RECHT-vaardig? DAGPROGRAMMA OVER JUSTITIE Info, opdrachten en oplossingen voor de leerkracht
INFORMATIE OVER DE ACTIVITEIT de
de
Doelgroep
5 / 6 jaar secundair onderwijs - Het dagprogramma is bestemd voor groepen van maximum 24, minimum 12 leerlingen.
Duur
Dagprogramma in een door de leerkracht gekozen justitiepaleis -
Materiaal -
Voorbereiding in de klas: Bij uw inschrijving ontvangt u van eduBEL, de educatieve dienst van het BELvue een digitale link naar het voorbereidingspakket. Dit pakket bestaat uit een bundel met infofiches over justitie en 5 opdrachten. De leerkracht beslist zelf welke opdrachten de leerlingen maken. De leerkracht vindt de infofiches en de opdrachten ook terug op de website van eduBEL. De dag zelf: Het dagprogramma is gratis. De deelnemers staan in voor de vervoersonkosten en brengen hun lunchpakket mee. Er is een ruimte voorzien om te lunchen.
-
Het dagprogramma beantwoordt aan de context 5 (politiek-juridische samenleving) van de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen voor het secundair onderwijs.
-
Door een zitting bij te wonen in een justitiepaleis en nadien zelf in de huid van de actoren te kruipen tijdens het rollenspel, leren de leerlingen hoe het juridische apparaat werkt. Komt het idee dat ze over het gerecht hebben, en dat grotendeels gevormd is door Amerikaanse series, overeen met de werkelijkheid?
-
Daarnaast geven de infofiches en de bijbehorende opdrachten een eerder theoretische achtergrond bij de werking van het juridisch apparaat.
Doelstellingen
INHOUDSTAFEL VOORWOORD……………………………………………………………………………………………………. 3
OPDRACHTEN..…………………………………………………………………………………………………. 4 Opdracht 1: Over de grondwet .................................................................................................................. 4 Opdracht 2 : Rechtbanken herkennen ...................................................................................................... 7 Opdracht 3: BURGERLIJK RECHT OF STRAFRECHT? ....................................................................... 23 Opdracht 4 (a): Wie zit waar .................................................................................................................... 26 Opdracht 4 (b): Hoe verloopt een proces? .............................................................................................. 27 Opdracht 5 (a): KRUISWOORDRAADSEL “Wat is Wat” ........................................................................ 30 Opdracht 5 (b): KRUISWOORDRAADSEL “Wie is Wie?” ....................................................................... 33
CORRECTIESLEUTEL…………………………………………………………………………………………. 35 Opdracht 1: Over de grondwet ................................................................................................................ 35 Opdracht 2: Rechtbanken herkennen ..................................................................................................... 35 Opdracht 3: burgerlijk recht of strafrecht? ............................................................................................... 39 Opdracht 4 (a): Wie zit waar .................................................................................................................... 42 Opdracht 4 (b): Hoe verloopt een proces? .............................................................................................. 42 Opdracht 5 (a): KRUISWOORDRAADSEL “Wat is Wat” ........................................................................ 44 Opdracht 5 (b): KRUISWOORDRAADSEL “Wie is Wie?” ....................................................................... 45
1
VOORWOORD Beste collega
U hebt uw klas ingeschreven voor het dagprogramma RECHT-vaardig? over justitie in ons land. De bedoeling van dit dagprogramma is uw leerlingen onder te dompelen in de wereld van het gerecht door hen live een proces te laten bijwonen en door hen – via een rollenspel – zelf een proces te laten spelen in een rechtszaal.
Als voorbereiding op het dagprogramma krijgt u van ons een pakket dat bestaat uit Infofiches over justitie en 5 opdrachten. De Infofiches bevatten een basiskennis over verschillende aspecten van justitie. De vijf opdrachten kan u naar eigen goeddunken al dan niet met uw leerlingen als voorbereiding doen. De te kopiëren opdrachten zelf en de bijbehorende oplossingen vindt u in dit dossier. De opdrachten worden best in groep uitgevoerd. De leerlingen vinden in de Infofiches alle informatie om de opdrachten met succes uit te voeren. o
De eerste opdracht bestaat erin 9 artikels van de Belgische grondwet over justitie te klasseren zodat het belangrijkste artikel bovenaan komt te staan. Met deze opdracht willen we de leerlingen doen nadenken over de waarden die aan de grondslag liggen van justitie in een democratie.
o
De tweede opdracht wil hen kennis bijbrengen over de organisatie van justitie in ons land.
o
De derde opdracht leert hen het verschil tussen een burgerlijk en een strafrechtelijk proces.
o
De vierde opdracht wil kennis bijbrengen over de actoren en het verloop van een proces (burgerlijk en strafrechtelijk).
o
Met de vijfde opdracht maken ze zich de woordenschat van justitie eigen via twee kruiswoordraadsels.
2
Het dagprogramma ziet er als volgt uit. We starten om 9u15 in het door u gekozen justitiepaleis.
9u15 – 9u45
Voorbereiding op het proces: o
debriefing van de klasvoorbereiding
o
situeren van de rechtszaak in het geheel van de organisatie van justitie in België
o
richtlijnen voor de observatie van het proces ste
10u – 11u30
Bijwonen van een zitting in de correctionele rechtbank van 1
11u30 – 11u45
Pauze
11u45 – 12u15
Debriefing van de zitting + de resultaten van de observatie
12u15 – 13u
Lunchpauze (leerlingen brengen lunch zelf mee)
13u – 14u
Voorbereiding van het rollenspel: leerlingen spelen proces a.d.h.v. een echte
aanleg
case 14u – 15u
Rollenspel
15u – 16u
Ontmoeting met een magistraat
Wij hopen dat u met deze voorbereiding en inlichtingen alles in handen heeft voor het welslagen van dit boeiende dagprogramma. Mochten er vragen zijn, aarzel niet om ons te contacteren.
eduBEL, educatieve Dienst van het BELvue BELvue | Paleizenplein 7 | 1000 Brussel Tel 02 545 08 05 of 02 545 06 20 | Email:
[email protected] of
[email protected]
3
OPDRACHTEN OPDRACHT 1: OVER DE GRONDWET
De grondwet is een algemeen kader dat bepaalt hoe de staat georganiseerd is met een geheel van: o
principes over de organisatie van de staat
o
rechten voor alle inwoners
o
plichten die moeten nageleefd worden.
Op elke vierkant staat een artikel van de grondwet dat een verband heeft met het gerecht. Knip elk vierkant uit .
Zet deze vierkanten zodanig dat jullie ze klasseren van belangrijkst (top) tot minder belangrijk. Geef een uitleg over jullie klassement.
4
Art. 12
Art. 14
De vrijheid van de persoon is gewaarborgd.
Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast
Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen
dan krachtens de wet.
die de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft. Behalve
bij
Art. 14bis ontdekking
op
heterdaad
kan
niemand worden aangehouden dan krachtens een
De doodstraf is afgeschaft.
met redenen omkleed bevel van de rechter, dat moet worden betekend bij de aanhouding of uiterlijk binnen vierentwintig uren.
