Rapport van het inspectiebezoek aan Osira Amstelring, locaties De Meiboom en De Veste te Amsterdam op 1 februari Amsterdam, maart 2011

Rapport van het inspectiebezoek aan Osira Amstelring, locaties De Meiboom en De Veste te Amsterdam op 1 februari 2011

Amsterdam, maart 2011

Rapport van het inspectiebezoek aan Osira Amstelring, locaties De Meiboom en De Veste te Amsterdam op 1 februari 2011 Amsterdam, maart 2011

Inhoud

1

Inleiding—3

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9

Resultaten inspectiebezoek—4 Inleiding—4 Zelfbepaling en medezeggenschap—4 Individuele planning en ondersteuning—5 Individuele planning dagbesteding—6 Deskundigheid personeel—6 Diagnostiek en signalering—7 Veiligheid—8 Continuïteit van zorg—9 Vrijheidsbeperkende maatregelen—10

3 3.1 3.2 3.3

Beschouwing—12 Inleiding—12 Verbeteren van continuïteit en veiligheid verdient topprioriteit—12 Mogelijkheden ondersteuningsplan beter benutten—12

4

Te nemen maatregelen—13

Pagina 2 van 13


1

Inleiding De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft op 1 februari 2011 een bezoek gebracht aan Osira Amstelring, locatie De Meiboom en De Veste te Amsterdam (IJburg). Het bezoek maakt onderdeel uit van een drietal inspectiebezoeken aan locaties voor gehandicaptenzorg van Osira Amstelring in Amsterdam. Ter beoordeling van de bevindingen is gebruik gemaakt van werkwijze en ontwikkelde instrumenten van het gefaseerd toezicht voor de 24-uurs verblijfszorg aan mensen met een beperking. In deze werkwijze wordt gekeken naar de aanwezigheid van risico’s voor de cliënt op gezondheids- en/of welzijnsschade. Hiertoe is vooraf een risicoprofiel gemaakt, dat u kunt vinden op de internetsite van de inspectie: www.igz.nl. Op basis van dit risicoprofiel worden 8 risicoaspecten onderscheiden, waarop het instrumentarium is gebaseerd: 1. Zelfbepaling en medezeggenschap 2. Individuele planning en ondersteuning 3. Individuele planning dagbesteding 4. Deskundigheid personeel 5. Diagnostiek en signalering 6. Veiligheid 7. Continuïteit van zorg 8. Vrijheidsbeperkende maatregelen. De risicoaspecten worden beoordeeld op basis van het wettelijk kader en de veldnormen die per risicoaspect te vinden zijn op het internet van de inspectie. Tevens wordt gebruik gemaakt van de geüniformeerde onderlinge weging van de verschillende elementen uit dit wettelijk kader en de veldnormen, zoals die beschreven staan in het eindrapport van het intensieve toezicht: ‘Gehandicaptenzorg onder druk’. In dit rapport leest u de resultaten van het inspectiebezoek, weergegeven in een score per risicoaspect, gevolgd door een algemene beschouwing over de kwaliteit van de organisatorische eenheid in relatie tot de gevonden risico’s. Achtereenvolgens komt in dit rapport aan de orde:  Hoe scoort Osira Amstelring, locaties De Meiboom en De Veste de aanwezigheid van risico’s? (hoofdstuk 2);  Beschouwing over de kwaliteit van Osira Amstelring, locaties De Meiboom en De Veste, in relatie tot de scores op de risico-aspecten (hoofdstuk 3);  Welke acties moet Osira Amstelring, locaties De Meiboom en De Veste binnen welke termijn nemen? (hoofdstuk 4).

Pagina 3 van 13


2

Resultaten inspectiebezoek 2.1

Inleiding

In dit hoofdstuk leest u hoe Osira Amstelring, locaties De Meiboom en De Veste scoort op de aanwezigheid van risico’s voor de cliënt op gezondheids- en/of welzijnsschade op de 8 risicoaspecten. De scores zijn weergegeven op een vierpuntsschaal: afwezig tot gering risico, gering tot matig risico, matig tot hoog risico, hoog tot zeer hoog risico. De scores zijn gebaseerd op dossieronderzoek, gesprekken met vier cliënten, de locatiemanager en de staffunctionaris Lichamelijk Gehandicapten en de leden van het multidisciplinair team, waaronder de begeleiders. Osira Amstelring biedt op de locaties De Meiboom en De Veste in Amsterdam IJburg begeleiding en een beperkte vorm van dagbesteding aan mensen met een lichamelijke beperking. 2.2

