Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid van verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum
Amsterdam, 5 juni 2007 B.A. Dijkshoorn F.J. Erkens S. Heij Prof. dr. H.M.P. Kersten Drs. A. Ponjee Holland Integrity Group B.V. Dit rapport bevat 46 pagina’s inclusief bijlagen 1 t/m 4
Colofon: © 2007 WODC, Ministerie van Justitie Auteursrechten voorbehouden ISBN: 978-90-78969-01-3
Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
SAMENVATTING Bij burgers en politici leeft het beeld dat slag-, steek- en andere wapens in Nederland eenvoudig en op veel plaatsen verkrijgbaar zijn. Burgers en politici vermoeden dat deze eenvoudige verkrijgbaarheid van wapens leidt tot een hoger wapenbezit en daarmee tot meer geweld met behulp van wapens. Om het toenemende geweld tegen te gaan, is het daarom van belang te onderzoeken of het beeld dat wapens in Nederland eenvoudig verkrijgbaar zijn, klopt. In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie heeft Holland Integrity Group een onderzoek ingesteld met de navolgende probleemstelling: ‘Klopt het beeld dat verboden slag-, steek- en andere wapens (exclusief vuurwapens, munitie en explosieven) in Nederland eenvoudig te verkrijgen zijn?’ Door Holland Integrity Group is onderzoek verricht naar de aard en omvang van het aanbod en de verkrijgbaarheid van slag-, steek- en stootwapens in winkels, op internet en andere verkooppunten in Nederland. Het onderzoek richt zich alleen op verboden wapens en op wapens die op termijn mogelijk verboden gaan worden. Het onderzoek valt in drie delen uiteen, te weten een onderzoek bij winkels, een onderzoek op internet en een onderzoek bij overige verkooppunten, waaronder beurzen en tentoonstellingen. In de periode van 11 december 2006 tot 2 februari 2007 zijn 117 winkels, één wapenbeurs en drie markten bezocht. Bij deze bezoeken is een protocol gevolgd om generaliseerbaarheid van de resultaten mogelijk te maken. Dit geldt eveneens voor het onderzoek van 25.468 websites naar het aanbod en de verkrijgbaarheid van verboden slag-, steek- en stootwapens op internet. In winkels en andere verkooppunten in Nederland en op Nederlandse websites worden veel toegestane en mogelijk in de toekomst verboden wapens aangeboden. Daarentegen worden nauwelijks verboden wapens openlijk aangeboden. Tijdens ons bezoek aan de winkels, een wapenbeurs en markten hebben wij slechts één te groot opvouwbaar mes aangetroffen. Uit het omvangrijke onderzoek van Nederlandse websites, waarbij 25.468 websites zijn geselecteerd en geanalyseerd, blijkt dat slechts op vier websites (mogelijk in de toekomst) verboden wapens worden aangeboden. Hierbij gaat het om twee verboden op vuurwapens gelijkende voorwerpen en foto’s van vlindermessen en stiletto’s. Wapens die mogelijk in de toekomst verboden gaan worden(maar die nu nog toegestaan zijn) hebben wij bij circa een derde deel van de onderzochte winkels aangetroffen. Het betrof met name dumpwinkels. Deze wapens betreffen met name vlindermessen en stiletto’s. Wij hebben geconstateerd dat het aanbod van verboden wapens in winkels, op internet en andere onderzochte verkooppunten in Nederland in omvang verwaarloosbaar is. Uit het onderzoek blijkt dat het voor een burger eenvoudig is om aan toegestane én mogelijk in de toekomst verboden wapens te komen. Deze wapens worden bij veel verschillende winkels verspreid over Nederland, en op Nederlandse websites aangeboden. Wij hebben niet geconstateerd dat de burger belemmerd wordt bij het verkrijgen van deze mogelijk in de toekomst verboden wapens. Wij constateren daarentegen dat de burger wel veel moeite moet doen om aan verboden slag-, steek- en andere wapens te komen. Opgemerkt kan worden dat wij voor het onderzoek een uitgebreidere en geavanceerdere methodiek hebben gehanteerd dan de doorsnee burger mogelijk zal gebruiken.
Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Ook kunnen wij concluderen dat de kennis van de WWM bij de winkeliers en verkopers over het algemeen goed is te noemen. Dit geldt met name voor de winkeliers die een uitgebreid aanbod van toegestane wapens hebben, zoals wapenhandelaren en dumpwinkels. De winkeliers zijn zich ondermeer bewust van het risico van intrekking van vergunningen. Tevens hebben wij geconstateerd dat sommige voorwerpen, zoals honkbalknuppels, bijlen en bahco’s, als alternatieve wapens worden beschouwd en worden aangeboden. Wij hebben tot slot vastgesteld dat bepaalde in Nederland verboden wapens wel in Duitsland toegestaan zijn, daar ook worden aangeboden en eenvoudig verkrijgbaar zijn. Het beeld van burgers en politici dat verboden wapens eenvoudig verkrijgbaar zijn, wordt niet door de uitkomsten van het onderzoek ondersteund. Wel hebben de door ons onderzochte winkels, internetsites en andere formele verkooppunten een groot aanbod van toegestane wapens die eenvoudig zijn te verkrijgen. Mogelijk dat dit aanbod van toegestane wapens het genoemde beeld van burgers en politici heeft beïnvloed.
