Rapport Ketenanalyse van prefab beton in project Harlingen. Opgesteld volgens de eisen van ISO en het Greenhouse Gas Protocol

Rapport Ketenanalyse van prefab beton in project Harlingen Opgesteld volgens de eisen van ISO 14064-1 en het Greenhouse Gas Protocol

Inhoudsopgave 1

Inleiding 1.1. Wat is een ketenanalyse? 1.2. Activiteiten Cnossen Infra B.V. 1.3. Opbouw Stap 1: Globale berekening van scope 3 emissies Stap 2: Keuze van ketenanalyses Stap 3: Identificeren van schakels in de keten Stap 4: CO2 uitstoot per schakel in de keten Stap 5: Reductiemaatregelen Colofon Bijlagen

4.A.1_1 Rapport Ketenanalyse

3 3 3 3 4 5 6 8 13 15 16

2

1 Inleiding In het kader van het behalen van niveau 5 op de CO2-Prestatieladder voert Cnossen Infra B.V. een analyse uit van GHG (Green House Gas) genererende ketens. Dit document beschrijft de ketenanalyse van beton. Deze ketenanalyse is opgesteld door Cnossen Infra B.V. onder begeleiding van CO2 seminar.nl. Cnossen Infra B.V. hecht grote waarde aan duurzaam ondernemen. Duurzaam ondernemen is nauw verbonden met de door ons gewenste kwaliteit en klanttevredenheid. In 2010 heeft Cnossen Infra haar CO2-footprint berekend en geregistreerd op de CO2-prestatieladder van Bouwend Nederland. In 2013 heeft Cnossen Infra B.V. deze registratie officieel laten certificeren door TUV Nederland en zijn wij CO2-gecertificeerd op de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen (SKAO) prestatieladder (niveau 3). Met het streven naar het behalen van niveau 5 stapt Cnossen Infra B.V. actief buiten de grenzen van haar eigen organisatie, met de bedoeling de emissie-impact van haar activiteiten te reduceren. In scope 1 en 2 zijn reeds alle direct aan de organisatie gerelateerde emissies in kaart gebracht. In deze rapportage gaat Cnossen Infra B.V. nog een stap verder en wordt inzicht gegeven in haar relevante scope 3 CO2-emissies. Scope 3 emissies zijn alle indirecte emissies als gevolg van de activiteiten van Cnossen Infra B.V. die voortkomen uit bronnen die geen eigendom zijn van Cnossen Infra B.V., maar wel bepaald worden door de eigen onderneming. Deze benaderingswijze is gerelateerd aan de waardeketen van de verschillende activiteiten als vermeld in scope 3, waarbij er 1 keten in detail worden beschreven.

1.1. Wat is een ketenanalyse? Een ketenanalyse houdt in dat van een bepaald product of dienst, die Cnossen Infra B.V. inkoopt, de CO2 uitstoot wordt berekend van de gehele keten. Met de gehele keten wordt de gehele levenscyclus van het product bedoeld; van inwinning van de grondstof tot en met verwerking van afval (of recycling).

1.2. Activiteiten Cnossen Infra B.V. Met ruim 50 jaar ervaring biedt Cnossen Infra B.V. een breed pakket producten en diensten op het gebied van grond-, weg en waterbouw (GWW). Wij zijn een specialist in het uitvoeren van zowel kleinschalige als grootschalige projecten in de activiteitengebieden: • aanleg van alle soorten riolering, waarbij het onderheide riool een echt specialisme is; • realisatie van alle soorten wegverhardingen en bestratingen, zowel handmatig als machinaal; • aanbrengen van damwanden en beschoeiingen; • verzorging van bodemsaneringen; • uitvoering van grond- en sloopwerkzaamheden; • bouw en woonrijp maken van uitbreidingsplannen.

