read2me! | jonge jury | de weddenschap poëzieweek | boekenweek live! | de inktaap | literatour
Lezen in de klas LEESBEVORDERING VAN VMBO TOT GYMNASIUM
colofon Deze brochure is een uitgave van Stichting Lezen Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam redactie Annemarie Terhell vormgeving Ramona Dales, Lijn 1, Haarlem fotografie Kees-Jan Bakker, Barako, Chris van Houts (coverfoto), Jørgen Koopmanschap, Tim Leguijt, Ender Özçatı, Photobooth, Desirée Schippers, Marco de Swart, Annemarie Sint Jago, Annemarie Terhell druk Zalsman Zwolle © april 2016 Stichting Lezen
Vo o r w o o rd
Lezen in de klas: het was begin dit jaar een veelbesproken onderwerp, ook in de krant. De verplichte leeslijst moest afgeschaft, ‘f*ck de canon!’ werd er geroepen. Waar u ook staat in deze discussie: u weet dat de werkelijkheid genuanceerder is dan het debat. Misschien kunnen de in deze brochure beschreven projecten daarom al jarenlang rekenen op uw enthousiasme. En dat van de leerlingen, die alleen met uw hulp uitgroeien tot lezers.
Daan Beeke, projectleider havo/ vwo Peter van Duijvenboden, projectleider vmbo en pabo
De brochure Lezen in de klas is ook digitaal beschikbaar op lezen.nl
Inhoudsopgave
4
Read2Me!
6
Jonge Jury
8
De Weddenschap
10
Poëzieprojecten
12
Poëzieweek
14
Boekenweek Live!
15
De Inktaap
16
Literatour
18
Nationale Mediatheek Trofee
19
Dag van de Literatuur
20
Kennis, ideeën en inspiratie
22
Handige websites
Read2Me!
foto’s kees-jan bakker | annemarie terhell
4
‘De stoel, het boek en ik’ Read2Me! – Read2Me!, de voorleeswedstrijd
karakter. De reacties van docenten en deelnemende
voor eersteklassers, houdt lezen spannend.
scholieren zijn dan ook zeer positief.
V M B O - H AVO - V W O 1
Voorlezen in wedstrijdverband is een extra stimulans voor leerlingen om de bibliotheek
schoolkampioenschappen
in te duiken, een goed boek uit te kiezen en
De voorrondes van Read2Me! vinden plaats in de
te oefenen op hun voordracht.
eerste vier maanden van het jaar. De eerste ronde bestaat uit schoolkampioenschappen, waarin de
Voor veel scholieren wordt voorlezen na de basis-
beste voorlezers uit verschillende brugklassen het
school minder vanzelfsprekend, maar het competitie-
tegen elkaar opnemen. Aansluitend volgen biblio-
element van Read2Me! maakt lezen weer bijzonder.
theekrondes, waarin de schoolkampioenen uit de
Het uitzoeken van een fragment, het samen beleven
stad of de regio elkaar ontmoeten. De winnaars
van een verhaal en het aanmoedigen van klasgenoten
mogen door naar de provinciale finales. In mei vindt
wakkeren het enthousiasme voor boeken stevig aan.
de landelijke finale plaats in Utrecht, waar de beste
Sommige scholen organiseren rond de schoolfinale
voorlezers uit de twaalf provincies aan deelnemen.
een speciale avond met muziek of theater als pauze-
De finale is een voorleesfeest met honderden toe-
acts, die ook toegankelijk is voor ouders. Ook de
schouwers. Leerlingen van alle niveaus uit het voort-
provinciale en landelijke finales hebben een feestelijk
gezet onderwijs kunnen meedoen aan Read2Me!.G
5
MEER INFORMATIE Cubiss
Finalisten over Read2Me!
Postbus 90114 5000 LA Tilburg
Contactpersoon:
‘Het is heerlijk om voor te lezen. Als ik in die voorleesstoel zit, verdwijnt alles. Het is alleen nog de stoel, het boek en ik.’
Ingrid de Jong
Abdenasser
‘In de provinciale finale moedigden mijn klasgenoten mij aan met een vuvuzela. Het geluid schalde door de zaal, ik moest heel hard lachen. Het is enorm stimulerend als je weet dat ze achter je staan.’ Eline
‘Voorlezen is als dromen. Als je voorleest, of voorgelezen wordt, dan lijkt het alsof je samen in een andere wereld terechtkomt.’
read2mevoorleeswedstrijd.nl
V M B O - H AVO - V W O 1
Telefoon 013 - 465 61 19
Gerjah
Jo n g e Ju r y
foto’s ender özçatı | desirée schippers
6
L e z e n , s t e m m e n e n v i e re n Jonge Jury – Lezen, stemmen en vieren zijn
wedstrijd. De Jonge Jury sluit goed aan bij een belang-
de drie kernwoorden van de Jonge Jury nieuwe
rijk doel van het onderwijs in de onderbouw: het
stijl. Met een multimediale website, een live-
bevorderen van leesplezier.