Zelfbepaling en medezeggenschap

Omschrijving risicoaspect Zelfbepaling betekent dat mensen met een lichamelijke beperking het recht hebben om eigen keuzes te maken en hun leven in te vullen op hun eigen persoonlijke wijze, binnen de grenzen van de maatschappelijke aanvaardbaarheid. Dat betekent onder andere dat cliënten moeten kunnen leren ervaring op te doen met keuzemomenten; inspraak en inzage hebben in hun zorgplan; dat medewerkers cliënten moeten kunnen aanspreken op hun mogelijkheden; dat de organisatie flexibel genoeg moet zijn om de keuzes in het dagelijks leven en geïndividualiseerde zorgdoelen mogelijk te maken. Medezeggenschap betekent dat zowel cliënten als cliëntvertegenwoordigers op de diverse niveaus binnen de zorginstelling (woongroep, locatie, regio en centraal) als collectief invloed kunnen uitoefenen op besluiten in de organisatie die van invloed zijn op de positie van cliënten. Een belangrijke voorwaarde om zelfbepaling en medezeggenschap vorm te kunnen geven is het informeren van cliënten en hun vertegenwoordigers op een voor hen begrijpelijke manier. Score 1 februari 2011 Afwezig tot gering Gering tot matig risico risico

Matig tot hoog risico √

Hoog tot zeer hoog risico

Onderbouwing score Op het risicoaspect zelfbepaling en medezeggenschap scoren de locaties De Meiboom en De Veste scoren een matig tot hoog risico omdat de zelfbepaling in voldoende mate vorm krijgt, maar de effecten van de medezeggenschap, ondermeer in de vorm van structurele verbeteringen in de zorg, uitblijven. Bevindingen Zelfbepaling De cliënten hebben over het algemeen het gevoel dat zij de dingen goed zelf kunnen regelen, maar de mate waarin zij eigen regie hebben verschilt wel per locatie en per verdieping. De cliënten zijn in het algemeen goed op de hoogte bij wie ze moeten zijn om een bepaald onderwerp te bespreken of om een probleem aan de orde te stellen. Zij weten hoe de lijnen lopen.

Pagina 4 van 13


Medezeggenschap Voor de medezeggenschap van de cliënten op IJburg is er één cliëntenraad in oprichting. Verder zal er een cliëntenraad voor de sector Lichamelijk Gehandicapten worden gevormd. Eén van de leden van deze sectorale raad zal ook lid worden van de Centrale Cliëntenraad. Er zijn nog geen reglementen vastgesteld. De locatie De Veste heeft eenmaal per twee maanden een eigen cliëntenvergadering, waar de teamleider bij aanwezig is. In deze vergadering komen vooral locatiegebonden onderwerpen aan de orde. Cliënten geven aan dat in deze vergaderingen steeds dezelfde onderwerpen terugkomen omdat dat structurele verbeteringen uitblijven. Voorbeelden hiervan zijn: de kwaliteit van de maaltijden, geen antwoord krijgen als er gebeld wordt (locatie De Veste), er wordt vergeten antwoord te geven op gesteld, slechte onderlinge communicatie tussen medewerkers (locatie De Meiboom), over de afhandeling van klachten wordt niet gecommuniceerd. Het management belooft verbetering waarop de situatie een paar weken verbeterd, maar vervolgens verslapt de aandacht weer. 2.3

Individuele planning en ondersteuning

Omschrijving risicoaspect Voor iedere cliënt is een individueel ondersteuningsplan beschikbaar dat aansluit op zijn ondersteuningsvragen; dat vanuit het cliëntperspectief concreet geformuleerde doelen bevat; dat tot stand is gekomen in samenwerking met de cliënt en zonodig in samenspraak met zijn vertegenwoordiger; waaraan de relevante disciplines een zichtbare bijdrage hebben geleverd. Hierbij is er aandacht voor de professionele standaarden: is duidelijk welke zorg een cliënt van de zorgverlener vraagt; welke professionele ondersteuning nodig is om deze doelen te halen, en wie (eind)verantwoordelijk is voor het geheel en mogelijke deelaspecten van de uitvoering, evaluatie en bijstelling van het zorgplan? De uitvoering van de zorg en ondersteuning is gerelateerd aan de inhoud van het ondersteuningsplan. Het ondersteuningsplan bevat duidelijke richtlijnen voor het dagelijks handelen. Het ondersteuningsplan wordt regelmatig met alle relevante betrokkenen geëvalueerd en zo nodig bijgesteld: minimaal een keer per jaar en zo nodig vaker. Afwijkingen op deze frequentie worden gedocumenteerd. Binnen een half jaar na opname is een eerste ondersteuningsplan gereed. Hiernaast wordt de ondersteuningsplansystematiek periodiek getoetst op zijn werkbaarheid, bijvoorbeeld met behulp van de ZIP-methodiek of met behulp van een ander instrument. Score 1 februari 2011 Afwezig tot gering Gering tot matig risico risico



