetingen vinden hun oorsprong in de beperkte ruimte die de klassiek Japanse woningen hebben. Vergelijk het met onze studenten bevolking. Verder betekent het natuurlijk ook een beperking in het assortiment soorten dat je kunt houden. Heel populair, bijna verplicht onderdeel, zijn daarentegen de tropische zoetwatergarnalen. De spreker heeft door jarenlange PR-kontakten met de Japanse bond een respectabele voorraad beeldmateriaal en zal daar op zijn typische wijze het verhaal bij doen.

Uitnodiging 3: Praatavond, dinsdag 4 oktober.

Danio Rerio Delft

122

september 2011

JAARPROGRAMMA 2011 6 13 20 4 18 1 15 6 20

September September September Oktober Oktober November November December December

Praatavond; Veilingavond; In Alphen aan den Rijn Verenigingsavond; Theo Verheij Japanse bakken. Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond;


EVENEMENTEN / TIPS

Gezamenlijke verenigingsactiviteiten Dinsdag 13 september Najaarsveiling “De natuur in Huis” Alphen aan den Rijn Zaterdag 1 oktober, Bezoek ook eens de grootste aquariumbeurs en dierenspeciaalzaak van Europa.

Danio Rerio Delft

123

september 2011

Terugblik Natuurstudieweek 2011 in Landsrade Tekst en foto’s: Lotty Sonnenberg De natuurweek 2011 is weer voorbij en al waren de weergoden ons dit jaar iets minder gunstig gezind dan voorgaande keren, het mocht de stemming niet drukken. Kortom we zagen weer heel interessante zaken en hebben volop genoten. De 57e natuurweek werd gehouden van 17 tot 24 juni en begon vrijdagmiddag met een gezellig weerzien van oude bekenden en ook begroeten van nieuwe deelnemers. Na het avondeten, dat we ons weer lieten smaken in de bovenzaal, heette algemeen coördinator Loek van der Klugt de 37 deelnemers van harte welkom en stelde de nieuwe deelnemers voor. Hierna opende Robbert Zuijdam namens het bestuur van de NBAT officieel de week. Loek van der Klugt nam hierna zoals elke avond met behulp van een door hem samengestelde Powerpoint-presentatie, de wandeling van de volgende dag door. Routekaartje en belangrijke punten werden hierbij besproken. Iedereen had daarnaast ook een door Lotty Sonnenberg samengestelde krant gekregen, waarbij de route per dag was ingetekend en wat wetenswaardigheden over de omgeving waren vermeld. Ellen en John Bakker presenteerden vervolgens een zeer geslaagde bomenquiz, waarbij diverse bekende en minder bekende bomen de revue passeerden.

Zaterdag bracht de bus ons naar Groeve ’t Rooth. Er wordt hier mergel gewonnen. Het gebied van de oudere opgravingen is weer als natuurgebied ingericht en bedekt met de oude toplaag. Er leven Konikpaarden, geiten en vele amfibieënsoorten.

Danio Rerio Delft

124

september 2011

Gewapend met een hamertje kwamen we na een korte wandeling bij de mergelhelling, waar we naar hartenlust konden zoeken naar fossielen. Helaas waren er geen grote vondsten. Na het vertrek uit de groeve wachtte ons een fraaie wandeling terug naar Landsrade. Onderweg konden we zelfs proeven van lekkere wilde kruisbessen. ’s Avonds gaf Olaf op den Kamp van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg een lezing over het Zinkviooltje en andere zinktolerante planten en de geschiedenis van de zinkindustrie in de omgeving. Zondag maakten we een zeer geslaagde rondwandeling vanuit Landsrade,

waarbij we geruime tijd langs de Gulp liepen. Onderweg zagen we een wespennest, waar velen van ons voor op de knieën gingen om er een foto van te maken.

Danio Rerio Delft

125

september 2011 Ook de fraaie Rozengal, die ontstaat wanneer de Rozengalwesp haar eitjes in de stengel van een roos deponeert, kwam op de plaat te staan. Die avond vertelde Ada v.d. Nouweland over haar verblijf en activiteiten in Gambia. Rob van Dijk gaf een zeer geslaagde presentatie van een aantal vorige natuurweken.

Maandag werden we met de bus gebracht naar natuurgebied De Meinweg, een schitterend gebied met bos, heide en vennen. Helaas werden we bijna de hele dag vergezeld van een zacht motregentje, maar dat nam niet weg, dat we heel leuke dingen zagen.

Danio Rerio Delft

126

september 2011

Op een blad van een Els hing bijvoorbeeld een hele familie jonge wantsen.

Tussen de heidestruiken werd het feeënlampje gevonden, de cocon van de Heidelantaarnspin, dat in een later stadium door ma spin helemaal met zandkorreltjes wordt beplakt. Ook de Phegeavlinder of Melkdropje liet zich verschillende keren zien.

Danio Rerio Delft

127

september 2011

Heel leuk was ook dat er een adder opgemerkt werd, want De Meinweg is één van de weinige gebieden, waar deze in Nederland nog voorkomt. Het exemplaar op de foto, was een heel jonge adder, die we bij het voorlopen tegenkwamen. Gerard van Heusden nam ons tijdens het avondprogramma mee naar Australië en Singapore, waarvan hij ons mooie beelden liet zien. Dinsdag met de bus naar Noorbeek, waarvandaan we weer naar Landsrade terugliepen. We liepen langs akkers die omzoomd waren met randen akkerkruiden, zoals het fraaie Komkommerkruid.

Danio Rerio Delft

128

september 2011

Na een bezoek aan Teuven ging het door een behoorlijk steile grub omhoog, waarna we boven op de Teuvener Driessen kwamen. Via het Bovenste bos en De Molt kwamen we weer in Landsrade. De avond was heel speciaal, want Arjen Spiekstra en Willebrord Dorresteijn lieten ons genieten van een stereopresentatie, waarbij we beelden zagen van vorige natuur-weken en andere onderwerpen, zoals zeeaquaria, en dat alles via twee beamers, in 3D! Woensdag een wandeling in de omgeving van Lorcé en langs de Amblève in de Belgische Ardennen. Helaas weer een regendag, maar de omgeving is toch zodanig dat er van kon worden genoten.

Er werden toch leuke dingen gezien, zoals de prachtig gele Kleverige koraalzwam. In de Ardennen komt de grote zwartgeel gevlekte landsalamander of Vuursalamander, die in Nederland een zeldzaamheid is, wel in iets ruimere mate voor. We gingen dus op zoek naar larven, die uiteindelijk werden gevonden in een beekje dat langs ons pad liep. Toch wel heel bijzonder!

Danio Rerio Delft

129

september 2011

Later liepen we langs de Amblève, een schitterende rivier, met een bedding vol kwartsietblokken, rieteilandjes en massa’s Wit hoefblad. De foto werd tijdens het voorlopen onder zonniger omstandigheden gemaakt.

’s Avonds gaf Piet Muller een impressie van zijn verblijf op Tenerife. Donderdag hadden we een puzzeltocht. De route was dit keer niet gestickerd. De deelnemers kregen een kaartje en routebeschrijving uitgereikt, waarmee ze de wandeling konden lopen. Onderweg moesten er vragen beantwoord worden. Hierdoor was iedereen toch wat actiever bezig met alles wat er onderweg te zien was. De tocht was zeer afwisselend, waarbij mooie vergezichten en veelzijdige natuurbeelden langskwamen.

Danio Rerio Delft

130

september 2011

Het Geuldal was er een onderdeel van en hier is het altijd weer genieten. Ondanks dreigende luchten hebben we het bovendien grotendeels droog gehouden! ’s Avonds vertoonde Loek de voor de diawedstrijd ingezonden foto’s en werden de winnaars beloond. Winnaar van de bomenquiz kreeg een beloning, evenals de beste invuller van de overdag gelopen puzzeltocht.

Hierna vertoonde Loek v.d. Klugt een presentatie, waarin hij terugblikte op de tijd dat Willebrord en Willy Dorresteijn van de commissie deel uitmaakten. Later bedankten de deelnemers Willebrord met presentjes en gedichten voor zijn jarenlange inzet tijdens de natuurweken. Het werd verder een gezellig bonte avond onder leiding van David Verhage met bedankjes en presentjes voor de commissieleden en zelfs een gezamenlijke zanguitvoering. We kijken weer terug op een heel geslaagde week, met een prima stemming, waarin we het weer reuze naar ons zin hadden.

Danio Rerio Delft

131

september 2011

Danio Rerio Delft

132

september 2011

Bezoek ook eens de grootste aquariumbeurs en dierenspeciaalzaak van Europa. Ook dit jaar organiseert aquariumvereniging Paluzee uit Zoetermeer weer een busreis om gezamenlijk de grootste aquariumbeurs van Europa te bezoeken. Net zoals de laatste jaren gaan ze op de eerste zaterdag van oktober naar Duisburg. Dit jaar wordt het beursbezoek uitgebreid met een bezoek aan de grootste dierenspeciaalzaak van Europa, Zoo Zajac. Bent u ook benieuwd wat er op het aquariumgebied nieuw is, en wilt u deze of andere aquariumbenodigdheden voor beursprijzen aanschaffen, in dat geval mag u de 14e Zierfische & Aquarium tentoonstelling niet missen! Want op meer dan 6000 m² wordt in de Kraftzentralenhalle in het Landschaftspark Duisburg-Nord werelds grootste aquariumbeurs georganiseerd. Paluzee huurt een bus die op zaterdag 1 oktober om 08.30 vanaf de Van der Hagenstraat ter hoogte van het Silverdome te Zoetermeer naar Duisburg vertrekt. Om 14.30 uur verplaatsen we ons dan naar de Zoo Zajac shop. Rond de klok van 16.30 uur vertrekken we weer vanuit Duisburg naar Zoetermeer. Van 11.00 uur tot 16.30 uur kunt u zich dan vergapen aan al het moois wat onze hobby te bieden heeft. Op de webpagina www.zajac.de (button “Messen”) kunt u meer informatie vinden over de beurs. Informatie over de locatie zelf kunt u vinden op www.landschaftspark.de Wat gaat u dat kosten? De kosten voor de busreis bedragen slechts €17,50 pp (Paluzee-leden €15,00) voor een retour en dient vooraf te worden voldaan. De entreeprijs voor de beurs bedraagt €10,00 en dit kaartje koopt u ter plaatse. Aanmelden. Iedereen kan zich aanmelden, lid of geen lid van een andere aquariumvereniging. Maar in een bus, hoe groot ook, is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Dus als u mee wilt, meldt u dan meteen aan want wie het eerst komt, het eerst maalt! Uw aanmelding stuurt u per e-mail naar, [email protected] en de het bedrag voor de busreis stort u op gironummer 3371313 t.n.v. Penningmeester Paluzee o.v.v. Busreis Duisburg. U aanmelding en betaling moeten uiterlijk

8 september bij de penningmeester van Paluzee binnen zijn. Om de financiële risico‟s voor de organiserende vereniging te beperken is restitutie na deze datum niet meer mogelijk dus houdt de 1e oktober vrij!

Danio Rerio Delft

133

september 2011

Danio Rerio Delft

134

september 2011

Ruto aquarium wedstrijd Bij een aquarium beurs van internationale allure, hoort ook een wedstrijd van internationale allure. De Ruto wedstrijd geeft deelnemers de kans onderling uit te maken wie het mooiste aquarium heeft van Nederland. Bij deze wedstrijd worden de aquaria beoordeeld aan de hand van een Beschrijving en de foto’s. Het is geen fotowedstrijd, maar een beoordeling van de aquaria. Inschrijven Heb je dus een aquarium, en durf je de uitdaging aan dit aan de jury en de hele wereld te tonen; schrijf je dan nu in voor deze wedstrijd en toon de jury de beste foto’s van je aquarium. Jury Deze jury, bestaande uit juryleden die ervaring hebben met het houden van aquaria, en zij hopen op een veelzijdig van verschillende type aquaria. Of het nu een “Nano” aquarium of een “Discus” aquarium is maakt niets uit. Als wij maar kunnen zien dat u met veel plezier beleeft aan deze fantastische hobby. Inspiratie Hoe mooi en inspirerend de natuur kan zijn, komt vaak tot uiting in adembenemende natuurfoto’s. zonder worden kunnen die uitdrukken hoe de natuur ons verrast en inspireert. De foto’s tonen ons schoonheid die voorheen niet werd opgemerkt. Als aquariaan kunt u ook de natuur nabootsen, Zodat meer mensen kunnen genieten van deze schoonheid. Maar het verantwoord houden van Aquaria is volgens ons de belangrijkste criteria van het houden van een aquarium, want de Volgende generaties moeten ook kunnen genieten van moeder natuur. Zo stuur je een foto in Stuur drie foto’s en een korte tekst op naar het volgende e-mail adres [email protected] - Voordeelname moet u een korte tekst schrijven, waarom uw aquarium zo bijzonder is. (Max twee honderd woorden) - Een foto met een totaal overzicht van het aquarium. (liefst alleen het water gedeelte) - Een close-up foto van één van de aquarium bewoner - Een foto met de titel mijn mooiste aquarium foto - De foto’s moeten het bestandsformaat “JPG” hebben. - De bestandsgrote per foto mag niet groter zijn dan 1,5 MB Algemene voorwaarde - Foto’s kunnen tussen 1 juli tot 1 oktober 2011 worden ingestuurd - In de week van 7 oktober 2011 zullen de winnaars persoonlijk bericht ontvangen per e-mail - De uitslag wordt vervolgens ook vermeld op Ruto.nl en het clubblad van DCH. - Het aquarium en de bewoners moeten in u bezit zijn - Foto’s mogen niet ouder zijn dan één jaar

Danio Rerio Delft

Vissen op Vakantie

135

september 2011 door Pim Wilhelm

Hadden we het op de juni-avond nog over “Vissen op je Bord” en “Vissen op Vakantie” krijg je daar te horen dat er op Kreta WEL een openbaar aquarium is. Acuut dus een last minute geboekt naar Kreta. Chersonisssos was vreemd genoeg nog niet helemaal vol. Maar, vol genoeg om er met een huurauto meteen van weg te rijden. En daar, op weg naar Iraklion stond daar het bord “Cret@quarium”. De route van dat tochtje werd dus meteen maar gewijzigd. Op de plaats waar we ooit met een scootertje en twee dochters achterop, een desolaat en waaierig rotsstrand aantroffen, was er nu een groot gebouw en tig zendmasten neergezet. Het aquarium mag er wezen. Of er veel Europese subsidie naar toe is gegaan is me niet duidelijk geworden. Wat men er laat zien is de Middellandse zee visbevolking en de zeezoogdieren. De lagere dieren zijn er wel, maar niet uitbundig. De informatie op de borden is er wat betreft de namen in tenminste 6 talen. Wat me opviel, is dat er veel wetenschappelijke namen zijn veranderd ten opzichte van die in onder genoemde gidsen. Voor de bezoekers zijn er portofoons, waar in diverse tallen per bassin uitleg wordt gegeven. Veel van de vissen in Middellandse zee zijn hoog gewaardeerde consumptievis. Overbevissing is er al 10-tallen jaren gaande. En er zijn soorten die je vrijwel nooit meer op hun maximale grootte ziet. Daarnaast is er ook veel aquacultuur in drijfkooien in beschutte baaien. Veel van de Dorade’s (Zeebrasem) en Zeebaars (Epinephelus) uit de vishandel komen uit die systemen. In het aquarium waren in diverse bassins vissen aanwezig, waarvan ik de indruk kreeg dat ze uit zulke aquacultuur systemen kwamen. Dat leidt je dan af uit het feit dat naar hun aard solitaire vissen, in grote aantallen van gelijke grootte aanwezig zijn. Voor de zwemmers onder ons: ja, de Middellandse zee heeft diverse dieren die jou zouden kunnen opeten. Zo zijn er zandhaaien, potvissen en zelfs orka’s. Uiteraard laat een openbaar aquarium ook een tropisch rifaquarium zien. Dat had aanmerkelijk minder lagere dieren, dan zoals we dat gewend zijn. Ben je op Kreta en heb je aquaristische belangstelling dan is dit aquarium beslist een aanrader. Je ziet er beslist andere dingen dan in Sealife.

Danio Rerio Delft

136

september 2011

Deze zandhaai had de ruimte voor het dig om voldoende water over zijn stelselmatig zwemmen van rondjes. kieuwen te laten stromen. Voor de toerist is niets veilig. Deze rode mul (barbouni) is er nog niet van aquacultuur. De meeste mensen vinden het een te kleine vis om te eten. Deze zeebaars (Epinephelus) is nog van bescheiden afmeting. Rondom rotseilanden zoeken ze een schuilplaats en maken fourageer trips. Worden ze groter dan worden ze lid van een harem.

De ongeoefende leek zou het ijsberen noemen. Maar, de haai heeft het no-

Nog later, vele voortplantingsseizoenen verder, zijn ze groot genoeg om man te worden, en vormen ze zelf een territorium met meerdere haremvrouwen.

Voor wie verder wil studeren:

Maanvissen Pterophyllum, leopoldi, altum De maanvis is tot op heden een van de populairste vissen (derde plaats na de neon en de guppy), ongetwijfeld omdat het een aansprekende verschijning is in het aquarium, maar ook omdat hij relatief beperkte eisen stelt en bovendien eenvoudig te kweken is. Mijn eerste aquarium was een meterbakje met dik ijzeren frame voorzien van een lucht aangedreven pruttelende buitenfilter, met een losse lichtkap en een verwarmer die gestuurd werd door een losse, niet waterdichte thermostaat. Ik was toen 11 jaar en ik had in het restaurant - Dikke Mee - in St. Job in 't Goor prachtige maanvissen gezien, die niet zwommen zoals de guppen, de neons en de barbelen, maar zich statig door het aquarium voortbewogen. Die wou ik ook houden!

