Recreatief rondje Centrum, Krinkelhoek, Mettegeupel B
1
Centrum, Krinkelhoek, Mettegeupel (CKM) is een groene, ruime wijk met veel voorzieningen. Dat maakt het een plezierige wijk om te wonen, werken en recreëren. Dit is ook geconstateerd in het wijkplan CKM. Bewoners hebben aangegeven graag te recreëren in de wijk. Als uitvoering van het wijkplan is een wijkbewoner, Jan Ulijn, benaderd om een recreatief rondje te ontwikkelen. Hierlangs kunt u als bewoner recreëren in de wijk. Voor u ligt dit recreatief rondje, we wensen u veel wandel en fietsplezier in CKM. Projectteam Wijkplan CKM
De wandeltochten (zes in totaal) zijn zo gekozen dat ze in ‘lusvorm’ zijn uitgezet en onderling gekoppeld kunnen worden. Het winkelcentrum is met opzet niet in de routes opgenomen. Ik ben er vanuit gegaan dat de bekendheid onder de wijkbewoners groot is. Mocht men meer over het winkelcentrum willen weten, dan kunnen stadsgidsen via het Maaslandgilde hiervoor zorgen. De fietstocht is ontwikkeld als ‘grenstocht’ van onze totale wijk. Onderweg kan men pauzeren op de diverse aanwezige bankjes maar ook de golfbaan, de landwinkel en de sporthal zijn gelegenheden waar men even kan vertoeven. Ik bedank Christ Bloks, ook een wijkbewoner, voor zijn digitale medewerking bij het tot stand komen van dit handige, recreatieve en kennisverrijkende boekwerk.
Voorwoord Als wijkbewoner ben ik benaderd om een recreatief rondje voor CKM te ontwikkelen. Het is de bedoeling dat wijkbewoners en andere geïnteresseerden gefaciliteerd worden om in de wijk te recreëren. Er is gekozen voor een aantal wandelroutes van een uur tot anderhalf uur en een fietstocht van een uur. Op deze routes kan men zowel ontspannen als ontmoeten. Tevens zijn het bewegingsactiviteiten die niet veel kosten. Wandelen en fietsen zijn daarin een goede activiteit en de routes zijn zo gekozen dat ze in het kader van veiligheid passend zijn.
Ik hoop dat er veel gebruik van wordt gemaakt en dat het bijdraagt aan een nog betere en grotere bekendheid van onze mooie wijk. Ik hoop dat u bij het lopen of fietsen van de routes net zoveel plezier beleeft als dat ik bij het uitzetten ervan heb gehad. Dat is wat ik U toewens. Jan Ulijn Wijkbewoner CKM Oss, maart 2012
Inhoudsopgave Wandeltochten 1 Spoorpadroute 2 Begijnenroute 3 Waterroute 4 Ridderroute 5 Laarzenpadroute 6 Dijkenroute Fietstocht 7 Wijkgrensroute Legenda RA LA RD RAH LAH
rechts af links af recht door rechts aanhouden links aanhouden
1 Spoorpadroute
Start route
6
7
1 Spoorpadroute start
8
S.C.C. ‘de Binnenstad’, St. Barbaraplein.
‘t Bènkske
Het gemeentehuis
‘t Bènkske is ’n kunstwerk in het kader van het project ‘social sofa’. Deze buurtactiviteit, aangestuurd door de kunstenaar Alex van der Heijden, was een groot succes. In februari 2009 werd ’t Bènkske ‘ingezeten’ door prinses Maxima.
Het gemeentehuis is in september 2010 heropend. Het is uitgebreid en aangepast aan het oude gemeentehuis dat vanaf 1974 als zodanig heeft gefunctioneerd. In 1991 werd er aan de zuidkant nog een nieuwe vleugel aangebouwd. Onder architectuur van architectenbureau ‘de Twee Snoeken’ is erg veel gedaan aan energie besparende maatregelen zodat het huidige gemeentehuis ingedeeld is in energielabel A.
1 2 3
RA RA LA
St. Barbaraplein einde plein, Kruisstraat 1e straat, Boterstraat
4 5
RA RD
bij voorrangskruising, fietsstraat Raadhuislaan oversteken
6
RA
vóór overweg, spoorpad op
9
Het spoorpad Oss heeft nog ’n spoorpad tussen de Ridderhof en de Kortfoortstraat. Tot in de jaren 70 van de vorige eeuw liep er ongeveer in het midden een weggetje terug naar de Kruisstraat (de Lievekamp). Ook het beroemde spoorlijntje naar de toenmalige Philips fabrieken aan de Kruisstraat boog hier af. Hoeveel werknemers van toen fietsten niet langs ’t spoor met ‘n ‘trummelke’ brood en ‘n ‘tûtje’ drinken naar de toenmalige fabrieken Hartog, Zwanenberg en Bergoss (de Wattejood) om daar een werkplek te vinden? Ook veel leerlingen die, vanuit de dorpen, in Oss onderwijs volgden maakten gebruik van de spoorpad (de LTS stond toen aan de Spoorlaan en de MMS stond op de plek van het huidig Maaslandcollege).
