rapport de la première phase Verslag van de eerste fase

es d t n e gem a n é m a e ré d . t s e e j l o l e r x p du Bru e e r d d e a l c de l r Vi le o a s o l v n e a t d d ojec ion tre r t n a p e p t C i e el. c u i h s d s n s u a d r v Part r b a tad ader s k e t d boulev e h n va t in n c e e n j a a l r t rale atie t p i n c e i t c r e Pa nd a v g e l heraan

rapport de la première phase Verslag van de eerste fase decembre 2014 - December 2014

2 | 12.2014 | CONCEPT | Participatietraject in het kader van de heraanleg van de centrale lanen

Inhoudsopgave

Table des matières

Introductie

5

Introduction

5

de veldateliers

7

Les ateliers de terrain

7

Eerste veldatelier Profiel van de bevraagde personen Kwantitatieve resultaten Kwalitatieve resultaten Voorstellen

9

Premier atelier de terrain Profil des personnes interrogées Résultats quantitatifs Résultats qualitatifs Propositions

9

Tweede veldatelier Profiel van de bevraagde personen Kwantitatieve resultaten Kwalitatieve resultaten

15

Deuxième atelier de terrain Profil des personnes interrogées Résultats quantitatifs Résultats qualitatifs

15

Bevraging winkeliers Profiel van de bevraagde personen Kwantitatieve resultaten Kwalitatieve resultaten Voorstellen

21

Sondage commerçants Profil des personnes interrogées Résultats quantitatifs Résultats qualitatifs Propositions

21

De werkgroepen

25

Les groupes de travail

25

Mobilité douce Introduction Piétons et personnes à mobilité réduite (PMR) Cyclistes Transports en commun Taxis et livraisons

27

27 Zachte mobiliteit Introductie Voetgangers en personen met beperkte mobiliteit (PBM) Fietsen Openbaar vervoer Taxi’s en laden & lossen Stadsmeubilair en verlichting Introductie Netheid Verlichting Meubilair Waterpartijen Diversen

33

Mobilier urbain et éclairage Introduction Propreté Éclairage Mobilier Pièce d’eau Autres

33

Groene ruimte Introductie Groene ruimte Onderhoud

39

Espaces verts Introduction Espaces verts Entretien

39

Cultuur en economie Introductie Economie Cultuur Gevolgen

43

Culture et économie Introduction Economie Culture Conséquences

43

Kunst in de openbare ruimte Introductie Kunst Animatie

49

Art dans l’espace public Introduction Arts Animation

49

De top 24 van de voorstellen

53

Le top 24 des propositions

53

Algemene opmerkingen met betrekking tot het nieuwe circulatieplan voor de Vijfhoek

57

Remarques générales concernant le nouveau plan de mobilité pour le Pentagone

57

Processus de participation dans le cadre du reaménagement des boulevards du centre | CONCEPT | 12.2014 | 3


1.

Introductie

1.

Introduction

De Stad Brussel heeft een ambitieus project opgestart voor de heraanleg van het stadscentrum. Het doel van het project is de leefkwaliteit op de centrale lanen te verbeteren. De wedstrijd die in 2003 werd opgezet door de stad voor de toewijzing van het project werd gewonnen door het studiebureau SUM Project. Er werd de keuze gemaakt om van de centrale lanen grotendeels een voetgangersgebied te maken.

La Ville de Bruxelles a lancé un ambitieux projet de réaménagement dans son centre ville. Le but de ce projet est de transformer les boulevards du centre en un cadre de vie agréable. En 2003, le concours organisé par la Ville de Bruxelles pour l’attribution du projet a été remporté par le bureau SUM Project. Suite à ce concours il a été décidé de rendre les boulevards du centre en grande partie piétons.

Het project zal grote en niet te ontkennen gevolgen hebben voor alle bewoners, winkeliers en andere gebruikers van het centrum. Het is belangrijk dat iedereen zich betrokken voelt bij het project om dit tot een goed einde te brengen. Om die reden is in september 2014 een participatietraject opgestart door het studiebureau Artgineering, in samenwerking met de Stad Brussel en Brussel Participatie. De participatie van bewoners tijdens de opmaak van het voorontwerp moet de verankering van het project in zijn sociale context garanderen. Het proces is opgedeeld in twee fasen :

Le projet aura des conséquences non négligeables pour tous les habitants, commerçants et autres usagers du centre ville et il est important que tout le monde s’y sente inclus pour que celui-ci soit une réussite. C’est pourquoi, un processus participatif a été lancé au mois de septembre 2014 par le bureau d’étude Artgineering, en collaboration avec la Ville de Bruxelles et Bruxelles Participation. La participation des habitants durant l’élaboration de l’avant-projet devant assurer l’ancrage du projet dans son contexte social. Le processus se divise en deux phases :

--

--

Een consultatiefase (september – december 2014) waarin de bewoners en gebruikers van de centrale lanen geconsulteerd werden door middel van werkgroepen en veldateliers. Een informatiefase (januari – juni 2015) waar de voortgang van het project wordt gecommuniceerd aan alle betrokken personen.

Het voorliggende rapport betreft een verslag van de eerste fase van het participatietraject.

--

--

Une phase de consultation (septembredécembre 2014) ou les habitants et les usagers des boulevards du centre ont été consultés via des tables rondes et des ateliers de terrain. Une phase d’information (janvier-juin 2015) ou l’avancée du projet est communiquée à toutes les personnes concernées.

Vous trouverez ici le rapport de la première phase du processus participatif.


Ateliers de terrain, octobre/novembre 2014 Veldateliers, oktober/november 2014


2.

De veldateliers

2.

Les ateliers de terrain

Het doel van de veldateliers is om zich naar de bewoners en gebruikers van de openbare ruimte te verplaatsen. De gebruikers van de openbare ruimte worden beschouwd als terreinexperts. In totaal hebben de drie veldateliers de mening van 626 verschillende personen opgeleverd.

L’objectif des ateliers de terrain est d’aller à la rencontre des habitants et de tous les utilisateurs de l’espace public. Les usagers de l’espace public sont considérés comme des experts de terrain. Au total, les trois ateliers de terrain ont permis de récolter l’avis de 626 personnes différentes.

Eerste veldatelier (13/10/2014 – 18/10/2014) Van maandag 13 tot zaterdag 18 oktober en op verschillende tijden van de dag (en avond) werd een stand geplaatst op verschillende plaatsen op de centrale lanen teneinde zoveel mogelijk mensen te benaderen. Aan deze stand werden de grote lijnen van het project uitgelegd (op basis van een afdruk van het masterplan) en werden er gesprekken gevoerd met mensen die hun mening wensten te delen. Om het verzamelen van gegevens te vergemakkelijken werd een vragenlijst opgesteld en waren verschillende kopieën van het masterplan ter inzage beschikbaar.

Premier atelier de terrain (13/10/2014 – 18/10/2014) Du lundi 13 au samedi 18 octobre, un stand est installé chaque jour à différents endroits des boulevards, à différentes heures de la journée (et soirée), afin de toucher le plus de monde possible. Dans ce stand les grandes lignes du projet sont expliquées (sur base d’une impression du master plan) et de petits entretiens sont réalisés avec les personnes qui désirent donner leurs avis. Afin de faciliter la collecte des données lors des entretiens, un questionnaire est réalisé et différentes copies du master plan sont imprimées.

Tijdens deze gesprekken werd aan de ondervraagde personen gevraagd om hun mening te geven over de huidige toestand van de centrale lanen en het voorgestelde herinrichtingsplan. De verzamelde antwoorden zijn statistisch vertaald en zijn terug te vinden in het deel kwantitatieve resultaten. Eveneens werd aan voorbijgangers gevraagd om voorstellen en suggesties te doen voor de uitwerking van het masterplan. Deze voorstellen zijn verderop in het rapport samengevat. Tijdens het eerste veldatelier hebben sommige mensen spontaan hun ideeën gestuurd per mail. Deze voorstellen zijn ook meegenomen in het verslag. De weergave hiervan bevindt zich in het deel kwalitatieve resultaten van dit rapport.

Lors de ces entretiens, il est demandé aux personnes interrogées de faire part de leurs opinions sur l’état actuel du boulevard et sur le plan de réaménagement qui est proposé. Les réponses récoltées sont traduites en statistiques et les résultats se trouvent dans la partie résultats quantitatifs. Il est aussi demandé aux passants de faire part de leurs éventuelles propositions et suggestions pour améliorer le master plan. Les propositions ainsi collectées sont analysées et synthétisées. Durant ce premier atelier de terrain, certaines personnes ont spontanément envoyé leurs propositions par email. Ces propositions ont aussi été prises en compte dans les analyses. Les résultats de ces différentes analyses se trouvent dans la partie résultats qualitatifs de ce rapport.

Tweede veldatelier (12/11/2014 – 15/11/2014) Tijdens de tweede sessie van de werkgroepen hebben de deelnemers verschillende voorstellen gedaan voor de herinrichting van de centrale lanen (dit is uiteengezet in het tweede deel van dit rapport). De verschillende voorstellen zijn het resultaat van de discussies die werden gevoerd tijdens de twee werkgroepsessies. In het kader van het tweede veldatelier werden deze voorstellen vertaald naar een vragenlijst waarbij voorbijgangers werden gevraagd

Deuxième atelier de terrain (12/11/2014 – 15/11/2014) Lors du 2e groupe de travail, les participants ont formulé plusieurs propositions d’aménagement concrètes pour les boulevards du centre (ceci est détaillé dans la deuxième partie de ce rapport). Ces différentes propositions sont le résultat des réflexions qui ont été menées lors des deux groupes de travail. Dans le cadre du deuxième atelier de terrain, ces propositions sont retranscrites dans un questionnaire et il est demandé aux passants de donner leurs


hun mening te geven over deze voorstellen. Dit heeft het mogelijk gemaakt om de resultaten van de werkgroepen te testen bij een breder panel van bewoners en gebruikers van de centrale lanen. Om dit te bewerkstelligen werd een stand geplaatst op verschillende plaatsen op de centrale lanen tussen woensdag 12 november en zaterdag 15 november (van 10u tot 18u). Een vragenlijst werd voorgelegd aan alle voorbijgangers. Met deze vragenlijst hebben de voorbijgangers de mogelijkheid gekregen om te reageren op de voorstellen en hun eventuele opmerkingen ten aanzien van deze voorstellen en het project in het algemeen kenbaar te maken. Het aantal personen dat voorstander is van de verschillende voorstellen werd geteld en de resultaten hiervan bevinden zich in het deel kwantitatieve resultaten. De verschillende opmerkingen zijn eveneens geanalyseerd en bevinden zich in het gedeelte kwalitatieve resultaten van dit rapport. Bevraging winkeliers (oktober – november 2014) Dit derde deel is verbonden aan de veldateliers. Deze bevraging heeft tot doel de mening van de winkeliers te inventariseren. Deze groep heeft grote terreinkennis, maar verkeert vaak niet in de gelegenheid om zich te verplaatsen naar de stand. Het doel is eveneens om de mogelijke meningsverschillen tussen de winkeliers en de andere gebruikers in kaart te brengen. De meerderheid van de winkels op de Anspachlaan en de straten Van Praet, Orts en Delvaux zijn benaderd (met uitzondering van de grote ketens zoals McDonald, Chichi’s, enz.). De aanpak is gelijk aan die van het eerste veldatelier. Dat wil zeggen dat er een impressie van het masterplan werd gepresenteerd. Vervolgens werden de opmerkingen, voorstellen en bezorgdheden met betrekking tot de heraanleg van de lanen verzameld. De opmerkingen met betrekking tot de huidige toestand van de centrale lanen zijn statistisch vertaald en bevinden zich in het deel kwantitatieve resultaten. De verschillende voorstellen en aandachtspunten zijn ook geanalyseerd en samengevat in het deel kwalitatieve resultaten.

avis sur ces propositions. Ceci permet de tester les résultats des groupes de travail sur un large panel d’habitants et d’utilisateurs des boulevards. Pour ce faire, un stand est placé à différents endroits des boulevards du centre entre le mercredi 12 novembre et le samedi 15 novembre (de 10h à 18h). Un questionnaire est distribué à toutes personnes s’approchant du stand. Sur ce questionnaire, les passants ont la possibilité de « cocher » les propositions qui leurs semblent intéressantes et d’écrire leurs éventuels commentaires sur ces propositions et sur le projet en général. Le nombre de personne favorable à chaque proposition est comptabilisé et les résultats de cette analyse statistique se trouvent dans la partie résultats quantitatifs. Les différentes remarques sont elles aussi analysées et synthétisées et les résultats se trouvent dans la partie résultats qualitatifs de ce rapport. Sondage commerçants (octobre – novembre 2014) Cette troisième partie est liée aux ateliers de terrain. Ce sondage a pour but de connaître l’avis des commerçants qui ont, eux aussi, une expertise de terrain mais qui sont souvent trop occupés pour se déplacer jusqu’au stand. L’objectif est aussi d’analyser les différences de point de vue entre les commerçants et les autres usagers. La plupart des commerces du boulevard Anspach et des rues Van Praet, Orts et Delvaux sont abordés (tous sauf les grandes enseignes tel que McDonald, Chichi’s, etc.). La méthode est la même que lors du premier atelier de terrain. C’est-à-dire qu’une impression du master plan est présentée et qu’ensuite l’ensemble des remarques, suggestions, et inquiétudes concernant le réaménagement des boulevards sont notées. L’ensemble des remarques concernant l’état actuel du boulevard est traduit en statistiques et les résultats se trouvent dans la partie résultats quantitatifs. Les différentes propositions/ préoccupations sont elles aussi analysées et synthétisées et les résultats se trouvent dans la partie résultats qualitatifs.


2.1.

Eerste veldatelier

2.1.

Premier atelier de terrain

2.1.1. Profiel van de bevraagde personen

2.1.1. Profil des personnes interrogées

Er zijn 413 verschillende bevragingen uitgevoerd. Het doel is het verkrijgen van een zo breed mogelijk panel van reacties. Dat betekent de bewoners, maar ook de mensen die er werken of de mensen die er regelmatig komen. Ook de meningen van ouderen, jongeren en meerdere mensen zonder vaste verblijfsvergunning zijn opgenomen om er zeker van te zijn dat iedereen zich betrokken voelt bij het project. Tot slot is het interessant om te vermelden dat 35% van de bevraagde personen vrouw zijn.

413 entretiens différents sont réalisés. L’objectif est d’obtenir un panel de répondants le plus diversifié possible. C’est-à-dire les habitants du quartier mais aussi les personnes qui y travaillent et ceux qui y passent de temps en temps. L’avis des personnes âgées, des jeunes et de plusieurs personnes sans domicile fixe a aussi été recueilli afin d’être sûr que tout le monde se sente inclus dans le projet. Enfin, il est intéressant de préciser que parmi les personnes interrogées environ 35% étaient des femmes.

2.1.2. Kwantitatieve resultaten

2.1.2. Résultats quantitatifs

De overgrote meerderheid (81,9%) van de bevraagde personen zijn niet tevreden over de huidige aanleg van de centrale lanen. Velen vinden de centrale lanen weinig aantrekkelijk, vuil en druk. De centrale lanen worden ook als onveilig ervaren omdat noch de auto’s, noch de fietsers de bewegwijzering respecteren en er meerdere overtredingen en gewelddelicten worden gepleegd (met name rondom het Fontainasplein). De meerderheid van de mensen deelt het standpunt dat het tijd is voor een nieuwe dynamiek in het stadscentrum.

La grande majorité (81,9 %) des personnes interrogées ne sont pas satisfaites de l’état actuel des boulevards. Beaucoup trouvent le boulevard peu attractif, sale et embouteillé. Les boulevards sont aussi considérés comme dangereux car ni les voitures ni les vélos ne respectent la signalisation mise en place et que de nombreux vols et agressions y sont commis (principalement aux alentours de la place Fontainas). La plupart des gens sont d’accord pour dire qu’il est temps d’insuffler une nouvelle dynamique dans le centre ville.

De meerderheid van de bevraagde personen is op de hoogte van het project (79%) en zijn voor een groot deel voorstander van de heraanleg (75%).

La plupart des personnes interrogées sont au courant du projet de piétonisation (79 %) et y sont globalement favorables (75 %).


Sexe Geslacht Homme Man

Age Leeftijd Femme Vrouw

0-30 ans 0-30 jaar

31-65 ans 31-65 jaar

65+ 65+

Quelle est votre lien avec le quartier? Wat is uw relatie met de wijk? J’habite le centre Ik woon in het centrum

J’y travaille, nom de la société: Ik werk er, naam van het bedrijf:

J’y passe souvent Ik passeer er vaak

Autre: Andere:

Que pensez-vous de l’aménagement actuel du boulevard? Wat vindt u van de huidige inrichting van de boulevard?

Etes-vous au courant du projet de reaménagement? Bent u op de hoogte van het herinrichtingsproject? Oui Ja

Non Nee

Que pensez-vous du masterplan? Wat vindt u van het masterplan?

Avez-vous des idées ou propositions? Heeft u ideeën of suggesties?

Voulez-vous être informé de l’évolution du projet? Wilt u geïnformeerd blijven over het project? E-mail: Quelle fut la ou les thématique(s) abordée(s)? Welk(e) onderwerp(en) zijn besproken? (à remplir par les enquêteurs in te vullen door de ondervrager)

Mobilité douce Zachte mobilteit

Mobilier urbain et éclairage Stadsmeubilair en verlichting

Espaces verts Groenruimtes

Culture et économie Cultuur en economie

Art dans l’espace public Kunst in de openbare ruimte

Autre: Andere:


2.1.3. Kwalitatieve resultaten

2.1.3. Résultats qualitatifs

Ondanks de bezorgdheid op sommige punten staat de meerderheid van de bevraagde personen zeer positief over het project voor de heraanleg.

Même si le projet suscite plusieurs préoccupations la majorité des personnes interrogées sont très positives par rapport au projet de réaménagement.

Het belangrijkste discussiepunt vormt niet het project zelf, maar het mobiliteitsplan waar dit betrekking op heeft. 60% van de bevraagde personen zijn ongerust over het mobilteitsplan en zouden hierover graag meer informatie krijgen. Ze vinden dat het niet mogelijk is om het mobiliteitsplan los te zien van de heraanleg. Een meerderheid is het eens met de stelling dat er teveel mensen met de auto naar het stadscentrum komen, maar denkt eveneens dat de heraanleg van de centrale lanen hier weinig verandering in zal brengen. Een van de kenmerken van Brussel is dat veel mensen die er werken aan de rand van de stad wonen waar het openbaar vervoer niet altijd vlot beschikbaar is. Daarnaast beschikken velen over een auto van de zaak. De mensen denken dus dat men met de auto zal blijven komen en dat men hiervoor gewoon andere routes zal gebruiken (de bewoners van de Lakensestraat zijn hier zeer bezorgd over). Iedereen is het erover eens dat het succes van het project afhankelijk is van een verbetering van het openbaar vervoer, zowel wat de kwaliteit als wat de frequentie betreft. Meerdere personen merkten op dat na het autovrij maken van het stadscentrum het openbaar vervoer het voornaamste transportmiddel zal zijn voor de bereikbaarheid van het stadscentrum en dat het daarom belangrijk is dat de tram- en metrolijnen dag en nacht zullen functioneren om te voorkomen dat het stadscentrum leegloopt vanaf 22u (met alle gevolgen van dien voor de veiligheid).

La principale préoccupation ne concerne pas le projet lui-même mais le plan de mobilité dans lequel il va s‘inscrire. 60% des personnes interrogées mentionnent le plan de mobilité comme leur principale inquiétude et aimeraient recevoir plus d’information à ce sujet. Ils estiment qu’il est impossible de dissocier le plan mobilité du projet de réaménagement. La plupart est d’accord sur le fait que trop de personnes viennent dans le centre ville en voiture mais ces mêmes personnes ne croient pas que le réaménagement des boulevards changera la situation. Ils estiment qu’une des spécificités de Bruxelles est que de nombreuses personnes qui y travaillent habitent en périphérie où les transports publics ne sont pas facilement accessibles. Par ailleurs, beaucoup d’entre eux possèdent une voiture de société. Les gens pensent qu’ils continueront donc à venir en voiture et utiliseront une route adjacente aux boulevards (les riverains de la rue de Laeken sont très inquiets de cette possibilité). Tout le monde est d’accord pour dire que la réussite du projet passe par une nette amélioration des transports publics aussi bien en termes de quantité que de qualité. Plusieurs personnes ont par exemple fait remarquer, qu’après la piétonisation des boulevards, les transports publics deviendront le principal moyen d’accès au centre ville et qu’il est donc important que certaines lignes de tram et de métro continuent à circuler la nuit afin d’éviter que le centre ville se vide complétement à partir de 22h (avec tous les problèmes de sécurité que cela pourrait engendrer).