Danio Rerio Delft

137

september 2011

Deze herinneringen over mijn eerste ervaringen als aquariaan kwamen in mij op nu ik voor de inrichting sta van een flink uit de kluiten gewassen aquarium in de school van mijn kinderen. Twee meter zestig lang, tachtig hoog, met zeventig waterhoogte en vijfenzestig diep, een ideaal aquarium voor een school scalaren. In mijn overmoed mijmerde ik nog even over duizend neons en over prachtige discussen, maar praktische en financiële drempels brachten mij terug met beide voeten op de begane grond. Het zouden scalaren worden. Nu was het dus tijd om terug wat informatie op te frissen. En zo las ik dat de bekende zooloog Jacob Heckel -jawel dezelfde van de discus- de maanvis de naam Pterophyllum (ptero = Grieks voor vleugel of vin en phyllon = blad) scalare ( van het Latijnse scalaris = ladder, vanwege het strepenpatroon) toekende, in vertaling dus: gestreept blad met vleugels. Deze soort werd na verschillende taxonomische omzwervingen, die ik u hier ga besparen, ingedeeld bij de familie van de Cichlidae. Al in 1924 werd de vis intensief nagekweekt in Europa en vond zo zijn weg naar de liefhebberij. Tot op heden is de maanvis een van de populairste vissen, ongetwijfeld omdat het een aansprekende verschijning is in het aquarium, maar ook omdat hij relatief beperkte eisen stelt en bovendien eenvoudig te kweken is. De mens voelt zich echter geroepen om de natuur te verbeteren en dus konden kweekvormen niet uitblijven. De sluier, de zwarte en de gemarmerde scalaar waren de eerste, dan kwamen Amerikaanse en Singaporese kwekers met plejaden aan varianten. Enkele voorbeelden noem ik hier, deze lijst is niet limitatief, want dagelijks worden nog nieuwe soorten op de kaart gezet: bicolor -, blauwe -, cobra -, diamant -, ghost -, goud -, goudkop -, goudparel -, goudgestreepte -, koi -, koper -, leopard -, leopardsluier -, marmerroodkop -, marmersluier -, marmerzilvergestreepte -, marmerroodrug -, rook -, rooksluier -, chocolade -, goudsluier -, witsluier -, zwartsluier -, albinoscalaar en vele andere variëteiten, voor elke smaak. Hoewel sommige soorten mij toch aan wansmaak doen denken. Jammer genoeg zijn deze kweekvormen dikwijls minder robuust dan een "gewone" (driestreep-) scalaar. Als oorzaak wordt dikwijls de inteelt genoemd en inderdaad wordt te weinig aan lijnteelt gedaan bij de selectiekweek. Zoals de lezer aan mijn bewoordingen kan zien gaat voor mij niets boven de natuurlijke wildvormen van de vis, met zijn lange vinnen en zijn boeiend gedrag. Pterophyllum kent drie wetenschappelijke soorten en varianten van verschillende vindplaatsen. Pterophyllum altum (Pelegrin 1904) is de grootste en meest aristocratische soort. (altum is Latijn voor hoog) Zijn hoogte kan naar de literatuurgegevens tot 50cm (inclusief vinnen) bedragen. De vindplaats is de bovenstroom van de Orinoco (Venezuela en Columbia). De altum heeft een zeer hoge lichaamsbouw, een sterke knik in de neus, een roodbruine tekening, kleinere schubben dan de andere species. In de handel kan je de Rio-Negro altum vinden, die echter geen echte altum is, maar een echte Pterophyllum scalare,

Danio Rerio Delft

138

september 2011

weliswaar een zeer mooie scalaar, maar hij zal nooit de grootte van een Altum bereiken. Ook de Peru-altum is een wat hogere scalaresoort. De hoge prijs van de altum is gevolg van het feit dat deze vissen slechts gedurende drie maanden kunnen gevangen worden, zoals ook de discus. En kweekpogingen met de (echte) altum zijn sinds zowat vijftig jaar tot heden zonder enige uitzondering mislukt. Pterophyllum leopoldi (Gosse 1963) genaamd naar koning Leopold III is de enige soort waarbij de neus licht naar onder gebogen is. Typisch is ook de grote zwarte schoudervlek. Afkomstig uit de middenloop van de Amazone-rivier en de onderloop van de Rio Negro, wordt deze vis slechts zelden in de handel aangeboden en ook over de kweek is niets bekend. Pterophyllum scalare (Lichtenstein, 1823) tot slot, die in Guyana, in de Amazone zuidelijk tot aan de Mato Grosso, in Peru en in Zuid-Columbia voorkomt. Elke vindplaats en stroom bieden ons andere ondersoorten. De vorm die overal ter wereld gekweekt wordt is de soort die voorkomt in de Rio Negro en het centrale Amazonegebied. In de natuur houden zij zich op in de buurt van wortels en stronken of hoogopschietende planten,waartussen ze zich bij gevaar kunnen verbergen. Dus ook in het aquarium zijn dergelijke schuilplaatsen te voorzien. De dieren komen in de natuur in los groepsverband voor. In de literatuur wordt dan ook geadviseerd om een voldoende grote groep te houden, natuurlijk beperkt door het volume van het aquarium. Het zijn vreedzame vissen, maar in de paartijd vormen ze een territorium dat ze verdedigen tegen andere vissen. Ze zetten hun eieren af tegen vaste voorwerpen, die voordien grondig gepoetst worden. Beide ouders bewaken en verzorgen de eieren en de pas uitgekomen jongen. Zodra de dooierzak is opgeteerd kan bijgevoerd worden met artemianaupliën, na enkele dagen ook gezifte cyclops en daphnia. Wetende wat de scalaren nodig hebben als leefomgeving kan ik stilaan beginnen met de inrichting van het aquarium, hoewel ook nog wat technische problemen aangepakt moeten worden; een spoelbedfilter moet nog ineengestoken worden voor een watervolume van 1000 liter. En de verlichting van het aquarium bestaat uit twee TL lampen van 36 Watt, ongetwijfeld onvoldoende voor enige plantengroei. En een eventueel kweekje van karperzalmpjes uit het Amazonegebied zal zonder enige twijfel prachtig zijn om de populatie van de bak aan te vullen. Zo komen een grote groep kleuters regelmatig in contact met het aquarium en de visjes, waarvan wij onze hobby gemaakt hebben, ze ervaren de rust en schoonheid die daarvan uitgaan en misschien zullen enkele van hen over enkele decennia, gezeten voor hun eigen visbakje, mijmerend terugdenken aan hoe het allemaal begon. Ortwin Ledegen, rosacus, Wilrijk, Gelezen in De Siervis

Danio Rerio Delft

139

september 2011

Oproep Voorbereiding Huiskeuring Omdat het aantal deelnemers aan de keuring ver is teruggezakt willen we als Bestuur de boel graag weer wat oppeppen. We vragen dan ook, om vroegtijdige aanmeldingen. Wij zullen dan ons best doen, om ruim van te voren bij u langs te komen, om u desgewenst met raad en daad bij te staan. Op 5 en 6 November zal de keurmeester Bram Rozier de verenigingskeuring komen verrichten. Als het aquarium nu gevuld is met water, planten en vissen, het filter draait, en de verlichting regelmatig brandt, dan zijn er absoluut mogelijkheden om het er bij de keuring heel fatsoenlijk uit te laten zien. Staat het aquarium er nu al heel fatsoenlijk bij, dan moet het vreemd lopen als het er met eventuele adviezen slechter van wordt. Technisch is het mogelijk deze week een NANO-aquarium op te starten en begin November ter keuring aan te bieden! Bovendien een bezoek van een paar bestuursleden en een fotograaf kan reuze gezellig zijn. Wilt u zelf wel eens de aquaria van andere verenigingsleden zien dan kan dat misschien ook wel. We hebben in ieder geval een presentatie van alle gekeurde aquaria op dinsdag 20 december.

INHOUD Uitnodiging 1: Uitnodiging 2: Uitnodiging 3: Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips.

121 121 121 122

Terugblik Natuurstudieweek 2011 in Landsrade Tekst en foto’s: Lotty Sonnenberg

123

Bezoek ook eens de grootste aquariumbeurs en dierenspeciaalzaak van Europa.

131

Ruto aquarium wedstrijd

133

Vissen op Vakantie , door Pim Wilhelm

135

Maanvissen Pterophyllum, leopoldi, altum

136

Ortwin Ledegen, rosacus, Wilrijk, Gelezen in De Siervis

Oproep voorbereiding verenigingskeuring door Pim Wilhelm

139

Bestuur;

140

Danio Rerio Delft

140

september 2011








Adviesgroep Leden


[email protected]





A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]


[email protected]



[email protected]





DANIO RERIO DELFT Oktober 2011 - nr. 8 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: dinsdag 18 oktober, Wim Tomey “Een andere kijk op aquariumplanten”

Deze lezing gaat over groei en bloei van talrijke soorten exotische waterplanten die in decoratieve aquaria worden gecultiveerd. Spreker bezocht vele exotische tropische regio's verspreid over de wereld en fotografeerde uitgebreid de daar voorkomende aquatische flora en fauna. Bijzonder interessant zijn de steeds veranderende klimaatcondities zoals wisselende natte en droge tijden die verantwoordelijk zijn voor de in- en uitwendige veranderingen die zich in de planten voltrekken om te kunnen overleven. Per soort kunnen ze tot vrijwel onherkenbaar verschillen van de ons bekende en vertrouwde onderwatervorm. In de vrije natuur groeien planten selectief dáár, waar optimale groeicondities te vinden zijn en het zijn deze condities die door commerciële plantenkwekers aan de hand van klimaatbeheersing en goede bemesting zodanig perfect worden geïmiteerd dat aquariumplanten niet alleen snel groeien, maar kwalitatief zelfs vaak aanzienlijk beter geschikt zijn dan planten afkomstig uit de vrije natuur. Vakhandel en kwekers stelden spreker in staat exclusieve aquatische plantensoorten in beeld te brengen. Groei en bloei van vele soorten submers en emers werden digitaal opgenomen als perfecte illustratie voor een toplezing. U zult aangenaam verrast zijn.

Uitnodiging 2: Praatavond, dinsdag 1 november, De verenigingskeuring staat voor de deur, een praatavond is dan de uitgesproken avond om nog een paar tips door te nemen. Heb u zich al aangemeld als deelnemer?

Danio Rerio Delft

142

oktober 2011

JAARPROGRAMMA 2011 18 Oktober 1 6 15 6 20

November November November December December

Verenigingsavond; Wim Tomey, Een andere kijk op aquariumplanten. Praatavond; Verenigingskeuring; Bram Rozier. Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond;


EVENEMENTEN / TIPS

29 Oktober Nationale Aqua Terra Markt 2011 Zwijndrechtse aquarium en terrariumvereniging De Natuur in Huis 20 November Jaarmarkt Aquariumvereniging Boxtel

Danio Rerio Delft

143

Terugblik verenigingsavond 20-09-11

oktober 2011 door Lotty Sonnenberg

Theo Verheij: Japanse bakken Takashi Amano is een Japanse natuurfotograaf, die op het idee kwam aquaria te gaan inrichten op een manier die als tegenhanger kan gelden van de bonsai cultuur. Dit heeft inmiddels een grote vlucht genomen en in Japan worden regelmatig tentoonstellingen gehouden waar deze aquaria worden getoond. Omdat de Japanse huizen maar klein zijn is er niet veel ruimte voor een groot aquarium en daarom wordt deze kunst, want dat kun je het wel noemen, meestal beoefend in kleine tot zeer kleine aquaria. Voor tentoonstellingen worden de aquaria in ongeveer 3 weken opgebouwd. Hierna worden ze 6 weken geshowd, om daarna leeggehaald te worden en opnieuw opgebouwd. Voor de inrichting worden stenen, takjes en slechts enkele plantensoorten gebruikt. Vissen meestal slechts 1 of 2 soorten. Het hout en de stenen met mos worden in ondiepe vijvers in de zon voorgetrokken. Vaak wordt er ook met polletjes Riccia fluitans gewerkt, dat op matjes is gebonden. Een ander veel gebruikt voorgrondplantje is Glossostigma elatinoides, dat per 3 blaadjes wordt ingeplant, waarna het uiteindelijk de hele bodem overgroeit. Er worden sprookjesachtige resultaten behaald. Alles is gericht op het effect. Er wordt een grote dieptewerking nagestreefd door de attributen zo effectief mogelijk te plaatsen. Vaak worden de bakken van achteren ook verlicht om een speciaal effect te bereiken, waardoor het soms wel een sprookjesbos lijkt. Ook het rimpelende wateroppervlak speelt mee in het geheel. Dit wordt bereikt door een kleine föhn van 12 Volt over het water te laten blazen. Het effect op de foto is heel belangrijk en de bakjes lijken vaak veel groter dan ze in werkelijkheid zijn. Dit wordt ook bereikt door de foto’s met een groothoeklens te maken. De gebruikte steensoort is bepalend voor de sfeer en wordt heel nauwkeurig geplaatst. Vaak zien we garnaaltjes in deze bakken, die alles ook weer goed schoonhouden. Ook worden stenen beplant, zoals in de bak met stenen zuilen, waar een mossoort bovenop en overheen groeide, waardoor het op een vreemd

Danio Rerio Delft

144

oktober 2011

Opvallend is dat op de foto’s de vissen steeds allemaal dezelfde kant opzwemmen. Ook de wortels van de planten zijn belangrijk en mogen dan ook rustig gezien worden in het zand tegen het glas. Het gaat om het hele plaatje, dat er vaak als een schilderij uitziet. In een bak zagen we fraaie stervormige planten op de voorgrond staan. Moeilijk om thuis te brengen wat dat was. Dus Theo heeft er een mail aan gewaagd om erachter te komen wat dat dan wel voor soort kon zijn. Het antwoord was verbijsterend: topjes geknipt uit de heg. Die houden het wel een paar weken uit onderwater en als ze lelijk worden, knip je gewoon nieuwe! Alles voor het effect! Tja, dat doen we hier toch anders… Een ander opmerkelijk feit waren de schitterend gekleurde Sabwa resplendens, die het eigenlijk alleen maar in hard water uithouden. Op de vraag hoe deze vissen zo mooi konden zijn in het voor de planten toch noodzakelijke zachte water kreeg hij als antwoord, dat het mutanten waren… Alles op de foto’s is gericht op een tijdelijk gebruik. Zo ook de vissen, zoals de discusvissen, die in een jeugdstadium als schooltje een bak bevolkten. Een heel fraai landschap was ook de bak met de ‘waterval’ er in. Een waterval onder water, hoe krijg je dat voor elkaar? Nou gewoon: filterwatten uitpluizen en aan een steentje vastlijmen, geeft dit als resultaat!

Een schilderachtig landschap zagen we ook in de bak met de op boomstammen lijkende wortelpartijen, die verder door de onderbegroeiing doorliepen. Een lichte doorkijk versterkte deze illusie.

Danio Rerio Delft

145

oktober 2011

Door de lichtkappen op enige hoogte boven de aquaria te hangen kunnen de planten ook boven het wateroppervlak uitgroeien en ook de takken mogen rustig boven water uitsteken. We kregen ook te zien hoe er te werk wordt gegaan bij het inrichten van deze aquaria, waarbij de voorbeelden vaak heel kleine bakjes waren. Er werd begonnen met een leeg bakje, waarin eerst bodemgrond werd aangebracht. Deze bestaat meestal uit verschillende soorten. Het gedeelte waar de planten in komen, wordt verrijkt met ijzer en is meestal donker van kleur. Dit wordt dan tijdelijk met een perspex strook op zijn plaats gehouden, waarna voor de voorkant vaak lichter of wit zand wordt aangebracht. De te gebruiken stenen worden eerst getest om te kijken of ze niet kalkhoudend zijn. Heel nauwkeurig worden ze dan geplaatst, waarna er fraaie dunne takken als wortels tussen gelegd worden, waarna het wordt aangevuld met op mos lijkende kleine plantjes. Alles wordt met een pincet ingeplant. Voorzichtig wordt er water ingedaan. Hierna wordt het bakje gefilterd om het helder te krijgen. Al in een heel vroeg stadium worden de vissen er in gedaan, omdat met er van uit gaat, dat er om een biologisch evenwicht te krijgen ook snel dierlijke afvalstoffen in het water moeten komen. Tijdens de groei wordt er regelmatig gesnoeid, met chirurgische schaartjes. Het lijkt echt heel veel op onderwater bonsai! Het resultaat is een landschap, waar je zo in weg zou kunnen lopen, vaak met een onwezenlijke sprookjesachtige schoonheid. Veel is er toegestaan voor het uiteindelijk resultaat. Boompjes en wortelstelsels worden buiten de bak uit losse elementen opgebouwd en aan elkaar geschroefd en gebonden.

Danio Rerio Delft

146

oktober 2011

Kleine Anubias plantjes worden met secondenlijm op de takken vastgelijmd, waardoor het plotseling bomen lijken met bladeren. Ook worden bladeren van Nymphea losgesneden en per stuk beworteld. Hierna worden ze blad voor blad geplant, zodat ze alleen daar staan, waar ze gewenst zijn. Er wordt echt alleen voor het effect gewerkt, maar dat mag er dan ook zijn. Hele rotspartijen worden nagemaakt en ook een heuvellandschap lijkt net echt.