V M B O - H AVO - V W O 1 | 2 | 3
stream en verschillende wedstrijden waaraan de leerlingen via Facebook en Instagram
festival
enthousiast meedoen, is het stemmen voor
Let op: de stemperiode van het Jonge Jury-jaar gaat in
de publieksprijs voor het beste boek voor
het schooljaar 2016-2017 later van start dan gebruike-
12- tot 16-jarigen nóg leuker geworden.
lijk, namelijk in januari 2017. De leerlingen stemmen op hun favoriete boeken uit 2016. Welke vijf boeken de meeste stemmen hebben gekregen, wordt in mei
Wordt het een spannende thriller, een psychologische
2017 bekendgemaakt. De uiteindelijke winnaar wordt
roman of een realistisch verhaal? In de Jonge Jury kun-
gehuldigd tijdens de Dag van de Jonge Jury, die plaats-
nen leerlingen met elkaar in discussie gaan en hun
vindt medio juli 2017. De Dag van de Jonge Jury heeft
stem uitbrengen om te bepalen welk boek de Prijs
een festivalkarakter. Er zijn optredens, signeersessies,
van de Jonge Jury verdient. Op de Jonge Jurywebsite
een literaire kermis en kleine workshops rond lezen.
vindt u tien leestips die centraal staan tijdens de stem-
Via een app kunnen de leerlingen het programma,
campagne. De titels worden gekozen door scholieren
de plattegrond en alle andere informatie over de dag
die zijn verenigd in het Jonge Jury Boekgenootschap.
vinden. Thuisblijvers kunnen de Dag van de Jonge Jury
Op de website worden meerdere keren per stemjaar
in de klas volgen via een livestream. Ook voor hen is
artikelen en reportages geplaatst over boeken en
er een auteursbezoek op school en een lesbrief met
schrijvers. Ook wordt er – via Facebook en Instagram
een verwerkingsopdracht die gebruikt kan worden in
– actief gecommuniceerd over de foto- en recensie-
het fictiedossier.
foto marco de swart
7
MEER INFORMATIE Passionate Bulkboek Postbus 25264
gouden lijst
Telefoon 010 - 276 26 26
Het afgelopen schooljaar ging de Prijs van de Jonge
Contactpersoon:
Jury naar Shock van Mel Wallis de Vries. Tijdens de
Renée den Breems
dag van de Jonge Jury wordt ook de vakjuryprijs voor
jongejury.nl
het beste boek voor 12 tot 15-jarigen uitgereikt: de Gouden Lijst. In 2016 ging deze prijs naar Edward
Stichting Lezen
van de Vendel voor Oliver (Nederlands) en Dan
Nieuwe Prinsengracht 89
Gemeinhart voor Naar de top (vertaald).
1018 VR Amsterdam Telefoon 020 - 623 05 66
meedoen?
Contactpersoon:
Iedereen kan gratis meedoen aan de Jonge Jury. Om
Desirée van der Zander
uw leerlingen te laten deelnemen kunt u kosteloos
Peter van Duijvenboden
posters en lesmateriaal bestellen, waarmee u de Jonge Jury onder de aandacht brengt op school en in de les. Meer informatie over lesmateriaal, toegangskaarten voor de Dag van de Jonge Jury en andere mogelijkheden vindt u op de Jonge Jury-website.G jongejury.nl
V M B O - H AVO - V W O 1 | 2 | 3
3001 HG Rotterdam
D e We d d e n s c h a p
foto jørgen koopmanschap
8
‘ B o e ke n l e z e n , d a t k u n j i j t o c h o o k ? ’ De Weddenschap – Het enthousiasmeren van
hem of haar passen.
leerlingen voor lezen en boeken, daar gaat het om in De Weddenschap. Met de formule
de uitdagers
van lezen in wedstrijdverband is De Wedden-
De drie uitdagers van De Weddenschap 2016-2017
schap uitgegroeid tot een succesvolle
zijn Soundos el Ahmadi, Frank van der Lende en
campagne in het vmbo.
Daan Boom. Soundos el Ahmadi begon haar
In De Weddenschap beloven drie bekende Neder-
speelde in Shouf Shouf Habibi!, werd tv-presen-
landers om drie boeken te lezen, en zij dagen
tatrice en nam deel aan Wie is de Mol? (2011).
leerlingen uit om hetzelfde te doen. De persoon-
Frank van der Lende is bekend als radio-dj bij
VMBO-MBO
carrière als stand-up comedian bij Comedytrain,
lijke boodschappen van bekende Nederlanders
3FM, waar hij zijn eigen middagshow heeft:
over boeken trekken aarzelende lezers over de
Frank ♥. Daan Boom is presentator van het
streep. Het afgelopen jaar schreven bijna 5.000
tv-programma Streetlab en werkte mee aan
leerlingen zich in op de website van De Wedden-
Maestro.
schap. Het laagdrempelige en open karakter van de actie maakt meedoen voor iedereen mogelijk.
prijzen
Elke weddenschap is namelijk persoonlijk: de
De Weddenschap gaat van start op 31 oktober
leerling kiest zelf boeken uit die het best bij
2016 en wordt afgesloten op 30 april 2017.
