RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF PINOKKIO LOCATIE LAUWERS 4A

VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF PINOKKIO LOCATIE LAUWERS 4A

Locatie(s) Brinnr. Plaats Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling rapport

VVE-rapport 14632 Hb 3113555

:Pinokkio locatie Lauwers 4a : :9405 BL Assen :14632 :7-4-2011 :14 juli 2011

Onderzoeksdatum: 7-4-2011

Pagina 1 van 8

1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In   

   

dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie  Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden  Het pedagogisch klimaat  Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE

Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 15, waarvan 1 doelgroeppeuters.



Pagina 2 van 8

2. HET TOTAALBEELD Kinderdagverblijf Lauwers 4a staat in de wijk Baggelhuizen in Assen West. De bevolking in deze wijk uit de jaren ’70 van de vorige eeuw is overwegend autochtoon Nederlands. Niet meer dan ongeveer 6% is van niet-westerse herkomst. Aangezien de populatie op het kinderdagverblijf een goede afspiegeling is van de wijk, zijn er nauwelijks of geen gezinnen waar thuis geen Nederlands wordt gesproken. De kinderen stromen door naar vier of vijf basisscholen, wat een goede afstemming in het kader van de doorgaande lijn bemoeilijkt. Lauwers 4a maakt deel uit van Pinokkio, een organisatie voor kinderopvang die de laatste jaren sterk is gegroeid en nu beschikt over elf locaties voor dagopvang en buitenschoolse opvang. Deze groei zet zich naar verwachting in de komende jaren door. De organisatie is zich bewust van de druk die deze snelle groei legt op de kwaliteit. De ontwikkeling van beleid en werkwijzen staan duidelijk onder centrale regie, met als voordeel dat de verschillende locaties in hun ontwikkeling redelijk gelijk lopen. Concreet houdt dit bijvoorbeeld in dat op alle locaties voor dagopvang het VVE programma Puk&Ko is ingevoerd en dat vrijwel alle leidsters gecertificeerd zijn voor dit programma. Een ander voorbeeld is de invoering van een nieuw kindvolgsysteem, dat nog dit jaar op alle locaties wordt uitgezet – inclusief de opleiding van de leidsters. Hoewel Pinokkio geen kwaliteitscertificering heeft, is het kwaliteitsdenken goed ontwikkeld en als zodanig ook erkend door de gemeente Assen. Desondanks is de inspectie van oordeel dat Pinokkio meer gerichte aandacht dient te besteden aan de kwaliteitsontwikkeling en –bewaking van VVE in al zijn aspecten. Pinokkio locatie Lauwers 4a is gevestigd in een voormalige tandartspraktijk en is van de locatie Lauwers 4 gescheiden door het consultatiebureau. Ondanks de fysieke nabijheid hebben de kinderdagverblijven door de dag heen nauwelijks contact met elkaar. Ze hebben dan ook ieder hun eigen karakter. De binnenruimte op Lauwers 4a is adequaat ingericht, maar mist nog geschreven taaluitingen op ooghoogte van de kinderen. De vorm van de ruimte bemoeilijkt het toezicht, zodat de fysieke aanwezigheid van twee leidsters op de groep altijd noodzakelijk is. Het pedagogisch klimaat is warm en veilig. De manier waarop gewerkt wordt, is in veel opzichten voldoende. Een goed voorbeeld voor anderen vindt de inspectie de manier waarop muziek en beweging zijn geïntegreerd in de uitvoering: niet alleen is dit een aanmerkelijke verrijking van het aanbod, maar ook de enthousiaste betrokkenheid van de kinderen wordt er sterk door vergroot. De planning blijft echter in zijn algemeenheid onder de maat. Steeds ontbreekt een duidelijke doelgerichtheid, waardoor het moeilijk is een passend aanbod te realiseren, evaluaties niet goed mogelijk zijn en een adequate monitoring van de ontwikkeling van kinderen lastig is. De kwaliteit van VVE op Lauwers 4a is in grote lijnen van voldoende niveau. Er zijn verschillende verbeterpunten, die door de leiding van de locatie en door de leiding van Pinokkio onderkend worden en deels ook al in ontwikkeling zijn genomen. De inspectie vertrouwt erop dat het kinderdagverblijf zich binnen afzienbare tijd op de genoemde punten zal verbeteren.