Tijdens de groeifase wordt er goed gefilterd en CO2 toegevoegd. Tijdens tentoonstellingen wordt de filtering overdag vaak verwijderd om ’s nachts weer aangesloten te worden. Op tentoonstellingen zijn ook vaak kleine kunstwerkjes te zien in een soort grote cognac glazen. Eigenlijk onmogelijk om daar een evenwicht in te krijgen. Dit wordt toch bereikt en wel op een heel speciale manier. Het glas wordt in een groter aquarium geplaatst en hierin ingericht. Hierdoor is er een veel groter watervolume. Ook dit wordt gefilterd en van CO2 voorzien, zodanig dat het water in het glas wordt meegenomen. Overdag wordt het glas tentoongesteld en ’s nachts gaat het weer terug in het aquarium om ververst te worden. Het is werkelijk ongelooflijk wat men hier aan geduld opbrengt om een speciaal resultaat te verkrijgen, maar dat resultaat mag er dan ook wel zijn. Het is niet te vergelijken met de manier waarop wij hier in Nederland de aquarium hobby bedrijven, maar inspirerend is het zeker! Bedankt Theo voor dit kijkje in de Japanse aquariumwereld. Wie nog even wil genieten van de mooie Japanse aquaria kan een kijkje nemen op Most Beautiful Aquascapes (Underwater Landscapes)

Danio Rerio Delft

147

oktober 2011

Wat zetten we vooraan in het aquarium? Ieder van ons zal wel doorhebben dat bij het inrichten van een aquarium gestreefd moet worden naar een logische en vooral mooie opbouw in de beplanting. Dus niet alles zo maar door elkaar, niet zo maar planten erin die gekregen zijn van een medeliefhebber of die je toevallig in de winkel zag staan. Nee, eerst nadenken en een beplantingsschema maken en dan pas, volgens dat schema, gaan planten. Bij het maken van dat schema, die tekening, letten op de vorm en de kleur en vooral ook op de hoogte van de plant. Hoge achteraan, middelhoge in het midden en lage vooraan. Laten we eens wat lage, dus voorgrondplanten bespreken. Er is best keus wat dat betreft. Zoveel keus dat geen enkel aquarium saai hoeft te zijn. Integendeel, we zullen moeten kiezen. Niet alle planten die te koop (of te krijg van een mede-aquariaan!) zijn kunnen er in, dat zou te gevarieerd worden en daardoor te druk. Bovendien heeft nu eenmaal de ene plant meer licht en/of een hogere temperatuur nodig dan de andere! Goed, een paar planten voor het voetlicht dus. We beginnen met de Echinodorus grisebachii afkomstig uit Zuid-America.

(Dwergzwaardplant),

Dit is een langzaam groeiende plant en dat is voor de voorgrond nou net de bedoeling! Hij heeft een gemiddelde hoeveelheid licht nodig, dus niet onder een plant zetten die alle licht wegneemt. Maar let op: ook niet in het volle licht want dan wordt hij veel te hoog. Qua watertemperatuur geen enkel probleem: 22 tot 28 °C. Ook de gevraagde pH is niet moeilijk te bereiken: 6 tot 7.5.

Danio Rerio Delft

148

oktober 2011

De volgende plant is de Cryptocoryne nevelli (Waterkelk). Qua eigenschappen te vergelijken met de vorige plant, hij groeit alleen iets harder. En, net als alle ‘Crypto’s’: het wortelgestel wordt een dichte massa. Wilt u hem uit de bak halen dan komt zowat de hele bodemgrond mee, het is maar dat u het weet… geen moeilijke plant, een beetje klei en eventueel wat turf in de bodem zal hem goed doen. En nu is het tijd voor het alom bekende Vesicularia dubyana (Javamos). Je moet ervan houden want je bak kan er, als het niet in toom wordt gehouden, gaan uitzien als een moeras. Maar Javamos is voor vissen die aan nageslacht willen gaan doen uitstekend geschikt om er eitjes in te droppen. Die worden dan namelijk niet opgegeten door de vissen in de bak (inclusief de ouders…). En ook de jonkies kunnen er terecht, als ze niet geconsumeerd willen worden. Het kan het best even worden vastgezet tegen de zijwand of op een stuk kienhout of spiderwood Pas op: het houdt veel vuil vast door de fijne structuur. Dus vaak zuiveren, bijvoorbeeld met de hevelslang. En niet te dik laten worden, anders verstikt het van binnen, dus regelmatig een beetje afknippen. De pH kan nooit een probleem zijn: tussen 6.5 en 7.5 en de temperatuur ook niet: van 18 tot 28 °C. Zelfs de vereiste lichtinte nsiteit is niet moeilijk, ook bij weinig licht groeit het. Wat ook een erg mooie voorgrondplant is: de Anubias barteri nana, het Dwergspeerblad. Een langzame groeier die weinig licht nodig heeft. Hij heeft bladeren van ongeveer 5 cm lang en 3 cm breed, ovale bladeren dus. Dit maakt hem heel geschikt om een contrast te vormen met langbladerige planten, bijvoorbeeld (Schroef) Vallisneria. Ook hier weer geen temperatuurproblemen: tussen 22 en 28 °C.

Danio Rerio Delft

149

oktober 2011

Wel opletten bij het planten: niet te diep, het begin van het wortelgestel net boven de bodem, anders groeien ze helemaal niet en dat is nu ook weer niet de bedoeling. Het beste kan men de Anubias barteri nana vastzetten op kienhout, steen of op de wanden. Dan groeit hij het beste. Deze plant komt uit Kameroen. Wat ook een erg mooie voorgrondplant is: de Anubias barteri nana, het Dwergspeerblad. Een langzame groeier die weinig licht nodig heeft. Hij heeft bladeren van ongeveer 5 cm lang en 3 cm breed, ovale bladeren dus. Dit maakt hem heel geschikt om een contrast te vormen met langbladerige planten, bijvoorbeeld (Schroef) Vallisneria. Ook hier weer geen temperatuurproblemen: tussen 22 en 28 °C. Wel opletten bij het planten: niet te diep, het begin van het wortelgestel net boven de bodem, anders groeien ze helemaal niet en dat is nu ook weer niet de bedoeling. Het beste kan men de Anubias barteri nana vastzetten op kienhout, steen of op de wanden. Dan groeit hij het beste. Deze plant komt uit Kameroen. De volgende plant is de Elocharis parvula, het Dwergnaaldgras. Een heel andere plant dan de voorgaande. De bladeren zijn lange dunne ‘grasstengels’. Een redelijke groeier, die gematigd licht nodig heeft. U koopt het in een potje, haal heel erg voorzichtig het plantje uit dat potje en haal het plantje uit elkaar. Dan voorzichtig die plukjes in de bodem planten. Doet u het goed, dan kunt u na enige tijd rekenen op een fraai grastapijtje. U kunt het beste een gespleten plat houtje of een pincet gebruiken bij het planten, want mensenvingers zijn eigenlijk te grof voor dit kleinood.

Danio Rerio Delft

150

oktober 2011

Vervolgens: de Lobelia cardinalis, afkomstig uit Noord-Amerika. Deze plant groeit vrij langzaam en heeft veel licht nodig. Rekening mee houden dus bij het planten! Af en toe een beetje klei bij de wortels is prima! Ook hier weer: temperatuur 22 tot 26 °C. en pH 6 tot 7. Geen zwaar probleem dus!

De laatste plant die we bespreken is de Lilaeopsis brasiliensis. Deze plant komt uit Zuid-Amerika. Een langzame groeier die behoorlijk wat licht nodig heeft. Hij wordt maar 5 tot 10 cm hoog, een ideale plant om vooraan in het midden te zetten. Temperatuur: 18 tot 28 °C. Wat zijn die voorgrondplanten wat dat betreft toch gemakkelijk! Ze kunnen heel wat hebben op temperatuurgebied. Voor u gelezen in Natuurvrienden Zwolle Leen van de Merbel. Uit: Barbus Conchonius

Danio Rerio Delft

151

oktober 2011

Danio Rerio Delft

152

oktober 2011

Danio Rerio Delft

153

oktober 2011

Het onderstaande artikel is de ideale aanleiding om het eens over de axolotl, te hebben:

AMBYSTOMA MEXICANUM, een speciaal en makkelijk te houden amfibie voor het aquarium. Axolotl dreigt uit te sterven 26-08-2009 MEXICO–STAD

De axolotl, een amfibiesoort die nooit het larvenstadium ontgroeit, dreigt uit te sterven. Van de soort, die ook wel de Mexicaanse wandelvis wordt genoemd, komen volgens onderzoek nog minder dan twaalfhonderd exemplaren in het wild voor. Dat meldde de BBC woensdag. De axolotl is de enige soort die nooit de gedaante van een salamander aanneemt. Andere aanverwante soorten kunnen dat wel. Het diertje leeft dan ook zijn hele leven onder water, waar de mannetjes en vrouwtjes paren. Het aantal axolotls is de afgelopen jaren sterk gedaald. Waren er in 1998 nog zesduizend per vierkante kilometer in de Mexicaanse regio Xochimilco, in 2004 waren het er nog maar duizend. Vorig jaar telden de onderzoekers nog maar honderd axolotls in dat gebied, schrijven zij in een wetenschappelijk tijdschrift. Door de enorme groei van Mexico–stad de afgelopen jaren is het leefgebied van de axolotl kleiner geworden. Er zijn nog maar zes kleine gebiedjes in het waterstelsel nabij de stad waar het water schoon genoeg is voor het dier om te overleven. Ook eten veel uitgezette vissen de eitjes van de axolotl op. Bron: ANP De axolotl behoort tot de familie van de molsalamanders. Axolotls leven hun gehele leven in het water, omdat ze eeuwig hun kieuwen behouden. Dit noemt men neotenie. Dit komt door een tekort aan thyroxine, het hormoon dat door de schildklier wordt afgescheiden voor de regeling van de stofwisseling. Het tekort is te wijten aan een onvoldoende functioneren van de hypofyse. De hypofyse regelt de hormoonproductie. De hormonen die zorgen voor de metamorfose, kleurstoffen en pigmentvorming worden onvoldoende geproduceerd. Hierdoor komt de axolotl behalve als wildkleur (grijs) ook als albino en in de gouden kleur voor in de natuur.

Danio Rerio Delft

154

oktober 2011

De witte stippen op de staarten, die ze krijgen is geen ziekte maar zijn pigmentvlekken die naarmate de dieren ouder worden beter zichtbaar worden. Verder kennen we ook de leucistische vorm (wit met zwarte ogen) en de zwartkop of clownskop. Ze worden ongeveer 30cm en zijn al na 1 jaar geslachtsrijp. Mannetjes hebben een opgezwollen cloaca, zijn iets groter en hebben een langere staart dan de dikkere vrouwtjes. Pas bij een leeftijd van 1 jaar kan je duidelijk het geslacht zien. Als je naar de pootjes van de man kijkt, zie je daar een grote ovaalvormige verdikking aansluiten. De vrouwtjes hebben dat niet. Wanneer de vrouwtjes aan de leg zijn, gaat hun hele lichaam doorbloeden en zie je fel rode kieuwen. In het wild komen ze uitsluitend voor in holen in het Xochimilcomeer en het Chalcomeer in de omgeving van Mexico-Stad. Vier dieren houden kan in een meterbak met een waterhoogte van 20cm. Op de bodem leg je best grotere steentjes. (geen zand: dit slikken ze in) Verder voorzie je best voldoende schuilplaatsen. Bloempotten zijn hier zeer geschikt voor. Een dichte beplanting wordt geapprecieerd en wordt door de dieren ongemoeid gelaten. Kies voor planten die niet warmte minnend zijn! Je houdt deze soort best koel. Een koude winterperiode waarbij de temperatuur tot 5°C mag zakken, is noodzakelijk voor het welbevinden en het kweken. Omdat het metabolisme van de dieren sterk daalt, eten ze amper. Hun eetlust gaat pas zienderogen omhoog bij temperaturen van meer dan 10°C. Ze eten zo ongeveer alles wat van dierlijke oorsprong is en in hun bek past: alle soorten wormen, larven, runderhart, baby muizen,… Let er echter op dat je dieren niet te vet worden. Spaarzaam voeren dus!

Danio Rerio Delft

155

oktober 2011

Hier volgt het kweekverslag van J. Dresens: In januari toen de dieren 1 jaar oud waren, werd het na een korte vorstperiode plotseling zacht en steeg de watertemperatuur iets boven de 10°C. Wij hebben geen paargedrag waargenomen. Alleen gingen de dieren hoger zwemmen en ze werden dikker. Verder Zwommen ze actief om elkaar heen. Het eerste legsel bevatte ongeveer 200 eieren. Allemaal wit. dat betekent dat er allemaal goudkleurige dieren uitkomen. Soms komt het ook voor dat je een mengsel van zwarte en witte eieren krijgt. (afhankelijk van de bloedlijn van de ouders). De zwarte eieren worden wildkleur dieren en de witte eieren worden goudkleurige axolotls of albino’s. Van januari tot en met mei telden we 13 legsels van ongeveer 200 eieren. In september kregen we weer een legsel, maar daarvan was het grootste gedeelte onbevrucht. In oktober kwam weer een volledig bevrucht legsel dat goede, stevige larven gaf. De larven uit de eerste legsels waren moeilijk op te kweken. Naarmate de dieren echter ouder worden krijg je stevigere larven die makkelijker op te kweken zijn. De legsels van januari en februari van het volgende jaar (vier in totaal) waren allen weer geheel bevrucht. Bij gebrek aan waterpest gebruiken we bamboetakken om de eieren te laten afzetten. Zo'n legsel verdelen we over 6 bakjes van 24x18x6 cm. We doen er ook nog wat zuurstofplanten bij. We vulden een afwasbakje met water uit het aquarium en deden er veel waterpest met de eieren in. Verder voegden wij een heel klein we een beetje watervlooien toe om het water levend te houden en de rottende plantenresten op te ruimen. De watervlooien kregen zelfs jongen die graag door de uitkomende larven worden gegeten. Na 16 dagen kwamen de eitjes uit (bij 18°C). De eit jes zijn bijna altijd bevrucht en er komt ongeveer 90% uit. De luchtbelletjes (na 2 dagen) geven aan dat de eitjes bevrucht zijn. Belangrijk is dat na het uitkomen de larven nog een vijftal dagen in de uitkombak blijven. Je hoeft dan niet te voeren. Daarna deden wij bij 18 graden 50 dieren in een plastic kistje van 60x30x20cm. We gebruiken kraanwater, aangemaakt met Amquel, om het water geschikt voor de dieren te maken. Verder doen we er een emmer slootwater bij om het water te enten met allerlei micro-organismen. Wij beluchtten het water met een luchtpompje. Bijna elke dag verversten we 1/3 van het water en stofzuigden de bodem met een luchtslang af. Een groot probleem is dat er in januari geen watervlooien zijn. Er werd dus gevoerd met tubifex (heel weinig en de allerkleinsten!). Regelmatig haalden wij er dode larven uit.

Danio Rerio Delft

156

oktober 2011

Op deze manier brachten we ongeveer 1/4 van de larven groot tot het moment dat ze muggenlarven aten. Daarna (na 6 weken) zetten we de dieren over in een goed draaiend aquarium met pomp. We waren niet tevreden over de resultaten: te langzame groei en veel achterblijvers en dode larven. We besloten vervuiling tegen te gaan door tussen 10 en 15 graden te gaan werken. Verder probeerden we de net uitgekomen larven te voeren met bevroren cyclops, artemia, gedroogde muggenlarven en gedroogde watervlooien. Bij het voeren van al dit niet levend voer kregen we teveel vervuiling, dus bespaar je de moeite en het geld. We besloten weer eens naar de watervlooien vangplaats te gaan. We vingen veel kleine cyclops. Dit werd door de larven ongelooflijk goed gegeten. De dieren groeiden dubbel zo snel en we hadden bijna geen uitval meer. Cyclops kun je in de winter ook vangen en is dus het beste alternatief voor watervlooien. We deden ook niets meer op de bodem van de kistjes wat het verschonen vergemakkelijkte. Na een tijdje gingen we over op watervlooien. Het is dan beslist noodzakelijk om elke dag het vuil af te hevelen, anders gaan de dieren door vervuiling dood!! Zolang je maar goed voert, krijg je geen kannibalisme. We hielden de dieren met 25 stuks in een kistje tot ze 6cm zijn en sorteerden ze regelmatig op grootte. Daarna kunnen ze gewoon in een aquarium. Na 3 maanden zijn de dieren 6 tot 8 cm. Tijdens de opfok met watervlooien kregen enkele dieren rode stippen. De watervlooien gingen parasiteren op de huid van de dieren. In zo'n geval zet je de dieren in kraanwater met een mespuntje zout en stapt zodra ze opgeknapt zijn over op ander voer. Daarna begin je bevroren muggenlarven en wormen te voeren. Let op: als de dieren 4-6cm zijn lijken ze al groter voer aan te kunnen, maar dat is niet zo!!. Levende rode muggenlarven vraten zich zelfs door de buik heen. Zelfs kleine regenwormen pakken ze niet. Blijf dus watervlooien voeren tot ze 6 cm zijn. Voer je levende rode muggenlarven, spoel deze dan eerst. We hebben een aantal keren hele kistjes dood gehad na het voeren van rode muggenlarven!! Doe niet teveel dieren bij elkaar anders bijten ze elkaars pootjes af, die overigens weer aangroeien.