2 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Inhoudsopgave 1 INLEIDING.....................................................................................................................................................................3
1.1 1.2 1.3 1.4
Achtergrond en doelstelling van het onderzoek........................................................................3 Probleemstelling en onderzoeksvragen.......................................................................................3 Begeleidingscommissie ....................................................................................................................4 Leeswijzer..............................................................................................................................................4
2 METHODE EN UITVOERING VAN HET ONDERZOEK ..............................................................................5
2.1 Inleiding ................................................................................................................................................5 2.2 Onderzoeksmethodiek......................................................................................................................5 2.3 Beperkingen van het onderzoek.....................................................................................................6 2.4 Opbouw van het onderzoek.............................................................................................................6 2.5 Operationalisering gehanteerde begrippen................................................................................7 2.5.1 (In de toekomst mogelijk) verboden slag-, steek- en stootwapens......................................7 2.5.2 Verkooppunten ............................................................................................................................8 2.5.3 Aanbod en verkrijgbaarheid.......................................................................................................8 2.5.4 Kennis van de WWM................................................................................................................10 2.6 Onderzoekspopulatie en steekproef ...........................................................................................10 2.6.1 Algemeen ....................................................................................................................................10 2.6.2 Quick scan bij winkels ..............................................................................................................10 2.6.3 Quick scan op internet..............................................................................................................13 2.6.4. Quick scan bij overige verkooppunten ..................................................................................16
3 BEVINDINGEN ONDERZOEK ........................................................................................................................... 17
3.1 Resultaten onderzoek winkels ......................................................................................................17 3.1.1 Het aanbod van (verboden) wapens.......................................................................................17 3.1.2 Het aanbod van mogelijk in de toekomst verboden wapens..............................................19 3.1.3 Alternatieve ‘wapens’ ................................................................................................................21 3.1.4 Kennis van de Wet Wapens en Munitie .................................................................................21 3.1.5 Leveranciers................................................................................................................................22 3.1.6 Bezoek aan verkooppunten in Duitsland en België .............................................................23 3.1.7 Algemene bevindingen .............................................................................................................23 3.2 Resultaten onderzoek internet......................................................................................................24 3.3 Resultaten onderzoek overige verkooppunten.........................................................................25 4 RECAPITULATIE & CONCLUSIES ...................................................................................................................... 26
4.1 4.2
Recapitulatie ......................................................................................................................................26 Conclusies...........................................................................................................................................27
BIJLAGE 1. UITGEBREID OVERZICHT WAPEN- EN MUNITIE CATEGORIEËN................................ 30 BIJLAGE 2. PROTOCOL VOOR HET BEZOEKEN VAN WINKELS EN OVERIGE VERKOOPPUNTEN............................................................................................................................... 39 BIJLAGE 3. PROTOCOL VOOR HET INTERNETONDERZOEK................................................................. 41 BIJLAGE 4. OPBOUW STEEKPROEFKADER INTERNETONDERZOEK ................................................ 43
3 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
1 1.1
INLEIDING Achtergrond en doelstelling van het onderzoek
Bij burgers en politici leeft het beeld dat slag-, steek- en andere wapens in Nederland eenvoudig en op veel plaatsen verkrijgbaar zijn. Burgers en politici vermoeden dat deze eenvoudige verkrijgbaarheid van wapens leidt tot een hoger wapenbezit en daarmee tot meer geweld met behulp van wapens. Om het toenemende geweld tegen te gaan is het daarom in eerste instantie van belang te onderzoeken of het beeld dat wapens in Nederland eenvoudig verkrijgbaar zijn, klopt. Het onderzoek richt zich uitsluitend op (mogelijk in de toekomst) verboden slag-, steek- en stootwapens en niet op vuurwapens en explosieven. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (hierna te noemen: WODC) van het Ministerie van Justitie heeft Holland Integrity Group gevraagd een onderzoek uit te voeren, waardoor inzicht wordt verkregen in het aanbod en de verkrijgbaarheid van verboden wapens in Nederland. 1.2
Probleemstelling en onderzoeksvragen
Voor het onderzoek heeft het WODC de navolgende probleemstelling geformuleerd: ‘Klopt het beeld dat verboden slag-, steek- en andere wapens (exclusief vuurwapens, munitie en explosieven) in Nederland eenvoudig te verkrijgen zijn?’ Deze probleemstelling is onderverdeeld in vijf onderzoeksvragen. Onderzoeksvragen over het aanbod: 1. Welke slag-, steek- en andere (verboden) wapens worden min of meer openlijk aangeboden in Nederlandse winkels, op Nederlandse websites en op andere verkooppunten in Nederland? 2. Hoe breed en/of omvangrijk is dit aanbod (uitgesplitst naar soort wapens) in/op de diverse (typen) winkels, websites en andere verkooppunten? Onderzoeksvragen over de verkrijgbaarheid: 3. Welke activiteiten en hoeveel moeite moet iemand verrichten om (mogelijk in de toekomst) verboden wapens te vinden en deze eventueel aan te schaffen? 4. Welke conclusies kunnen getrokken worden uit deze verkrijgbaarheid van de wapens? Onderzoeksvraag over de kennis van de Nederlandse wapenwetgeving: 5. In hoeverre zijn aanbieders op de hoogte of de door hen aangeboden slag-, steek- en andere wapens toegestaan zijn volgens de Nederlandse wapenwetgeving? Het onderzoek heeft het karakter van een quick scan en is daarom inventariserend van aard.
4 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
1.3
Begeleidingscommissie
Het onderzoek is begeleid door een commissie onder voorzitterschap van de heer M. Eysink Smeets van Eysink Smeets BV. De commissie bestond verder uit de navolgende personen:
1.4
•
Dr. F.W. Beijaard van het Ministerie van Justitie, WODC/EWB.
•
Drs. V.C. Lander van het Ministerie van Justitie, Directie Rechtshandhaving & Criminaliteitsbestrijding.
•
De heer F. Welkamp van de Politieacademie, Faculteit Bijzondere Politiekunde & Leiderschap, Domein Recherche.
•
Dr. J.A. van Wilsem van de Universiteit Leiden, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Strafrecht en Criminologie.
•
Dr. J.S. Timmer van de Vrije Universiteit Amsterdam, Politie en Veiligheidstudies, Faculteit Sociale Wetenschappen. Leeswijzer
In hoofdstuk 1 van dit rapport wordt ingegaan op de achtergrond en doelstelling van het onderzoek alsmede de probleemstelling en onderzoeksvragen. In hoofdstuk 2 worden de onderzoeksmethodiek en de uitgangspunten voor het onderzoek besproken. Hierbij komen ondermeer de beperkingen, de definities, de onderzoekspopulatie en steekproeven aan de orde. In hoofdstuk 3 worden de onderzoeksbevindingen besproken. Tot slot komen in hoofdstuk 4 de recapitulatie en de conclusies aan de orde. In het rapport hebben wij op verschillende plaatsen korte impressies van de onderzoeker opgenomen om de lezer een sfeerbeeld te geven. Een voorbeeld van zo’n sfeerbeeld is hieronder opgenomen. Wapenwinkel in een dorp in het oosten van het land Bij een bezoek aan een officiële wapenwinkel word ik niet binnengelaten. De persoon die mij onvriendelijk te woord staat, laat mij niet in de winkel toe, omdat hij mij niet kent en ik hem geen jachtakte of wapenvergunning kan tonen.
5 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
2
METHODE EN UITVOERING VAN HET ONDERZOEK
2.1
Inleiding
In de startnotitie van het onderzoek is door het WODC aangegeven dat het onderzoek naar de verkrijgbaarheid van verboden slag-, steek- en stootwapens het karakter van een quick scan zal hebben, waarbij getoetst wordt of het beeld klopt dat deze verboden wapens eenvoudig zijn te verkrijgen. Aan dit onderzoek zijn de volgende randvoorwaarden verbonden: • • • •
Alleen wapens die volgens de Wet Wapens en Munitie (hierna te noemen WWM) verboden zijn of waarvan het voornemen bestaat die onder het wettelijk verbod te brengen. Vuurwapens, munitie en explosieven zijn uitgezonderd van het onderzoek. Alleen wapens die worden aangeboden in Nederlandse winkels, op Nederlandse websites en op andere verkooppunten in Nederland. Alleen wapens die worden aangetroffen zonder dat de onderzoekers ‘undercover’ gaan of strafbare handelingen plegen.