1.3. Opbouw In dit rapport presenteert Cnossen Infra B.V. de ketenanalyse van beton. De opbouw van het rapport is als volgt: Stap 1: Globale berekening van scope 3 emissies Stap 2: Keuze van ketenanalyse Stap 3: Identificeren van schakels in de keten Stap 4: CO2 uitstoot per schakel in de keten Stap 5: Reductiemaatregelen


3

Stap 1: Globale berekening van scope 3 emissies Voordat wordt bepaald waarover een ketenanalyse uitgevoerd dient te worden, heeft Cnossen Infra B.V. een berekening gemaakt van haar meest significante scope 3 emissiebronnen. Onderstaande tabel geeft dit overzichtelijk weer.

Upstream Scope 3 Emissions 1. Purchased Goods & Services 2. Capital Goods 3. Fuel- and Energy 4. Transportation & Distribution 5. Waste Generated in Operations 6. Business Travel 7. Employee Commuting 8. Leased Assets Downstream Scope 3 Emissions 9. Transportation & Distribution Sold Goods 10. Processing of Sold Products 11. Use of Sold Products 12. End-of-Life Treatment of Sold Products 13. Leased Assets (Downstream) 14. Franchises 15. Investments Tabel 1 Dominantie analyse1

1

Relevant

Scope 1/2

Omvang geschat in ton CO2/jr

Beïnvloedbaarheid

Ja Nee Ja Ja Ja

Nee Nee Ja Nee Nee

1968 0 16 150 134

Ja Nee Ja Ja Ja

Nee Ja Ja

Nee Nee Ja

0 Scope 1/2

Nee Ja Ja

Nee

Nee

0

Nee

Nee Nee Nee

Nee Nee Nee

0 0 0

Nee Nee Nee

Nee Nee Nee

Nee Nee Nee

0 0 0

Nee Nee Nee

Ranking

1 4 2 3

Indeling conform het GHG Protocol opgesteld door WRI en WBCSD.


4

Stap 2: Keuze van ketenanalyses Cnossen Infra B.V. zal conform de voorschriften van de CO2-Prestatieladder 2.2 uit de top twee een emissiebron moeten kiezen om een ketenanalyse van te doen. De top twee betreft: 1. 2.

Purchased Goods & Services; Fuel- and Energy- Related Activities;

Binnen de emissiebron 'Purchased Goods & Services' bevindt zich een aantal grondstoffen die separaat van elkaar groter zijn dan de overige emissiebronnen binnen bovenstaande lijst. Er kan gesteld worden dat deze materialen tot de kernproducten behoren waar Cnossen Infra B.V. mee werkt. Het is dan ook voor de hand liggend dat Cnossen Infra B.V. er voor heeft gekozen om voor deze producten een ketenanalyse op te stellen zodat voor deze producten ook daadwerkelijk een reductie in de keten gerealiseerd kan worden. In bijlage 1 is een inkooplijst van Cnossen Infra B.V. terug te vinden welke inzicht geeft in de samenstelling van “Purchased Goods & Services”. De lijsten laten de volgende CO2-uitstoot zien bij de twee grootste emissiebronnen:  

Beton: 321 tCO2; PVC: 241 tCO2.

Aan de hand van project Harlingen en de grootste leverancier van Cnossen Infra B.V. wordt er een ketenanalyse opgesteld voor beton. Project Harlingen Voor het project Harlingen werkte Cnossen Infra B.V., in opdracht van de gemeente, aan het verbeteren van het rioolstelsel in de Oosterparkwijk. Hierbij is een nieuw riool over een oud riool heen gelegd.


5

Stap 3: Identificeren van schakels in de keten In dit hoofdstuk worden de schakels in de keten in kaart gebracht. Onderstaand schema presenteert de schakels in de keten van beton.

