1 SPORT Epke, de robot die altijd lacht Zelf als hij op een WK turnen net naast het goud grijpt, blijft Epke Zonderland opgewekt. 21 TREND Iedereen ee...
Zelf als hij op een WK turnen net naast het goud grijpt, blijft Epke Zonderland opgewekt.
Iedereen een Filippijnse au-pair
PUZZEL MEE EN WIN! Maak deze week kans op twee overnachtingen in hotel du Commerce (Middelburg) of één van de andere 40 Fletcher hotels in Nederland Meedoen en winnen? Op de puzzelpagina vindt u alle informatie.
21
9,3x t.w.v. 22
EN VERDER
Ook vrouwen checken chickies
25 Maandag Oktober 2010
Dagelijks winnen Een halfjaarabonnement op Quizted
WWW.DEPERS.NL
GRATIS, MAAR NIET GOEDKOOP
Rechtspraak Wilders ondermijnt vertrouwen
Rechters reiken zelf de munitie aan Geert Wilders wil het gezag van rechters onderuit halen. Met foute beslissingen en defensieve reacties helpen de rechters hem een handje. Kustaw Bessems Merel van Leeuwen AMSTERDAM
...
Het patroon is inmiddels al te bekend: er zijn problemen met integratie, Wilders gaat tekeer, de rest is
verontwaardigd en Wilders lijkt de enige die de problemen erkent. Of: klimaatonderzoekers maken fouten, de PVV verklaart iedereen die in een opwarmende aarde gelooft voor gek, anderen schieten de wetenschappers te hulp en de PVV is de kampioen van de sceptici. Dezelfde riedel is op te schrijven over ontwikkelingssamenwerking. Over cultuur. Over media. Of over de gevestigde politiek. En sinds het rampzalig verloop van het Wildersproces óók over de rechterlijke macht.
Geert Wilders had al iets tegen de zittende rechters voordat hij zelf werd vervolgd. ‘Als je die rechters hun zin geeft, hanteren ze het D66-verkiezingsprogramma’, zei hij tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen van 2008. ‘Ze geven strafregels voor verkrachting en een taakstraf voor een dubbele moord.’ Het is maar één voorbeeld. Uit een sleuteltoespraak van de PVV-leider, over de twee Nederlanden die hij ziet. Het ene Nederland is dat van de elite. Het andere, aldus Wilders, is ‘mijn Nederland’.
Toen het proces tegen Wilders begon, was dan ook duidelijk – en rechters hadden zich hierop kunnen voorbereiden – dat het voor Wilders een aanval op de rechterlijke macht zou worden. Wilders was uiteraard liever niet vervolgd, maar nu dat toch gebeurde, kon het definitieve beuken beginnen op het laatste bastion van de elite. Van de rechters die betrokken waren bij Wilders’ zaak werd dus een uitmuntend en onberispelijk optreden gevraagd. In plaats daarvan hebben zij hem munitie geleverd. Om te
ANP/BEELDBEWERKING DE PERS
Cannabis
Het gat in de begroting dichtblowen Nieuw onderzoek toont aan dat de legalisering van softdrugs in Nederland zeker 850 miljoen per jaar oplevert aan belasting. Edward Deiters Camil Driessen AMSTERDAM
...
De legalisering van cannabis kan de Nederlandse staat jaarlijks 850 miljoen euro opleveren. Dat blijkt uit onderzoek van econoom Martijn Boermans van de Hogeschool van Utrecht dat vrijdag werd gepubliceerd in Amsterdam Law Review. Een ambtelijke werkgroep van het ministerie van Financiën berekende eerder dit jaar in het kader van de brede heroverwegingen dat legalisering 443 miljoen zou opleveren. ‘Die hebben nogal zuinigjes gerekend’, constateert Boermans. Voorzitter Raimond Dufour van de Stichting Drugsbeleid ergert zich groen en geel aan de Haagse politiek waar bij drugsdebatten nooit wordt ingegaan op de voordelen van legalisering. Het lijkt op het Engelse gezegde: ‘I made up my mind so don’t bother me with the facts.’ Omdat het debat in Den Haag niet gevoerd wordt, gaat Dufour proberen de politiek te dwingen. ‘Wij starten binnenkort een petitie om de 40.000 handtekeningen te verzamelen waarmee we het onderwerp (legalisering van alle drugs) automatisch op de agenda van de Tweede Kamer zetten.’
Die vlag moet héél snel weer in top PSV slachtte Feyenoord: 10-0. Tien geboden om de Rotterdammers rap weer fris te krijgen, want veel tijd rest ze niet meer. Lees meer op pagina 22
beginnen met de beslissing van het gerechtshof in Amsterdam dat het Openbaar Ministerie Wilders móest vervolgen, ook al zag het niets in de zaak. Ook als dat besluit terecht was, had het hof kunnen volstaan met een sobere, zakelijke toelichting. Maar het schreef een politiek getint pamflet tegen Wilders, dat de verdachte in sommige passages al schuldig verklaarde. Lees verder op pagina 3
VAN ROMPUY
‘EU was er bijna geweest’ Als de Griekse crisis niet was ingedamd en de eurozone zou zijn ingestort, dan zou dat ook het einde hebben betekend van de Europese Unie. Dat zei Europees president Herman van Rompuy gisteren tegen een Belgische zender. ‘We stonden op de rand van de totale ineenstorting van het financiële systeem en dus van het economisch systeem.’
MSM
‘Bram is een betere acteur dan Al Pacino.’ Twee exen tegen Koster over Bram Moszkowicz. Pagina 16.
EERST
Keihard beleid tegen lekken En weer werd de Amerikaanse regering met honderdduizenden documenten om de oren geslagen door Wikileaks. Deze keer over misstanden tijdens de Irakoorlog. President Obama probeert intussen al die lekken rücksichtslos te dichten.
Lees meer op pagina 2 Lees meer op pagina 9
Eerst
2
LANGE POTEN
Irakoorlog Jacht op lekken
Obama’s openheid is voorbij
...
PETER
MIDDENDORP
O
m de machten gescheiden te houden, hielden politici hun mond, zolang iets ‘onder de rechter’ was. Met de uitspraak – ‘Als ik ongelijk krijg, geloven miljoenen mensen niet langer in de onafhankelijkheid van de rechtspraak’ – brak Wilders met die traditie. Normaal strijden OM en advocatuur met elkaar in de rechtszaal, waarna een rechter uitspraak doet. Met zijn opmerkingen over ‘D66rechters’, leek het alsof niet Wilders, maar de rechtspraak terechtstond. Wilders is de macht, die zelf de macht in twijfel trekt. Dat is misschien wennen voor de journalistiek, maar zij kan gewoon doorgaan met het wantrouwen van de macht, en nu bijvoorbeeld vertellen dat het Nederlandse rechtssysteem tot de beste ter wereld behoort – als een raadsheer met een getuige praat, wordt een zaak opnieuw gedaan. Met Lidwien Gevers zagen we zaterdag in het journaal de duizendste verslaggeefster die niets uitlegt, maar zegt: ‘De mensen begrijpen het niet. De mensen vertrouwen het niet.’ Nieuwsuur trok daarna de onafhankelijkheid van de rechtspraak in twijfel met een onderzoek waaruit bleek dat rechters vaker dan gemiddeld D66 stemmen. Wilders had dus gelijk, wilde men zeggen. Wat is mis met rechters die D66 stemmen? Verplegers stemmen PvdA, ondernemers VVD – mijn vrouw heeft mij nog nooit naar de markt teruggestuurd omdat zij in mijn mandje een aardappel van een CDA-boer vond. Dit is niet zo mooi van de journalistiek, want zo helpt zij de weg vrijmaken voor juryrechtspraak, gekozen rechters, boerenlullen in toga. We hadden het kunnen weten: de journalistiek ligt op haar rug. Men doet weinig anders dan met zijn allen gedachteloos achter één man aanrennen, smekend om quootjes en vernedering. Clairy Polak, Rutger van Santen – uit angst voor Wilders is de journalistiek alvast begonnen zichzelf te zuiveren. Het wachten is op de volgende die van de koets wordt gesmeten. Als Nieuwsmonitor een verband legt tussen de hypnose van de pers en de macht van Wilders, schrijft de Volkskrant: ‘Niet waar, het is logisch dat we Wilders aandacht geven.’ Laatst opende het journaal: ‘De heer Wilders is het niet eens met president Obama.’ 1
Vervolging voor een misdrijf. Zo reageert de Amerikaanse regering op de Iraq War Logs die klokkenluidersite Wikileaks online zette. Eva Ludemann
Bijna 400.000 geheime stukken
AMSTERDAM
...