Dumpstore in een kleine stad in het midden van het land Een verkoper in een dumpstore vertelt mij dat jongeren onder de 16 jaar regelmatig proberen een mes te kopen. Volgens hem is het ‘vet cool om met een buckknife een appeltje te schillen’. Alhoewel het niet strikt vereist is voor een quick scan hebben wij een onderzoeksopzet en –methode gehanteerd die ons in staat stelt kwalitatief goede uitspraken te doen over Nederland als geheel. De steekproefopzet en de steekproefgrootte zijn zódanig bepaald dat generaliseerbare uitspraken voor alle Nederlandse winkels en andere verkooppunten kunnen worden gedaan alsmede voor Nederlandse internetwinkels. 2.2
Onderzoeksmethodiek
De quick scan is een beperkt onderzoek met een inventariserend karakter. De quick scan is alleen gericht op het inventariseren van het aanbod én de verkrijgbaarheid van verboden slag-, steek- en stootwapens. Het onderzoek is er derhalve niet op gericht om betrokken personen en instanties te interviewen over hun visie op dit aanbod en de verkrijgbaarheid ervan. Naar aanleiding van de bevindingen van het onderzoek hebben wij besloten toch enkele interviews te houden om de visie van leveranciers van wapens op het aanbod en de verkrijgbaarheid van verboden wapens te vernemen. Het onderzoek naar het aanbod én de verkrijgbaarheid is vanuit deze twee invalshoeken benaderd. Het aanbod van verboden wapens is afgemeten aan de mate waarin en aard waarop deze wapens in de winkels en andere verkooppunten en op internet worden aangeboden. Bij het onderzoek naar de verkrijgbaarheid zijn de begrippen ‘inspanning’ en ‘moeite’ bepalend. Bij het onderzoek is voor de begrippen aanbod én verkrijgbaarheid gebruik gemaakt van scoringsmodellen die de gehanteerde begrippen operationaliseren. Voor een nadere uitwerking van deze begrippen verwijzen wij naar paragraaf 2.5 van dit rapport. Dumpstore in een grote stad in het noorden van het land Ik word te woord gestaan door een oudere vrouw die een redelijke kennis van de WWM heeft. In de etalage wordt reclame gemaakt voor toegestane messen. Een opvallende, hele grote handgranaat staat als reclame attribuut voor de deur.
6 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
2.3
Beperkingen van het onderzoek
Een belangrijke beperking die door de opdrachtgever is aangebracht, betreft het feit dat het onderzoek zich alleen richt op de Nederlandse (internet)winkels en overige verkooppunten. De redenen voor deze beperking zijn: • De resultaten van het onderzoek zijn bedoeld om de Nederlandse wetgeving op dit onderdeel te evalueren dan wel mogelijk aan te passen. • De Nederlandse aanbieders van de verboden wapens worden geacht de Nederlandse wapenwetgeving (de WWM) te kennen. • Deze Nederlandse aanbieders vallen onder de jurisdictie van de Nederlandse wetgever. Het onderzoek kent naast de door de opdrachtgever geformuleerde beperkingen ook enkele onderzoekstechnische beperkingen. Bij het bepalen van de scope van het onderzoek is ondermeer stilgestaan bij de mogelijkheid om naast formele verkooppunten, zoals winkels en beurzen, ook informele verkooppunten, zoals (sport)scholen, horecagelegenheden en andere locaties, in het onderzoek te betrekken. Wij zijn van mening dat om juridische en operationele redenen het niet mogelijk en wenselijk is om op deze laatste locaties onderzoek te doen naar het aanbod en verkrijgbaarheid van verboden wapens. Een belangrijke reden hiervoor is dat deze ondernemingen geen reguliere aanbieders van wapens zijn, waardoor het juridische risico bestaat dat personen die in deze gelegenheden benaderd worden mogelijk uitgelokt worden tot handelingen waartoe zij geen voornemen hebben. Een andere onderzoekstechnische beperking betreft het feit dat wij niet hebben kunnen vaststellen of en hoeveel andere (mogelijk in de toekomst) verboden wapens de winkels en aanbieders op internet in voorraad hebben, indien en voorzover zij (mogelijk in de toekomst) verboden wapens aanbieden. Indien en voorzover in dit rapport gesproken wordt over aangetroffen (mogelijk in de toekomst) verboden wapens dan betreffen dit de in de winkel aangetroffen wapens dan wel foto’s van wapens op de websites. 2.4
Opbouw van het onderzoek
Het onderzoek valt in drie delen uiteen: een onderzoek bij winkels, een onderzoek op internet en een onderzoek bij overige verkooppunten waaronder beurzen, tentoonstellingen, etc. Figuur 1 geeft dit schematisch weer. Quick scan naar verboden wapens
Winkels
Internet
Figuur 1. Overzicht van de structuur van het onderzoek
Overige verkooppunten
7 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Voor elk van de drie onderdelen (winkels, internet en overige verkooppunten) is een onderzoeks- en steekproefopzet ontworpen. Daarnaast zijn voor de onderdelen protocolen voor de onderzoekers opgesteld waaraan zij zich moeten houden bij hun werkzaamheden. 2.5
Operationalisering gehanteerde begrippen
2.5.1
(In de toekomst mogelijk) verboden slag-, steek- en stootwapens
In de startnotitie van dit onderzoek is aangegeven dat het onderzoek zich richt op (in de toekomst mogelijk) verboden slag-, steek- en stootwapens. De volgende wapens worden in de startnotitie als verboden wapens beschouwd: • Vele typen (ballistische) messen, werpsterren, bajonetten en stiletto’s. • Wapenstokken, ploertendoders en wurgstokken. • Katapulten, pijl(punt)en, kruisbogen en harpoenen. • Sabels en degens. • Stroomstootwapens en boksbeugels. • Traangas en andere weerloos makende stoffen. • Geheime en nepwapens. In het kader van het onderzoek hebben wij ons alleen gericht op de wapens waarvan de wetgever ‘het voorhanden hebben’ strafbaar heeft gesteld in de WWM. Sommige van de bovengenoemde wapens vallen in dit onderzoek daaom niet onder de gehanteerde definities van ‘(in de toekomst mogelijk) verboden wapens’. De wetgever heeft de verkoop van sommige bovengenoemde wapens niet verboden, maar heeft aan het gebruik van deze wapens bepaalde eisen gesteld. Voor sommige wapens is het ‘verboden zijn’ direct gekoppeld aan de leeftijd van de koper. Zo is het vervoeren of overdragen van wapens zoals bajonetten, zwaarden en sabels niet verboden wanneer de koper ouder is dan 18 jaar. Het vervoer, het voor handen hebben en het overdragen van (dit soort) wapens, al dan niet door jongeren, valt buiten de scope van het onderzoek. In het veldonderzoek heeft een inventarisatie plaatsgevonden per aangetroffen soort wapen waardoor een beeld kan worden gegeven van het aanbod en de verkrijgbaarheid van de (mogelijk in de toekomst) verboden wapens. Voor het exact bepalen van de wapens die in het veldonderzoek als ‘(mogelijk in de toekomst) verboden’ moeten worden beschouwd, hebben wij gebruik gemaakt van de Nederlandse wapenwetgeving. Deze bestaat uit de WWM, de gelijknamige Regeling en de Circulaire. De wapens zijn in de wet in vier categorieën ingedeeld en per categorie gelden verschillende verboden, variërend van het voorhanden hebben van wapens tot het vervoeren van wapens. Zoals eerder gesteld zullen de in de categorieën genoemde vuurwapens, explosieven en munitie niet in dit onderzoek worden betrokken. In bijlage 1 van dit rapport zijn deze categorieën van verboden wapens en handelingen opgenomen. Wapens en munitie zijn volgens de wet ingedeeld in categorieën. Over de categorie I, lid 1 van de WWM zal (buiten dit onderzoek) worden bekeken of er problemen zijn met deze wapens en/of maatregelen nodig zijn zoals een totaalverbod, een draagverbod of andere maatregelen. Deze toegestane stiletto’s, valmessen en vlindermessen vallen daarom in dit onderzoek onder de categorie ‘in de toekomst mogelijk verboden wapens’.