Art. 15
Art. 148
De woning is onschendbaar; geen huiszoeking kan
De
plaatshebben dan in de gevallen die de wet bepaalt
openbaar, tenzij de openbaarheid gevaar oplevert
en in de vorm die zij voorschrijft.
voor de orde of de goede zeden; in dat geval wordt
terechtzittingen
van
de
rechtbanken
zijn
zulks door de rechtbank bij vonnis verklaard. Inzake politieke misdrijven en drukpersmisdrijven kan het sluiten der deuren niet dan met algemene stemmen worden uitgesproken.
Art. 149
Art. 150
Elk vonnis is met redenen omkleed. Het wordt in
De jury wordt ingesteld voor alle criminele zaken,
openbare terechtzitting uitgesproken
alsmede
voor
drukpersmisdrijven,
politieke
misdrijven
behoudens
en voor
drukpersmisdrijven die door racisme of xenofobie ingegeven zijn.
5
Art. 151 §
1.
De
Art. 152 rechters
uitoefening bevoegdheden.
van Het
zijn
onafhankelijk
hun openbaar
in
de
De rechters worden voor het leven benoemd. Zij
rechtsprekende
worden in ruste gesteld op de bij de wet bepaalde
ministerie
is
leeftijd en genieten het bij de wet bepaalde
onafhankelijk in de individuele opsporing en
pensioen.
vervolging (…).
Geen rechter kan uit zijn ambt worden ontzet of worden geschorst dan door een vonnis.(…)
Art. 40
Art. 151 § 4
De rechterlijke macht wordt uitgeoefend door de
De vrederechters, de rechters in de rechtbanken, de
hoven en rechtbanken.
raadsheren in de hoven en in het Hof van Cassatie
De arresten en vonnissen worden in naam des
worden
Konings ten uitvoer gelegd.
voorwaarden en op de wijze bepaald bij de wet. Deze
door
de
Koning
benoemd
onder
de
benoeming geschiedt op gemotiveerde voordracht van
de
bevoegde
aanwijzingscommissie,
benoemingsbij
een
en
tweederde
meerderheid overeenkomstig de modaliteiten bij de wet bepaald en na afweging van de bekwaamheid en geschiktheid.
6
OPDRACHT 2 : RECHTBANKEN HERKENNEN
Wat hebben jullie nodig? Schaar en plakband.
De bedoeling is dat jullie de kenmerken van de verschillende rechtbanken leren kennen. Op de volgende bladen vinden jullie o
namen van rechtbanken + foto;
o
kenmerken van rechtbanken;
o
“cases” (zaken) die in een bepaalde rechtbank beoordeeld worden.
Verknip deze bladen en vervolledig de fiches met de kenmerken van de rechtbank en een voorbeeld van een case die in deze rechtbank beoordeeld werd.
7
Fiche 1: Het Vredegerecht
Plak hieronder de kenmerken van deze rechtbank + een voorbeeld van een “case” (zaak) die in deze rechtbank beoordeeld wordt.
8
Fiche 2: De Politierechtbank
Plak hieronder de kenmerken van deze rechtbank + een voorbeeld van een “case” (zaak) die in deze rechtbank beoordeeld wordt.
9
Fiche 3 : De Rechtbank van Eerste Aanleg – burgerlijke afdeling
Plak hieronder de kenmerken van deze rechtbank + een voorbeeld van een “case” (zaak) die in deze rechtbank beoordeeld wordt.
10
Fiche 4 : Rechtbank van Eerste Aanleg – correctionele afdeling
Plak hieronder de kenmerken van deze rechtbank + een voorbeeld van een “case” (zaak) die in deze rechtbank beoordeeld wordt.
11
Fiche 5: Rechtbank van Eerste Aanleg – Jeugdrechtbank
Plak hieronder de kenmerken van deze rechtbank + een voorbeeld van een “case” (zaak) die in deze rechtbank beoordeeld wordt.
12
Fiche 6: Hof van Assisen
Plak hieronder de kenmerken van deze rechtbank + een voorbeeld van een “case” (zaak) die in deze rechtbank beoordeeld wordt.
13
Fiche 7: Het Hof van Beroep
Plak
hieronder
de
kenmerken
van
deze
rechtbank + een voorbeeld van een “case” (zaak) die in deze rechtbank beoordeeld wordt.
14
Fiche 8: Het Hof van Cassatie
Plak hieronder de kenmerken van deze rechtbank + een voorbeeld van een “case” (zaak) die in deze rechtbank beoordeeld wordt.
15
Kenmerken van de rechtbanken ________________________________________________________________________________ Behoort tot het strafrecht en tot het burgerlijk recht. 1 alleenzittende rechter. De procureur des Konings is de openbare aanklager. Is bevoegd voor alle overtredingen, voor alle wanbedrijven omgezet in overtredingen. Is bevoegd voor alle verkeersovertredingen (ook met onopzettelijke slagen, verwondingen, doding – ook met verzwarende omstandigheden zoals dronkenschap, vluchtmisdrijf). Is ook bevoegd voor burgerlijke geschillen op het gebied van verkeer (verkeersongevallen zonder strafvervolging). Beslissing van de rechter = een vonnis Aantal: 34 (minstens 1 per gerechtelijk arrondissement) ste
Beroep: Rechtbank van 1
aanleg
________________________________________________________________________________ Behoort tot het strafrecht. Geen permanent hof: Wordt samengesteld telkens wanneer een beschuldigde ernaar verwezen wordt. Samengesteld uit 3 rechters: een voorzitter en twee bijzitters. De openbare aanklager is de procureur generaal +12 juryleden (geloot uit de Belgische bevolking tussen 30 en 60 jaar). De jury spreekt zich alleen uit over de schuld of onschuld. Bij schuld beraadslagen de rechters en de juryleden over de straf. Beslissing van de rechter = een arrest Aantal: Er is één hof per provincie en één voor het administratieve arrondissement van BrusselHoofdstad Beroep: Hof van Cassatie
16
_______________________________________________________________________________ Behoort tot het burgerlijk recht. 1 alleenzittende rechter Is bevoegd voor alledaagse problemen tussen mensen. Is bevoegd voor alle burgerlijke en commerciële vorderingen (schadeclaims, onbetaalde facturen, burengeschillen enz.) tot 1 860€ Is ook bevoegd voor huurgeschillen, mede-eigendomproblemen, onteigeningen, familiale moeilijkheden tussen echtgenoten, adoptie, voogdij. Speelt de rol van bemiddelaar. Beslissing van de rechter = een vonnis Aantal: 187 (1 per kanton) ste
Beroep: Rechtbank van 1
aanleg
_______________________________________________________________________________ Behoort tot het strafrecht. Is een kamer van de rechtbank van 1ste aanleg. Met 1 of 3 rechters. De openbare aanklager is de procureur des Konings. Is bevoegd voor het bestraffen van wanbedrijven zoals oplichting, fraude, opzettelijke doodslag, diefstal met inbraak, diefstal met geweld en voor gecorrectionaliseerde misdaden (d.w.z. misdaden met verzachtende omstandigheden). In deze rechtbank speelt de raadkamer een belangrijke rol: de raadkamer is een onderzoeksgerecht datr beslist of de beklaagde vervolgd wordt of buiten verdenking geplaatst wordt. Beslissing van de rechter = een vonnis Aantal: 27 = 1 per gerechtelijk arrondissement Beroep: Hof van Beroep _______________________________________________________________________________
17
Hoogste rechtbank. Zorgt voor de eerbiediging van het recht door hoven en rechtbanken. Spreekt zich niet uit over feiten, maar enkel over juridische vragen, d.w.z. wanneer men oordeelt dat de wet of een beginsel van het recht geschonden werd. Samengesteld uit een eerste voorzitter, een voorzitter, afdelingsvoorzitters en raadsheren. De openbare aanklager is de procureur-generaal bij dit hof. Beslist of het arrest behouden blijft of verworpen wordt. Beslist of een arrest volledig of gedeeltelijk, met of zonder verwijzing vernietigd wordt. Indien het arrest verworpen wordt met verwijzing, dan moet de zaak voor een ander hof of rechtbank (van hetzelfde niveau) overgedaan worden. Aantal: 1 voor heel België _______________________________________________________________________________ Behoort tot het burgerlijk recht en het strafrecht. Hof waar men terecht kan indien men het oneens is met een uitspraak van een rechter en het vonnis betwist. De zaak wordt dan behandeld in een gerecht dat hoger is dan het gerecht dat het eerste vonnis heeft uitgesproken. Samengesteld uit 3 raadsheren. De openbare aanklager is de procureur des konings of de procureur generaal (naargelang het niveau) Dit hof telt meerdere kamers: burgerlijke kamers, correctionele kamers, jeugdkamers. Beslissing van de rechter = een arrest Beroep: Hof van beroep Aantal: 5 voor heel België (Antwerpen, Gent, Brussel, Bergen, Luik) _______________________________________________________________________________ Behoort tot het burgerlijk recht.