9
MEER INFORMATIE Stichting Lezen Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam Telefoon 020 - 623 05 66 Contactpersoon: Peter van Duijvenboden
foto jørgen koopmanschap
deweddenschap.nl
hun keuze – aanmelden via de website maken kans op een prijs. Er zijn individuele prijzen te winnen, zoals een iPad, bioscoopbonnen, pretparkbonnen, boekverfilmingen op dvd en boekenpakketten. Leerlingen die meedoen aan De Weddenschap in klassenverband maken kans op een meet & greet met een auteur naar keuze.G
VMBO-MBO
Scholieren die zich – met de drie boeken van
Po ë z i e p ro j e c t e n
foto’s barako
10
Aan de slag met poëzie Poëzieprojecten – Met poëzie bezig zijn bete-
gedichten. Er komt een docent in de klas langs met
kent niet alleen genieten en ervaren van taal,
een opdracht: schrijf een gedicht, en laat je daarbij
maar ook het ontwikkelen van taalrijkdom en
inspireren door een van de vijf dichtbundels die zijn
zelfvertrouwen. Verschillende organisaties
genomineerd voor de vsb Poëzieprijs. De beste jonge
brengen sprankelende poëzieprojecten in het
dichters worden samen met hun klas uitgenodigd
klaslokaal of in het theater.
voor een feestelijke finale. Via vers maken jaarlijks
Doe Maar Dicht Maar
en Vlaanderen kennis met actuele en kwalitatief
Zelf aan de slag met poëzie? Doe Maar Dicht Maar
hoogwaardige Nederlandstalig poëzie.
duizenden kinderen en jongeren uit heel Nederland
V M B O - H AVO - V W O 1 - 6
is de jaarlijks terugkerende dichtwedstrijd van het Poëziepaleis. Alle middelbare scholieren uit Neder-
PoëzieRevue
land en België kunnen meedoen door maximaal drie
School der Poëzie biedt de mogelijkheid om een
gedichten in te sturen via de website poeziepaleis.nl
eigen PoëzieRevue te boeken, waarin leerlingen hun
(voor 5 februari 2017). Een vakjury en een jongeren-
zelfgeschreven gedichten presenteren tijdens een
jury beoordelen de inzendingen en kiezen tien finalis-
inspirerende show met diverse kunstdisciplines.
ten. De beste honderd gedichten worden gepubliceerd
School der Poëzie zorgt voor een professionele
in de dichtbundel die wordt gepresenteerd tijdens
entourage van licht, geluid, decor en begeleidende
het Doe Maar Dicht Maar Poëziefestival in Groningen.
acts van professionele dichters, muzikanten, acteurs,
’s Avonds staan de winnaars van de wedstrijd daar
dansers, rappers, vj’s en andere performers. Een des-
centraal in een dynamisch programma met muziek en
kundige jury beoordeelt de prestaties. Een Poëzie-
optredens van professionele dichters.
Revue is geschikt voor 150 tot 400 deelnemers; alle deelnemers lezen voorafgaand aan de Revue poëzie
vers
en ze schrijven hun eigen gedicht onder begeleiding
Ook in de dichtwedstrijd vers van School der Poëzie
van een docent.
kunnen leerlingen aan de slag met het schrijven van
11
O rg a n i s a t i e s
huis van gedichten De Haagse organisatie Huis van
het poëziepaleis
school der poëzie
voor alle niveaus van het voort-
Het Poëziepaleis biedt een
School der Poëzie is een organi-
gezet onderwijs: praktijkonder-
platform waarop kinderen en
satie die landelijk opereert op
wijs, vmbo, havo en vwo en spe-
jongeren kunnen kennismaken
het gebied van poëzieprojecten
ciaal onderwijs. Samen met
met poëzie en zich kunnen uiten
voor kinderen en jongeren.
Stichting Lezen, slo, Johan de
en ontplooien in de dichtkunst.
School der Poëzie heeft een les-
Witt College Den Haag en Biblio-
Het Poëziepaleis organiseert
methode ontwikkeld waarmee
theek Den Haag ontwikkelde
dichtwedstrijden, verzorgt
op middelbare scholen kan wor-
Huis van Gedichten een metho-
workshops en masterclasses,
den gewerkt – van vmbo tot vwo.
diek en lesvoorbeelden in de
produceert lesmateriaal en
Jongeren maken daarin niet alleen
leerlijn ‘Poëzie schrijven en
coacht jonge dichters.
kennis met het lezen en schrijven
lezen voor het voortgezet onder-
van poëzie, maar ook met het
wijs’, die vrij te downloaden is
luisteren naar en presenteren
op de website huisvangedich-
van poëzie aan een publiek.
ten.nl.G
MEER INFORMATIE
MEER INFORMATIE
MEER INFORMATIE
School der Poëzie
Stichting Poëziepaleis
Huis van Gedichten
Postbus 11755
Postbus 41015
Oranjestraat 3
1001 GT Amsterdam
9701 CA Groningen
2514 JB Den Haag
Telefoon 020 - 330 78 17
Telefoon 050 - 313 84 33
Telefoon 070 - 737 00 29
schoolderpoëzie.nl
poeziepaleis.nl
[email protected]
versgedicht.nl
[email protected]
V M B O - H AVO - V W O 1 - 6
Gedichten biedt workshops aan
Po ë z i e w e e k
foto poëzieweek
12
Gedichten in het zonnetje V M B O - H AVO - V W O 1 - 6
Poëzieweek – ‘Jaren die druppelend versmel-
Het slot van de Poëzieweek vormt de prijsuitrei-
ten’, zo luidde het motto van de succesvolle
king van de Turing Gedichtenwedstrijd voor het
Poëzieweek 2016. Het was een feestelijk
beste Nederlandstalige gedicht van het jaar, die
evenement met dichters op school, een prijzen-
openstaat voor zowel professionele dichters als
regen en de finale van het NK Poetry Slam.