8 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
2.5.2
Verkooppunten
Wapens kunnen bij verschillende soorten verkooppunten worden verkocht. Daarom hebben wij bij dit onderzoek een onderscheid gemaakt in drie verschillende verkooppunten: Winkel:
Een vaste, voor het publiek toegankelijke locatie in Nederland waar wapens door een onderneming voor de verkoop worden aangeboden. Hierbij kan gedacht worden aan wapenwinkels, sportzaken, gereedschapswinkels, dumpwinkels, outdoorzaken en andere soorten winkels die wapens verkopen.
Internetwinkel:
Een Nederlandse website op internet waar (al dan niet door middel van advertenties) mogelijk wapens voor de verkoop worden aangeboden. Hierbij kan gedacht worden aan websites van particulieren of ondernemingen en aan ondermeer de advertentiewebsites www.marktplaats.nl of www.speurders.nl.
Overige verkooppunten:
Andere Nederlandse locaties dan winkels en websites waar mogelijk wapens voor de verkoop worden aangeboden. Hierbij kan gedacht worden aan beurzen, hobbyclubs en rommelmarkten.
2.5.3
Aanbod en verkrijgbaarheid
In dit onderzoek hebben wij de navolgende definities van de begrippen ‘aanbod’ en ‘verkrijgbaarheid’ gehanteerd. Aanbod Voor het operationaliseren van het begrip ‘aanbod’ hebben wij de volgende twee definities gebruikt: •
‘Min of meer openlijk aangeboden’. De verboden slag-, steek- en stootwapens worden zichtbaar ter verkoop aangeboden. Dit kan zijn het zichtbaar tentoonstellen in etalages of in vitrines, of op websites.
•
‘Niet openlijk aangeboden’. De verboden slag-, steek- en stootwapens zijn niet direct voor een ieder zichtbaar. Bij doorvragen of tijdens het gesprek komen alsnog de verboden wapens ‘op tafel’.
Het aanbod van de verboden wapens is middels een scoringsmodel geoperationaliseerd. Hierbij wordt ondermeer rekening gehouden met de presentatie van de verboden wapens in de etalage en in vitrines, de mate van aandacht die in de vorm van verwijzingen, zoals ondermeer reclamefolders, affiches, posters e.d. op de verboden wapens wordt gevestigd en de (on)gevraagde inspanningen van de kant van de winkelier in de richting van de klant om verboden wapens aan te bieden.
9 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Het scoringsmodel voor het aanbod van verboden wapens is als volgt opgebouwd: 1. In de winkel is in het geheel geen aanbod van verboden wapens. 2. Bij doorvragen of tijdens het gesprek blijkt er sprake te zijn van aanbod van verboden wapens. 3. In de winkel worden potentiële klanten door middel van verwijzingen attent gemaakt op het aanbod van verboden wapens. 4. In de winkel worden verboden wapens op een minder prominente plaats aangeboden. 5. In de winkel worden verboden wapens op een prominente plaats aangeboden. De eerste drie categorieën rangschikken wij onder het begrip ‘niet openlijk aangeboden’ en de laatste twee categorieën definieren wij als ‘openlijk aangeboden’. Dumpstore in een dorpje in het noord-westen van het land Ik vraag een verkoper in een flinke dumpstore of hij ploertendoders verkoopt. De man, die iets weg heeft van Malle Pietje, antwoordt: ‘Ik zou het doen als ik er flink aan kan verdienen’ en ‘Het is dan wel verboden, maar de politie zie je toch nooit’. Verkrijgbaarheid Voor het operationaliseren van het begrip ‘verkrijgbaarheid’ onderkennen wij twee dimensies van verkrijgbaarheid, te weten: •
Afstand. De afstand (en de daarmee samenhangende reistijd) speelt voor potentiële klanten een rol bij de vraag of verboden wapens in de directe omgeving te verkrijgen zijn. Om de verkrijgbaarheid van verboden wapens in geheel Nederland in kaart te brengen is een landelijk gespreide steekproef van winkels getrokken, waardoor een goede spreiding van deze winkels over provincies en postcoderegio’s is gerealiseerd.
•
Gemak bij de aanschaf. Hierbij gaat het om de mate van inspanning die een koper moet verrichten om een verboden wapen aan te kunnen schaffen. In het gehanteerde scoringsmodel kunnen deze inspanningen variëren van de mogelijkheid dat de verboden wapens zonder vragen kunnen worden aangeschaft tot en met de mogelijkheid dat de winkelier niet bereid is de onderzoeker verboden wapens te tonen en te verkopen.
Het scoringsmodel voor de verkrijgbaarheid van verboden wapens is als volgt opgebouwd: 1. Er worden in het geheel geen vragen gesteld. Slag-, steek- en andere verboden wapens kunnen zonder vragen worden aangeschaft. 2. De koper wordt “gemonsterd”. De onderzoeker wordt nauwkeurig bekeken als hij vraagt naar verboden wapens. 3. Er worden vragen gesteld over het doel van de aankoop. De onderzoeker wordt gevraagd naar het doel van het gebruik van het verboden wapen. 4. Er wordt gevraagd naar een legitimatie. De onderzoeker moet zijn legitimatiebewijs tonen.
10 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
5. De verboden wapens zijn moeilijk te verkrijgen. De onderzoeker moet moeite doen om de aanbieder te bewegen om de slag-, steek- en andere wapens te tonen. 6. Er wordt geweigerd verboden wapens te verkopen. Men is niet bereid de onderzoeker verboden wapens te tonen en te verkopen. De eerste twee categorieën rangschikken wij onder het begrip ‘eenvoudig verkrijgbaar’, de categorieën 3 en 4 definiëren wij als ‘minder eenvoudig verkrijgbaar’, categorie 5 noemen wij ‘moeilijk verkrijgbaar’ en de laatste categorie betreft ‘niet te verkrijgen’.
2.5.4
Kennis van de WWM
In dit onderzoek hanteren wij voor het inzichtelijk maken van de kennis van de WWM van de winkeliers en het winkelpersoneel het navolgende scoringsmodel: 1. 2. 3. 4. 5.
In zijn geheel geen kennis van de WWM Een beetje kennis van de WWM Redelijke kennis van de WWM Goede kennis van de WWM Zeer goede kennis van de WWM
De categorieën 3 tot en met 5 zijn vertaald in: ‘kennis WWM is aanwezig’ en de categorieën 1 en 2 zijn vertaald in ‘geen kennis WWM aanwezig’. 2.6
Onderzoekspopulatie en steekproef
2.6.1
Algemeen
De eerdergenoemde driedeling naar winkels, internet en overige verkooppunten is leidend bij de definities van onderzoekspopulatie, steekproefkader en steekproeftrekking voor deze drie populaties. 2.6.2
Quick scan bij winkels
Wij hebben voor het onderzoek onderscheid gemaakt tussen winkels met gereedschap (ijzerwaren en -handel), sport- en spelartikelen, kampeerartikelen, dumpgoederen, wapens en munitie en visserijbenodigdheden. Op basis van onze kennis, ervaring en ingewonnen achtergrondinformatie hebben wij met deze winkels de belangrijkste reguliere verkooppunten geselecteerd waar de kans het grootst is dat zowel toegestane als verboden wapens aangeboden kunnen worden. Hierbij geldt de aanname dat verboden wapens mogelijk langs dezelfde kanalen worden verkocht als de toegestane wapens. De onderzoekspopulatie bestaat uit deze winkels zoals die in de geautomatiseerde database van de Gouden Gids zijn opgenomen. De Gouden Gids hanteert hierbij bedrijfscodes1 zodat de selectie van relevante winkels aan de hand van deze codes kan plaatsvinden2.