18
Met 1 of 3 rechters. De procureur des Konings is de openbare aanklager Is een rechtbank bevoegd voor burgerlijke vorderingen (zoals schadegevallen, onbetaalde facturen …) van meer dan € 1 860. Is bevoegd voor echtscheidingen, problemen op het gebied van afstamming, betwistingen over belastingaanslag. Is ook het hoger beroep tegen burgerlijke vonnissen van de vrederechters. Beslissing van de rechter = een vonnis Aantal: 27 = 1 per gerechtelijk arrondissement Beroep: Hof van beroep _______________________________________________________________________________ Behoort tot het burgerlijk recht. Kan ook beschermende maatregelen treffen. Met 1 rechter. De openbare aanklager wordt vertegenwoordigd door een lid van het parket dat speciaal wordt aangeduid door de procureur des Konings. Is een speciale afdeling van de rechtbank van 1
ste
aanleg bevoegd voor jongeren onder de 18 jaar en
voor hun ouders. Is bevoegd: o
wanneer de jongere een strafbaar feit gepleegd heeft (drugs dealen, diefstal enz) of zich in een moeilijke situatie bevindt.
o wanneer de jongere of zijn/haar ouders hulp nodig hebben, of de ouders niet voldoen aan hun onderhoudsplicht of er sprake is van mishandeling, misbruik of verwaarlozing. Beslissing van de rechter = een vonnis Aantal: 27 = 1 per gerechtelijk arrondissement Beroep: Hof van beroep
Voorbeelden van Cases die in een bepaalde rechtbank beoordeeld werden _______________________________________________________________________________ P. is 15 jaar en wordt op heterdaad betrapt door een politiepatrouille op het ogenblik dat hij inbreekt in het jeugdhuis van zijn wijk. 19
Na zijn arrestatie wordt hij naar het Justitiepaleis geleid. P. werd al verschillende keren betrapt op winkeldiefstal, bovendien spijbelt hij regelmatig en gaat hij uit ’s avonds. Zijn ouders zijn de situatie niet meer de baas. In het justitiepaleis beslist het parket omwille van zijn voorgeschiedenis om P. voor de rechter te brengen. Voor welke rechtbank moet P. verschijnen? _______________________________________________________________________________ In eerste aanleg werden 5 mensen door de rechtbank van Tongeren vrijgesproken in een zaak waarin zij ervan beschuldigd werden jonge Roemeense vrouwen gedwongen te hebben tot prostitutie. Het CGKBR (Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor racismebestrijding) was het niet eens met de uitspraak. Het Hof meent dat de beklaagden zich wel degelijk schuldig gemaakt hebben aan mensenhandel en weerhoudt alle aanklachten tegen hen. Zij werden veroordeeld tot gevangenisstraffen en geldboetes. Over welk Hof gaat het hier? _______________________________________________________________________________ Het Hof heeft S.D veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf voor doodslag op S.L. en poging tot doodslag op E.H. De Voorzitter van het Hof motiveerde de schuldigverklaring met de overweging dat S.D. "geen andere bedoeling kan hebben gehad dan te doden" en dat hij de slachtoffers in de rug schoot toon ze al weerloos waren. De drie beroepsrechters hadden de knoop doorgehakt nadat de juryberaadslaging eindigde op zeven keer schuldig en vijf keer onschuldig. Door welk Hof werd S.D. veroordeeld? _______________________________________________________________________________ Bij het oversteken van de straat wordt Frank aangereden door een auto. Hij is gewond aan zijn been. De bestuurder van de wagen had een andere wagen ingehaald bij een oversteekplaats voor voetgangers. Omdat het hier om een overtreding van de 3de graad gaat (=overtreding die personen rechtstreeks in gevaar brengt) vervolgt de procureur des Konings hem voor onopzettelijke slagen en verwondingen. 20
De autobestuurder weigert om de hospitaalkosten van Frank te betalen omdat hij zijn verantwoordelijkheid in het ongeluk bestwist. In welke rechtbank moet dit geval behandeld worden? _______________________________________________________________________________ De rechtbank in Brugge heeft P. en B. veroordeeld tot 3 jaar en 1 dag effectieve cel voor diefstal met geweld op een man in de straten van O. Bij hun arrestatie bleek dat zij al veroordeeld waren voor andere feiten. De rechtbank vond dat de maat vol was. Welke rechtbank heeft P en B. veroordeeld? _______________________________________________________________________________ Mark heeft een enorm lek in de badkamer van zijn huurappartement. Hij heeft de eigenaar al op alle mogelijke manieren gevraagd om het probleem op te lossen: telefoontjes, brieven, aangetekend schrijven. Niets helpt, de eigenaar reageert niet. Na een half jaar is Mark ten einde raad en besluit hij om de eigenaar voor het gerecht te dagen om tot een oplossing te komen. Voor welke rechtbank moet Mark de eigenaar dagvaarden? _______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________ Thomas leent € 25 000 aan Luc. Op de afgesproken dag betaalt Luc hem de som niet terug. Na herhaaldelijk aandringen (brieven en aangetekend schrijven) beslist Thomas om zijn gelijk te halen voor de rechtbank. Het gaat om een burgerlijk geschil tussen Thomas en Luc en het gaat om een zeer hoog bedrag. Voor welke rechtbank moet dit geregeld worden? 21
_______________________________________________________________________________ Het assisenproces tegen de moordenaars van reisagent E.D. uit Tongeren moet worden overgedaan omdat de jury in Luik het arrest onvoldoende gemotiveerd heeft. Een nieuw proces vindt wellicht volgend jaar plaats in Namen. Welke rechtbank beslist over het feit dat het proces moet worden overgedaan? _______________________________________________________________________________
22
OPDRACHT 3: BURGERLIJK RECHT OF STRAFRECHT?