De bijna vierhonderdduizend documenten die dit weekend uitlekten – het grootste lek in de Amerikaanse geschiedenis – wijzen uit dat honderden gevallen van moord, marteling en verkrachting door Iraakse veiligheidsdiensten met behulp van de VS in de doofpot zijn gestopt. De Amerikaanse regering dreigt met een rechtsgang. ‘Wikileaks heeft dit materiaal op een onwettige manier verkregen. Zolang het dit niet teruggeeft, blijft de wetsovertreding van kracht’, verklaarde het ministerie van Defensie dit weekend. Tegelijkertijd zei het Pentagon dat de Irak-documenten een periode beschrijven die uitvoerig in de media is behandeld en dat het openbaar maken ervan geen nieuw inzicht geeft in het
U
it de 391.831 documenten die Wikileaks dit weekend op zijn site plaatste, blijkt dat tussen 2004 en eind 2009 zeker 109.000 doden zijn gevallen als gevolg van het geweld in Irak. Onder hen zijn ruim 66.000 burgers, tegen de 24.000 ‘vijanden’, 15.196 Iraakse veiligheidsagenten en 3.771 leden van de coalitietroepen. In de documenten staan grimmige verhalen over martelingen en executies door Iraakse militairen. ‘Dit is het vijfde rapport over ernstige marteling binnen zes weken’, stelt een document van 28 december 2006 dat beschrijft dat gevangenen mishandeld zijn en schotwonden hebben. Met de rapporten werd bewust niets gedaan. De Iraakse president Nuri al-Maliki noemt de publicatie een schandalige inmenging in binnenlandse aangelegenheden. Hij is ernstig in verlegenheid gebracht. De Amerikaanse regering beschuldigt Wikileaks ervan de Amerikaanse troepen in Irak in gevaar te brengen. In juli klonk eenzelfde waarschuwing toen Wikileaks 77.000 geheime documenten over de oorlog in Afghanistan op zijn site plaatste. Persbureau AP kreeg onlangs een brief van het Pentagon in handen die stelde dat de publicatie geen gevolgen had gehad voor de Amerikanen in Afghanistan. 1
Obama ageert feller tegen lekkende functionarissen dan zijn voorganger. recente verleden in Irak. Blijkbaar vreest de Amerikaanse regering niet zozeer voor het bekend worden van grote geheimen als wel voor de onthulling van de onverbloemde waarheid over de oorlog in Irak. Het is de derde keer sinds hij twee jaar geleden president werd, dat Obama dreigt met vervolging wegens het openbaar maken van overheidsinformatie die als geheim is geclassificeerd. Afgelopen mei werd Shamai Leibowitz, een FBI-linguïst, tot twintig maanden celstraf veroordeeld, omdat hij geheime informatie aan een blogger had gegeven. En de 22jarige militair Bradley Manning, analist van de militaire inlichtingendienst, hangt 52 jaar celstraf boven het hoofd wegens het lekken van videobeelden naar Wikileaks. Daarop is te zien hoe bij een aanval door een Amerikaanse helikopter in Bagdad twaalf Iraakse burgers worden gedood. Het Pentagon vermoedt dat Manning ook achter de documenten over Irak zit en eerder informatie over
‘Iedereen krijgt de boodschap: als je naar de media lekt, pakken we je.’ EPA
Afghanistan aan Wikileaks gaf. President Obama ageert daarmee fiks feller tegen lekkende functionarissen dan zijn voorganger Bush, van wie al werd gezegd dat hij veel meer aan geheimhouding hechtte dan veel van zijn voorgangers. Obama heeft zelfs opdracht gegeven openstaande onderzoeken naar lekken onder de regering-Bush nieuw leven in te blazen. Dat terwijl een van zijn verkiezingsbeloftes was dat zijn regering stukken opener en transparanter zou zijn. ‘Hij jaagt op lekken, zoals geen en-
kele regering dat ooit heeft gedaan’, zei Lucy Dalglish, voorzitter van de Amerikaanse Verslaggeversbond voor Persvrijheid onlangs tegen The Washington Post. ‘En hij zorgt dat iedereen de boodschap krijgt: als je naar de media lekt, pakken we je.’ Volgens de Amerikaanse radio- en tv-zender Democracy Now worden medewerkers van Wikileaks sinds enkele maanden geïntimideerd en lastiggevallen. De Amerikaanse overheid zou onder andere diverse westerse landen – waaronder Groot-
Brittannië, Duitsland en Frankrijk – hebben verzocht juridische onderzoeken in te stellen naar Wikileaksdirecteur Julian Assange, met als doel hem zwart te maken. Eind augustus vaardigde de Zweedse politie een arrestatiebevel tegen Assange uit; twee vrouwen hadden hem beschuldigd van verkrachting. Het arrestatiebevel werd later weer ingetrokken. Volgens Assange, een nogal excentrieke Australiër, was de Zweedse actie onderdeel van een Amerikaanse lastercampagne. 1
Argus Hongersnood dreigt in Noord-Korea
Werkloosheid
ROTTERDAM WERKT WEER De werkloosheidsaanpak in Rotterdam blijkt zo succesvol dat behalve andere gemeenten ook het nieuwe kabinet deze werkwijze ambieert. In de Rotterdamse aanpak worden mensen eerst intensief begeleid, ook in het aanpakken van eventuele andere problemen. Inmiddels zijn in Rotterdam 25.000 mensen uit de bijstand, twee keer zoveel als onder de oude aanpak, die vier jaar geleden werd gewijzigd.
Een op de vijf behandelaars in de orthodontie stopt met zijn praktijk als de voorgenomen tariefdalingen worden doorgevoerd.
In de Iraanse stad Yazd hebben de autoriteiten de hand van een veroordeelde dief afgehakt. Dat meldde gisteren de staatsradio.
Eerst
3
Geef hun portie maar aan Fikkie Ziehier: de laatste voorbereidingen van een puppykeuring, voor honden van zes tot negen maanden. Het was een van de hoogtepunten tijdens de tweejaarlijkse hondenshow in Utrecht, afgelopen weekend. Er werd gekeurd in talloze rassen en leeftijden, met zo’n 2.400 honden als deelnemer. 1 FOTO: WERRY CRONE/HOLLANDSE HOOGTE
Rechtspraak Fouten en slordigheden spelen PVV-leider in de kaart
Wilders’ politieke agenda: leg rechters aan banden HET PROCES Vervolg van pagina 1
...
Vervolgens hebben de rechters die de zaak-Wilders inhoudelijk behandelden niet gekozen voor een magistratelijke houding, maar waren ze – vooral voorzitter Jan Moors – losjes en slordig: Moors hóefde Wilders niet te verwijten dat die het debat mijdt, hij hóefde geen begrip te tonen voor een dame die Wilders’ film Fitna weigerde te zien. Daar bovenop kwamen twee echte fouten. Raadsheer Tom Schalken, medeverantwoordelijk voor het bevel tot vervolging, ging tijdens een diner in discussie met een getuige
van de verdediging. En de rechtbank stond vervolgens, tegen vast rechtsgebruik in, niet toe dat die getuige hierover zou worden gehoord. Er is dus harde kritiek mogelijk op deze rechters, evenals harde zelfkritiek ván de rechterlijke macht. Maar in het koor van critici komt niemand boven Wilders zelf uit. Zíjn negatieve kwalificaties zijn er echter niet alleen na fouten, maar na elke beslissing die hem onwelgevallig is. Al helemaal aan het begin van het proces stelde Wilders dat ‘het rechtssysteem in Noord-Korea beter is’. Toen hij het koud had in de rechtszaal vergeleek hij die met ‘de Goelag Archipel’. Voordat hij kwaad was op de rechters, was hij boos op het Open-
baar Ministerie, want dat ‘keek je niet eens aan’. Tot het OM vrijspraak eiste. Vorige week zei Wilders zelfs dat hij ‘miljoenen mensen niet ongelijk kan geven als zij een bijl zetten aan de wortel van wat toch heel belangrijk is in Nederland, de onafhankelijke rechter’. Wilders is op zo’n moment niet alleen een ontevreden verdachte. Hij is óók leider van de derde politieke partij van het land. En zijn kritiek valt samen met zijn politieke agenda: ‘de vrijheid van rechters aan banden leggen’, zoals het in zijn verkiezingsprogramma staat. Voor de rechters is het hierdoor moeilijk zich te verweren: zij bijten
van zich af omdat ze geen inmenging van de politiek willen, maar kunnen dat niet te veel doen omdat zij daarmee ook iets zeggen over de verdachte Wilders, die aan hun oordeel is overgeleverd. Sommige rechters ontkennen eenvoudig de – toch in het oog springende – miskleunen. Het is ‘een stukje beeldvorming’, zegt de president van het hof in Amsterdam. Rechters moeten gewoon beter met de camera leren omgaan, vindt de voorzitter van de rechtersvakbond. Anderen lukt het niet de media te bespelen zoals Wilders en diens advocaat Bram Moszkowicz. De president van de Hoge Raad, Geert Corstens, houdt in Buitenhof een
afgewogen verhaal – mét zelfkritiek – maar alleen zijn bezwaren tegen het ‘ondermijnen van de rechtsstaat’ door Wilders halen het nieuws. En dus zal ook hij op velen als probleemontkenner overkomen. Zo, met fouten en deels defensieve reacties, helpen de rechters Wilders om de weg vrij te maken voor maatregelen die hun onafhankelijkheid verkleinen. Zoals het invoeren van minimumstraffen en van gekozen rechters en officieren van justitie: ‘De beste manier om een eind te maken aan de wereldvreemdheid van rechters’, aldus het PVV-programma. ‘Reken maar dat hun straffen dan een stuk meer in lijn zullen zijn met hoe de burgers er over denken.’ 1
Ė Z^VAYZ\^T\ZȀ
FY9\KZ Z9QZ^TF }.ʓʓʓ F9P9fh Z d FY9\KZ Z9QZ^TF P>@Ƙ\a Ŭ FZQȀ
Ramp
THAILAND OVERSTROOMD De autoriteiten in Thailand hebben het dodental als gevolg van de watersnood in het land bijgesteld tot 32. De ergste overstromingen in tientallen jaren troffen tot nog toe circa 1,4 miljoen mensen in dertig van de 76 provincies van het land in Zuidoost-Azië. Experts ramen de schade op ongeveer 200 miljoen euro. De hoofdstad Bangkok dreigt ook te worden getroffen door het hoge water.