Een ander aandachtspunt dat regelmatig terugkwam zijn de gevolgen van het project voor de winkeliers. Sommigen zijn bang voor een dalende omzet. Er werd uitgelegd dat er toegangstijden zullen worden ingesteld voor leveringen. Desondanks wijzen sommige winkeliers op het feit dat, in tegenstelling tot de Nieuwstraat, de kleine winkeliers niet altijd hun leveringstijden kunnen opdringen aan de leveranciers. Ze stellen vragen met betrekking tot het gebrek aan informatie en zouden graag willen dat hun mening wordt gehoord.

Une autre préoccupation est revenue régulièrement. Il s’agit des conséquences qu’aura le projet sur les commerçants. Certains ont peur d’une baisse du chiffre. Il a été précisé que des horaires seront prévus pour les livraisons. Néanmoins certains commerçants pointent le fait que, contrairement aux grandes enseignes de la rue Neuve, les petits commerces ne peuvent pas toujours imposer leurs heures de livraisons à leurs fournisseurs. Ils se posent des questions concernant le manque d’informations et aimeraient qu’on leur demande leur avis.

Een derde terugkomend aandachtspunt is het probleem van de mensen zonder vaste verblijfplaats.

Une troisième préoccupation récurrente est la problématique des personnes sans domiciles fixes.


Veel mensen vragen zich af wat er voor hen voorzien zal worden. Velen zijn bezorgd voor een toename van het aantal bedelaars op de centrale lanen. Desalniettemin is iedereen het erover eens dat het geen zin heeft om het probleem te verplaatsen. Om die reden pleiten zij voor onmiddellijke en efficiënte maatregelen tegen de bedelarij.

De nombreuses personnes se demandent ce qui va être fait pour eux. Beaucoup de gens ont peur d’une augmentation de la mendicité sur le boulevard. Néanmoins tous sont d’accord pour dire qu’il ne sert à rien de déplacer le problème un peu plus loin. C’est pourquoi ils réclament des mesures efficaces dès à présent pour lutter contre la mendicité.

De omwoners van de Sint-Gorikshallen stellen zich vragen over de gevolgen van het project voor de rust op de lanen. De wijk kent al veel activiteiten en de bewoners zijn ongerust over een toename van de geluidsoverlast. Ze zijn bang dat de wijk verandert in een grote feestlocatie wanneer de centrale lanen worden bestemd als voetgangersgebied en vragen om maatregelen om te voorkomen dat de openbare ruimte wordt ingenomen door cafés, bars en restaurants, zoals nu al het geval is op meerdere plaatsen. Met name de bewoners van de Van Praetstraat maken zich zorgen dat hun straat volledig wordt ingenomen door de horeca. Ze willen dat de levenskwaliteit op de centrale lanen gewaarborgd blijft en vragen om fietsstallingen en Villo-stations.

Les riverains des Halles-St-Géry se posent des questions sur les conséquences qu’aura le projet sur la tranquillité des boulevards. Le quartier est déjà fort animé actuellement et les habitants se posent des questions sur une possible augmentation des nuisances sonores. Ils ont peur que le quartier se transforme en un grand lieu festif une fois que le boulevard sera réservé aux piétons et demandent à ce que des mesures soient mises en place pour éviter que les cafés, bars et restaurants ne s’approprient l’espace public comme c’est déjà le cas actuellement à plusieurs endroits. Les habitants de la rue Van Praet en particulier ont peur que leur rue soit uniquement dédiée à l’horeca. Ils veulent que le boulevard reste un lieu de vie agréable et demande la création de parkings vélos et de bornes Villos.

Het is interessant om op te merken dat weinig mensen fundamenteel tegen het project gekeerd zijn. De meerderheid van de mensen die zich betrokken voelen bij het project vinden dat het project binnen een ruimer kader moet worden bekeken dan alleen de centrale lanen. Zij schatten in dat flankerende maatregelen nodig zijn op het gebied van veiligheid, netheid en de verbetering van het openbaar vervoer. Zij denken eveneens dat het belangrijk is om leven te brengen op de centrale lanen en dat men duidelijk moet zijn omtrent het doel : wil men een levendige plek creëren ? Een commerciële wijk ? Meerdere bewoners vragen om ervoor te waken dat er geen proces van gentrificatie optreedt en te voorkomen dat de wijk een plek wordt exlusief voor toeristen. Er worden ook verbindingen gevraagd naar de nabijgelegen voetgangersgebieden : de Grote Markt, de Nieuwstraat, Sint-Katelijne, enz. Meerdere mensen hebben gevraagd om de straatjes aan weerszijden van het beursgebouw opnieuw aan te leggen ter verbetering van de verbinding tussen de Grote Markt en de centrale lanen. Enkele personen bekritiseren het project om zijn buitenproportionele ambitie en de kosten die dit met zich meebrengt voor de belastingbetaler.

Il est intéressant de noter que rares sont les personnes fondamentalement opposées au projet. La plupart des gens préoccupés par le projet estiment qu’il doit s’inscrire dans un cadre beaucoup plus large que les seuls boulevards du centre. Ils estiment également que des mesures accompagnant le projet sont nécessaires en ce qui concerne la sécurité, la propreté et l’amélioration des transports publics. Enfin, ils insistent sur l’importance d’amener de la vie sur ce nouveau boulevard et sur le fait qu’il faut être clair par rapport au but recherché : veut-on créer un lieu de vie ? Un quartier commercial ? Plusieurs habitants demandent que l’on fasse attention à ce qu’une gentrification ne s’y développe pas et à ce que le quartier ne devienne pas une zone exclusivement fréquentée par les touristes. Ils demandent aussi la création de liens entre les différentes zones piétonnes aux alentours : la Grand Place, la rue Neuve, St-Catherine, etc. Plusieurs personnes ont demandé que les deux ruelles le long de la Bourse soient réaménagées afin de permettre une meilleure union entre la Place de la Bourse et la Grand-Place. Certaines personnes critiquent l’ambition du projet qu’elles jugent démesurée et les coûts qui seront engendrés pour le contribuable.


2.1.4. Voorstellen

2.1.4. Propositions

De voornaamste vraag van de bevraagde personen is om de groenaanleg op de centrale lanen te verhogen. Ze zijn redelijk tevreden over wat zich in het masterplan bevindt op dit punt. Er is ook een grote vraag naar de plaatsing van diverse waterpartijen op de centrale lanen. Niet alleen om esthetische redenen, maar ook om praktische redenen (water verhoogd het gevoel van netheid) en symbolische redenen (het tracé van de Zenne loopt deels onder de centrale lanen). Velen vinden dat het voorgestelde masterplan op dit punt te weinig te bieden heeft. Sommigen dromen van een kleine waterloop langs de centrale lanen.

La principale demande des personnes interrogées est d’augmenter les espaces verts sur le boulevard. Ils sont assez satisfaits de ce qui se trouve sur le master plan actuel à ce niveau-là. Il y aussi une demande importante pour la construction de diverses pièces d’eau sur le boulevard. Entre autre pour des raisons esthétiques mais aussi pour des raisons pratiques (l’eau améliore la sensation de propreté) et symboliques (la Senne passant en partie par les boulevards). Beaucoup trouvent que ce qui est présenté sur le master plan actuel pourrait être augmenté. Certains aimeraient voir la création d’une petite rivière artificielle le long des boulevards.

Een andere terugkerende vraag is om originaliteit te tonen in de keuze van het stadsmeubilair. Velen vinden dat het het stadsmeubilair in Brussel momenteel aan creativiteit ontbreekt en zien in de heraanleg van de centrale lanen een kans om een hedendaags meubilair in het stadscentrum van Brussel te plaatsen.

Une autre demande récurrente est de faire preuve d’originalité en ce qui concerne le mobilier urbain. Beaucoup pensent que le mobilier urbain à Bruxelles manque actuellement de créativité et voient dans le réaménagement des boulevards l’opportunité d’amener un mobilier contemporain dans le centre ville de Bruxelles.

Het is ook belangrijk, voor een groot deel van de bevraagde personen, dat het project rekening houdt met kinderen en personen met beperkte mobiliteit. Er wordt gevraagd om speelplekken te voorzien op de centrale lanen, stadsmeubilair te plaatsen met een « ludiek karakter » en aangepaste infrastructuur te voorzien voor ouderen en mensen met beperkte mobiliteit.

Il est aussi important, pour la plupart des personnes interrogées, que le projet soit pensé en fonction des enfants et des PMR (personnes à mobilité réduites). Il y a une demande pour la création de plaines de jeux sur les boulevards, pour la mise en place d’un mobilier urbain à « caractère ludique » et pour une infrastructure adaptée aux personnes âgées et aux personnes à mobilité réduite.

Veel mensen zien graag meer openbare toiletten op de centrale lanen. Het grootste deel van de toeristen die werden bevraagd zijn verbaasd over het ontbreken van openbare toiletten in Brussel in het algemeen en zijn verrast over het aantal mensen dat op straat urineert.

Beaucoup de personnes souhaiteraient voir plus de toilettes publiques sur le boulevard. La plupart des touristes avec qui nous avons parlé sont étonnés du manque de toilettes publiques dans Bruxelles de manière générale et sont parfois surpris du nombre de personnes qui urinent dans la rue.

Sommige bevraagde personen zien in de heraanleg van de centrale lanen een kans voor het verbeteren van de kwaliteit van het handelsaanbod. Ze zouden graag zien dat de stad maatregelen treft voor het verhogen van de diversiteit van de winkels. Er is vraag naar lokale handelszaken (ambachtelijk, enz.). Het winkelaanbod vormt één van de voornaamste redenen om naar het stadscentrum te komen. Als we een divers publiek willen aantrekken op de centrale lanen is het belangrijk om een gevarieerd winkelaanbod te voorzien.

Certaines personnes interrogées voient dans le réaménagement des boulevards une opportunité pour améliorer la qualité des commerces présents sur les boulevards. Ils aimeraient, entre autre, que la Ville mette en place des mesures pour diversifier les commerces. Il y a une demande pour la mise en place de commerces locaux (artisanats, etc.). Les commerces étant l’une des raisons principales pour laquelle les gens se rendent dans le centre ville, il est important, pour les usagers des boulevards, de varier les types de commerces présents si l’on veut diversifier la population se rendant sur le boulevard.


Er is eveneens vraag naar het verbeteren van fietsvoorzieningen. De meerderheid van de bevraagde personen is voorstander van vrijliggende fietspaden in plaats van een gedeelde ruimte met voetgangers. Het is volgens hen belangrijk om fietsenstallingen te plaatsen langs de centrale lanen en het aantal Villostations te verhogen.

Il y aussi une demande de renforcer les infrastructures pour les vélos. La plupart des personnes interrogées sont favorables à la création de pistes cyclables en site propre et non d’un espace partagé avec les piétons. Il est, selon eux, important de créer des parkings vélos le long du boulevard et de renforcer l’offre « Villos ».

Meerdere bevraagde personen vragen om na te denken over andere manieren om zich te verplaatsen over de centrale lanen. Het voorbeeld van cyclo-pousses (fietstaxi’s) in Avignon wordt vernoemd omdat dit ouderen in staat stelt om hun boodschappen te doen op de centrale lanen zonder deze te moeten dragen over grote afstand. Deze fietstaxi’s dienen bovendien als toeristische attractie. Meerdere personen doen een oproep voor het inlassen van een « shuttle » die op en neer rijdt op de centrale lanen. Tijdens verschillende gesprekken werd meer dan eens het voorbeeld van Bordeaux vernoemd, waarbij de inrichting van het voetgangersgebied gepaard ging met de aanleg van nieuwe tramlijnen. De vraag is of ook in Brussel vergelijkbare projecten worden voorzien.

Plusieurs personnes interrogées demandent que l’on pense aux différentes manières de se déplacer sur les boulevards. L’exemple des cyclo-pousses à Avignon a été cité car ils permettent aux personnes âgées de venir faire leurs courses sur les boulevards sans avoir à porter de grands sacs sur de longues distances et cela sert aussi d’attraction touristique. Plusieurs personnes réclament la mise-en-place d’une petite navette qui ferait des allers-retours sur les boulevards. Lors des différents entretiens l’exemple de Bordeaux est mentionné plusieurs fois et certaines personnes interrogées ont pointé le fait que la piétonisation du centre ville de Bordeaux a été accompagnée par la création de plusieurs lignes de tram en surface et demandent si des projets similaires sont prévus à Bruxelles.

Tot slot vragen de bevraagde personen om kwalitatieve materialen te gebruiken voor de centrale lanen. Het is belangrijk om verder vooruit te kijken en na te denken over de duurzaamheid van het project. De mensen vragen ook om warme materialen te gebruiken. Bijvoorbeeld, metaal vermijden en de voorkeur geven aan hout voor het stadsmeubilair.

Enfin, les personnes interrogées demandent que l’on utilise du matériel de qualité sur les boulevards. Il est important de voir loin dans le temps et d’avoir la certitude que les boulevards s’inscrivent dans la durée. Les gens demandent aussi l’utilisation de matériaux « chaleureux ». Par exemple, éviter le métal et privilégier le bois pour le mobilier urbain car le métal est considéré comme une matière « froide ».


2.2.

Tweede veldatelier

2.2.

Deuxième atelier de terrain



181 verschillende personen werden bevraagd. Evenals bij het eerste veldatelier was hierbij het doel om een zo divers mogelijk publiek te bereiken door zowel bewoners aan te spreken als forenzen en voorbijgangers, zowel jongeren als ouderen.

181 questionnaires différents ont été complétés. Tout comme lors du premier atelier de terrain, l’objectif était d’obtenir un panel de personnes le plus diversifié possible en abordant aussi bien les habitants que les travailleurs et les passants, et en essayant de recueillir l’opinion des jeunes et des personnes âgées.



Tijdens dit tweede veldatelier werd aan de voorbijgangers gevraagd om hun mening te geven over de verschillende voorstellen die het resultaat zijn van de twee werkgroepen (deze worden besproken in het tweede deel van dit rapport). Iedereen had de mogelijkheid om de voorstellen aan te vinken die men het meest interessant vond. Het is belangrijk om te vermelden dat wanneer mensen een voorstel niet hebben aangevinkt dit niet betekent dat zij het niet eens waren met dit voorstel. Ze geven hun prioriteit echter aan andere voorstellen. Veel van de bevraagde mensen is bijvoorbeeld voorstander van het verbeteren van de verlichting om de gebouwen tot hun recht te laten komen, maar zijn tegelijk van mening dat andere voorstellen een hogere prioriteit hebben.

Lors de ce deuxième atelier de terrain il était demandé aux passants de donner leurs avis sur les différentes propositions qui ont été faites lors des deux groupes de travail (celles-ci sont détaillées dans la deuxième partie de ce rapport). Tout le monde avait la possibilité de « cocher » les propositions qui lui semblaient intéressantes. Il est important de comprendre que le fait de ne pas avoir coché une proposition ne signifie pas forcément que la personne était en désaccord avec celle-ci mais qu’elle ne l’a pas considérée comme particulièrement importante. Par exemple, beaucoup de personnes interrogées étaient favorables à la mise en place d’un éclairage pour mettre en valeur certaines façades des boulevards mais estimaient que d’autres aménagements devaient être prioritaires.

Enkele voorstellen die werden gedaan tijdens de werkgroepen zijn niet opgenomen in de vragenlijst omdat ze geen betrekking hadden op de perimeter van de heraanleg. Dit verklaart het ontbreken van een uitslag voor deze voorstellen. Ze zijn niettemin opgenomen in de onderstaande lijst.

Certaines des propositions faites lors des groupes de travail n’ont pas été incluses dans le questionnaire car elles ne concernaient pas le périmètre de réaménagement. Ce qui explique l’absence de résultat pour les propositions en question.


N

%

Verdurisation des boulevards du centre Vergroenen van de centrale lanen

157 x

86,74

Piste cyclable en site propre Vrijliggende fietspaden

152 x

83,98

Accessibilité PMR (cf. Vademecum) Toegankelijkheid PBM (cf. Vademecum)

148 x

81,77

Bancs et espaces de rencontre Banken en ontmoetingsplekken

135 x

74,59

Toilettes publiques Openbare toiletten

135 x

74,59

Eviter la privatisation de l’espace public Privatisering van de openbare ruimte voorkomen

126 x

69,61

Parkings vélos Fietsstallingen

124 x

68,51

Présence d’eau Aanwezigheid van water

117 x

64,64

« Street art » Straatkunst

112 x

61,88

Espace pour manifestations culturelles Ruimte voor culturele manifestaties

111 x

61,33

Originalité dans le mobilier urbain Originaliteit van het stadsmeubilair

110 x

60,77

Cohérence dans le mobilier urbain Samenhang in het stadsmeubilair

109 x

60,22

Création d’un marché Oprichting van een markt

108 x

59,67

Kiosque place Fontainas Kiosk op het Fontainasplein

106 x

58,56

Jeux de lumières Lichtkunstwerk

99 x

54,70

Places de stationnement pour personnes handicapées Parkeerplaatsen voor gehandicapte personen

98 x

54,14

Initiatives citoyennes Burgerinitiatieven

96 x

53,04

Œuvre d’art interactive Interactief kunstwerk

95 x

52,49

Auvent sur la place De Brouckère Luifel op het De Brouckèreplein

93 x

51,38

Support pour expositions temporaires Structuur voor tijdelijke exposities

92 x

50,83

Marchands ambulants Ambulante handelaren

65 x

35,91

Etendre le périmètre de verdurisation Uitbreiden van de perimeter voor de groenaanleg

-

-

Verduriser les façades des bâtiments Vergroenen van de gevels van de gebouwen

-

-

Créer un espace de continuité entre la place et le parc Fontainas Creëren van een verbindende ruimte tussen Fontainasplein en -park

-

-




In het algemeen stonden de bevraagde personen redelijk positief tegenover de heraanleg. Zeer weinigen spraken zich uit tegen de uitbreiding van het voetgangersgebied. Echter, meerdere bevraagde personen vonden het lastig om zich uit te spreken over de uitbreiding van het voetgangersgebied zonder de details van het mobiliteitsplan te kennen. Zij spraken zich uit tegen dit mobiliteitsplan en tegen de bouw van nieuwe parkeergarages en uitten hun zorgen over het feit dat er geen enkele informatie beschikbaar was met betrekking tot dit onderwerp. Het is belangrijk om hierbij te vermelden dat het mobiliteitsplan openbaar werd gemaakt in dezelfde week waarin dit tweede veldatelier werd georganiseerd. Dit is zeker van invloed zijn geweest op een deel van de gesprekken.

De manière générale, les personnes répondant au questionnaire étaient assez positives. Très peu de gens se sont exprimés contre la piétonisation des boulevards. Par contre, plusieurs personnes interrogées, estimant impossible de s’exprimer sur la piétonisation des boulevards sans parler du plan de mobilité qui en découle, se sont positionnées contre ce plan de mobilité et contre la création de nouveaux parkings et ont dit leur déception du fait que le procesus participatif ne concerne pas le plan de mobilité. Il est important de préciser que le plan de mobilité a été présenté au public durant la semaine u cours de laquelle ce deuxième atelier de terrain était réalisé. Ceci a pu influencer certains des entretiens réalisés.

We hebben desalniettemin veel constructieve opmerkingen ontvangen omtrent de toekomstige aanleg. De belangrijkste gaan over het onderhoud. Volgens de bevraagde personen is het belangrijk om vanaf het ontwerp na te denken over het onderhoud van de lanen. Velen vinden dat de wijze waarop het stadsmeubilair momenteel wordt onderhouden verbeterd moet worden. De mensen zijn voorstander van originaliteit in de keuze van het stadsmeubilair en het creëren van ontmoetingsplekken, mits deze goed onderhouden worden. Velen benadrukken het belang van een propere en veilige laan. Een andere opmerking komt van de bewoners van het stadscentrum die vinden dat het project vooral met hun rekening moet houden. Enkele personen zijn bang dat de heraanleg als enig doel heeft om meer toeristen aan te trekken. De bewoners stellen zich vragen over de manifestaties en de evenementen die georganiseerd kunnen worden op de centrale lanen. Zij verkiezen een rustig stadscentrum. Veel mensen geven aan dat er nagedacht dient te worden over de bereikbaarheid van het centrum. Als de auto’s er geen toegang meer toe hebben zal het aanbod van het openbaar vervoer verhoogd moeten worden. Het mag niet zo zijn dat het centrum wordt afgesloten van de rest van Brussel. Het is belangrijk om rekening te houden met alle bewoners van het stadscentrum, ook met de mensen die een auto nodig hebben (om professionele of andere redenen). Waar kunnen zij parkeren ? Hoe kunnen zij het centrum verlaten ?