Danio Rerio Delft

157

oktober 2011

DE DRIE KLEURVORMEN OP EEN RIJ

Larven van oudere dieren zijn makkelijker op te kweken. In het 2e kweekjaar deden we 30 larven in een klein bakje van 24x18cmx6cm in kraanwater. We voerden watervlooien door een theezeefje. Om de 2 dagen wordt het bakje geheel verschoond. Naarmate de dieren groter worden, krijgen ze een groter onderkomen. Oorzaken van sterfte van de larven kunnen zijn: teveel cyclops tussen de watervlooien (watervlooien dus uitzeven), ontwikkeling van hydra's (zoetwaterpoliepen), te weinig verschonen of te weinig voedsel.

In deze eieren zijn de jongen reeds zichtbaar.

Let erop, dat je de ouderdieren goed voert voordat je ze laat Voortplanten. Het komt vaak voor dat de dieren na enkele legsels zo verzwakt raken, dat ze sterven. 1 worm per dier per dag is een goede leidraad.

Danio Rerio Delft

158

oktober 2011

Tien smoezen om niet aan de huiskeuring mee te doen!!! 1. Ik heb nog nooit mee gedaan en ben bang dak ik afga. (onzin je leert er juist veel van) 2. Mijn aquarium is niet mooi genoeg. (Dat beslist de keurmeester) 3. Ik heb last van algen. (de keurmeester heeft er vast een goed advies voor) 4. Mijn aquarium is pas ingericht. (dus een goed moment om iets op aanrade van de keurmeester wat aan te veranderen) 5. Mijn vissen zijn niet allemaal volgroeid. (de gezondheid is veel belangrijker) 6. Volgend jaar doe ik mee, ik moet de techniek nog verbeteren (als de inhoud maar goed is) 7. Die keurmeester komt er bij mij niet in, hij gaf mij eerder te weinig punten. (Tja je kunt natuurlijk een goed advies als kritiek zien) 8. Ik heb geen aquarium. (Snel één aanschaffen) 9. Op de keuringsdatum moet ik met mijn vrouw winkelen gaan. (Kan ook na de keuring en neem dan ook wat visjes mee) 10. Ik wil anderen ook eens de kans geven om kampioen(e) te worden . (sportief, maar laat dan wel zien hoe je kampioen wordt) Al deze tien redenen zien wij als bestuur, geen reden om niet mee te doen oké, punt 8, dat is in ieder geval een goede reden. U kunt zich nu nog opgeven voor de huiskeuring bij een van de bestuursleden.

Oproep Voorbereiding Huiskeuring Op 6 November zal de keurmeester Bram Rozier de verenigingskeuring komen verrichten. Als het aquarium nu gevuld is met water, planten en vissen, het filter draait, en de verlichting regelmatig brandt, dan zijn er absoluut mogelijkheden om het er bij de keuring heel fatsoenlijk uit te laten zien. Staat het aquarium er nu al heel fatsoenlijk bij, dan moet het vreemd lopen als het er met eventuele adviezen slechter van wordt.

Danio Rerio Delft

159

oktober 2011

Rood licht maakt vissen sexy Er blijken vissen te bestaan die een rode gloed uitstralen. De ontdekking is een verrassing voor marine biologen. De stralende foto's van de vissen staan deze week in het wetenschappelijke tijdschrift BMC Ecology. Rood licht dringt in water niet dieper door dan tien meter. Toch zagen duikers op grotere diepte vaak rood licht. Nu is gebleken dat de vissen zelf het licht uitstralen. Ook dit licht komt niet ver. Daarom nemen de biologen aan dat het dient voor communicatie op korte afstand. De gloed maakt de vis aantrekkelijker en duidelijker zichtbaar. De beelden zijn gemaakt in de Rode Zee en in het Australische Great Barrière Reef. Diepzeeduikers van de Universiteit van Tübinger gebruikten speciale camera's met filters die alleen het rode licht doorlaten. Het blijkt dat ruim dertig vissoorten rood opgloeien.

Kopij gevraagd voor uw eigen maandblad Om artikeltjes te schrijven voor het maandblad hoef je geen computer, geen printer of een heleboel boeken te hebben. Alleen een potlood of ballpoint en een stuk papier (en wie heeft dat niet?) Schrijf uw persoonlijke ervaringen en belevenissen op over onze levendige hobby, want juist van uw ervaring (dit kunnen succesvolle, maar ook minder leuke ervaringen zijn) kunnen we allemaal iets opsteken. DOEN!

INHOUD Uitnodiging 1: Uitnodiging 2: Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips. Terugblik verenigingsavond 20-09-11 Theo Verheij: Japanse bakken door Lotty Sonnenberg

143

Wat zetten we vooraan in het aquarium?

147

AMBYSTOMA MEXICANUM

153

Tien smoezen om niet aan de huiskeuring mee te doen!!!

158

Rood licht maakt vissen sexy

159

Bestuur;

160

Danio Rerio Delft

160

oktober 2011








Adviesgroep Leden


[email protected]





A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]


[email protected]



[email protected]





DANIO RERIO DELFT November 2011 - nr. 9 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: dinsdag 15 november 2011 Presentatie: Het Corydoras-verhaal Door: Frans Maas Onder de bodembewoners van het tropisch gezelschapsaquarium en ook van de Zuid-Amerikaanse speciaal aquaria zijn de soorten van het geslacht Corydoras, Brochis en Aspidoras zeer populair. Er is een grote variatie in grootte, kleurstelling en streep- en kleurpatronen. Sommige soorten verrassen de liefhebber met spontane voortplanting in het aquarium, of verontrusten de plantenliefhebber met graafgedrag dat de nodige stofwolken doet opwaaien. Algemene verzorging, voeding, gedrag en andere wetenswaardigheden komen in deze lezing geïllustreerd met eigen beeldmateriaal aan bod.

Uitnodiging 2: Praatavond, dinsdag 6 december

Danio Rerio Delft

162

november 2011

JAARPROGRAMMA 2011 15 6 20 3 17 7 21 6 20 3 17 1 15

November December December Januari Januari Februari Februari Maart Maart April April Mei Mei

Verenigingsavond; Frans Maas, Het Corydoras-verhaal Praatavond; Verenigingsavond; Bram Rozier, Uitslag verenigingskeuring Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond;


EVENEMENTEN / TIPS

20 November Jaarmarkt Aquariumvereniging Boxtel

Danio Rerio Delft

163

november 2011

Terugblik verenigingsavond 18-10-11 door Lotty Sonnenberg Wim Tomey: een andere kijk op aquariumplanten Foto’s: Wim Tomey Vanavond liet Wim Tomey ons op een heel andere manier naar onze bekende aquariumplanten kijken. In de loop der jaren heeft hij in de tropen een schat aan foto’s gemaakt van allerlei waterplanten in zeer diverse omstandigheden. Daarnaast heeft hij ook heel veel plantenkwekerijen bezocht, waar hij ook weer de nodige foto’s maakte van de planten in diverse stadia. Dit gecombineerd met de opnamen van planten in aquaria, waar ze er voor ons zeer herkenbaar uitzien, gaf een heel compleet overzicht. Zo kwam er een keur aan planten voorbij, die we niet alleen als aquariumplant konden bewonderen, maar waarvan ook de hele ontwikkeling, zowel onder - als boven water te zien was. De opnamen van de bloei en zaadvorming gaven dit een extra dimensie. Dit was overigens op een fantastische manier in beeld gebracht, waardoor we de kleinste bloempjes en daarvan zelfs de stampertjes en meeldraden met de stuifmeelkorrels in super macro konden bewonderen. Door voortschrijdende technieken is het tegenwoordig mogelijk planten te houden, waarvan dit vroeger niet goed mogelijk was, of die hoogstens een kwijnend bestaan leidden. Door de mogelijkheden die zijn ontstaan om door middel van Kalium, Fosfor en Nitraat te bemesten, kunnen deze planten nu ook tot volle wasdom komen. Kwekerijen hebben in hun kassen veel licht. Ook kan er goed worden doorgelucht. De planten staan op tabletten met worteldoek in een klein laagje aarde. Alles is geautomatiseerd, zoals bemesting en beneveling. Zijn de waarden te laag, dan wordt er automatisch toegevoegd. Komt de luchtvochtigheid beneden een bepaalde drempel, dan wordt er gelijk geneveld, waardoor alles in de mist staat. Dit gaat dus niet op bepaalde tijden, maar naar behoefte, waardoor je als fotograaf soms wel verrast wordt. De tabletten kunnen daarnaast naar behoefte ook verwarmd of gekoeld worden. Van de planten, die besproken werden heb ik wel aantekeningen gemaakt, maar het voert te ver om dat hier allemaal te herhalen. Mijn verslag kan trouwens het getoonde beeld niet evenaren. Als u er niet bij was: een gemiste kans!

Danio Rerio Delft

164

november 2011

Van een paar soorten, zal ik toch wat trachten over te brengen. Zo zagen we van Alternanthera reineckii een rode kruipende vorm. We zien dat de bladeren boven water vleziger worden. De cellen worden korter en de epidermis wordt dikker en minder buigbaar. De stelen krijgen haartjes. Na deze aanpassingen komt de plant ook in bloei.

Alternanthera reineckii

Bacopa vormt een heel uitgebreide familie met zeer veel soorten. We zien B. caroliniana met blauwe bloemen. Het onderwaterbeeld is totaal anders dan boven water. B. crenata, met licht gekarteld blad, bloeit echter weer wit. B. lanigera heeft gele nerven en het blad is boven water wollig. B. monnieri heeft een kleiner blad, terwijl B. myriophylloides op Myriophyllum lijkt. Deze plant bloeit wit, maar soms ook lichtblauw en is mogelijk ook goed geschikt voor het paludarium. We zagen ook meerdere Cryptocorynesoorten, bloeiend met fraaie vlaggen. Een groot probleem bij het kweken van waterplanten vormen de luizen, die er in heel veel soorten zijn. Wolluis wordt bestreden met de wolluisparasiet. Deze laatste lijkt bij oppervlakkige beschouwing sprekend op de wolluis. Deze parasieten kosten echter € 2,50 per stuk!

Danio Rerio Delft

165

november 2011

Bacopa lanigera

Er worden dan zo’n 100 stuks losgelaten in de kas, die zich hier gelukkig ook vermeerderen. Zo komen de wolluizen toch aan hun eind. Nog heel veel andere planten werden besproken en we konden genieten van de diversiteit die al deze planten ons bieden en die er toe bijdragen om een mooi aquarium in te richten. Met een zekere dosis creativiteit zijn de decoratieve effecten die met planten bereikt kunnen worden, tegenwoordig vrijwel onbeperkt! Wim, we hebben er van genoten! Bacopa myriophylloides

Danio Rerio Delft

166

november 2011

DE STIPPELRENHAGEDIS De stippelrenhagedis (Cnemidophorus lemniscatus) behoort tot de familie van de Teju hagedissen (Teiidae) en komt uitsluitend voor in de Nieuwe Wereld en dan vooral in Midden-Amerika, noordelijk Zuid- Amerika en op de Nederlandse Antillen (Aruba, Bonaire en Curaçao). Op Curaçao is ze het meest voorkomende reptiel. Men vindt haar niet alleen in het droge woudland en in de heuvelachtige gebieden van het Mount- Christoffel reservaat maar ook in de dorpen van de eerder genoemde eilanden en zelfs tot in de tuinen en de parken van Willemstad. Hun normale voeding bestaat uit allerhande insecten. Vermits het een echte cultuurvolger is, hebben ze zich aangepast aan nieuwe voedselbronnen. Op Curaçao komt men ze dan ook vaak tegen in de omgeving van hotels. Ze eten er niet alleen de hen door geamuseerde hotelgasten toebedeelde broodkruimels, maar ook gezouten fritten, gebakken spek, met olie en azijn bereide tomaten en druiven uit de fruitcocktail. Hun dorst lessen ze aan de plasjes die ontstaan rond het nochtans zeer sterk gechloreerd zwembad. Deze aanpassing aan menselijk voedsel schijnt voor deze soort niet ongewoon te zijn, want reeds in 1987 berichtte Lachner dat de stippelrenhagedissen op Bonaire zich tegoed deden aan picknickrestjes zoals bananenschillen en achtergelaten klokhuizen van peren. Op Curaçao heeft deze hagedis zich niet alleen volledig aangepast aan het stadsleven, maar ook aan het voedsel van de stedelingen.

Danio Rerio Delft

167

november 2011

Hun naam "renhagedis" is terecht gekozen want ze kunnen er bliksemsnel vandoor gaan, plotseling halt houden om hun achtervolger te bespieden om dan plots in een andere richting weg te rennen. Als ze halt houden kan men ze ter plaatse zien trappelen net alsof ze het impuls van zich voort te bewegen niet kunnen onderdrukken. Men heeft al enkele keren kunnen bemerken dat ze rechtop op hun achterpoten voort rennen waarbij de staart zijdelings teruggeslagen is. De Cnemidophorus lemniscatus is een mooie verschijning. Het lichaam is hagedisachtig en de kop is langwerpig. Van aan de kop tot aan de staart loopt een lichtbruine band die aan weerskanten afgezoomd wordt met een laterale donkerbruine bies die van de hals tot net voorbij de achterpoten loopt. De flanken op hun beurt zijn roodbruin en versierd met witte stippen. De zijkanten van de kop zijn blauw en ook op de voor- en achterpoten zit er een veegje blauw, net als op de linker- en rechterzijde van de rolronde staart. De onderzijde van het lichaam is grijs- tot blauwachtig. In gevangenschap moet men deze 30 centimeter metende hagedis houden in een ruim verwarmd terrarium van het half woestijn type. De bodem bestaat uit een laag gewassen zand van ongeveer 10 tot 15 cm. Als beplanting gebruiken we grasachtige die in bloempotten gepoot worden. De potten worden gecamoufleerd door grote stenen. Een drinkbakje mag niet ontbreken. Het terrarium wordt bovenaan verlicht en verwarmd door een spot; als bodemverwarming gebruiken we een elektrisch verwarmingselement dat onder het zand komt te liggen. Het terrarium mag gerust een beetje zonlicht krijgen. Door de dag loopt de temperatuur op tot 30 graden Celsius, 's nachts koelt het terrarium af tot 23 graden Celsius. 's Zomers kan de stippelrenhagedis in een goed geventileerd terrarium (gaasterrarium) zelfs buiten worden gehouden. In de paartijd probeert het mannetje zich schrijlings over een wijfje te slingeren. Hij wrijft zijn flanken tegen haar rug en bijt zich vast in haar nek. In de voorzomer legt het wijfje 4 tot 6 eieren die ongeveer 2cm lang zijn. De jongen komen na acht tot tien weken uit zonder enige ouderlijke zorg. Voor de gelukkige bezitters van een halfwoestijn terrarium is deze ren-hagedis zeker een fraaie aanwinst. Ze kan met even grote andere soorten worden samengehouden, mits het terrarium voldoende ruim is. Door: Karel Fondu Voor u gelezen Ciliata Nieuws

Danio Rerio Delft

168

november 2011

Cladophora aegagropila - Mosballen of mosbollen Paluzee Zoetermeer De laatste tijd zie je overal mosballen in de aquariumwinkels. Omdat ik deze al een aantal jaren heb, krijg ik hier geregeld vragen over van andere aquarianen. Daarom lijkt het me zinnig om mijn ervaringen met deze aanwinst voor het aquarium te delen. De Latijnse naam voor mosbal of mosbol is Cladophora aegagropila. Een mosbal is eigenlijk geen mos, het is een sieralg. Het ontstaat door alg dat aan bijvoorbeeld een steentje of zo blijft hangen, en al maar meer alg verzamelt. Het dankt zijn balvorm aan het heen en weer rollen op de bodem van

een meer. Een mosbal is als een spons. Je knijpt er eenvoudig al het water uit. Het is goed om ze af en toe in een bakje aquariumwater flink uit te knijpen/spoelen. Daar knappen ze echt van op. Als ze wat wittig uitslaan of er flinke alg aangroeit, knip ik ze kort. Dit doe ik voornamelijk onderwater omdat hij bovenwater gelijk zijn vorm verliest. Een mosbal wordt niet snel groter. Eén millimeter groei in de drie maanden is bij mij het gemiddelde. Sommigen zeggen dat je ze af een toe een week in koud water moet laten staan. Dat ze daar reuze van opknappen. Ik heb dit zelf nog niet nodig gehad. Maar het is een goede tip. Ik knip mosballen door, in plakken, in de helft, in kwarten. Je kan er ook met je vinger een gat in wringen en hem zo helemaal openvouwen als een matje. Met visdraad bind ik er soms kleinere ballen van. Dan goed ronddraaien in je handen alsof je gehaktballen maakt om ze mooi in vorm te krijgen. Als de mosballen even uit het water geweest zijn, is het soms lastig ze te laten zinken. Dan is het zaak ze onderwater goed uit te knijpen.

Danio Rerio Delft

169

november 2011

Soms is dit een paar keer nodig om ze op de plaats te houden. Soms verzamelen de mosballen lucht waardoor ze zichzelf als het ware droog trekken en opstijgen. Ik heb eens gelezen dat ze dit doen in 'de hoop' via de stroming op een beter plekje terecht te komen. Ik weet niet of dit werkelijk zo is. Wel stijgen bij mij voornamelijk de mosballen in de donkere hoekjes op. Ik trek me er niets van aan, ik leg ze gewoon weer terug waar ik ze wil hebben. Ik vermoed dat de losse haartjes van geknipte mosballen, elders in het aquarium soms van die nestjes draadalg vormen of op randjes zo'n mooi matje sieralg vormen. Ik zie dit namelijk altijd extra gebeuren na zo'n knipbeurt. Wat een mosbal zo prachtig maakt is zijn opvallende afwijkende vorm. Deze brengt rust, of markering in de inrichting van een aquarium. Maar het allermooist vind ik toch wel zijn rijke fluwelige diepgroene kleur.