EU Turkse minister: ‘Alleen bij EU als we echt welkom zijn.’
STEL... ...dat zonnecellen dubbel zo efficiënt zouden zijn
H
et heeft iets van de heilige graal: een zonnecel die een groot deel van de energie van de zon goedkoop kan omzetten in elektriciteit. Er wordt wereldwijd jacht gemaakt op zo’n zonnecel, die de aarde kan verlossen van fossiele brandstoffen. Dat gaat op zich best aardig: de prijs van zonnepanelen is de laatste jaren zo hard gedaald, dat zonne-energie op steeds meer plekken de concurrentie met grijze stroom aankan. Ook de efficiëntie van de zonnecel – de mate waarin de cel zonlicht kan omzetten in stroom – verbetert constant. Het record staat nu op 24 procent. Maar dat is niet genoeg voor een revolutie, zeker niet in WestEuropa. Stel nu dat er een echte doorbraak komt, wat best mogelijk is gezien de hoeveelheid geld en onderzoek die aan solartechnologie besteed wordt, en de efficiëntie verdubbelt. Of stel dat zonnecellen van heel goedkope materialen gemaakt kunnen worden – dan zou dat ook voor Nederland grote betekenis hebben. Nu al heeft zonne-energie ‘netpariteit’ bereikt in Zuid-Europa, het punt dat de zonnestroom even veel kost als stroom uit het stopcontact. Met een verdubbeling van de efficiëntie is er in Nederland ook netpariteit, wat betekent dat de ontwikkeling van zonne-energie niet langer afhankelijk is van politieke grillen. Want nu is er nog subsidie nodig, maar dan niet meer. En als er een ding de laatste jaren grillig was, dan was het wel steun voor duurzame energie. Met netpariteit kan er een bloeiende solarsector ontstaan, die met enthousiasme de daken van Nederland gaat voorzien van panelen. Het dwingt de klassieke energiebedrijven eindelijk enthousiast mee te doen. Bedrijven met veel dakoppervlakte hebben plotseling een nieuwe inkomstenbron. Vanuit de lucht is Nederland één grote spiegel. 1
Herstel Sterk exportgedreven
Wij Nederlanders zijn al lang Duitsers Het gaat goed met Duitsland, heel goed. Gelukkig dat Nederland economisch gezien een miniatuurversie is van de grote buurman. Jan-Hein Strop AMSTERDAM
...
Nederlanders mogen graag denken dat ze anders zijn dan de Duitsers, maar dat is gelukkig een misverstand. Wij lijken nogal op onze oosterburen, die de wereld verbazen met een krachtig economisch herstel. De groei dit jaar bedraagt naar verwachting 3,4 procent – veel meer dan waar eerst op gehoopt werd. Ondernemers en consumenten blijken volgens de jongste cijfers weer een groot vertrouwen te hebben in de toekomst. Duitsland is daarom uitgeroepen tot de grote winnaar in de eurozone. Het herstel in Nederland is weliswaar minder krachtig, maar dat ook Nederland goed uit de crisis komt, heeft alles te maken met de grote overeenkomsten met onze grootste handelspartner. Wie ziet hoe Frankrijk reageert op de noodzakelijke verhoging van de pensioenleeftijd, wie kijkt naar de bezuinigingen in Groot-Brittannië, constateert met vreugde dat we in het Germaanse kamp zitten. Want Nederland toont zich net als Duitsland een baken van financiële stabiliteit. Voor de crisis hadden beide landen hun begroting dik op orde – Nederland had zelfs een overschot in 2008 – waardoor de landen nu minder hoeven te bezuinigen. De hervormingen die wel nodig zijn, zoals de verhoging van de pensioenleef-
tijd naar 66 hier en 67 in Duitsland, wordt zonder gemor geaccepteerd. Zowel door de hervormingsbereidheid als financiële discipline – de begrotingstekorten zijn Europees gezien laag – lenen de Duitse en Nederlandse overheid geld tegen bodemtarieven. Dan de arbeidsmarkt. Op dit punt doen we het zelfs beter, met een al zeven maanden dalende werkloosheid. ‘Nederland heeft zijn arbeidsmarkt sneller geflexibiliseerd dan Duitsland en is al in de jaren ‘80 begonnen met loonmatiging, dat doen de Duitsers pas sinds een jaar of tien’, zegt Aline Schuiling, econoom bij ABN Amro. ‘Toen de crisis uitbrak steeg de werkloosheid snel, maar zette de Duitse regering een zeer effectief middel in: de Kurzarbeit. Dat heeft Nederland met de deeltijd-WW gekopieerd.’
Onderdeel van Duitsland Het economisch herstel is in beide landen sterk exportgedreven. Met dank aan de lage stand van de euro, die een grote steun in de rug is geweest. Maar nog meer voor de Bondsrepubliek dan voor ons, omdat die meer exporteert naar buiten de Eurozone (China!). Dat doet het land vanwege de mondiale vraag naar de superieure industriële producten die het maakt. Helaas lijken we in dit opzicht nog te weinig op de grote broer, innovatie schiet te kort. ‘Misschien is dit een beetje politiek incorrect’, zegt Schuiling. ‘Maar we zouden prima onderdeel van Duitsland kunnen zijn. Het land zou profiteren van onze mooie havens en wij van de Duitse stabiliteit.’ 1
Wat moet je Zoetermeer komt uit onderzoek als de minst gastvrije stad van ons land. Reden om erheen te gaan, op zoek naar die vreselijke ongastvrijheid. Sanne Rooseboom ZOETERMEER
...
De rubriek Stel... verkent wat ook het nieuws had kunnen zijn. Reacties/suggesties: [email protected] ‘Duitsland zou kunnen profiteren van onze mooie havens.’ ANP
Nationalisme
Nigeria
REL ROND KUNST IN VERSAILLES SHELL STOOT BELANGEN AF Een afstammeling van de Franse koning Lodewijk XIV is naar de rechter gestapt om Japanse kunst te laten verwijderen uit Versailles. Het kasteel bevat sinds vorige maand een expositie met felgekleurde Japanse kunst. Plastic poppetjes en bloemetjes staan nu tussen de klassieke schilderijen, kroonluchters en rococo beeldhouwwerken. De expositie bevat werken van de Japanse kunstenaar Takashi Murakami. Die laat zich sterk inspireren door de uitbundige manga-strips.
Onderzoek Zoetermeer minst gastvrije stad
Prins Sixte-Henri de Bourbon-Parme, een directe nazaat van de zonnekoning, die het kasteel van Versailles vanaf 1655 bouwde, vindt de expositie respectloos voor het kasteel en zijn voorvaderen. Ook een actiegroep voor het behoud van het kasteel is om dezelfde reden naar de rechter gestapt. ‘Wij zijn niet tegen moderne kunst, maar wel tegen een manier van denken die de Franse cultuur geen goed doet en van karakter doet veranderen’, aldus de nationalistische prins.
Shell staat op het punt om zijn belangen in vier grote olievelden in Nigeria te verkopen. Dat meldde de Britse krant Sunday Times. Een consortium onder leiding van de voormalig topman van BP John Browne zou de belangrijkste gegadigde zijn. Volgens de krant levert de verkoop Shell 2,9 miljard euro op. Zonder het vele geweld tegen de oliebedrijven zouden de enorme velden aanzienlijk meer waard zijn.
Als je in Zoetermeer uit het station komt, is er niks. Geen wegwijzer, geen bordje met ‘centrum die kant op’. Abdul, die de gratis fietsenstalling beheert, wijst vriendelijk de weg en waarschuwt dat het nog best een eindje lopen is. Het is inderdaad een kwartier langs een weg en een sloot, langs het hoofdkwartier van de Abvakabo, een verlaten bushokje en heel veel flats. Maar Zoetermeer is een leuke stad, zegt Abdul, die er twee jaar woont. ‘Aardige mensen, vriendelijk. En mooie wijken om te wonen.’ De meest gastvrije stad van Nederland, Den Bosch, juicht haar nieuwe status toe. In 2009 was het Haarlem,
dat staat nu tweede, gevolgd door Breda. In Zoetermeer bleef het stil. De Zuid-Hollandse stad staat onderaan, Nederlandse bezoekers voelen zich hier niet echt welkom. Het is maar een onderzoek, maar wel een dat voor de winnaars altijd goed uitpakt, vertelt Lennert Rietveld van onderzoeksbureau Van Spronsen en Partners, dat het in samenwerking met de VVV uitvoerde. In elke gemeente zijn een paar honderd bezoekers geïnterviewd over hun bezoek. Staan de wegwijzers goed, is het horecapersoneel vriendelijk, zijn er genoeg winkels en cafés, hoe is de architectuur, kun je er parkeren, voel je je veilig? De steden werden getest op 27 criteria, en op bijna elk vlak werd Zoetermeer laatste. Alleen op het gebied van ‘vriendelijkheid en veiligheid’ deed Almere, de verliezer van vorig jaar, het net iets slechter. ‘Ik vind het jammer’, zegt de serveerster van Brasserie de Verleiding in het centrum van Zoetermeer. ‘Wij
Uitbraak
CHOLERA EIST LEVENS IN HAÏTI Een cholera-uitbraak in Haïti heeft inmiddels aan 208 mensen het leven gekost. De meeste slachtoffers van de ziekte wonen langs de rivier Artibonite, in het midden en noorden van het land. In Haïtiaanse ziekenhuizen worden inmiddels al ruim drieduizend mensen behandeld voor de uiterst besmettelijke ziekte. Het is de eerste uitbraak van cholera in Haïti in meer dan een eeuw tijd. Het Westen komt in actie tegen de zich uitbreidende choleraepidemie.