amateurdichters. De komende editie van de Poëzieweek vindt
De Poëzieweek is binnen enkele jaren uitgegroeid
plaats van 26 januari tot en met 1 februari 2017.
tot een geslaagd evenement waarin diverse
Docenten die tijdens de Poëzieweek aan de slag
organisaties hun krachten bundelen om de
willen met gedichten in de klas, kunnen voor
Nederlandse poëzie in het zonnetje te zetten.
lessuggesties en ideeën terecht op de Poëzie-
Tijdens de Poëzieweek vindt de Gedichtendag
weekwebsite.De lestips worden veel gebruikt,
plaats en worden verschillende prijzen uitgereikt:
zo bevestigde een enquête waaraan het afge-
de Herman de Coninckprijs voor het beste poëzie-
lopen jaar 1400 docenten deelnamen. Op basis
debuut, de vsb Poëzieprijs voor de beste dicht-
van hun feedback worden de lessen in 2017
bundel en de jaarlijkse prijs van poëzietijdschrift
aangepast en nóg beter inzetbaar.G
Awater.
13 MEER INFORMATIE Het Literatuurhuis Oudegracht 237 3511 NK Utrecht Telefoon 030 - 231 83 76 hetliteratuurhuis.nl poetryslam.nl
Stichting CPNB Herengracht 166 foto’s annemarie sint jago
1016 BP Amsterdam Telefoon 020 - 626 49 71 Contactpersoon: Mascha Ravelli poezieweek.com
Het Letterenfonds Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam Telefoon 020 - 520 73 30 Contactpersoon: Lisa Thunnissen letterenfonds.nl
boek een dichter Poëzie is een literair genre dat bij uitstek wint bij voordracht. Daarom wordt in de aanloop naar de Poëzieweek 2016 aan boekhandels, bibliotheken en scholen de mogelijkheid geboden om een dichter te boeken tegen het speciale Poëzieweektarief. De korting wordt u aangeboden door het contact opnemen met het Letterenfonds.
poëziegeschenk Wie tijdens de Poëzieweek voor € 12,50 aan poëzie koopt, krijgt van de deelnemende boekverkopers het Poëziegeschenk cadeau. Het geschenk van 2016 werd geschreven door Stefan Hertmans. Zijn bundel Neem en lees werd gedrukt in een oplage van 15.000 stuks. Bij het ter perse gaan van deze brochure was de schrijver van het geschenk van 2017 nog niet bekend.
finale nk poetry slam Een uniek evenement tijdens de Poëzieweek is de finale van het NK Poetry Slam. Poetry slam, of poëzieslag, is een kruising tussen literatuur en performance, waarbij zowel de inhoud als de voordracht belangrijk zijn. In 2016 werd de laatste ronde van het kampioenschap door twee vrouwen uitgevochten. Carmien Michels en Else Kemps streden in een gedenkwaardige eindbattle om de titel ‘Slampion 2016’. Carmien Michels was de winnaar.
V M B O - H AVO - V W O 1 - 6
Letterenfonds en SSS (Stichting Schrijvers School Samenleving). Voor meer informatie kunt u
14
B o e ke n w e e k L i v e !
MEER INFORMATIE Boekenweek Live! is een initiatief van de Stichting CPNB en Stichting Lezen in samenwerking cpnb
met de Openbare Bibliotheek
foto’s
Amsterdam. Op de website van de Boekenweek kunt u de uitzending van 2016 terugzien en kunt u vanaf maart 2017 gratis lessuggesties rond het Boekenweekthema downloaden om te
Geen geduld voor seks
gebruiken in de klas.
Boekenweek Live! – Elk jaar in maart vindt
een boek leest over een moeder-dochterrelatie,
de uitzending Boekenweek Live! plaats: een
dan verwacht je toch niet zoveel seks?’
interactieve talkshow rond het thema van de
Gespreksleider Arie Boomsma is verbaasd:
Boekenweek, waarin scholieren en schrijvers
‘Voeger dachten wij: yes, seks! Graag zo veel
met elkaar in gesprek gaan. Tijdens de uit-
mogelijk details! Jullie niet?’ Vincent: ‘Nee.
zending van 2016 stond de roman Dorst van
Eerlijk gezegd sla ik die stukken gewoon over.
Boekenweekgeschenkschrijfster Esther
Het interesseert me niet zo.’
Gerritsen centraal.
livestream
H AVO - V W O 4 - 5
Openbare Bibliotheek Amsterdam, 16 maart 2016.