Pagina 3 van 8

3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Puk & Ko A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor 2 jaar VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het vve-programma) A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan

Pinokkio locatie Lauwers 4a 3 2 3 3 3 2

3 3 2 3

(A0.2) In het meest recente rapport dat beschikbaar is, zijn de subsidievoorwaarden voor VVE niet getoetst. (A1.1) Het kinderdagverblijf zal binnenkort Uk&Puk invoeren, om ook de jongste kinderen te betrekken bij VVE. (A4.1) De vraag of de peuters het kinderdagverblijf gedurende voldoende tijd bezoeken, ligt maar zeer ten dele in de macht van het kinderdagverblijf en is vooral afhankelijk van de vraag van de ouders. Wel is het zo dat het kinderdagverblijf op dit punt een meer actief stimulerende rol kan spelen. (A5.4) Op dit moment is circa 90% van de leidsters daadwerkelijk gecertificeerd voor Puk&Ko. Het ligt in de planning dat de overige leidsters in de loop van dit jaar de opleiding gaan volgen. B OUDERS B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7

Gericht ouderbeleid Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd Intake Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen Participatie in VVE-activiteiten in de voorschool Informeren over de ontwikkeling van hun kind Rekening houden met de thuistaal

Pinokkio locatie Lauwers 4a 2 2 3 2 2 2 3

(B1) Pinokkio heeft ouderbeleid geformuleerd en vastgelegd in de Oudergids, het Pedagogisch beleid en de Pedagogische Werkplannen per locatie. Dit beleid is echter summier, met als centrale thema’s de communicatie met en de informatievoorziening aan de ouders. Er is nog geen sprake van VVE specifiek ouderbeleid. Er is ook geen analyse van de ouderpopulatie gemaakt en evenmin zijn de doelen ten aanzien van ouders geëxpliciteerd. (B2) De ouders worden tijdens het intakegesprek en bij het doorgangsgesprek (als het kind twee jaar wordt) op de hoogte gesteld van VVE en het programma Puk&Ko. Daarbij wordt verteld wat het programma inhoudt voor het aanbod. De verwachtingen en doelstellingen ten aanzien van de ouders worden echter niet duidelijk gemaakt. Pinokkio breed moet het ouderbeleid herijkt worden en het zou goed zijn als dit beleid een lokale uitwerking krijgt, ongeveer zoals nu al met het pedagogisch beleid gebeurt. (B4) De ouders worden nog onvoldoende actief gestimuleerd om thuis met hun kinderen ontwikkelingsbevorderende activiteiten te ondernemen, in aansluiting op het thematisch werken op kinderdagverblijf. Weliswaar wordt daar soms bij het brengen en halen met de ouders over



Pagina 4 van 8

gesproken – soms op initiatief van de ouders zelf – maar dit gebeurt onvoldoende systematisch. Veel ouders zijn tijdens die momenten ook niet goed aanspreekbaar, omdat ze weinig tijd hebben – of nemen – voor de overdracht. De inspectie acht het nodig dat kinderdagverblijf Lauwers 4a hier actiever op inzet, bijvoorbeeld door in de themabrieven sleutelwoorden, liedjes en suggesties voor thuisactiviteiten op te nemen. (B5) Bij het brengen blijven sommige ouders wat langer voor een gesprekje met de leidster. Ze nemen de tijd om het kind over te dragen en afscheid te nemen. Het merendeel van de ouders doet dit niet. Uit de gesprekken kwam naar voren dat hetzelfde beeld zich voordoet tijdens het halen. Samenspel van ouder en kind werd geen enkele maal gezien. De leidsters lijken ouders daarin ook niet te stimuleren, wat in het kader van VVE wel nodig is. Uit de beleidsdocumenten blijkt dat Pinokkio meerdere activiteiten per jaar met en voor ouders wil organiseren. Uit de gesprekken bleek echter dat dit vooralsnog beperkt blijft tot één ouderavond per jaar, waar de opkomst sterk wisselt. De inspectie acht een creatief beleid en goed toezicht op de uitvoering op dit punt van groot belang. (B6) Kinderdagverblijf Lauwers 4a gebruikt tot op heden een binnen Pinokkio ontwikkeld volgsysteem dat echter slechts één keer per jaar wordt ingevuld. De informatie die daaruit naar voren komt is onvolledig en te globaal. Dit bleek al snel na de invoering van Puk&Ko. Dit was de reden voor Pinokkio om op zoek te gaan naar een ander volgsysteem. Dat is gevonden in ‘kijk op ontwikkeling’ dat meer genuanceerde informatie oplevert en duidelijke ontwikkelingsprofielen heeft. De inspectie waardeert het dat de implementatie van dit volgsysteem voortvarend ter hand is genomen – inclusief de bijbehorende opleiding van de leidsters – en dat de definitieve uitrol is voorzien voor september 2011. vanaf dat moment wordt ook tweemaal per jaar geobserveerd, zodat het ontwikkelingsbeeld niet alleen genuanceerder, maar ook vollediger is. De inspectie dringt er echter wel op aan om naar aanleiding van observaties 10-minuten gesprekken te organiseren, iets waar het kinderdagverblijf nu bewust van afziet. Volgens de OKE wet is een regelmatige rapportage naar de ouders een verplichting in het belang van het kind, maar ook voor een betere band tussen ouders en kinderdagverblijf zijn dit soort besprekingen een belangrijk instrument. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters is respectvol C2.2 De leidsters hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spelen taaluitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen



Pinokkio locatie Lauwers 4a 3 2 2 3 3 3 3 2 2 2 3 3 4 3 3 3

Pagina 5 van 8

(C1.2) Kinderdagverblijf Lauwers 4a werkt met een jaarrooster dat Pinokkio breed is vastgesteld. De thema’s zijn ook uitgewerkt in een activiteitenplanning per week, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen activiteiten voor individuele kinderen, kleine groepen en de hele groep. Het aanbieden van deze activiteiten wordt ook in weekschema’s bijgehouden. In dit geheel ontbreekt het echter aan concrete (tussen)doelen. Niet alleen komen daarmee de activiteiten te veel in het centrum van de planning te staan, het is bovendien onmogelijk om de resultaten en effecten van de activiteiten af te meten aan een duidelijk referentiepunt. (C1.3) In de planning is expliciete aandacht voor de taalontwikkeling. Per thema worden tien activiteiten aangeboden (vijf voor kleine groepen en vijf voor de hele groep) en in die activiteiten is veel aandacht voor taal in het algemeen, maar naar het oordeel van de inspectie te weinig voor verschillende taalfacetten en te weinig gericht op specifieke taalvaardigheden. (C2.4) In de omgang met de kinderen bieden leidsters voldoende keuzevrijheid en zetten zij in op zelfstandigheid. In de ruimte zijn dagritme kaarten aanwezig, maar die worden niet gebruikt zoals bedoeld en zoals is vastgelegd in het beleid van Pinokkio. Dit is een gemiste kans, evenals het ontbreken van een duidelijke visualisatie van de regels. (C2.5) De groepsruimte is groot genoeg voor het aantal kinderen. Dat betekent dat de hoeken ruim en overzichtelijk zijn opgezet. Er is voldoende ontwikkelingsmateriaal en ook echt materiaal – aansluitend op het thema – aanwezig. In het kader van de ontluikende geletterdheid en het ontluikend getalbegrip is het raadzaam om teksten, opschriften, letters en cijfers op ooghoogte van de kinderen zichtbaar te maken in de ruimte. Dit ontbreekt momenteel nog teveel. (C3.1) De leidsters stemmen mondeling met elkaar af. Hiervan wordt echter niets vastgelegd, terwijl de afstemming zelf niet gebaseerd lijkt op duidelijke uitgangspunten. Ook wordt deze werkwijze niet stelselmatig geëvalueerd. (C3.4) Een speciale vermelding verdienen de muziek- en bewegingsactiviteiten die wekelijks door professionele krachten worden aangeboden en begeleid. Deze activiteiten sluiten aan bij het thema – dit wordt vooraf doorgesproken en voorbereid – en geven een bijzondere verrijking aan het spelen en werken. Ook de actieve betrokkenheid van alle kinderen wordt hiermee sterk gestimuleerd. De inspectie acht dit een voorbeeld dat navolging verdient. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 De leidsters hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 De leidsters melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden

Pinokkio locatie Lauwers 4a 3 2 2 2 3 3 3

(D1.2) De leidsters maken in de uitvoering bij de selectie van en het aanbod aan individuele kinderen en (kleine) groepen beredeneerde en bewuste keuzes op basis van hun kennis van de kinderen. De beschikbare informatie over de ontwikkeling van de kinderen wordt echter niet duidelijk benut voor het bepalen en plannen van de begeleiding op individueel en (sub)groepsniveau. Dat ligt ten dele aan de kwaliteit van de informatie die het tot nu toe gebruikte instrument oplevert. Het is echter ook een gevolg van het feit dat geen duidelijke leer- of ontwikkelingsdoelen gesteld worden op basis van die informatie. (D1.3) Het effect van de aangeboden begeleiding en zorg wordt niet stelselmatig geëvalueerd, hoewel (zorg)kinderen wel regelmatig besproken worden tijdens teamvergadering. Zinvolle evaluatie is ook niet goed mogelijk door het ontbreken van heldere, concrete (tussen)doelen. (D1.4) Tijdens observaties wordt expliciete aandacht geschonken aan de taalontwikkeling, maar ook hier geldt dat onduidelijk is of en hoe deze informatie wordt gebruikt voor het bepalen van de begeleiding. Vaak worden effecten en resultaten van bepaalde taalactiviteiten wel geregistreerd (in



