Presentatie Freya bij overhandiging overhandiging rapport ‘ARBEIDSVERZUIM DOOR VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN’
Den Haag, 19 maart 2009
De praktijk aan het woord Wat is de aanleiding. aanleiding. Ongeveer een jaar geleden heeft Freya een gesprek gehad met het Kennispunt over arbeidsverzuim bij vruchtbaarheidsbehandelingen en heeft Freya de knelpunten geschetst waar patiënten mee te maken krijgen als zwanger worden niet vanzelf gaat en ze een traject van medische onderzoeken en behandelingen ingaan. Freya hoort vanuit de achterban dat er veel onduidelijkheid heerst over hoe met verzuim bij vruchtbaarheidsbehandelingen omgegaan moet worden, dat werkgevers hier zeer divers op reageren en dat patiënten graag willen weten hoe het verzuim arbeidsrechtelijk geregeld is. Wat Wat als zwanger zwanger worden niet vanzelf gaat. Op het moment dat je als paar heel graag kinderen wilt maar die gewenste zwangerschap komt maar niet. Wat dan? Zoek je hulp bij de huisarts en gynaecoloog of niet? Wat betekent het om een vruchtbaarheidsprobleem te hebben? Het lijkt wel of iedereen zomaar kinderen krijgt, behalve jij. Hoe ga je daarmee om? Paren die hiermee geconfronteerd worden kunnen het idee hebben hierin alleen te zijn. Maar het treft veel paren; maar liefst één op de zes paren krijgt te maken met een vruchtbaarheidsprobleem. De oorzaak ligt in ongeveer 30% van de gevallen bij de vrouw, in 30% bij de man en in 30% bij beiden. Bij 10% wordt geen verklaring gevonden voor het uitblijven van een zwangerschap.
2
Ongeacht bij wie de oorzaak ligt, zal de vrouw de vruchtbaarheidsbehandeling ondergaan. Eén op de 39 geboren kinderen is ontstaan met behulp van IVF of ICSI. Een andere behandelmethode die vaak wordt gebruikt maar minder bekend is, is de inseminatietechniek IUI. Als je te maken krijgt met ongewenste kinderloosheid is dit van grote invloed op je leven. Iets wat vanzelfsprekend leek –het zwanger worden- blijkt een proces te worden van hoop en wanhoop en van keuzes maken. Soms vinden mensen het moeilijk in hun omgeving duidelijk te maken wat dit voor hen betekent. Wat zeg je hierover wel of juist niet tegen familie, vrienden en in de werkkring.
3
Een medisch traject. Als je na ongeveer een jaar met onbeschermd vrijen nog niet zwanger bent, kun je naar de huisarts gaan. Na enkele kleine onderzoeken bij de huisarts kom je meestal bij de gynaecoloog terecht. Er volgt dan een traject van diverse onderzoeken waarvoor
ziekenhuisbezoek
noodzakelijk
is.
Als
blijkt
dat
vruchtbaarheidsbehandelingen nodig zijn, heeft dit veel invloed op je leven. Het stemt verdrietig als blijkt dat een zwangerschap niet mogelijk is zonder medische ingreep. Zowel lichamelijk, psychisch als praktisch komt er veel op je af.
Lichamelijk: de behandelingen en het gebruik van hormonen. Psychisch: het omgaan met hoop en wanhoop, zullen we ooit kinderen krijgen, hoe is mijn toekomstperspectief, kun je er met je partner over praten.