Boekenweek Live! is een levendig programma
Aan tafel zit Esther Gerritsen, de schrijfster van
dat interessante discussies oplevert tussen
het Boekenweekgeschenk, tegenover scholieren
scholieren en schrijvers. Voorafgaand aan de
Joe Harris en Vincent – allebei vijftien en geen
uitzending lezen scholieren het betreffende boek.
echte lezers, geven ze eerlijk toe. De jongens
Er is vrijheid om het gelezen werk op verschil-
hebben hun plek aan tafel gewonnen met een
lende manieren te verbeelden en te beleven: als
zelfgemaakt stripverhaal over Dorst. ‘We hebben
animatie, spel, lied, compositie of stripverhaal.
de belangrijkste stukken uit het boek genomen,
De makers van de winnende inzendingen worden
de achtergrond gecheckt en hier en daar wat
uitgenodigd om tijdens de uitzending in de stu-
tijdsprongen weggelaten om het verhaal wat
dio aanwezig te zijn. Vanuit bibliotheken in heel
soepeler te laten verlopen,’ leggen ze uit. Het is
Nederland kijken leerlingen via een livestream
een indrukwekkend werkstuk, vindt Gerritsen.
naar het programma. In 2017 schrijft Herman
De seksscènes hebben ze weggelaten, vertelt
Koch het Boekenweekgeschenk, en zal zijn werk
Joe Harris. Die vonden ze niet echt nodig. ‘Als je
in de uitzending centraal staan.G
De Inktaap
foto marco de swart | photobooth
15
MEER INFORMATIE Passionate Bulkboek Postbus 25264 3001 HG Rotterdam Telefoon 010 - 276 26 26 Contactpersoon: Anouk Prins inktaap.org
Reis door de verbeelding De Inktaap – In maart vond de uitreiking van
Uit de vier genomineerde titels kiezen de jonge-
De Inktaap plaats, de literaire scholierenprijs
ren hun eigen winnaar, die De Inktaap krijgt.
van het Nederlands taalgebied. In aanwezig-
Scholieren uit de bovenbouw van het secundair
heid van bijna duizend leerlingen ging de
onderwijs in Nederland, Vlaanderen, Suriname,
prijs naar Oorlog en terpentijn van Stefan
Curaçao en Aruba deden het afgelopen jaar mee
Hertmans.
in schoolverband. Per school wordt een school-
De Inktaap 2016 werd uitgereikt tijdens de fees-
vijf maanden de tijd krijgen om de vier boeken
telijke slotdag in de Doelen te Rotterdam, waar
te lezen en te beoordelen en een stem uit te
de genomineerde auteurs werden geïnterviewd
brengen in een slotdebat op school. Alle jury-
door scholieren. Onder luid gejuich ging de prijs
rapporten samen bepalen wie de winnaar wordt.
jury geformeerd van circa vijftien leerlingen die
en terpentijn. De jury roemde zijn metaforen en
de inktaap
beeldende taal en noemde het boek ‘een reis
In 2016 namen 1400 leerlingen van honderd
door onze verbeelding’.
scholen deel. Op de website van De Inktaap delen zij hun ervaringen in levendige blogposts.
schooljury
Wilt u deelnemen aan de komende editie, dan
De Inktaap is een levendig project dat jongeren
kunt u zich inschrijven via de website. Alle jury-
confronteert met de winnende boeken van de
leden en hun begeleiders worden uitgenodigd
grote literaire prijzen van het Nederlands taalge-
op de feestelijke slotdag in maart 2017 in Ant-
bied: de ECI Literatuurprijs, de Fintro Literatuur-
werpen, met als hoogtepunt de uitreiking van
prijs, de Libris Literatuur Prijs én de nominatie
De Inktaap 2017.G
uit het Nederlandstalige deel van de Cariben.
H AVO - V W O 4 - 5
naar Stefan Hertmans voor zijn roman Oorlog
D i o ra p h t e & L i t e ra t o u r
foto chris van houts
16
V M B O - H AVO - V W O 3 | 4 | 5 | 6
Boekenweek voor jongeren Literatour – Leerlingen uit de bovenbouw van
het schrijversteam
vmbo, havo en vwo hebben sinds vorig jaar hun
Het Literatour ambassadeursteam is zeer divers:
eigen campagneweek waarin literatuur tot
voor elk type onderwijs staan enthousiaste
leven komt. De Literatour is uitgegroeid tot
auteurs klaar. Schrijvers die deelnemen aan de
een volwaardige Boekenweek met een eigen
Literatour 2016 zijn Özcan Akyol, Daniëlle Bak-
prijs, schrijvers in de klas, een geschenk en
huis, Abdelkader Benali, Alex Boogers, Khalid
andere leuke extra’s.