Canada stuurt een militair veldhospitaal. De Verenigde Staten hebben grote tenten beloofd waarin patiënten behandeld kunnen worden. Artsen Zonder Grenzen heeft plannen voor een veldhospitaal in Saint Marc, midden in het besmettingsgebied. Hulpverleningsorganisatie Oxfam stuurt vijf specialisten om water en sanitair te leveren voor zo’n 100.000 mensen. Canada, waar veel Haïtianen wonen, heeft bovendien een miljoen Canadese dollars (650.000 euro) toegezegd.
Bellen
Blondjes
Brugbotsing
KPN gaat klanten weer per seconde laten betalen voor hun telefoontjes. Een tijdlang rondde het bedrijf telefoongesprekken af op hele minuten.
Tientallen roze geklede blonde vrouwen demonstreerden in Bulgarije voor een betere wereld. Motto: ‘Laat ons vaker glimlachen en betere mensen zijn’.
In het centrum van Zaandam heeft een schip de Wilhelminabrug geramd. Niemand raakte gewond. De gevolgen vielen mee, maar de brug sloot niet meer.
Eerst
5
Handel Veiligheid is lucratief in Irak
‘Hier weet ik ook niet aan wie ik spullen verkoop’ Een Twentse ondernemer gaat beveiligingsapparatuur, kogelvrije vesten en niet-af-te-luisteren mobieltjes verkopen in Irak. ‘Mensen zijn bang, maar je moet het gewoon proberen.’ Remco Tomesen ARNHEM
...
‘I saw that in American movie’, dat was vaak het eerste wat Ahmet Okul (42) hoorde wanneer hij Irakezen vertelde over zijn geavanceerde beveiligingscamera (eentje die objecten volgt en erop inzoomt). Met een Arabisch- en Engelstalige catalogus vol met kogelvrije vesten, niet-af-te-luisteren mobieltjes, camera’s en detectiepoortjes reisde Okul afgelopen zomer met zijn auto met Nederlands kenteken door het noorden van Irak. Hij praatte er met politiemensen, parlementsleden, hoteleigenaren en generaals. ‘Ze wisten niet eens van het bestaan van dit soort apparatuur.’ Bezoekers zijn wel blij met het Zoetermeerse winkelaanbod. PETER HILZ/HH
daar nou man? doen ons best.’ En dat is waar, ze zijn vreselijk aardig en de uitsmijter was goed. ‘We hebben Snowworld, dat is heel populair’, zegt haar collega. Maar populaire attracties zijn niet meegeteld in dit onderzoek. Uitstraling van de pleinen en straten wel, en daar scoort Zoetermeer een onvoldoende. Alles is nieuwbouw. Er is een stukje oud dorp maar dat staat nergens aangegeven en waar ooit de VVV zat, huist nu een ANWB-winkel waar ze alleen nog een wegenkaart verkopen van Zoetermeer en omgeving. ‘In 1998 vertrok mijn buurman uit Den Haag naar Zoetermeer’, zegt controleur Openbare Ruimte Henk. ‘En ik dacht, wat moet je daar nou man? Maar toen ik op bezoek kwam, zag ik dat het goed wonen is hier. Veel groen en goed bereikbaar.’ Hij woonde er zelf tien jaar en surveilleert nu door de straten met zijn collega Harold. ‘We letten op de kleinere dingen die mensen storen, zoals hondenpoep, fietsen in voetgangersgebied.’
Prijsvechten
Voor winkelend publiek is het centrum van Zoetermeer een nieuwbouwwalhalla. Het is dan ook een van de punten waarop de stad in het onderzoek wél goed scoort, het aanbod in winkels en de vriendelijkheid van het personeel. Hier en daar zit een café of restaurant, er is één theater, één museum en één bioscoop. Maar Den Haag ligt om de hoek, vooral als je niet de trein neemt zoals ns.nl aanraadt, maar de Randstad Rail, een snelle tram die wél stopt in het centrum. ‘Dit is een woonstad’, zegt een woordvoeder van de gemeente. ‘Zoetermeerders vinden de stad prima. Maar we zullen eens goed naar dit onderzoek kijken, je kunt er altijd iets mee.’ ‘Je moet ons niet vergelijken met de grote steden’, vat Henk het samen. ‘Dit is een slaapstad van Den Haag. Je moet het maar zien zoals in de VS, een nieuwe stad om te wonen en te winkelen.’ 1
Spyshops ‘In Irak heeft iedereen behoefte aan dit soort producten, aan beveiliging’, zegt Okul, met Twents accent. Onbegrijpelijk vindt hij het, dat hij geen andere Nederlandse ondernemers tegenkwam in Irak. ‘Er is zoveel af te zetten, er is zoveel geld. Het hele land wordt nu opnieuw opgebouwd. Mensen zijn bang, maar ik vind dat je het gewoon uit moet proberen.’ Op zijn tiende kwam hij met z’n ouders vanuit Turkije naar Nederland. De ondernemer woont in Almelo en is eigenaar van de Euro Spyshop in Arnhem. Ook heeft hij een winkel in een stad in Midden-Turkije, waar hij oorspronkelijk vandaan komt. In deze zogeheten spyshops verkoopt hij dezelfde soort spullen als hij nu in Irak aan de man gaat brengen. Okul laat een foto zien van het pand dat hij heeft gehuurd in de Noord-Iraakse stad Erbil. De inschrijving bij de plaatselijke Kamer van Koophandel is geregeld; het wachten is nog een op een laatste vergunning. Op 1 december hoopt hij de Iraakse vestiging te openen. De drie noordelijke provincies van Irak, die samen de Koerdische regio vormen, zijn de veiligste van het land. Daar reisde Okul deze zomer rond, en van daaruit gaat hij z’n handel opzetten. Okul: ‘Alles wat onder Kirkuk
Ahmet Okul hoopt in Irak een spyshop te beginnen. HENK BRAAM
valt, is nog een beetje gevaarlijk.’ De veiligheidssituatie in Irak is juist nu weer punt van discussie. In het centrale en zuidelijke deel van Irak vinden de meeste aanslagen plaats, en sinds de verkiezingen begin dit jaar is het er weer gevaarlijker geworden. Toch stuurde Nederland deze zomer nog Iraakse vluchtelingen terug naar die delen van het land. Ongerust over het Nederlandse uit-
‘Het zal heus niet op iemands voorhoofd staan dat hij terrorist is.’ Ondernemer Ahmet Okul
zetbeleid kwam afgelopen week nog een vertegenwoordiger van de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, naar Nederland. Om Nederland te vragen geen vluchtelingen meer terug te sturen. Okul wil vanuit het relatief veilige noorden de rest van Irak veroveren. Een Koerdische vriend uit Oost-Turkije helpt hem; hij legt contacten, is tolk. In het begin zal het aftasten zijn, zegt Okul. Je mag geen apparatuur het land in brengen die Amerikaanse soldaten in gevaar brengt, is de regel. Hoewel het Amerikaanse leger zich nu terugtrekt, zijn er tot eind volgend jaar nog tienduizenden Amerikaanse militairen in Irak. Om de Amerika-
Stoelendans
nen te vriend te houden, gaat de Nederlands-Turkse ondernemer in het begin daarom bijvoorbeeld geen afluistersystemen verkopen. Hij richt zich meer op hotels, op vastgoedontwikkelaars. Aan hen gaat hij complete beveiligingssystemen verkopen: camera’s, detectiepoortjes, dat soort werk. Met een grote vastgoedontwikkelaar is volgens Okul al bijna een miljoenendeal rond.