Nous avons néanmoins reçu beaucoup de commentaires constructifs concernant le futur réaménagement. Les plus importants portent sur l’entretien de lieux. Selon les personnes interviewées, il est important de penser au futur entretien des boulevards lors de la conception du master plan. Or beaucoup de personnes pensent que la manière dont est entretenu le mobilier urbain à Bruxelles doit encore s’améliorer. Les gens approuvent l’idée de faire preuve d’originalité dans le mobilier urbain et de créer de nombreux espaces de rencontres mais à condition que cela soit bien entretenu. Beaucoup insistent pour que les boulevards deviennent propres et sûr. Une autre remarque récurrente vient des habitants du centre ville pour qui le projet doit être pensé en priorité à leur égard. Certaines personnes ont peur que le réaménagement ait pour seul but d’attirer plus de touristes. Les habitants se posent des questions concernant les manifestations et évènements qui pourraient être organisés sur les boulevards. Ils désirent que le centre ville soit paisible. Beaucoup de personnes mentionnent le fait qu’il faut réfléchir à l’accessibilité du centre. Si les voitures ne peuvent plus y venir, il faut augmenter l’offre des transports publics. Il ne faut pas que le centre se retrouve coupé du reste de la ville. Il est nécessaire de réfléchir à tous les habitants du centre ville. Y compris ceux qui ont besoin d’une voiture (pour des raisons professionnelles ou autres). Où vont-ils la garer ? Comment vont-ils faire pour quitter le centre ?


SEXE

FR

AGE Homme

Femme

0-30 ans

31-65 ans

65+

QUELLE EST VOTRE LIEN AVEC LE QUARTIER? J’habite le centre

J’y travaille, nom de la société:

J’y passe souvent

Autre:

VOICI DIFFÉRENTES PROPOSITIONS CONCERNANT L’AMÉNAGMENT DES BOULEVARDS DU CENTRE*. REMPLISSEZ LES DIFFÉRENTES CASES PAR UN “+” SI VOUS ÊTES D’ACCORD AVEC CES PROPOSITIONS. PAR UN “-“ SI VOUS N’ÊTES PAS D’ACCORD ET PAR UN “O” LORSQUE VOUS N’AVEZ PAS D’AVIS PRECIS SUR CES PROPOSITIONS.

01

Piste cyclables Améliorer la lisibilité de la zone cycliste et la sécurité pour les piétons et les personnes à mobilité réduite grâce à un marquage au sol et une matérialisation spécifique.

08

Bancs et espaces de rencontre Construire différents endroits sur le boulevard où les gens peuvent s’assoir, se rencontrer, pique-niquer, où les enfants peuvent jouer, etc.

15

Jeux de lumière Créer un jeu de lumière sur le boulevard qui permettrait de mettre en valeur le patrimoine architectural du centre de Bruxelles.

Accessibilité Personnes à Mobilité Réduite Rendre les boulevards du centre facile d’accès aux PMR par un revêtement de plein pied sur l’ensemble du boulevard et par des entrées des métros accessibles grâce à la création d’ascenseurs et de rampes.

09

Auvent sur la place de Brouckère Construire un auvent sur la place de Brouckère qui s’intégrerait harmonieusement dans la place et permettrai l’organisation de différentes activités à l’abri de la pluie.

16

Support pour expositions temporaires Construction de différents types de support permettant l’organisation d’expositions temporaires.

03

Parkings Vélos Construire de petit parkings vélos de courte durées à chaque coin de rues et trouver d’autres solutions pour le parking vélo de longue durée (en sous-sol ou à l’intérieur des bâtiments).

10

Verdurisation des boulevards du centre Rendre les boulevards du centre le plus vert possible. Par la plantation d’arbre lorsque c’est techniquement possible et par la mise en place de pelouse, bac à fleur, etc. lorsque ça ne l’est pas.

17

Street Art Laisser une place pour que le « Street Art » puisse s’exprimer.

04

Parkings « Personnes à Mobilité Réduite » Augmenter le nombre de places de parkings destinées aux personnes à mobilité réduites dans les tronçons de rues adjacentes.

11

Initiatives citoyennes Permettre et encourager la mise en place de différentes initiatives citoyenne sur les boulevards du centre. Par exemple la possibilité de pratiquer de l’agriculture urbaine, la mise en place d’un potager urbain, etc.

18

Marchands ambulants Laisser une place disponible sur les boulevards du centre pour les marchands ambulants et les « food truck ».

05

Toilettes publiques Construire des toilettes publiques à plusieurs endroits en surface du boulevard. Propre et solide. Ouverte 24h/24. Accessible aux hommes et aux femmes.

12

Présence d’eau Augmenter la présence d’eau sur les boulevards du centre. Par exemple par la création d’une fontaine, d’un étang, d’un cour d’eau etc.

19

Création d’un marché Permettre la création d’un marché sur les boulevards du centre certains jours de la semaine.

06

Cohérence dans le mobilier urbain Etablir une cohérence entre le mobilier urbain présent actuellement dans le centre-ville et celui qui sera installé sur le boulevard.

13

Kiosque place Fontainas Construire un kiosque sur la place Fontainas qui permettra l’organisation de petit concert et d’exposition temporaire.

20

Eviter la privatisation de l’espace public Prévoir une place à l’horeca mais éviter que la piétonisation du boulevard ne débouche sur une privatisation de l’espace public et s’assurer que le nouvel espace créé reste majoritairement public et ouvert.

07

Originalité dans le mobilier urbain Faire preuve d’originalité dans le design du mobilier urbain. Combiner différentes fonctions au sein du même mobilier. Par exemple pouvoir parquer son vélo et s’assoir sur le même mobilier.

14

Œuvre d’art interactive Faire en sorte que l’œuvre d’art qui est prévue sur la place de Brouckère soit « ouverte » et interactive.

21

Espace pour manifestations culturels Prévoir un espace libre pour l’organisation de différentes manifestations culturelles. Par exemple l’organisation d’un festival de théâtre de rue.

02 0%

E-Bike

AVEZ VOUS UN COMMENTAIRE SUR CES PROPOSITIONS?

VOULEZ-VOUS ÊTRE INFORMÉ DE L’ÉVOLUTION DU PROJET? E-mail:


* Les propositions presentées sont le résultat du deuxième groupe de travail du 6 novembre 2014 organisé dans le cadre du processus participatif pour le réaménagement des boulevards du centre

GESLACHT

NL

LEEFTIJD

Man

Vrouw

0-30 jaar

31-65 jaar

65+

WAT IS UW RELATIE MET DE WIJK? Ik woon in het centrum

Ik werk er, naam van het bedrijf:

Ik passeer er vaak

Andere:

HIERBIJ DE VERSCHILLENDE VOORSTELLEN VOOR DE INRICHTING VAN DE CENTRALE LANEN*. VULT U DE VERSCHILLENDE VAKJES MET EEN “+” INDIEN U EENS BENT MET DEZE VOORSTELLEN. VULT U EEN “-” IN INDIEN HET ONEENS BENT MET EEN VOORSTEL. INDIEN U GEEN MENING HEEFT OVER EEN VOORSTEL VULT U EEN “O” IN.

01

Fietspaden Het gebied dat bestemd is voor fietsers beter zichtbaar maken voor voetgangers en personen met beperkte mobiliteit door een grondmarkering of een specifieke materialisatie.

08

Banken en ontmoetingsplekken Aanleggen van verschillende plekken op de centrale lanen waar mensen kunnen zitten, ontmoeten, picknikken, waar kinderen kunnen spelen, etc.

15

Lichtkunstwerk Creëren van een lichtkunstwerk op de centrale lanen die het mogelijk maakt om het architectonisch erfgoed op de centrale lanen te markeren.

Toegankelijkheid Personen met Beperkte Mobiliteit De centrale lanen toegankelijk maken voor personen met beperkte mobiliteit door een heraanleg van de centrale lanen zonder niveauverschillen en toegankelijke metro-ingangen met liften en hellingen.

09

Luifel op het De Brouckèreplein Installeren van een luifel op het De Brouckèreplein die zich goed integreert in het plein en plaats biedt aan verschillende activiteiten, beschermd tegen de regen.

16

Structuur voor tijdelijke exposities Oprichten van verschillende structuren voor het organiseren van tijdelijke exposities.

03

Fietsenstallingen Plaatsen van kleinschalige fietsenstallingen voor korte duur op elke hoek van de straat en andere oplossingen zoeken voor fietsparkeren voor lange duur (ondergronds of inpandig).

10

Groenaanleg op de centrale lanen Maximale groenaanleg op de centrale lanen. Door de aanleg van bomen daar waar dat technisch mogelijk is en door de aanleg van gazon, bloembakken, etc. waar dat nog niet het geval is.

17

Straatkunst Ruimte bieden voor de « straatkunst om zich uit te drukken.

04

Parkings « Personen met Beperkte Mobiliteit » Verhogen van het aantal parkeerplaatsen voor personen met beperkte mobiliteit in de aanliggende zijstraten.

11

Burgerinitiatieven Mogelijk maken en stimuleren van verschillende burgerinitiatieven op de centrale lanen. Bijvoorbeeld de mogelijkheid om stadslandbouw te ontwikkelen, de aanleg van een stadsmoestuin, enz.

18

Rondtrekkende handelaren Plaats bieden op de centrale lanen voor rondtrekkende handelaren en « food trucks ».

05

Openbare toiletten Aanleggen van openbare toiletten op meerdere plekken op de centrale lanen. Schoon en stevig. 24 uur geopend. Toegankelijk voor mannen en vrouwen.

12

Aanwezigheid van water Verhogen van de aanwezigheid van water op de centrale lanen. Bijvoorbeeld door de aanleg van een fontein, een vijver, een waterloop, enz.

19

Oprichting van een markt Mogelijk maken van een markt op de centrale lanen, enkele dagen per week.

06

Samenhangend straatmeubilair Zorgen voor samenhang tussen het straatmeubilair dat nu aanwezig is in het centrum en het meubilair dat geïnstalleerd zal worden op de centrale lanen.

13

Kiosk Fontainasplein Bouwen van een kiosk op het Fontainasplein die het mogelijk maakt om kleine concerten en tijdelijke exposities te organiseren.

20

Voorkomen van de privatisering van de openbare ruimte Voorzien van ruimte voor horeca, maar voorkomen dat het autovrij maken van de centrale lanen leidt tot privatisering van de openbare ruimte en garanderen dat de nieuwe ruimte open en toegankelijk blijft.

07

Originaliteit in het stadsmeubilair Originaliteit in het ontwerp van het straatmeubilair. Combineer verschillende functies binnen hetzelfde meubilair. Bijvoorbeeld een parkeerplek voor fietsen en zitplek in één.

14

Interactief kunstwerk Er voor zorgen dat het kunstwerk dat is voorzien op het De Brouckèreplein « open » is en interactief.

21

Ruimte voor culturele betogingen Voorzien van een vrije ruimte voor de organisatie van diverse culturele betogingen. Bijvoorbeeld de organisatie van een festival voor straattheater.

02 0%

E-Bike

HEEFT U OPMERKINGEN OP DEZE VOORSTELLEN?

WILT U GEÏNFORMEERD BLIJVEN OVER HET PROJECT? E-mail:

* De gepresenteerde voorstellen zijn het resultaat van de tweede werkgroep van 6 november 2014 in het kader van het participatieproces voor de herinrichting van de centrale lanen.


Wat betreft de horeca en de winkels in het algemeen is er geen eensluidendheid. Sommige mensen vinden dat er veel ruimte voor winkels behouden moet blijven, omdat zij veel mensen aantrekken en voor levendigheid zorgen. Een ander deel van de bevraagde personen vindt dat we ervoor moeten waken dat de centrale lanen een publieke plek blijven en dat we moeten voorkomen dat de horeca hier teveel ruimte inneemt. Ze voegen hier aan toe dat de toiletten op de centrale lanen gratis zouden moeten zijn en dat er verschillende tappunten voor drinkwater geplaatst moeten worden.

Concernant l’horeca et les commerces de manière générale, il n’y a pas de consensus. Certaines personnes pensent qu’il faut laisser une place importante aux commerces car ils attirent les gens et font ainsi vivre le centre. Une autre partie des personnes interrogées pensent au contraire nécessaire de veiller à ce que les boulevards restent un lieu public et à éviter que l’horeca n’y prenne trop de place. Ils ajoutent que les toilettes présentes sur les boulevards doivent être gratuites et que des fontaines d’eau potable devraient être placées à différents endroits.

Er is vraag naar een zo ecologisch mogelijk project. De mensen die tegen het verlichten van de gevels zijn, zijn dat grotendeels omwille van het (in hun ogen onnodige) energieverbruik.

Il y a une demande pour que le projet soit le plus écologique possible. Parmi les gens défavorables à la mise en place d’un éclairage de certaines façades des boulevards, une bonne partie l’est pour des raisons de consommation d’électricité (inutile selon eux).

Volgens de bevraagde personen moeten alle lagen van de bevolking vertegenwoordigd worden in het project. Dat betekent dat er ook rekening gehouden moet worden met mensen met een laag inkomen, bijvoorbeeld door het controleren van de huurprijzen, of aan de kinderen, door het aanleggen van speelplekken, enz. Een ander aandachtspunt voor de bevraagde personen is de veiligheid op de centrale lanen. Volgens hen dient er snel ingegrepen te worden. Enerzijds door maatregelen te nemen om gauwdiefstallen en andere vormen van geweld te voorkomen. Anderszijds door na te denken over de verkeersveiligheid bij de heraanleg. Er zijn meerdere plekken op de centrale lanen waar auto’s, fietsers en voetgangers elkaar kunnen kruisen. Tot slot, zoals te lezen is in de tabel met de kwantitatieve resultaten van het veldatelier, zijn de voorbijgangers voorstander van een verhoging van de groenaanleg op de centrale lanen en van het plaatsen van voorzieningen voor fietsers.

Selon les gens rencontrés, toutes les couches de la population doivent être incluses dans le projet. C’està-dire qu’il faut aussi penser aux personnes à faible revenu, par exemple en contrôlant les loyers, aux enfants, en construisant des pleines de jeux, etc. Une autre préoccupation des personnes interrogées est la sécurité sur les boulevards. Selon eux, il faut agir rapidement. D’une part, en mettant en place différentes mesures visant à éviter les vols et autres agressions et, d’autre part, en réfléchissant à la sécurité routière lors du réaménagement. Il y aura plusieurs endroits sur les boulevards où les voitures, cyclistes et piétons pourront encore se croiser. Enfin, comme on peut le lire dans le tableau reprenant les résultats quantitatifs de l’atelier de terrain, les passants sont très favorables à l’augmentation de la verdure sur les boulevards et à la construction d’infrastructures pour les vélos.


2.3.

Bevraging winkeliers

2.3.

Sondage commerçants



Alle bevraagde personen werken in een winkel op de centrale lanen. Sommige als werknemer, anderen als eigenaar van de winkel. In totaal zijn 32 meningen van winkeliers verzameld. Ongeveer de helft van deze mensen werkt in de horeca.

Toutes les personnes interrogées travaillent dans un commerce situé sur les boulevards. Certaines sont employées, d’autres sont propriétaires du commerce. Au total les opinions de 32 commerçants différents ont été récoltées. Environ la moitié d’entre eux travaille dans l’horeca.

2.3.2. Kwantitatieve resultaten


70% van de bevraagden zijn niet tevreden met de huidige inrichting van de lanen. Dit is minder dan het resultaat tijdens het veldatelier (81%). Van de winkeliers die ontevreden zijn is dit in 17% van de gevallen vanwege de overgang naar één rijbaan in elke rijrichting. Het aantal verkeersopstoppingen is sindsdien toegenomen. 86% van de ondervraagde winkeliers zijn op de hoogte van het project. Dit is meer dan het aantal bevraagde personen tijdens het veldatelier (79%).

70 % d’entre eux ne sont pas satisfaits de l’état actuel des boulevards. Ce qui est moins élevé que le résultat obtenu lors de l’atelier de terrain (81%). Parmi les commerçants non satisfaits, 17% regrettent le passage à une bande de circulation. Les embouteillages auraient fort augmenté depuis. 86% des commerçants interrogés sont au courant du projet. Ce qui est plus que les personnes interrogées lors de l’atelier de terrain (79%).



In het algemeen houden de werken de winkeliers meer bezig dan de voorbijgangers. Ook onder de winkeliers die voorstander zijn roept het project meerdere vragen op.

De manière générale les travaux préoccupent plus les commerçants que les passants. Même parmi les commerçants s’étant déclarés favorables au réaménagement, le projet soulève plusieurs questions.

Veel winkeliers stellen zich vragen over de wijze waarop leveringen mogelijk zullen zijn. Sommigen maken er zich zorgen over dat de gekozen aanpak dezelfde zal zijn als die voor de Nieuwstraat. Dat wil zeggen dat de leveringen alleen mogelijk zijn op bepaald uren in de ochtend. Ze denken dat deze aanpak niet geschikt is voor de Anspachlaan. Het soort winkels is sterk verschillend. De winkeliers aan de Nieuwstraat zijn veelal grote ketens die

Beaucoup de commerçants se posent des questions sur la manière dont se dérouleront les livraisons. Certains d’entre eux ont peur que le système mis en place soit le même que celui de la Rue Neuve. C’est à dire que les livraisons ne soient permises que pendant certaines heures le matin. Ils pensent que ce système n’est pas adapté au boulevard Anspach. En effet les types de commerces est fort différent. Les commerçants de la rue Neuve sont principalement


hun leveringstijden kunnen opleggen aan hun leveranciers. De winkels aan de Anspachlaan daarentegen zijn kleiner en hebben allemaal verschillende kleine leveranciers die op verschillende momenten van de dag leveren.

des grandes enseignes qui peuvent imposer des heures de livraison à leurs fournisseurs. Alors que les commerces du boulevard Anspach sont plus petits, ont chacun plusieurs petits fournisseurs et se font livrer à plusieurs moments de la journée.

Het tweede aandachtspunt dat vaak terugkomt is de duur van de werken en de gevolgen daarvan voor de winkels. Sommige winkeliers zijn bang om hun klanten te verliezen tijdens de werken. Ze zijn bang dat de werken langer zullen duren dan voorzien en vrezen de gevolgen die dit kan hebben voor de toeloop van klanten en de omzetcijfers van hun zaak.

La deuxième préoccupation qui revient le plus souvent est la durée des travaux et leurs conséquences pour les commerces. Certains commerçants ont peur de voir leur clientèle disparaitre pendant les travaux. Ils ont peur que les travaux durent plus longtemps que prévu et que cela puisse avoir des conséquences importantes sur la fréquentation et le chiffre d’affaire de leurs établissements.

In tegenstelling tot sommige bevraagde personen tijdens de veldateliers denken de winkeliers niet dat de heraanleg het stadscentrum zal « leegzuigen ». Echter, velen denken dat als de lanen veranderen het soort publiek ook zal veranderen. De uitkomst hiervan is afhankelijk van het handelsaanbod. Velen denken dat het aantal toeristen op de centrale lanen zal toenemen wat positief is volgens de winkeliers. Sommigen zijn bang dat de winkels die zich niet richten op de toeristen hun deuren zullen moeten sluiten. Anderen vrezen dat de toekomstige bezoekers van de centrale lanen een lager uitgavenpatroon zouden kunnen hebben dan de huidige bezoekers.

Contrairement à certaines personnes interrogées lors de l’atelier de terrain, les commerçants ne pensent pas que le réaménagement va « vider » le centre ville. Par contre, beaucoup pensent que si les boulevards changent, le type de population qui le fréquente va changer. Ce qui aura un impact différent en fonction du type de commerce. Beaucoup pensent que le nombre de touristes présents sur les boulevards va augmenter ce qui peut être très positif selon les commerces. Certains ont peur que les commerces qui ne s’adressent pas aux touristes risquent de fermer leurs portes. D’autres, s’inquiètent du fait que les personnes qui viendront sur les nouveaux boulevards pourraient avoir un pouvoir d’achat moins élevé que les personnes qui s’y trouvent actuellement.

Het plan roept veel vragen op : Meerdere winkeliers vragen zich af of er een studie is uitgevoerd naar de gevolgen van de heraanleg op de winkels. Zullen de huurprijzen stijgen ? Wat zal de impact zijn van de werken ? Zal er een compensatie zijn voor de winkeliers tijdens de werken ? Zullen er specifieke maatregelen worden getroffen ?

Le plan pose beaucoup d’interrogations : Plusieurs commerçants demandent si des études ont été réalisées au sujet des conséquences du réaménagement sur les commerces ? Les loyers vont-ils augmenter ? Quelles seront les répercussions des travaux ? Y aurait-il des compensations pour les commerçants durant les travaux ? Des mesures spécifiques seront-elles mises en œuvre ?

Ze vragen zich ook af wat de maatregelen zullen zijn die genomen zullen worden om de bereikbaarheid van het centrum te verbeteren. Is er een verhoging van het aanbod aan openbaar vervoer voorzien ? De bouw van nieuwe parkings nabij het centrum ? In het masterplan wordt vermeld dat de taxi’s onder bepaalde voorwaarden toegang behouden tot de centrale lanen. Wat zijn deze voorwaarden ? Het uitbreiden van het voetgangersgebied zorgt ervoor dat de mensen meer afhankelijk worden van het openbaar vervoer. Wat te doen bij een staking van de MIVB ?