7 8 9 10 11 12
RA RA LA LA RA LA
einde pad, Kortfoortstraat 2e afslag bij rotonde, Kruisstraat 1e straat, Katwijkstraat 1e straat, Pastoor Bloemstraat 1e straat, Vlashoekstraat einde straat, Oude Kerkstraat
Ulu moskee / Watertoren Vanaf 19 januari 1935 verzorgde deze watertoren de drinkwatervoorziening in Oss. Vóór die tijd zorgden de Ossenaren via pompen en putten voor hun eigen water. De bouwstijl van deze toren is de late Amsterdamse School. Zijn hoogte is 48,55 meter. Sinds 1985 is hij eigendom van de Turkse Moskee Vereniging. Vanaf de toren wordt de oproep tot gebed gedaan.
13 RA
10
einde straat, vóór Hert. Johannasingel (Bermakker)
11
18 19 20 21 22 23 24 25
RD LA RA LA LA RD RD LA
Vierhoeksingel oversteken 1e straat, Wenzel van Luxemburgstraat 1e straat, Hert. Mariastraat 1e straat, Hof van Brabant einde straat, Brabantstraat Ussenstraat schuin oversteken, blijft Brabantstraat Zaltbommelseweg oversteken wandel grindpad op
Maycrete woningen Deze, in eerste instantie bedoelde noodwoningen, werden in 1947, o.a. rond de Watertoren, gebouwd. De woningen waren een gift van de regering van Zweden in het kader van de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog en werden grotendeels aangevoerd uit, in de fabriek, vervaardigde standaard onderdelen (pre fab). Zij werden gebouwd door de firma van Beuningen uit Oss. De noodwoningen zouden naar verwachting 10 jaar blijven staan maar tot op heden staan ze er nog. De woningen zijn prachtig gerenoveerd, leuk gesitueerd en nog steeds fijn om in te wonen. Kortom de ‘Witte Hoef’ in het centrum.
Appartementencomplex Brabant Wonen 14 15 16 17
12
RAH LAH LA RA
langs Maycrete woningen wandelpad op evenwijdig aan Spieakker einde wandelpad, Wendakker 1e straat, blijft Wendakker
Dit prachtige complex bestaat uit 66 appartementen, ontworpen door de architectenwerkgroep Tilburg. Het is op 25 september 2010 officieel in gebruik genomen en wordt ook wel architectonische acrobatiek genoemd staand op een voormalig circusterrein.
13
26 27 28 29 30 31
RAH RA LA RA RA RD
grindpad blijven volgen 1e wandel grindpad einde wandelpad, wandelpad volgen 1e straat, Isabel van Portugalstraat einde straat, Jonkers van Ossstraat meteen schuin oversteken, Aarts Hertog Albrechtstraat
32 33 34 35 36 37 38
RA RA RA LAH RD RA LA
einde afstand
einde straat, Oude Litherweg bij rotonde, 3e afslag, Hertogensingel, ventweg volgen 1e straat, Schelversakker einde straat, Arendsvlucht, wandelpad volgen Verlengde Torenstraat oversteken, Oude Vest einde straat, St. Sebastiaanstraat 1e plein, St. Barbaraplein S.C.C. ‘de Binnenstad’, St Barbaraplein ± 4 kilometer (4300 m)
’t Rode Hoedje Bij het tot stand komen van het oppepplan ‘Krinkelhof’ was dit kunstwerk in eerste instantie bedoeld als uitkijktoren. Dit stenen gebouwtje was regelmatig doelwit van vandalisme in de vorm van graffiti spuiters. Het idee kwam om de kinderen uit de wijk graffiti tekeningen op de muur aan te laten brengen. Zie het resultaat met een mooi rood dak met recht ‘’t Rode Hoedje’
14
15
2 Begijnenroute
Start route
16
17
2 Begijnenroute start
S.C.C. ‘de Binnenstad’, St. Barbaraplein
1 2 3 4
St. Barbaraplein Kruisstraat fietsstraat op, onder doorgang door Begijnenstraat
RA LA LA LA
In Oss is nooit een begijnenhof geweest. De zusters van Liefde hebben de eerste jaren dat zij in Oss waren in huize Munster gewoond (waar nu het kantoor van Berghege staat). Waarschijnlijk is daardoor de naam Begijnenstraat ontstaan.
5 RD 6 7 8 9 10 11
LA LAH RA LA RA RA
12 RA 13 LAH
18
ij stoplichten, Hertogensingel oversteken, wordt b Oijenseweg 1e straat, Orseleindstraat Orseleindstrraat vervolgen einde straat, Oude Litherweg, overkant lopen bij kruising, Max. van Oostenrijkstraat einde straat, Philips de Goedestraat Bourgondiëstraat, wandelpad onder hoogspanning volgen bij Oude Litherweg, deze oversteken en Kasteel
Sprookje van Mettegeupel Halverwege het Kasteel treft men een kunstwerk aan bestaande uit een kroon en een page. Als men goed kijkt mankeert aan de kroon één gouden bal. De page wijst in de richting van de Edelenburg. Zou de bal daar te vinden zijn? Het begin van ’t sprookje van Mettegeupel. Dit kunstwerk is van de Osse kunstenares Ger van Ieperen.