Boudou, Mano Bouzamour, Eva Burgers, Caja Cazemier, Anne-Gine Goemans, Bregje Hofstede,
Literatour is een feestelijke campagne waarin
Ernest van der Kwast, Nina Polak, Buddy Tegen-
jongeren vanaf 15 jaar in contact worden gebracht
bosch, Daan Heerma van Voss en Floortje
met hedendaagse schrijvers en uitdagende litera-
Zwigtman.
tuur. Dit jaar staat een team van vijftien schrijvers
Op de website van Literatour worden alle auteurs
klaar om met scholieren uit heel Nederland in
gepresenteerd. Schrijvers School Samenleving
gesprek te gaan. Voor de periode van de Litera-
denkt graag mee over de best passende auteur
tour (19 tot en met 25 september) kunnen scho-
voor uw klas.
len tegen een gereduceerd tarief een bezoek
Dankzij subsidies is het auteursbezoek tijdens
boeken van een auteur op school. Tijdens de
Literatour goedkoper dan gebruikelijk; u betaalt
Literatour vormt het eigen werk van de auteur
slecht € 150 (exclusief reiskosten). Boeken kan
slechts een opstapje voor een breder gesprek
tot 1 juni 2016. De eerste honderd deelnemers
over boeken, lezen en schrijverschap. De leerlin-
krijgen dankzij Stichting De Versterking een set
gen hoeven van tevoren niet verplicht een boek
van dertig boeken, bestaande uit een recente
te lezen. In plaats daarvan krijgt de docent een
titel van elk van de vijftien deelnemende schrij-
leesfragment toegestuurd, waarmee de leerlingen
vers in tweevoud. Het auteursbezoek is geschikt
kunnen worden voorbereid op het bezoek.
voor maximaal twee klassen.G
17
MEER INFORMATIE Stichting CPNB Herengracht 166 1016 BP Amsterdam Contactpersoon: Anne van den Hoogen Telefoon 020 - 623 05 66 literatour.nu
Schrijvers School Samenleving Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam Contactpersoon: Johan Wegeling Telefoon 020 - 820 26 50
dioraphte literatour prijs
tien genomineerde titels voor de publieksprijs.
Tijdens de Literatour worden ook de winnaars
Aan de Dioraphte Literatour Prijs is een prijzen-
bekendgemaakt van de Dioraphte Literatour
bedrag verbonden van € 15.000 per bekroning.
prijs, de prijs voor het beste literaire jongerenboek voor lezers van 15 tot en met 25 jaar.
literatourgeschenk: 3pak
De prijs wordt toegekend in drie categorieën.
Nieuw dit jaar is het Literatourgeschenk. Drie
Een vakjury bekroont een oorspronkelijk Neder-
auteurs schrijven een kort verhaal voor jongeren:
lands werk en een vertaalde roman. Daarnaast
Mirjam Mous, Helen Vreeswijk en Alex Boogers.
kunnen jongeren tijdens de campagneweek tus-
De verhalen zullen worden voorzien van online
sen 5 en 15 september online stemmen op de
lessuggesties, en zijn deels te lezen op nu.nl.G
V M B O - H AVO - V W O 3 | 4 | 5 | 6
sss.nl
N a t i o n a l e M e d i a t h e e k Tro f e e
foto’s passionate bulkboek
18
Mijn mediatheek is top! Nationale Mediatheek Trofee – Een inspire-
aansporen, assisteren en inspireren om hun media-
rende leesomgeving is van cruciaal belang
theek te nomineren, maar mogen ook zelf hun lees-
voor het leesklimaat op school. Om scholen
ruimte aanmelden. De deadline voor de editie van het
aan te zetten om te investeren in een aan-
komende schooljaar is 1 juni 2016. Meedoen kan door
trekkelijke mediatheek, reiken Stichting
het insturen van een of meer foto’s van de media-
Lezen en Passionate Bulkboek de Nationale
theek en een motivatie via info@passionatebulk-
Mediatheek Trofee uit.
boek.nl onder vermelding van de naam, het adres en
LEERLINGEN EN DOCENTEN
het e-mailadres van hun school. In september worden De Nationale Mediatheek Trofee (voorheen Prijs voor
de nominaties bekendgemaakt en in november volgt
de Beste Leesomgeving) prikkelt leerlingen, docenten
de feestelijke prijsuitreiking.G
en mediathecarissen in het voorgezet onderwijs om stil te staan bij de leesomgeving op hun school.
De winnaar van 2015
Wat is er goed in hun mediatheek en wat kan er beter?
Het Mundus College in Amsterdam-West won
Door mee te doen aan de Nationale Mediatheek
afgelopen jaar de Prijs voor de Beste Leesomgeving.
Trofee kunnen leerlingen hun leesomgeving zelf
De multifunctionele ruimte blinkt uit in frisheid, en
nomineren. De winnende mediatheek wint niet alleen
de inzet om leerlingen aan het lezen te krijgen is
de Nationale Mediatheek Trofee, maar mag ook voor
groot – zo oordeelde de jury.
€ 1.000,- aan nieuwe boeken uitzoeken. Daarnaast wordt er een Aanmoedigingsprijs uitgereikt ter waarde
Monique Castenmiller (mediathecaris): ‘Veel leerlin-
van € 500,-, ter beschikking gesteld door de Beroeps-
gen op onze school zijn nieuwkomers. Door veel te
vereniging Mediathecarissen Onderwijs.
lezen, leren ze sneller Nederlands. En als het gezellig is, dan kom je hier met plezier.’
meedoen? Bij voorkeur zijn het de leerlingen die de eerste foto’s
Elke Spaanderman (mediathecaris): ‘Lekker op de
en een onderbouwing van hun inzending insturen.
bank hangen mág: Je krijgt bij ons niet alleen boeken,
Docenten en mediathecarissen kunnen de leerlingen
maar ook een kussentje in je rug.’