Praktisch: wanneer vertel je het in je omgeving, hoe zit het met de vergoeding van de behandeling, hoe regel je verzuim voor ziekenhuisbezoek. Op het werk Niet iedereen kiest ervoor hun probleem aan collega’s te vertellen. Het is tenslotte een intieme kwestie. Desalniettemin kun je je op een bepaald moment gedwongen voelen
er
iets
over
te
zeggen,
bijvoorbeeld
vanwege
de
frequente
ziekenhuisbezoeken. Soms blijkt dat collega’s meer begrip kunnen opbrengen als je hen de waarheid vertelt. Een citaat:”Op het werk werd over me geroddeld: ik
mankeerde toch niets, maar moest wel steeds naar het ziekenhuis. Ze dachten dat ik gewoon vrije uurtjes pikte!” Alsof de behandeling nog niet emotioneel genoeg is, moet er ook worden nagedacht over de combinatie met het werk. Helaas wordt er door werkgevers zeer verschillend omgegaan met vruchtbaarheidsbehandelingen. Sommigen hebben alle begrip en leveren voldoende tijd en ruimte om de behandelingen optimaal te kunnen ondergaan. Ook krijgt Freya vragen van werkgevers die van goede wil zijn maar niet weten wat een behandeling inhoudt, hoe ze ermee om moeten gaan en welke rechten en plichten de werknemer en de werkgever heeft. Daarnaast zijn er veel werkgevers die geen noodzaak zien om iets te doen; zij vinden het “eigen keus”. De patiënt moet dan zelf maar zien hoe ze het oplost. Wat zijn de knelpunten. Vanuit onze achterban krijgen wij veel vragen en klachten over verzuim bij vruchtbaarheidsbehandelingen. De patiënt moet voor één behandeling ca. 4-6 keer naar het ziekenhuis in een tijdsbestek van 2-3 weken. Het ziekenhuisbezoek bestaat, naast ingrepen als het insemineren van sperma, het puncteren van eicellen
4
of het terugplaatsen van embryo’s, uit veelvuldigde echocontroles om de cyclus goed te monitoren en het juiste moment te bepalen. Thuis injecteert de patiënt dagelijks hormonen om de cyclus te ondersteunen. De behandelingen moeten op vaste tijdstippen plaatsvinden die niet vooraf in te plannen zijn. De patiënt heeft niet de mogelijkheid om deze op vrije dagen te plannen. Een patiënt kan meerdere behandelingen nodig hebben. De patiënt ervaart een dilemma of zij deze belastende privé-aangelegenheid wel of niet wil/moet vertellen op het werk.
5
De werkgever en bedrijfsartsen zijn niet op de hoogte van de lichamelijke en psychische belasting van het ondergaan van vruchtbaarheidsbehandelingen en de frequentie van afwezigheid op het werk. Hierover is momenteel bij de werkgever veelal geen adequate informatie beschikbaar. Hierdoor vindt er geen, onvoldoende of onjuiste medewerking plaats; de patiënt ondervindt problemen op de werkvloer ten aanzien van het krijgen van verlof en krijgt onvoldoende sociale steun. Uit het onderzoek dat vandaag wordt gepresenteerd blijkt dat er geen specifieke verlofregeling is voor vruchtbaarheidsbehandelingen.
Om aan te geven waar het om gaat wil ik u enkele reacties citeren die wij van onze achterban ontvingen: -
-
-
-
Ik kreeg te horen dat IVF eigen keus is dus buiten werktijd. Anders moest ik vakantiedagen opnemen of overuren opsparen. Ik heb een negatief functioneringsgesprek gehad met mijn nieuwe manager vanwege teveel verzuimdagen. Ik was open op het werk, nadien heb ik niets meer verteld i.v.m. mogelijke consequenties. Eerst was ik er eerlijk en open over. Ik heb goede afspraken met mijn eerste leidinggevende gemaakt. Het loopt nu totaal uit de hand met de tweede leidinggevende. Dit geeft erg veel stress bij de behandeling. De werksfeer verslechtert. Zelf ben ik werkzaam in een ziekenhuis. Ik wil beginnen met een IVFbehandeling dus heb ik hiervan mijn werkgever op de hoogte gesteld. In een gesprek met P&O kreeg ik te horen dat dit een ‘vrije keuze’ is en je hiervoor maar 50% krijgt. Dit stond niet in de CAO maar daar konden ze van afwijken, vertelde hij. Er was ook totaal geen begrip voor mijn situatie en dat terwijl je in een ziekenhuis werkt. Achteraf heb ik ook spijt dat ik het aan mijn werkgever heb verteld. Ik doe nu voor de derde keer IVF en heb dit weekend de eicelpunctie. Nu zit ik met weekenddiensten (ik werk in de zorg) en mag me niet meer ziekmelden hiervoor. De reden hiervoor is dat ze zeggen dat ik zelf kies voor deze behandeling en dat het ziekteverzuim is aangescherpt.
Wat wil Freya. Freya. Freya
wil
meer
begrip
en
medewerking
bij
arbeidsverzuim
in
geval
van
vruchtbaarheids-behandelingen en wil verzuim voor de fertiliteitpatiënt beter geregeld krijgen. Dit onderwerp is lang onderschat en onderbelicht en leidt tot onduidelijkheid en problemen op de werkvloer. Freya wil dat de patiënt beter
6
geïnformeerd wordt over arbeidsverzuim zodat de patiënt gericht is op de consequenties en dat de effecten besproken kunnen worden in de werkomgeving. Door het informeren van patiënten, artsen, werkgevers, bedrijfsartsen en omgeving wil Freya het draagvlak voor arbeidsverzuim vergroten. Freya pleit ervoor dat arbeidsverzuim bij vruchtbaarheids-behandelingen wettelijk wordt verankerd zodat de
patiënt
betaald
verlof
vruchtbaarheidsbehandelingen.
krijgt
voor
het
ondergaan
van