19
14 RD 15 LA 16 LA 17 RA
kruising Bourgondiëstraat wordt Oijenseweg 1e straat, Marshallstraat 1e straat, Pattonstraat, wordt Ritchiestraat , wordt Wijkerstein einde straat, Rusheuvelstraat
Sportcomplex ‘de Rusheuvel’
Horizonschool ‘’t Noorderlicht’ Deze eerste brede school ‘het Noorderlicht’ werd op 30 januari 2004 officieel geopend. Deze brede school bestond uit: – ’n consultatiebureau, – ‘n kinderdagverblijf, – ’n peuterspeelzaal, – ’n kinderdagverblijf, – twee basisscholen, ‘in Balans’ en ‘de kleine Wereld’, – ’n buitenschoolse opvang. De architecten van deze school zijn Leijh, Kappelhoff, Seckel en van den Dobbelsteen.
20
Het kunstwerk is van oorsprong afkomstig van bij V en D in het centrum. Het kunstwerk heet ‘de drie elementen’. Het verwerkte materiaal is staal en steen en dateert 1996. De hoogte is zes meter. Het verbeeldt de kringloop van de aarde. De steen symboliseert de aarde, de stalen constructie het vuur en de waterval het water. De ruimte binnenin geeft aan dat zelfs de kleinste druppel de grootste steen kan uithollen. De kunstenaar is Frans Goossens uit Heeswijk Dinther.
18 19 20 21 22
RA LAH RD RA LA
1e straat, Avestein, is fietspad wandelpad op langs speeltuintje en hondenuitlaatplaats park Foulkesstraat einde straat, Hertogensingel bij stoplichten, Hertogensingel oversteken, wordt Begijnenstraat
21
23 LA 24 RA 25 RA
1e straat, Krakenburg, bij 4 betonnen paaltjes RD Fratershof, wandelpad langs sporthal vóór kunstwerk ‘net geen 100 jaar fraters’
Brevierlaantje Het is één van de overblijfselen van de vroegere Fraterstuin. Tijdens het verblijf van de fraters in Oss (1883 – 1982) werd dit laantje vaak door de fraters gebruikt om hun dagelijks gebed te doen. Aan het begin van het laantje ligt een plaquette met een gedicht van oud burgemeester van Oss Eppo van Velthuizen.
26 RD 27 LA
22
langs parkeerterrein Begijnenstraat
Grote kerk De kerk, Maria Onbevlekt Ontvangen, is geconsacreerd (in gebruik genomen) in 1859 naar een ontwerp van architect H.J. van Tulden. De kerk staat op de plek waar voorheen de oude Willibrorduskerk stond. Het is een neogotische kerk met een stompe toren (hoogte 56 meter). De kerk is door de tijd verfraaid met prachtige gebrandschilderde ramen. Vóór de kerk, op het plein, staat een beeldengroep van Maria en de twee engelen die zijn vervaardigd door J.F. Vriendt naar ontwerp van L.C. Hezemans. De beeldengroep herinnert aan de donkere periode in Oss van 1893 (de moord op brigadier Hoekman).
23
28 RD 29 RA 30 RD
bij kerk, Kerkstraat einde straat, Kruisstraat na voetgangersgebied, Kruisstraat
31 RA
1e plein, St. Barbaraplein
einde afstand
S.C.C. ‘de Binnenstad’, St Barbaraplein ± 5 kilometer (4700 m)
Groene Engel Het pand dateert 1912 en is gebouwd in de Art Deco stijl. Van 1912 – 1929 was dit het hoofdkantoor van de margarinefabriek van Anton Jurgens. De naam ‘de Groene Engel’ komt van mevrouw Jurgens. Zij onderhield haar botanische tuin die zij ‘mijn groene engel’ noemde. Tussen 1929 en 1974 had Philips hier zijn fabriek. Sinds 1999 is het een cultuurpodium met een gevarieerd en gedurfd aanbod van muziek voor een breed publiek.
24
25
3 Waterroute
Start route
26
27
3 Waterroute
28
start
voormalige Pauluskerk, Oude Litherweg
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Oude Litherweg Aartshertoginstraat Jonkers van Ossstraat en meteen Hertog Antonstraat einde straat, Brabantstraat eerste wandelpad na de parkeerplaats 1e pad pad volgen langs flats einde pad einde pad, Leuvenstraat wordt Overhaag Voorburcht oversteken, wordt Bastion wordt fietspad vlak vóór water, wandelpad op
LA LA LA RA RA LA RA RA LAH RA LA RD RD RD RA
Overstortvijver Deze vijver vormt de waterschakel tussen het achterliggende polderlandschap en de woonwijk. Deze vijver kan men eventueel ook helemaal rondwandelen.