Ils se demandent aussi quelles vont être les mesures mises en place pour améliorer l’accessibilité du centre. Une augmentation des transports en commun est-elle prévue ? La création de parkings près du centre. Il est précisé dans le master plan que les taxis pourront encore accéder aux boulevards sous certaines conditions. Quelles sont-elles ? La piétonisation rend les gens fort dépendants des transports en commun. Que faire lors d’une grève de la STIB ?


Tot slot vragen meerdere winkeliers wat de stad zal doen als het project niet de beoogde uitwerking zal hebben ? Dit kan gevolgen hebben voor het gehele stadscentrum. Is er een alternatief plan ? Zijn er studies hierover uitgevoerd ?

Enfin, plusieurs des commerçants interrogés se sont demandés ce que comptait faire la Ville si le projet ne marche pas comme prévu ? Tout le centre de Bruxelles pourrait en être affecté. Il y a-t-il un plan B ? Des études ont-elles été réalisées ?

2.3.4. Voorstellen

2.3.4. Propositions

- Veel horeca-ondernemers zien de heraanleg als een mogelijkheid om hun terrassen te vergroten. Ze hebben meerdere vragen omtrent dit onderwerp; - Veel winkeliers zien graag een kleinschalige vorm van openbaar vervoer op de lanen (bijvoorbeeld een minibus of –tram). Met name voor de ouderen en personen met beperkte mobiliteit; - Een restauranthouder aan de Van Praetstraat legt uit dat hij zelf inkopen doet voor zijn restaurant. Hoe moet dit straks als er geen toegang meer is voor auto’s ? - Een verpleegster legt uit dat zij met het openbaar vervoer komt. Echter, wanneer zij spoeddienst heeft komt zij met de auto. Bovendien is de wijk minder veilig in de avond. De auto zal dan verder geparkeerd moeten worden. Hoe word dit opgelost ?

- La plupart des commerçants de l’horeca voient le réaménagement comme une possibilité d’augmenter la taille de leurs terrasses. Ils posent plusieurs questions à ce sujet. - Plusieurs commerçants aimeraient voir la création d’un petit transport en commun sur les boulevards (par exemple un minibus ou un tram). En particulier pour les personnes âgées et les PMR. - Un restaurateur de la rue Van Praet explique qu’il fait lui-même les courses pour son restaurant. Comment fera-t-il s’il ne peut plus accéder aux boulevards en voiture ? - Une pharmacienne précise qu’elle vient en transports en commun mais lorsqu’elle est de garde elle doit venir en voiture car ils ne sont pas en service. De plus, le quartier est assez dangereux le soir et, selon elle, il ne serait pas prudent de garer sa voiture plus loin et de faire le reste à pied. Quelles seront les solutions disponibles pour elle ?


Groupes de travail, octobre/novembre 2014 Werkgroepen, oktober/november 2014


3.

De werkgroepen

De doelstelling van de werkgroepen is om een constructieve dialoog met de bewoners en de sleutelactoren uit de wijk op te starten over de heraanleg van de centrale lanen in Brussel. Groepen van maximaal 12 personen werken samen rondom verschillende thema’s en worden aangestuurd door het team verantwoordelijk voor het participatietraject. Na afloop van deze sessies worden de resultaten beknopt gepresenteerd en besproken met de andere groepen.

3.

Les groupes de travail

L’objectif des groupes de travail est d’établir un dialogue constructif autour du plan de réaménagement des boulevards du centre avec les habitants et les acteurs clés du quartier. Des groupes de maximum 12 personnes travaillent ensemble sur différents thèmes et sont guidés par l’équipe en charge de la participation. Après ces séances, les résultats seront brièvement présentés aux autres groupes et discutés ensemble.

De deelnemers werden bepaald door loting die werd uitgevoerd op het stadhuis in de aanwezigheid van enkele bewoners. De inschrijvingen voor deze loting vonden een week eerder plaats tijden de algemene vergadering van 29 september 2014 waarvoor de bewoners en winkeliers werden uitgenodigd. Er waren in totaal 133 inschrijvingen waarvan 60 personen werd ingeloot.

Les participants ont été désignés par un tirage au sort effectué à l’hôtel de ville le mercredi 7 octobre 2014 en présence de plusieurs habitants. Les inscriptions pour ce tirage au sort ont eu lieu à la Bourse une semaine plus tôt lors de l’assemblée générale du lundi 29 septembre 2014 à laquelle les habitants et commerçants du quartier avaient été invités. Il y a eu au total 133 inscrits et 60 d’entre eux ont été tirés au sort.

Alle aanwezige deelnemers werden opgedeeld in 5 verschillende groepen met elk een ander thema : -- zachte mobiliteit; -- stadsmeubilair en verlichting; -- groene ruimte; -- cultuur & economie; -- kunst in de openbare ruimte.

L’ensemble des participants sont répartis en 5 tables avec chacune un « thème » de discussion différent : -- mobilité douce ; -- mobilier urbain et éclairage ; -- espaces verts ; -- culture & économie ; -- art dans l’espace public.

Eerste samenkomst werkgroepen (23 oktober 2014, Anspachlaan 1) De eerste avond wordt ingeleid met een korte presentatie van het project en een samenvatting van het eerste veldatelier. Deze bevraging in de straat werd georganiseerd door Artgineering en Brussel Participatie van maandag 13 oktober tot zaterdag 18 oktober. Na de presentatie gaan de deelnemers in 5 kleine groepen aan het werk rond de 5 thema’s.

Première session de groupes de travail (23 octobre 2014, au Boulevard Anspach n°1) La première soirée est introduite par une courte présentation du projet et un résumé du premier atelier de terrain organisé par Artgineering et Bruxelles Participation du lundi 13 octobre au samedi 18 octobre. Après la présentation, les participants sont repartis en petits groupes autour des 5 thématiques.

Alvorens de deelnemers aan de werkgroepen ingaan op de toekomstige inrichting van de centrale lanen, hebben alle deelnemers de kans om hun algemene opmerkingen, bezwaren en zorgen met betrekking tot het project en het participatietraject kenbaar te maken.

Avant d’entamer les discussions sur le futur aménagement des boulevards et des places, tous les participants ont eu l’occasion d’exprimer leurs remarques générales, leurs préoccupations et leurs inquiétudes par rapport au projet et par rapport au processus participatif.

Vervolgens werd de discussie toegespitst op het thema van de tafel. Elke werkgroep maakt een diagnose van de bestaande situatie en de grote

Ensuite, la discussion fut recentrée sur le « thème » de la table. Chaque groupe de travail a établi un diagnostic par rapport à la situation existante et


lijnen van het masterplan. Deze diagnose stelt de deelnemers in staat om hun ideeën en aanbevelingen voor te stellen voor de ontwikkeling van de centrale lanen. Deze lange lijst van ideeën werd opgestuurd naar het studiebureau SUM Project die aanschuift bij de tweede werkgroepen later.

les grandes lignes du master plan. Ce diagnostic a permis aux participants de présenter leurs idées et recommandations pour l’aménagement des boulevards du centre. Cette longue liste a été transmise au bureau d’étude SUM Project qui a assisté au deuxième groupe de travail.

Tot slot hebben de moderatoren een oproep gedaan aan alle deelnemers om voorbeelden op te sturen voor de herinrichting van de lanen, ter voorbereiding van de tweede samenkomst. Alle referenties die zijn opgestuurd zijn in bijlage opgenomen in dit rapport.

En conclusion de la soirée, les modérateurs ont demandé aux participants d’envoyer des exemples d’aménagements pour la séance suivante. Toutes les références qui ont été envoyées sont reprises en annexe du présent rapport.

Tweede samenkomst werkgroepen (6 november 2014, Anspachlaan 6) Het is belangrijk om te vermelden dat deze samenkomst plaatsvond op de dag van de nationale betoging waardoor meerdere deelnemers niet aanwezig konden zijn.

Deuxième session de groupes de travail (6 novembre 2014, au Boulevard Anspach n°6) Il est important de noter que cette session a eu lieu le jour de la manifestation nationale sur le boulevard et que plusieurs personnes n’ont pu rejoindre la réunion.

De moderatoren van elke tafel starten deze tweede avond met een herhaling van de grote lijnen van het project en de lange lijst van ideeën komende uit de eerste samenkomst van de werkgroepen. De auteurs van het project (SUM project) bezoeken elke tafel om hun reactie te geven op de ideeën van de deelnemers en de grote lijnen van het project toe te lichten, zodat de deelnemers hun voorstellen kunnen verbeteren en concretiseren. Elke werkgroep heeft een selectie gemaakt van de vijf meest interessante voorstellen voor de heraanleg van de centrale lanen. Meerdere voorstellen kwamen voort uit deze discussies en werden samengevat en gepresenteerd aan de deelnemers van de andere werkgroepen aan het einde van de tweede werkgroepsessie. Namens de dienst stedenbouw van de Stad Brussel is dhr. Jan Schollaert aanwezig bij de werkgroep zachte mobiliteit om de belangrijkste principes van het masterplan op het gebied van mobiliteit toe te lichten aan de deelnemers. De werkgroep zachte mobiliteit volgt daarom een andere werkstructuur dan voorzien. De verschillende onderwerpen worden één voor één toegelicht door dhr. Schollaert waarna er ruimte is voor discussie of vragen.

Les modérateurs de chaque table ont commencé la deuxième soirée par un rappel des grandes lignes de ce qui avait été dit lors de la première session et des idées qui y avaient été émises. Les auteurs de projet (SUM Project) ont circulé entre les différentes tables pour partager leurs premières réflexions sur les idées des participants et rappeler les lignes directrices du projet pour que les groupes de travail puissent avoir les informations leur permettant d’améliorer et de concrétiser leurs propositions. Chaque groupe de travail a choisi les 5 propositions d’aménagements pour les boulevards du centre ville les plus intéressantes. Plusieurs propositions ont émergées de ces discussions et ont été résumées et présentées aux participants des autres groupes de travail à la fin de la deuxième séance de groupe de travail. M. Jan Schollaert (responsable du service Mobilité de la Ville de Bruxelles) a assisté à la deuxième session du groupe de travail « mobilité douce » afin d’expliquer les grands principes du plan de mobilité. Le groupe de travail « mobilité douce » a donc suivi une structure différente de celle des autres groupes. Les différents sous-thèmes (piétons, PMR, cyclistes, transports en commun, etc.) ont été expliqués un par un par M. Schollaert ensuite il y eut place pour un débat et des questions.


3.1.

Zachte mobiliteit

3.1.

Mobilité douce

3.1.1. Introductie

3.1.1. Introduction

De werkgroep rond het thema “zachte mobiliteit” heeft verschillende subthema’s behandeld. “Zachte mobiliteit” betreft voetgangers, personen met beperkte mobiliteit, fietsers en het openbaar vervoer. Daarnaast werden ook een aantal andere zaken besproken zoals de taxi’s, het laden & lossen en de materiaalkeuze van de centrale lanen. De deelnemers zijn vooral bezorgd over de gevolgen van het inrichtingsplan voor de omliggende wijken (verkeershinder, geluidsoverlast, enz.).

Le groupe de travail autour de la thématique « mobilité douce » a traité différentes sous thématiques. En termes de mobilité douce les principaux sujets abordés furent les piétons, les personnes à mobilité réduite, les cyclistes et les transports en commun. Ensuite, quelques autres sujets ont été abordés tels que les taxis, les livraisons et la matérialisation des boulevards du centre. Les participants sont particulièrement préoccupés par les conséquences du plan pour les quartiers environnants (circulation, bruit, etc.).


3.1.2. Voetgangers en personen met beperkte mobiliteit

3.1.2. Piétons et personnes à mobilité réduite

Dhr. Nino Peeters (vzw “passe le message à ton voisin”) benadrukt het belang van een toegankelijke openbare ruimte en openbaar vervoer en voldoende parkeerplaatsen voor gehandicapten in de nabijheid van hun woning. Hij benadrukt het belang van het respecteren van de richtlijnen uit het vademecum personen met beperkte mobiliteit in de openbare ruimte.

M. Nino Peeters (ASBL « passe le message à ton voisin ») souligne l’importance d’espaces publics et de transports en commun accessibles aux personnes à mobilité réduite et des places de stationnement pour personnes handicapées dans les environs de leurs lieux de résidence. Il insiste sur le respect des lignes directrices du vade-mecum des personnes à mobilité réduite dans l’espace public.

Diagnostiek : - Dhr. Nino Peeters stelt vast dat in de huidige situatie de toegangen naar de tram en premetro ontoegankelijk zijn voor mensen met beperkte mobiliteit. - Wat betreft het voorgestelde masterplan bestaan er zorgen over de bereikbaarheid van de woning voor mensen met beperkte mobiliteit. - Het feit dat het masterplan voorziet in een herinrichting van de openbare ruimte op één niveau wordt positief ontvangen. - Er dient zorgvuldig nagedacht te worden over de zogenaamde “natuurlijke gidslijnen” voor blinden en slechtzienden. Bij voorkeur zijn deze gelegen langs de gevels. De flaneerzone die is voorzien langs de gevels maakt dit mogelijk, maar het Brouckèreplein vormt een belangrijke barrière voor deze groep gebruikers.

Diagnostic : - M. Nino Peeters remarque que, dans la situation actuelle, les entrées des trams et des pré-métros sont inaccessibles aux personnes à mobilité réduite. - Il est aussi préoccupé par l’accessibilité des personnes à mobilité réduite à leurs domiciles. - Le fait que le master plan prévoit une refonte de l’espace public sur un seul niveau est apprécié. - Attention au projet d’installation des terrasses le long des façades. Ces façades sont utilisées comme ligne de conduite par les personnes malvoyantes. Il est donc nécessaire de laisser un espace de passage suffisant, libre de tout obstacle, le long des façades. Actuellement la place De Brouckère représente un obstacle majeur pour ce groupe d’utilisateurs.

Dhr. Jan Schollaert (Stad Brussel) geeft aan dat het instellen van een voetgangersgebied niet betekent dat de bewoners geen toegang meer hebben tot hun woning. Momenteel zijn er gesprekken gaande tussen de stad en de politie om hierover afspraken te maken. De stad wil ook het aantal neerklapbare paaltjes tot een minimum beperken. Daarnaast wordt momenteel onderzocht of de perimeter kan worden uitgebreid voor de straten waarvoor een afsluiting is voorzien. Het betreft de uiteinden van de Borgwal, Kiekenmarkt, Grétrystraat, Zwaluwenstraat, Vander Elststraat.

M. Jan Schollaert (Ville de Bruxelles) indique que la piétonisation ne signifie pas que les résidents n’auront pas accès à leurs maisons. Actuellement, il y a des discussions entre la Ville et la police afin de prendre des dispositions à ce sujet. La Ville veut aussi limiter au maximum le nombre de bornes escamotables. De plus, une extension du périmètre est actuellement à l’étude. Le périmètre peut être prolongé aux rues qui seront fermées à la circulation. Il s’agit de Borgwal, la rue du Marché aux Poulets, la rue Grétry, la rue des Hirondelles, rue Vander Elst.

Voorstel 1 : Verhogen van het aantal parkeerplaatsen voor gehandicapten in de aanliggende zijstraten.

Proposition 1 : Augmenter le nombre de places de stationnement pour personnes handicapées dans les tronçons des rues adjacentes.


Voorstel 2 : De centrale lanen toegankelijk maken voor personen met beperkte mobiliteit (en respecteren van het Vademecum PBM) door een heraanleg van de centrale lanen zonder niveauverschillen en toegankelijke metro-ingangen met liften en hellingen.

Proposition 2 : Rendre les boulevards du centre ville facile d’accès aux PMR (et respecter le Vademecum PMR) par un revêtement de plain-pied sur l’ensemble des boulevards et par des entrées de métro accessibles grâce à la création d’ascenseurs et de rampes.

3.1.3. Fietsers

3.1.3. Cyclistes

Diagnostiek : - De deelnemers zijn unaniem over het feit dat het masterplan te weinig aandacht en ruimte biedt voor de fietser. Er is ruimte op de middenstrook, maar alleen in de vorm van een «gedeelde ruimte.» Dit verhoogt de kans op conflicten tussen fietsers en voetgangers; - Roel de Cleen (Fietsersbond) wijst erop dat de status van het «fietspad» afhangt van het mobiliteitsplan. Er moeten keuzes worden gemaakt op het niveau van het netwerk. Dit is nu onmogelijk, door gebrek aan informatie; - Conflicten tussen fietsers en voetgangers moeten zoveel mogelijk worden vermeden. Het profiel biedt voldoende ruimte voor beide. Fietsers mogen niet worden belemmerd door taxi’s en vrachtwagens die leveringen doen; - Het gemak van het oversteken van het Beursplein voor fietsers verdient bijzondere aandacht; - Er moeten meer parkeerplaatsen komen voor fietsen.

Diagnostic : - Les participants sont unanimes quant au fait que le master plan donne trop peu d’attention et d’espace aux cyclistes. Il y a de la place au milieu des voies centrales, mais seulement sous la forme d’un « espace partagé ». Cela augmente les risques de conflits entre les cyclistes et les piétons ; - Roel de Cleen (Fietsersbond) souligne que le statut de cette «piste cyclable» dépend du plan de mobilité. Des choix doivent être faits au niveau du réseau. ; - Les conflits entre les cyclistes et les piétons doivent être évités autant que possible. Les boulevards offrent assez d’espace pour les deux. Les cyclistes ne doivent pas être entravés par les taxis et les camions de livraison ; - La facilité pour les cyclistes de traverser la place de la Bourse mérite une attention particulière ; - Il faut plus de parkings pour les vélos.

Ideeën en aanbevelingen : - De deelnemers zijn unaniem van mening dat het gebied dat bestemd is voor fietsers beter zichtbaar gemaakt moet worden om conflicten tussen voetgangers en fietsers te voorkomen. Een aantal deelnemers zijn voorstander van een apart fietspad, geschilderd in een opvallende kleur, terwijl een ander deel van de deelnemers voorstander is van een geïntegreerde oplossing waar de ruimte voor fietsers op een meer subtiele manier wordt aangeduid.

Idées et recommandations : - Les participants ont convenu à l’unanimité que la zone prévue pour les cyclistes doit être plus visible afin d’éviter les conflits entre les piétons et les cyclistes. Les avis sont partagés sur la façon dont elle devrait être aménagée. Un certain nombre de participants est en faveur d’une piste cyclable en site propre, tandis qu’une autre partie des participants est en faveur d’une solution intégrée où l’espace pour les cyclistes est représenté d’une manière plus subtile.

Dhr. Jan Schollaert : Het statuut van de centrale lanen na heraanleg is voetgangersgebied. Dit betekent niet dat fietsen niet is toegestaan. In het masterplan

Mr. Jan Schollaert : Les boulevard du centre vont devenir piétons. Cela ne signifie pas que les cyclistes ne seront pas autorisés. Dans le master plan la


is het middengedeelte van de centrale lanen een gedeelde ruimte waar niet alleen voetgangers, maar ook fietsers, taxi’s, laad- en losverkeer en de hulpdiensten gebruik van mogen maken. Er zullen vrijliggende fietspaden worden aangelegd in de omliggende straten.

bande centrale des boulevards est un espace partagé où non seulement les piétons mais les cyclistes, les taxis, les camions de livraison et en cas d’urgence les ambulances et les pompiers pourront circuler. Des pistes cyclables en site propre seront aménagées sur les rues adjacentes.

Voorstel 3 : Het gebied dat bestemd is voor fietsers beter zichtbaar maken voor voetgangers en personen met beperkte mobiliteit door een grondmarkering of een specifieke materiaalkeuze.

Proposition 3 : Améliorer la lisibilité de la zone cycliste et la sécurité pour les piétons et pour les personnes à mobilité réduite par un marquage au sol ou une matérialisation spécifique.

Deelnemers stellen drie vormen van fietsparkeren voor : kortparkeren (kleine plekken, maar op elke hoek van de straat); een overdekte fietsenstalling voor langparkeren (vooral voor bewoners); en verschillende grote fietsenstallingen in de buurt van de belangrijke voorzieningen (het Beursgebouw, overheden, etc.).

Les participants proposent trois types de stationnement pour les vélos : stationnement de courte durée (petits parkings à chaque coin de rue) ; parkings à vélos couverts pour le stationnement de longue durée (principalement pour les résidents) ; et plusieurs grands parkings à vélos à proximité des grands équipements (Bourse, administrations, etc.).

Dhr. Jan Schollaert : Er is een grote ondergrondse fietsparking voorzien bij het metrostation Beurs. Deze heeft een capaciteit van 500 tot 600 fietsen en is 24 uur per dag geopend. Inpandige fietsenstallingen voor bewoners en langparkeren is een goed idee, maar valt niet binnen de opdracht voor de heraanleg van de centrale lanen.

M. Jan Schollaert : Il y a un grand parking à vélos souterrain prévu dans la station de métro Bourse. Il aura une capacité de 500 à 600 vélos et sera ouvert 24 heures sur 24. Un parking couvert pour le stationnement de longue durée et pour les résidents est une bonne idée, mais n’entre pas dans le projet du réaménagement des boulevards du centre.