Avonturen in de bak Dat was wel even schrikken, toen ik van vakantie thuis kwam. De hele bak zat onder de draadalg. Voordat ik wegging, had ik ervoor gezorgd, dat de planten uitgedund waren, dat ze niet te hoog waren, ruiten schoongemaakt en de voederautomaat ingesteld enz. In mijn idee kon er dus niets misgaan. Nou ja, de planten zouden wel gegroeid zijn en de voorruit zou wel wat bealgd zijn, maar ik had niet gerekend op een zo grote explosie van draadalg. De voederautomaat had zijn werk prima gedaan, dat kon ik zien aan de hoeveelheid voer die hij had gebruikt. Mijn buren kunnen een gup nog niet van een haai onderscheiden, dus ik hoef hen niet te vragen om mijn aquarium in de gaten te houden. Ik denk dan maar zo: als de vissen maar op tijd hun droogje krijgen (natje is in dit verband niet noodzakelijk, dat hebben ze genoeg), dan zien we wel weer als we thuiskomen. Zoals u bekend is, is draadalg aardig te verwijderen met een oude tandenborstel, dus toen we de caravan en de auto hadden uitgeladen en alles weer zo’n beetje op zijn plaats terug hadden gezet, zou ik aan het aquarium beginnen, maar het was inmiddels etenstijd geworden en ik ging maar wat bij de Chinees halen. Nou ja, u begrijpt het al: ik had toen geen zin meer om die bak overhoop te halen. Ik sprak met mijn vrouw af, dat ik dat de volgende morgen zou doen. Eigenlijk zinde het me niet om nog een dag te wachten, maar ik had een lange reis achter de rug en je staat ervan versteld hoe veel er uit zo’n caravan komt, dus dan toch maar tot morgen wachten.

Danio Rerio Delft

170

november 2011

De hele avond zat ik met een schuin oog naar de bak te kijken en hield mezelf voor, dat het morgen best wel kon; die ene dag kon er ook nog wel bij. Toen we naar bed gingen, kon ik de slaap moeilijk vatten. Die draadalg zat me behoorlijk dwars. Eindelijk viel ik in slaap en u voelt het al aankomen: ik droomde van niets anders dan draadalg. De hele kamer en slaapkamer zaten vol en het groeide maar en groeide maar. Ik raakte er zo langzamerhand in verstrikt. Ik kon me niet meer bewegen en met een kreet schrok ik wakker. ‘Wat doe je nou?’ vroeg mijn vrouw verschrikt. ‘Maak me los!’ schreeuwde ik. Gelukkig kwam ik snel bij mijn positieven en vertelde mijn vrouw wat ik gedroomd had. ‘Je moet morgenochtend maar gauw aan je bak beginnen’, zei ze. Ik keek op de klok en het was al bij half zes. ‘Ik ga eruit’, zei ik vastberaden, ‘ik ga aan mijn bak beginnen. Ik kan toch niet meer slapen’. ‘Nou, ik ga nog even verder hoor’, zei mijn vrouw. Beneden gekomen zette ik de tijdklokken op ‘aan’ en bij nader inzien viel de draadalg best wel mee. Ik pakte de tandenborstel en toog aan het werk. Nadat de draadalg verwijderd was, begon ik aan het fatsoeneren van de planten. Inmiddels was mijn vrouw beneden gekomen, want het begon al licht te worden buiten. ‘Nog even de voorruit schoonmaken’, zei ik, ‘dan ben ik klaar’. Toen dat gebeurd was, zag ik, dat ik toch wel zo’n drie uur aan het rommelen was geweest. Ik vind dat rommelen in je bak eigenlijk wel leuk. Nou ja, logisch natuurlijk, anders begin je niet aan een aquarium! Ik wilde toch wel graag verschoond blijven van een toename van draadalg, dus belde ik mijn broer maar eens op, die ook een verwoed aquariaan is. Hij vertelde, dat hij deze ‘plaag’ ook wel eens gehad had en was toen over turf gaan filteren en had een aantal malen het water ververst. Dit had bij hem voortreffelijk geholpen. Ik ben daar toen ook maar toe overgegaan en na een aantal weken was ik inderdaad aardig van die alg af. Ik moet het wel in de gaten houden en zodra ik maar denk, dat ik wat zie, meteen met de tandenborstel in de bak. Hoe zal het zijn als ik weer eens van vakantie terugkom? We wachten maar af. Ik heb me voorgenomen om daar niet meer over in te zitten, want na een paar uur werk heb je toch weer een prachtige onderwatertuin, waar je elke keer weer van geniet. Uit: Aquarius Leeuwarden.

Danio Rerio Delft

171

Goed aquariumhouden = observeren

november 2011 Jan de Wit

Als regelmatige bezoeker van de contactavonden van onze vereniging en het bijhouden van een schrift waarin markante opmerkingen van sprekers genoteerd worden, kan dit een bron van informatie zijn waarop men in een later stadium nog eens terug kan komen. Onderstaand opstel is mede gebaseerd op een aantal uitspraken van sprekers die we in het verleden aangehoord hebben, aangevuld met eigen opmerkingen en bedenksels. Observeren van ons aquarium geeft ons een grote mate van informatie over het reilen en zeilen van ons aquarium, alleen moeten we die signalen wel oppakken en er iets mee doen. Want wat vertellen ons nu onze planten en vissen in ons aquarium? Laten we eerst eens even bij de planten gaan kijken, uiteraard zullen we ook de nodige open deuren intrappen maar herhaling heeft dikwijls toch wel eens zijn nut. Planten hebben de mogelijkheid om zich aan te passen aan de aangeboden verlichting. Zij doen dit door middel van kleurcellen die zich in de bladeren van de planten bevinden. Dat is ook de reden dat een soort plant er in het ene aquarium anders uitziet dan in het andere aquarium De kleur en de intensiteit van de verlichting zijn hier debet aan. Zo kunnen grote internodiën, dat zijn de afstanden tussen twee bladkransen van de plant, ons vertellen dat de plant of een matige verlichting krijgt of een verlichting met een verkeerde kleurbalans. Want de kleuren van het rode spectrum van het witte licht zorgen voor een celstrekkende werking van de plantencellen, terwijl licht uit het blauwe spectrum juist het tegenovergestelde veroorzaakt. We kunnen dit dus, indien nodig, op een simpele manier corrigeren. Ook een verkleuring van het blad vertelt ons dat niet alleen het vorenstaande mogelijk is maar ook of de plant of te veel of niet de juiste kleur verlichting krijgt. Het geel worden van de koppen van een plant vertelt ons daar en tegen weer dat zijn milieu niet optimaal is en er een hiaat is in de voedselketen. In dit specifieke geval in de mate waarin het sporenelement ijzer niet of in onvoldoende mate in het water aanwezig is. IJzer is namelijk nodig voor de vorming van bladgroenkorrels, is er te weinig ijzer als sporenelement in het water aanwezig dan zullen de koppen van de groene planten een geelkeuring te zien geven. De remedies liggen hier voor de hand. Bij te weinig licht meer licht geven. Bij verkleuren van de bladeren behoeven we eigenlijk niet in te grijpen want hier regelt de plant het zelf wel.

Danio Rerio Delft

172

november 2011

Bij het geel worden van de koppen van de plant, dus een gebrek aan ijzer, we noemen dit verschijnsel ook wel ijzerchlorose, is bijmesten met een ijzermeststof geboden. Bemesting met CO2 wordt in veel aquaria toegepast. In de handel wordt regelapparatuur aangeboden voor dosering van CO2 in het aquarium. Dit regelen gebeurt met een meting van de pH, loopt de pH op, dus wordt met milieu meer basis, dan wordt er CO2 in het aquarium gepompt om de pH op een beter, lager, niveau te brengen. De vraag die nu echter opdoemt: Is dit wel een juiste methode om een stabiele pH te realiseren in het aquarium? In de lectuur kunnen we lezen dat CO2 een tweevoudige werking kan veroorzaken. In de eerste plaats levert CO2 een koolstof plantenvoeding voor de planten en CO2 dient om de pH te regelen. Dit laatste is een oneigenlijk gebruik van CO2 en kan zelfs tot problemen leiden. We weten dat CO2 een plantenvoeding is. Als nu in een onbelicht, of summier verlicht, aquarium CO2 toevoegen heeft dit voor de planten geen enkele nut, ja het kan zelfs voor de vissen slecht zijn als het CO2 gehalte van het water te hoog oploopt. CO2 toevoegen heeft als plantenvoeding zin als er ook een adequate verlichting gehanteerd wordt, zodat alle CO2, die gedoseerd wordt, nuttig besteed kan worden aan de groei van de planten. Meer CO2 doseren dan de planten kunnen gebruiken heeft totaal geen zin en is verspilling van energie. Het teveel aan CO2 zal het water verlaten en geen nut meer hebben, althans niet voor de planten in het aquarium. De pH regelen door middel van CO2 is geen goede manier om tot een beter milieu te komen. Bij veel CO2 dosering in het aquarium dienen we ook te zorgen voor een hoge en langdurige verlichting gedurende de gehele dag om te zorgen dat de planten deze CO2 kunnen gebruiken voor hun groei. Geven we meer dan nodig is, is dat verspilling. Maar afgezien van CO2 hebben planten voor hun groei nog wel iets meer nodig dan CO2. Voor een goede plantengroei is het wel nodig dat alle ingrediënten voor een goede groei aanwezig zijn, zoals: naast CO2, licht, nitraten, fosfaten, sporenelementen, enz. Als een van deze voedingsstoffen in onvoldoende mate aanwezig is maar alle andere zijn meer dan nodig aanwezig dan zal die stof die als minimum aanwezig is de groei van de planten bepalen. Deze Wet van het Minimum (Wet van Von Liebig) geldt voor alle planten of het nu waterplanten, moerasplanten of tuinplanten zijn. We gaan eens overstappen naar de vissen.

Danio Rerio Delft

173

november 2011

In de kop hebben we gesteld: Goed aquariumhouden = observeren. We houden nu eenmaal tropische vissen omdat ze zo kleurrijk zijn maar de kleuren van de vissen zijn er niet om onze ogen te strelen maar hebben een functie. Veel vissen uit Zuid-Amerika van de soorten Hyphesso-brycon en Hemigrammus hebben op hun lichaam een iriserende kleur. Denk aan de Kardinaal tetra, de Neon Tetra, het Lichtvisje, de karbonkelzalm, enz. Dit is natuurlijk niet voor niets of om onze ogen te strelen. Nee deze iriserende kleuren hebben een functie. Allereerst geeft dit aan dat deze vissen uit een milieu komen dat donker is, dat zij voorkomen in wateren die overschaduwd worden door bomen en struiken. Wij moeten daar rekening mee houden in ons aquarium en dit voorzien van donkere plaatsen waar deze vissen zich prettig voelen. Maar de kleuren van de vissen zijn er niet allen voor de sier, zij vertellen verhalen aan medebewoners, b.v. bij de balts of zij waarschuwen voor gevaar of geven signalen bij de voortplanting. Lezenswaardig in deze is het boek van Prof. Dr. A. Stolk, Van vis tot vis, communicatie in de vissenwereld. Houders van een zeewateraquarium en houders van speciaalaquarium zijn specialisten. Water voor het zeewateraquarium wordt gemaakt, water voor het speciaalaquarium wordt ook gemaakt, waarom maken we ook niet het water voor het gezelschapsaquarium? Een interessante of wel een irriterende vraag. Vissen uit een zeewateraquarium en een speciaalaquarium zijn goed af, zij worden op hun wenken bediend met een milieu wat bij de betreffende soorten hoort. De vissen in een gezelschapsaquarium moeten het maar doen met ons leidingwater, of dit nu goed is of niet. Nu is bekend dat veel aquarianen ook voor het gezelschapsaquarium het water niet direct uit de kraan halen maar dit mengen met goed regenwater. Zij zijn op de goede weg en proberen hun vissen dat te geven wat zij van nature nodig hebben. Echter kennis van de waterwaarden van de biotopen van onze vissen is in deze natuurlijk wel nodig maar gelukkig is er veel lectuur voorhanden waaruit we deze kennis kunnen putten. Maar onze vissen vertellen ons meer. Elke soort heeft zijn speciale manier van, laat ik het ‘acteren’ noemen. Door observatie kunnen we, per soort, te weten komen hoe de vissen zich in het aquarium gedragen. Dit gedrag is goed te observeren bij het voeren van de vissen maar ook in de rustige avonduren is het goed om de vissen in het aquarium te bekijken en hun gedrag op te nemen. Afwijkingen hierop moeten ons dan een signaal geven dat er iets aan de hand is.

Danio Rerio Delft

174

november 2011

Laat ik een voorbeeld geven. Chilodus punctatus (= Kopstaander) is een vis die regelmatig in de hoek van het aquarium met de kop naar beneden staat. Een normaal gedrag van deze vis. Toont nu een Paracheirodon axelrodi (= Kardinaaltetra) dan moet dit ons een signaal geven dat hier iets aan de hand is want dit is voor deze soort geen normaal gedrag terwijl dit bij de Chilodus punctatus wel normaal gedrag is. Observeren van planten en vissen en toch zeker het ‘acteren’ van de diverse vissensoorten onderkennen geeft ons signalen waar we in de meeste gevallen wat mee kunnen doen en zal resulteren in goed aquarium houden.

Kongozalm Phenacogrammus interruptus ( Boulenger , 1899 ) Systematiek Klasse Infraklasse Superorde Orde Onderorde Familie Onderfamilie Geslacht

: Osteichthyes : Teteostei : Ostariophysi : Cypriniformes : Characoidei : Alestidae : Alestinae : Phenacogrammus

Gegevens uit MERGUS Aquarien Atlas Eerste beschrijving Micralestes interruptus , Boulenger , 1899 Andere synoniemen zijn ; Hemigrammalestes interruptus , Pellegrin , 1926

Danio Rerio Delft

175

november 2011

Beschrijving en geslachtsonderscheid De Kongo-zalm is , voor het aquarium , een vrij grote zalm . Zij het sporadisch, kunnen mannen tot 15 cm. Lang worden en vrouwen tot 10 cm. Het is echter uiterst zelden, dat ze deze afmetingen halen, maar mannen van 10 cm. Lengte zijn vrij normaal. De vrouwen blijven enkele cm. kleiner. Het lichaam is zijdelings tamelijk sterk samen gedrukt. De schubben zijn vrij groot. De ogen zijn eveneens groot en de iris fonkelend. De kleur beschrijving is zeer moeilijk, omdat het fonkelend kleurpatroon niet veroorzaakt wordt door pigmentcellen, maar door lichtbreking op de schubben en dus veranderlijk is naar gelang de invalshoek van het licht. Als algemeen kleurenbeeld is de grondkleur zilverachtig tot metaalblauw. De rug is donkergroen, vlak hieronder loopt een staalblauwe band van kop tot staart. Hieronder, vlak boven de onvolledige zijdestreep, ligt de meest opvallende band, welke naar gelang het invallende licht , rood-bruin tot bruin is. De buik is bleekgroen. Naast deze flitsende kleuren beschikt de man over een uitzonderlijk mooi vinnenstelsel. Bij volwassen mannetjes is de rugvin verlengd tot voorbij de staartwortel. De middelste vinstralen van de staartvin zijn eveneens verlengd. Deze verlenging kan zelfs groter zijn dan de staartvin zelf. De staartvin is hierdoor in drie delen uitgerafeld. Het vrouwtje mist deze verlengde vindelen aan rug- en staartvin en het vrouwtje is tevens minder fel gekleurd. De rugvin is aan de basis geel en gaat dan over in een blauwachtige kleur. Alle andere vinnen zijn blauwachtig van kleur en zijn van een witte zoom voorzien. Natuurlijke vindplaatsen De Kongozalm komt in Zaire voor, dat is het vroegere Belgisch Kongo. Het biotoop bestaat hoofdzakelijk uit langzaam stromende wateren, omgeven door dichte begroeiing. Deze begroeiing bestaat hoofdzakelijk uit woudvegetatie, welke als groenen linten de rivieren in bos en park omzomen. Deze wateren hebben hierdoor donkere overschaduwde oevers, terwijl het midden van de rivier aan hevig zonlicht blootgesteld is. De bodem van deze wateren bestaan bijna geheel uit afgevallen bladeren. Opvallend is, dat als je in een Cichlidenboek naar de vindplaats kijkt, je (bijna) altijd de meetresultaten van de watertesten vindt. Helaas heb ik van onze Kongozalm, in de mij beschikbare boeken, niets over de watersamenstelling kunnen vinden. De meeste schrijvers melden, voor het aquarium een hardheid kleiner dan 6 graden DH en een pH van 6 tot 7. Temperatuur 20 tot 25 graden C.