Israëlische makelij Een groot deel van de spullen die hij nu in Nederland en Turkije verkoopt en straks in Irak, haalt hij uit Israël. De niet-af-te-luisteren-mobieltjes zijn van Israëlische makelij, maar uit het land haalt hij ook kleine afluisterzendertjes en thermische materialen. ‘Israël mag niet direct leveren aan Irak. Dat gebeurt allemaal via tussenhandelaren zoals ik’, zegt Okul. ‘Israël verkoopt netjes spullen aan een Europees land. Dat land levert netjes de spullen aan Irak. Dat is allemaal legaal.’ En, voegt de pragmatische ondernemer toe: ‘De klant is tevreden, de leverancier is tevreden en ik ben tevreden.’ Of hij niet bang is dat er tussen die tevreden klanten af en toe een terrorist zit? ‘Het zal heus niet op iemands voorhoofd staan dat hij terrorist is. Wie ben ik om verdere vragen te stellen? In Nederland weet ik ook niet aan wie ik mijn spullen verkoop. Daar kunnen ook criminelen tussen zitten.’ 1
Duitsland
KLM GAAT NU MEER MACHT CHINA IN HET IMF OOK GOEDKOOP
VERJONGING IS VOORBIJ
KLM gaat op grote schaal goedkopere vluchten aanbieden naar populaire Europese steden. Op deze manier wil de luchtvaartmaatschappij de concurrentie aangaan met prijsvechters als EasyJet. ‘We willen zo onze positie op de thuismarkt verstevigen’, zei een woordvoerster van KLM. Reizigers kunnen binnenkort met KLM voor minder dan 100 euro naar bestemmingen vliegen als Barcelona, Milaan, Berlijn en Madrid.
Steeds meer oudere Duitsers hebben een betaalde baan. Het aantal werkende 55 tot 64-jarigen is gestegen van 2,8 miljoen in 1999 naar 3,6 miljoen tien jaar later. De werkloosheid in deze leeftijdsgroep is tegelijkertijd gehalveerd, meldde de Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung. ‘De cultuur van verjonging is voorbij’, stelde het Duitse Bondsagentschap voor de Arbeid in de krant.
China krijgt meer macht binnen het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Europa zal twee zetels opgeven in het bestuur van het IMF, dat in totaal 24 zetels telt. Daardoor ontstaat ruimte voor opkomende economieën. Behalve China krijgen ook Brazilië, Rusland en India meer invloed. De ministers van Financiën van de G20-landen hebben zaterdag na een tweedaagse conferentie in Zuid-Korea een akkoord bereikt over hervorming van het Internationaal Monetair Fonds (IMF).
IMF-topman Dominique StraussKahn (foto) sprak van een historische overeenkomst. De nieuwe verdeling van de zetels noemde hij ‘de grootste hervorming’ in de geschiedenis van het IMF. ‘Velen hebben dit resultaat nooit voor mogelijk gehouden.’ Het ministerie van Financiën in Den Haag weet nog niet wat de gevolgen precies zullen zijn voor Nederland. Een woordvoerster wees er zaterdag op dat Europa twee jaar de tijd krijgt om invulling te geven aan de afgesproken hervorming.
REUTERS
De Walkman is dood
Maffia
Snurk-koning
Sony is gestopt met het maken van Walkmans met cassettebandjes. De Walkman bestond 31 jaar en er zijn er ongeveer 200 miljoen van verkocht.
De Italiaanse politie heeft Gerlandino Messina opgepakt. Hij behoort tot de meest gezochte maffiabazen en de dertig gevaarlijkste voortvluchtigen van Italië.
Pedro Soria López won in Madrid het Nationale Kampioenschap Siëstaslapen. Hij deed een middagdutje van 17 minuten en snurkte daarbij met 70 decibel.
LATEN WE ONZE EIGEN BRANDSTOF ONTWIKKELEN. LET’S GO. Nieuwe energiebronnen ontwikkelen. Bij Shell willen we daar graag aan bijdragen. Biobrandstoffen
bijvoorbeeld, vormen een duurzame energiebron. Gebruik ervan is een effectieve manier om de CO2-uitstoot van auto’s en vrachtwagens te beperken. Shell is een van de grootste leveranciers van biobrandstoffen wereldwijd. En zo kunnen we een belangrijke rol spelen bij de energievoorziening van voertuigen. Nu en in de toekomst. Laten we schonere energie gebruiken. Let’s go. www.shell.nl/letsgo
Achter het wereldberoemde, multifunctionele Swiss Army Knife gaat een degelijk, sociaal bewogen én innovatief familiebedrijf schuil.
De verkiezing Woord van het Jaar komt er aan. Lezers kunnen dit jaar ook woorden nomineren. AMSTERDAM
...
Het is pas oktober, maar Van Dale is al op zoek naar het woord van 2010. Voor de verkiezing, die de woordenboekenuitgever samen met onder meer Dagblad De Pers organiseert, kunnen lezers vanaf nu woorden aandragen. Elk jaar komen er in het Nederlands honderden woorden bij, zegt Ton den Boon, hoofdredacteur bij Van Dale en altijd op zoek naar nieuwe vondsten. Sommige daarvan zijn niet alleen nieuw, maar ook onlosmakelijk verbonden met een opvallende gebeurtenis. Hij heeft een paar voorbeelden uit 2010 paraat. ‘Aan de Zuid-Europese schuldencrisis hebben we het woord ‘knoflookcrisis’ overgehouden. De regering-Rutte heet een ‘gedoogregering’. En volgens critici is zijn kabinet niet gewoon
Het woord gedoogakkoord werd ook voor 2010 al gebruikt. rechts, maar ‘knetterrechts’. Het zou kunnen dat we straks ‘obesitaks’ moeten betalen, waarmee we worden gestimuleerd beter op ons gewicht te letten en gezonder te leven.’ De jury van de verkiezing kijkt streng naar het ontstaan van woorden. ‘Gedoogakkoord’ is bijvoorbeeld geen kanshebber, zegt Den Boon, want dat werd vóór 2010 ook al incidenteel gebruikt. De woorden van het jaar – titelhouder is ‘ontvrienden’ – moeten echt nieuw zijn. Later dit jaar wordt een lijst van tien genomineerde woorden samengesteld, waaruit het publiek zijn keuze mag maken. Maar zover is het nog niet. Tot en met 15 november heeft iedereen de gelegenheid een of meer woorden voor te dragen. Dat kan op www.woordvanhetjaar.nl. Naast nieuwe begrippen uit de politiek, kan men ook woorden voordragen in de categorieën jongerentaal, lifestyle, sport/entertainment en economie. Als het maar een woord is dat in 2010 ontstaan en voor het eerst in de media gebruikt is. 1
BRANDEXPEDITION Martijn Arets reist in een VW-bus van Camper Experience door Europa op zoek naar de oorsprong van aansprekende merken. Elke week doet hij in De Pers verslag.
Martijn Arets IBACH
...
De droom van één man, het creëren en behouden van werkgelegenheid in een arme omgeving, is 125 jaar later nog steeds prioriteit nummer één bij Victorinox. In het Zwitserse Ibach sprak ik met Carl Elsener (52), CEO van dit bedrijf. ‘In 1884 begint mijn overgrootvader Karl Elsener zijn eigen messenwerkplaats. Al snel hoort hij dat het Zwitserse leger op zoek is naar een leverancier voor een nieuwe voorraad Schweizer Soldatenmesser: hét zakmes dat behoort tot de standaarduitrusting in het leger. Zwitserland kent in die tijd geen grote industrie en Karl zet een coöperatie op waarbij hij met een groep individuele messenmakers een gezamenlijk voorstel uitbrengt. Met succes: in 1891 levert de coöperatie messen aan het Zwitserse leger.’
Souvenir ‘Wanneer een messenfabriek uit het Duitse Solingen ver onder de prijs duikt, valt de coöperatie uit elkaar. De Zwitserse handwerkers kunnen onmogelijk tegen fabrieksprijzen concurreren. Karl blijft zeker van zijn zaak en is vastbesloten om werkgelegenheid te creëren in de arme streek waar hij woont. Hij start een messenfabriek en innoveert op het gebied van kwaliteit, functionaliteit, innovativiteit en design.’ ‘In 1909 overlijdt zijn moeder Victoria en Karl eert haar door zijn fabriek naar haar te vernoemen. Wanneer in 1921 roestvrij staal, (in het Frans afgekort als Inox), op de markt komt, verandert hij de naam in Victorinox.’ ‘Na de Tweede Wereldoorlog sturen
CEO Carl Elsener: ‘Alles voor de lange termijn.’
Facts • Een Victorinox zakmes behoort al jarenlang tot de standaarduitrusting in de NASA-spaceshuttles. • Per dag produceert Victorinox 60.000 zakmessen en 60.000 keukenmessen. • Victorinox daagt hackers uit om hun nieuwste USB zakmes te kraken. Hoofdprijs: 100.000 Zwitserse francs (74.000 euro). • Wereldwijd werken 1.800 mensen bij Victorinox. • Victorinox is nog steeds een familiebedrijf.
Amerikaanse soldaten massaal het Zwitserse officiersmes als souvenir naar huis. Schweizer Offiziersmesser is onuitspreekbaar voor ze, Swiss Army Knife gaat beter. Vanaf dat moment ontvangen we aanvragen uit de
hele wereld. Het mes wordt een icoon voor Zwitserland en samen met onze Zwitserse concurrent Wenger claimen we het exclusieve recht op de naam ‘Swiss Army Knife’: een merknaam die intussen in Amerika even bekend is als Coca-Cola.’
