Reactie Lijst Groen Noordenveld op plannen Jeugdhulp en Maatschappelijke Ondersteuning 2015
Inleiding 1. Lijst Groen Noordenveld wil het college en de ambtenaren een compliment maken over de wijze waarop de raad de afgelopen maanden in speciale informatiebijeenkomsten is geïnformeerd over Jeugdhulp en Maatschappelijke Ondersteuning. Wat ons met name aansprak is dat ook het WMO-Platform daar actief in is meegenomen. En dat is wel eens anders geweest. 2. Wat ons minder aanspreekt is de geringe mate waarin het college de zorgvragers, de ervaringsdeskundigen, bij het geheel betrekt. Wel informeren maar niet participeren. Daar is nog heel veel te winnen. Lijst Groen Noordenveld is zich terdege bewust van het feit dat beleidsvoorstellen in het Sociale Domein onder grote tijdsdruk tot stand zijn gekomen. Wij zagen ook dat het college en de ambtenaren dientengevolge de blik naar binnen keerden. De voorstellen zijn een voorbeeld van die naar binnen gekeerde blik. Het zijn beleidsvoorstellen uit de ambtelijke koker, amper getoetst aan de praktijk. De fractie van Lijst Groen Noordenveld richt haar blik dan ook met name naar buiten en wil aandacht vragen voor de behoeften van de zorgvrager. Wat wil hij of zij? Bijvoorbeeld degene met een persoonsgebonden budget. Heeft het college daar al eens mee rond de tafel gezeten? Heeft het al eens informatie gehaald bij Per Saldo de belangenbehartiger van mensen met zo’n budget? Jeugdhulp 1. Met betrekking tot Jeugdhulp is er het volgende praktisch voorbeeld van die naar binnen gekeerde blik. Nog niet zo lang geleden werd er huis aan huis een krant verspreid over het Centrum voor Jeugd en Gezin, met als titel “Voor u en uw kind”. Lezers van deze krant maakten ons attent op het feit dat nergens vermeld stond hoe en waar het Centrum voor Jeugd en Gezin te bereiken is. Zij vroegen zich af waarom men deze krant verspreidde, terwijl men blijkbaar helemaal geen contact met de doelgroep wil. Na drie keer de krant te hebben doorgenomen, ontdekten we geen adres, echter wel 1 keer een telefoonnummer. Niet voorop de krant, niet achterop de krant, maar op de 2e pagina bij het hoofd van de wethouder. Als er een crisissituatie ontstaat rondom een kind en de buurman slaat alarm. Wie moet hij dan bellen? En hoe zorgt het college ervoor dat de inwoners van Noordenveld dat straks weten? Dat is nog niet geregeld. 2. Lijst Groen Noordenveld wil een kanteling bewerkstelligen. Een kanteling van de naar binnen gekeerde blik naar buiten. Haal de ervaring, de kennis, en de bereidheid van mensen buiten het gemeentehuis binnenboord en zorg voor draagvlak. De rijkstaken zijn naar de gemeenten gegaan omdat zij dichter bij de burger zouden staan. Laten wij als gemeente dit als opdracht meenemen voor 2015 en onze beleidsvoorstellen daarop aanpassen. Te beginnen met vandaag.