Voorstel 4 : Plaatsen van kleine fietsenstallingen voor korte duur op elke hoek van de straat en andere oplossingen zoeken voor fietsparkeren voor lange duur (ondergronds of inpandig).

Proposition 4 : Construire de petits parkings vélos de courte durée à chaque coin de rue et trouver d’autres solutions pour le parking vélos de longue durée (en sous-sol ou à l’intérieur des bâtiments).

3.1.4. Openbaar vervoer

3.1.4. Transports en commun

Diagnostiek : - De impact van het masterplan op het openbaar vervoer (de bus) is groot. Oplossingen moeten worden onderzocht op een hoger niveau, zodat de effecten van het plan kunnen worden beoordeeld. Het ontbreekt op dit moment aan veel informatie.

Diagnostic : - L’impact du master plan sur les transports en commun de surface (bus) est grand. Les solutions doivent être examinées à un niveau supérieur, afin que les effets du plan puissent être évalués. Il manque actuellement beaucoup d’informations.

Ideeën en aanbevelingen : - Een aantal van de deelnemers vraagt om een tramhalte op de centrale lanen. Er is al een uitgewerkt voorstel van het plan. Niet

Idées et recommandations : - Un certain nombre de participants (tous ne sont pas convaincus) demandent un arrêt de tram sur les boulevards centraux.


alle deelnemers zijn overtuigd, maar het idee van kleinschalig openbaar vervoer over de centrale lanen wordt ondersteund door alle deelnemers. Er zijn verschillende voorbeelden van alternatief openbaar vervoer die moeten worden overwogen (zie de algemene opmerkingen).

Il existe déjà une proposition détaillée de ce plan. L’idée d’un petit transport en commun alternatif et innovateur pour les boulevards du centre est soutenue par tous les participants. Il existe plusieurs exemples de transports publics alternatifs qui devraient être étudiés (voir les remarques générales).

Dhr. Jan Schollaert : Op dit moment is er nog geen planning voorzien wat betreft het inlassen van nieuwe buslijnen. De stad voert overleg met de openbaar vervoersmaatschappijen om dit te realiseren. Voor de Noctis-lijnen zijn haltes voorzien aan beide uiteinden van het voetgangersgebied. Het netwerk Noctis functioneert in stervorm.

M. Jan Schollaert : Actuellement, il n’y a pas de calendrier précis concernant la mise en place des nouvelles lignes de bus après le réaménagement. La Ville consultera les sociétés de transports publics pour y parvenir. Pour les lignes de Noctis des arrêts sont prévus aux deux extrémités de la zone piétonne. Le réseau fonctionne en forme d’étoile.

3.1.5. Taxi’s en laden & lossen

3.1.5. Taxis et livraisons

De deelnemers zijn bezorgd over de toegankelijkheid van de lanen voor taxi’s en vragen hoe dit zal worden opgelost.

Les participants sont préoccupés par l’accès des taxis aux boulevards et se demandent comment cela va se passer.

Dhr Jan Schollaert : De taxi’s hebben enkel toegang tot de centrale lanen bij het ophalen of brengen van klanten. Er zijn speciale taxistandplaatsen voorzien aan de rand van het voetgangersgebied. Het uitgangspunt is om meerdere kleine taxistandplaatsen te voorzien in plaats van één grote.

M. Jan Schollaert : Les taxis auront uniquement accès aux boulevards pour charger ou déposer des clients. Un emplacement spécial pour les taxis est prévu au bord de la zone piétonne. Le principe est de fournir plusieurs petits emplacements taxis répartis sur les boulevards au lieu d’un grand.

Diagnostiek : - Er bestaan veel verschillende systemen om de verkeerscirculatie te beperken in Brussel : intrekbare paaltjes met codes, sleutels, enz. Dit maakt het heel moeilijk voor leveranciers, handelaren en taxi’s. - Ondanks het feit dat de centrale lanen grotendeels autovrij zullen worden blijft er een groot aantal autogebruikers over. Er zijn grote verschillen tussen auto’s, fietsers en voetgangers. Zowel in termen van comfort als in termen van technische voorschriften. Met deze gegevens moet rekening gehouden worden bij de keuze van materialen. In het masterplan lijkt de ondergrond homogeen te zijn, maar wat zal de situatie zijn bij Plattesteen waar de bussen een lus moeten maken ? Hoe kunnen we voorkomen dat deze zone al verslijt na een aantal jaren ? - Eén van de deelnemers pleit voor een maximaal tonnage binnen de gehele vijfhoek voor vrachtverkeer en goederenvervoer. Bij

Diagnostic : - Il existe de nombreux systèmes différents pour la circulation et les accès dans Bruxelles : codes, clés, etc. Ceci est très compliqué pour les fournisseurs, les détaillants et les taxis. - Bien que les avenues centrales seront en grande partie libérées des voitures, il restera une grande variété d’utilisateurs. Il y a de grandes différences entre les voitures, les cyclistes et les piétons. Tant en termes de confort qu’en termes d’exigences techniques. Ces détails doivent être pris en considération dans le choix des matériaux. Sur le master plan, le sol semble homogène, mais quel sera la réalité au Plattesteen où le bus doit effectuer une boucle ? Comment pouvonsnous éviter que cette zone ne se dégrade après quelques années ? - Un des participants propose l’instauration d’un tonnage maximal dans le Pentagone pour les livraisons et les marchandises.


de heraanleg dient bijzondere aandacht besteed te worden aan de ondergrond om verzakkingen zoals in de Nieuwstraat te voorkomen.

Dans le réaménagement, une attention particulière devrait être accordée aux revêtements pour éviter l’affaissement comme dans la rue Neuve.

Ideeën en aanbevelingen : - Pas een gebruiksvriendelijk systeem voor verkeersbeperking toe en streef naar één systeem voor heel Brussel. - Het is belangrijk dat de bestrating voldoende berekend is op het gewicht voor het laden en lossen van vrachtwagens. Dit voorkomt dat het oppervlak al verslijt na enkele jaren, zoals het geval is in de Nieuwstraat. - Het doorbreken van de lineariteit van het huidig plan.

Idées et recommandations : - Appliquer un système convivial pour la gestion des accès et travailler à un système unique pour l’ensemble de Bruxelles. - Il est important que le revêtement soit calculé en fonction de la charge de fret pour le chargement et le déchargement (lors des livraisons). Ceci afin d’éviter que la surface ne se dégrade après quelques années, comme cela est le cas dans la rue Neuve ; - Briser la linéarité du plan actuel.

Dhr. Jan Schollaert : de Stad Brussel voorziet voor het gehele voetgangersgebied in een uitvoering in edele materialen. De ondergrond moet robuust zijn en van hoogwaardige kwaliteit.

M. Jan Schollaert : la Ville prévoit la construction de la zone piétonne dans des matériaux nobles. La surface doit être robuste et de bonne qualité.


3.2.

Stadsmeubilair en verlichting

3.2.

Mobilier Urbain et éclairage

3.2.1. Introductie

3.2.1. Introduction

De werkgroep rond het thema “stadsmeubilair en verlichting” heeft verschillende onderwerpen behandeld. We hebben deze gerangschikt rond 4 subthema’s : netheid, verlichting, meubilair en waterpartijen. Veel deelnemers hebben constructieve en concrete ideeën voor de heraanleg. Ze benadrukken dat er ook nagedacht moet worden over het gebruik van de nieuwe inrichting nadien (onderhoud, veiligheid, enz.).

Le groupe de travail autour de la thématique « mobilier urbain et éclairage » a traité différents sujets. Nous les avons classés en 4 sous thématiques : propreté, éclairage, mobilier et pièce d’eau. Beaucoup de participants ont des idées constructives et concrètes pour le réaménagement. Ils insistent sur le fait qu’il faut aussi penser à l’usage futur des aménagements qui vont être faits (entretien, sécurité, etc.).


3.2.2. Netheid

3.2.2. Propreté

Diagnostiek : - De centrale lanen zijn op dit moment erg vuil. Veel gebruikers zijn gewend om hun afval op de grond te gooien en sommigen urineren in de openbare ruimte

Diagnostic : - Les boulevards sont actuellement très sales. Les utilisateurs ont l’habitude de jeter leurs déchets par terre et d’uriner dans l’espace public.

Ideeën en aanbevelingen : - Toegankelijke openbare toiletten op verschillende plekken op de boulevard; - Ondergrondse containers (voor glas en huishoudelijk afval); - In gebruik nemen van een afvalophaalsysteem dat het aantal vuilniswagens in het centrum vermindert; - Selectieve vuilnisbakken verspreid over de centrale lanen; - Asbakken in de publieke ruimte; - Opvangen van regenwater in een bassin waarmee de lanen kunnen worden gereinigd.

Idées et recommandations : - Toilettes publiques accessibles à plusieurs endroits des boulevards ; - Poubelles souterraines (pour le verre et les déchets ménagers) ; - Mettre en place un système de collecte des déchets qui diminue le nombre de camionspoubelles venant dans le centre ; - Poubelles de “tri sélectif” répartis sur les boulevards ; - Cendriers dans l’espace public ; - Récupération des eaux pluviales dans un bassin afin que le boulevard puisse être nettoyé.

SUM Project : Er is een plan om ondergronds in de metrostations openbare toiletten te voorzien. Ook onder de trappen van de Beurs, waar vroeger ook openbare toiletten zaten, is het idee om deze terug te installeren. Er wordt momenteel niet uitgegaan van toiletten op de centrale lanen. Ondergrondse containers op de boulevard is niet mogelijk, vanwege de aanwezigheid van ondergrondse structuren (metro, overwelving van de Zenne). Ondergrondse glasbakken in de omringende straten zouden echter wel mogelijk zijn. Het voorzien van asbakken is een interessant idee waar nog niet aan gedacht was. SUM gaat kijken wat de opties zijn om vuilnisbakken te combineren met een asbak. Wat betreft het hergebruik van regenwater is SUM op dit moment bezig met een kleine studie om ter hoogte van de Bijstandsstraat een klein waterbekken te maken in een groenzone, waarmee planten en bomen geïrrigeerd kunnen worden. Reactie van de bewoners : Brussel is de stad van de ‘pipi’. Toiletten ondergronds zijn goed, maar niet voldoende om het wildplassen tegen te gaan. Er moeten toiletten komen die bovengronds liggen en makkelijk toegankelijk zijn, in de vorm van een ludiek element (klein paviljoen), goed vormgegeven en afgesloten (geen open urinoir).

SUM Project : Le projet actuel est d’installer des toilettes publiques dans les stations de métro souterraines. Nous voulons aussi ré-ouvrir les toilettes qui se trouve à la Bourse. Pour l’instant il n’y a pas de toilettes prévues sur les boulevards. Installer des conteneurs enterrés dans les boulevards n’est pas possible, en raison de la présence d’ouvrages souterrains (métro, sol, sous la Senne). Installer des récipients en verre souterrains dans les rues environnantes est toutefois possible. Concernant les cendriers c’est une idée intéressante qui n’est pas encore dans le projet. Nous sommes à la recherche d’options pour combiner poubelles et cendrier. En ce qui concerne la récupération des eaux pluviales, nous travaillons actuellement sur une petite étude au niveau de la rue afin de voir s’il est possible de construire un petit bassin, dans une zone verte, qui recueillerait l’eau de pluie et qui servirait à arroser les plantes et les arbres. Réaction des habitants : Bruxelles est la Ville du «pipi». Les toilettes dans le métro c’est bien, mais ce n’est pas assez. Il devrait y avoir des toilettes en surface et aisément accessibles sous la forme d’un élément ludique (petit pavillon), bien conçu et dont certaines parties peuvent être fermées (urinoir pas ouvert).


Voorstel 5 : Aanleggen van openbare toiletten op meerdere plekken op centrale lanen. Proper en stevig. 24 uur geopend. Toegankelijk voor mannen en vrouwen. 3.2.3. Verlichting

Propositions 5 : Construire des toilettes publiques à plusieurs endroits en surface des boulevards. Propres et solides. Ouvertes 24h/24. Accessibles aux hommes et aux femmes.

Diagnostiek : - Bewoners aan de centrale lanen hebben last van lichtvervuiling. - Een goede verlichting is essentieel voor het verhogen van het veiligheidsgevoel op de centrale lanen.

3.2.3. Éclairage

Ideeën en aanbevelingen : - Verlichting moet naar beneden worden gericht, in tegenstelling tot de huidige situatie. - Het ophangen van lampions tussen de Philipstoren en het administratief centrum van de Stad Brussel (zoals op de impressies van SUM); - Voldoende verlichting (veiligheid), maar zacht (welzijn); - Overwegen van indirect licht; - De metro-ingangen goed verlichten; - Gebouwen tot hun recht laten komen door de juiste verlichting; - Herinvoeren originele verlichting, zoals in de Louisawijk, om eenheid te creëren.

Idées et recommandations : - L’éclairage doit être dirigé vers le bas, à l’inverse de la situation actuelle ; - Suspension de lampions entre les tours Philips et l’administration de Bruxelles (comme on le voit sur le projet de SUM) ; - Un éclairage adéquat (sécurité) mais doux (bien-être) ; - Penser à l’éclairage indirect ; - Assurer un bon éclairage à l’entrée du métro ; - Mettre les bâtiments en valeur par l’éclairage ; - Remettre l’éclairage d’époque, comme dans le quartier Louise pour créer une unité.

SUM Project : Het idee is om de verlichting te verlagen, waardoor er ook minder lichtpollutie optreedt. Er wordt gewerkt met helderder licht dat de zichtbaarheid verbeterd en daardoor ook de veiligheid). Er wordt gezocht naar een variant die verwijst naar de originele verlichting, maar met een modern karakter. De metro-ingangen beter verlichten is een goed idee, dit wordt meegenomen bij het opstellen van het voorontwerp. Reactie van de bewoners : Er zijn momenteel 2 grote lichtreclames (Coca-Cola reclame op het Continetalgebouw aan het eind van het De Brouckèreplein en lichtreclame op het administratief centrum van de Stad Brussel) die ondanks een verbetering van het lichtplan op de centrale lanen, voor veel verspreiding van licht zullen zorgen.

Diagnostic : - Les habitants des boulevards du centre souffrent de la pollution lumineuse ; - Un bon éclairage est essentiel pour augmenter la sécurité sur les boulevards.

SUM Project : l’idée est de faire baisser les lumières, permettant une diminution de la pollution lumineuse. Nous travaillons avec une lumière intense qui améliore la visibilité et donc la sécurité. Nous sommes à la recherche d’un éclairage qui se réfère à l’éclairage d’origine, mais avec un caractère moderne. Concernant l’éclairage de la station métro, c’est une bonne idée, elle sera incluse dans l’avant-projet. Réaction des habitants : Il existe actuellement deux grandes enseignes lumineuses (publicité Coca-Cola sur le bâtiment place De Brouckère et la publicité sur le centre administratif de la ville de Bruxelles). Même si une diminution de l’éclairage sur les boulevard est prévue, ces enseignes continueront d’éclairer le centre ville.


3.2.4. Meubilair

3.2.4. Mobilier

Diagnostiek : - Er is momenteel een gebrek aan zitbanken op de centrale lanen. Echter, het plaatsen van goed straatmeubilair is nodig als men de centrale lanen wil transformeren tot een levendige plek; - Het ontbreekt het Brussels straatmeubilair aan alle creativiteit.

Diagnostic : - Il manque actuellement des bancs sur les boulevards. Or, la mise en place d’un bon mobilier urbain est nécessaire si l’on veut transformer cet espace en un lieu de vie ; - Le mobilier urbain à Bruxelles manque cruellement d’originalité.

Ideeën en aanbevelingen : - Inrichting met speels stadsmeubilair toegankelijk voor kinderen; - Modulair stadsmeubilair. Dit maakt het mogelijk om bijvoorbeeld banken en stoelen te installeren op het De Brouckèreplein en ze te verwijderen in geval van een evenement; - Gebruik hout voor het stadsmeubilair. Metaal en steen zijn te koud; - Speelplekken voor kinderen en adolescenten. Origineel proberen te zijn (referentie Superkilen, Kopenhagen); - Origineel stadsmeubilair. Oproep aan Brusselse ontwerpers; - Buitenkeukens, plaats voor barbecue en picknick. In hoogte verstelbare tafels (vast en mobiel) en stoelen; - Meubilair om bijeenkomsten mogelijk te maken (referentie Flagey); - Voorkomen dat niet alle banken worden bezet door daklozen. Het moet een plek zijn waar iedereen zich thuis voelt; - Een verscheidenheid aan straatmeubilair; - Een overdekte passage die bescherming biedt bij slecht weer.

Idées et recommandations : - Mise en place d’un mobilier urbain ludique accessible aux enfants ; - Mobilier urbain amovible. Cela permet, par exemple, d’installer des bancs et des chaises sur la place De Brouckère et de les retirer en cas d’événement ; - Utiliser du bois pour le mobilier urbain. Le métal et la pierre sont trop froids ; - Aires de jeux pour les enfants et les adolescents. Essayer de faire preuve d’originalité (référence Superkilen, Copenhague) ; - Mobilier urbain original. Faire appel à des créateurs bruxellois ; - Cuisines extérieures, coins barbecue et piquenique. Tables réglables en hauteur (fixés sur le sol et mobiles) et des chaises ; - Meubles permettant la possibilité de faire des réunions (référence à Flagey) ; - Attention à ce que les bancs ne soient pas tous occupés par les sans-abris. Il faut de la place pour tout le monde ; - Une diversité dans le mobilier ; - Une promenade couverte qui offre une protection en cas d’intempéries.

SUM Project : Het is nog niet voorzien om een aparte speelplek voor kinderen te maken, het autovrij maken van de lanen geeft aan de kinderen op die manier al een speelruimte in het voetgangersgebied. Het stadsmeubilair moet dan wel solide worden uitgevoerd. Er kan wel wat extra aandacht gaan naar de groep kinderen van 2 tot 5. Wat betreft het stadsmeubilair geldt in het algemeen dat hout de voorkeur krijgt. Er is ongeveer 1 strekkende meter bank nodig per 30m2 openbare ruimte (momenteel is er ongeveer één vierkante meter bank per 100 vierkante meter openbare ruimte). Voor ouderen is een arm- of rugleuning nodig zodat ze goed kunnen gaan zitten of opstaan. Er wordt gekeken naar een ‘familie’ van banken die in het plan ingepast zouden kunnen

SUM Project : Pour l’instant il n’est pas prévu d’aire de jeux spécifique aux enfants. Piétonniser les boulevards permet aux enfants de jouer sur l’ensemble des boulevards. Le mobilier urbain doit être solide. Une attention particulière peut être portée aux enfants de deux à cinq ans. De manière générale, en ce qui concerne le mobilier urbain, le bois est le matériel le plus utilisé. Dans le plan, on prévoit environ un mètre carré de banc sur 30 mètres carrés d’espace public (actuellement, il y a environ un mètre carré de banc sur 100 mètres carrés d’espace public). Un dossier est nécessaire pour que les personnes âgées puissent s’assoir correctement. L’idée actuelle est une « famille » de bancs qui peut être utilisée sur tous les boulevards. Le premier type est un banc


worden. Het eerste type is een bank zonder leuningen, het tweede type een bank met rugleuning en een derde type een bank die langs twee zijdes gebruikt kan worden. Een overdekte passage is niet voorzien, wel wordt er door de stad gekeken naar de bestaande luifels van winkels, cafés en restaurants. Deze worden zoveel mogelijk in originele staat hersteld zodat het straatbeeld verbeterd wordt.

Voorstel 6 : Zorgen voor samenhang tussen het straatmeubilair dat nu al aanwezig is in het centrum en het meubilair dat geïnstalleerd zal worden op de centrale lanen. Voorstel 7 : Originaliteit in het ontwerp van het straatmeubilair. Combineer verschillende functies binnen hetzelfde meubilair. Bijvoorbeeld een parkeerplek voor fietsen en zitplek in één. Voorstel 8 : Aanleggen van verschillende plekken op de centrale lanen waar mensen kunnen zitten, ontmoeten, picknicken, waar kinderen kunnen spelen, enz. 3.2.5. Waterpartijen Diagnostiek : - Er is een gebrek aan water in het centrum van Brussel. Water versterkt het gevoel van netheid en rust. Ideeën en aanbevelingen : - Versterking van de aanwezigheid van water in het masterplan; - Installatie van speelse waterelementen op de boulevard (kan getransformeerd worden tot een ijsbaan in de winter); - Drinkwaterfonteinen op verschillende locaties; - Fontein op het Fontainasplein als een referentiepunt aan het einde van de promenade; - Waarom niet de fontein terugplaatsen op het Brouckèreplein ? Vraagt om een voorstudie.

sans rampe, le deuxième type avec un dossier et un troisième type peut être utilisé de 2 côtés. Un passage couvert n’est pas prévu, mais la Ville a regardé les devantures existantes des boutiques, des cafés et des restaurants. Ceux-ci seront remis dans leurs états d’origine autant que possible afin que la rue soit améliorée.