Onderbouwing score Op het risicoaspect individuele planning en ondersteuning scoren de locaties De Meiboom en De Veste een matig tot hoog risico omdat er op de locatie De Veste nog geen ondersteuningsplanbesprekingen met de cliënten worden gehouden en de werkzaamheden van de medewerkers nog onvoldoende gestuurd worden door de inhoud van de ondersteuningsplannen en de afspraken die daarin zijn gemaakt. Bevindingen De kwaliteit van het ondersteuningsplan is verbeterd, maar nog niet op orde. Op de locatie De Meiboom worden nu ondersteuningsplanbesprekingen met de cliënten gehouden, maar op De Veste is dat nog niet het geval. De ondersteuningsplannen die de inspectie heeft ingezien zijn door de cliënten voor akkoord getekend, maar volgens de cliënten gebruiken de medewerkers de plannen niet. Pagina 5 van 13


Voor uitzendkrachten is een kamermap gemaakt, waarin de belangrijkste zaken zijn beschreven, maar zij maken daar geen gebruik van, waardoor cliënten keer op keer moeten uitleggen wat er gedaan moet worden. Nog niet iedere medewerker is op de hoogte hoe de vernieuwde systematiek van het ondersteuningsplan in elkaar steekt en hoe ze deze dienen te gebruiken. Dit heeft tot gevolg dat een duidelijke, uniforme en consistente lijn tussen de ondersteuningsplannen niet altijd aanwezig is. 2.4

Individuele planning dagbesteding

Omschrijving risicoaspect Voor iedere cliënt is er een individueel activiteitenplan beschikbaar dat aansluit op zijn ondersteuningsvragen; dat vanuit het cliëntperspectief concreet geformuleerde doelen bevat; dat tot stand is gekomen in samenwerking met de cliënt en zonodig in samenspraak met zijn vertegenwoordiger; waaraan de relevante disciplines een zichtbare bijdrage hebben geleverd. Hierbij is er aandacht voor de professionele standaarden: is duidelijk welke zorg een cliënt van de zorgverlener vraagt, welke professionele ondersteuning precies nodig is om deze doelen te halen, en wie (eind)verantwoordelijk is voor het geheel en mogelijke deelaspecten van de uitvoering, evaluatie en bijstelling van het zorgplan? Het activiteitenplan bevat duidelijke richtlijnen voor de dagelijkse uitvoering. Het wordt bij voorkeur tenminste eenmaal per jaar met alle betrokkenen geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Hiernaast wordt de systematiek van het maken van activiteitenplannen periodiek getoetst, bijvoorbeeld met behulp van de ZIPmethodiek of met behulp van een ander instrument. In het activiteitenplan wordt aangegeven op welke wijze afstemming plaatsvindt met het ondersteuningsplan, dan wel op welke gronden men afziet van een afstemming tussen activiteitenplan en ondersteuningsplan. Score 1 februari 2011 Afwezig tot gering Gering tot matig risico risico √

Matig tot hoog risico


Onderbouwing score Op het risicoaspect individuele planning dagbesteding scoren de locaties De Meiboom en De Veste scoren een afwezig tot gering risico omdat de cliënten bijna allemaal dagbesteding hebben en hierover tevreden zijn. Cliënten zijn ook positief over het dagbestedingaanbod dat op locatie wordt ontwikkeld. Bevindingen De meeste cliënten hebben hun dagbesteding in een activiteitencentrum op een andere locatie. De cliënten zijn hier in het algemeen tevreden over. Een enkele cliënt heeft nog geen dagbesteding, dit moet nog worden ingevuld. Er is ook een (recent opgestart) dagbestedingaanbod van twee dagdelen op de locatie. De invulling vindt plaats in overleg tussen de deelnemende cliënten en de verantwoordelijke activiteitenbegeleiders. Cliënten maken hier graag gebruik van. Vooral omdat zij het leuk vinden om met medebewoners gezellige activiteiten te ondernemen, maar ook omdat de vervoerskosten, uitgedrukt in reistijd en geld, voor hen veel geringer zijn. Cliënten ervaren regelmatig grote vervoersproblemen bij Connexxion. Voorbeelden zijn de extreem lange wachttijden of een bestelde taxi die niet is gekomen.

