Rapportage Wijzer!
Doelstelling: Met het educatief programma Wijzer! met taal & media stimuleert de Bibliotheek Eindhoven, in nauwe samenwerking met scholen, voor- en buitenschoolse organisaties activiteiten om de taalvaardigheid en mediawijsheid van kinderen ten volle te ontwikkelen. Door Wijzer! met taal & media worden de energie en middelen direct ingezet op de plek waar het er toe doet; en met aandacht voor digitale vormen van lezen en de mogelijkheden van nieuwe media. Het programma ondersteunt het basisonderwijs en voor- en buitenschoolse organisaties om de kennis en vaardigheden van kinderen op het terrein van taal, lezen, informatie en media ten volle tot ontwikkeling te brengen. We helpen scholen en andere partners om in te spelen op de differentiatie van talenten en bieden zowel extra ondersteuning voor zwakkere leerlingen als extra uitdagingen aan hoger begaafde kinderen. Het programma bestaat uit een samenhangend aanbod aan middelen, methoden en expertise, waarbij de expertise essentieel is. Hoe we het aanbod inzetten en verder ontwikkelen, wordt ingevuld samen met, en op basis van de wensen, behoeften en ervaringen van de betrokken partners.
Bibliotheek op Spil/School: Tot op heden heeft 2014 met name in het teken gestaan van de daadwerkelijke uitrol van de bibliotheekvoorziening op de diverse spilcentra en scholen. Een enorme logistieke operatie die gelijk op liep met het sluiten van de wijkvestigingen. Van de 73 spilcentra/scholen in Eindhoven zijn er momenteel 64 uitgerust met een bibliotheekvoorziening. De verwachting is dat eind 2014 / begin 2015 alle 68 spilcentra/scholen zijn ingericht. Na een wat stroeve start, m.n. door huisvestingsperikelen, zijn in een hoog tempo bibliotheken ingericht. Enkele scholen doen definitief niet mee, dit betreft de vestigingen Taalbrug (3) van SSOE vanwege de keuze voor een ander uitleensysteem. Twee scholen, te weten de Vierring en de Zevensprong zijn inmiddels gesloten. Strijp dorp, Reigerlaan, de Klimboom en vrije school de Regenboog kampen met ruimtegebrek. Er wordt in samenspraak met de gemeente gezocht naar een structurele oplossing. Buiten de materialen en meubilair wordt er per spil/school een uitleensysteem geleverd. Dit functioneert nog niet op alle locaties optimaal, oorzaken hiervan zijn divers en het oplossen heeft uiteraard de aandacht. We hopen de problemen nog dit jaar op te lossen. Helaas gaat de ontwikkeling van het opzoek systeem veel minder snel dan gehoopt en
gedacht waardoor er nog geen catalogusfunctie beschikbaar is op de locaties. We zijn afhankelijk BNL voor de ontwikkeling. Bij spilbibliotheken die een jaar geleden zijn ingericht wordt, volgens afspraak, 20 procent van de collectie vervangen. Dat zijn dit jaar slecht enkele locaties. De vervanging zal het eerste jaar met name gericht zijn op het aanvullen van hiaten in de collectie en actualisering van de collectie, hierbij is de input van de teams en mediacoach leidend. Natuurlijk worden uitleengegevens ook gebruikt als leidraad bij de vervanging. Het is gebleken dat een aantal scholen 5 boeken per kind te weinig vinden. Deze scholen hebben de mogelijkheid om, op eigen kosten, de collectie aan te vullen tot 7 boeken per kind. De bibliotheek zorgt dat de boeken uitleenbaar worden en markeert deze boeken als ‘eigen bezit’. Deze boeken worden uiteraard niet meegenomen in de jaarlijkse vervanging. Met de belangrijkste landelijke acties, zoals de Kinderboekenweek en de nationale voorleesdagen, ontvangen de spilcentra/scholen extra materialen en lessuggesties om het gebruik van boeken extra te prikkelen. Deze boeken worden opgenomen in de bibliotheek.
Mediacoaches: Op elk Spilcentrum/school waar de bibliotheek is gerealiseerd, is een aantal uren per week een mediacoach actief. Hoeveel uur exact hangt o.a. af van het leerlingaantal en de populatie. Het team mediacoaches is in de loop van 2014 gegroeid en per 1 september compleet. De mediacoaches hebben als taak leesbevordering en mediawijsheid op een (nog) hoger plan te brengen, uiteraard in nauwe samenwerking met de professionals van de spilcentra/scholen. De samenstelling van het team mediacoaches is divers en bestaat uit bibliothecarissen/mediacoaches (NOMC), leerkrachten PO/VO/muziek, een orthopedagoog en een neerlandicus. Alle mediacoaches volgen een HBO+ opleiding, door Fontys en de bibliotheek Eindhoven ontwikkeld, die dit jaar als pilot gegeven wordt. Middels intervisiebijeenkomsten worden ervaringen en kennis gedeeld. Geregeld worden workshops en korte cursussen gevolgd.