Figuur 1 Keten beton Per schakel zal in onderstaande tabel de partner worden gepresenteerd. Over de winning van de grondstoffen wil de leverancier uit strategische overwegingen alleen het land van herkomst benoemen. Dit is onderstaand weergegeven. Categorie Winning grondstoffen incl. bewerking

Type Betonnen buizen

Land van herkomst2 Nederland Engeland Schotland

Toelichting Cement Zand Grind

Categorie Winning grondstoffen incl. bewerking

Type Betonnen putten

Land van herkomst Nederland Nederland Schotland Nederland

Toelichting Cement Zand Grind Vliegas


Type Betonnen klinkers

Land van herkomst Nederland Nederland Schotland Duitsland

Toelichting Cement Zand Grind Plastificeerder


Type Betonnen banden

Land van herkomst Nederland Duitsland Schotland Duitsland

Toelichting Cement Spligri3 Grind Plastificeerder

2

Land van herkomst grondstoffen opgevraagd van Kijlstra Drachten.

3

Combinatie van grind en split.


6

Categorie Transport

Partner Diverse vervoerders

Categorie Productie beton

Type Betonnen buizen Betonnen putten Betonnen klinkers Betonnen banden

Partner Kijlstra Kijlstra Kijlstra Kijlstra

Categorie Verwerking beton

Type Betonnen buizen Betonnen putten Betonnen klinkers Betonnen banden

Partner Cnossen Infra B.V. Cnossen Infra B.V. Cnossen Infra B.V. Cnossen Infra B.V.

Toelichting Upstream Toelichting Locatie Drachten Locatie Drachten Locatie Veendam Locatie Veendam

Categorie Onderhoud / vervangen

Partner Cnossen Infra B.V.

Toelichting Voert zelf het onderhoud uit

Categorie Recycling Tabel 2 Ketenpartners

Partner Anton van Dijk / Visser / DBG

Toelichting Afvalverwerking


7

Stap 4: CO2 uitstoot per schakel in de keten In dit hoofdstuk wordt per schakel uit de keten (zie figuur 1) de CO2 uitstoot berekend. Alle schuin gedrukte getallen in deze berekening zijn schattingen. Grondstof De eerste schakel van de keten is het inkopen van materialen. Om de CO 2 uitstoot hier van te berekenen worden, voor de verschillende mixen van beton, de grondstoffen op een rij gezet. Onderstaande tabel geeft dit overzichtelijk weer. Beton buizen Betonnen buizen

828.964 kg 4

Conversie

2.350 kg/m3

Grondstoffen per m3 beton

Totaal

Cement* Zand* Grind* Water*

360 600 1.246 144

kg kg kg kg

127 212 440 51 829

2.350 kg

353 m3

ton ton ton ton ton totaal

Tabel 3 Betonnen buizen Beton putten Beton putten

272.141 kg

Conversie

2.350 kg/m3

Grondstoffen per m3 beton

Totaal

Cement* Zand*

350 kg 500 kg

Grind* Water*

1.150 kg 150 kg

Vliegas*

200 kg 2.350 kg

41 58 133 23 17 272

116 m3

ton ton ton ton ton ton totaal

Tabel 4 Betonnen putten

4

Bron: Kijlstra Drachten (2350 kg per m3)