3. Zo wordt ons gevraagd een nieuwe programmalijn 5 vast te stellen: Bevorderen van participatie en vrijetijdsbesteding. Meer dan 2 regels staan er op pagina 18 niet beschreven. Dat biedt kansen. Lijst Groen Noordenveld stelt voor het bevorderen van participatie en vrijetijdsbesteding te realiseren door de invulling van deze programmalijn neer te leggen bij organisaties en burgers die zich hierbij betrokken voelen. Bijvoorbeeld via de buurtwerkers van onze welzijnsinstelling. En daarvoor ook budget beschikbaar te stellen. 4. Het Regionaal Transitie Arrangement voor jeugdhulp loopt af op 1 januari 2017. Tijdens een fractiespecialisten-overleg deelde het college mee dat het “bestuurlijk wil uitdragen dat het provinciaal verband daarna niet vanzelfsprekend is”. Graag een toelichting. Wat wordt daarmee bedoeld? 5. Lijst Groen Noordenveld is voorstander van monitoring en vinger aan de pols houden en stelt voor dat de Raad maandelijks door middel van factsheets wordt geïnformeerd. Wij denken dan aan actuele gegevens die al bekend zijn binnen de gemeentelijke organisatie. En wij stellen voor dat de nieuwe gemeentelijke taken sociaal domein breed, elk kwartaal op de agenda van de raadscommissie komen te staan. Op deze wijze houdt het college de raad betrokken en bovendien biedt het inwoners en organisaties de gelegenheid regelmatig in te spreken, als daar behoefte aan is. Een en ander zouden wij in de verordeningen vastgelegd willen zien. 6. Hoe is de privacy geborgd? Is er een protocol dan wel privacy reglement? We hebben ons laten vertellen dat een onafhankelijk toets bij een jurist mogelijk is. De zogenaamde PIA (Private Impact Assessment). Gebeurt dat in de gemeente Noordenveld? Privacybeleid willen wij als belangrijk onderwerp laten vaststellen in de Raad. 7. Keuzevrijheid is een groot goed als we de inhoud van het beleidsplan volgen. Toch stelt het college voor op pagina 23 om als uitgangspunt vast te stellen het verstrekken van een voorziening in natura. Hoe borgt het de keuzevrijheid van de jeugdige en zijn ouders? Het ultieme instrument van keuzevrijheid is het verstrekken van een persoonsgebonden budget. Ook de vaststelling van beleid hieromtrent dient in de ogen van Lijst Groen Noordenveld in de Raad te gebeuren. 8. Ten aanzien van de verordening zijn wij geen voorstander van delegatie nadere regelgeving aan het college met betrekking tot het PGB (artikel 6) en met betrekking tot Inspraak en medezeggenschap (artikel 11). En Lijst Groen Noordenveld is voor aanpassing van artikel 12 in het licht van monitoring. Maatschappelijke ondersteuning 1. Inzake Maatschappelijke Ondersteuning ambieert Lijst Groen Noordenveld ook die kanteling van de naar binnen gekeerde blik naar buiten, door een gericht streven naar meer participatie van partijen die actief zijn “vlakbij de burger”. In de inspraakreactie van Welzijn in Noordenveld, kortgezegd WiN, treft u een uitnodiging hiertoe aan. Samen met de partijen die actief zijn “vlakbij de burger” wil WiN graag met het college in gesprek over het verder vorm geven van de kanteling. Een eerste én laatste ontmoeting daarover heeft plaatsgevonden in het najaar van 2013. Wanneer gaat het college weer met deze partijen rond de tafel? 2. Bij het lezen van het beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning rezen ons de haren te berge. In de gemeente Noordenveld is het college nauw betrokken bij vrijwel alle verantwoordelijke plekken in dit domein. Qua regie: denk aan de geldstromen en het maken van beleid en verordeningen. Qua uitvoering: denk aan de Noordenveldwerkers als 1e aanspreekpunt en aan de WMOconsulent als gesprekspartner bij de zogenaamde intakegesprekken AWBZ.