Aanbod: Beter lezen en voorlezen De Bibliotheek levert deskundigheid in de vorm van een mediacoach die de Spilpartners begeleidt bij het vormgeven en inbedden van leesbevordering in de breedste zin. Daarbij wordt per Spil ingespeeld op de behoefte en wordt optimaal gebruik gemaakt van specifieke vaardigheden van de betreffende mediacoach. Ter ondersteuning van de leerkrachten wordt een doorlopende leerlijn leesbevordering ingezet en doorontwikkeld. Per Spil kunnen de activiteiten naar behoefte worden ingezet. In 2015 wordt de focus gelegd op de voorschoolse periode en de verbinding met groep 12. Daarbij is de ouderbetrokkenheid heel belangrijk. Zie bijlage voor het programma aanbod. Een aantal activiteiten zijn al in nauwe samenwerking op diverse scholen uitgevoerd. Bij landelijke campagnes zoals de Kinderboekenweek ontvangen alle Spilcentra/scholen hetzelfde pakket inclusief suggesties. Zie bijlage voor de Kinderboekenweek 2014.
Aanbod: Mediawijsheid De mediacoach houdt zich naast leesbevordering ook bezig met mediawijsheid. Het streven is om mediawijsheid zo veel mogelijk te verbinden met lezen en taalontwikkeling. Een mooi voorbeeld daarvan is de Kidssmart computer, een gift van IBM Nederland, voor 3-7 jarigen waarin o.a. taalvaardigheid kan worden geoefend met behulp van games. Zie bijlage voor het programma mediawijsheid.
Onderstaand een voorbeeld van activiteiten op basisschool de Startbaan: Samen met coördinator mediawijsheid Startbaan een aangepaste leerlijn ontwikkeld die aansluit bij de behoeften van school. Doelen voor groep 1 t/m 8 omschreven en activiteitenplan voor komende 2 jaar gemaakt. Kijken waar en hoe mediawijsheid geïntegreerd kan worden in het bestaande lesprogramma, zodat het geen extra tijd kost maar juist tijdwinst oplevert. Week tegen het pesten van 22-26 sept een schoolbreed programma waarbij leesbevordering en mediawijsheid beiden aan bod komen Ouderbetrokkenheid als aandachtspunt wordt meegenomen door 1. ouderavond rond thema social media en online pesten en 2. ouders worden op de hoogte gehouden van activiteiten d.m.v. website school en via social media. Plan om 2 keer per jaar een themanummer mediawijsheid uit te brengen op school met actualiteiten en tips voor de ouders en leerlingen. Kortom een totaalprogramma voor de hele school aangepast aan hun specifieke wensen. De mediacoach heeft afgelopen maandag succesvol de ouderavond verzorgd die door zo’n 50 ouders en belangstellenden werd bezocht. Het leverde de nodige vragen en discussie op.
Zowel het beter lezen en voorlezen als het mediawijsheid aanbod willen we doorontwikkelen in samenwerking met partners uit zowel onderwijs als voorschoolse instellingen. Daartoe willen we een klankbordgroep in het leven roepen.
VVE: Nu de uitrol van de bibliotheken nagenoeg gerealiseerd gaan we ons meer richten op de inhoud. De focus ligt daarbij op de leeftijdsgroep 0-6 jarigen. Gebleken is al dat er op enkele locaties te weinig prentenboeken voor peuters aanwezig zijn. Deze worden in de komende periode aangevuld. In verschillende spilcentra hebben diverse activiteiten plaatsgevonden. Zo wordt er bijvoorbeeld in Groep 1-2 voorgelezen met ook de peuters van de voorschoolse instelling erbij ( soms door ouders!), wordt er een ‘koffie-uurtje’ georganiseerd voor ouders van peuters en kleuters om het belang van voorlezen te onderstrepen en hen kennis te laten maken met de Spilbibliotheek. Op één locatie wordt lezen/taalvaardigheid met muziek gecombineerd middels ‘muziek op schoot’ .
voorbeeld Marfa: Voorlezen in breder verband integreren.