Proposition 6 : Établir une cohérence entre le mobilier urbain présent actuellement dans le centre ville et celui qui sera installé sur les boulevards. Proposition 7 : Faire preuve d’originalité dans le design du mobilier urbain. Combiner différentes fonctions au sein du même mobilier. Par exemple pouvoir parquer son vélo et s’assoir sur le même mobilier. Proposition 8 : Prévoir différents endroits sur les boulevards où les gens peuvent s’assoir, se rencontrer, pique-niquer, où les enfants peuvent jouer, etc. 3.2.5. Pièce d’eau Diagnostic : - Le centre ville de Bruxelles manque d’eau. Or, l’eau renforce le sentiment de propreté et de tranquillité. Idées et recommandations : - Renforcer la présence de l’eau sur le master plan ; - Installation de jeux d’eau sur les boulevards (peuvent être remplacés par une patinoire en hiver) ; - Fontaines d’eau potable à différents endroits ; - Fontaine sur la place Fontainas, comme un point à la fin de la promenade de référence ; - Pourquoi ne pas remettre en place la fontaine sur la place De Brouckère ? Demander une pré-étude.


SUM Project : Drinkwaterfonteinen zijn voorgesteld in het plan. Het bouwen van waterelementen en fonteinen vraagt om een ingewikkeld systeem wat moeilijk ligt op deze locatie. Het is aan de stad om hierover een beslissing te nemen. Er schijnen delen van de fontein die voorheen op het De Brouckèreplein stond (en die nu op het Sint Katelijneplein staat) te ontbreken, daarnaast is het dak van de metro niet berekend op het gewicht van de fontein en het bijbehorende waterreservoir.

Voorstel 9 : Verhogen van de aanwezigheid van water op de centrale lanen. Bijvoorbeeld door de aanleg van een fontein, een vijver, een waterloop. 3.2.6. Overige Diagnostiek : - De wijk is niet erg veilig. Vooral ’s avonds; - Het regent vaak in Brussel. Het zou interessant zijn om een overdekte plek te hebben waar kleine evenementen kunnen plaatsvinden. Ideeën en aanbevelingen : - Het bouwen van een platform aan het einde van de zichtlijn, voor het gebouw dat aan de eind staat van het De Brouckèreplein, wat kan dienen als een plek voor evenementen, een podium, een uitkijkpunt, enz. - Het plaatsen van kleinschalige politieposten op de hoek van de straat, goed geïntegreerd in de wijk zodat er voldoende aanwezigheid van politie is (tegen zakenrollers, de intimidatie van daklozen, enz.).

SUM Project : Het gebouw aan het Brouckèreplein is eigendom van de Grondregie van de Stad Brussel, de wens is om de kantoren naar een andere locatie te verplaatsen en het gebouw meer openbaar te maken, en het beter te laten aansluiten op de Noordgalerij. Er is ook een plan om de metro-ingangen op het Brouckèreplein te vergroten en te voorzien van een soort afdak, als een soort van platform.

Voorstel 10 : Installeren van een luifel op het De Brouckèreplein die zich goed integreert in het plein en onderdak biedt aan verschillende activiteiten, beschermd tegen de regen.

SUM Project : Des fontaines d’eau potable sont prévues à différents endroits dans le plan. Construire des jeux d’eau et des fontaines nécessite un système complexe qui est difficile à construire sur les boulevards. Il appartient à la Ville de prendre une décision. Concernant la fontaine qui se trouvait sur la place De Brouckère (et qui se trouve maintenant à Sainte-Catherine) il semble qu’il y ait des pièces manquantes sur la fontaine et, de plus, le toit de la station de métro n’est pas construit pour supporter le poids de la fontaine et de son réservoir d’eau.

Proposition 9 : Augmenter la présence d’eau sur les boulevards. Par exemple, par la création d’une fontaine, d’un étang, d’un cour d’eau etc. 3.2.6. Autres Diagnostic : - Le quartier n’est pas très sûr, surtout le soir ; - Il pleut souvent à Bruxelles. Il serait intéressant d’avoir un espace à l’abri de la pluie pour organiser des petits évènements. Idées et recommandation : - Construire une plate-forme devant le bâtiment qui se trouve place De Brouckère, qui pourrait servir comme un espace pour des événements, un point de vue, etc. ; - Création de petits postes de police de quartier au coin de la rue, bien intégrés dans le quartier afin que la police soit présente en suffisance (contre les pickpockets, le harcèlement des sans-abri…).

SUM Project : Le bâtiment de la place De Brouckère appartient à la Régie foncière, il y a une volonté de déplacer les bureaux de la Régie vers un autre emplacement et de rendre le bâtiment public et de le connecter également au passage du Nord. Il y a aussi un plan pour agrandir les entrées de métro à De Brouckère et fournir une sorte d’auvent qui se rapproche de l’idée de la plate-forme.

Proposition 10 : Construire un auvent sur la place De Brouckère qui s’intégrerait harmonieusement dans la place et permettrait l’organisation de différentes activités à l’abri de la pluie.


3.3.

Groene ruimte

3.3.

Espaces Verts

3.3.1. Introductie

3.3.1. Introduction

De werkgroep rond het thema « groene ruimte » heeft voornamelijk gediscussieerd over de manier waarop de groenelementen geïntegreerd kunnen worden in het masterplan en onderhouden kunnen worden. Een medewerker van de groendienst van de Stad Brussel was aanwezig en heeft uitleg gegeven over de technische randvoorwaarden. De aanwezigheid van ondergrondse werken (metro, Zenne, enz.) maakt het moeilijk om groen te plaatsen op de lanen. De deelnemers aan de werkgroep stellen voor om de perimeter voor groenaanleg uit te breiden tot de omringende straten.

Le groupe de travail autour de la thématique « espace vert » a principalement parlé de la manière dont la verdure pourrait être incluse dans le plan ainsi que son entretien. Un membre du service des espaces verts de la Ville de Bruxelles étaient présent et a expliqué qu’il est techniquement très difficile de verduriser les boulevards à cause de la présence de nombreux ouvrages sous-terrain (métro, Senne, etc.). Le groupe propose alors d’élargir le périmètre de verdurisation afin de pouvoir verduriser les rues adjacentes.


3.3.2. Groene ruimte

3.3.2. Espaces verts

Diagnostiek : - Negatieve waardering van de huidige groenaanleg; - Gebrek aan groene ruimte in Brusselcentrum; - Vraagtekens bij de perimeter van de groenaanleg (waarom niet de aangrenzende straten meenemen in het plan aangezien die technisch eenvoudiger te beplanten zijn ?).

Diagnostic : - Mauvaise perception du vert actuellement ; - Manque d’espaces verts dans le centre de Bruxelles ; - Mise en question du périmètre du plan de verdurisation (pourquoi les rues adjacentes qui sont techniquement plus faciles à verduriser ne sont pas reprises ?).

Ideeën en aanbevelingen : - Creëer op het Fontainasplein een echte groene ruimte in continuïteit met het nieuwe park. Denk aan de topografie; - Kunnen de bestaande bomen op het Brouckèreplein niet behouden worden ?; - Groenaanleg met behulp van bakken op verschillende niveaus om het groen meer waarneembaar te maken op ooghoogte in de centrale lanen; - Meer groen (bomen) moet worden geplaatst op het Beursplein, zodanig dat het gecombineerd kan worden met de evenementen die er regelmatig zullen plaatsvinden; - Voorstellen van een perimeter voor het groenplan die niet noodzakelijk samenvalt met de perimeter van de heraanleg van de centrale lanen (met inbegrip van de zijstraten) en onderscheid tussen de nieuwe en bestaande bomen tot uitdrukking brengen (vijgenbomen behouden); - Definieer (met mobiele groenaanleg ?) de grens tussen publieke ruimte en de ruimte van handelaren/terrassen om ruimte op de voetpaden vrij te houden (bijvoorbeeld door de terrassen te laten samenkomen in een gemeenschappelijk terras op het Beursplein); - Nadenken over de juiste verhouding tussen evenementen en groenaanleg op het De Brouckèreplein; - Kan de vegetatie niet wat meer variëren in functie van de verschillende sferen op de lanen ? De sfeer is heel anders aan het Métropolehotel dan tussen Plattesteen en Fontainas; - De High Line van New York wordt vaak als referentie genomen door de inwoners; - Er zijn referenties te vinden in het buitenland

Idées et recommandations : - Créer sur la place Fontainas un véritable espace vert en continuité avec le nouveau parc. Penser à sa topographie ; - Les arbres existants sur De Brouckère ne pourraient-ils pas être conservés ? ; - Verduriser à l’aide de bacs à plusieurs niveaux pour que la verdure soit plus perceptible à hauteur humaine sur les boulevards ; - Plus de verdure (arbres) doit être plantée à la place de la Bourse, ce qui peut être combiné avec les événements qui se produiront avec régularité ; - Proposer un périmètre de plan de verdurisation qui ne coïncide pas nécessairement avec le périmètre de réfection des matériaux de voirie (afin d’inclure les rues perpendiculaires aux boulevards), différencier les nouveaux arbres des arbres existants (conserver les figuiers) ; - Définir (avec de la verdurisation mobile ?) la démarcation entre espaces publics et commerces (par exemple réunir en une terrasse commune au milieu de la place de la Bourse toutes les terrasses) afin de dégager de l’espace autour des trottoirs ; - Penser la relation événements/verdurisation sur la place De Brouckère ; - La végétation ne pourrait-elle pas varier en fonction des ambiances ? L’ambiance des boulevards est très différente devant le Métropole et entre le Plattesteen et Fontainas ; - La high line de NY (non connue du service de la Ville) est souvent prise comme référence par les habitants ; - Il y a des références où il y a du vert (herbe et arbustes) au-dessus de parkings souterrains ou de lignes de métro ;


waar sprake is van groen (gras en struiken) boven parkeergarages of metrolijnen; Betrek «Land Art-kunstenaars» bij de herinrichting van de groene ruimten; Het Fontainaspark dreigt de continuïteit van de lanen te onderbreken en de twee delen te isoleren; Groenaanleg op gevels (het stadskantoor aan de Anspachlaan en de hoogbouw tegenover). Bijvoorbeeld door klimplanten. De bewoners willen dat er echte bomen worden geplant in de grond.

- Prévoir des artistes « Land-art » pour les espaces verts dans le réaménagement ; - Le parc Fontainas risque de rompre la continuité des boulevards et isoler les deux parties ; - Verduriser certaines façades (par exemples la grande tour du centre administratif du bd Anspach de la Ville et la tour en face). Par exemple des plantes grimpantes. « Mettre du vert partout où cela est possible » ; - Les habitants veulent que de vrais arbres soient plantés dans le sol.

SUM Project : Er is geen ruimte meer om bomen te planten op de centrale lanen. Daar waar het technisch mogelijk is zijn bomen in de grond voorzien.

SUM Project : il n’y a pas beaucoup d’endroits sur les boulevards où des arbres peuvent être plantés. Nous avons déjà prévu de planter des arbres partout où cela est possible sur les boulevards.

Voorstel 11 : Maximale groenaanleg op de centrale lanen. Door de aanleg van bomen daar waar dat technisch mogelijk is en door de aanleg van gras, bloembakken, enz. waar dat nog niet het geval is.

Proposition 11 : Rendre les boulevards du centre le plus vert possible par la plantation d’arbre lorsque c’est techniquement possible, et, en cas d’impossibilité, prévoir des pelouses, bacs à fleurs, etc..

Voorstel 12 : Vergroenen van de gevels van de gebouwen. Bijvoorbeeld door het aanbrengen van beplanting op de balkons van de twee grote torens van de stad.

Proposition 12 : Verduriser les façades des bâtiments. Par exemple en installant des plantes sur les balcons des deux grandes tours de la Ville.

Voorstel 13 : Voorstellen van een vergroeningsperimeter die niet noodzakelijk overeenkomt met de perimeter van de heraanleg van de centrale lanen.

Proposition 13 : Proposer un espace de verdurisation qui ne coïncide pas forcément avec le périmètre de réaménagement des boulevards.

Voorstel 14 : Creëren van een samenhangende ruimte tussen het Fontainasplein en het Fontainaspark. Nadenken over plekken voor kinderen.

Proposition 14 : Créer un espace de continuité entre la place Fontainas et le parc Fontainas. Penser à la place de l’enfant.

- - - -


3.3.3. Onderhoud

3.3.3. Entretien

Diagnostiek : - De bestaande groene ruimten zijn slecht onderhouden ; - De huidige plantenbakken, ook al zijn ze «vintage», zijn beschadigd en er valt weinig groen te bekennen.

Diagnostic : - Les espaces verts actuels sont mal entretenus ; - Les bacs actuels, bien que « vintage », sont abîmés et laissent peu percevoir la verdure ;

Ideeën en aanbevelingen : - Op het Fontainasplein : de aandacht vestigen op de paden, zodat mensen niet dwars door het gras lopen en het op deze manier beschadigen; - De groep benadrukt het belang van het nadenken over het groenbeheer (in combinatie met de aanwezigheid van daklozen, gemotiveerde burgers, veel passage en beperkte middelen); - Nadenken over het onderhoud van de groenvoorziening, voornamelijk de irrigatie (met geïntegreerde drainage); - Aandacht voor het conflict tussen de grootte van de boom (brandweer, verhuizingen) en de boomkruinen; - Laat ruimte voor burgerinitiatief in het plan (uitvoeren van een gedeelte van het groenbeheer ?) in de vorm van tuinen die ‘geadopteerd’ kunnen worden, gemeenschappelijke tuinen, kleine fruitdragende struiken, stukken grond die gesponsord kunnen worden (met een duidelijk systeem), stadslandbouw, enz... - Planten van Belgische producten op de centrale lanen (spruitjes, enz.)

Idées et recommandations : - Sur la place Fontainas : faire attention à dessiner les chemins de façon à ce que les gens ne coupent pas par la verdure en l’abîmant ; - Le groupe insiste sur l’importance de bien penser à la gestion de la verdure (en relation avec la présence de SDF, de citoyens motivés, de passages très fréquents, des moyens limités) ; - Penser à l’entretien des plantations et surtout à l’arrosage (par drainage et arrosage intégré) ; - Attention au conflit entre échelles (pompiers, déménagements) et couronnes des arbres ; - Laisser une place à l’initiative citoyenne dans le plan (prise en charge d’une partie de l’entretien ?) sous la forme de jardins à adopter, de potagers collectifs, de petits arbustes fruitiers, de lopins de terre à parrainer (sous un régime de règles claires), agriculture urbaine, etc. ; - Planter des produits belges sur les boulevards (choux de Bruxelles, etc.).

Voorstel 15 : Mogelijk maken en stimuleren van verschillende burgerinitiatieven op de centrale lanen. Bijvoorbeeld de mogelijkheid om stadslandbouw te ontwikkelen, de aanleg van een stadsmoestuin, enz.

Propositions 15 : Permettre et encourager la mise en place de différentes initiatives citoyennes sur les boulevards. Par exemple, la possibilité de pratiquer de l’agriculture urbaine, la mise en place d’un potager urbain, etc.


3.4.

Cultuur en economie

3.4.

Culture et économie

3.4.1. Introductie

3.4.1. Introduction

De deelnemers aan de werkgroep “cultuur en economie” hebben verschillende onderwerpen besproken. Deze zijn onderverdeeld in drie categorieën : economie, cultuur en de gevolgen. Meerdere deelnemers vinden het thema van de werkgroep zeer breed wat het moeilijk maakt om de discussie te stroomlijnen. Daarnaast zijn sommige onderwerpen moeilijk te vertalen naar concrete voorstellen voor de heraanleg. Een aantal deelnemers adviseert om een strategische visie op te laten maken voor de commerciële ontwikkeling van de centrale lanen die gerichter kan inspelen op de lokale behoeften. Het participatietraject is te kort om hier een antwoord op te geven en de heraanleg van de centrale lanen biedt niet de middelen om hier de juiste invulling aan te geven.

Le groupe de travail autour la thématique « culture et économie » a abordé plusieurs sous-thèmes. Ceux-ci ont été divisés en 3 catégories : économie, culture et conséquences. Plusieurs participants trouvent que le thème est très large et qu’il n’est pas évident de centrer la discussion sur un point précis et de choisir un nombre limité de propositions. De plus, certains thèmes abordés sont difficiles à traduire par des propositions concrètes d’aménagement. Les outils mis à la disposition du groupe (plan et coupe) ne sont pas forcément adaptés à la thématique et le groupe de travail n’a pas les moyens de bien appréhender la question des commerces. Certaines personnes pensent qu’une étude de la situation et du développement commercial des boulevards est nécessaire.


3.4.2. Economie

3.4.2. Economie

Diagnostiek : - De meerderheid van de deelnemers is niet tevreden met de bestaande types handelszaken; - Het is belangrijk om rekening te houden met de handelaars in het masterplan, omdat hun aanwezigheid noodzakelijk is als men de centrale lanen nieuw leven wil inblazen; - De ruimte is te commercieel en niet “publiek” genoeg; - Als men een breuk inlast ter hoogte van het Fontainasplein, loopt men het risico om de commerciële ontwikkeling van de lanen voorbij het plein te verstoren.

Diagnostic : - Les types de commerces présents actuellement ne satisfont pas la majorité des participants ; - Il est important de prendre en compte les commerçants dans le master plan car leur présence est indispensable si l’on veut donner de la vie aux nouveaux boulevards ; - L’espace est trop commercial et pas assez « public » ; - Si on créé une coupure à hauteur de la place Fontainas, on risque de casser la logique de développement commercial pour les boulevards au-delà de la place.

Ideeën en aanbevelingen : - Creëer geen buurt met alleen maar winkels gericht op toeristen; - Voorkom een tweede Nieuwstraat met alleen maar grote winkelketens; - Ontwikkel lokale winkels met ambachtelijke uitstraling - Biedt ruimte aan een markt die één tot twee keer per week buiten plaatsvindt; - Voorkom dat er teveel overlapping ontstaat met wat er al bestaat (Nieuwstraat, Grasmarkt, enz.); - De stad is eigenaar van meerdere handelsruimten op de centrale lanen. Door middel van samenhangend beleid zou de stad de diversiteit van het handelsaanbod kunnen stimuleren; - Voorkom dat de openbare ruimte teveel wordt geprivatiseerd ten gunste van de handel; - Installeer kiosken voor kleine verkopers; - Stimuleer ambachtelijke en kwalitatieve producten; - Stimuleer « lokale » kunst, geproduceerd door plaatselijke artiesten; - Stimuleer de aanwezigheid van een markt; - Promoot het thema handel rondom voedselvoorziening (ambachtelijke voedselproductie zoals beenhouwers, banketbakkers, fijnkost, chocolatiers, viswinkels); en lokale winkels (schoenmaker, drogisterij, juwelier) om een leven in de wijk te ontwikkelen rondom het vakmanschap en de lokale praktijk; - Ontwikkel pop-up concepten (tijdelijk gebruik

Idées et recommandations : - Ne pas en faire un quartier avec seulement des magasins pour touristes ; - Ne pas faire une 2e rue Neuve avec seulement des grandes enseignes ; - Création de magasins de proximité à vocation artisanale - Prévoir un espace pour un marché extérieur 1 à 2 fois par semaine ; - Attention à ne pas faire double emploi avec ce qui existe déjà (rue Neuve, Marché aux herbes, etc.) ; - La Ville est propriétaire de nombreux locaux commerciaux sur les boulevards. La Ville a en main des moyens de maîtriser la diversité commerciale en définissant une politique cohérente sur le type de commerces ; - Il faut éviter que l’espace public ne soit trop privatisé au profit du commerce ; - Création de kiosques pour petits vendeurs ; - Favoriser l’artisanat et les produits de qualité ; - Favoriser l’art « local », donc produit par des artistes locaux ; - Favoriser la présence d’un marché ; - Favoriser la thématique commerciale des « métiers de bouche » (artisanat autour de l’alimentation : boucherie, boulangerie, épicerie fine, chocolatier, poissonnier) ; et des commerces de proximité (cordonnier, droguerie, bijouterie) pour développer une vie de quartier axée sur l’artisanat et le savoir-faire locale ; - Développer les concepts de pop-up store


van handelsruimte voor de verkoop van producten), met name ter ondersteuning van initiatieven van jongeren die een winkel willen openen; - Verwijder het hekwerk aan de Grétrystraat en creëer een open commerciële ruimte in de residentie Grétry die de continuïteit van het handelslint op de centrale lanen garandeert; - Transformeer het gelijkvloers van het Continentalgebouw tot commerciële ruimte; - Stimuleer ambulante activiteiten : bevorder de diversiteit en de rotatie, maar voorkom ongebreidelde concurrentie. Ambulante handelaren zorgen ervoor dat het aanbod varieert. Daarom is het interessant om niet alle handelsruimtes een definitieve bestemming te geven.

