Rapport Comm. Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied voor de Ned. Geref. Kerken met het oog op de Landelijke Vergadering 2013 te Zeewolde

Code: LV2013 – 05.01.01 Pagina 1 van 5

Commissie Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (CISK) Secretaris: F.A. Schneider Adres; Kobaltstraat 45, 7334 AM Apeldoorn Tel/email: 055-3013056/[email protected]

Rapport Comm. Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied voor de Ned. Geref. Kerken met het oog op de Landelijke Vergadering 2013 te Zeewolde

23 oktober 2013

Code: LV2013 – 05.01.01 Pagina 2 van 5

2 4 6 8

CISK (Samenstelling) De CISK heeft de afgelopen jaren een wisseling gehad wat betreft de samenstelling. De brs. A. Langeler (NGK Groningen) en J.H. Veefkind (NGK Amersfoort-Noord) traden terug als leden van onze commissie. In hun plaats mochten we br. J. Weij (NGK Kampen) in ons midden verwelkomen. Br. F. Gerkema bleef de kerken vertegenwoordigen binnen het bestuur van de ISK en br. F. E. Schneider trad op als supervisor namens de CISK die in zijn geheel als klankbordgroep namens de NGK functioneerde. Ook br. J. Visser bleef lid van onze commissie.

10 12 14 16 18 20

(C)ISK en Het Nieuwe Liedboek Met de feestelijke presentatie van het nieuwe liedboek op 25 mei 2013 in Monnickendam kwam er een afronding aan het jarenlange proces van voorbereiding. De aanvankelijke bedoeling om het liedboek in 2012 te publiceren werd daarmee net niet gehaald, maar veel vertraging heeft het dus project niet opgelopen. De belangstelling voor de presentatie van het liedboek op 25 mei was zeer groot, zo groot zelfs dat toegangskaarten al ver van tevoren waren uitverkocht. Na een officiële opening en presentatie, waarbij er natuurlijk veel uit het nieuwe liedboek werd gezongen, was er een zeer gevarieerd middagprogramma waarbij talloze workshops, lezingen etc. konden worden bezocht. Te midden van de vele belangstellenden waren wij als CISK ook vertegenwoordigd. Br. Gerkema namens de ISK zelf en br. Schneider als supervisor van de klankbordgroep van de NGK.

22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42

Het resultaat is een fraai uitgegeven liedboek met een heldere opzet. In acht verschillende rubrieken (‘psalmen’, ‘cantica’, ‘bijbelse vertelliederen’, ‘getijden van de dag’, ‘de eerste dag’, ‘getijden van het jaar’, ‘leven’ en ‘samen leven’) zijn meer dan duizend liederen en teksten verzameld. In combinatie met de uitgebreide registers is het liedboek goed bruikbaar om liederen te zoeken bij allerlei gelegenheden. Van het liedboek zijn verschillende edities uitgebracht. Naast de standaard editie is er een luxe editie en kindereditie verkrijgbaar. Ook verschenen er een aparte kooruitgave en begeleidingsbundel. Het was het streven van de redactie om deze tegelijk met het verschijnen van het liedboek uit te brengen, en dat is ook gelukt! Voor kerkmusici, die in principe zowel de kooruitgave en begeleidingsbundel nodig hebben, is het wel een flinke investering in een keer. Over de inhoud van het liedboek hebben we gemengde gevoelens. De ISK benadrukt dat het liedboek een breed spectrum aan liederen bevat: ‘Het eigene en het kenmerkende van dit boek ligt onder meer in andere (onberijmde) vormen van psalmzingen, een aanzienlijk grotere afwisseling in genres, liederen voor kinderen en jongeren, voorbeelden van gezongen liturgie, verrassend nieuw materiaal uit zowel andere Europese landen als de wereldkerk, meditatieve zangvormen, vormen waarin het zangplezier centraal staat en gebeden en teksten die het boek maken tot een boek om uit te zingen en bidden.’ Inderdaad is er ten opzichte van het Liedboek voor de Kerken een enorme verbreding gekomen, en is er veel nieuw materiaal aangedragen. De talrijke ‘nieuwe’ en mooie liederen zijn wat dat betreft een verrijking voor de kerk. Tegelijk vinden we dat de verdeling ongelijk is.