2.5

Deskundigheid personeel

Omschrijving risicoaspect Deskundig personeel is in staat om de gevraagde ondersteuning te bieden aan cliënten, voldoet aan de eisen die aan de functie(s) worden gesteld, is waar nodig bekwaam en bevoegd om specifieke functie(s) uit te oefenen. Pagina 6 van 13


De organisatie schept hiertoe de voorwaarden. Uit onderzoek blijkt dat de mate waarin medewerkers zich ondersteund voelen door deskundigen en management een directe relatie heeft met de kwaliteit van de geboden ondersteuning. Tevens moet de organisatie er voor zorgen dat duidelijk is welke eisen worden gesteld aan het handelen, dat medewerkers bevoegd en bekwaam zijn en blijven - zowel qua opleiding, scholing en ervaring als qua attitude en bejegening - en dat getoetst wordt of de medewerkers handelen volgens de richtlijnen/afspraken. Score 1 februari 2011 Afwezig tot gering Gering tot matig risico risico



Onderbouwing score Op het risicoaspect deskundigheid personeel scoren de locaties De Meiboom en De Veste scoren een matig tot hoog risico omdat het management vindt dat alle vaste medewerkers minimaal een opleiding op niveau 2 moeten hebben, maar desondanks nog niet alle medewerkers hieraan voldoen. Het uitstel van een noodzakelijke scholing acht de inspectie ernstig. Bevindingen Naast medewerkers met een zorgspecifieke beroepsopleiding heeft Osira Amstelring op deze locatie ook ongeschoolde medewerkers die in de zorg werkzaam zijn. Het management vindt dit niet meer acceptabel. Alle vaste medewerkers moeten verplicht een opleiding op niveau 2 hebben. Sommige medewerkers moeten daarvoor een jaar bijleren, anderen kunnen volstaan met een bijscholing van twee maanden. Osira Amstelring gaat daarom samen met het ROC per medewerker een opleiding op maat maken. Het is niet gelukt om dit al in 2010 te realiseren, daarom staat de op-maatopleiding ‘Helpende 2’ nu voor 2011 op het opleidingsprogramma. 2.6

Diagnostiek en signalering

Omschrijving risicoaspect De organisatie draagt er zorg voor dat signalen en behoeften van individuele cliënten tijdig en juist worden geïnterpreteerd en dat hier op een professionele wijze mee wordt omgegaan, in ieder geval voor wat betreft het sociaal-emotioneel, cognitief en somatisch functioneren. Diagnostiek heeft tot doel de achterliggende problematiek van de cliënt op de genoemde functiegebieden zichtbaar te maken. Op basis hiervan ontstaat een beeld van de cliënt en zijn manier van reageren. Signalering heeft tot doel tijdig afwijkingen te signaleren van dit basisbeeld en daar op een professionele wijze op te anticiperen. Indien er sprake is van specifieke doelgroepen, heeft de organisatie in beeld welke aan deze doelgroepen gerelateerde signalen en behoeften men kan verwachten. Score 1 februari 2011 Afwezig tot gering Gering tot matig risico risico



Onderbouwing score Op het risicoaspect diagnostiek en behandeling scoren de locaties De Meiboom en De Veste een matig tot hoog risico omdat er veel flexpoolmedewerkers ingezet worden, die niet voldoende deskundig en ervaren zijn, waardoor het risico reëel is dat belangrijke signalen niet tijdig of juist worden geïnterpreteerd.

Pagina 7 van 13


Bevindingen Door de inzet van relatief veel onbekende, onervaren en ondeskundige flexpoolmedewerkers komt het met enige regelmaat voor dat signalen en behoeften van individuele cliënten niet tijdig of juist worden geïnterpreteerd. De samenwerking tussen de contactverzorgenden en de artsen die werkzaam zijn in het gezondheidscentrum van Osira Amstelring wordt gekenmerkt door korte communicatielijnen. Er is sinds enige tijd ook een Nurse Physician op de locatie werkzaam. Hij houdt eenmaal per week een spreekuur op afspraak, maar zijn functie is niet voor alle cliënten duidelijk. Verschillende cliënten bezoeken regelmatig medisch specialisten in het ziekenhuis voor diagnostiek en behandeling. Afspraken en relevante informatie komen over het algemeen goed door bij de medewerkers. 2.7

Veiligheid

Omschrijving risicoaspect Het begrip veiligheid heeft een objectieve en subjectieve component. De objectieve component heeft betrekking op algemeen geldende, objectieve veiligheidsaspecten en maatregelen, neergelegd in richtlijnen en calamiteitenplannen op het terrein van bijvoorbeeld medicatie, het gebruik van medische hulpmiddelen, communicatie, fouten en (bijna)ongelukken, klachten en seksueel misbruik. De subjectieve component heeft betrekking op een subjectief ervaren veiligheid, waarin zaken als een gevoel van geborgenheid en een goed verlopende communicatie een rol spelen. Deze subjectieve veiligheid uit zich op terreinen als privacy, bejegening, informatie en grensoverschrijdend gedrag. De organisatie draagt er zorg voor dat beide componenten goed zijn geborgd door het hebben, toepassen en continu onderhouden van beleid op deze terreinen. Hierbij is een goed evenwicht tussen veiligheidsprocedures en het gezonde verstand van medewerkers van belang. Veiligheidsaspecten betreffende vrijheidsbeperkende maatregelen komen bij laatstgenoemd risicoaspect aan de orde. Score 1 februari 2011 Afwezig tot gering Gering tot matig risico risico