(occupation temporaire d’un espace commercial pour la vente de produits), notamment pour soutenir les initiatives de jeunes voulant ouvrir un commerce ; - Rue Gretry (bâtiment Gretry) : enlever les grilles pour y retrouver un espace commercial ouvert et assurer une continuité des commerces sur les boulevards ; - Le rez-de-chaussée du bâtiment Continental devrait redevenir un espace commercial ; - Promouvoir les marchands ambulants : favoriser la diversité, la rotation mais sans appuyer la concurrence débridée. Les commerces ambulants offrent l’occasion de varier le type de produits. C’est pourquoi il serait intéressant de ne pas céder les espaces de façon définitive à un marchand.

Twee plekken worden genoemd voor commerciële ontwikkeling : het « Continentalgebouw » (De Brouckèreplein 41) en « Grétry ». De ruimtes bieden een belangrijk commercieel potentieel. Heeft de stad er geen belang bij om deze beter te exploiteren ?

Deux exemples importants viennent à l’esprit pour le développement commercial : le Continental (41 pl. De Brouckère) et le Gretry. Ces espaces offrent un potentiel commercial important. La Ville n’a-t-elle pas intérêt à chercher à mieux les exploiter ?

SUM Project : De stad is zich er van bewust dat de winkelruimten in « het Continentalgebouw » en «in de Grétryresidentie » anders gebruikt moeten worden en heeft hier ook plannen voor. In het voorontwerp heeft SUM de mogelijkheid bestudeerd om de handelsruimte van het « Continentalgebouw » te verbinden met de Noordpassage en denkt ook na over ambulante activiteiten, de plaats van terrassen van de horeca en een wekelijkse markt. SUM geeft aan dat ze geen invloed hebben op het handelsaanbod omdat dit geen onderdeel is van de heraanleg en bepaald wordt door de eigenaars van deze ruimte. In een aantal gevallen betreft dit de stad, maar in de meeste gevallen zijn dit andere private eigenaars.

SUM Project : La Ville a conscience qu’il faut utiliser différemment les locaux « Continental » et « Gretry » et a des projets sur ce point. Dans son avant-projet, SUM étudie la possibilité de relier les espaces commerciaux du Continental avec la galerie du passage du Nord et réfléchit aussi sur l’hypothèse de marchands ambulants, à la place des terrasses de l’horeca, et à un marché hebdomadaire. SUM reconnaît qu’il ne peut pas agir sur le type de commerces car la gestion des surfaces commerciales ne peut se gérer par un aménagement, En otre, le choix du type de commerces relève pour certains cas de la Ville mais pour un grand nombre de propriétaires privés.

Sommige deelnemers aan de werkgroep voelen zich wat ongemakkelijk bij het feit dat SUM al heeft nagedacht over verschillende vragen en spreken hun teleurstelling uit over het feit dat ze niet weten wat zij kunnen bijdragen als burger aan dit participatieproces.

Certaines personnes du groupe de travail se trouvent un peu mal à l’aise de constatér que SUM a déjà beaucoup réfléchi sur un ensemble de questions et expriment leur déception de ne pas savoir ce qu’elles peuvent apporter comme citoyen dans ce processus de participation.

Voorstel 16 : Plaats bieden op de centrale lanen voor ambulante handelaren en “food trucks”.

Proposition 16 : Laisser une place disponible sur les boulevards pour les marchands ambulants et les « food truck ».


Voorstel 17 : Mogelijk maken van een markt op de centrale lanen, enkele dagen per week.

Proposition 17 : Permettre la création d’un marché sur les boulevards certains jours de la semaine.

3.4.3. Cultuur

3.4.3. Culture

Diagnostiek : - De lanen hebben een rijk cultureel erfgoed dat momenteel niet wordt gewaardeerd; - Er wordt veel aandacht besteed aan het herstel van het “verleden” van de stad, maar er moet bij de herinrichting ook aandacht worden gegeven aan de toekomst (een plek of een ingreep die verwijst naar de toekomst); - Het beursgebouw en de centrale lanen hebben een geschiedenis : hier gaven bewoners en Belgen uiting aan hun vreugde en onvrede in de vorm van manifestaties. het is belangrijk dat het centrum een plek voor manifestatie blijft in overeenstemming met haar verleden; - De inrichting van de lanen zoals gepresenteerd in het masterplan is te rigide en lineair; de stad ontwikkelt zich op een organische manier, het profiel van de inrichting zou meer slingerend en organisch moeten zijn.

Diagnostic : - Les boulevards possèdent un patrimoine culturel important qui n’est pas mis en valeur ; - On accorde beaucoup d’attention à la mise en valeur du « passé » de la Ville mais il faudrait aussi marquer dans cet aménagement une projection dans le futur (un lieu ou un dispositif qui évoque le futur) ; - La Bourse et les boulevards du centre ont une histoire : celle de l’expression de ses habitants et des belges pour toute forme de manifestations ; il faut que le centre ville reste un lieu de manifestation en lien avec son passé ; - L’aménagement des boulevards présenté dans le master plan est trop rigide et linéaire ; la Ville se développe de façon organique, le profil de l’aménagement devrait être plus sinueux et organique.

Ideeën en aanbevelingen : - Transformeer de achterkant van de Beurs tot ingang zodat het voetgangersgedeelte bovenaan de trap een terras kan worden; - Het omvormen van de publieke ruimte in een evenementenzone (met name het Brouckèreplein) is geen wens vanuit de wijk en roept vragen op; - Het ondergronds museum naast de Beurs in ere herstellen; - Behoud van het historische karakter van de Beurs en dit versterken; - De façades aan de boulevard opwaarderen (renovatie, verlichting, enz.); - Organiseren van een toeristenparcours op de centrale lanen; - Voorzie ruimte voor publieke evenementen in de openlucht (bij de Beurs); - Voorzier een ontmoetingsruimte voor burgerbijeenkomsten, dialoog en uitwisseling (zoals het Volkshuis, Agora, ...); - De ruimte zo inrichten om de ontwikkeling van lokale en Belgische producten en know-

Idées et recommandations : - Transformer l’arrière de la Bourse en entrée pour que le pédestre au-dessus des escaliers devienne une terrasse ; - « L’événementalisation » de l’espace public (et plus particulièrement de la place De Brouckère) qui n’est pas une demande du quartier pose des questions ; - Veiller à mettre en valeur le musée souterrain à côté de la Bourse ; - Préserver le caractère historique de la Bourse et le renforcer ; - Mise en valeur des façades des boulevards (rénovation, éclairage, etc.) ; - Création d’un circuit touristique sur les boulevards ; - Prévoir un espace pour les manifestations publiques à l’extérieur (à la Bourse) ; - Prévoir un espace pour les rassemblements citoyens qui favorise la rencontre, le dialogue, l’échange (type maison du peuple, Agora…) ; - Imaginer l’espace pour favoriser le développement de savoir-faire locaux et


how te bevorderen Zo kunnen we de cultuur van ons land naar voren brengen; - Ontwikkel een goede culturele bewegwijzering of een systeem van informatieve « zuilen » die beheerd worden door de stad ; - Verhoog de zichtbaarheid van de culturele podia, bijvoorbeeld door een grote weergave van de programmering van de Ancienne Belgique.

belges pour mettre en avant la culture de notre pays ; - Développer un bon fléchage culturel. Ou un système de colonnes culturelles gérées par la Ville ; - Augmenter la visibilité de l’affichage de certains lieux culturels : projeter en grand la programmation de l’Ancienne Belgique par exemple.

SUM Project : De stad heeft een studiebureau aangesteld voor de analyse en de planning van de commerciële ontwikkeling.

SUM Project : Un bureau spécialisé a été engagé pour une mission d’analyse et de projection du développement commercial par la Ville.

Voorstel 18 : voorzien van een vrije ruimte voor de organisatie van diverse culturele manifestaties. Bijvoorbeeld de organisatie van een festival voor straattheater.

Proposition 18 : prévoir un espace libre pour l’organisation de différentes manifestations culturelles. Par exemple, l’organisation d’un festival de théâtre de rue.

3.4.4. Gevolgen

3.4.4. Conséquences

Diagnostiek : - De heraanleg zal grote gevolgen hebben voor de binnenstedelijke economie van het stadscentrum. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden; - De heraanleg kan een verhoging van de huurprijzen in het stadscentrum tot gevolg hebben.

Diagnostic : - Le réaménagement aura des conséquences non négligeables pour l’économie du centre ville. Il est important de les prendre en compte ; - Le réaménagement pourrait aussi déboucher sur une augmentation des loyers dans le centre ville.

Ideeën en aanbevelingen : - Opletten voor het economisch kapotmaken van de omliggende straten. Zij moeten worden opgenomen in het project; - Aandacht voor de controle van huurprijzen (van bewoners en winkeliers). Het gebied mag geen wijk voor de mensen met een hoog inkomen worden; - Ontwikkel flankerende maatregelen voor de ondersteuning van jongeren : vaak hebben de huurvoorwaarden (kosten en termijn van de huurovereenkomst) een remmende werking vanwege de risico’s in geval van mislukking terwijl deze ervaring ook zeer leerzaam kan zijn; - Het project moet niet als doel hebben dat het vastgoed in waarde stijgt; - Aandacht voor de privatisering van de openbare ruimte;

Idées et recommandations : - Attention à ne pas tuer économiquement les petites rues adjacentes. Il faut les inclure dans le projet ; - Attention à contrôler les loyers (des habitants et des commerçants). Le quartier ne doit pas devenir un quartier pour personnes à hauts revenus ; - Développer une politique d’aide d’installation des jeunes : souvent les conditions d’installation (baux commerciaux chers et qui engagent à de longues durées) freinent les jeunes face aux risques en cas d’échec alors que l’échec peut au contraire être très formateur ; - Le projet ne doit pas être pensé pour favoriser la plus value immobilière ; - Attention à la privatisation de l’espace public ;


- Behoud de openbare ruimte als een plek waar burgers zich kunnen uitdrukken ; - Voorzie een studie naar de economische ontwikkeling ; - Voorzie animaties en evenementen tijdens de werken zodat het centrum zijn levendigheid behoudt.

Voorstel 19 : voorzien van ruimte voor horeca, maar voorkomen dat de uitbreiding van het voetgangersgebied leidt tot privatisering van de openbare ruimte en garanderen dat de nieuwe ruimte open en toegankelijk blijft.

- Maintenir l’espace public comme espace d’expression citoyenne ; - Prévoir une étude sur le développement commercial ; - Prévoir des animations et des événements pour la période des travaux afin que le centre reste vivant.

Proposition 19 : prévoir une place pour l’horeca mais éviter que la piétonisation des boulevards ne débouche sur une privatisation de l’espace public et s’assurer que le nouvel espace créé reste majoritairement public et ouvert.


3.5.

Kunst in de openbare ruimte

3.5.

Art dans l’espace public

3.5.1. Introductie

3.5.1. Introduction

De deelnemers aan de werkgroep “kunst in de openbare ruimte” hebben meerdere onderwerpen behandeld. Deze zijn onderverdeeld in twee categorieën : kunst en animatie. Een deelnemer benadrukt dat het belangrijk is om onderscheid te maken tussen tijdelijke en permanente kunst. Beiden zijn belangrijk, maar de heraanleg is hét moment om meerdere permanente kunstwerken te installeren.

Le groupe de travail autour de la thématique « art dans l’espace public » a abordé plusieurs sousthèmes. Ceux-ci ont été divisés en 2 catégories : arts et animation. Un participant précise qu’il est important de faire la distinction entre l’art temporaire et l’art permanent. Les deux sont importants mais le réaménagement est l’occasion de mettre en place plusieurs œuvres permanentes.


3.5.2. Kunst

3.5.2. Arts

Diagnostiek : - Veel mensen beschouwen de centrale lanen als lelijk; - Er is weinig ruimte voor kunst op de centrale lanen.

Diagnostic : - Beaucoup de gens considèrent les boulevards comme laids ; - Il n’y a que très peu de place pour l’art sur les boulevards.

Ideeën en aanbevelingen : - Versterken van de rol van kunst in het plan; - De ‘participatieve kunst’ uitbreiden tot de hele wijk en het verbinden van buurten; - Zorgen voor ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen in de openbare ruimte; - Zoek een rode draad in de keuze van het stadsmeubilair en verzeker de samenhang tussen kunstwerken en stadsmeubilair; - Focussen op het literaire en architecturale erfgoed; - Integratie van kunst in het groen (exposities die veranderen per seizoen) en integreren van kunst in het stadsmeubilair; - Geef kunstenaars de ruimte om zich in bepaalde gebieden van de openbare ruimte te uiten (straatkunst); - Kunstwerken die interactie mogelijk maken; - Ontwikkel een participatieproces voor kunstenaars voor het kunstwerk op het Brouckèreplein en richt een competente selectiecommissie op; - Het monumentale kunstwerk op het Brouckèreplein mag de openheid van het plein niet beperken; - Zich niet beperken tot één groot kunstwerk, maar realiseren van meerdere kleine kunstwerken. Permanente monumenten per thema gelieerd aan de verschillende zones; - Maak de metro-ingangen onderdeel van het project. Heroverweeg de metro-ingangen op het Brouckèreplein en aan Anneessens; - Voorzie een belangrijk budget voor kunst, want het vormt een uitstalraam voor cultuur; - Het is belangrijk het onderscheid te maken tussen permanente kunst in de straat en anderzijds participatieve tijdelijke kunst. - Verdeel de lanen in verschillende zones met verschillende sferen.

Idées et recommandations : - Renforcer la place de l’art dans le plan ; - Étendre l’art participatif au quartier entier et relier les quartiers ; - Prévoir des espaces d’expositions temporaires en plein air ; - Trouver un fil conducteur dans le mobilier urbain. Assurer une cohérence entre les œuvres d’art et le mobilier urbain ; - Mettre l’accent sur le patrimoine littéraire et architectural ; - Intégrer l’art à la verdure (expositions qui changent en fonction des saisons) et intégrer l’art au mobilier urbain ; - Permettre aux artistes de s’exprimer dans certains endroits de l’espace public (street art) ; - Œuvres d’art qui permettent une interaction ; - Pour l’œuvre devant prendre place à De Brouckère : mise en place en amont d’un processus de participation des artistes. Commission de sélection à mettre en place ; - L’oeuvre d’art monumentale de la place De Brouckère devrait être un peu plus en retrait afin d’ouvrir la place ; - Ne pas se limiter à une grosse œuvre mais envisager plusieurs petites œuvres. Monuments permanents à thème selon les zones ; - Intégration des bouches du métro dans le projet. Repenser l’emplacement des bouches à De Brouckère et Anneessens ; - Prévoir un budget important pour l’art car c’est une vitrine de la culture ; - Il est important de faire de la place pour de l’art permanent et pas seulement pour de l’art temporaire ; - Diviser les boulevards en différentes zones avec différentes ambiances.


Voorstel 20 : Er voor zorgen dat het kunstwerk dat is voorzien op het De Brouckèreplein “open” is en interactief.

Proposition 20 : Faire en sorte que l’oeuvre d’art prévue sur la place De Brouckère soit « ouverte » et interactive.

Voorstel 21 : Creëren van een lichtkunstwerk op de centrale lanen dat het mogelijk maakt om het architectonisch erfgoed op de centrale lanen te markeren.

Proposition 21 : Créer un jeu de lumière sur les boulevards qui permettrait de mettre en valeur le patrimoine architectural du centre de Bruxelles.

Voorstel 22 : Oprichten van verschillende structuren voor het organiseren van tijdelijke exposities.

Proposition 22 : Construction de différents types de supports permettant l’organisation d’expositions temporaires.

Voorstel 23 : Ruimte bieden voor straatkunst om zich uit te drukken.

Proposition 23 : Laisser une place pour que le « Street Art » puisse s’exprimer.

3.5.3. Animatie

3.5.3. Animation

Diagnostiek : - Het is noodzakelijk om activiteiten te voorzien om levendigheid te creëren op de centrale lanen.

Diagnostic : - Il est nécessaire de prévoir des animations afin de donner de la vie aux nouveaux boulevards.

Ideeën en aanbevelingen : - Plaats permanente podia in het Fontainaspark voor straatvoorstellingen en voor muziek; - Betrek de bestaande organisaties (Ancienne Belgique, Beursschouwburg, het Theatre National) bij kunstzinnige activiteiten op straat; - Installeer een kiosk op het Brouckèreplein waar mensen beschutting vinden, elkaar ontmoeten en muziek spelen. - Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen permanente kunst in de straat en tijdelijke ‘participatieve’ kunst. Met beiden moet rekening worden gehouden. - Werk met het gegeven ‘underground’, zowel in letterlijke als figuurlijke zin. Enerzijds door Brussel op te vatten als typische culturele ‘underground’ stad die je beter moet leren kennen om de leuke plekken te ontdekken, anderzijds door de verbinding te leggen met het ondergrondse netwerk van Brussel (de metro, de trams, de riolen, de Zenne). Dit gegeven gebruiken om een artistiek project voor de centrale lanen te voeden.

Idées et recommandations : - Mettre des podiums permanents dans le parc Fontainas pour des spectacles et de la musique ; - Proposer aux organisations existantes (Ancienne Belgique, Beurschouwburg, Théâtre National) de participer aux activités artistiques de rue ; - Installer un kiosque sur la place De Brouckère où les gens pourraient s’abriter, se rencontrer et jouer de la musique ; - Il est important de différencier l’art permanent en rue de l’art temporaire plutôt participatif. Les deux doivent être bien pris en compte dans la réflexion ; - Utiliser le concept ‘underground’, tant sur le plan littéral que figuratif. D’une part, prendre Bruxelles comme une ville culturelle typiquement ‘underground’ que l’on doit apprendre à connaître de façon plus approfondie pour découvrir les beaux coins, d’autre part, faire le lien avec le Bruxelles du réseau sous-terrain (les métros, les trams, les égouts, la Senne). Utiliser ces données afin de nourrir un projet artistique pour les boulevards du centre.


Voorstel 24 : Bouwen van een kiosk op het Fontainasplein die het mogelijk maakt om kleine concerten en tijdelijke exposities te organiseren.

Proposition 24 : Construire un kiosque sur la place Fontainas qui permettra l’organisation de petits concerts et d’expositions temporaires.


3.6.

De top 24 van de voorstellen

3.6.

Le top 24 des propositions

3.6.1. Zachte mobiliteit

3.6.1. Mobilité douce

Voorstel 1 : Verhogen van het aantal parkeerplaatsen voor gehandicapten in de aanliggende zijstraten.

Proposition 1 : Augmenter le nombre de places de stationnement pour personnes handicapées dans les tronçons des rues adjacentes.

Voorstel 2 : De centrale lanen toegankelijk maken voor personen met beperkte mobiliteit (en respecteren van het Vademecum PBM) door een heraanleg van de centrale lanen zonder niveauverschillen en toegankelijke metro-ingangen met liften en hellingen.

Proposition 2 : Rendre les boulevards du centre ville facile d’accès aux PMR (et respecter le Vademecum PMR) par un revêtement de plain-pied sur l’ensemble des boulevards et par des entrées de métro accessibles grâce à la création d’ascenseurs et de rampes.

Voorstel 3 : Het gebied dat bestemd is voor fietsers beter zichtbaar maken voor voetgangers en personen met beperkte mobiliteit door een grondmarkering of een specifieke materiaalkeuze.

Proposition 3 : Améliorer la lisibilité de la zone cycliste et la sécurité pour les piétons et pour les personnes à mobilité réduite par un marquage au sol ou une matérialisation spécifique.

Voorstel 4 : Plaatsen van kleine fietsenstallingen voor korte duur op elke hoek van de straat en andere oplossingen zoeken voor fietsparkeren voor lange duur (ondergronds of inpandig).

Proposition 4 : Construire des petits parkings vélos de courte durée à chaque coin de rue et trouver d’autres solutions pour le parking vélos de longue durée (en sous-sol ou à l’intérieur des bâtiments).

3.6.2. Stadsmeubilair en verlichting

3.6.2. Mobilier urbain et éclairage

Voorstel 5 : Aanleggen van openbare toiletten op meerdere plekken op centrale lanen. Proper en stevig. 24 uur geopend. Toegankelijk voor mannen en vrouwen.

Propositions 5 : Construire des toilettes publiques en surface à plusieurs endroits des boulevards. Propres et solides. Ouverte 24h/24. Accessibles aux hommes et aux femmes.

Voorstel 6 : Zorgen voor samenhang tussen het straatmeubilair dat nu al aanwezig is in het centrum en het meubilair dat geïnstalleerd zal worden op de centrale lanen.

Proposition 6 : Établir une cohérence entre le mobilier urbain présent actuellement dans le centre ville et celui qui sera installé sur les boulevards.

Voorstel 7 : Originaliteit in het ontwerp van het straatmeubilair. Combineer verschillende functies binnen hetzelfde meubilair. Bijvoorbeeld een parkeerplek voor fietsen en zitplek in één.