29
16 RD
pad volgen tot eind, dan
Alternatief bij nat weer: LA Jachtslot LA na bruggetje, Harnas RA einde Harnas ga verder met punt 19
17 LA
weer langs water, leempad volgen
Watergemaaltje In eerste instantie heeft hier een windmolentje gezorgd dat op een milieu vriendelijke manier het water naar de waterring werd gepompt Tegenwoordig wordt het gemaaltje elektrisch aangedreven.
18 RAH
einde pad, Harnas
Overstortvijver De vijver aan het Harnas is een opvangvijver voor het regenwater uit de wijk. Wordt hij te vol dan pompt het gemaaltje het water naar de grote achterliggende vijver. Van daar uit loopt het water de poldersloten in waarbij het waterpeil in de polder door het Waterschap wordt geregeld.
30
31
Knotwilgen
Hemelwaterafvoer Hier is sprake van duurzaam waterbeheer. Het regenwater wordt direct in de grond geïnfiltreerd en niet zoals gebruikelijk door het riool afgevoerd.
19 LA 20 RA 21 RA
32
1e pad, tussen twee stenen vóór bocht Frankenbeemdweg 1e wandelpad
De knotwilg is ‘n gebruiksboom. Het opschot (de takken) werd gebruikt voor het maken van manden, voor de afrastering van kleine percelen en binnen in de huizen voor afscheidingen in de woonruimte. Voor het hoeden van het vee werden ze ook als zweepjes gebruikt. De wilg bloeit heel erg vroeg (op het kale hout). Wilgen worden meestal om en om geknot omdat op de ‘kale’ wilg andere insecten en wormen leven dan op de niet geknotte. Zodoende kunnen twee vogelpopulaties in het gebied leven.
22 RD
kruising van wandelpaden
33
Wadi
Schildwacht
Zoals bij deze moderne wadi worden in stedelijke gebieden straten en daken van huizen afgekoppeld van de riolering, Het regenwater dat op deze verharde oppervakken valt wordt via een regenwaterriolering of over maaiveld afgevoerd naar een wadi waar het kan infiltreren in de bodem, of vertraagd kan worden afgevoerd naar oppervlaktewater. Op deze manier wordt voorkomen dat schoon water naar de riool- waterzuiveringsinstallatie gaat en wordt tevens bereikt dat het grondwater wordt aangevuld.
Kenmerkend voor deze zogenaamde urban villa’s is hun ligging in een mooie groene omgeving. De compacte flats worden aan vier zijden bewoond en vormen als het ware de ‘uitkijkposten’ van de Schildwacht. Zij kijken fier uit over het polderland als willen zij het voormalige landgoed van Mette Goebels (het huidige Mettegeupel) bewaken met desnoods vier ogen.
25 LA 23 RD 24 RA
34
de Edelenburg, deze helemaal uitlopen, dan
kruising van wandelpaden einde pad, Mettegeupelstraat
35
30 LA 31 RA 32 RAH
1e straat, Max. van Oostenrijkstraat 4e straat, Oude Litherweg (rechts lopen) vóór rotonde
einde afstand
voormalige Pauluskerk, Oude Litherweg ± 4.5 kilometer (4600)
Het sprookje van Mettegeupel Deze statige edelvrouw met haar page kijkt uit over haar domein. Zij bezitten een gouden bal. Er ontbreekt er één aan de kroon in het Kasteel. De oplossing van het sprookje, of wordt het raadsel alsmaar groter? Dit kunstwerk is van de hand van de Osse kunstenares Ger van Ieperen.
26 27 28 29
36
RA RA LA LA
einde weg, Kasteel 2e straat, Litherweg en meteen wandelpad op, Bourgondiëstraat volgen einde wandelpad, straat oversteken, Philips de Goedestraat
37
4 Ridderroute
Start route
38
39
4 Ridderroute start
voormalige Pauluskerk, Oude Litherweg
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Oude Litherweg 1e straat, Aartshertoginstraat einde straat, Jonkers van Ossstraat over trottoir langs de school lopen bij kruising, blijft Jonkers van Ossstraat Bourgondiëstraat, wandelpad volgen Kasteel 1e straat, Terloo 6e straat, Tournooiveld
LA LA RA RD RD RA LAH LA RA
Ridderspel Bij ‘n tournooiveld mag uiteraard een ridder en het ringsteken niet onderbreken. Deze indrukwekkende figuur, gemaakt door beeldend kunstenaar Jan van der Venne, kijkt uit op een speelweide.
10 11 12 13 14 15
40
LAH RA RA RD RAH LA
einde straat, bocht van 180° volgen Schildwacht na laatste woontoren, wandelpad op kruising van wandelpaden bij bankje einde wandelpad naar Hofvijver
41
16 LA 17 RA 18 LA
wandelpad op bij betonnen paaltjes einde wandelpad,Oijenseweg 1e straat, Westhaag
Kunst in de straat
Kunst op straat Dit bijzondere kunstwerk heeft als spreuk: ‘Kunst is de liefde in elke daad’. Het is in 2002 ontwikkeld door Anet van de Elzen uit Eerde in opdracht van de gemeente Oss.