Qua toezicht: denk aan het aanstellen binnen de gemeentelijke organisatie van een toezichthouder. Lijst Groen Noordenveld is een warm pleitbezorger voor het meer op afstand plaatsen van het gemeentebestuur en gaat graag het debat raadsbreed aan om bijvoorbeeld de Noordenveldwerker in een aparte stichting onder te brengen. Een dergelijke beweging wordt ook gemaakt in de gemeente Borger-Odoorn. Wij stellen een beleidsagenda Noordenveldwerker voor, zoals deze overigens al ruim twee jaar geleden door de wethouder is toegezegd aan de Raad. Een beleidsagenda waarbij de rol, de positie en de vorm, onderwerp van bespreking zijn. Dus de uitvoering zoveel als mogelijk op afstand, waardoor regie en toezicht logischerwijze aan het bestuur zijn. In dit verband gaat Lijst Groen Noordenveld ook graag het raadsdebat aan met de andere fracties over de doorontwikkeling van beleid, innovatie en nieuwe verhoudingen als het gaat om inzet van de gemeentelijke organisatie. Op pagina 8 van het beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning wordt een toelichting gegeven. Men noemt dit het transformatieproces. 3. Zoals we op pagina 6 kunnen lezen in het beleidsplan Maatschappelijke Ondersteuning is de bedoeling van de wetgever dat de overheid een stap terug doet, de inwoner ruimte geeft en dat inwoners hun onafhankelijkheid en eigen regie zoveel mogelijk terug krijgen. Een prachtige inkopper voor het persoonsgebonden budget (PGB). Lijst Groen Noordenveld stelt voor dat bij een eerste gesprek tussen hulpvrager en Noordenveldwerker zowel de zorg in natura als het PGB als mogelijkheid worden voorgelegd. Dus niet ná elkaar, maar náást elkaar, opdat die inwoner in staat is een eigen afweging te maken. Bovendien is de nadere regelgeving over het persoonsgebonden budget, dit regie-instrument bij uitstek, een té belangrijk beleidsonderwerp om dit te delegeren naar het college. Ons inziens hoort dit bij de gemeenteraad. 4. De gemeente is verplicht te voorzien in onafhankelijke, gratis toegankelijke, cliëntondersteuning. Wij hebben begrepen dat dit is ingekocht bij MEE-Drenthe. Tevens is ons aangegeven dat MEE-Drenthe partner gaat worden in de formule van de Noordenveldwerker. Nou mag het college ons vertellen hoe zij de onafhankelijke cliëntondersteuning wil waarborgen, als de cliënt ter ondersteuning iemand van MEEDrenthe meeneemt naar een keukentafelgesprek, waar de indicatie mogelijkerwijs door een MEE-Drenthe Noordenveldwerker wordt gegeven. 5. Lijst Groen Noordenveld wil geld uittrekken voor een onafhankelijke Ombudsman sociaal domein breed, die klachten snel en naar tevredenheid kan oplossen. 6. Op pagina 15 spreekt het college van uitbreiding van de gemeentelijke beleidsruimte, vanwege het wegvallen van diverse rijkscompensatieregelingen voor chronisch zieken, ouderen en gehandicapten. Invulling daarvan geschiedt in de zogenaamde regeling tegemoetkoming meerkosten. Lijst Groen Noordenveld is geen voorstander van delegatie aan het college. 7. Last but not least heeft de gemeente de plicht gekregen lokaal kwaliteitsbeleid te ontwikkelen dat zich uitstrekt over de volle breedte van de ondersteuning, zie pagina 16. Lijst Groen Noordenveld wil dit niet delegeren aan het college. 8. De laatste maanden zien we een positieve ontwikkeling als het gaat om de benadering van het WMO-platform en het doet Lijst Groen Noordenveld deugd dat aan het platform is verzocht te komen met een geheel eigen voorstel met betrekking tot één cliëntenplatform, inclusief de jeugdhulp-vertegenwoordiging. Er is tevens aangegeven dat het college bereid is hen daarin te faciliteren. Een prima zaak. Lijst Groen Noordenveld wil graag van het college weten hoe de facilitering eruit ziet en hoe groot het budget is dat daarvoor is uitgetrokken.