8

Betonnen klinkers Betonnen tegels

1.766.400 kg

Conversie

2.449 kg/m3

721 m3

Totaal Grondstoffen per m3 beton Cement** Zand**

Totaal 325 kg 660 kg

Grind** Plastificeerder***

1.300 kg 4.393 kg

Water**

160 kg 2.449 kg

234 476 638 3 115 1.766

ton ton ton ton ton ton totaal

Tabel 5 Betonnen tegels Betonnen banden Betonnen tegels

325.700 kg

Conversie

2.449 kg/m3

133 m3

Totaal Grondstoffen per m3 beton Cement** Spligri*** Plastificeerder*** Water**

Totaal 325 1.960 4 160 2.449

kg kg kg kg kg

43 ton 261 ton 1 ton 21 ton 326 ton totaal

Tabel 6 Betonnen banden * Bron: Leveringen Kijlstra Drachten aan Cnossen Infra (2013) & Interview 04-2013 Kijlstra Drachten ** Bron: Ketenanalyse prefabbetonproducten GMB Beheer B.V. *** Aanname i.v.m. onbekende emissiefactoren zand + grind Onderstaande tabel bevat de berekening van de CO2 uitstoot van de verschillende grondstoffen; cement, zand, grind, vliegas en water. CO2 uitstoot productie materialen Cement* 166 ton 550 kg CO2/ton* Zand** 264 ton 2,42 kg CO2/ton* Grind** 565 ton 3,12 kg CO2/ton* Vliegas** 31 on 0 kg CO2/ton* Water** 68 ton 0,00026 kg CO2/ton* Plastificeerder** 4 ton 1000 kg CO2/ton* Spligri** 261 ton 5,54 kg CO2/ton* Totaal: Tabel 7 Overzicht CO2 uitstoot grondstoffen

550 ton CO2 2,42 ton CO2 3,12 ton CO2 0 ton CO2 0 ton CO2 4 ton CO2 1 ton CO2 233 ton CO2

* Bron: Dubocalc ** Bron: ketenanalyse beton en afvalverwerking, Schagen Groep Beheer bv


9

Vervoer van grondstofleverancier naar betonproducent De verschillende grondstoffen worden getransporteerd naar Kijlstra Drachten, de producent van de beton producten. Onderstaande tabel geeft de verschillende elementen weer met daarbij de transportafstanden. De transportafstanden zijn ingeschat op basis van herkomst van de producten per land.

Cement Zand Grind Water

CO2 uitstoot transport Beton buizen 111 ton 150 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 185 ton 500 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 384 ton 1000 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 44 ton 0

Cement Zand Grind Vliegas Water

CO2 uitstoot transport Beton putten 55 ton 200 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 79 ton 200 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 181 ton 1000 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 31 ton 200 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 150 ton 0

Cement Zand Grind Plastificeerder Water

CO2 uitstoot transport Beton klinkers 234 ton 100 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 476 ton 200 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 938 ton 250 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 3 ton 1000 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 115 ton 0

2,58 ton CO2 7,14 ton CO2 25,78 ton CO2 0,24 ton CO2 0,00 ton CO2

Cement Spligri Plastificeerder Water

CO2 uitstoot transport Beton banden 43 ton 100 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 261 ton 100 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 1 ton 250 km** 0,11 kg CO2/tonkm* 21 ton 0

0,71 ton CO2 8,60 ton CO2 0,02 ton CO2 0,00 ton CO2

2,10 ton CO2 7,94 ton CO2 32,96 ton CO2 0,00 ton CO2 43 ton CO2

0,89 ton CO2 0,87 ton CO2 9,99 ton CO2 0,51 ton CO2 0,00 ton CO2

CO2 uitstoot transport Totaal Betonnen bestratingsklinkers Beton putten Beton klinkers Beton banden Totaal transport upstream: Tabel 8 Overzicht CO2 uitstoot vervoer van grondstoffen

43 ton CO2 12,26 ton CO2 35,74 ton CO2 9,33 ton CO2 100,32 ton CO2

* Bron: SKAO CO2-conversiefactoren ** Schatting op basis van land van herkomst product


10

Productieproces van grondstoffen tot prefab beton Dit deel van de keten bevat de werkzaamheden die Kijlstra uitvoert om van de grondstoffen prefab betonnen elementen te maken. Om de CO2 uitstoot van deze schakel uit de keten te berekenen, wordt gekeken naar de uitstoot van het productieproces. Hiervoor is als referentie de ‘Ketenanalyse prefabbetonproducten GMB Beheer B.V.’ toegepast. CO2 uitstoot productieproces Productie Drachten* 1101 ton 10,8 kg CO2/ton Productie Veendam** 2092 ton 153,1 kg CO2/ton Tabel 9 Overzicht CO2 uitstoot productieproces