42
In de Westhaag vindt men deze prachtige dichtregel in verschillende kleuren centraal in de as van de weg. Zo worden verschillende delen van de Oijense Zij met elkaar verbonden zoals hier de Haagpoort met ’t Eiland.
19 RAH 20 LA
Westhaag 1e wandelpad langs speeltoestellen
43
De koe
Fruittoestellen Tussen de Oost- en de Westhaag staan een aantal speeltoestellen waarvan het gebruik heel duidelijk is. Opmerkelijk is dat voor de vorm van deze speelplekken fruit gekozen is. Ook de rupsjes en de kevertjes zijn niet vergeten. Een speels idee voor speeltoestellen.
21 LA 22 RA
Oosthaag einde weg, Haagpoort
Aan het pleintje staat de koe statig koe te zijn. Vredig, zoals het een koe betaamt, maar ook ‘vreterig’. Zij doet zich te goed aan het beschikbare voer en voelt zich kennelijk thuis in haar geboden omgeving. De kunstenares, Anet v.d. Elzen, heeft het in 2002 ontworpen en gecreëerd. Het is duidelijk geen productie koe met een kollossale uier hangend onder een uitgemergeld lijf. Dit zijn geen koeien meer maar levende ‘rômfabriekskes’.
23 RD 24 RA 25 RD 26 LA
44
einde weg, Rusheuvelstraat oversteken, Wijkerstein bij hoogspanning, Pattonstraat, wandelpad op Oijenseweg oversteken, wordt Bourgondiëstraat, wandelpad volgen 2e straat, Oude Litherweg (rechts lopen)
45
Het sprookje van Mettegeupel We ontmoeten hier weer een page aan de andere zijde van het Kasteel. Deze Bourgondiër kijkt naar de kroon waar nog steeds een bal mankeert. Als we goed kijken heeft hij er een. Zou dit dan de oplossing van het sprookje zijn? Aan zijn omvang is goed te zien dat het in de wijk Krinkelhoek goed toeven is. Het kunstwerk is van de hand van de Osse kunstenares Ger van Ieperen.
27 RD 28 RAH einde afstand
46
Max. van Oostenrijkstraat oversteken vóór rotonde voormalige Pauluskerk, Oude Litherweg 4 kilometer (4000)
47
5 Laarzenpadroute
Start route
48
49
5 Laarzenpadroute start
golfbaan Jan van Erp, Oijenseweg
1 RA 2 LA 3 LA
Oijenseweg 1e straat, Spitsbergerweg na huizen linkerkant, langs schrikhek, graspad op
4 5 6
RD RA RD
2x klaphek door einde pad, door klaphek, Meerdijk Macharenseweg oversteken, graspad volgen langs water
Nieuw gedeelte Ossermeer
Groene vinger Het verbindingpad tussen de woonwijk en het natuurgebied is de ‘groene vinger’ die van het een naar het ander wijst. Vanuit de wijk heeft men een prachtig wijds uitzicht over de polder en vanuit de polder ziet men de ‘sky line’ van de wijk en de stad. Deze paden zijn een prachtig leefgebied voor klein wild en diverse soorten vogels.
Dit gedeelte van de Ossermeer is van een veel latere datum dan het gedeelte aan de overzijde. In de tweede helft van de vorige eeuw heeft men in dit gebied de natuur zijn werk laten doen met als resultaat riet, water en kreupelhout kortom een prachtige aanwinst niet alleen voor de natuur maar ook een geweldig leefgebied voor veel vogels en kleine amfibieën.
7 50
LA
inde pad, Macharenseweg oversteken, fietspad e volgen 51
De oude ijsbaan
Zwembad ‘de Meer’
In dezelfde tijd als het zwembadwerd ook de ijsbaan aangelegd. In de jaren 50 van de vorige eeuw werden bij vorst hier schaatswedstrijden gehouden. Deze ijsbaan was ’s avonds verlicht maar de lantaarnpalen zijn in de loop van de tijd verdwenen.
Het ‘oude zwembad’ zoals het in de volksmond wordt genoemd werd op 30 juni 1934 officieel geopend. Het deed bijna 34 jaar dienst als zwembad; streng gescheiden in een dames- en herenbad, zowel het diepe als het ondiepe en natuurlijk ’t kinderbad. Op 1 juni 1968, toen het nieuwe zwembad aan de Kortfoort opende, werd het oude zwembad gesloten. Eind 1971 werden de gebouwen gesloopt en een gedeelte van het bad opgevuld met zand en aangeplant. Nu is de Ossermeer een prachtig vogelreservaat en natuurgebied. Restanten die aan het zwembad herinneren zijn nog te zien in de vorm van de restanten van een duikplank
8 9
52
RA RA
na ijsbaan, bij blauwe paal, houten balk als bruggetje pad langs oude zwembad volgen
53
Stapstenen Een stapsteen is de verbinding in de ecologische verbindingszone, te vergelijken met een grote parkeerplaats langs de snelweg. Zij biedt plaats aan bijzondere watermilieus, van ééndagsvlieg tot ijsvogel. De Ossermeer, een oude Maasarm vormt zo’n stapsteen in de Hertogswetering.