Code: LV2013 – 05.01.01 Pagina 3 van 5

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44

Zo is het aantal evangelische liederen in het nieuwe liedboek maar zeer gering, en dat is jammer wat ons betreft. Naar onze mening is er veel invloed vanuit de traditie van Zingend Geloven uitgegaan, waarbij veel teksten een hoog dichterlijk gehalte hebben en niet altijd even dicht tegen de liedcultuur van de NGK aanstaan. In ons vorige verslag vroegen we ons nog af hoe en of het liedboek ook digitaal beschikbaar zou komen. Gelukkig is het mogelijk gemaakt om digitaal over de liederen te beschikken. Kerken (of andere gebruikers) kunnen een licentie aanvragen waarmee ze gemakkelijk toegang krijgen tot de teksten, zoekmachines en vele andere handige functies voor het maken van powerpointpresentaties of liedlijsten. De kosten voor een licentie variëren van € 125,- (1-49 gebruikers) tot € 990,- (500 gebruikers en meer) per jaar, exclusief een eenmalige vaste bijdrage voor aansluiting van € 99,-. Het is de vraag hoe aantrekkelijk een dergelijke licentie is voor kerken die zo af en toe eens een lied uit het nieuwe liedboek willen zingen, maar dat de liederen op deze manier beschikbaar zijn voor de beamer is in ieder geval een pluspunt. Meer informatie over het nieuwe liedboek is te vinden op www.liedboek.nl. Het antwoord op de vraag hoe en in welke mate het nieuwe liedboek ingang zal vinden in onze kerken ligt op dit moment nog steeds open. Gezien de diversiteit van onze kerken zal dat vermoedelijk ook per gemeente flink verschillen. In ieder geval is met de komst van het nieuwe liedboek een mooie uitgave beschikbaar gekomen van een groot aantal verzamelde oude en nieuwe liederen! CISK (werkzaamheden) De CISK heeft in de afgelopen jaren ongeveer twee keer per jaar vergaderd. In de tijd dat nog gewerkt werd aan het nieuwe liedboek bleven onze werkzaamheden vooral bestaan uit het becommentariëren van het door de redactie beschikbaar gestelde materiaal. In onze vergaderingen bespraken we de liederen, en gaven ons oordeel hierover aan de hand van en door ons opgesteld ‘perspectief’ waarmee wij als NGK-leden de liederen beoordeelden. Dit perspectief was als volgt: - Belangrijk vinden wij de toegankelijkheid van liederen, zowel qua tekst als melodie. We merken dat cryptisch-dichterlijke liederen weinig worden gezongen onder ons en zien dat ook niet veranderen. We denken eerder dat de gemeentezang gebaat zou zijn bij een volkse trek, zowel wat de teksten aangaat als ook de melodie. - We zoeken naar een balans tussen beschrijvende liederen (óver God en zijn volk, in de derde persoon) en liederen, die een grotere directheid hebben (in de tweede persoon tót God gericht) in gebed, vreugde, aanbidding, klacht. - We kijken uit naar liederen, die prikkelend zijn om de gaven van de gemeente breed muzikaal te ontwikkelen, zowel vocaal als instrumentaal. Dat betreft nadrukkelijk ook de moderne muziekvormen (er is een groeiend aantal begeleidingsbands in de praktijk van de NGK). - Veel minder bekend in onze kerken is het fenomeen cantorij. We hopen dan ook dat het overgrote deel van de liederen van het Nieuwe Liedboek zonder cantor/cantorij te zingen is. - Inhoudelijk denken we aan liederen, waarin de grondbelijdenis van het Nieuwe Testament ‘Jezus is Heer’ in alle hartelijkheid en vreugde hoorbaar wordt. Dat de

Code: LV2013 – 05.01.01 Pagina 4 van 5

2

liedteksten eenzelfde klaarheid in geloof hebben als de woorden waarmee de profeten en apostelen hebben gesproken!