12 ton CO2 320 ton CO2

* Bron: Emissie inventaris Kijlstra Drachten ** Bron: Ketenanalyse prefabbetonproducten GMB Beheer B.V Transport (downstream) Het beton wordt getransporteerd van de locatie van Cnossen Infra B.V. naar de projectlocatie. Onderstaande tabel geeft de CO2 uitstoot weer van dit transport. CO2 uitstoot transport downstream Drachten – Sneek 1101 ton 57 km 0,11 kg CO2/tonkm* Veendam – Sneek 2092 ton 123 km 0,11 kg CO2/tonkm* Totaal: 2877 ton Tabel 10 Overzicht CO2 uitstoot transport

7 ton CO2 24 ton CO2 31 ton CO2

* Bron: SKAO CO2-conversiefactoren Verwerken van het prefab beton op de bouwplaats Op de projectlocatie wordt het prefab beton verwerkt. De CO2-uitstoot die vrij komt bij het verwerken is minimaal. De grootste emissiebron is het brandstofverbruik van het personeel. Op basis van het aantal werkdagen is ingeschat dat de mobiele kraan en de midigraver 50% van de tijd werkzaam is geweest en de minishovel 70% van de tijd. CO2 uitstoot verwerken prefab beton Mobiele kraan 1680 uur 50% werkzaam 46,73 kg CO2/uur** Mecalac kraan 243 uur 50% werkzaam 46,73 kg CO2/uur** Rupskraan 1095 uur 50% werkzaam 46,73 kg CO2/uur** Minikraan 1245 uur 70% werkzaam 33,38 kg CO2/uur** Loader 229 uur 50% werkzaam 46,73 kg CO2/uur** Shovel 120 uur 70% werkzaam 33,38 kg CO2/uur** Transport mankracht 7858 uur 50% werkzaam 0,215 kg CO2/uur** Totaal: Tabel 11 Overzicht CO2 uitstoot verwerking prefab beton

39 ton CO2 6 ton CO2 26 ton CO2 29 ton CO2 5 ton CO2 5 ton CO2 2 ton CO2 112 ton CO2

* Bron: SKAO CO2-conversiefactoren ** Bron: CO2 kengetallen van werktuigen van BAM Infra B.V Gebruik / onderhoud Tijdens het gebruik van de wegen en trottoirs zal het beton geen CO2 uitstoten. Hiervoor is dus geen berekening gemaakt.


11

Sloop & Recycling Indien alle prefab onderdelen hergebruikt worden, worden deze eerst getransporteerd naar een nog nader te bepalen locatie. Hiervoor is een aanname van 100km gedaan. CO2 uitstoot transport t.b.v. Recycling Transport prefab 2864 ton 100 km 0,11 kg CO2/tonkm* elementen Tabel 12 Overzicht CO2 uitstoot transport recycling

32 ton CO2

* Bron: SKAO C02-conversiefactoren De verwerking van de stenen in een puinbreker levert een CO2 emissie op. Daar staat tegenover dat het gebroken puin weer hoogwaardig wordt toegepast, waardoor de winning en productie van primaire grondstoffen wordt vermeden. Uit een studie blijkt dat de CO2 emissie voor het breken van puin en daarmee de productie van puingranulaat min of meer gelijk is aan de CO2 emissie voor het winnen en produceren van primaire mineralen (Prognos, 2008). Daarom wordt de CO2 emissie die behoort bij de verwerkingsfase niet meegenomen en wordt enkel gekeken naar het vervoer van en naar de verwerker.


12

Stap 5: Reductiemaatregelen Om een overzicht te geven van de totale CO2 uitstoot van de keten wordt onderstaand een tabel en een taartdiagram gepresenteerd. Nu de CO2 uitstoot over de gehele keten bekend is worden reductiedoelstellingen opgesteld om deze CO2 uitstoot te reduceren.