D a g v a n d e L i t e ra t u u r
19
MEER INFORMATIE Passionate Bulkboek foto desirée schippers | ender özçatı
Postbus 25264 3001 HG Rotterdam Telefoon 010 - 276 26 26 Contactpersoon: Floor Keller prijsvoordebesteleesomgeving.nl
Literatuur, kleinkunst en talkshows De Dag van de Literatuur opereert op het snijvlak
een groot aantal cabaretiers, filmsterren en
van vier activeringspunten: leesbevordering, literaire
artiesten treden op tijdens De Dag van de
competentie, educatie en vrije tijd. Het presenteren
Literatuur op donderdag 9 maart 2017. Dit
van literatuur die opgenomen is in het curriculum van
groots opgezette literaire festival brengt
het onderwijs in een context die reageert op de
leerlingen direct in contact met bekende
culturele belevingswereld van jongeren, blijkt een
schrijvers en dichters.
uiterst vruchtbare festivalformule te zijn.
thematische opzet De Dag van de Literatuur is het grootste eendaagse
De Dag van de Literatuur heeft een thematische
literaire evenement van Nederland. Elke twee jaar
opzet. Zo zijn er sessies rond het thema Boek & Film,
komen ruim 5.000 scholieren uit de bovenbouw van
waarin recente boekverfilmingen worden besproken
het voortgezet onderwijs naar de Doelen te Rotterdam.
met schrijvers, filmmakers, acteurs en scenario-
Zij komen daar in een feestelijke ambiance in contact
schrijvers. Onder de noemer Poëzie & Meer worden
met een groot aantal auteurs, die zich presenteren via
optredens geprogrammeerd die cross-overs laten
voorleessessies, interviews en talkshows. Daarnaast
zien tussen poëzie en bijvoorbeeld muziek, beeld en
vinden er CKV-activiteiten plaats, zoals het vertonen
dans. Uiteraard is er ook aandacht voor het Boeken-
van verfilmde literatuur, kleinkunstoptredens, expo-
weekthema. Scholen kunnen zich aanmelden voor
sities en toneel.
de Dag van de Literatuur via de website.G
H AVO - V W O 4 | 5 | 6
Zo’n dertig Nederlandstalige schrijvers en
Ke n n i s, i d e e ë n e n i n s p i ra t i e
foto’s tim leguijt
foto’s tim leguijt | ender özçatı
20
Evenementen en studiedagen – Het kan zo inspirerend zijn: een dag lang ideeën opdoen, ervaringen uitwisselen met vakgenoten, en
HET SCHOOLVAK NEDERLANDS
luisteren naar de nieuwe inzichten van des-
Docenten Nederlands uit Nederland en Vlaanderen
kundigen. Voor docenten Nederlands zijn er
ontmoeten elkaar ieder jaar tijdens Het Schoolvak
verschillende mogelijkheden om inspiratie
Nederlands (hsn). De conferenties zijn uitgegroeid
op te doen binnen hun vakgebied.
tot een onmisbaar forum voor iedereen die zich bij
DAG VAN HET LITERATUURONDERWIJS
betrokken voelt. Tijdens de studiedag komen alle
DOCENTEN
de ontwikkelingen in het onderwijs Nederlands De Dag van het Literatuuronderwijs is een tweejaarlijks
leeromgevingen aan bod kwaarin Nederlands geleerd
symposium voor iedereen die zich bezighoudt met
wordt: van basisschool, voortgezet onderwijs tot
literatuureducatie, zoals docenten Nederlands, docen-
hogeschool en lerarenopleiding. Naar verwachting
ten moderne talen en andere professioneel geïnteres-
staan er 80 workshops, lezingen en andere activiteiten
seerden. In een aantrekkelijk en inspirerend programma
op het programma. De hsn-conferenties zijn het resul-
komen actuele onderwerpen die in het literatuuronder-
taat van nauwe samenwerking tussen alle Nederlandse
wijs spelen. Een groot aantal schrijvers verzorgt lezingen
en Vlaamse verenigingen van leraren en didactici
en workshops. De komende editie van De Dag van het
Nederlands en worden ondersteund door de Neder-
Literatuuronderwijs vindt plaats op 22 november 2016
landse Taalunie en Stichting Lezen. De eerstvolgende
en zal worden geopend door Dichter des Vaderlands
conferentie vindt plaats op vrijdag 18 en zaterdag 19
Anne Vegter.G
november 2016 in Gent.G
dagvanhetliteratuuronderwijs.nl
hetschoolvaknederlands.org
DAG VAN TAAL, KUNSTEN EN CULTUUR
GOOD PRACTICE DAY TALEN
Op vrijdag 22 januari 2016 vond in en rond het
De Good Practice Day Talen is een nascholingsdag
Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen
voor docenten Nederlands, Duits, Engels, Frans en
voor de vijftiende keer de Dag van Taal, Kunsten &
Spaans in de bovenbouw van het voortgezet onder-
Cultuur plaats. Op deze studiedag voor vo-docenten
wijs. De dag biedt een uitdagend programma, waarbij
in de talen- en kunstvakken werd gesproken over
een keuze kan worden gemaakt uit een gevarieerd
(wetenschappelijke) ontwikkelingen in de vakgebieden
aanbod van workshops. Tijdens het dagprogramma
en de toepassingen daarvan voor de lespraktijk van
verzorgen docenten uit het voortgezet onderwijs
het voortgezet onderwijs. Speciale bezoeker was pro-
workshops, wisselen zij ervaringen uit met de deel-
fessor David Crystal, die een plenaire lezing verzorgde.