Zwarte dag ‘11 september 2001 is een zwarte dag in de geschiedenis van Victorinox. Na de aanslagen op de Twin Towers is het niet meer toegestaan een mes in de handbagage in het vliegtuig mee te nemen, waardoor onze taxfree verkoop op luchthavens keldert en het mes als relatiegeschenk minder aantrekkelijk is voor zakenreizigers. Ook verbieden landen als Engeland het dragen van een mes op straat.’ ‘Het gaat een tijd erg slecht met het bedrijf en om gedwongen ontslagen te voorkomen, verhuren we zelfs tientallen werknemers aan bedrijven in de buurt. We zien dat het niet de juiste strategie is om alle pijlen op één product te richten en investeren in andere productcategorieën die aansluiten bij onze merkwaarden: keu-
Stank
Cultuurcrisis
VUILNISCRISIS NABIJ NAPELS
THEATERS NOG STEEDS LEEG
Italië krijgt wellicht een ‘enorme boete’ van de Europese Unie voor de vuilniscrisis in en om de miljoenenstad Napels. Dat zei de Europees commissaris voor Milieu Janez Potočnik zaterdag. Vele honderden tonnen afval zijn de afgelopen tijd blijven liggen in de straten van Napels. De Europese Commissie overweegt om uit te laten zoeken of Italië zich aan de Europese regels voor afvalverwerking heeft gehouden.
REUTERS
kenmessen, horloges, tassen en fashion. We willen het merk Victorinox versterken. De kwaliteit van kopieën uit China wordt steeds beter, waardoor het steeds belangrijker is om ons op ons merk te onderscheiden.’ ‘In 2005 nemen we het in financiele problemen verkerende Wenger over. De overname verstevigt onze marktpositie en het Swiss Army Knife behoudt zijn goede reputatie en valt niet in buitenlandse handen.’
Flexibel ‘Ondanks de problemen na 11 september is de continuïteit van het bedrijf nooit in gevaar geweest. Al generaties lang geven we geld pas uit wanneer het binnen is en keren we geen dividend uit. Daardoor hebben we een flinke reserve opgebouwd. Alles voor de lange termijn. Dat betekent niet dat we niet flexibel zijn: we zijn constant bezig met nieuwe technologieën. Het verdwijnen van gespecialiseerde messenwinkels dwingt ons om nieuwe manieren te bedenken om onze producten aan de man te brengen.’ 1
Ethiek
De Nederlandse theaterproducenten verwachten dit jaar 10 procent minder kaartjes te verkopen dan in 2009. Dat liet Erwin van Lambaart van Joop van den Ende Theaterproducties gisteren weten namens de Vereniging van Vrije Theaterproducenten (VVTP), waar hij voorzitter van is. In 2009 trokken de schouwburgen en concertzalen ook al veel minder bezoekers. Dit kwam vooral door de economische crisis, stelde de sector. Deze trend zet in 2010 door, stelt Van Lambaart.
‘Daar klagen we niet over en we vragen de overheid ook niet om steun’, verduidelijkt hij. ‘We dienen zelf onze broek op te houden, zelfs al zitten we in de moeilijkste economische situatie in veertig jaar tijd. Alleen zou het desastreuze gevolgen voor de sector hebben als het kabinet zijn plannen voor de btw-verhoging voor theaterkaartjes door zou zetten.’ Het kabinet wil het btw-tarief op zowel theater- als concertkaarten verhogen van 6 procent naar 19 procent.
ROBOTWAPEN ONDER VUUR De Verenigde Naties moeten snel spreken over de ethiek en juridische status van onbemande vliegtuigen en andere robotwapens. VN-rapporteur voor buitengerechtelijke executies Christof Heyns heeft daartoe vrijdag opgeroepen. ‘De internationale gemeenschap moet zich dringend buigen over de wettelijke, politieke, ethische en morele gevolgen van de ontwikkeling van dodelijke robots’, aldus Heyns.
Bananenrepubliek
Verkeersregelaar
Poepweek
De Duitse politie deed huiszoeking bij een man die een Duitse vlag met daarop een banaan ophing. Hij wordt verdacht van belediging van de staat.
De politie in Hoofddorp pakte in de nacht van zaterdag op zondag een 18-jarige Hoofddorper op die met een flinke slok op het verkeer aan het regelen was.
De Poepweek in Beekse Bergen is zo’n succes dat het safaripark deze met een week verlengt. Bezoekers kunnen er alles leren over dierenuitwerpselen.
Langdurig werkloos Einde van de wereld of toch niet zo’n drama?
Het is de profieldwangbuis
9
WELLEKKER ... ANIEK
Rob Mackaay (50) is bijna twee jaar werkloos. ‘Mensen praten je vaak een depressie aan.’ Eveline Domevscek SOEST
...
‘Hallo? Met Rob Mackaay spreekt u ... Even dan, ik heb bezoek ... Ja, ik heb gereageerd op de functie van accountmanager. Ja, die ’stevige accountmanager’ zoals in de vacature stond ... Ach zo, u bent nu aan het preselecteren. Goed, dan wacht ik rustig af. Daaag.’ ‘Een jobhunter. Hij gaat nu de ingestuurde cv’s naast de vacature leggen. Ik ben benieuwd. Ik ken die werving- & selectiebureaus inmiddels. Vragen ze verbaasd: heeft u geen hbodiploma? Ai, dan komt u niet in aanmerking.’ Nee, geen hbo, maar ik heb wél 17 jaar leiding gegeven aan 20 man. Toen ik eind 2008 mijn baan als accountmanager bij een printsoftware-ontwikkelaar in Eindhoven kwijtraakte, verbaasde ik me hier nog over. Nu, 170 sollicitatiebrieven en negen gesprekken verder, niet meer. Het is de profieldwangbuis: pas je niet exact in het profiel, dan val je af. Maar in welk profiel pas ik? Ik heb 24 jaar in de grafische industrie gewerkt, die sector krimpt al jaren. Ik kan nu een diploma halen zodat ik op ICTbanen kan solliciteren. Maar gaat de voorkeur over drie jaar niet uit naar iemand die net van school komt?’
Niet meehuilen ‘Het goedbedoelde advies is nu altijd: accepteer een baan onder je niveau. Prima, met alle liefde, maar dan krijg ik steevast te horen dat ik ‘overgekwalificeerd’ ben. Ik krijg nog een half jaar WW. Dat wordt opschieten en het aantal sollicitaties opschroeven. Nu ben ik vier dagen per week bezig met solliciteren. Van half tien ’s ochtends tot vier uur ’s middags. De andere dag ga ik naar mijn vriendin in Almere Buiten. Een eigen webshop of reclamebureau lijkt me ook wel wat, maar het risico is me te groot. Zeker met geleend geld. Een paar jaar geleden ben ik gescheiden. Toen woonde ik nog in een groot huis aan de andere kant van Soest in plaats van in dit flatje. Maar ik ben al blij dat ik er zonder schulden ben uitgekomen.’ ‘Als mensen horen dat je werkloos bent, word je al snel een depressie
‘Mentale littekens’
J
e wordt er ziek van, zowel fysiek als in je hoofd. Je verliest je geld, je zelfrespect en vervolgens je vrienden. Jawel, werkloosheid die al langer duurt dan een jaar – langdurige werkloosheid – laat ‘mentale littekens’ achter, zo concluderen de vele economen en sociologen die hieraan de laatste jaren onderzoek hebben gewijd. Van langdurige werkloosheid zou je langer moeten herstellen dan van de dood van een dierbare, luidt de conclusie van Amerikaans onderzoek zelfs. Een andere conclusie: hoe hoger je opleidingsniveau, hoe meer psychologische schade je oploopt. Maar er zijn ook andere geluiden: Richard Price, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Michigan, ziet de impact van (langdurige) werkloosheid minder worden. ‘Omdat banen steeds vaker flexibel en tijdelijk zijn, kun je je eenvoudiger aanpassen met bijscholing. En voor een ander vak kiezen.’ Ook een studie van de universiteit van Warwick heeft een minder somber resultaat: ‘Als men eenmaal weer werk vindt, is het geluksherstel extra groot.’ 1
‘Ik verveel me niet, hoor.’ BRAM PETRAEUS
aangepraat. Je bent je baan kwijt, dus je status, dus je alles. Zo zie ik het niet. Ik ben niet mijn baan, ik ben wie ik ben. Die instelling helpt. Toen ik nog zeventig uur per week werkte, zat ik wel eens met trillende handen van de stress op de bank. Een collega raadde me toen aan te gaan mediteren. Dat doe ik nog steeds twee keer per dag. Dat maakt je ongevoeliger voor de mening van anderen en je omgeving. Goed, het regent nu even, maar dat zegt niet dat ik mee moet huilen.’ ‘Maar vrienden kijken nu ook niet anders naar me. Omdat ik nu toevallig een kleine Panda heb en niet meer die grote Toyota? Of omdat ik dit jaar niet met vakantie ben gegaan? Ik verveel me niet, hoor. Ik solliciteer, ik doe een cursus online marketing –
STAR conference
HEDENDAAGS MANAGEMENT Komende woensdag zullen de topmannen Ulrich Bez (Aston Martin), Jan Närlinge (Boeing), Dick Boer (Ahold) en Tiny Sanders (PSV Eindhoven) hun licht laten schijnen over de uitdagingen en kansen in het hedendaagse management. De sprekers zullen inzicht geven in welke weg ze willen inslaan, nu de economische crisis aan een einde lijkt te komen. Welke mogelijkheden zien ze om te blijven groeien binnen de bedrijfsomgeving? Hoe belangrijk zijn
W
relaties tussen bedrijven onderling? Als laatste zullen ze ook nog gaan kijken naar managementkwesties uit het verleden, heden en die in toekomst misschien komen. Het seminar maakt onderdeel uit van de STAR Management Week op de Erasmus Universiteit Rotterdam.