Jullie vinden hieronder een aantal “cases”. Je hebt het waarschijnlijk al gehoord: soms krijgt men een burgerlijke veroordeling, soms een strafrechtelijke, het kan zelfs zijn dat men burgerlijk EN strafrechtelijk veroordeeld wordt. Lees aandachtig de cases. Kruis vervolgens aan of het hier gaat om burgerlijk recht of strafrecht of om beide?
BURGERLIJK
CASE
RECHT
Vier ervaren bergbeklimmers, die een Brugse reisorganisator voor de rechtbank hadden gedaagd, na een mislukte expeditie naar de hoogste top van Oceanië, moeten een schadevergoeding van 1.500 euro betalen aan de reisorganisator. Volgens de rechter moesten de klimmers zelf op de hoogte geweest zijn van de moeilijkheden en de geringe slaagkansen. Grégory een jonge student uit Brussel werd aangehouden door de politie voor overdreven snelheid op de Woluwelaan. Hij werd veroordeeld tot 20u werkstraf die hij uitvoert bij de vereniging Pro Velo die jonge kinderen fietscursussen geeft. De bedoeling van de werkstraf is concreet kennis te maken met de situatie van de zwakke weggebruiker. Andy M. (22) uit Schoten werd veroordeeld tot een werkstraf van 240 uur, omdat hij op grote schaal drugs dealde, ook aan minderjarigen. Zijn auto en een kleine 20.000 euro, waarvan 10.000 euro effectief en de rest met uitstel, werden verbeurd verklaard. Zijn medeplichtigen Angie B. (21) kreeg een werkstraf van 150 uur en onderdealer Matthias D.M. (20) uit Antwerpen een werkstraf van 120 uur.
23
STRAFRECHT
BURGERLIJK
CASE
RECHT
STRAFRECHT
Een 32-jarige man uit De Haan werd veroordeeld tot acht maanden celstraf, waarvan de helft met uitstel, omdat hij met zijn motorfiets een zwaar ongeval veroorzaakte terwijl hij 300 kilometer per uur reed. Hij kreeg ook een rijverbod van 3 jaar en een boete van 2.200 euro.
De
man
werd
al
meermaals
veroordeeld
voor
snelheidsovertredingen. Een 23-jarige jongeman die een ongeval veroorzaakte waarbij 3 studentes omkwamen, kreeg zes maanden cel met uitstel en een geldboete van 5.500 euro, waarvan een kwart met uitstel. De rechtbank legde hem drie jaar rijverbod op, waarvan een jaar met uitstel. Voor de alcoholintoxicatie werd een rijverbod van een maand uitgesproken en een boete van 1.100 euro. De rechter wilde echter geen alternatieve straf geven omdat hij zelf geen controle heeft over het soort werkstraf dat de veroordeelde moet uitvoeren. Jan S. verliest in een bocht de controle over het stuur van zijn auto en rijdt in op de garagepoort van een huis. De politie stelt vast dat Jan S. noch dronken was, noch te hard reed maar vindt sporen van stookolie op het wegdek. De rechter veroordeelt het Vlaams Gewest de schade van 4500€ aan de garagepoort te betalen omdat het Gewest als bewaarder van de weg aansprakelijk is, zelfs in het geval dat het Gewest niet wist dat er een olievlek was. In Antwerpen werd Philip V.E., een 29-jarige ex-militair uit Nieuwpoort, veroordeeld tot een werkstraf van 65 uur en een boete van 550 euro wegens partnergeweld en weerspannigheid. In Leuven werd in juni 2010 een man (26) veroordeeld tot 15 maanden cel voor de verkoop van fictieve concerttickets. Hij kreeg er een boete bovenop en moet de opbrengst (1500€) terugbetalen aan de gedupeerden. In 2009 werd hij voor dezelfde feiten veroordeeld.
24
BURGERLIJK
CASE
RECHT
L.D. kreeg van de rechter in Leuven een boete van 2220,75€ boete omdat haar ezel Kamiel door zijn balken de rust van de buren verstoorde. Zij moest de ezel bovendien binnen de 48u na de uitspraak van het vonnis verwijderen uit de buurt. S.V. en V.R. werden veroordeeld tot één jaar effectieve celstraf voor negationisme (ontkennen van de Holocaust tijdens WOII). De twee hadden brochures, stickers en pamfletten gemaakt en verspreid waarin de omvang en het bestaan van de Holocaust werden geminimaliseerd of botweg ontkend. Zowel S.V. als V.R. liepen al eerder veroordelingen op voor het ontkennen van de Holocaust.
25
STRAFRECHT
OPDRACHT 4 (A): WIE ZIT WAAR
Lees aandachtig onderstaande tekst. Duid nadien op de foto de plaats aan van de verschillende actoren (rood en onderlijnd in de tekst) in een rechtbank. “Bij een burgerlijke of een strafrechtelijk proces ziet de rechtszaal er ongeveer hetzelfde uit. Bij de ingang staan de banken voor het publiek. Vooraan op een verhoog nemen de magistraten plaats: in het midden zit de rechter, links staat de magistraat van het openbaar ministerie (of procureur) en rechts zit de griffier. In een vredegerecht is er geen procureur. De eerste banken zijn gereserveerd voor de partijen en hun advocaten. De eiser (partij+advocaat) in een burgerlijk proces / de burgerlijke partij (+advocaat) in een strafrechtelijk proces staat links of rechts volgens de plaatselijke gewoonte. De verweerder (partij+advocaat) / de beklaagde (+advocaat) in een strafrechtelijk proces staat aan de andere kant. In een Assisenhof zijn er plaatsen vooraan voorzien voor de 12 leden van de jury.” (naar Justitie in België – FOD Justitie)
1.
2.
1
3. 4 5
2
4.
3 5.
6
26
6.
OPDRACHT 4 (B): HOE VERLOOPT EEN PROCES?
Hieronder lees je hoe een proces verloopt in een burgerlijke rechtbank en in een strafrechtelijke rechtbank. De twee teksten staan echter niet in de juiste volgorde. Schrijf in het lege raster de juiste zin op de juiste plaats. Om het iets gemakkelijker te maken zie je de belangrijkste fases in een ander kleur. Hulp vind je in het infoboekje.
Verloop van een burgerlijk proces 1. De advocaten van elke partij sturen hun conclusies naar de griffie en naar de andere partijen 2. De rechter spreekt zijn/haar vonnis uit. 3. De advocaat van de in het gelijk gestelde partij stuurt de rekening naar de andere partij. 4. De partijen en hun advocaten worden opgeroepen. 5. De advocaat van de eiser krijgt eerst het woord. 6. Indien de in het ongelijk gestelde partij niet vrijwillig betaalt, kan de deurwaarder beslag leggen op de bezittingen van die partij. 7. Op de inleidingsdag stelt de rechter de agenda op voor het verdere verloop van de procedure: de rechter bepaalt de termijn waarop de conclusies(= argumenten om de eisen te staven)neergelegd worden en de datum van de rechtsdag. 8. De rechter motiveert de beslissing door de redenen mee te delen die geleid hebben tot het vonnis. 9. De rechter neemt de zaak in beraad en bepaalt de dag van het vonnis. 10. De advocaten van de partijen houden hun pleidooi. 11. Nadien de advocaat van de verweerder.