nemers, en worden de didactische mogelijkheden van
Het komende symposium biedt zo’n 30 lezingen,
het vak bediscussieerd. Sinds de afgelopen editie is
workshops en andere activiteiten en vindt plaats op
de samenwerking met de faculteit Geestesweten-
vrijdag 22 januari 2016. De Dag van Taal, Kunsten en
schappen van de Universiteit Leiden geïntensiveerd.
Cultuur wordt georganiseerd door de Universitaire
De eerstvolgende Good Practice Day Talen vindt
Lerarenopleiding van de Rijksuniversiteit Groningen.G
plaats in januari 2017.G
dagvantaalkunstenencultuur.nl
iclon.leidenuniv.nl
DOCENTEN
21
Handige websites
LEERLINGEN EN DOCENTEN
foto shutterstock
22
DBNL.ORG
LEESKRACHT.NL
De website van de Digitale Bibliotheek voor de Neder-
Leeskracht benadert lezen als ontspannende bezig-
landse Letteren is een uitgebreide, informatieve digita-
heid, waarbij ook voor de onderbouw van het vmbo
le bron over literatuur. De site bevat duizenden gedigi-
informatieve boeken, kranten, strips en tijdschriften
taliseerde werken uit de periode van de middeleeuwen
worden betrokken. Het project bestaat uit een film en
tot nu, plus foto’s, illustraties, brieven, video’s en
een website, een spel, een lesmodule en een app.
geluidsfragmenten. Voor docenten én leerlingen.
SSS.NL LITERATUURGESCHIEDENIS.NL
Platform van Schrijvers School Samenleving dat
Literatuurgeschiedenis.nl bevat een overzicht van de
bemiddelt en adviseert bij het organiseren van lezingen
literatuurgeschiedenis van Hebban olla vogala tot
en (school)bezoeken door schrijvers, prentenboeken-
Tirza. De website is opgezet als een digitaal leerboek
makers en illustratoren.
dat begint bij de middeleeuwen en eindigt bij de eenentwintigste eeuw.
LEESMONITOR.NL
LEESPLAN.NL
op het gebied van leesbevordering en leesbeleid van
Leesmonitor is een databank van actueel onderzoek Leesplan is een online tool waarmee onderwijs-
het kennis- en expertisecentrum van Stichting Lezen.
instellingen op eenvoudige wijze een gestructureerd
Op deze website worden inzichten uit onderzoek, of
toekomstplan kunnen uitstippelen voor een rijk en
dat nu wetenschappelijk, toegepast of marktonderzoek
verantwoord leesbevorderingsbeleid.
is, toegankelijk gepresenteerd in artikelen en nieuwsberichten.G
foto vlogboek
23
LEZENVOORDELIJST.NL
BOEKENZOEKER.ORG
Uitgebreide website voor leerlingen, docenten en
De Boekenzoeker is een zoekmachine voor scholieren
bibliothecarissen die advies geeft bij de keuze en
tussen acht en achttien jaar. Wie een profiel aanmaakt
verwerking van literatuur voor de leeslijst Nederlands,
en zijn of haar leeftijd, hobby’s en leesvoorkeuren aan-
Duits en Fries.
geeft, krijgt Nederlandse en Vlaamse leestips aangereikt.
LITERATUURPLEIN.NL en JONGERENLITERATUURPLEIN.NL
LITERATOUR.NU
Literatuurplein is een uitgebreide website waarmee
Website van de Boekenweek voor jongeren met infor-
bezoekers inspiratie kunnen opdoen en op de hoogte
matie over de rondreizende schrijvers van de Literatour,
kunnen blijven van ontwikkelingen in de literatuur.
de Dioraphte Literatour Prijs en de Boekentipper – een
Voor jongeren is er Jongerenliteratuurplein, een eigen
zoekmachine die door het doorlopen van een aantal
platform met boekennieuws, boekideeën, gedichten,
vragen een passende leestip tevoorschijn tovert.
lijst.
LEESPLEIN.NL Leesplein is een website van de Stichting
VLOGBOEK.NL
Bibliotheek.nl voor wie op de hoogte wil blijven van
Frisse ideeën opdoen voor de leeslijst kan op
jeugdliteratuur. De site bevat actuele nieuwsberichten,
vlogboek.nl. Docent Jörgen Apperloo bespreekt in elk
een recensie-archief, schrijversinformatie, een agenda,
filmpje drie titels, met aandacht voor meningen van
een overzicht van vakliteratuur en de projectenbank
recensenten.
Taal en Lezen.G
LEERLINGEN
interviews, een literaire agenda en tips voor de lees-
1018 vr Amsterdam lezen.nl
foto chris van houts
Nieuwe Prinsengracht 89