Totalen Schakel in de keten: ton CO2 % 232,76 27,7% Grondstoffen 100,32 11,9% Aanvoer grondstoffen 332,24 39,6% Verwerking tot prefab beton 30,93 3,7% Transport naar bouwplaats 111,94 13,3% Verwerken beton op bouwplaats 0,00 0,0% Onderhoud 31,51 3,8% Recycling Totaal 840 ton CO2 100% Tabel 13 Overzicht CO2 uitstoot per schakel uit de keten (in ton CO2) huidige situatie

0% 4%

4%

13%

Grondstoffen

28%

Aanvoer grondstoffen Verwerking tot prefab beton 12% 39%

Transport naar bouwplaats Verwerken beton op bouwplaats Onderhoud Recycling

Figuur 2 Resultaat ketenanalyse beton huidige situatie


13

Reductiemaatregelen Cnossen Infra B.V. ziet zichzelf als een middenmoter wat betreft de emissie in scope 3. De mate van invloed binnen de keten is redelijk. Aangezien Cnossen Infra B.V. veelal een coördinerende rol heeft, is het mogelijk om eisen te stellen aan het leveranciers. Met het inzicht dat is verkregen met de ketenanalyse kan Cnossen Infra B.V. in het vervolg gerichter eisen stellen aan haar ketenpartners. De volgende reductiedoelstellingen zijn daarbij bepaald: -

-

Door de grondstoffen voor het beton over kortere afstand te transporteren wordt minder CO2 uitgestoten. Het halveren van de transportafstand realiseert in een reductie van 9,28ton CO2. Een tweede reductiemaatregel is het gebruiken van zuinigere vervoersmiddelen. Deze reductiemaatregel is niet doorgerekend, omdat niet bekend is hoeveel zuiniger de transportmiddelen kunnen worden. Hiervoor zal verder onderzoek gedaan moeten worden in samenwerking met de ketenpartners. Door het drogingsproces van betonnen putten zodanig in te richten, waardoor de putten elkaar verwarmen, kan tot ongeveer 80% aan gas bespaard worden. De kennis omtrent deze nieuwe productieproces zal Cnossen Infra B.V. in de toekomst meenemen in de keuze voor een betonleverancier.

Het doorrekenen van deze maatregelen heeft als gevolg dat de footprint beton er als volgt uit komt te zien:

Doelstelling

Reductie

Schakel in de keten ton CO2 232,76 Grondstoffen 100,32 Aanvoer grondstoffen 332,24 Verwerking beton 30,93 Transport > bouwplaats 111,94 Verwerken beton 0,00 Onderhoud 31,51 Recycling 839,70 Totaal

% 27,7% 11,9% 39,6% 3,7% 13,3% 0,0% 3,8%

Totaal: ton CO2

80% 70%

100,0% Tabel 14 Reductie CO2 uitstoot per schakel uit de keten (in ton CO2).

Verschil

232,76 100,32 265,79 21,65 111,94 0,00 31,51 763,97

% 0,00 0,00 66,45 9,28 0,00 0,00 0,00 75,73

30,5% 13,1% 34,8% 2,8% 14,7% 0,0% 4,1% 100,0%

0% 3%

15%

4%

30%

Grondstoffen

Aanvoer grondstoffen Verwerking tot prefab beton Transport naar bouwplaats 35%

13%

Verwerken beton op bouwplaats Onderhoud Recycling

Figuur 3 nieuwe resultaat na reductie transport en verwerking beton


14

Colofon auteur(s) kenmerk datum versie status

Nick van Moerkerk / Allard Hibma / Christiaan Kooi Ketenanalyse beton in project Harlingen 27 mei 2014 1.0 Definitief


15

Bijlagen 

Bijlage 1: 4.A.1 Bijlage 1 Dominantieanalyse.xlsx;



Bijlage 2: 4.A.1 Bijlage 2 Rekenmodel ketenanalyse beton.xlsx.


16

Rapport Ketenanalyse van prefab beton in project Harlingen. Opgesteld volgens de eisen van ISO en het Greenhouse Gas Protocol

Recommend Documents