De codes die de Gouden Gids hanteert geven de hoofdactiviteit van de onderneming aan en ze zijn goed te vergelijken met de standaard bedrijfsindelingcodes die het CBS gebruikt. De Standaard Bedrijfsindeling (SBI) is een classificatie van economische activiteiten en wordt door het CBS o.a. gebruikt om bedrijfseenheden te rubriceren naar hun hoofdactiviteit.
1
11 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Klein warenhuis in midden Nederland In een dorp bezoek ik een klein warenhuis dat je alleen buiten de Randstad aantreft. In de winkel worden enkele nog toegestane vlindermesjes aangeboden. Het personeel heeft geen idee welke messen wel of niet toegestaan zijn. Men verwijst mij naar de plaatselijke politie. Om het aanbod en de verkrijgbaarheid van de verboden wapens efficiënt en verantwoord te inventariseren zijn díe bedrijfscodes uitgekozen waarbij de kans op het aanbod van deze wapens – vooraf gezien - het grootst werd geacht. De peildatum is 29 november 2006. De populatie is vervolgens geschoond, dat wil zeggen dubbele vermeldingen zijn verwijderd alsmede filialen van één en dezelfde keten. Dit leidde tot 3.113 winkels. De gehanteerde bedrijfscodes zijn gebruikt om een stratificatie3 in het onderzoek aan te brengen waardoor zowel de nauwkeurigheid als de efficiëntie van het onderzoek wordt verhoogd. Uit elk stratum is een aselecte steekproef getrokken, waarbij sommige strata integraal zijn onderzocht, dat wil zeggen een steekproef van 1:1. Hiervoor hebben wij gekozen omdat het aantal te onderzoeken winkels van deze strata relatief beperkt was. Dit leidt tot een overzicht van 195 winkels zoals gegeven in tabel 1 waarbij achtereenvolgens worden gepresenteerd: de bedrijfsomschrijving, het aantal winkels in de populatie, de steekproeffractie en het totaal aantal winkels dat volgens plan is bezocht. Door de winkels in de verschillende strata te rangschikken op postcode en daarna een aselecte systematische steekproef met vaste stapgrootte te trekken, is een goede spreiding over het land gerealiseerd. De steekproef is onvoldoende groot om uitspraken per provincie te doen, maar dat is ook niet het doel van de quickscan. Wél is de steekproef van 195 winkels voldoende groot voor uitspraken op nationaal niveau. Dumpstore in een grote stad in de Randstad De winkel heeft aan de buitenzijde enkele grote etalages. Een daarvan is volledig ingericht met messen, bijlen en wapenstokken. Ook ligt in de etalage een papier met de tekst: ‘nog meer messen binnen’. In het veldwerk is gebleken dat het steekproefkader vervuild en/of gedateerd is. In de praktijk heeft de onderzoeker in sommige gevallen geen winkel of verkooppunt aangetroffen met de betreffende bedrijfsactiviteit. Op het bewuste adres was of een andere winkel of geen winkel gevestigd. Dit staat in de steekproeftheorie bekend als een overdekkingsfout in het steekproefkader. In 74 gevallen betrof het geen winkel, maar bijvoorbeeld een woonhuis, was sprake van leegstand of was er iets anders gevestigd. Wanneer blijkt dat de onderzoeker geen verboden wapens aantreft, zal hij - indien mogelijk- vragen naar winkels waar bepaalde verboden wapens wel worden aangeboden. Indien deze winkels zich in de nabijheid bevinden, heeft de onderzoeker deze winkels ook bezocht. Er heeft echter gedurende het onderzoek geen doorverwijzing naar een winkel plaatsgevonden.
2 De selectie van winkels aan de hand van het handelsregister van de Kamers van Koophandel is omslachtig en kostbaar. 3 Stratificatie wordt gebruikt als een middel om de representativiteit van de steekproef te verhogen. Tevens is het een goed middel om de nauwkeurigheid van de schatters te verhogen.
12 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Tijdens het veldonderzoek heeft de onderzoeker vijf extra winkels geselecteerd en bezocht. Deze winkels zijn toegevoegd aan het stratum waartoe zij behoren. In negen gevallen trad non-respons op, omdat de onderzoeker werd geweigerd of omdat de winkel was gesloten. Dit betekent dat bij 117 verkooppunten onderzoek heeft plaatsgevonden. In het onderstaande overzicht zijn de relevante gegevens met betrekking tot de geselecteerde en bezochte winkels weergegeven.
Bedrijfsactiviteit
Adres NonGedurende Aantal blijkt respons Aantal bezochte het Aantal in Steekproef- geselecteerde geen ‘Nettozoals veldwerk verkooppunten populatie fractie winkels in verkoop- adressen’ weigering toegevoegde punt te en niet steekproef winkels zijn open
Wapens en munitie
41
1:1
40
-15
25
-3
0
22
Visserijbenodigdheden
19
1:2
9
-5
4
-1
0
3
Sportzaken (sport- en spelartikelen)
981
1:50
18
-6
12
-2
0
10
Gereedschap, ijzerhandel en ijzerwaren
1.801
1:50
34
-15
19
0
0
19
Dumpgoederen
75
1:1
75
-28
47
-1
5
51
Kampeerartikelen
196
1:10
19
-5
14
-2
0
12
Totaal
3.113
195
-74
121
-9
5
117
Tabel 1. Overzicht van de winkels in Nederland
Vanwege het inventariserende karakter van de quick scan is ook een aantal overeenkomstige winkels in België en Duitsland bezocht. Hiertoe zijn – uit praktische overwegingen - winkels net over de grens bezocht, te weten drie winkels in België en twee winkels in Duitsland. Hierover wordt afzonderlijk gerapporteerd in subparagraaf 3.1.6 van dit rapport. De geselecteerde winkels zijn in de periode 11 december 2006 tot 2 februari 2007 bezocht. De onderzoeker heeft bij de bezoeken aan de winkels een protocol gevolgd om generaliseerbaarheid van de resultaten mogelijk te maken. Dit protocol is als bijlage 2 bij het rapport gevoegd. Gedurende het veldonderzoek heeft de onderzoeker zijn bevindingen ten aanzien van de aard en de omvang van het aanbod én de verkrijgbaarheid van de wapens in de winkels direct verwerkt. Hierdoor is het mogelijk om per soort winkel inzage te krijgen in het soort en het aantal verboden
13 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
wapens dat wordt aangeboden. De gegevens zijn kort na de bezoeken in een centrale onderzoeksdatabase opgenomen. De onderzoeker beantwoordt ook aan het einde van het bezoek aan de winkel de vraag in hoeverre de aanbieder van de wapens op de hoogte is van de geldende wetgeving. De bezochte 117 winkels zijn goed verspreid over het land, mede door de wijze van steekproeftrekking waardoor een goede landelijke dekking is verkregen. Tabel 2 geeft de steekproef naar postcodegebied weer. Eéncijferig postcodegebied
Bedrijfsactiviteit 1
2
3
4
5
6
7
8
9
Totaal
Wapens en munitie
3
1
2
1
1
4
6
2
2
22
Visserijbenodigdheden
1
0
0
0
0
0
0
2
0
3
Sportzaken
2
2
0
1
2
1
1
1
0
10
Gereedschap
2
2
4
4
1
1
4
2
0
20
Dumpgoederen
10
7
8
2
7
5
1
4
4
48
Kampeerartikelen
3
2
3
2
1
0
1
0
2
14
Totaal
21
14
17
10
12
11
13
11
8
117
Tabel 2. Overzicht van de winkels in Nederland verdeeld naar postcodegebied
In paragraaf 3.1.2 is een plattegrond opgenomen met de verdeling van de bovengenoemde postcodegebieden over Nederland.