Als het vervolg van de tocht door weersomstandigheden te nat is kan men de volgende alternatieve route nemen: LAH bij blauwe paal RA bij parkeerplaats fietspad volgen RA 1e verharde weg, Meerdijk, deze helemaal uitlopen LA
10 RAH 54
einde dijk, Oijenseweg.
Het kinderbad Hier ziet men de overblijfselen van het kinderbad in het oude zwembad. In de volksmond heette dit pad destijds het ‘pierenbadje’.
11 RD 12 RD 13 LA 14 RD einde afstand
blauwe route volgen langs riet en graspaden over bruggetjes tot bij bankje langs slaghek, Oijenseweg golfbaan Jan van Erp, Oijenseweg ruim 6 kilometer (6300m)
bij blauwe paal 55
6 Dijkenpadroute
Start route
56
57
6 Dijkenpadroute start
golfbaan Jan van Erp, Oijenseweg
1 2 3 4 5
Oijenseweg Spitbergerweg na huizen aan linkerkant, door slaghek, graspad volgen 2x door klaphek einde weg, door klaphek, Meerdijk
RA LA LA RD LA
De Meerdijk Deze mooie verharde wegfungeerde als dijk voor het hoge water in de Ossermeer, een oude Maasarm die in deze omgeving erg meanderde. Nu vormt de Maas de grens tussen Brabant en Gelderland. Dat is niet altijd zo geweest. Duizenden jaren geleden stroomde de Maas onbedijkt via een stelsel van grotere en kleinere kreken zeewaarts. Eén van de grotere was de Ossermeer. Hier groeit nog ’t griendhout dat vroeger gebruikt werd voor de mandenmakerij en voor beschoeiïngsmatten voor de dijken. Dit laatste gebeurt nog steeds met zowel het griend als het snoeihout van de hier prachtig groeiende knotwilgen. Kijk vooral naar de gedeeltelijk geknotte en niet geknotte wilgen.
6 7 8 9 10 58
RA LA RD RD RA
einde Meerdijk, langs slaghek, blauwe route volgen bij bankje, graspad volgen pad door bos volgen langs wetering, geel/witte route volgen einde pad, Oijenseweg 59
Oijense hut De Oijense hut, een voormalig café en veerhuis, stond pal aan de Hertogswetering. Deze, veelal houten hutten werden in het voorjaar, als het water van de Beerse Maas gezakt was, opgebouwd en bij de opkomst van het water in de herfst weer afgebroken. Gedurende de zomermaanden schonk de ‘hutner’ een borrel of een biertje en desgevraagd een eenvoudige doch stevige hap. Na 1942, bij het sluiten van de ‘Beerse Overlaat’, verdween de functie er van. Wel bleef de Oijense hut onder deze naam nog lang ’n café. Tegenwoordig is het een particulier woonhuis.
De vishevel
11 LA
60
bij tweede schrikhek en bordje Hertogswetering
Het verschil tussen een vistrap en een vishevel is dat de vistrap de hoogte stapsgewijs overbrengt en een vishevel een geheel gevulde buis is waar de vis ongehinderd van hoog naar laag en andersom kan zwemmen. Vishevels ziet men niet veel. Eentje in de buurt is er ook nog te zien in de polder van Berghem.
61
De dijk van de Hertogswetering De Hertogswetering is een waterloop van Grave naar Gewande. Hij zorgt in dit gebied voor een goede waterbeheersing. In Grave zorgt daar het gemaal van Sasse voor en in Gewande het Caners gemaal. Gedurende de Beerse Maas bleven deze dijken meestal droog en kon hier het polderwild in de winter overleven.
12 LA 13 RA 14 LA 15 RD 16 17 18 19 20 21 22 23 24
LAH LA RA LA RAH LA LA LA RD
einde afstand
62
2e sluis oversteken, pas op metalen roostervloer en meteen graspad volgen 1e graspad volgen, linkerzijde poldersloot Paalakker oversteken, klaphek van linker schrikhek nemen pad helemaal uitlopen einde pad, Frankenbeemdweg 2e pad, wandelpad bij kruising van wandelpaden bij bankje en bij einde pad wandelpad naar Hofvijver bij betonnen paaltjes, wandelpad volgen tot eind Oijenseweg kruising oversteken
Groene vinger Vanuit de Paalakker begint een groene vinger richting Frankenbeemd weg. Hij sluit aan op de dijk van de Hertogswetering en is weer een prachtige verbinding met een uniek natuurgebied. Men is doende de Hertogswetering te laten meanderen zodat ook hier met name de watervogels hun leef- en broeddomein hebben.
golfbaan Jan van Erp, Oijenseweg ± 6 kilometer (5800 m)
63
7 Wijkgrensroute
Start route
64
65
7 Wijkgrensroute start
S.C.C. ‘de Binnenstad’, St. Barbaraplein
1
St. Barbaraplein
2 66
RA
St. Barbaraplein
Molen Zeldenrust
Hier stond de Jurgensfabriek in het centrum van Oss. In 1870 opgericht door Anton Jurgens en zonen. Van oorsprong waren zij handelaren in natuurboter. Zij maakten hier hun beroemde ‘kunstboter’ beter bekend als margarine. Het eerste merk heette ‘Solo’. Later heeft, tot 1974, Philips hier zijn fabriek gehad.