Hoog tot zeer hoog risico √

Onderbouwing score Op het risicoaspect veiligheid scoren de locaties De Meiboom en De Veste scoren een hoog tot zeer hoog risico, omdat zowel de objectieve als de subjectieve veiligheid niet op orde is. Bevindingen De inspectie heeft belangrijk knelpunten in de subjectieve veiligheid waargenomen, vooral op het gebied van bejegening en communicatie. In de zorgverlening is een goede bejegening van cliënten door medewerkers essentieel, maar cliënten van de locaties die de inspectie heeft bezocht beklagen zich juist over die bejegening. Volgens de cliënten geven sommige medewerkers standaard geen antwoord. Een aantal flexpoolmedewerkers, maar ook vaste medewerkers, laat regelmatig merken dat zij geen geduld kunnen opbrengen. Er is een aantal cliënten dat niet gemakkelijk kan communiceren. Sommige medewerkers hebben daar moeite mee. Zij begrijpen die cliënt niet en daardoor lopen er zaken mis. Vooral bij flexpoolmedewerkers is dit een probleem, bij vaste medewerkers in mindere mate. Het grote aantal flexpoolmedewerkers verergert de situatie. Osira Amstelring heeft weliswaar ingezet op verbetering, maar dat heeft nog niet tot het gewenste resultaat geleid. Normaal gesproken vervult de teamleider een belangrijke rol in de aansturing van de juiste Pagina 8 van 13


bejegening door normstellend en handhavend in een team op te treden. Het verloop onder teamleiders heeft echter geleid tot stagnatie in het verbeterproces. Tijdens het bezoek krijgt de inspectie in de verschillende gesprekken regelmatig informatie waaruit blijkt dat de communicatie en de samenwerking op de beide locaties niet goed verlopen. Tijdens het gesprek met de cliënten zegt één van hen: ’De communicatie is hier de grote makke’. Dit geldt zowel voor de communicatie tussen de disciplines als voor de onderlinge overdracht, die minimaal is. Een illustratie hiervan is het multidisciplinair overleg op de locatie De Veste, dat een hele tijd heeft stil gelegen, maar binnenkort weer zal worden gestart. Op de locatie De Meiboom bestaat geen multidisciplinair overleg. Informatie wordt onderling ook niet goed door gegeven. Heel veel communicatie verloopt per mail. Er vindt maar weinig structurele en formele informatieoverdracht en –uitwisseling plaats. Ook blijken de afspraken tussen de nachtdienst en de omloop niet duidelijk te zijn, waardoor de onderlinge afstemming niet op orde is. Het communicatie- en samenwerkingsprobleem bestaat al geruime tijd. Verschillende managers hebben verbeteringen beloofd, maar het patroon is dat de communicatie en samenwerking gedurende een korte periode inderdaad verbetert en vervolgens toch weer verslapt. De inspectie heeft ook belangrijke knelpunten in de objectieve veiligheid waargenomen. Voor de veiligheid van de cliënten is het essentieel dat het oproepsysteem goed functioneert, maar dat blijkt niet het geval te zijn. De verbinding komt regelmatig niet tot stand of valt weg, waardoor het er op lijkt dat medewerkers niet antwoorden, terwijl in werkelijkheid de verbinding slecht is. Dit technische probleem is niet afdoende opgelost. Hierbij speelt ook een rol dat sommige flexpoolmedewerkers onbekend zijn met het systeem en er niet goed mee kunnen omgaan. Medewerkers melden incidenten in de zorg wel op papier, maar voor hen is niet duidelijk wat er met de meldingen gebeurt. Analyses op organisatieniveau zijn bij medewerkers niet bekend, maar ook binnen de teams worden incidentmeldingen niet gezamenlijk besproken en geanalyseerd. Incidenten worden daardoor niet benut als een kans op kwaliteitsverbetering. Uit de verschillende gesprekken blijkt ook dat er in de keten van medicatieverdeling regelmatig fouten worden gemaakt. Hieruit worden geen lessen getrokken en verbeteringen blijven daardoor uit. De klachtenregeling is niet bij alle cliënten bekend. De klachtenfunctionaris, die ook functioneert als cliëntenvertrouwenspersoon, wel. Zij is goed bereikbaar en wordt door de cliënten gezien als iemand die zich onafhankelijk opstelt. 2.8