* De STAR Annual Management Conference vindt plaats op woensdag 27 oktober van 11:00 tot 17:00 op de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Risicoloos Canada Werkgevers lopen het minste risico als zij hun personeel laten werken in of verhuizen naar Toronto, zegt AON consulting. Ook in New York en Singapore lopen bazen weinig risico.
daar zie ik een groeimarkt – doe het huishouden en zorg voor mijn 16-jarige zoon. Voor hem is het beter dat ik thuis ben. Toen ik nog in Eindhoven werkte, ging ik om half zes ’s ochtends weg en was ik ’s avonds om half 8 pas weer thuis. Eten, huishouden en dan kon je weer naar bed. Dát ging pas ten koste van mijn sociale leven.’ ‘De eerste maand dat ik zonder werk zat, had ik het gevoel dat het vakantie was. Daarna heb ik gezorgd dat ik door een heftige kuur eindelijk van mijn langlopende darmklachten
af kwam. Was ik wel even goed ziek van. Maar goed, nu had ik toch tijd. Toen nam de druk wel toe. Vroeger was het zo: ik ging ergens op gesprek en ik kreeg de baan. Zo is het nu niet meer. Als ik nu na een goed gesprek toch weer te horen krijg ‘dat ik toch nèt niet zo goed pas’, dan baal ik wel. Dan hoef ik de rest van de dag even geen vacatures te zien. Maar het scheelt dat ik slachtoffer ben van de crisis. Als het nu een bloeiende economische tijd was geweest, was het een ander verhaal geweest.’ 1
e zitten onderuitgezakt op de laatste rij van een theaterzaal. Op het podium staat een onverstaanbare spreker. Het is warm en ik heb slecht geslapen. Mijn hoofd rust op baas Joost zijn schouder en mijn ogen voelen steeds zwaarder. ‘Hé psst, wakker blijven, dit kun je echt niet maken.’ Hij heeft gelijk. Hup, rechtop zitten. Lief lachen op links, vriendelijk knikje op rechts. Klanten aanspreken, paaien en binnenhalen. Daar is dit uiteindelijk voor bedoeld. In de pauze knap ik op. Koffie doet wonderen en ik beweeg me moeiteloos door de zaal. Veel felicitaties, mijn aanstelling is niet onopgemerkt gebleven. Baas Joost lacht me vanuit een hoekje toe. Hij houdt zich bewust op de achtergrond; ik ben het nieuwe gezicht. Bij de volgende gaapsessie kruipen we op dezelfde bank achteraan. Joost fluistert. ‘Dat deed je goed, kom nu maar weer lekker tegen me aan liggen.’ De boef. Hij vraagt hoe het met Remco gaat. ‘Woont die vent eigenlijk nog bij je?’ Ik geef geen antwoord, want weet het zelf niet. Het is een soort van uit. Een beetje. We hebben afgesproken dat hij een nieuwe woning zoekt, al geloof ik niet dat hij daar al stappen voor heeft ondernomen. ’s Avonds kruipen we in hetzelfde bed, maar raken we elkaar niet aan. En zo gaat dat nu al twee weken. We maken geen ruzie, praten met elkaar als broer en zus. Wat dat betreft is er eigenlijk weinig veranderd ten opzichte van de tijd er voor. ‘Mwah, laten we het daar niet over hebben.’ ‘Oké, als je er niets over wilt vertellen, vind ik het ook best. Dan blijven we gewoon zo zitten.’ Vind het wel fijn. Hij ruikt lekker, het voelt vertrouwd. Net als ik denk dat hij dat ook vindt en rustig wegdoezel, voel ik zijn hoofd draaien en zoent hij me vol op mijn mond. Een natte, lange, heftige kus. Totdat de man voor ons nogal opvallend zijn keel schraapt. Oeps. Niet zo verstandig, maar wel lekker. 1
Volg de belevenissen van Aniek, hipo in barre tijden, elke maandag in De Pers.
Perspectief
10
Softdrugs Nederland kan 850 miljoen verdienen
Los het tekort op: legaliseer Economen zijn unaniem: softdrugs moeten worden gelegaliseerd. Dan verdwijnt de criminaliteit en kan de staat miljoenen binnenharken. Dat laatste argument mag dankzij de crisis opeens worden gehoord. Edward Deiters Camil Driessen
...
M
arihuana is – met een jaaromzet van bijna 36 miljard dollar per jaar – het lucratiefste landbouwgewas in Amerika. Groter dan maïs (23,3 miljard dollar), het brengt meer op dan druiven uit Californië, meer dan katoen uit Alabama en meer dan tabak uit Noord- en Zuid-Carolina. Dat stelde in ieder geval de pro-marihuana-legalisatie-organisatie NORML in 2006 in een lijvig rapport – gebaseerd op cijfers van hun grote vijand: de Drug Enforcement Administration (DEA). Met deze – en meer – cijfers achter de hand, diende de Californische Democraat Tom Ammiano begin vorig jaar het wetsvoorstel Proposition 19 in, dat marihuanaproductie, -gebruik en -verkoop in Californië moet legaliseren. Op 2 november wordt er per referendum over gestemd. Voortaan zou er belasting over wiet betaald moeten worden en daar is het de voorstanders van legalisering in grote mate om te doen. Californië (de achtste economie ter wereld) is blutter dan blut. Platzak met een gat in de begroting van 20 miljard dollar. Voorstanders verwachten dat door legalisering in Californië een miljardenindustrie opbloeit. De staat profiteert daarvan via een nieuwe cannabisbelasting, die jaarlijks 1,4 miljard dollar kan opbrengen. Daarnaast is er een besparing van zeker 200 miljoen dollar omdat blowers niet meer vervolgd en opgesloten hoeven te worden. ‘Door de crisis is dit in Amerika ineens bespreekbaar geworden’, zegt econoom Martijn Boermans van de Hogeschool van Utrecht. ‘Er moet nu zoveel bezuinigd worden dat de hele morele discussie ondergeschikt raakt aan rationele economische motieven’. Boermans publiceerde afgelopen vrijdag in Amsterdam Law Review een onderzoek naar wat legalisering in Nederland zou kunnen opleveren en kwam tot een opzienbarende conclusie. ‘Conservatief berekend kom ik uit op een netto-opbrengst van maximaal 850 miljoen euro per jaar.’ Dat is aanzienlijk meer dan de 443 miljoen euro die de ambtelijke bezuinigingswerkgroep van het ministerie
van Financiën dit voorjaar berekende. ‘Ze hebben nogal zuinigjes gerekend’, constateert Boermans. Overigens stopte het kabinet-Rutte zelfs die conservatieve berekening achter het behang. Het verhevigt de aanpak van softdrugs juist. Al smeken burgemeesters (Gerd Leers – nu minister van Immigratie – liep als burgervader van Maastricht voorop) al jaren in Den Haag om te mogen experimenteren met legale teelt. De Tweede Kamer nam zelfs al twee keer een motie van die strekking aan. Ze willen af van de schizofrene gedoogsituatie waarbij een coffeeshop wel wiet mag verkopen, maar niet mag inkopen. Dat voedt de cannabiscriminaliteit en de bestrijding daarvan kost jaarlijks zeker 183 miljoen euro. Ook kost het tijd: zo besteedt het korps Midden-West Brabant er 40 procent van zijn opsporingscapaciteit aan.
Staatssteun criminelen Onder economen is het overigens al heel lang bon ton om cannabis – of drugs in zijn algemeenheid – te willen legaliseren. Zo sprak topeconoom en Nobelprijswinnaar Milton Friedman zich midden jaren negentig al eens voor legalisatie uit. ‘Een drugsverbod is niets anders dan staatssteun voor een crimineel kartel.’ Criminelen profiteren van de illegaliteit, die de prijzen enorm opdrijft. Dat krijg je als er geen vrije markt is. Harvard-econoom Jeffrey Miron roept ook al jaren dat de Amerikaanse staat alle drugs, van marihuana tot crack en heroïne, moet legaliseren. Hij stelt dat daarmee jaarlijks 40 miljard dollar bespaard wordt op politie en justitie en daarnaast bijna 50 miljard aan nieuwe belastingen zou kunnen worden geïnd. Begrijpelijk dus dat bij een enquête onder een groot deel van de Amerikaanse Associatie van Economen een paar jaar geleden 73 procent aangaf voor ‘legalisering of decriminalisering’ te zijn. Niet alleen economen zijn voor legalisering. In mei riep een trits oude wijzen onder leiding van Frits Bolkestein via een opiniestuk in NRC Handelsblad op tot regulering van alle drugs. Hoogleraar Henk Rigter van de Erasmus Universiteit berekende dat de Nederlandse rechtshandhaving van het verbod op alle drugs in 2003 1,6 miljard euro koste. De moeder aller drugsverdragen (de Single Convention on Narcotic Drugs van de VN uit 1961) stelt zelfs dat het mag. Voorwaarde is alleen dat
een overheidsinstantie toezicht houdt op de teelt van cannabis en cocaïne. Overigens is er op het gebied van legalisering een groot verschil tussen marihuana en harddrugs zoals cocaine en crack, zegt hoogleraar Jonathan Caulkins van de Amerikaanse Carnegie Mellon University en verbonden aan het RAND Drug Policy Research Center. ‘Bij legalisering van harddrugs is de prijsafname het hoogst. Je lost er misdaad mee op, maar krijgt er door de lage prijs mogelijk veel meer gebruikers bij. Die trade off heb je bij marihuana veel minder omdat die prijs al relatief laag is.’ Maar volgens advocaat Raimond Dufour, voorzitter van de Stichting Drugsbeleid, is helemaal niet gezegd
dat de prijs van cocaïne bijvoorbeeld van 50 euro naar 10 euro moet dalen. De overheid kan dat ondervangen met accijns. Net zoals bij alcohol zullen mensen dan de legale variant kiezen.