Danio Rerio Delft

176

november 2011

Danio Rerio Delft

177

november 2011

Aquarium gegevens Kongozalmen zijn uitstekend geschikte aquariumvissen. Wel zijn het flinke zwemmers, waardoor we een minimale aquariumlengte van 125 cm. moeten hebben, liefst nog groter. De keurwijzer schrijft 10 maal de lengte van de vis voor. Tevens moeten we ze in een schooltje van minstens 8 stuks houden. De keurwijzer zegt 12 stuks voor een scholenvis. Omdat Kongozalm mannen veel kleurrijker zijn dan de vrouwen, wordt vaak de fout gemaakt, om dan b.v. 7 mannen plus 1 vrouw te nemen. Deze ene vrouw wordt dan constant door een man benaderd om te paren, waardoor het vrouwtje dan geen tijd krijgt om paringsrijp te worden. Reden voor het vrouwtje om constant tussen de planten weg te kruipen. Het is daarom beter om evenveel vrouwen als mannen te nemen. De beplating moet hoge en vooral dichte randbeplanting zijn, welke langs de zij- en achterkant van het aquarium loopt, van fijnbladerige planten zoals Myriophyllum, Rotala, Ambulia en Ludwigia. In deze dichte randbeplanting trekken de dieren zich graag van tijd tot tijd terug. De grote open zwemruimte aan de voorruit beplanten we dan met lage voorgrond beplanting. Kongozalmen houden hoofdzakelijk van levend voer, b.v. vliegen, muggen, muggenlarven, wormen, watervlooien, mieren, sprinkhanen, enz. Bij het watervlooien scheppen, bleek er een larve van de geelgerande waterkever tussen te zitten van 3 cm. lengte, deze werd als eerste er tussen uit gehaald en zeer gemakkelijk gegeten. Toch wil ik ze niet de titel roofvis geven. Tevens eten ze graag enkele delen van planten. Zo heb ik gezien, dat op de bodem gevallen zaden van Aponogeton crispus, welke net ontkiemd waren, door de Kongozalmen kaal gevreten werden. Ook Echinodorus horizontalis, welke onder water bloemen geeft, waarna enkele jonge planten groeiden, door de Kongozalm uitgevreten werd. Ook eten Kongozalmen kroost. Als de wateroppervlakte vol met kroost ligt, eten ze er niet noemenswaardig van. Maar als U die oppervlakte zelf schoon houdt, zullen de Kongozalmen de nieuwe jonge plantjes wel eten. Aan de worteltjes van het kroost, wordt het plantje onder water getrokken, dan los gelaten en heel snel hapt dan de Kongozalm in het drijfblad en eet het op. De watersamenstelling is niet zo belangrijk, als het maar niet te hard en licht zuur is. Eventueel filteren over turf en turfgranula. Temperatuur 23 tot 25 graden C. Als gezelschap in een streekaquarium kunnen we de Kongozalmen gezelschap geven van andere Kongozalmen, zoals Alestes en Arnoldichthys. Tevens komen in hetzelfde gebied diverse Killy’s voor van de geslachten Aphyosemion, Aplocheilichthys (lichtoogjes), Epiplathys en Fundulus soorten.

Danio Rerio Delft

178

november 2011

Labyrinten voor, moeilijk verkrijgbaar en veel agressiever dan de Aziatische soorten, geslacht Ctenopoma. Tot slot enkele cichliden zoals diverse soorten Kersenbuiken. Andere karperzalmen zijn b.v. Distichodus (helaas zelden te koop), Nannaetiops en Neolebias soorten. Als allerlaatste wil ik nog vermelden, enkele meervallen waarvan Synodontus de bekendste is, maar ook de Afrikaanse glasmeerval, is het houden ruimschoots waard. Kweek Voor de kweek is het beter een stuk of 20 halfwas dieren te kopen en deze door middel van goed en afwisselend te voeren en goed water , tot goede kweekdieren op te fokken. Dan kan hieruit de keuze gemaakt worden voor de kweek. De vrouwtjes kunnen met wat extra fruitvliegjes tot kuitaanzet gebracht worden. Om te voorkomen dat er vroegtijdig eiafzetting plaats vindt, worden de seksen een week tot 10 dagen gescheiden. In een ruime kweekbak b.v. 60 x 40 x 40 cm. doen we zacht water, hardheid kleiner dan 5 graden DH en een pH van ongeveer 6. Temperatuur 24 tot 25 graden C. Als afzetmateriaal kan men het beste turfvezel gebruiken en het water over turf filteren. Als nu ons kweekvissen bestand b.v 2 mannen plus 3 vrouwen, heel voorzichtig overgezet zijn, d.m.v. de druppel methode, zal meestal de volgende dag de paring beginnen. Deze paring kan 2 tot 3 dagen duren. Wordt er niet meer gepaard, om welke reden dan ook, halen we de kweekdieren uit deze kweekbak. Ook nu geldt, dat dit met de nodige zorg moet gebeuren, want een snelle verandering van de pH kan dodelijk zijn. Elk Kongozalm vrouwtje kan tot 500 eitjes van 2 mm. In doorsnede in deze periode afzetten, welke direct naar de bodem zakken. Om het beschimmelen van de eieren te voorkomen, blijven we over turf filteren. Het eerste legsel beschimmelt bijna altijd. Ook het eerste legsel na een rustperiode van bijvoorbeeld enkele maanden. Geef dus de moed niet op maar probeer het nog een keer. Afhankelijk van de temperatuur komen de eitjes na 5 tot 7 dagen uit en na het verdwijnen van de dooierzak eten de jongen gelijk pas uitgekomen pekelkreeftjes, daarna gezeefde watervlooien. Het groot brengen is verder niet bijzonder moeilijk. Er is veel plezier te beleven als je een eitje van 2 mm. Tot een volwassen vis van 10 cm. ziet groeien. Ik wens U er veel plezier mee. Aad Bouman.

Danio Rerio Delft

179

november 2011

Nannostomus beckfordi De Nederlandse naam van dit visje is goudglans beckfordi. Familie: Hemiodontidae. Herkomst: Guyana. Natuurlijk milieu: stilstaande en langzaam stromende oerwoudkreken, maar ook langs de oevers van grotere stromen, waar het ondiepe water overschaduwd is door dichte oeverbegroeiing en veel opgeloste humusstoffen bevat (zwart watertype). Vorm en kleurtekening: het lichaam is slank en spoelvormig. De snuit spits met een kleine bek. Grondkleur lichtgeel, rug reebruin met een opvallende goudglans, buik zilverachtig wit. Vanaf de snuit loopt door het oog een veelal diepzwarte lengtestreep tot in de staartwortel. Deze zone wordt aan de bovenzijde begrensd door een goudglanzende streep met daarboven weer een zone van prachtig iriserend groen. Op het bovenste lichaamsdeel zijn de schubben donker omrand. Vinnen lichtgeel met oranje gloed. Aarsvin en onderste staartvinlob steenrood. Vetvin ontbreekt. Grootte: maximaal 6½ cm. Geslachtsonderscheid: vrouwtjes gedrongen en fletser van kleur. Doorgaans goed te herkennen aan de hoekige aarsvin en tijdens de paartijd aan bij doorvallend licht zichtbare eitjes in de eileider. Mannetjes zijn slanker en hebben duidelijker sprekende kleuren. Aarsvin aan de onderzijde gerond. Tijdens de paartijd kleurt het achterlichaam rood. Verzorging: de Nannostomus beckfordi is geschikt voor grote en kleine aquariums, mits gehouden in een schooltje van minimaal 12 exemplaren. Een donkere bodem, turfhoudend water en een dichte fijnbladige beplanting bevorderen het welzijn van deze visjes. Zij bevolken in hoofdzaak de bovenste en middelste waterlagen. Temperatuur 24-28oC. Ze eten klein levend voedsel. Fruitvliegjes, mieren en hun eieren worden graag van het wateroppervlak gesnapt. Ter afwisseling wordt ook droogvoer genomen.

INHOUD Uitnodiging 1: Uitnodiging 2: Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips.

161

Terugblik verenigingsavond 18-10-11 door Lotty Sonnenberg Wim Tomey: een andere kijk op aquariumplanten

163

De Stippelhagedis

166

Voor u gelezen; Cladophora aegagropila - Mosballen of mosbollen

168

Voor u gelezen; Avonturen in de bak

169

Goed aquariumhouden = observeren, door Jan de Wit

171

Kongozalm, door Aad Bouman

174

Nannostomus beckfordi

179

Bestuur

180

Danio Rerio Delft

180

november 2011








Adviesgroep Leden


[email protected]





A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]


[email protected]



[email protected]





DANIO RERIO DELFT December 2011 - nr. 10 Opgericht 1 mei 1919 - aangesloten bij de N.B.A.T. Koninklijk goedgekeurd sinds 16 juli 1919 _____________________________________________________________ Verenigings- en Praatavonden bij Sportcafé ‘Emerald’, Florijnstraat 1, Delfgauw (Pijnacker) Zaal open 19.30 uur - aanvang 20.00 uur - tel. 015-2627321. ——————————————————————————————————

Uitnodiging 1: dinsdag 20 december 2011 Presentatie: Verenigingskeuring Deze avond staat in het teken van de verenigingskeuring, verleden jaar was er maar een deelnemer, dan ben je natuurlijk gelijk de verenigingskampioen. Jos Koster heeft met zijn aquarium de vereniging vertegenwoordigt op district en landelijk niveau. Dat Jos zijn aquarium er altijd netjes bij staat is bekend, dus niet verbaasd dat, dat ook tijdens die keuringen het niveau hoog was. Jos heeft een verdienstelijke tweede plaats op het landelijk niveau behaald. Dit jaar gaan twee bestuursleden de strijd met Jos aan. Kan zijn aquarium aanval pareren, u bent van harte welkom om deze strijd te aanschouwen. Neem ook u partner eens mee naar deze laatste verenigingsavond van 2011, ook oud leden zijn natuurlijk welkom. Bent u ook benieuwd wie de vereniging gaat vertegenwoordigen in het District Zuid-Holland Noord.

Uitnodiging 2: Praatavond, dinsdag 3 januari 2012 Ook u bent uitgenodigd voor de eerste praatavond in het nieuwe jaar. Misschien met oliebollen maar zeker met de beste wensen gaan we het drieënnegentigste jaar van de vereniging in. Het bestuur heeft in ieder geval een goed voornemen, we streven naar een hoger ledenaantal.

Danio Rerio Delft

182

december 2011

JAARPROGRAMMA 2011 20 3 17 28 29 4 5 7 21 6

December Verenigingsavond; Bram Rozier, Uitslag verenigingskeuring Januari Praatavond; Januari Verenigingsavond; Januari

District Keuring Zuid Holland Noord door Stef Rensen,

Februari

District Keuring Zuid Holland Noord door Stef Rensen,

Februari Februari Maart

Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond;

10 Maart

Uitslagavond Keuring District Zuid Holland Noord verzorgt door AV De Rijswijkse

20 3 17 1 15 5 19

Verenigingsavond; Algemene leden vergadering 2012 Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond; Praatavond; Verenigingsavond;

Maart April April Mei Mei Juni Juni


EVENEMENTEN / TIPS

Danio Rerio Delft

183

december 2011

NSW – NBAT 2012 58e Natuurweek in Landsrade 15 tot 22 juni Beste natuurliefhebber, Omdat aquarium- en terrariumliefhebbers meestal ook natuurliefhebbers zijn, organiseert de Commissie Natuurweken van de Nederlandse Bond Aqua Terra al jarenlang een natuurweek. We wandelen in het prachtige landschap van Zuid Limburg en omgeving en verkennen daarbij de natuur. Hierbij komt iedere natuurliefhebber aan zijn- of haar trekken, of dit nu op vogel-, planten-, insecten- of ander gebied is, of om alleen maar van de natuur te genieten. Onderweg of na afloop van de wandeling is er altijd de mogelijkheid ervaringen met andere liefhebbers uit te wisselen of te bespreken. Ook is er literatuur aanwezig om iets uit te zoeken. Onze thuisbasis zal weer in Landsrade zijn, waar we verblijven in een fraai, midden in de natuur gelegen vakantiecomplex, met veel ruimte en een mooi uitzicht. Programma We zullen naast bekende, ook nieuwe gebieden bezoeken. ’s Morgens om 9 uur vertrekken we en we zullen meestal rond 5 uur weer thuis zijn. U kunt rekenen op flinke, maar rustige wandeltochten van ongeveer 15 km met voldoende tijd om te kijken, te fotograferen en even uit te rusten. Bij sommige tochten zal het ook mogelijk zijn eerder af te haken. Hondskruid

Zaterdag 16 juni gaan we met de bus naar Schin op Geul, waarvandaan we naar het Gerendal lopen en een bezoek brengen aan de orchideeëntuin. Later door een fraaie holle weg: de Ingbergrub en langs Gulpen, Euverem, Pesaken en Crapoel weer naar Landsrade. Voorbeeld van een ‘holle weg’ of grub

Danio Rerio Delft

184

december 2011

Zondag 17 juni gezamenlijk met eigen vervoer naar Eys voor een rondwandeling met afwisselend landschap. Door het waterwingebied naar Wijlre. Dan via Etenaken en Fromberg door de lange Elkenradergrub naar de Eyserbosschen en Piepert, om weer bij Eys te komen.

De Eyserbeek

Maandag 18 juni brengt de bus ons naar de Kunderberg, bekend door de vele Muggenorchissen die hier groeien. We wandelen verder langs Ubachsberg, Vrouwenheide, Mingersberg, Overeys en Wahlwiller weer naar Landsrade. We komen daarbij nog langs een kalkhelling, waar we mogelijk ook orchideeën vinden en door een mooie grub waar weer veel te ontdekken is.

Danio Rerio Delft

185

december 2011

Dinsdag 19 juni iets heel nieuws. Vandaag brengt de bus ons naar Oost-Maarland, waarvandaan we een rondwandeling maken door de Maasvallei onder Maastricht: de Eijsder beemden. Er komen heel veel vogelsoorten voor, maar ook de vegetatie kent vele planten van de Rode-lijst. De bever bouwt er zijn burchten en voor libellen en andere insecten is het er een paradijs.

De Eijsder beemden

Foto: Stichting het Limburgs Landschap, Gerrit Lenting

Danio Rerio Delft

186

december 2011

Woensdag 20 juni een buitenlandse bustocht naar de Eifel in Duitsland voor een wandeling vanaf Huppenbroich, langs de Brombach over de Weihrauchs - berg en Rurberg naar de Rursee. Onderweg mooie panorama’s maar ook een interessante flora en fauna. Donderdag 21 juni na het succes van vorig jaar en op veler verzoek ook dit jaar weer een puzzeltocht in de omgeving van Landsrade. Aan de hand van aanwijzingen loopt u zelf de route, terwijl onderweg een aantal vragen beantwoord moet worden. De avonden zijn gevuld met interessante dia- of beamerlezingen. We zullen terugblikken naar het afgelopen jaar, met in ieder geval ook een presentatie in 3D. We nemen een kijkje in Nepal en Ellen en John verzorgen weer een ludieke natuurquiz. De veel in Limburg vookomende Geelgors zullen we vast en zeker ook weer horen.

Voor de gebruikelijke fotowedstrijd kunt u 3 foto’s insturen. 2 voor de categorie Natuur en 1 voor de categorie Mensen. De 1-3 digitale foto’s stuurt u uiterlijk zondag 3 juni 2012 naar [email protected] Reservering en kosten De kosten bedragen € 340,- voor de hele week. Bij dit bedrag is alles inbegrepen. Indien het aantal deelnemers en de beschikbare ruimte het toelaat, is er ook de mogelijkheid tot huren van een 2-persoonskamer voor 1 persoon. Hiervoor is dan voor de hele week een toeslag verschuldigd van € 112,-. Wij vragen u zich zo spoedig mogelijk aan te melden, zodat wij definitieve afspraken kunnen maken met Landsrade. Bij te late aanmelding kunnen we namelijk geen voorkeur voor bepaalde huisjes meer aangeven. U bent verzekerd van inschrijving als het voorschot van € 170,- is betaald. U wordt ingeschreven op volgorde van binnenkomst. Als het maximale aantal deelnemers is bereikt, krijgt u bericht van plaatsing op een wachtlijst. Het restant van € 170,- (of € 282,- voor een 2-persoonskamer als u die voor u alleen wilt hebben) moet voor 31 maart 2012 zijn overgeschreven. U moet zelf zorgen voor een reis- of annuleringsverzekering. Omdat wij de huisjes voor de hele week moeten huren, is een weekend- of midweekverblijf alleen mogelijk bij medebelangstelling voor het andere deel, of indien u de huur voor de andere dagen ook betaalt. U kunt hiernaar altijd informeren.

Danio Rerio Delft

187

december 2011

Het verblijf in Landsrade Wij hebben een optie op de vrijstaande bungalows. Dit houdt in, luxe woningen voor 6 personen. Elke kamer heeft 2 eenpersoonsbedden, voorzien van dekbed en kussen. Het beddengoed is bij de prijs inbegrepen. Verder is er in elke kamer een wastafel. Elk huis is bovendien voorzien van een toilet en een aparte badkamer met douche. Voor handdoeken en keukendoeken in uw huisje moet u zelf zorgen, evenals voor eventueel koffie of thee en overige dingen die u in uw huisje wilt gebruiken.