Deze ronde stellingmolen dateert 1869 en heeft een vlucht van 25 meter. Tot 1950 is deze molen volop in bedrijf geweest. In 1971 koopt de gemeente Oss de molen en stichting ‘de Osse molen’ realiseert in 1978 opnieuw een maalvaardige molen. Met regelmaat zie je hem wentelend boven het stadsbeeld uit.
RA
Kruisstraat
3 4
RA LA
4e straat, Katwijkstraat 1e straat, Pastoor Bloemstraat 67
Pastoor Bloemstraat We staan zo’n beetje aan de rand van onze wijk, namelijk ‘de Vlashoek’. In 2005 werd deze wijk gerenoveerd, Pastoor Bloem, waar de straat naar genoemd is, was de bouwpastoor van de H. Hartkerk; de tweede parochiekerk in Oss. De bouw werd gesponsord door margarinefabrikant Jurgens en wordt dan ook wel ‘de Boterkerk’ genoemd. De H. Hartkerk is een neogotische kerk; de architect was W. van Aalst. De wijk, waar de Pastoor Bloemstraat deel van uitmaakt is gebouwd aan het eind van de jaren 40 van de vorige eeuw (in 1947 begonnen).
De moskee
5 6 7 8
68
RA RA LA LA
2e straat, Vorstershoekstraat einde straat, Oude Kerkstraat 1e straat, Katwijkstraat 1e straat, Watertorenstraat
Deze 48,55 meter hoge watertoren werd in 1935 gebouwd in de verstrakte lijn van de Amsterdamse school en in het voorjaar van 1936 in gebruik genomen als eigen watervoorziening voor het centrum van de stad Oss. Het buitengebied volgde later. De bewaarcapaciteit was 600 m3. Sinds 1985 doet hij dienst als moskee voor onze Turkse gemeenschap.
69
9 RA 10 LA 11 RA 12 RD 13 RA 14 LA 15 RA 16 LA 17 RD
Watertorenstraat vervolgen 1e straat, Bermakker (straatnaambordje links in de straat) 1e straat, Wendakker 1e straat, blijft Wendakker (geen straatnaambordje) Vierhoeksingel oversteken (let op voor het verkeer, drukke oversteek) wordt Hertogin Sophiastraat einde straat, Hertog Hendrik I straat 1e straat, Hertogin Margarethastraat Ussenstraat en meteen (let op voor het verkeer, drukke oversteek) Hertog Godfriedstraat Zaltbommelseweg schuin oversteken (let op voor het verkeer, drukke oversteek), wordt Jonkers van Ossstraat
Basisschool ‘de Meteoor’ Aan de rechterkant de basisschool, de voormalige Mgr. Bekkersschool destijds gebouwd samen met de wijk en behoort thans tot één van de horizonscholen in Oss (Brede school). Zij heet ‘de Meteoor’. Ook is hier sinds 1992 de beheerskommissie ‘Krinkelhof’ actief. Naast het beheer doet deze kommissie ook het onderhoud van ‘de Krinkelhof’.
De Krinkelhoek In 1959 werd met de aanleg van de ‘Krinkelhoek’ begonnen. Na de Zeehelden-, de Roofvogel-, en de Verzetsheldenwijk, de 4e grote nieuwbouwwijk van Oss. Heel veel nadruk werd gelegd op sociale woningbouw (veel huizen op een kleine ruimte). Bij de laatste renovatie van deze wijk is veel zorg en geld besteed aan groenvoorziening, hetgeen goed te zien is.
70
18 19 20 21
RA RD RA LA
1e kruising, Max. van Oostenrijkstraat kruising Oude Litherweg Philips de Schonestraat (meteen achter flats) einde straat, Orseleindstraat
71
Orseleind
Alternatief bij nat weer.
Het Orseleind, samen met de Schelversakker, was vroeger het noordelijkst bewoonde gedeelte van Oss. Ingeklemd tussen de Lither- en Oijense weg bestond het Orseleind uit niet meer dan ‘unne vorweg’: (landweg) waar de bewoners graag een eindje gingen ‘keuren’ (wandelen). Bij de realisatie van de Krinkelhoek zijn deze nostalgische paadjes verdwenen om plaats te maken voor bewoning.
LA Jachtslot LA Harnas, na bruggetje RA einde Harnas ga verder met punt 30
22 23 24 25
LA RA LA RA
Orseleindstraat (rondfietsen) 1e straat, Habsburgstraat einde straat, Bourgondiëstraat einde straat, en meteen LA Leuvenstraat
De Mettegeupel We fietsen de wijk ‘Mettegeupel’ in. Deze wijk dankt zijn naam aan Metten Goebels, een grondeigenaar, die rond 1520 dit gebied bezat. Zijn bezittingen strekten zich uit ten noorden van de Mettegeupelstraat. Deze straat en het gebied hebben zijn naam behouden.