4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30

Het was niet de bedoeling dat wij reageerden op alle afzonderlijke liederen die waren geselecteerd, maar aan de hand van de selectie met een advies kwamen. De adviezen die wij aan de redactie hebben meegegeven laten zich als volgt samenvatten: Voor wat betreft de Psalmen en Cantica vonden we het vooral belangrijk dat deze dicht bij de grondtekst zouden blijven. Niet alle herdichtingen waren wat dat betreft ook een verbetering. Ook vonden we het belangrijk dat de verschillende versies van de psalmen breder zou zijn dan alleen een Geneefse psalmberijming en een onberijmde versie. Die kant leek het toch wat op te gaan. Sowieso was er erg veel aandacht voor de onberijmde manier van zingen, waarbij sprake is van afwisseling tussen sologedeeltes (door voorzanger of cantorij) en gedeeltes die geschikt zijn voor gemeentezang. In de praktijk van onze kerken wordt hier vrij weinig mee gedaan. Belangrijk vonden we dat het taalveld vooral niet te verouderd moest zijn. Het liedboek is wat ons betreft vooral bedoeld voor de komende generatie, en moet dus ook wat betreft taal en muziek daarbij aansluiten. Daarnaast adviseerden wij om de liederen vooral te toetsen op bruikbaarheid voor de gemeentezang. Veel van de geselecteerde liederen waren vooral mooie gedichten, waarvan wij ons afvroegen of deze wel geschikt zijn om in/met de gemeente te zingen. Ook merkten we op dat een aanzienlijk deel van de liederen in onze kringen naar alle waarschijnlijkheid niet gezongen zal worden. De redenen daarvoor lopen uiteen. Sommige teksten staan vrij ver af van ons belijden, andere liederen laten wat ons betreft te wensen over aan duidelijkheid of spreken van een heel andere geloofsbeleving dan wij gewend zijn. Toch hebben we er natuurlijk ook begrip voor dat dergelijke liederen in andere kerken wel graag gezongen worden en daarom ook een plek zullen krijgen in het liedboek. Verder waren we, ondanks het geringe aantal, blij met de evangelische liederen die we aantroffen en de blik op de wereldkerk. Ook voor de grote aandacht voor kinder-, jeugd- en tienerliederen hadden we veel waardering. Wel vonden we dat de geboden selectie qua taal en muziek in veel gevallen toch ver van de beleving van de beoogde doelgroep af stond.

32

42

De verslagen die wij als klankbordgroep aan de redactie stuurden werden telkens met belangstelling en instemming ontvangen. In een slotbijeenkomst voor alle supervisoren heeft de redactie van het nieuwe liedboek aan de hand van diverse voorbeelden uiteengezet hoe zij omging met de reacties van de verschillende klankbordgroepen. Daarbij werd te kennen gegeven dat de verschillende bijdrages, hoe divers deze ook waren en soms zelfs lijnrecht tegenover elkaar stonden, een positieve invloed hebben gehad op het hele redactieproces. Na de laatste supervisieronde hebben we ons verder bezonnen op onze vervolgtaken als CISK. Onderwerpen die we hebben besproken zijn o.a. de invloeden van volksmuziek in de kerk en aandacht voor (kwaliteit van) muziek en liturgie in de eredienst. Onze besprekingen hebben geleid tot een aantal artikelen die recent zijn opgenomen in het blad Opbouw.

44

Voor de komende tijd verwachten de volgende werkzaamheden:

34 36 38 40

Code: LV2013 – 05.01.01 Pagina 5 van 5

2

-

4

-

6 -

blijvende betrokkenheid bij de ISK, als het gaat om de ontwikkeling van het kerklied, en vragen van auteursrecht en digitalisering; bezinning binnen de CISK (en wellicht in samenwerking met de Deputaten Kerkmuziek GKV) op nieuwe liederen en het stimuleren van werken aan kwaliteit van muziek en liturgie; zoeken naar leden die het werk van onze commissie willen versterken.

8 10

Namens de CISK, F.E. Schneider F.E. Schneider