Ida(leescoördinator) heeft gevraagd of we hier een activiteit voor kunnen bedenken. Tijdens brainstorm Ida en Marfa wordt volgende bedacht door beiden: Voorleesworkshop voor ouders tijdens de Nationale Voorleesdagen. Hierin informatie van het nut van voorlezen, het plezier en hoe voor te lezen en welke boeken kun je gebruiken. Deze bijeenkomst wordt georganiseerd voor ouders in de wijk om zo ook een betere uitstraling te creëren. Marfa neemt de organisatie op zich voor de volgende zaken: - communicatie naar alle partijen - organisatie sprekers - draaiboek waarin programma duidelijk is weergegeven - poster voor de wijk - contacten leggen met externe organisatie en intern de betreffende mensen benaderen: Marjolein VVE, Wendy SKON, Daphne Voorleesexpress, PR afd. BE voor poster, Jeugd en Gezin Ida gaat zorgen voor interne werving van ouders middels aanspreken en inschrijflijst. Iedere deelnemende organisatie neemt een onderdeel van de workshop op zich. Dit is opgenomen in het plan en draaiboek en zal middels een PPT gezamenlijk tijdens de workshop gebruikt worden. Naar mijn idee is dit prima: ze legt de link tussen de voorschool en school, gaat in op ouderbetrokkenheid betrekt andere partijen en past uitstekend binnen de VVE.
Voorbeeld Nelleke: Kinderen uit de voorschoolse instelling gaan nu regelmatig naar de bibliotheek in de school om boeken te lenen; peuters zijn zo bezig met taal maar het maakt ook de overgang naar de basisschool makkelijker. De vrijwilliger van de schoolbieb leest voor aan de peuters met taalachterstand De groep1 leerkracht leest voor bij de kinderopvang We gaan gezamenlijk inzetten op voorlezen door mannen!
‘Het kofferkastje’ Tijdens de Kinderboekenweek hebben alle groepen van Korein Jozef Israëllaan een bezoek gebracht aan de bibliotheek op SPIL. De kinderen hebben kennisgemaakt met de bibliotheek: ze mochten even rondkijken, in boekjes kijken en luisteren naar een verhaal, verteld door mediacoach Nicole Schilders. Het verhaal ‘Anna is jarig’ werd gepresenteerd en verteld met behulp van het vertelkastje. Daarin zitten platen, die steeds een stukje van het verhaal visualiseren. De kinderen vonden het heel leuk om naar het verhaal te luisteren en de platen te bekijken. Ook mochten ze tussendoor vertellen wat ze zagen en een verjaardagsliedje zingen voor ‘Anna’. Dit noemen we interactief voorlezen. Wat een feest! En wat waren de
kinderen enthousiast! Toen het verhaal afgelopen was, ging het vertelkastje dicht. Om het kastje makkelijk te kunnen vervoeren heeft het een handvat. 1 Kind wist het zeker: “Dit is geen vertelkastje, maar een kofferkastje!”
Uitgangspunt is zoveel mogelijk maatwerk te bieden passend bij de wensen en mogelijkheden van het specifieke spilcentrum. Alle voorschoolse instellingen worden of zijn al actief benaderd om optimaal gebruik te maken van de diensten en deskundigheid van de mediacoach ( Zie bijlage voor de inspiratiegids ) Medewerkers worden meer bewust gemaakt van het belang van structureel voorlezen voor de taalontwikkeling. Door voorlezen kunnen achterstanden voorkomen worden en stromen kinderen met een juist niveau in op de basisschool. Het betrekken van ouders is essentieel. We hebben een flyer gemaakt voor ouders en professionals om het belang van voorlezen te benadrukken ( zie bijlage). Ouders worden gestimuleerd een bibliotheekpasje voor hun kinderen aan te laten maken door toestemming te geven de gegevens van hun kind aan de bibliotheek te verstrekken. De mediacoach zet in op verbinding met het basisonderwijs (en met de VVE coördinator), de bibliotheekvrijwilliger, professionals én ouders worden actief betrokken middels een workshop interactief voorlezen, ouderavonden, ‘koffie-uurtjes’, spelinloop of de voorleesexpress. Op deze wijze vergroten we de deskundigheid en de betrokkenheid van alle personen rondom het kind. Met prof.dr. Frank Huysmans ( hoogleraar bibliotheekwetenschap aan de UvA) hebben we een start gemaakt om te komen tot een juiste begeleiding/ ondersteuning specifiek in de VVE leeftijd. Dit moet uiteraard aansluiten op de aanwezige VVE programma’s en andere programma’s die in Eindhoven gebruikt worden zoals LOGO 3000. Daartoe staan om dit momenten afspraken gepland met voorschoolse instellingen zoals Korein, Dikkie & Dik maar ook Zuidzorg. In januari 2015 zijn de nationale voorleesdagen, de bibliotheek geeft hier ook binnen het kader van VVE extra aandacht aan. Een volledig pakket met o.a. lessuggesties is in ontwikkeling. Uitgaande van een ononderbroken ontwikkeling willen we tijdens deze dagen o.a. leerlingen van groep 7 en 8 interactief laten voorlezen aan peuters.
Communicatie: Maandelijks ontvangen alle spilcentra/ scholen een nieuwsbrief met geplande activiteiten en tips. Wijzer! is actief op facebook en twitter. Op de website van de bibliotheek Eindhoven wordt tweewekelijks een nieuwe blog geplaatst geschreven door een mediacoach.