VERLOOP VAN EEN BURGERLIJK PROCES VERLOOP VAN HET
27
WAT GEBEURT ER?
PROCES VOOR HET PROCES
INLEIDINGSZITTING
TUSSEN DE INLEIDINGSZITTING EN DE RECHTSDAG
RECHTSDAG
HET VONNIS
NA HET VONNIS
Verloop van een strafrechtelijk proces (opgelet!! geen assisenproces) 1. In een strafproces krijgt de burgerlijke partij als eerste het woord. 2. De onderzoeksrechter wordt hierin begeleid en gecontroleerd door een onderzoeksgerecht. 28
3. In eerste aanleg is dat de raadkamer, op niveau van het hof van beroep is dat de kamer van inbeschuldigingstelling. 4. Het grote verschil tussen een strafproces en een burgerlijk proces is dat er op een strafproces altijd een parketmagistraat aanwezig is. 5. Vooraleer het strafproces kan starten, wordt meestal een strafonderzoek gevoerd: soms gaat het om een gewoon onderzoek van het parket in samenwerking met de politiediensten, soms gelast het parket een onderzoeksrechter met het onderzoek dan noemen we het een gerechtelijk onderzoek. In
beide
gevallen
wordt
een
strafdossier
opgesteld
met
getuigenverklaringen,
confrontatieverslagen, verklaringen van de beschuldigde en PV’s van de politie. 6. De rechter spreekt zich in het vonnis eerst uit over de schuld of onschuld van de beklaagde. Bij schulduitspraak kan de rechter een effectieve straf opleggen of de straf opschorten of uitstel geven. 7. Het parket kijkt toe op de strafuitvoering. Er zijn verschillende modaliteiten: voorwaardelijke invrijheidsstelling, vervroegde vrijlating, penitentiair verlof, elektronisch toezicht. 8. De raadkamer beslist of er op basis van dit dossier een inverdenkingstelling en dus een proces volgt. 9. Na de mondelinge uiteenzettingen, neemt de rechter de zaak in beraad. 10. De parketmagistraat krijgt ook de naam openbaar ministerie en wordt bekleed door de procureur des Konings. Zijn/haar taak bestaat erin de belangen van de maatschappij te verdedigen en dus een straf te vorderen (=eisen). 11. Daarna vordert het openbaar ministerie de straf, dan pas wordt het woord gegeven aan de verdediging.
VERLOOP VAN EEN STRAFRECHTELIJK PROCES MOMENT VAN HET PROCES VOOR HET PROCES
29
WAT GEBEURT ER?
TIJDENS HET PROCES
HET VONNIS
NA HET VONNIS
OPDRACHT 5 (A): KRUISWOORDRAADSEL “WAT IS WAT”
Jullie zijn de specialisten van de gerechtelijke woordenschat. In dit eerste kruiswoordraadsel zoeken jullie naar soorten rechtbanken en handelingen die een verband hebben met het gerecht: WAT IS WAT?* 30
1 2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
EclipseCrossword.com
Horizontaal 2.
misdrijf beoordeeld door politierechtbank
4.
voorstel van procureur om oplossing te zoeken zonder voor rechter te verschijnen
9.
rechtbank met 12 juryleden
12. hoogste rechtbank, kan vonnissen en arresten verbreken 13. misdrijf strafbaar met min. 8 dagen max. 5 jaar gevangenis 14. rechtbank waar men over MOF en POS oordeelt Verticaal 1.
uitspraak van rechter in Assisen en Cassatie
3.
oproepen om voor een rechtbank te verschijnen
5.
geheel van wetten met strafbare handelingen
6.
indien niet akkoord met vonnis of arrest van rechter kan men hier terecht (3 woorden – van elkaar)
7.
uitspraak van rechter in vredegerecht, politierechtbank, rechtbank 1
31
ste
aanleg
8.
misdrijf strafbaar met meer dan 5 jaar gevangenis
10. recht dat geschillen regelt tussen personen (bv.nw.) 11. begeleidt en controleert de onderzoeksrechter
* Hulp bij oplossen. De gebruikte woorden zijn: arrest – assisen – burgerlijk – cassatie – dagvaarden – hof van beroep – jeugdrechtbank – misdaad – overtreding – strafbemiddeling – strafrecht – raadkamer – vonnis – wanbedrijf.
32
OPDRACHT 5 (B): KRUISWOORDRAADSEL “WIE IS WIE?”
In het tweede kruiswoordraadsel zoeken jullie naar de correcte naam van personen die een verband hebben met het gerecht: WIE IS WIE?** 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
EclipseCrossword.com
Horizontaal 5. diegene die terecht staat in assisen 6. secretaris van de rechtbank 8. magistraat die problemen met minderjarigen behandelt 9. voelt zich benadeeld door misdrijf en brengt zaak voor rechtbank 11. verdedigt belangen van maatschappij in rechtszaak 33
12. magistraat die problemen tussen burgers regelt 13. algemene benaming voor rechter en procureur (+ substituten) Verticaal 1. persoon die schade geleden heeft van een misdrijf 2. vervanger van de procureur 3. magistraat die met hulp van politie bewijzen ten laste en onlaste verzamelt 4. verdediger van slachtoffer of verdachte 7. diegene die terechtstaat in een andere rechtbank dan assisen 10. ander woord voor openbaar ministerie
** Hulp bij oplossen. De gebruikte woorden zijn: advocaat – beschuldigde – eiser – griffier – jeugdrechter – magistraat – onderzoeksrechter – parket – procureur – slachtoffer – substituut – verdachte – vrederechter.
34
CORRECTIESLEUTEL
OPDRACHT 1: OVER DE GRONDWET
Hier is uiteraard geen oplossing. Het is hier vooral belangrijk dat leerlingen kennis nemen van bepaalde artikelen van de grondwet in verband met justitie en dat zij argumenteren waarom zij dat ene artikel bovenaan hun klassement geplaatst hebben. Voor de volledige tekst van de grondwet: www.fed-parl.be > kies taal >de Belgische grondwet.
OPDRACHT 2: RECHTBANKEN HERKENNEN
KENMERKEN VAN DEZE RECHTBANK + CASE Fiche 1: Het vredegerecht Mark heeft een enorm lek in de badkamer van
Behoort tot het Burgerlijk recht.
zijn huurappartement. Hij heeft de eigenaar al op
1 alleenzittende rechter.
alle mogelijke manieren gevraagd om het probleem op te lossen: telefoontjes, brieven, aangetekend schrijven. Niets helpt, de eigenaar reageert niet. Na een half jaar is Mark ten einde raad en besluit hij om de eigenaar voor het gerecht te dagvaarden om tot een oplossing te komen.