26 RD 27 RA
Overhaag, wordt Bastion, wordt fietspad pad vóór vijver (achterkant Jachtslot) pad blijven volgen tot eind
Waterring Deze vijver fungeert als opvangbassin voor het regenwater uit de wijk. Is er te veel water dan loopt dit via de sloten de polder in. Is er te weinig dan pompt het gemaaltje water de wijk in.
28 LA
72
grind/leempad (watergemaal)
73
Watergemaal Hier treffen we een watergemaal aan. De vijver vormt de schakel tussen de waterafvoer van het hemelwater van de huizen en de waterring waar het gemaal het water naar toe pompt. Via deze waterring komt het water in de poldersloten die aansluiten op de Maas.
Afvoer hemelwater
29 RD
wordt verharde straat (Harnas)
Het gebied waar we nu fietsen is in de jaren 90 gerealiseerd. Het is een ecologisch gebied (het eiland) waar hemelwater en rioolwater gescheiden wordt afgevoerd.
30 31 32 33 74
RAH RAH LA LA
2e straat, blijft Harnas blijft Harnas verharde weg 1e pad richting Hofvijver (is wandelpad) 75
De Oijense Zij Aan de zuidelijke zijde van de Oijenseweg ligt de wijk ‘Oijense Zij’. Zij vormt een schakel tussen sportcomplex ‘de Rusheuvel’ en de wijk Mettegeupel.
Buitengebied Aan de linkerzijde, nà de kruising Frankenbeemdweg / Spitsbergerweg, ligt de golfbaan van de familie van Erp. Hier kunt U een rustpauze inlassen en eventueel een kijkje nemen bij een modern golfcentrum, voorheen rundveeboerderij. Even verderop, aan dezelfde kant van der straat, is de landwinkel en viskwekerij Spierings gevestigd (niet open op zondag)
De Schildwacht We zien hier de drie appartementen aan de Schildwacht. En dat zijn ze , de schildwachten van Mettegeupel. Stoer kijken ze de polder in en. gezien hun statige houding, met hun uitrusting achter zich (Harnas en Musketier) staan zij garant voor een symbolische veiligheid.
34 35 36 37
76
RD RAH LA LA
38 RD 39 RA
bij kruising, Oijenseweg vervolgen Meerdijk
bij kruising van paden bij bankje einde pad, wordt Hofvijver Oijenseweg
77
Het oude zwembad Na ± 200 meter ziet U aan de linkerzijde een kleine parkeerplaats. Hier kunt U eventueel een kleine wandeling rond het oude zwembad maken. Tot 1968 was hier een zwembad en een ijsbaan. De Ossermeer fungeert in dit mooie gebied als stapsteen.
De Ossermeer Dit is een gebied van de overlaat (de Beerse overlaat). Het is een uniek landschap en één van de grote stiltegebieden in het Noord Oosten van Oss.
40 LA
78
41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
RA RA LA RD RA RA LA LA RD LA
Macharenseweg (fietsstraat volgen) einde weg, Rusheuvelstraat 1e straat (fietspad) Almstein fietspad volgen (rode tegels) bij verkeerssluis (einde hondenuitlaatterrein) einde sluis, Foulkesstraat 1e straat, Marshallstraat einde straat, Oijenseweg bij stoplichten, Begijnenstraat 1e straat, Krakenburg
acharenseweg (let op voor het verkeer, M drukke oversteek)
79
Colofon Uitgave: Gemeente Oss, Stadsbeleid Redactie: Jan Ulijn, wijkbewoner Joyce Bergmans, projectleider Gemeente Oss Uitgave: april 2012
Fratershof Aan de rechterzijde komt men langs de Fratershof, de kloostertuin van de fraters die van 1883 tot 1982 in Oss werkzaam zijn geweest. Het Nicolaasinstituut aan de Begijnenstraat (het huidige kantoor van Berghege) was hun klooster. In de tuin is het ‘brevierlaantje’ vanuit de Krakenburg nog goed te herkennen. Het kunstwerk, verderop in de tuin, staat voor een niet helemaal voltooide C, het Romeinse teken voor 100.
51 RA 52 RD 53 RA 54 RA
Krakenburg vervolgen na Nicolaasschool, Koornstraat parkeerplaats Hema (fietsstraat volgen) Kruisstraat, na fietsenstalling rechts St. Barbaraplein
Disclaimer U kunt aan de informatie in dit boekwerk geen rechten ontlenen. Evenmin kan Gemeente Oss
einde S.C.C. ‘de Binnenstad’, St. Barbaraplein afstand ± 12 kilometer
aansprakelijk worden gesteld voor onjuiste en/of onvolledige informatie. Alle informatie en gegevens van dit boekwerk mogen zonder onze nadrukkelijke schriftelijke toestemming niet worden vermenigvuldigd of gepubliceerd.
80
81
Recreatief rondje Centrum, Krinkelhoek, Mettegeupel B
1