Drooglegging Het drugsverbod toont parallellen met het verbod van een ander genotsmiddel: alcohol tijdens de drooglegging in de VS (1920-1933). Ook dat verbod kwam tot stand en bleef mede overeind op morele gronden: methodisten vonden zuipen een zonde. De Amerikaanse maffia (met Al Capone als icoon) is groot geworden door de drooglegging, maar valt in het niet bij de criminele netwerken die zijn ontstaan dankzij het drugsverbod: de
War on drugs
Wietboeven
Blowers in Amerika
Op 17 juni 1971 verklaarde de toenmalige Amerikaanse president Richard Nixon tijdens een persconferentie officieel de ‘War on Drugs’.
Van het totale aantal van 1.846.351 drugsarrestaties in Amerika in 2005 waren er maar liefst 786.545 wegens marihuanahandel of -bezit.
Volgens de National Survey on Drug Use and Health uit 2005 heeft 41 procent van de Amerikanen wel eens marihuana geprobeerd.
Perspectief
die handel!
11
Reken je rijk De Nederlandse schatkist harkt met sigaretten 2,3 miljard euro accijns binnen, met drank een kleine 900 miljoen euro. Volgens Boermans kan daar jaarlijks nog zeker 840 miljoen euro aan cannabisinkomsten bij. Een coffeeshophouder gooit zijn wiet nu ongeveer een keer over de kop. Dus een gram White Widow van zeven euro kostte hem ongeveer 3,50. Als de cannabisteelt legaal wordt, zouden volgens Boermans de prijzen dalen met 80 procent. De staat zou daartussen kunnen springen met accijns en btw: een cannabisbelasting zoals in Californië het idee is. Toch zit er een grote keerzijde aan al die met cijfers goochelende economen. Zo benadrukt de studie van het RAND Drug Policy Research Center de onzekere factoren in al die berekeningen. ‘De mogelijke belastingopbrengsten kunnen dramatisch hoger of lager uitvallen dan 1,4 miljard dollar’, schrijven de onderzoekers. Stijgt bijvoorbeeld de vraag? Hoeveel geld moet de staat in controle en voorlichting steken? En wat gebeurt er met de home growers, die voortaan officieel thuis hun wiet mogen verbouwen? Pas als de Californische burger ja stemt, zullen we weten wat alle gevolgen zullen zijn. ‘Californië zou zo een heel grote veldstudie kunnen worden’, zei drugsonderzoeker Philip Cook van de Duke University in North Carolina onlangs. Letterlijk en figuurlijk.
Ook gij? ANP
In een opiniestuk in NRC Handelsblad in mei dit jaar werd tot legalisering van alle drugs in Nederland opgeroepen. ‘Red het land, sta drugs toe. Opheffen verbod soft- en harddrugs bespaart miljarden.’ Was getekend Frits Bolkestein, oud-minister Els Borst van Volksgezondheid, oud-president van het Amsterdamse gerechtshof Harry van den Haak en andere éminences grises. In hun betoog speelden economische aspecten een rol, maar andere factoren waren zeker zo belangrijk. Minstens de helft van de criminaliteit in Nederland is drugsgerelateerd. Zo’n 30 procent van de gevangenisstraffen vloeit er uit voort en in 2006 had driekwart van de 300 zware opsporingsonderzoeken van justitie er betrekking op. En het bizarre is, zo vinden Bolkestein en consorten, dat over deze feiten nooit wordt gediscussieerd in het drugsdebat. Het veiligheidsdebat idem dito: de mankracht die in de war on drugs wordt gestoken kan ook aan betere dingen worden besteed. Drugs brengen schade toe, maar de gevaren ervan zijn veel kleiner dan die van alcohol en tabak: Nederland kent dertien keer meer alcoholisten, vijftien keer meer alcoholdoden en 333 keer meer tabaksdoden.
Dag criminelen? Legalisering is goed voor iedereen behalve criminelen. Die raken hun boterham kwijt. GETTY IMAGES
winst van de wereldwijde drugshandel wordt door het IMF geschat op 600 miljard dollar per jaar. Grootste verschil met de drooglegging is dat men er daar na dertien jaar al achterkwam dat verbieden niet werkt. Gerd Leers hield dit jaar tijdens het Cannabis Tribunaal in Den Haag nog een vurig pleidooi voor de regulering van cannabisteelt, handel en verkoop. Politici die dat niet erkennen zijn bezig met politiseren, moraliseren en kijken niet naar de feiten, zei hij. De angst dat bij legalisering iedereen aan de drugs gaat is inmiddels namelijk, zeker op softdrugsgebied, ongegrond. In Nederland loopt al dertig jaar een experiment met coffeeshops dat aantoont dat door ‘lega-
lisering’ het gebruik van softdrugs helemaal niet toeneemt. Het gebruik hier ligt rond het Europese gemiddelde en is stukken lager dan in de VS. In de Ranking van Drugs (naar schadelijkheid) van het Trimbos Instituut uit 2009 staat cannabis op de elfde plaats. Alcohol en tabak staan op de derde en vierde plaats.
VS de voorloper Boermans, type nette academicus, stelt dat zijn pleidooi voor legalisatie gebouwd is op economische cijfers. ‘De morele kant laat ik buiten beschouwing, maar in Nederland zijn we al zo lang voorloper op dit gebied. Het gebruik van softdrugs is zo ingeburgerd en het verbieden van soft-
drugs is in Nederland volledig mislukt’, zegt hij. ‘Over twintig jaar zijn ze hier gewoon legaal. Daar durf ik mijn hand voor in het vuur te steken. Het is jammer dat dit mogelijk in de VS eerder gaat gebeuren dan bij ons.’ Over een week weten we of Amerika ons voorbijholt. Peilingen in Californië zijn tegenstrijdig. Voorstander zeggen dat 47 procent van de bevolking voor is en 42 procent tegen en volgens tegenstanders is 53 procent weer tegen. En dan is er ook nog de federale (nationale) overheid die niets wil weten van legalisering en belooft hard op te treden. Mogelijk ontstaat dus de situatie dat de lokale politie niets doet maar de landelijke DEA mensen wel kan arresteren. Dan is gedogen nog heerlijk helder. 1
Economen zijn massaal voor legalisering van (soft-)drugs. De criminaliteit verdwijnt erdoor omdat de markt niet meer illegaal is. Maar wat gebeurt er dan met de criminelen, gaan die opeens allemaal braaf bij de supermarkt op de hoek werken? Volgens hoogleraar Caulkins kun je drie soorten drugscriminaliteit onderscheiden. Criminaliteit die door gebruikers wordt gepleegd omdat ze high zijn (zoals een vechtpartij door dronkenschap): bij wiet is daarvan amper sprake. Economische compulsieve criminaliteit, die wordt gepleegd door gebruikers om voor hun drugs te betalen. Daar is bij wiet amper sprake van omdat het goedkoop is. En systematische misdaad, die met drugsverkoop samenhangt. Die verdwijnt per definitie bij legalisering omdat er geen misdaad meer is. Wat de ‘crimineel’ vervolgens gaat doen ligt aan wat hij eerst deed, zegt Caulkins. ‘Een groep zal inderdaad gewoon een legaal baantje nemen, bijvoorbeeld bij de supermarkt. Die switchen niet naar auto’s stelen en berovingen omdat dat gewelddadige misdrijven zijn. Maar er zijn absoluut beroepscriminelen die op zoek gaan naar een nieuwe illegale inkomstenbron.’ Na de drooglegging ging de maffia zich bezighouden met gokken, vrouwen- en drugshandel. Dat nemen economen dan weer niet mee. 1
Blowers Nederland
ID please...
Stoppen
In een studie van de Universiteit van Amsterdam gaf 15,6 procent van de Nederlanders aan ooit marihuana te hebben geprobeerd.
Een groot onderzoek in Amerika wees uit dat tieners het makkelijker vonden om marihuana te kopen dan bier.
Wie ophoudt met roken, krijgt te maken met ontwenningsverschijnselen die zes keer zo erg zijn als die bij het stoppen met blowen.