Is bevoegd voor alledaagse problemen tussen mensen. Is bevoegd voor alle burgerlijke en commerciële vorderingen (schadeclaims, onbetaalde facturen, burengeschillen enz.) tot 1 860€ Is ook bevoegd voor huurgeschillen, medeeigendomproblemen, onteigeningen, familiale moeilijkheden tussen echtgenoten, adoptie, voogdij. Speelt de rol van verzoener. Beslissing van de rechter = een vonnis Aantal: 187 (1 per kanton) Beroep: Rechtbank van 1
KENMERKEN VAN DEZE RECHTBANK + CASE 35
ste
aanleg
Fiche 2: De politierechtbank Bij het oversteken van de straat wordt Frank
Behoort tot het strafrecht en tot het burgerlijk
aangereden door een auto. Hij is gewond aan
recht
zijn been. De bestuurder van de wagen had een
1 alleenzittende rechter.
andere wagen ingehaald bij een oversteekplaats voor voetgangers. Omdat het hier om een overtreding (=overtreding gevaar
van
de
die
brengt)
3sde
personen
vervolgt
de
graad
gaat
rechtstreeks procureur
in des
Konings hem voor onopzettelijke slagen en verwondingen. De autobestuurder weigert om de hospitaalkosten van Frank te betalen omdat hij zijn verantwoordelijkheid in het ongeluk bestwist.
De procureur des Konings is de openbare aanklager. Is bevoegd voor alle overtredingen, voor alle wanbedrijven omgezet in overtredingen. Is bevoegd voor alle verkeersovertredingen (ook met onopzettelijke slagen, verwondingen, doding- ook met verzwarende omstandigheden zoals dronkenschap, vluchtmisdrijf)
De politierechtbank oordeelt zowel voor de
Is ook bevoegd voor burgerlijke geschillen op het
strafvordering (ingesteld door de procureur) als
gebied van verkeer (verkeersongevallen zonder
voor de burgerlijke vordering (ingesteld door de
strafvervolging).
verzekering van Frank die zich burgerlijke partij
Beslissing van de rechter = een vonnis
stelt.)
Aantal:
34
(minstens
1
per
gerechtelijk
arrondissement) Beroep: Rechtbank van 1
ste
aanleg
Fiche 3: Rechtbank van Eerste Aanleg – burgerlijke afdeling Thomas leent 25 000 € aan Luc. Op de
Behoort tot het burgerlijk recht.
afgesproken dag betaalt Luc hem de som niet
Met 1 of 3 rechters. De procureur des Konings is
terug. Na herhaaldelijk aandringen (brieven en
de openbare aanklager.
aangetekend schrijven) beslist Thomas om zijn gelijk te halen voor de rechtbank. Het gaat om een burgerlijk geschil tussen Thomas en Luc en het gaat om zeer hoog bedrag.
Is een rechtbank
bevoegd voor burgerlijke
vorderingen (zoals schadegevallen, onbetaalde facturen …) van meer 1 860€ Is bevoegd voor echtscheidingen, problemen op het gebied van afstamming, betwistingen over belastingaanslag. Is ook het hoger beroep tegen burgerlijke vonnissen van de vrederechters. Beslissing van de rechter = een vonnis Aantal: 27 = 1 per gerechtelijk arrondissement Beroep: Hof van beroep
KENMERKEN VAN DEZE RECHTBANK + CASE
36
Fiche 4: Rechtbank van Eerste Aanleg – correctionele afdeling De
rechtbank
in
Brugge
heeft
P.
en
B.
Behoort tot het strafrecht.
veroordeeld tot 3 jaar en 1 dag effectieve cel voor
Is een afdeling van de rechtbank van 1ste
diefstal met geweld op een man in de straten van
aanleg.
O. Bij hun arrestatie bleek dat zij al veroordeeld
Met 1 of 3 rechters. .De openbare aanklager is
waren voor andere feiten. De rechtbank vond dat
de procureur des Konings.
de maat vol was.
Is bevoegd voor het bestraffen van wanbedrijven zoals oplichting, fraude, eenvoudige diefstal en voor gecorrectionaliseerde misdaden (d.w.z. misdaden met verzachtende omstandigheden). In deze rechtbank speelt de raadkamer een belangrijke rol: de raadkamer is een onderzoeksgerecht dat beslist of de beklaagde vervolgd wordt of buiten vervolging geplaatst wordt. Beslissing van de rechter = een vonnis Aantal: 27 = 1 per gerechtelijk arrondissement Beroep: Hof van beroep
Fiche 5: Rechtbank van Eerste Aanleg – jeugdrechtbank P. is 15 jaar en wordt op heterdaad betrapt door
Behoort tot het burgerlijk recht.
een politiepatrouille op het ogenblik dat hij
Kan ook beschermende maatregelen treffen.
inbreekt in het jeugdhuis van zijn wijk.
Met 1 rechter.
Na zijn arrestatie wordt hij naar het Justitiepaleis
De openbare aanklager wordt vertegenwoordigd
geleid.
door een lid van het parket dat speciaal wordt
P. werd al verschillende keren betrapt werd op
aangeduid door de procureur des Konings.
winkeldiefstal, bovendien spijbelt hij regelmatig
Is een speciale afdeling van de rechtbank van
en gaat hij uit ’s avonds, zijn ouders zijn de
1
situatie niet meer de baas.
jaar en voor hun ouders.
In het justitiepaleis beslist het parket omwille van
Is bevoegd:
zijn voorgeschiedenis om P. voor de rechter te
o
ste
brengen.
aanleg bevoegd voor jongeren onder de 18
wanneer de jongere een strafbaar feit gepleegd heeft (drugs dealen, diefstal enz) of zich in een moeilijke situatie bevindt.
o
wanneer de jongere of zijn/haar ouders hulp nodig hebben, of de ouders niet voldoen aan hun onderhoudsplicht of er sprake is van mishandeling, misbruik of verwaarlozing.
KENMERKEN VAN DEZE RECHTBANK + CASE 37
Fiche 5: Rechtbank van Eerste Aanleg – jeugdrechtbank (vervolg vorige pagina) Beslissing van de rechter = een vonnis Aantal: 27 = 1 per gerechtelijk arrondissement Beroep: Hof van beroep Fiche 6: Hof van Assisen Het Hof heeft S.D veroordeeld tot 25 jaar
Behoort tot het strafrecht. Geen permanent
gevangenisstraf voor doodslag op S.L. en poging
hof.
tot doodslag op E.H. De Voorzitter van het Hof
Wordt
motiveerde
beschuldigde ernaar verwezen wordt..
de
schuldigverklaring
met
de
overweging dat S.D. "geen andere bedoeling kan hebben gehad dan te doden" en dat hij de slachtoffers in de rug schoot toon ze al weerloos waren. De drie beroepsrechters hadden de knoop doorgehakt nadat de juryberaadslaging eindigde op zeven keer schuldig en vijf keer
samengesteld
telkens
wanneer
een
Samengesteld uit 3 rechters: een voorzitter en twee bijzitters + 12 juryleden (geloot uit de Belgische bevolking tussen 30 en 60 jaar). De jury spreekt zich alleen uit over de schuld of onschuld. Bij schuld beraadslagen de rechters en de
onschuldig.
juryleden over de straf. De openbare aanklager is de procureur generaal. Beslissing van de rechter = een arrest Aantal: Er is één hof van assisen per provincie en één voor het administratieve arrondissement van Brussel-Hoofdstad. Beroep: Hof van Cassatie Fiche: Het Hof van Beroep In eerste aanleg werden 5 mensen door de
Behoort tot burgerlijk recht en strafrecht.