Continuïteit van zorg

Omschrijving risicoaspect Continuïteit van zorg heeft twee aspecten. Als eerste het borgen van continuïteit door overlappingen of hiaten in de zorg en ondersteuning te vermijden. Dit stelt eisen aan de overdracht van gegevens bij gelijktijdige bemoeienis met een cliënt, bijvoorbeeld uitwisseling tussen teamleden, tussen wonen en dagbesteding of tussen het team van de woning en consulenten van binnen of buiten de eigen organisatie. Dit geldt ook voor overdracht van gegevens bij een volgtijdelijke bemoeienis als de cliënt naar een andere locatie of zorgaanbieder gaat. Een goede communicatie rondom de coördinatie van ondersteuning is een eerste vereiste voor het borgen van dit aspect van continuïteit van zorg. Het tweede aspect betreft het belang voor cliënten om hun dagelijkse ondersteuning zo veel mogelijk vanuit een kleine kring van bekende medewerkers te ontvangen. Deze continuïteit kan geborgd worden door een personeelsbeleid, gericht op het voorkomen van onnodige personeelswisselingen door ziekte of verloop. Score 1 februari 2011 Pagina 9 van 13


Afwezig tot gering risico

Gering tot matig risico


Hoog tot zeer hoog risico √

Onderbouwing score Op het risicoaspect continuïteit van zorg scoren de locaties De Meiboom en De Veste scoren een matig tot hoog risico, omdat er veel flexpoolmedewerkers worden ingezet, die bovendien regelmatig niet op komen dagen. Verder ervaren cliënten veel onduidelijkheid over de taken van de verschillende functionarissen. Bevindingen Er is sprake van een fors verzuim en verloop onder de medewerkers in de zorg. Er zijn verschillende vacatures, die moeilijk in te vullen zijn. Hierdoor worden er veel flexpoolmedewerkers ingezet, vooral in het weekend. Sommigen cliënten hebben in een periode van drie weken op tien dagen te maken met onbekende flexpoolmedewerkers die hen komen verzorgen. Cliënten zijn daarover erg ontevreden, want zij moeten elke keer vertellen wat er gedaan moet worden. Voor het inwerken van nieuwe medewerkers en voor flexpoolmedewerkers is weliswaar een draaiboek beschikbaar, maar het effect daarvan is in de zorgpraktijk nog niet herkenbaar. Bovendien is de zorg die de flexpoolmedewerkers bieden naar de mening van de cliënten ver beneden de maat, omdat zij vaak onbekend, onervaren of ondeskundig zijn. Het komt regelmatig voor dat flexpoolmedewerkers zich in het weekend ziek melden of zonder opgaaf van reden niet op komen dagen. Ook blijken sommige medewerkers op zondag later te beginnen dan op doordeweekse dagen omdat de eerste tram pas om 7.58 uur op IJburg arriveert. Om de problemen op het gebied van bezetting aan te pakken en de continuïteit te vergroten, is gestart met het plannen van dienstroosters op basis van de behoefte van de cliënt in plaats van de behoefte van de werknemers. Deze omslag is wennen voor de medewerkers en leidt tot onvrede onder hen, waardoor het nog niet direct vruchten heeft afgeworpen. De organisatie en begeleiding van de cliënten is aan het veranderen, maar de noodzaak daarvoor en uitvoering er van is bij de meeste cliënten helemaal niet duidelijk. Ook de medewerkers zetten er vraagtekens bij. De taken van de woonbegeleiders zijn onder gebracht bij de concactverzorgenden. Uit de gesprekken blijkt dat de contactverzorgenden nog moeten groeien in hun rol. Bij sommige cliënten zijn toch nog woonbegeleiders betrokken, hoewel zij niet meer primair in de intramurale zorg, maar juist in de extramurale zorg werkzaam zijn. Woonbegeleiders kunnen nog wel om advies gevraagd worden. Voor een aantal cliënten is op dit moment de samenstelling van het team niet duidelijk. Er zijn voor de cliënten ook nog andere deskundigen beschikbaar, zoals een ergotherapeut, een logopediste, een fysiotherapeut, een gedragskundige en een SPVer. De paramedici die cliënten op deze locatie behandelen nemen sinds kort deel aan het multidisciplinaire overleg. Op elke locatie wordt in principe twee keer per maand een multidisciplinair overleg georganiseerd, maar in de praktijk is dat minder, omdat deelnemers zich gemakkelijk afmelden en het overleg dan niet doorgaat. Het overleg verloopt ook nog niet zoals de bedoeling is. Medewerkers zijn niet op de hoogte wie de planning regelt en hoe de agenda tot stand komt. 2.9

Vrijheidsbeperkende maatregelen

Omschrijving risicoaspect Bij vrijheidsbeperkende maatregelen gaat het om alle maatregelen die tegen de wil van de cliënt worden toegepast en de vrijheid van cliënten beperken, onder de volgende vijf noemers: fixatie, afzondering, separatie, medicatie en gedwongen vochten voedinginname.