Proposition 7 : Faire preuve d’originalité dans le design du mobilier urbain. Combiner différentes fonctions au sein du même mobilier. Par exemple pouvoir parquer son vélo et s’assoir sur le même mobilier.

Voorstel 8 : Aanleggen van verschillende plekken op de centrale lanen waar mensen kunnen zitten, ontmoeten, picknicken, waar kinderen kunnen spelen, enz.

Proposition 8 : Prévoir différents endroits sur les boulevards où les gens peuvent s’assoir, se rencontrer, pique-niquer, où les enfants peuvent jouer, etc.

Voorstel 9 : Verhogen van de aanwezigheid van water op de centrale lanen. Bijvoorbeeld door de aanleg van een fontein, een vijver, een waterloop.

Proposition 9 : Augmenter la présence d’eau sur les boulevards. Par exemple, par la création d’une fontaine, d’un étang, d’un cour d’eau etc.


Voorstel 10 : Installeren van een luifel op het De Brouckèreplein die zich goed integreert in het plein en onderdak biedt aan verschillende activiteiten, beschermd tegen de regen.

Proposition 10 : Construire un auvent sur la place De Brouckère qui s’intégrerait harmonieusement dans la place et permettrait l’organisation de différentes activités à l’abri de la pluie.

3.6.3. Groene ruimte

3.6.3. Espace vert

Voorstel 11 : Maximale groenaanleg op de centrale lanen door de aanleg van bomen op de plekken waar dat technisch gezien mogelijk is.

Proposition 11 : Rendre les boulevards du centre le plus vert possible par la plantation d’arbres lorsque c’est techniquement possible.

Voorstel 12 : Vergroenen van de gevels van de gebouwen. Bijvoorbeeld door het vergroenen van de balkons van de twee grote torens van de stad.

Proposition 12 : Verduriser les façades des bâtiments. Par exemple en installant des plantes sur les balcons des deux grandes tours de la ville.

Voorstel 13 : Voorstellen van een vergroeningsperimeter die niet noodzakelijk overeenkomt met de perimeter van de heraanleg van de centrale lanen.

Proposition 13 : Proposer un espace de verdurisation qui ne coïncide pas forcément avec le périmètre de réaménagement des boulevards.

Voorstel 14 : Creëren van een samenhangende ruimte tussen het Fontainasplein en het Fontainaspark. Nadenken over plekken voor kinderen.

Proposition 14 : Créer un espace de continuité entre la place Fontainas et le parc Fontainas. Penser à la place de l’enfant.

Voorstel 15 : Het opzetten van verschillende burgerinitiatieven op de centrale lanen mogelijk maken en stimuleren.

Propositions 15 : Permettre et encourager la mise en place de différentes initiatives citoyennes sur les boulevards.

3.6.4. Cultuur en economie

3.6.4. Culture et économie

Voorstel 16 : ruimte beschikbaar laten op de centrale lanen voor de ambulante handelaren en de “food trucks”.

Proposition 16 : Laisser une place disponible sur les boulevards pour les marchands ambulants et les « food truck ».

Voorstel 17 : Mogelijk maken van een markt op de centrale lanen, enkele dagen per week.

Proposition 17 : Permettre la création d’un marché sur les boulevards certains jours de la semaine.

Voorstel 18 : voorzien van een vrije ruimte voor de organisatie van diverse culturele manifestaties. Bijvoorbeeld de organisatie van een festival voor straattheater.

Proposition 18 : Prévoir un espace libre pour l’organisation de différentes manifestations culturelles. Par exemple, l’organisation d’un festival de théâtre de rue.

Voorstel 19 : voorzien van ruimte voor horeca, maar voorkomen dat de uitbreiding van het voetgangersgebied leidt tot privatisering van de openbare ruimte en garanderen dat de nieuwe ruimte open en toegankelijk blijft.

Proposition 19 : Prévoir une place pour l’horeca mais éviter que la piétonisation des boulevards ne débouche sur une privatisation de l’espace public et s’assurer que le nouvel espace créé reste majoritairement public et ouvert.


3.6.5. Kunst in de openbare ruimte

3.6.5. Art dans l’espace public

Voorstel 20 : Er voor zorgen dat het kunstwerk dat is voorzien op het De Brouckèreplein “open” is en interactief.

Proposition 20 : Faire en sorte que l’oeuvre d’art prévue sur la place De Brouckère soit « ouverte » et interactive.

Voorstel 21 : Creëren van een lichtkunstwerk op de centrale lanen dat het mogelijk maakt om het architectonisch erfgoed op de centrale lanen te markeren.

Proposition 21 : Créer un jeu de lumière sur les boulevards qui permettrait de mettre en valeur le patrimoine architectural du centre de Bruxelles.

Voorstel 22 : Oprichten van verschillende structuren voor het organiseren van tijdelijke exposities.

Proposition 22 : Construction de différents types de supports permettant l’organisation d’expositions temporaires.

Voorstel 23 : Ruimte bieden voor straatkunst om zich uit te drukken.

Proposition 23 : Laisser une place pour que le « Street Art » puisse s’exprimer.

Voorstel 24 : Bouwen van een kiosk op het Fontainasplein die het mogelijk maakt om kleine concerten en tijdelijke exposities te organiseren.

Proposition 24 : Construire un kiosque sur la place Fontainas qui permettra l’organisation de petits concerts et d’expositions temporaires.



Algemene opmerkingen met betrekking tot het nieuwe circulatieplan voor de Vijfhoek

Remarques générales concernant le nouveau plan de mobilité pour le Pentagone

Het project voor de heraanleg van de centrale lanen roept veel vragen op omtrent het nieuwe circulatieplan voor de Vijfhoek. Ondanks dat de participatie aan het mobiliteitsplan geen onderdeel vormt van deze opdracht hebben we gewenst om de belangrijkste opmerkingen en aanbevelingen hieronder samen te vatten.

Le projet de réaménagement des boulevards du centre soulève de nombreuses questions sur le nouveau plan de mobilité pour le Pentagone. Bien que la participation entourant le plan de mobilité ne soit pas l’objet de la mission, nous avons souhaité reprendre ci-dessous les principales observations et recommandations formulées lors des ateliers.

De deelnemers verlangen meer informatie met betrekking tot het nieuwe circulatieplan voor de Vijfhoek. De heraanleg van de centrale lanen en het nieuwe circulatieplan voor de Vijfhoek zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het autovrij maken van de centrale lanen en pleinen heeft volgens de deelnemers aan de werkgroepen grote gevolgen voor de bereikbaarheid van het centrum, de afwikkeling van het verkeer en de kwaliteit van de leefomgeving in de omliggende straten. Deelnemers zijn unaniem van mening dat de heraanleg van de centrale lanen pas kan worden gestart als er een mobiliteitsplan ligt dat een oplossing biedt voor de gevolgen van het autovrij maken van de centrale lanen en pleinen.

Les participants ont besoin de plus d’informations concernant le nouveau plan de mobilité pour le Pentagone. En effet, le réaménagement des boulevards centraux et le nouveau plan de mobilité pour le Pentagone sont inextricablement liés. Selon les participants aux groupes de travail, la piétonisation des boulevards et places du centre ville aura des conséquences majeures sur l’accessibilité du centre, sur les flux de trafic et sur la qualité de vie dans les rues environnantes. La plupart des participants s’accordent pour dire que le réaménagement des boulevards centraux ne peut se faire que si un plan de mobilité est mis en place en tenant compte des conséquences et en fournissant une solution efficace.


I. Bereikbaarheid van het centrum De afsluiting van de Anspachlaan voor het autoverkeer heeft grote gevolgen voor de bereikbaarheid van het centrum van Brussel. De Vijfhoek dient voor velen goed bereikbaar te blijven voor bewoners, ondernemers, pendelaars en bezoekers. Dit vraagt om een doelgroepgerichte benadering en oplossingen op maat. Voor bewoners (met name voor personen met beperkte mobiliteit) is het belangrijk dat hun woning bereikbaar blijft, ook met de auto en het openbaar vervoer. Handelaars willen dat hun winkel bereikbaar blijft voor het laden en lossen van goederen. Voor pendelaars en bezoekers is een belangrijke rol weggelegd voor het openbaar vervoer en voor het stimuleren van ketenmobiliteit, waarbij de auto buiten het centrum wordt geparkeerd en in het vervolgtransport gebruik wordt gemaakt van het openbaar vervoer of de fiets.

I. Accessibilité du centre La fermeture des boulevards à la circulation automobile aura des implications majeures sur l’accessibilité au centre de Bruxelles. Le Pentagone doit rester facilement accessible aux résidents, aux entreprises, aux navetteurs et aux visiteurs. Cela nécessite une approche ciblée et des solutions personnalisées. Pour les résidents (notamment les personnes à mobilité réduite), il est important que leurs maisons restent accessibles en voiture et en transport en commun. Les commerçants veulent que leurs magasins restent accessibles pour le chargement et le déchargement des marchandises. Pour les navetteurs et pour les visiteurs, il est important de mettre en place des transports publics efficaces et de créer de grands parkings (gratuits ou bon marché) à proximité des lignes de transports publics et des pistes cyclables.

De Kleine Ring is al overbelast. Het verkeersvrij maken van de Anspachlaan kan daar voor nog meer verkeer zorgen en kan een negatieve impact hebben op de bereikbaarheid van het centrum (met name voor de fiets).

La petite ceinture est déjà embouteillée. La piétonisation des boulevards risque d’y augmenter encore le trafic et pourrait avoir des conséquences négatives sur l’accessibilité du centre (notamment en vélo).

II. Afwikkeling van het verkeer Het huidige verkeer op de Anspachlaan zal worden verplaatst naar de omliggende straten. De verkeersdrukte wordt dus enkel verplaatst. Sommige deelnemers vinden dat de Vijfhoek alleen toegankelijk moet zijn voor lokaal verkeer. De meerderheid is van mening dat het doorgaande verkeer in het centrum drastisch dient te worden verminderd zonder dat daarbij de bereikbaarheid voor bestemmingsverkeer in het gedrang komt. Een ambitieus plan voor de heraanleg van de centrale lanen kan alleen succesvol zijn in combinatie met een ambitieus mobiliteitsplan.

II. Flux de trafic Le trafic actuel du boulevard Anspach sera déplacé vers les rues environnantes. La congestion du trafic existant sera donc seulement déplacée. Certains participants pensent que le Pentagone ne devrait être ouvert qu’au trafic local. La majorité des participants estime que le trafic de transit sur le centre devrait être fortement réduit sans pour autant diminuer l’accessibilité de la circulation locale. Un plan ambitieux pour le réaménagement des boulevards du centre ne peut être couronné de succès sans un plan ambitieux de mobilité.


III. Kwaliteit leefomgeving omliggende straten Veel deelnemers uiten hun zorgen over de kwaliteit van de leefomgeving voor de bewoners rondom de toekomstige bestemmingslus. De overlast (geluidsoverlast, opstoppingen, luchtvervuiling, enz.) voor deze bewoners zal hierdoor enorm toenemen. De bewoners van het gebied tussen de bestemmingslus en de Kleine Ring bevinden zich straks tussen 2 drukke verkeersaders en dreigen te worden afgesloten van de rest van Brussel. De leefbaarheid en veiligheid komen hiermee in het gedrang. De bewoners van de centrale lanen en omgeving hebben veel vragen met betrekking tot de gevolgen voor de leefomgeving :

III. Qualité de vie sur les rues environnantes De nombreux participants ont exprimé leurs préoccupations au sujet de la qualité de vie pour les résidents autour de la future boucle de desserte. Les nuisances (bruit, congestion, pollution de l’air, etc.) pour ces résidents augmenteront énormément. Les habitants de la zone comprise entre la boucle de desserte et la petite ceinture seront bientôt enfermés entre deux routes très fréquentées et coupées du reste de Bruxelles. Tant la qualité de vie que l’accessibilité sont donc compromises. Les habitants des boulevards du centre ont beaucoup de questions quant aux incidences sur l’environnement :

- Hoe kan het probleem van geluidoverlast door politieauto’s en ambulances opgelost worden ? - Hoe kan de toename van de geluidoverlast voor de gebruikers van het gebied (met name rondom Sint-Goriks) voorkomen worden ? - Hoe wordt de sociale veiligheid van deze nieuwe ruimte, die ontdaan is van een groot deel van de gebruikers van de ruimte, te weten de auto’s, gewaarborgd ? Voetgangers en fietsers gaan er ‘s nacht niet doorheen. Lege ruimtes zijn vaak de onveiligste.

- Comment régler le problème des nuisances sonores causées par les voitures de polices et les ambulances ? - Comment éviter l’augmentation des nuisances sonores liées aux usagers du quartier (notamment autour de St Géry) ? - Comment assurer la sécurité sociale de ce nouvel espace vidé d’une grande partie de ses utilisateurs, à savoir les voitures ? Les piétons et cyclistes ne se baladent pas la nuit. Or les espaces vides sont toujours les plus dangereux.

De deelnemers aan de werkgroepen zijn niet tegen de heraanleg van de centrale lanen. Desalniettemin blijkt nogmaals (zoals eerder het veldatelier heeft aangetoond) dat de bewoners bezorgd zijn over de gevolgen die de heraanleg voor de rest van het centrum zal hebben. Noch de Kleine Ring, noch de nieuwe bestemmingslus kan al het verkeer dat vandaag de dag over de Anspachlaan rijdt absorberen. De enige oplossing is het verminderen van het aantal wagens dat Brussel binnenrijdt. Het nieuwe mobiliteitsplan mag zich dus niet beperken tot de Vijfhoek, maar moet heel het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en zijn omgeving omvatten. Men moet samenwerken met de Federale Overheid en de andere Gewesten. Het masterplan moet in een zo ruim mogelijk kader bekeken worden. Daarnaast moet men bij met masterplan nadenken over welke flankerende maatregelen zullen worden genomen om de netheid en de veiligheid van de centrale lanen te garanderen.

Les participants aux groupes de travail ne sont pas contre le réaménagement des boulevards du centre. Néanmoins (comme l’avait déjà montré l’atelier de terrain) les résidents sont préoccupés par les conséquences que ce réaménagement va avoir pour le centre ville. Ni la petite ceinture, ni la nouvelle boucle de desserte ne pourront absorber l’entièreté du trafic qui passe aujourd’hui par le boulevard Anspach. La seule solution est de diminuer le nombre de voitures rentrant dans Bruxelles. Le nouveau plan de mobilité ne doit donc pas se limiter au Pentagone mais englober toute la Région de Bruxelles-Capitale et sa périphérie. Il faut travailler en collaboration avec le fédéral et les autres régions. Il faut inclure le master plan dans un cadre le plus large possible. De plus, il faut réfléchir à la manière dont la réalisation et l’exécution du permis d’urbanisme (produit sur base du master plan) vont être « accompagnés » afin d’assurer la propreté et la sécurité des boulevards du centre.


Lijst van aanbevelingen Hieronder volgt een oplijsting van de aanbevelingen met betrekking tot mobiliteit die gemaakt werden door de deelnemers aan de werkgroep van 23 oktober 2014 in het kader van het participatietraject voor de heraanleg van de centrale lanen :

Liste des recommandations Ci-dessous une liste des recommandations relatives à la mobilité qui ont été faites par les participants du groupe de travail du 23 octobre 2014 dans le cadre du processus de participation pour le réaménagement des boulevards du centre :

Aanbevelingen met betrekking tot het autoverkeer :

Recommandations concernant le trafic automobile :

- Sluit het stuk tussen Plattesteen en Fontainas voor het autoverkeer af, maar behoudt een verbinding tussen de Verversstraat en de Rijkeklarenstraat om te voorkomen dat bewoners moeten omrijden; - Beperk het autoverkeer over het Fontainasplein tot een maximum om een kloof tussen Fontainasplein en Fontainaspark te voorkomen; - Voorkom dat het autoverkeer zich verplaatst naar de omliggende straten en zorg voor een goede monitoring van de resultaten; - Experimenteer met een ‘dynamisch’ mobiliteitsplan waarbij de verkeerssituatie verandert naar gelang de tijd van de dag of de dag van de week.

- Fermer le tronçon entre Plattesteen et Fontainas à la circulation automobile, mais conserver une connexion entre la rue des Teinturiers et la rue des Riches Claires pour empêcher que les résidents doivent faire un détour; - Limiter la circulation des véhicules sur la place Fontainas au maximum afin d’éviter une coupure entre le parc Fontainas et la place Fontainas; - Éviter que le trafic automobile ne se déplace vers les rues environnantes et assurer un suivi adéquat des résultats ; - Faire des tests avec un plan de mobilité « dynamique » où la situation du trafic varie en fonction du moment de la journée ou le jour de la semaine.

Aanbevelingen met betrekking tot het openbaar vervoer :

Recommandations concernant le transport en commun :

- Verbeter de ontsluiting van het centrum met het openbaar vervoer; - Maak parkings buiten het centrum (in plaats van nieuwe parkings te bouwen binnen de Vijfhoek) en stimuleer het gebruik van fiets en openbaar vervoer in het vervolgtransport. Werk samen met het Gewest, de andere gemeenten en de openbaar vervoersmaatschappijen om deze doelstelling te realiseren; - Onderzoek innovatieve wijzen van openbaar vervoer die aangepast zijn aan het centrum van Brussel; - Koppel de ingang van het metrostation «Anneessens» aan het Fontainaspark; - Trek de buslijnen vanaf de Lombardstraat door tot aan de Ninoofsepoort in plaats van het creëren van een lus voor de bussen rond Plattesteen en de Verversstraat; - Integratie van de renovatie van de metrostations in het project voor de heraanleg van de centrale lanen.

- Améliorer l’accessibilité du centre ville par les transports en commun ; - Créer des parkings à l’extérieur du centre (au lieu de construire de nouveaux parkings à l’intérieur du Pentagone) et encourager l’utilisation du vélo et des transports en commun à partir de ces parkings. Collaborer avec la Région, les autres communes et les entreprises de transports publics afin d’atteindre cet objectif ; - Rechercher des solutions innovantes concernant le transport en commun adapté au centre ville de Bruxelles ; - Coupler l’entrée de la station de métro «Anneessens» au parc Fontainas ; - Prolonger les lignes de bus qui descendent de la rue du Lombard jusqu’à la porte de Ninove, plutôt que de créer une boucle pour les bus autour de Plattesteen et de la rue des Teinturiers ; - Intégrer la rénovation des stations de métro dans le projet de réaménagement des boulevards du centre.


Aanbevelingen met betrekking tot de actieve modi (fietsers, voetgangers en personen met beperkte mobiliteit) :

Recommandations concernant les formes de mobilité actives (vélos, piétons et personnes à mobilité réduite) :

- Prioriteit geven aan de actieve modi binnen de Vijfhoek; - Denk aan personen met beperkte mobiliteit tijdens de uitvoering van het mobiliteitsplan (van plan tot uitvoering en onderhoud) en houdt rekening met de verschillende regelgeving en aanbevelingen die gelden voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest; - Kies voor een integrale aanpak : combineer het mobiliteitsplan met de verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving; - Creëer inpandige fietsenstallingen in leegstaande winkelpanden voor bewoners die voor langere tijd hun fiets moeten kunnen stallen; - Prioriteit geven aan het fietsverkeer (en het openbaar vervoer) op de bestemmingslus die is voorzien in het nieuwe circulatieplan voor de Vijfhoek; - Voorkom zoveel mogelijk kruispunten tussen fietsverkeer en autoverkeer op doorgaande fietsroutes.

- Donner la priorité aux formes de mobilité actives à l’intérieur du Pentagone ; - Penser aux PMR (personnes à mobilité réduite) lors de la mise en place du plan de mobilité (dès la conception à la mise en œuvre et l’entretien) et tenir compte des différents règlements et recommandations en vigueur dans la Région de Bruxelles-Capitale ; - Choisir une approche intégrée : combiner la mobilité avec l’amélioration de la qualité de l’environnement ; - Transformer les locaux commerciaux vides pour la création de stationnements vélos longue durée pour les habitants ; - Donner la priorité aux cyclistes (et aux transports en commun) sur la boucle de desserte prévue dans le nouveau plan de mobilité pour le Pentagone ; - Faire attention à éviter le plus possible les points de croisement entre cyclistes et voitures sur les pistes cyclables principales.

Overige aanbevelingen :

Autres recommandations :

- Installeer een permanent informatiecentrum over het nieuwe mobiliteitsplan; - Stel de heraanleg van de centrale lanen uit tot na de bekendmaking van het nieuwe mobiliteitsplan voor de Vijfhoek. Zorg voor een goede afstemming tussen de twee plannen en zorg voor een goede communicatie van het mobiliteitsplan naar de bewoners.

- Installer un point d’information permanent sur le plan de mobilité ; - Ne régler le réaménagement des boulevards centraux qu’après la publication du nouveau plan de mobilité pour le Pentagone, assurer une bonne coordination entre les deux plans et communiquer avec les habitants autour de ce plan de mobilité.


rapport de la première phase Verslag van de eerste fase

Recommend Documents