rechtbank van Tongeren vrijgesproken in een
Hof waar men terecht kan indien men het oneens
zaak
is met een uitspraak van een rechter en het
waarin zij beschuldigd werden jonge
Roemeense vrouwen gedwongen te hebben tot prostitutie. Het CGKBR (centrum voor Gelijke Kansen en bestrijding van het racisme) was het niet eens met de uitspraak.Het Hof meent dat beklaagden zich wel degelijk schuldig gemaakt hebben aan mensenhandel en weerhoudt alle aanklachten tegen hen. Zij werden veroordeeld tot gevangenisstraffen en geldboetes.
vonnis betwist. Samengesteld uit 1 of
3 raadsheren. De
openbare aanklager is de procureur generaal. Dit hof telt meerdere kamers: burgerlijke kamers, correctionele kamers, jeugdkamers. Beslissing van de rechter = een arrest Aantal : 5 voor heel België (Antwerpen, Gent, Brussel, Bergen, Luik)
KENMERKEN VAN DEZE RECHTBANK + CASE 38
Fiche 8: Hof van Cassatie Het assisenproces tegen de moordenaars van
Hoogste rechtbank.
reisagent
worden
Zorgt voor de eerbiediging van het recht door
overgedaan omdat de jury in Luik het arrest
hoven en rechtbanken en voor de eenheid in de
onvoldoende gemotiveerd heeft. Een nieuw
rechtspraak.
E.D.
uit
Tongeren
moet
proces vindt wellicht volgend jaar plaats in Namen.
Spreekt zich niet uit over feiten, maar enkel over juridische vragen, d.w.z. wanneer men oordeelt dat de wet of een beginsel van het recht geschonden werd. Samengesteld uit een eerste voorzitter, een voorzitter, afdelingsvoorzitters en raadsheren. De openbare aanklager is de procureur-generaal bij dit hof. Beslist of het arrest behouden blijft of verworpen wordt. Indien het arrest verworpen wordt met verwijzing, dan
moet
de
zaak
voor
een
ander
hof
overgedaan worden. Aantal: 1 voor heel België.
OPDRACHT 3: BURGERLIJK RECHT OF STRAFRECHT?
BURGERLIJK RECHT o
o
CASE
Burgerlijk geschil
Vier ervaren bergbeklimmers, die een Brugse
tussen natuurlijke
reisorganisator voor de rechtbank hadden gedaagd,
personen (berg-
na een mislukte expeditie naar de hoogste top van
beklimmers) en een
Oceanië, moeten een schadevergoeding van 1.500
rechts-persoon (de
euro betalen aan de reisorganisator. Volgens de
reis-organisator).
rechter moesten de klimmers zelf op de hoogte
Verschenen voor
geweest zijn van de moeilijkheden en de geringe
de vrederechter.
slaagkansen.
BURGERLIJK RECHT
CASE Grégory een jonge student uit Brussel werd aangehouden door de politie voor overdreven
39
STRAFRECHT
STRAFRECHT o
Strafrecht.
snelheid op de Woluwelaan. Hij werd veroordeeld
o
Voor een
tot 20u werkstraf die hij uitvoert bij de vereniging
overtreding.
Pro Velo die jonge kinderen fietscursussen geeft.
o Verschenen voor
De bedoeling van de werkstraf is concreet kennis te
een politie-
maken
rechtbank.
met
de
situatie
van
de
zwakke
weggebruiker. Andy M. (22) uit Schoten werd veroordeeld tot een
o
Strafrecht.
werkstraf van 240 uur, omdat hij op grote schaal
o
Voor een
drugs dealde, ook aan minderjarigen. Zijn auto en een kleine 20.000 euro, waarvan 10.000 euro
wanbedrijf. o
effectief en de rest met uitstel, werden verbeurd
de correctionele
verklaard. Zijn medeplichtigen Angie B. (21) kreeg
rechtbank van
een werkstraf van 150 uur en onderdealer Matthias D.M. (20) uit Antwerpen een werkstraf van 120 uur.
Verschenen voor
ste
1 o
aanleg.
Strafrechtelijke kamer.
Een 32-jarige man uit De Haan werd veroordeeld tot
o
Strafrecht.
acht maanden celstraf, waarvan de helft met uitstel,
o
Voor een
omdat hij met zijn motorfiets een zwaar ongeval veroorzaakte terwijl hij 300 kilometer per uur reed.
wanbedrijf. o
Hij kreeg ook een rijverbod van 3 jaar en een boete
Verschenen voor de politie-
van 2.200 euro. De man werd al meermaals
rechtbank.
veroordeeld voor snelheidsovertredingen. ongeval
o
Strafrecht.
veroorzaakte waarbij 3 studentes omkwamen, kreeg
o
Voor een
Een
23-jarige
jongeman
die
een
zes maanden cel met uitstel en een geldboete van 5.500 euro, waarvan een kwart met uitstel. De rechtbank legde hem drie jaar rijverbod op, waarvan een jaar met uitstel. Voor de alcoholintoxicatie werd
wanbedrijf. o
Verschenen voor een politierechtbank
een rijverbod van een maand uitgesproken en een boete van 1.100 euro. De rechter wilde echter geen alternatieve straf geven omdat hij zelf geen controle heeft over het soort werkstraf dat de veroordeelde moet uitvoeren. BURGERLIJK RECHT
CASE
o
Burgerlijk recht.
Jan S. verliest in een bocht de controle over het
o
Geschil tussen
stuur van zijn auto en rijdt in op de garagepoort van een huis. De politie stelt vast dat Jan S. noch
40
STRAFRECHT
o
natuurlijke
dronken was, noch te hard reed maar vindt sporen
personen en de
van stookolie op het wegdek. De rechter veroordeelt
overheid(Vlaams
het Vlaams Gewest de schade van 4500€ aan de
gewest).
garagepoort te betalen omdat het Gewest als
Verschenen voor
bewaarder van de weg aansprakelijk is, zelfs in het
een politie-
geval dat het Gewest niet wist dat er een olievlek
rechtbank.
was. In Antwerpen werd Philip V.E., een 29-jarige ex-
o
Strafrecht.
militair uit Nieuwpoort, veroordeeld tot een werkstraf
o
Verschenen voor
van 65 uur en een boete van 550 euro wegens
correctionele
partnergeweld en weerspannigheid.
rechtbank van ste
1 o
aanleg.
Strafrechtelijke kamer.
In Leuven werd in juni 2010 een man (26)
o
Strafrecht.
veroordeeld tot 15 maanden cel voor de verkoop
o
Voor een wanbedrijf.
van fictieve concerttickets. Hij kreeg er een boete bovenop en moet de opbrengst (1500€)
o
Verschenen voor
terugbetalen aan de gedupeerden. In 2009 werd hij
de correctionele
voor dezelfde feiten veroordeeld.
rechtbank van ste
1 o
aanleg.