9. Voor de verordening Maatschappelijke ondersteuning betekent dit dat Lijst Groen Noordenveld de nadere regelgeving niet aan het college wil delegeren met betrekking tot het PGB (artikel 6), de eigen bijdrage (artikel 7.5), de kwaliteitseisen maatschappelijke ondersteuning (artikel 8), de regeling voor de beperking van de gevolgen van alle eigen bijdragen voor mensen met weinig inkomen, de tegemoetkoming meerkosten (artikel 12) en de algemene delegatiebepaling in artikel 18.2. En, net zoals bij Jeugdhulp, wil Lijst Groen Noordenveld de monitoring en verantwoording vastgelegd zien in de verordening. 10. Artikel 8.9 van de Wet Maatschappelijk Ondersteuning 2015 garandeert de individuele voorzieningen in natura of via een PGB die al op 1 januari 2015 bestaan. Wat betreft de voorziening huishoudelijke hulp is de huidige omschrijving in de verordening WMO Noordenveld: “Een voorziening ter ondersteuning bij of ter overname van activiteiten op het gebied van het verzorgen van het huishouden van een persoon dan wel de leefeenheid waartoe een persoon behoort. De voorziening hulp bij de huishoudelijke verzorging wordt als algemene voorziening, in natura of in de vorm van een PGB waaronder de vergoeding voor een alfahulp verleend.” Dat is duidelijk meer dan alleen de schoonmaakhulp die het college wil invoeren. De wet stelt voor het behoud van de voorzieningen geen termijn. Zolang er een noodzaak is, is er een recht op een voorziening zou je denken. Waarom heeft het college desondanks een keuze gemaakt voor een tijdelijk behoud van rechten? Is dat juridisch houdbaar? en wat nog belangrijker is: is dat sociaal aanvaardbaar? Lijst Groen Noordenveld vindt van niet. Lijst Groen Noordenveld wil de gevolgen van de bezuiniging op huishoudelijke hulp daarom beter opvangen dan het college doet. De door de gemeente aangevraagde € 260.000,00 toelage (brief van het college van 30 september 2014) is waarschijnlijk niet voldoende om iedereen met een noodzaak voor meer dan alleen schoonmaakondersteuning te kunnen helpen. Hierbij kan de WMO reserve worden ingezet. Jarenlang heeft de gemeente geld voor de WMO overgehouden en voor andere zaken gebruikt. Een deel van de algemene reserve bestaat zelfs uit geld dat in 2012 uit de WMO reserve is gehaald. Het is nu het moment om zo nodig dit overgebleven WMO geld te gebruiken om mensen die zorg nodig hebben een maatwerkvoorziening voor het huishouden te bieden. Dat er vanwege een teruglopend budget nog eens goed naar de indicaties gekeken wordt, is voorstelbaar. De Noordenveldwerkers kunnen met alle voorzieningengebruikers nagaan of een andere oplossing mogelijk is dan (alleen) een voorziening via de gemeente. Als pogingen om met buren dan wel familie een oplossing te vinden, na inzet van de Noordenveldwerker, niet slagen, zal de gemeente een voorziening voor huishoudelijke hulp, dus voor meer dan alleen schoonmaken, moeten verstrekken. Overigens is de brief van 30 september jl. met een aangepast voorstel nog niet verwerkt in de beleidsnota WMO en de verordening. Hoe gaat het college zorgen voor een tijdige volledige nota plus verordening en tijdige informatie aan de voorzieninggerechtigden? Uitvoeringsregels 1. De uitvoeringsregels van het college zullen moeten worden aangepast aan de raadsbesluiten van 3 december 2014. 2. Verder bevatten de regels bepalingen die thuis horen in een verordening: een verordening van de gemeenteraad. Dat volgt duidelijk uit de artikelen 2.1.3 en verder van de WMO 2015 en uit artikel 2.8 van de Jeugdwet. Die hebben het over een verordening, niet over uitvoeringsregels. De raad moet die verordeningen vaststellen. Vanaf 1 januari 2015 horen onderwerpen als jeugdhulp, dagbesteding gehandicapten, tegemoetkoming in meerkosten, mantelzorgcompliment en beschermd wonen tot het normale gemeentelijk beleid. Waar de leges voor dienstverlening van de gemeente, belastingtarieven en marktgelden door de raad worden vastgesteld, zullen ook de regels voor bijvoorbeeld berekening van PGB’s, eigen bijdragen en bedrag mantelzorgcompliment, door de raad moeten worden gesteld. Lijst Groen Noordenveld
vindt dit belangrijke taken voor de raad als volksvertegenwoordiging. Daarom moet de raad deze in eigen hand houden. 5 november 2014