Pagina 10 van 13


Het gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen wordt geassocieerd met schadelijke effecten op fysiek, emotioneel en sociaal welbevinden. Fysiek gevaar houdt onder andere in kans op kwetsuren, huidproblemen, incontinentie en verminderde eetlust. Ook als een cliënt instemt met vrijheidsbeperking is extra zorgvuldigheid vereist, omdat niet alle cliënten in staat zijn zich te verzetten en sommige andere cliënten zich helemaal niet meer verzetten of alleen verzet tonen aan het begin van het toepassen van een maatregel. Het komt ook voor dat verzet van cliënten ‘over het hoofd wordt gezien’ waardoor verzet niet als zodanig wordt geïnterpreteerd. Al deze vormen en interpretaties van verzet moeten terug te vinden zijn in het zorgplan van een cliënt. Score 1 februari 2011 Afwezig tot gering Gering tot matig risico risico √



Onderbouwing score Op het risicoaspect vrijheidbeperkende maatregelen scoren de locaties De Meiboom en De Veste een afwezig tot gering risico, omdat er geen vrijheidbeperkende maatregelen worden toegepast. Bevindingen Vrijheidsbeperkende maatregelen in geval van gedragsproblematiek komen bij de cliënten van de locaties De Meiboom en De Veste niet voor.

Pagina 11 van 13


3

Beschouwing 3.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk heeft u kunnen lezen hoe Osira Amstelring, locaties De Meiboom en De Veste te Amsterdam (IJburg) scoort op de 8 risicoaspecten. Dit hoofdstuk heeft een meer beschouwend karakter. Gezocht is naar verbanden, verklaringen en overeenkomsten in de onderzoeksresultaten zoals beschreven in hoofdstuk 2 en met als focus de kwaliteit van de geboden zorg. 3.2 Verbeteren van continuïteit en veiligheid verdient topprioriteit Niet alleen de continuïteit van de zorg staat op de locaties De Meiboom en De Veste erg onder druk, maar ook de veiligheid. Door ziekte en verloop, zowel onder medewerkers als leidinggevenden, bestaan er voortdurend vacatures in de teams. Het is niet alleen moeilijk om de vacatures op te vullen, maar het valt ook niet mee om nieuwe medewerkers vast te houden. Het gevolg van deze situatie is dat er veel flexpoolmedewerkers moeten worden ingezet. Door de wijze waarop de flexpool is georganiseerd worden er veel verschillende medewerkers op deze locaties ingezet. Zij kennen de cliënten niet goed. Hun onbekendheid met de locatie en de cliënten, in combinatie met hun ondeskundigheid, hun onervarenheid en het gebrek aan een gestructureerd inwerkprogramma, leidt tot forse risico’s ten aanzien van de veiligheid en het niet tijdig of juist interpreteren van signalen. Vooral de subjectieve veiligheid van de cliënten is in het geding. Het ontbreekt vaak aan een respectvolle bejegening. Soms bij de vaste medewerkers, maar vooral bij de flexpoolmedewerkers. Bovendien is de communicatie met de cliënten en de medewerkers niet op orde. Diverse gesprekspartners ervaren de inhoud van de communicatie als onduidelijk, maar ook de communicatiestructuur is nog niet stabiel. Helaas blijkt ook het meer objectieve aspect van veiligheid niet optimaal te zijn. Het alarmeringssysteem functioneert niet goed en het ontbreekt aan een open en veilige meldcultuur. Hierdoor kunnen er geen lessen getrokken worden uit incidenten die zich voor doen en blijven verbeteringen op organisatie en op uitvoeringsniveau uit. In 2010 zijn er verschillende maatregelen getroffen om de situatie op deze locaties te verbeteren en ten dele is dat ook gelukt. Toch bemerkt de inspectie bij cliënten en medewerkers veel scepsis. In de loop der jaren is er een gebrek aan vertrouwen in de verbeterkracht van het management van Osira ontstaan. Inmiddels is er zowel een nieuwe manager als een nieuwe teamleider aangesteld. Hun positieve uitstraling biedt nieuwe kansen, maar medewerkers en cliënten kijken de kat uit de boom en wachten af. Toch zullen er een aantal stevige maatregelen genomen moeten worden om de continuïteit en de veiligheid te verbeteren. Het aantal flexpoolmedewerkers moet verminderen en hun deskundigheid moet verbeteren. Verder moeten cliënten kunnen rekenen op een correcte bejegening en de communicatie moet snel op orde gebracht worden. 3.3 Mogelijkheden ondersteuningsplan beter benutten Ondersteuningsplannen die in samenspraak met de cliënten worden opgesteld en duidelijke doelstellingen en concrete afspraken bevatten, zijn een belangrijke voorwaarde voor de goede uitvoering van de zorg. Cliënten weten dan namelijk wat ze mogen verwachten en medewerkers weten welke zorg ze moeten leveren. Om dit te bereiken is het nodig dat het ondersteuningsplan regelmatig wordt besproken met alle betrokkenen. Helaas heeft de inspectie moeten vaststellen dat dit nog niet bij alle cliënten wordt gedaan en ook de regelmaat ontbreekt. Het gevolg is dat het ondersteuningsplan nog niet naar behoren functioneert. De uitvoering van de zorg door de medewerkers wordt nog veel te veel bepaald door een zeker routinematig handelen. Zij laten zich nog veel te weinig sturen door de gestelde doelen en de gemaakte afspraken. Ook hier geldt dat dit echt anders moet.