2.6.3
Quick scan op internet
Ook voor het onderzoek op internet hebben wij eerst de populatie gedefinieerd en een steekproefkader opgebouwd, waaruit wij de steekproef hebben getrokken. De te onderzoeken populatie bestaat uit: • • •
Websites met de extensie .nl. Nederlandstalige websites. Websites die op Nederlandse servers worden gehost.
14 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Het opstellen van het steekproefkader heeft plaatsgevonden door met een combinatie van verschillende vooraanstaande zoekmachines potentiële websites te verzamelen. Hierbij zijn ondermeer de namen gebruikt van de wapens uit de WWM. Tevens zijn Bargoense en nietNederlandse benamingen en omschrijvingen in het onderzoek gebruikt. Voor de zoektermen wordt verwezen naar bijlage 4. De zoekslagen zijn in eerste instantie uitgevoerd in de zoekmachine Google. Deze zoekslagen leverden internetadressen op die vervolgens zijn gebruikt als zoekslagen in de zoekmachine Copernic Agent Professional. Deze methode is gebruikt omdat Google slechts een beperkt deel van de resultaten daadwerkelijk toont. Copernic is in staat meer resultaten te tonen. Een deel van de resultaten, afkomstig van de ‘Google zoekslagen’, betreft pagina’s die ook door Copernic gevonden zijn.
Internet
Combinatie van zoektermen en zoekmachines
Resultaten Uitdunnen (buitenland, dubbelen, niet relevant) Steekproefkader Figuur 2. Schematisch overzicht van het onderzoek op internet.
De combinatie van zoektermen en zoekmachines op internet naar verboden slag-, steek- en stootwapens heeft in totaal 61.831 (sub)pagina’s opgeleverd. Deze 61.831 pagina’s zijn verdeeld over 25.468 internetwinkels en andere websites. De zoekresultaten zijn vervolgens geschoond van doublures4, voor internetwinkels die niet in Nederland gevestigd zijn5 en niet van toepassing zijnde websites 6. 4 Naast meerdere vermeldingen van dezelfde site is het mogelijk dat een site wordt aangetroffen van een fysieke winkel. Deze website wordt toch meegenomen in het internetonderzoek omdat hier de vraag centraal staat ‘hoe het staat met het aanbod en de verkrijgbaarheid van verboden wapens via internet’.
15 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Alle resultaten en de omschrijvingen van de stukken tekst waarop de zoekmachine een ‘hit’ heeft gevonden, zijn ingelezen in de voor dit onderzoek opgezette database. Per website zijn de daaronder vallende subpagina’s beoordeeld. Uiteindelijk zijn 800 relevante websites geselecteerd. Hieronder bevinden zich ook verschillende websites met een niet-Nederlandse extensie, die vanwege de Nederlandse taal op deze websites in het onderzoek zijn betrokken. Een andere reden dat websites met een niet-Nederlandse extensie door de zoekmachines zijn gevonden, kan liggen in het feit dat deze websites op servers van Nederlandse providers worden gehost. Ook deze websites zijn in het onderzoek betrokken. Onderstaand overzicht toont de verdeling van de extensies van websites uit de uiteindelijke populatie: Extensie .nl .net .info .com .eu ip nr .be .it .il .hk .to .uk .au .za
Land Nederland
Europa België Italië Israël Hong Kong Tonga United Kingdom Australië Zuid Afrika
Aantal websites geselecteerd 516 15 1 224 2 1 10 3 1 1 1 22 1 2 800
Tabel 3. Overzicht van de extensies van de websites
Uit deze 800 websites is geen steekproef getrokken, maar al deze websites zijn specifiek en grondig onderzocht op het aanbod en de verkrijgbaarheid van verboden wapens. Ook hier is gewerkt met een protocol om een standaardwerkwijze te realiseren. Het protocol is in bijlage 3 opgenomen. Het gebruik van Copernic voor dit onderzoek is succesvol te noemen. Met name de mogelijkheid van Copernic webpagina’s op te slaan op de harde schijf alsook de mogelijkheid om zoekslagen te exporteren zijn binnen dit onderzoek van groot belang gebleken. Hierbij is voornamelijk de repliceerbaarheid van het onderzoek een groot pluspunt.
5
Dit vormt een punt van aandacht in een eventueel vervolgonderzoek. Immers, hoe gemakkelijk of tegen welke belemmeringen loopt men aan wanneer men een in Nederland verboden wapen in België, Duitsland, de Verenigde Staten, etc. bestelt en per post laat opsturen? Praktijkonderzoek moet dit uitwijzen. 6 Als voorbeeld kan hier het woord ‘stiletto’ gegeven worden. Dit woord wordt ook gebruikt voor damesschoenen.
16 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
2.6.4. Quick scan bij overige verkooppunten De selectie van de overige verkooppunten heeft ondermeer plaatsgevonden aan de hand van informatie op internet (direct dan wel indirect via verschillende beschikbare lokale databanken/persbureaus). Uit de beschikbare gegevens blijkt dat gedurende het jaar verschillende wapenbeurzen plaatsvinden. Een wapenbeurs die tijdens de onderzoeksperiode plaatsvond, is door ons bezocht. Het betrof een militariabeurs in Huizen. Tevens is door ons de bazaar in Beverwijk, beter bekend als de Zwarte Markt bezocht. Daarnaast is gezocht naar lokale rommelmarkten en rommelmarkten georganiseerd door landelijk opererende bedrijven. In Amsterdam wordt maandelijks een rommelmarkt georganiseerd met ongeveer 500 kramen. Deze rommelmarkt is door ons tweemaal bezocht. Het protocol zoals dat gebruikt is bij het bezoek aan winkels, is ook gehanteerd voor het bezoeken aan deze beurzen, rommelmarkten en overige verkooppunten.