Landsrade Ruud Meertens van Heuvellandcatering is ook dit jaar weer bereid de maaltijden voor ons te verzorgen. Deze worden weer opgediend in de bovenzaal van het complex. Hier ontbijten we om 8 uur en maken dan gelijk een lunchpakket voor onderweg klaar. ’s Avonds kunnen we weer van een lekker 3-gangenmenu genieten. Ook dit is bij de prijs inbegrepen. We hebben hier de beschikking over een bar om een drankje te kopen. In deze ruimte worden ook de avondprogramma’s verzorgd. U wordt vrijdag 15 juni na 3 uur ’s middags en voor 6 uur ’s avonds in Landsrade verwacht. Reist u met openbaar vervoer, dan kunnen wij u bij de bushalte van Heijenrath komen ophalen. Zorg voor goede waterdichte, ingelopen wandelschoenen of laarzen en gemakkelijk mee te nemen regenkleding of een paraplu. Korte tijd voor de natuurweek ontvangt u nadere mededelingen, programma-aanvullingen, routebeschrijving naar Landsrade en een deelnemerslijst met telefoonnummers en e-mailadressen om afspraken te kunnen maken voor eventueel gezamenlijk reizen. Een terugblik van voorgaande natuurweken vindt u op www.daniorerio.nl Heeft u nog vragen of wilt u een inschrijfformulier? Mail dan naar: [email protected]

(Limerick, tekening en kalligrafie: Lotty Sonnenberg. Tekening en limerick hebben betrekking op onze ontmoeting met de adder tijdens de vorige Natuurweek)

Danio Rerio Delft

188

december 2011

klavertje vier onder water

Rommer Talens

Een klavertje vier onder water of eigenlijk toch niet, de planten van het geslacht Marsilea lijken sprekend op klavertje vier maar ze zijn in de verste verte er niet aan verwand. De planten van het geslacht Marsilea vallen namelijk onder de Pilvarenachtigen, verwant aan de varens dus, terwijl de klaver (geslacht; Trifolium) tot de zaadplanten behoort. Van het geslacht Marsilea zijn 65 soorten bekend. Vele soorten lijken erg op elkaar en kunnen met het blote oog dan ook niet van elkaar worden onderscheiden. In de aquariumhandel wordt vaak een Marsilea soort aangeboden onder de naam M. crenata of M. spec. Van deze planten, die qua uiterlijk sprekend op M. quardrifolia lijken is de soort vaak niet bekend. Ook van de onder de naam M. crenata aangeboden planten wordt verondersteld dat ze vaak tot een andere soort van het geslacht Marsilea behoren. De planten zijn in het aquarium lastig houdbaar, misschien kan zelfs wel gesteld worden niet houdbaar. Ze vragen veel licht maar groeien langzaam, waardoor ze makkelijk be-algen. Bij te weinig licht worden ze snel iel en schieten de blaadjes naar het oppervlak. In moerascultuur doen ze het wel erg goed. Verder is er de soort M. quardrifolia. Deze plant komt ook in Nederland voor maar is zeldzaam. Voor de moerasrond of ondiepe gedeeltes van de vijver is de plant geschikt. Al kan hij erg woekeren. Sinds kort is er een nieuwe plant in de handel. Namelijk de soort M. hirsuta. Deze plant schijnt redelijk goed te houden te zijn onder water maar vormt daar vaak maar 1 blaadje. Bovenwater krijgt hij wel gewoon het bekende klavertje vier b l a d . Marsilea hirsuta (midden) in het aquarium van Detse Witveen, de onderwatervorm heeft hier maar 1 blaadje. Foto: Detse Witveen De laatste soort die er in de hobby rondgaat is een M. spec “Ghana”, die door WAP-lid Peter Kettenis is meegenomen uit Ghana. Ook deze soort lijkt sprekend op de soorten die als M. spec en als marsilea crenata worden aangeboden. Deze soort schijnt onderwater niet te houden te zijn en is niet in de handel te verkrijgen. In het paludarium groeien alle genoemde Marsilea soorten goed. Ze groeien erg snel maar zijn wel echte woekeraars, dus daar moet wel rekening mee gehouden worden. Een aparte toepassing voor deze planten is de vensterbank. Hier zijn ze in een potje erg goed te houden en het ziet er erg leuk uit.

Danio Rerio Delft

189

De verzorging van aquariumplanten

december 2011 door Jan de Wit

Over de juiste verzorging van aquariumplanten is in de aquariumliteratuur dikwijls weinig te vinden, behoudens de uitgaven van de WAP. Er wordt wel hier en daar gewag gemaakt van kleibolletjes, ijzermest, CO2 bemesting, turf en kant en klaar te kopen voedingsmiddelen, maar veel goede informatie is meestal niet te vinden. Een uitzondering hierop kunnen we lezen in de WAP-krant waar de planten alle aandacht krijgen die nodig is om tot een acceptabel groei te komen. Voor kamer en tuin planten vinden we in de literatuur wel de nodige informatie over de verzorging van die planten maar de aquariumplanten zijn echter stiefmoederlijk bedeeld. En als er al gewag gemaakt wordt van aquariumplanten verzorging dan zijn het meestal aspecten die een auteur eenmalig meegemaakt heeft. Als je de hoeveelheid aquariumplanten ziet die wekelijks in de aquariumspeciaalzaak over de toonbank gaan dan lijkt het wel of aquariumplanten geconsumeerd worden. Maar alle of bijna alle aquariumplanten dienen in een aquarium te groeien en de aanschaf zal in de normale gevallen bij een eenmalige aankoop dienen te blijven. Om een goede plantengroei in het aquarium te bewerkstelligen moeten we aan een aantal voorwaarden te voldoen. Zo moeten we weten dat bijna alle planten die we aanschaffen in de aquariumspeciaalzaak door de plantenkwekerijen in moerascultuur worden gekweekt. Zo weten we ook dat een zeer groot deel van onze aquariumplanten moerasplanten zijn, planten die zowel onder als boven water kunnen groeien. Nu doet zich het feit voor dat moerascultuur sneller gaat dan onderwaardeercultuur. Vandaar dat het grote aanbod van aquariumplanten in de winkel uit moerascultuur komt. Nu is het vrij normaal dat bovenwater gekweekte planten, als we die onder water zetten, een deel of zelfs allen hun bladeren verliezen, want ze moeten zich weer aanpassen aan de onderwater cultuur en dat kost nu eenmaal enige tijd en zoals gezegd, ze zullen dikwijls alle of bijna alle bladeren verliezen. Dit wil echter niet zeggen dat de planten, die dit verschijnsel vertonen, niet meer geschikt zijn voor het aquarium, enig geduld is hier geboden om de planten aan de gewijzigde omstandigheden te laten wennen. Nu niet direct de planten eruit halen en in de vuilnisbak deponeren maar rustig afwachten totdat zij hun onderwater vorm weer vertonen. Geduld is ook hier een schone zaak en ik vermoet dat veel liefhebbers dit geduld niet opbrengen. Maar we zouden iets vertellen over de verzorging van waterplanten in het aquarium. Een aantal hoofditems zijn hier belangrijk, t.w.

Danio Rerio Delft

190

december 2011

Temperatuur We weten dat alle planten een optimale temperatuur hebben om optimaal te groeien. Deze optimale temperatuur kan breed zijn maar ook een smalle band vertonen. Het is jammer dat gerenomeerde schrijvers van plantenboeken hierover niet meer in hun geesteskinderen opnemen, het zou de gemiddelde aquariaan zeker vooruit helpen om ook zijn planten in goede conditie te brengen en ook te houden. We zijn en blijven op dit terrein aangewezen op eigen experimenten die soms tot prachtige resultaten leiden maar ook dikwijls tot de ondergang van de plant. Gelukkig voor ons hebben aquariumplanten een zo’n breed temperatuur spectrum zodat het in de meeste gevallen wel goed gaat, die enkele uitzondering daargelaten. Licht Licht is een levensbehoefte van de planten. Zonder licht zijn planten ten dode opgeschreven, toch echter niet allemaal, er zijn planten die geen bladgroenkorrels hebben en dus ook geen energie uit het licht kunnen halen voor hun groei, zij doen dit op een andere wijze door bijvoorbeeld te parasiteren op een andere plant. In onze onderwater tuinen komen deze echter niet voor. Zoals gezegd, licht is een levensbehoefte, maar de planten hebben toch wel enige voorkeuren. Deze voorkeuren hebben te maken met de hoeveelheid nuttige energie voor de plant die het licht bevat. Het rode spectrum van het witte licht geeft bijvoorbeeld meer energie aan de plant dan het blauwe deel van het spectrum. Het verhaal dat rood licht de groei van de planten rekt en blauw licht de groei van de planten drukt heeft hiermede te maken en kunnen dus, zij het om andere redenen als een juiste constatering beschouwen. Nu zit er in alle witte lichtbronnen een mengsel van een aantal kleuren. We kennen warmtint lampen en koele lampen wat zijn oorzaak vindt in de hoeveelheid rood of blauw licht dat er in een lamp verwerkt wordt. Nu zal het de plant niets uitmaken hoeveel van het ene en hoeveel van het andere soort kleur in de lamp aanwezig is, voor hem is alle licht goed, mits hij er voldoende energie uit kan halen voor de groei. Bodem Zoals reeds eerder opgemerkt, veel van onze aquariumplanten zijn moerasplanten. Moerasplanten halen voornamelijk hun voedsel voor de groei uit de bodem en in mindere mate direct uit het water. Echte waterplanten hebben wel wortels maar deze zijn meestal nodig voor de verankering van de planten om het wegspoelen te voorkomen en niet direct nodig voor de groei. Bij het opstarten van een aquarium zullen we hier bij dus terdege rekening mee moeten houden en zorgen dat we een ‘voedingsbodem’ in het aquarium aanbrengen.

Danio Rerio Delft

191

december 2011

Zoals u ziet hebben we voedingsbodem tussen haakjes gezet. Dit is natuurlijk niet voor niets. In de aquariumspeciaalzaak zijn massa’s voedingsbodems te koop. Een keuze hieruit maken is dikwijls moeilijk, nog moeilijker is om de juiste samenstelling van de aquariumbodems te onderkennen. Want wat stop je nu onder het zand of grind in het aquarium. Is de gekochte voedingsbodem wel zodanig van substantie dat hij niet zal gaan rotten onder het zand, dikwijls moeilijk te beoordelen. Er zijn ook voedingsbodems die bestaan uit gebakken kleikorrels, de voedingswaarde hiervan is discutabel, in gebakken stenen zitten immers ook geen voedingsstoffen meer. Er zijn nu twee mogelijkheden, u koopt de voedingsbodem in de aquariumspeciaalzaak of u maakt hem zelf. Koopt u de voedingsbodem dan is er toch een aspect waarop u moet letten en dat is dat u nooit de voorgeschreven hoeveelheid in het aquarium gebruikt maar neem 1/3 deel van de voorgeschreven hoeveelheid en dat kan zelfs nog te veel zijn. Voorzichtig zijn met de gekochte voedingsbodem is hier zeker op zijn plaats. Want wat gebeurt er in de aquariumbodem? Nemen we bij de opbouw van een aquarium een bodem van gewassen rivierzand dan zullen in dit aquarium de echter waterplanten het wel doen. De moerasplanten zullen in het begin een kommervol bestaan leiden. U hebt een goed filter op het aquarium staan en er zwemmen een redelijke school vissen in, u voert dagelijks en u ververst regelmatig een deel van het aquariumwater en bij dit verversen wordt gelijktijdig de bodem schoon geheveld. Na een tijdje gaat u het filter schoonmaken, het blijkt dan dat de eerste laag filterwatten, die het grof vuil opvangen, enigszins vettig aanvoelen. Het vuil blijft ook gemakkelijk aan de vingers plakken en moet er met zeep afgewassen worden. Iets dergelijks zit ook in de bodem want we zullen niet alle vuil er uit kunnen hevelen en het filter neemt ook niet alle vuil op. Dit residu blijft in de bodem en vormt hier een laag met meststoffen nu voor de moerasplanten die het na een eerdere rustige periode die wel noodzakelijk was voor de vorming van een wortelgestel en nu een voorraad voeding vinden om tot groei te komen. Alle afvalstoffen in het aquarium kunnen we nu eenmaal niet met een filterpot en hevelen verwijderen, gelukkig maar. Denk nu niet dat als er minder geheveld wordt en een kleiner filter gebruikt wordt dat dan de voorraad plantenvoeding inde bodem eerder tot een bepaald volume zal komen. In theorie is dit wel juist maar de voorraad plantenvoeding zal zich bijzonder vlug ophopen en er zal vlug een te grote hoeveelheid aan voedingsstoffen aanwezig zijn met het gevolg, en dat kunt u wel raden, blauwe algen. Klei en leem zijn nu zeer goed in staat om deze voedingsstoffen vast te houden en later aan de plantenwortels af te geven.

Danio Rerio Delft

192

december 2011

Klei en zeker leem zijn een zeer goede stof om dit proces in goede banen te leiden en kunnen na verloop van tijd als voedingsbuffer optreden en de overtollige afvalstoffen die we niet op de conventionele manier kunnen verwijderen opnemen en in een later studium aan de planten afgeven. Water Planten hebben ook water nodig, niet om te groeien maar om de voedingszouten in de plant te transporteren. Echte waterplanten hebben het in deze gemakkelijker dan landplanten, zij staan reeds in het water. In water is een grote verscheidenheid aan stoffen opgelost. Een aantal hiervan zijn nodig voor een goede plantengroei. Maar de verhouding tot elkaar van al de opgeloste stoffen bepalen het type van het water. En zoals de vissen hebben ook de planten een voorkeur voor een bepaald type water om goed tot ontwikkeling te komen. Een extreem voorbeeld is hier om zoetwaterplanten in zeewater onder te brengen, zij zullen het in de kortst mogelijke tijd laten afweten en ter ziele gaan, alhoewel alle stoffen voor een goede plantengroei aanwezig zijn maar de onderlinge verhoudingen zijn niet de juiste. En ook in zoetwater kunnen grote verschillen optreden, wat de reden kan zijn dat een bepaalde soort het in dat ene aquarium niet doet en in het andere aquarium wel. Voedsel Voor een goede groei heeft de plant voedingsstoffen nodig. Van de ene soort veel en van andere soorten weinig tot heel weinig. Een plant gebruik veel koolstof, dit is als CO2 in het water aanwezig. Het wordt geproduceerd door de vissen en de bacteriën die in het aquarium aanwezig zijn. Ook wordt er door het water CO2 opgenomen uit de lucht, weliswaar niet veel want in onze atmosfeer is de hoeveelheid koolzuur slechts 0,03 %, maar toch. Deze 0,03% blijkt toch voldoende te zijn om bij alle landplanten een goede, normale, groei te weeg te brengen. Waarom bemesten wij onze aquariumplanten nu zo extreem met CO2? De reden is dat we geen genoegen nemen met een matige groei van onze aquariumplanten maar we willen in een korte tijd een dicht goed groeiend plantenbestand in ons aquarium hebben, we hebben blijkbaar niet het geduld om de natuur zijn gang te laten gaan om de planten hun normale natuurlijke groeisnelheid te laten behouden. Hier is niets mis mee want in de glastuinbouw wordt dit op grote schaal toegepast. Een klein experiment is hier misschien wel nuttig. Koop eens een groene bladplant in een tuincentrum. Zet de plant in de huiskamer en verzorgt de plant volgens voorschrift. Het blijkt nu dat de eerste maanden de plant amper groei te zien zal geven. In de plantenkwekerij is deze plant in een korte tijd opgeblazen tot verkoopformaat met behulp van CO2 bemesting.

Danio Rerio Delft

193

december 2011

In uw huiskamer mist deze plant deze extreme CO2 hoeveelheid en hij zal zich moeten aanpassen aan de geboden CO2 concentratie van 0,03% van onze buitenatmosfeer en zijn groei zal zeer matig zijn, althans normaler dan de opgefokte groei in de plantenkwekerij. Dit gebeurt nu ook bij onze aquariumplanten. Maar omdat wij ook CO2 bemesting toepassen merken we hier weinig van, maar het is wel zo. Naast de koolstof bemesting hebben de planten ook behoefte aan stikstof. Om aan deze behoefte te voldoen is een op peil gehouden biologisch proces in het aquarium nodig, want stikstof wordt in de vorm van nitraat opgenomen en dit een product van de afvalstoffen van voedselresten, uitwerpselen en urine die in de bodem en het filter omgezet worden. Deze stikstofcyclus gaat via ammoniak – nitriet – nitraat. Het aquarium is in deze enigszins selfsupporting. Ook fosfor hebben de planten nodig en ook dit is een product wat in het aquarium geproduceerd wordt, voornamelijk van de voedselresten. Ook het element kalium is nodig wat in combinatie met of nitraat of fosfaat door de planten opgenomen wordt uit het water. Een tekort hiervan is te voorkomen door regelmatig water te verversen, want in leiding water zijn ook deze stoffel aanwezig. De stikstof in nitraatvorm wordt gebruikt voor de vorming van eiwitten en bevordert de bladgroei van de planten. Fosfaten bevorderen de vruchtbaarheid van de planten en zijn voornamelijk verantwoordelijk voor de bloei van de planten maar ook voor de aanmaak van een goed wortelgestel zijn fosfaten nodig. Kalium zorgt voor een stevige en gezonde plant en verhoogt de weerstand van de planten tegen allerlei aandoeningen, zoals de beschadigingen bij het stekken van de planten. Afhankelijk wat men wilt moeten deze stoffen in een bepaalde onderlinge verhouding aan de planten gegeven worden. Vandaar dat plantenmeststoffen die in de tuincentra te koop zijn altijd voorzien zijn van de verhoudingsgetallen van N-P-K ( Stikstof-Fosfor-Kalium). Maar we zijn er hiermee nog niet. Voor een goede groei zijn er nog een aantal stoffen nodig die we sporenelementen noemen, zoals Magnesium, IJzer, Borium, Molybdeen, Koper, Mangaan, enz. Alhoewel deze stoffen in een uiterste geringe hoeveelheid nodig zijn, vandaar dat we ze sporenelementen noemen, zij zijn van essentieel belang om zij dienen om andere stoffen zodanig te bewerken dat zij opgenomen kunnen worden door de planten. Is een van deze, zeg maar, hulpstoffen niet aanwezig dan vertonen de planten een z.g. gebreksziekte. We kennen allemaal het geel worden van de toppen of bladeren van de planten wat op een gebrek aan ijzer duidt. IJzermest toevoegen is dan de boodschap maar als er daarbij ook een gebrek is aan Magnesium heeft ijzer toevoegen geen nut want het ijzer moet op een bepaalde manier met het magnesium verbonden worden om goed door de

Danio Rerio Delft

194

december 2011

planten opgenomen te worden. Het zit toch allemaal wel ingewikkeld in elkaar. Waterbeweging

In de natuur komen stilstaande wateren, langzaam tot matig stromende wateren en snelstromende wateren voor. Een plantensoort zal nooit in alle drie de genoemde wateren voorkomen. Moerasplanten vinden we voornamelijk in stilstaande of matig stromende wateren. Zij zullen zich in ons aquarium wel thuis voelen. Van de echte waterplanten zijn er twee soorten, planten met rosetvormige bladeren en planten met lintvormige bladeren. Gaan we uit van snelstromend water dan is het logisch dat hierin planten voorkomen met lintvormige bladeren, zoals b.v. Zosterella dubia, zij zijn in staat om dit snelstromend water te trotseren. Ook enkele Aponogeton soorten komen van nature in snelstromend water voor. Bijna alle overige aquariumplanten zijn geschikt voor ons normaal aquarium met zijn stilstaan tot zeer matig stromend water.