Pagina 6 van 8

de weekschema’s), maar door het ontbreken van concrete doelen kunnen deze niet worden geëvalueerd. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voorschool E2 De vroegschool evalueert de kwaliteit van haar VVE E3 De voorschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 De voorschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voorschool borgt de kwaliteit van haar educatie

Pinokkio locatie Lauwers 4a 3 2 3 2

(E) Pinokkio zet duidelijk in op kwaliteitsontwikkeling en -bewaking, hetgeen naar voren komt in het handboek kwaliteit, waarin het pedagogisch beleid, protocollen en werkinstructies zijn opgenomen. Bij de invoering van nieuwe methoden en werkwijzen gaat men zorgvuldig en weloverwogen te werk. Ook leiden ervaringen tot verbetermaatregelen. Een goed voorbeeld hiervan zijn de discussies die op gang kwamen na invoering van het VVE programma Puk&Ko. Leidsters en leiding merkten op dat het kindvolgsysteem in het licht van dat programma niet meer voldeed, waarna een traject werd opgestart voor het vinden en invoeren van een nieuw systeem. Op dezelfde wijze wordt nu nagedacht over de invoering van Uk&Puk om ook de jongste kinderen een beredeneerd aanbod te kunnen geven. Ook bereidt men de invoering van 'Uk&Puk Thuis' voor, om een impuls te kunnen geven aan de ouderparticipatie. Maar VVE is meer dan een adequaat uitgevoerd programma. In het kader van de kwaliteitsontwikkeling en -bewaking moet er ook aandacht zijn voor aspecten als ouderbeleid, doelmatige planning, effectieve begeleiding en zorg, enzovoort. Op deze punten schiet de kwaliteitsontwikkeling en -bewaking van Pinokkio nog tekort. (E2) De kwaliteit van VVE wordt nog niet stelselmatig en in al zijn aspecten geëvalueerd. Dat is ook nog niet goed mogelijk omdat de doelgerichtheid veelal ontbreekt en er dus geen duidelijke referentiepunten zijn voor zinvolle evaluaties. (E3) Op dit punt onthoudt de inspectie zich van een oordeel, omdat op gemeentelijk niveau geen afspraken zijn gemaakt over de opbrengsten. (E5) Pinokkio en in het verlengde daarvan de locatie Lauwers 4a heeft aandacht voor de deskundigheid van de leidsters en voor de specifieke zorg voor individuele kinderen. Dit zijn belangrijke elementen voor het borgen van de kwaliteit van VVE. Een gemis is echter dat voor- en vroegschoolse educatie niet geborgd is in een duidelijke kwaliteitscyclus van planning, uitvoering, evaluatie en aanpassing. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is iemand binnen het kinderdagverblijf verantwoordelijk voor de contacten met de basisscholen F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool F3 Het kinderdagverblijf zorgt voor doelmatige informatie voor de basisscholen waar de uitstromende peuters naartoe gaan F3.1 Wanneer sprake is van een zorgkind, is er een warme overdracht F4 Het kinderdagverblijf is op de hoogte van de VVE-programma’s van de basisscholen en houdt daar zoveel mogelijk rekening mee F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd

Pinokkio locatie Lauwers 4a 3 3 2 2 2 2 2 2

(F3 - F7) Kinderdagverblijf Lauwers 4a besteedt nog onvoldoende aandacht aan de doorgaande lijn. De inspectie beseft dat dit een moeilijke opgave is, gezien het relatief grote aantal scholen waar de kinderen naar doorstromen. Desondanks kan het kinderdagverblijf zich nog sterk



Pagina 7 van 8

verbeteren. De informatie die doorgegeven wordt is niet doelgericht. Er zijn geen warme overdrachten en er is nog geen sprake van inhoudelijke afstemming op de genoemde gebieden. Op dit moment is Pinokkio met het COG (Vereniging voor christelijk basis- en speciaal onderwijs in Noord- en Midden Drenthe) in overleg over de doorgaande lijn en men is actief bezig met het vormgeven van de overdracht. De kwaliteitsstandaarden van VVE zullen daarin meegenomen worden – mede naar aanleiding van deze inspectie. 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken.



Pagina 8 van 8

RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE KINDERDAGVERBLIJF PINOKKIO LOCATIE LAUWERS 4A

Recommend Documents