Pagina 12 van 13


4

Te nemen maatregelen De inspectie heeft geconstateerd dat op de locaties De Meiboom en de Veste en op één andere locatie voor mensen met lichamelijke beperkingen en op vijf locaties voor verpleging & verzorging op meerdere onderwerpen hoge tot zeer hoge risico’s worden gescoord. Bovendien gaat Osira Amstelring opnieuw een onzekere periode tegemoet door grote veranderingen in de financiële en personele sfeer. Op 7 maart 2011 heeft een extra accounthoudersoverleg plaatsgevonden, waarbij de bevindingen van de inspectiebezoeken met de Raad van Bestuur zijn besproken. Op grond van genoemde factoren heeft de inspectie per 14 maart 2011 verscherpt toezicht ingesteld voor de periode van zes maanden. Dit verscherpt toezicht houdt het volgende in: De inspectie verwacht uiterlijk 15 april 2011 een stichtingsbreed plan van aanpak voor in ieder geval de onderwerpen waar een oordeel in de categorie ‘gering’ , ‘hoog’ of ‘zeer hoog’ is gegeven voor de intramurale zorgsector ‘verpleging en verzorging’. Voor de zorgsector lichamelijk gehandicapten betreft het de onderwerpen waar een oordeel ‘gering tot matig, ‘matig tot hoog’ of ‘hoog tot zeer hoog’ is gegeven. De inspectie verwacht daarnaast een uitwerking van het stichtingsbrede plan van aanpak in een plan van aanpak per locatie met de daarbij passende acties. In het plan van aanpak staat in elk geval per onderwerp helder omschreven: - welk risico u gaat aanpakken; - welke resultaten u wilt bereiken (doel, beoogde effecten); - wat hiervoor nodig is (activiteiten); - hoe u gaat implementeren; - hoe u de resultaten gaat monitoren; - wie waarvoor verantwoordelijk is; - wanneer is of wordt begonnen en wanneer wordt afgerond (planning). De inspectie gaat ervan uit dat de rapportages over de door de inspectie bezochte locaties u voldoende handvatten bieden om te komen tot deze maatregelen. Nadat de inspectie het plan van aanpak heeft ontvangen zal deze het plan ter goedkeuring beoordelen en ontvangt u binnen drie weken een reactie. De inspectie ontvangt maandelijkse voortgangsrapportages van het plan van aanpak – de eerste vóór 15 mei 2011- en zal binnen drie weken hierop reageren. Onaangekondigde en aangekondigde inspectiebezoeken zullen gedurende de periode van verscherpt toezicht en ook daarna worden gebracht aan de reeds genoemde locaties en aan andere locaties, alsmede de sector thuiszorg van Osira Amstelring. Voor het einde van de periode met verscherpt toezicht zal de inspectie op grond van haar bevindingen en conclusies naar aanleiding van opnieuw afgelegde inspectiebezoeken en voortgangsrapportages oordelen of het verscherpt toezicht kan worden opgeheven of dat er verdere stappen genomen moeten worden in de vorm van bestuursrechtelijke maatregelen.

Pagina 13 van 13

Rapport van het inspectiebezoek aan Osira Amstelring, locaties De Meiboom en De Veste te Amsterdam op 1 februari Amsterdam, maart 2011

Recommend Documents