Het wat, hoe en waarom... Een paar basisregels op een rijtje Allereerst worden aquaria meestal in de volgende groepen ingedeeld: - het tropisch gezelschapsaquarium, meestal met verschillende gemakkelijk te houden visjes uit verschillende regionen; - het biotoopaquarium met alleen maar vissen en planten uit een bepaald meer of een bepaalde streek; - het speciaal aquarium met maar een soort vissen; - het koud water aquarium met bijvoorbeeld goudvissen; - het zoutwater- of zeeaquarium met vissen en ongewervelde uit zee (zeeaquaria zijn ook weer in verschillende typen in te delen). De vissenkom is bewust buiten beschouwing gelaten omdat er maar weinig vissenkommen zijn die daadwerkelijk geschikt zijn om vissen in te houden. De genoemde typen aquaria zijn vaak ook weer in verschillende soorten in te delen, maar dan wordt de lijst gigantisch. Maar welk aquarium? Het belangrijkste bij het kiezen van een aquarium is jezelf af te vragen wat je mooi vindt. Dat is namelijk meestal de eerste reden waarom je een aquarium neemt. Neem je iets dat je eigenlijk niet zo heel interessant vindt, dan gebeurt het snel dat de zorg ‘versloft’ en krijg je al gauw te kampen met alg en andere problemen, die erg hardnekkig kunnen zijn en veel frustratie kunnen opleveren.

Danio Rerio Delft

195

december 2011

Kijk naar vissen (houd je van felle kleuren? - bijzondere vormen? En kijk naar soorten inrichting (veel planten, weinig planten, helemaal geen planten of alleen maar rotsen enz.), naar gedrag van de vissen (gemakkelijke visjes die gauw tam worden, vissen met broedzorg, vissen die een territorium verdedigen enz.). En welke vissen? Heb je een richting gekozen, dan kun je gaan kijken naar welke vissen er precies in moeten komen. Let er op dat de dieren niet te moeilijk te verzorgen zijn (als je net begint tenminste), dat je niet te veel vissen bij elkaar doet, en dat ze qua grootte en agressie bij elkaar passen (nooit grote agressieve vissen bij kleine schuwe visjes plaatsen bijvoorbeeld). En let er ook op dat de verschillende vissen in dezelfde watertemperatuur en waterwaarden kunnen leven. Houd ongeveer het volgende aan: - de grootste vis mag uitgegroeid maximaal 1/10 van de lengte van het aquarium zijn (in een aquarium van 60 cm lang mag de grootste vis dus maximaal 6 cm lang worden. Bij erg rustige vissen is hier wel een uitzondering mogelijk, maar groter dan een cm of 10 gaat echt niet; - per 10 liter netto aquariumwater (netto = ongeveer 4/5 van het aquarium, als je de bodem, planten, stenen e.d. ervan af trekt) geldt ongeveer een maximum van 5 cm vis. Dat betekent dat in een aquarium van 60 x 30 x 30 cm maximaal 21-22 cm vis kan (60 x 30 x 30 = 54 liter bruto. Netto is dat 43,2 liter. (43,2 : 10) x 5 = 21,6). Ook hier valt wat te schuiven, maar zorg er dan goed voor de visjes over de hoogte van het aquarium verdeeld worden, dus niet alleen maar visjes die zich in het midden ophouden, maar ook bodembewoners en oppervlaktezwemmers. Let vooral op of het aquarium voor het oog rustig is en de vissen elkaar niet te veel najagen; - combineer schuwe vissen niet met grote, drukke of agressieve vissen; - houd scholenvissen altijd in een groepje van op zijn minst toch wel 5 stuks; - combineer vissen met lange staarten (guppen, kempvissen) nooit met vinnenbijters, zoals kogelvisjes of sumatraantjes Maak eerst zelf een lijstje Maak een lijstje van wat voor vissen (+ aantallen!) er in moeten komen en houd je hier aan!!! Ga nooit naar een aquariumzaak om daar spontaan te kiezen, want de kans op teleurstelling is groot! Ik ben al vaak verhalen tegengekomen van mensen die een “leuk klein visje” meenamen dat binnen een aantal maanden al veel te groot werd, zelfs eens van iemand die een visje van 5 cm meenam en de volgende dag bijna geen enkele andere vis meer in zijn aquarium over had - die waren allemaal slachtoffer geworden van de rover die hij had gekocht...

Danio Rerio Delft

196

december 2011

Opstarten van het aquarium Als het aquarium eenmaal is aangeschaft, laat het dan rustig opstarten. Trek hier enkele weken, misschien zelfs maanden, voor uit. Een aquarium moet een soort ecosysteempje worden, hoe beter dit opgestart wordt des te minder werk je er later mee hebt. Begin met de bodem en wat plantjes. In het begin zullen waarschijnlijk wat van de plantjes afsterven vanwege de verandering. Haal de dode bladeren er netjes uit en ververs elke week ongeveer 1/3 van het water. Als alles goed lijkt te gaan kun je na twee weken de rest van de plantjes er in zetten en het inrichten zoals je het hebben wilt. Laat het wederom twee weken staan en laat dan de eerste visjes komen. Kies de kleinste, schuwste visjes die op je lijst staan en doe er nooit te veel tegelijk in. Water meten Als de visjes in het water zitten krijgt het ecosysteempje dat je inmiddels hebt opgebouwd een schok te verwerken omdat de visjes afval produceren. Als je aquarium genoeg tijd heeft gehad om te rijpen zal dit goed komen. Als je materiaal hebt om de waarden van het water te meten, zul je zien dat er eerst een stijgende lijn te zien is in het nitriet (dat zijn de ophopende afvalstoffen die de visjes afscheiden) en daarna zul je een stijgende lijn zien bij het nitraat (de bacteriecultuur komt op gang en de afvalstoffen worden omgezet in voedingsstoffen voor planten). Als beide waarden weer normaal zijn, kun je weer nieuwe visjes in het aquarium laten. Bron: www.overdieren.nl Voor u gelezen in het blad van Aquaterra Zuid

Gezelschaps- of toch een ander aquarium? Er bestaat nogal wat variatie in de ‘soorten’ aquaria die we bij liefhebbers thuis aan kunnen treffen. Het meest voorkomend is het zogenaamde ‘gezelschapsaquarium’. De meeste aquarianen houden zo’n gezelschapsaquarium en blijven trouw aan dit type. Want de mogelijkheden van een gezelschapsaquarium zijn erg groot, er staan de houder van zo’n aquarium een grote hoeveelheid vissen ter beschikking. De variatie bestaat uit een ruim scala van grote en kleine te houden vissen. Ook kleur en vorm zijn in vele variaties aanwezig, dit afgezien van de herkomst van de vissen die uit alle werelddelen afkomstig kunnen zijn. Weliswaar is het bij een gezelschapsaquarium wat minder noodzakelijk om rekening te houden met de milieueisen van de vissen afzonderlijk, zoals watersamenstelling en temperatuur enz. Vissen blijken een enorm aanpassingsvermogen te hebben, maar toch is een zo goed mogelijke aanpassing van de watersamenstelling aan de visbevolking vereist. Alle vissen moeten zich in het aquariumwater thuis voelen.

Danio Rerio Delft

197

december 2011

Het belangrijkste hierbij is wel dat we de vissen in een gezond milieu houden. Het meten van enkele waterwaarden is hier wel op zijn plaats, zoals de pH van het water. De meeste vissen in een gezelschapsaquarium komen uit een enigszins zuur tot neutraal milieu. Een pH van 6.8 tot 7.2 is in deze gevallen een redelijk alternatief en dat zullen de meeste vissen op prijs stellen. Zo zal ook een KH van rond de 7 een goede waarde zijn. Ook de nitraat- en nitrietwaarden dienen we regelmatig te meten. Een nitraatwaarde tot maximaal 20 mg/l is acceptabel en een nitrietwaarde van 0 is vereist. Is dit hoger dan zit er iets fout; of de filtering is niet goed of het onderhoud laat te wensen over. Ook een goede indicatie is het meten van de geleidbaarheid van het water. Hiermee meten we alle opgeloste zouten in het aquariumwater. Een waarde tot 400 µS/cm is een bovenwaarde, lager is zonder meer beter, want een hogere waarde duidt meestal op vervuiling. Planten zijn in een gezelschapsaquarium van essentieel belang, ik zou bijna zeggen, zij zijn voor velen bijna nog belangrijker dan de vissen. Want wie kijkt er niet graag naar een subliem aangelegde onderwater tuin. Bij keuringen op verenigings-, districts- en landelijk niveau kunnen we hier prachtige voorbeelden van aantreffen die de hoogtepunten van deze aquaria aangeven. U hoeft maar te kijken in de jaarlijkse speciale uitgave van ‘Het Aquarium’. Juweeltjes zijn het, qua opbouw, inrichting en visbestand. Niet alleen dat planten het aquarium aantrekkelijker maken, ze hebben uiteraard ook een belangrijke functie in het aquarium. Planten gebruiken voor hun groei namelijk o.a. de nitraten die door bacteriën gemaakt worden uit de afvalstoffen van het voer, de faeces van de vissen en vergane bladeren van de planten. Hiervoor is een goed werkend filter noodzakelijk. We moeten niet vergeten om dit regelmatig schoon te maken. Over dit schoonmaken valt wel iets te vertellen. De inhoud van een filter is een belangrijke bron van bacteriën. Bij het schoonmaken dienen we er goed op te letten dat het filtermedium nooit droog komt te staan, want dat doodt de bacteriecultuur. Het gevolg is dat het opnieuw opstarten van het filter enige tijd duurt voordat hij zijn werk weer tot volle tevredenheid uitvoert. Zijn hierbij problemen, dan doet een zgn. bacteriecultuur hier goed werk. Ook een belangrijk item is dat de planten voor hun groei CO2 gebruiken. Nu is dit meestal wel voldoende in het aquarium aanwezig. Mocht dit niet zo zijn, dan kunnen we dit oplossen met het toedienen van CO2. Hiervoor zijn diverse mogelijkheden. Maar een belangrijke factor is dat de planten tijdens het verbruik van CO2 een overtollig gas, namelijk zuurstof, afgeven aan het water, wat weer ten goede komt aan de vissen die dit nodig hebben.

Danio Rerio Delft

198

december 2011

Een goede plantengroei is dus een vereiste in het aquarium. Dat vele aquariumliefhebbers het hierbij houden wekt geen verwondering, want zeg nu zelf, wie wil er nu niet zo’n gecultiveerde onderwatertuin in zijn huiskamer? Toch heeft een gezelschapsaquarium ten aanzien van vissen zijn beperkingen. In de eerste plaats zijn er veel vissen die op allerlei gebieden zeer eigen gedragspatronen hebben en die beslist niet in een gezelschapsaquarium gehouden kunnen worden. Ik denk hierbij aan de vele soorten Cichliden die in de wereld voorkomen. Een aantal van de kleinere soorten is nog wel in een gezelschapsaquarium te houden, mits we rekening houden met hun specifieke levenswijzen. Voor de grotere soorten zijn we al snel aangewezen op een speciaalaquarium, waarvan we vele vormen kunnen onderscheiden. De Cichliden uit Midden-Amerika, Zuid-Amerika, Afrika met o.a. het Malawimeer en het Tanganyka meer met de vele soorten aantrekkelijke vissen, maar ook andere streken van dit continent levert vele soorten Cichliden, en vragen zeer uiteenlopende soorten aquaria. Niet alleen is de inrichting hiervan verschillend, maar ook de watersamenstelling is van belang om deze vissen dat milieu te geven waaraan zij van nature behoefte hebben. Uitgebreide kennis van deze vissen is hier noodzakelijk om ze optimaal te kunnen houden.

Voorbeeld van een Discusbak. Foto: Aqua Life Japan.

Jammer genoeg gebeurt het nogal eens dat er ondoordacht aan een Cichliden aquarium begonnen wordt, wat dan dikwijls teleurstellingen met zich meebrengt, met als resultaat dat deze liefhebberij een kort leven beschoren is. Dit is natuurlijk jammer, want met kleine aanpassingen kunnen we een milieu scheppen wat deze vissen van nature nodig hebben. En uiteraard zijn metingen in zo’n aquarium van levensbelang voor de vissen. We moeten dan natuurlijk wel weten uit wat voor soort milieu de vissen komen, maar er is literatuur genoeg op dit gebied. Jan de Wit. Uit: Aquavo Purmerend

Danio Rerio Delft

199

Megalamphodus megalopterus

december 2011 door Wim Steinhoff

Nederlandse naam: Zwarte fantoomzalm. Familie: Characidae (Karperzalmen). Onderfamilie: Tetragonopterinae. Vindplaats: Brazilië, Bolivia en Argentinië. Het lichaam is vrij hoog en zijdelings sterk samengedrukt. Grondkleur doorschijnend donkergrijs tot zwartachtig, blauwzwarte krachtig iriserende en licht omzoomde schoudervlek. Ongepaarde vinnen grijsachtig transparant met donkere velden en/of zomen. Geslachtsonderscheid: De mannetjes hebben een grotere rugvin en veel meer zwart pigment op de vinnen dan de vrouwtjes, die juist meer rood pigment hebben. De mannetjes zijn ook duidelijk slanker dan de vrouwtjes. Lengte tot ongeveer 4½ cm. De Zwarte fantoomzalm houdt zich graag tussen en in de buurt van dicht gebladerte op. In kleine tot middelgrote gezelschapsaquaria waar naast voldoende groen ook open zwemruimte is, voelt hij zich opperbest. Een donkere bodembedekking en drijfgroen laten de kleuren beter tot hun recht komen. Matige doorstroming van het water wordt door deze vissen op prijs gesteld. Dit visje is zowel onderling als ten opzichte van andere vissen vriendelijk. Het beste houdt u deze vissen in een schooltje van minimaal 12 exemplaren. Het zijn gemiddeld actieve visjes en ze houden zich bij voorkeur op in de middelste waterlaag, onder overhangende planten. Temperatuur: 23-26o C. Deze vis stelt aan de watersamenstelling weinig eisen, maar zacht en licht zuur water geniet de voorkeur (4-8 DH). M. megalopterus eet zowel droge vlokken als klein levend voer. De Zwarte fantoomzalm is niet een van de gemakkelijkste visjes om te kweken. Het water hoort in ieder geval zeer zacht te zijn en ook wat zuur (pH 6-6½). De dieren zijn vrijleggers. De jonge visjes kunnen grootgebracht worden met eencellige diertjes zoals pantoffeldiertjes.

INHOUD Uitnodiging 1: Uitnodiging 2: Jaarprogramma 2011 Evenementen & Tips.

181 181 182

NSW – NBAT 58e Natuurweek in Landsrade 15 tot 22 juni 2012

183

klavertje vier onder water, door Rommer Talens

188

De verzorging van aquariumplanten, door Jan de Wit

189

Voor u gelezen,Een paar basisregels op een rijtje

194

Gezelschaps- of toch een ander aquarium? door Jan de Wit

196

Megalamphodus megalopterus, door Wim Steinhoff

199

Bestuur

200

Danio Rerio Delft

200

december 2011








Adviesgroep Leden


[email protected]





A.J. Albers, tel. 015-2562359,

[email protected]


[email protected]



[email protected]


DIERENSPECIAALZAAK

aquaria, terraria en reptielen en voedseldieren. o.a.: krekels, fruitvliegen en sprinkhanen WIJ BEZORGEN OOK AAN HUIS! Choorstraat 49 2611 JE delft tel. 015-2123054 Bezoek ook eens www.petneeds.nl e-mail [email protected]

HUGO DE GROOTPLEIN 25 DELFT TELEFOON (015)-2125846

Grote sortering tropische vissen tropische waterplanten benodigdheden tropische zeevissen lagere dieren diverse soorten levend visvoer Wij maken alle aquaria op de gewenste maat tevens showroom met diverse aquaria aanwezig in verschillende uitvoeringen

www.romberg.nl [email protected]

Redactie adres De Kringloop WK Delft

Recommend Documents