Strafrechtelijke kamer.
o
Burgerlijk recht-
o
Geschil tussen natuurlijke personen
L.D. kreeg van de rechter in Leuven een boete van 2220,75€ boete omdat haar ezel Kamiel door zijn balken de rust van de buren verstoorde. Zij moest de ezel bovendien binnen de 48u na de uitspraak van het vonnis verwijderen uit de buurt.
o
Verschenen voor een politierechtbank
BURGERLIJK RECHT
CASE
STRAFRECHT
S.V. en V.R. werden veroordeeld tot één jaar
o
Strafrecht.
effectieve celstraf voor negationisme (ontkennen
o
Voor een
van de Holocaust tijdens WOII). De twee hadden brochures, stickers en pamfletten gemaakt en
41
wanbedrijf. o
Verschenen voor
verspreid waarin de omvang en het bestaan van de
de correctionele
Holocaust
rechtbank van
werden
geminimaliseerd
of
botweg
ste
ontkend. Zowel S.V. als V.R. liepen al eerder veroordelingen op voor het ontkennen van de Holocaust.
1 o
aanleg.
Strafrechtelijke kamer.
OPDRACHT 4 (A): WIE ZIT WAAR
De leerlingen vullen de namen van de actoren van een proces in op de foto, de tekst spreekt voor zich.
OPDRACHT 4 (B): HOE VERLOOPT EEN PROCES?
Zie volgende pagina.
4 (B) 1. Verloop van een burgerlijk proces. 4 (B) 2. Verloop van een strafrechtelijk proces.
VERLOOP VAN EEN BURGERLIJK PROCES VERLOOP VAN HET
WAT GEBEURT ER?
PROCES VOOR HET PROCES
De partijen en de advocaten worden opgeroepen.
INLEIDINGSZITTING
Op de inleidingsdag stelt de rechter de agenda op voor het verdere verloop van de procedure: de rechter bepaalt de termijn waarop de conclusies(= argumenten om de eisen te staven)neergelegd worden en de datum van de rechtsdag.
42
TUSSEN DE
De advocaten van elke partij sturen hun conclusies naar de griffie en naar
INLEIDINGSZITTING
de andere partijen.
EN DE RECHTSDAG RECHTSDAG
De advocaten van de partijen houden hun pleidooi. De advocaat van de eiser krijgt eerst het woord. Nadien de advocaat van de verweerder. De rechter neemt de zaak in beraad en bepaalt de dag van het vonnis.
HET VONNIS
De rechter spreekt zijn/haar vonnis uit. De rechter motiveert de beslissing door de redenen mee te delen die geleid hebben tot het vonnis.
NA HET VONNIS
De advocaat van de in het gelijk gestelde partij stuurt de rekening naar de andere partij. Indien de in het ongelijk gestelde partij niet vrijwillig betaalt, kan de deurwaarder beslag leggen op de bezittingen van die partij.
VERLOOP VAN EEN STRAFRECHTELIJK PROCES MOMENT VAN HET PROCES VOOR HET PROCES
WAT GEBEURT ER? Vooraleer het strafproces kan starten, wordt meestal een strafonderzoek gevoerd: soms gaat het om een gewoon onderzoek van het parket in samenwerking met de politiediensten, soms gelast het parket een onderzoeksrechter met het onderzoek dan noemen we het een gerechtelijk onderzoek.
In beide gevallen wordt een strafdossier opgesteld met
getuigenverklaringen,
confrontatieverslagen,
verklaringen
van
de
beschuldigde en PV’s van de politie. De onderzoeksrechter wordt hierin begeleid en gecontroleerd door een onderzoeksgerecht. In eerste aanleg is dat de raadkamer, op niveau van het hof van beroep is
43
dat de kamer van inbeschuldigingstelling. De
raadkamer
beslist
of
er
op
basis
van
dit
dossier
een
inverdenkingstelling en dus een proces volgt. TIJDENS HET PROCES
Het grote verschil tussen een strafproces en een burgerlijk proces is dat er op een strafproces altijd een parketmagistraat aanwezig. De parketmagistraat krijgt ook de naam openbaar ministerie en wordt bekleed door de procureur des Konings. Zijn/haar taak bestaat erin de belangen van de maatschappij te verdedigen en dus een straf te vorderen (=eisen). In een strafproces krijgt de burgerlijke partij als eerste het woord. Daarna vordert het openbaar ministerie de straf, dan pas wordt het woord gegeven aan de verdediging. Na de mondelinge uiteenzettingen, neemt de rechter de zaak in beraad.
HET VONNIS
De rechter spreekt zich in het vonnis eerst uit over de schuld of onschuld van de beklaagde. Bij schulduitspraak kan de rechter een effectieve straf opleggen of de straf opschorten of uitstel geven.
NA HET VONNIS
Het parket kijkt toe op de strafuitvoering. Er zijn verschillende modaliteiten: voorwaardelijke invrijheidsstelling, vervroegde vrijlating, penitentiair verlof, elektronisch toezicht.
OPDRACHT 5 (A): KRUISWOORDRAADSEL “WAT IS WAT”
Horizontaal 2.
OVERTREDING – misdrijf beoordeeld door de politierechtbank
4.
STRAFBEMIDDELING – voorstel van Procureur om oplossing te zoeken zonder voor de rechter te verschijnen
9.
ASSISEN – rechtbank met 12 juryleden
12.
CASSATIE – hoogste rechtbank, kan vonnissen en arresten verbreken
13.
WANBEDRIJF – misdrijf waarvoor men strafbaar is met minimum 8 dagen en maximum 5 jaar gevangenisstraf
14.
JEUGDRECHTBANK – rechtbank waar men over MOF en POS oordeelt
Verticaal 1.
44
ARREST – uitspraak van een rechter in assisen of cassatie
3.
DAGVAARDEN – oproepen om voor een rechtbank te verschijnen
5.
STRAFRECHT – geheel van wetten met strafbare handelingen
6.
HOF VAN BEROEP – indien men niet akkoord gaat met het vonnis van de rechter, kan men hier terecht (3 woorden – van elkaar)
7.
VONNIS – uitspraak van rechter in vredegerecht, politierechtbank of Eerste Aanleg
8.
MISDAAD – misdrijf waarvoor men strafbaar is met meer dan 5 jaar gevangenisstraf
10.
BURGERLIJK – recht dat geschillen regelt tussen personen (bv.nw.)
11.
RAADKAMER – begeleidt en controleert de onderzoeksrechter
OPDRACHT 5 (B): KRUISWOORDRAADSEL “WIE IS WIE?”
Horizontaal 5.
BESCHULDIGDE – diegene die terecht staat in een rechtszaak
6.
GRIFFIER – secretaris van de rechtbank
8.
JEUGDRECHTER – magistraat die problemen met minderjarigen behandelt
9.
EISER – voelt zich benadeeld door misdrijf en roept tegenstander op voor rechtbank
11.
PROCUREUR – verdedigt de belangen van de maatschappij in een rechtszaak
12.
VREDERECHTER – magistraat die problemen tussen burgers regelt
13.
MAGISTRAAT – algemene titel voor rechter en openbaar ministerie
Verticaal 1.
SLACHTOFFER – persoon die schade geleden heeft van een misdrijf
2.
SUBSTITUUT – vervanger van de procureur
3.
ONDERZOEKSRECHTER – magistraat die met hulp van de politie bewijzen ten laste en onlaste verzamelt
4.
ADVOCAAT – verdediger van de verdachte of het slachtoffer
7.
VERDACHTE – diegene die terecht staat in een andere rechtbank dan assisen
10.
PARKET – ander woord voor openbaar ministerie
45