17 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
3 3.1
BEVINDINGEN ONDERZOEK Resultaten onderzoek winkels
3.1.1
Het aanbod van (verboden) wapens
In deze subparagraaf is een overzicht opgenomen van de algemene bevindingen ten aanzien van het aanbod van (verboden) wapens in de verschillende winkels. Officiële wapenhandel De 22 officiële door ons bezochte wapenwinkels hebben een groot aanbod van vuurwapens en munitie. De verkoop van andere wapens lijkt meer bijzaak te vormen door het geringe aanbod van toegestane wapens, zoals messen, en de beperkte interesse van de wapenhandelaren voor deze producten. Wij hebben slechts bij een enkele officiële wapenwinkel mogelijk in de toekomst verboden wapens aangetroffen. Wij hebben bij deze wapenwinkels geen verboden wapens aangetroffen. Slechts een enkele wapenwinkel maakt reclame voor de bekende messenmerken. De officiële wapenhandelaar is goed op de hoogte van de geldende wet- en regelgeving en lijkt zich daaraan te houden. Omdat de onderzoeker voor de winkeliers geen bekende klant was, werd hij goed in de gaten gehouden. Een enkele keer werd hij zelfs niet binnen gelaten. Winkels in visserijbenodigdheden Deze drie door ons bezochte winkels verkopen vooral specifieke visserijbenodigdheden, zoals hengels en netten. Een enkele handelaar verkoopt toegestane fileermessen en opvouwbare zakmessen. Bij deze winkels hebben wij geen mogelijk in de toekomst verboden wapens én geen verboden wapens aangetroffen. Bij deze winkels was geen reclame voor wapens aanwezig. Winkels in sport- en spelartikelen In de tien door ons bezochte winkels in sport- en spelartikelen wordt een verscheidenheid aan dit soort artikelen aangeboden. Onder meer is ook een uiteenlopend aanbod in toegestane messen en multitools beschikbaar. De aangeboden wapens zijn met name bedoeld voor outdoor activiteiten. De vraag in deze winkels naar andere wapens is voor de winkeliers en verkopers vreemd. Wij hebben in deze winkels dan ook geen mogelijk in de toekomst verboden wapens én geen verboden wapens aangetroffen. Ook bij deze winkels werd reclame gemaakt voor de bekende messenmerken. Bij de winkels in sport- en spelartikelen hebben wij wel artikelen aangetroffen die als alternatieve wapens werden aangeboden. Voor een nadere toelichting op het aanbod van alternatieve wapens verwijzen wij naar subparagraaf 3.1.3. De kennis van de geldende wet- en regelgeving op het terrein van wapens is bij de winkels in sporten spelartikelen wisselend. Gereedschapswinkel op industrieterrein in het centrum van Nederland Ik vraag de winkelier of hij wapens of messen verkoopt. Hij antwoordt dat hij dat niet verkoopt en dat er geen vraag naar is, maar dat hij het een goed idee vindt. Hij overweegt na het gesprek met de onderzoeker om een vitrine te plaatsen.
18 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Winkels in gereedschap, ijzerhandel en -waren In de 20 door ons bezochte gereedschapswinkels worden allerhande gereedschap en aanverwante artikelen aangeboden. Wapens maken over het algemeen geen deel uit van het assortiment van deze winkels. Slechts een enkele winkel verkoopt kleine opvouwbare messen. De directe vraag naar wapens is vreemd voor verkopend personeel en men verwees veelal door naar outdoorshops. Bij twee winkels zijn ook mogelijk in de toekomst verboden wapens aangetroffen. Verboden wapens zijn bij deze winkels niet aangetroffen. In één winkel kwalificeerde een verkoper een bahco als een alternatief wapen. Dumpwinkels In de 48 door ons bezochte dumpwinkels is een groot aanbod van allerhande dumpgoederen beschikbaar. In het algemeen worden ook veel toegestane messen, (sier)bijlen, wapenstokken en (kruis-)bogen aangeboden. Deze winkels bieden vaak de messen aan waarvan het voornemen bestaat om deze te gaan verbieden, namelijk de vlindermessen en stiletto’s. Veel dumpwinkels laten een leverancier één of meerdere vitrines plaatsen, waarbij in overleg met deze leverancier het assortiment wordt bepaald. Het personeel in dumpwinkels is vaak goed op de hoogte van de wet- en regelgeving. Een deel van de dumpwinkels vertrouwt op de leverancier, waarbij men er vanuit gaat dat deze exact weet wat wel en niet mag. Opmerkelijk is dat dumpwinkels die weinig of geen politiecontrole krijgen eerder geneigd zijn de grenzen van de wet op te zoeken; verschillende winkeliers hebben aangeven wel bereid te zijn verboden wapens aan te bieden. Winkeliers van dumpwinkels die aangeven met regelmaat politie over de vloer te krijgen, lijken zich goed aan de regels te houden. Ook wat betreft het verpakken van wapens houden veel dumpwinkels zich aan de regels. Een enkele dumpwinkel gaat zelfs zover dat een koper van (toegestane) wapens zich dient te legitimeren. In veel dumpwinkels werden wij voor in Nederland verboden wapens naar Duitsland en/of België verwezen. In één dumpwinkel hebben wij een té groot opvouwbaar mes aangetroffen, dat daardoor gekwalificeerd kan worden als een verboden wapen. Tevens hebben wij in meerdere dumpwinkels alternatieve wapens, zoals honkbalknuppels, aangetroffen. In een dumpwinkel in een grote stad in het westen van het land In de Randstad bezoek ik een kleine donkere dumpwinkel met bedompte sfeer. Ik word geholpen door een jonge man met een baseballcap achterstevoren op zijn hoofd. Mijn gevoel zegt ‘Als het hier niet te koop is, dan is het nergens te koop’. Maar ook hier niet. De jongen zegt dat ik voor een ploertendoder naar Duitsland of België moet. In Nederland wordt dat volgens hem niet in winkels verkocht. ‘Niemand zet toch zijn zaak op het spel’ (...) ‘Ze zijn hier gek geworden met dat preventief fouilleren’ (...) ‘Wij verkopen het in elk geval niet’. Kampeerwinkels In de 14 door ons bezochte kampeerwinkels wordt een verscheidenheid aan kampeerartikelen aangeboden. Bij veel kampeerwinkels worden ook veel outdoor messen en multitools aangeboden. Door klanten wordt niet om andere soorten wapens gevraagd. Het maakt daarom ook geen deel uit van het reguliere assortiment van kampeerwinkels. Bij deze winkels hebben wij enkele mogelijk in de toekomst verboden wapens aangetroffen, maar géén verboden wapens. Bij deze winkels was geen reclame voor wapens aanwezig. Ook hebben wij bij deze winkels geen alternatieve wapens aangetroffen.
19 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
3.1.2
Het aanbod van mogelijk in de toekomst verboden wapens
Gedurende het onderzoek bij 117 winkels zijn verschillende wapens aangetroffen, waarvan het aanbieden nog niet verboden is. Dit geldt voor stiletto’s, val- en vlindermessen genoemd in categorie I, lid 1 van de WWM. In de quick scan zijn in 39 winkels één of meerdere vlindermessen aangetroffen en in 23 winkels zijn één of meerdere stiletto’s aangetroffen. In voorkomende gevallen hebben wij schattingen gemaakt van het aantal aangetroffen ‘mogelijk in de toekomst verboden’ wapens. In de onderstaande tabellen gaan wij uit van de aangetroffen soorten wapens en niet van de aantallen. In de volgende tabel is een overzicht opgenomen van het aantal soorten ‘mogelijk in de toekomst verboden wapens’ onderverdeeld naar soort winkels. Bedrijfsactiviteit
Bezochte winkels met het aantal soorten wapens die in de toekomst mogelijk verboden zullen gaan worden 0 1 2 Totaal
Wapens en munitie
19 (86%)
1 (5%)
2 (9%)
22 (100%)
Visserijbenodigdheden
3 (100%)
0
0
3 (100%)
10 (100%)
0
0
10 (100%)
Gereedschap, ijzerhandel en ijzerwaren
18 (90%)
1 (5%)
1 (5%)
20 (100%)
Dumpgoederen
15 (31%)
16 (33%)
17 (36%)
48 (100%)
Kampeerartikelen
12 (86%)
1 (7%)
1 (7%)
14 (100%)
Totaal
77 (66%)
19 (16%)
21 (18%)
117 (100%)
Sportzaken (sportspelartikelen)
en
Tabel 4. Overzicht van de winkels naar bedrijfsactiviteit en aantal wapens van de categorie die mogelijk in de toekomst verboden gaan worden.
Uit de bovenstaande tabel is af te lezen dat bij 19 van de 22 bezochte wapenwinkels geen wapens werden aangetroffen die mogelijk in de toekomst verboden gaan worden. Bij één winkel werden alleen vlindermessen aangetroffen en bij twee winkels zowel vlindermessen als stiletto’s. Duidelijk is te zien dat indien deze wapens verboden zouden worden, het vooral de dumpwinkels zijn die hiermee te maken krijgen. Bij circa tweederde van de bezochte dumpwinkels (33 van de 48 bezochte dumpwinkels) werd dit soort wapens aangeboden. Dumpstore in een kleine stad in het midden van het land Op de tweede verdieping is een groot aanbod van wapens verdeeld over vijf vitrines. Groot aanbod van springmesjes (ongeveer 80 stuks geprijsd tussen de € 8 en € 20). In een vitrine ook een stuk of 10 stiletto's (...) Ook een groot aanbod van veel vlindermesjes (ongeveer 50 stuks vanaf € 8).
20 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
De ‘mogelijk in de toekomst verboden’ wapens werden op 41 locaties aangetroffen, niet op één specifieke plek of regio, maar over het hele land verspreid. In de onderstaande plattegrond en de tabel is de geografische verdeling van deze 41 winkels naar postcodegebied opgenomen.
Eerste cijfer postcodegebied
Aantal winkels waarbij mogelijk in de toekomst verboden wapens werden aangetroffen
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Totaal
7 6 8 3 4 4 3 3 2 40
Tabel 5. Overzicht van de winkels waar de betreffende wapens werden aangeboden naar het eerste cijfer van de postcode
21 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
De prijzen van deze mogelijk in de toekomst verboden wapens variëren van € 6 tot circa € 25. De kwaliteit van deze wapens was met name bepalend voor de prijs.
3.1.3
Alternatieve ‘wapens’
Gedurende het onderzoek hebben wij gemerkt dat winkeliers andere artikelen aanbevelen als alternatieve wapens. Hoofdzakelijk worden honkbalknuppels en gereedschapsmiddelen, zoals bijlen en bahco’s, aanbevolen. Dumpwinkel in het zuiden van het land Opvallend zijn de honkbalknuppels die in een van de vitrines tussen de wapens worden aangeboden. Ik concludeer hieruit dat de honkbalknuppels als wapens worden gezien en als zodanig worden aangeboden. De verkoper probeert mij ervan te overtuigen dat het is om diefstal tegen te gaan. Hij geeft aan dat elders in de winkel de bijbehorende ballen en handschoenen liggen. Door de onderzoeker is ondermeer geconstateerd dat in winkels honkbalknuppels in de directe omgeving van wapens zijn geplaatst. Een winkelier verplaatste meteen na de opmerking van de onderzoeker de honkbalknuppels naar de sport- en spelafdeling. Een andere winkelier heeft aangegeven dat honkbalknuppels dubbel functioneel zijn en gezien worden als slagwapen en als sportartikel. Zoals eerder opgemerkt heeft een andere winkelier opgemerkt dat ook een bahco prima als wapen kan dienen. Wij achten het opmerkelijk dat verschillende winkeliers honkbalknuppels, bahco’s en andere zaken ook als wapen presenteren én aanbieden, en niet zo zeer als gereedschap of sportartikel7.
3.1.4
Kennis van de Wet Wapens en Munitie
In 65 van de 117 door ons bezochte winkels blijken de winkeliers en het personeel een redelijke tot goede kennis van de WWM te hebben. Het niveau is echter niet overal hetzelfde. Met name bij de winkels die een relatief groot aanbod van wapens hebben, te weten de wapen- en dumpwinkels, is een redelijk tot goede kennis aanwezig. De verkopers in deze winkels hebben aangegeven dat zij geen risico willen lopen om hun vergunning kwijt te raken. Als redenen voor dit risicomijdende gedrag worden door winkeliers genoemd de regelmatige controles door de politie en het niet willen aantrekken van een bepaald soort klanten. Een wapenwinkel in een dorp in het oosten van het land In een wapenwinkel met een heel groot vuurwapenaanbod blijkt dat men geen messen meer verkoopt, omdat dit een bepaald type bezoeker aantrekt.
7
Zelfs de internet encyclopedie Wikipedia beschouwt een honkbalknuppel als een slagwapen.
22 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
In de onderstaande tabel is een overzicht weergegeven van de kennis bij de winkeliers onderverdeeld naar de bedrijfsactiviteiten van de winkels.
Bedrijfsactiviteit
Kennis van de Wet Wapens en Munitie Goede kennis
Totaal
1
Redelijke kennis 3
18 (82%)
22
Visserijbenodigdheden
3 (100%)
0
0
3
Sportzaken
10 (100%)
0
0
10
Gereedschap
18 (90%)
2 (10%)
0
20
Dumpgoederen
12 (25%)
10 (21%)
26 (54%)
48
Kampeerartikelen
8 (57%)
6 (43%)
0
14
Totaal
52 (44%)
21 (18%)
44 (38%)
117 (100%)
Wapens en munitie
Weinig kennis
Tabel 6. Kennis van de Wet Wapen en Munitie
3.1.5
Leveranciers
Uit het onderzoek in de winkels blijkt dat veel winkels vaak door dezelfde leveranciers van wapens worden voorzien. De winkeliers vertrouwen hierbij geheel op hun leverancier. Zij gaan er vanuit dat de leverancier exact weet wat wel en niet is toegestaan volgens de geldende wet- en regelgeving in Nederland. De winkelier is zich ervan bewust dat het zijn eigen verantwoordelijkheid is. Om een beter beeld te krijgen van het inkoopgedrag en de daarmee samenhangende verzoeken van winkeliers aan de leveranciers hebben wij een leverancier bezocht en is een andere leverancier telefonisch geïnterviewd. De leveranciers met wie wij een interview hebben gehad zijn in Nederland vertegenwoordiger van diverse bekende messenfabrikanten. Veel winkels en verkooppunten worden door deze firma’s bevoorraad. De leverancier ziet een mes als gereedschap en niet als een wapen. Regelmatig worden door winkeliers aan de leveranciers vragen gesteld over wat wel en niet is toegestaan volgens de Nederlandse wet- en regelgeving. In een enkel geval wordt gevraagd om een mes dat later niet toegestaan blijkt te zijn. Dit gebeurt niet regelmatig en vaak blijkt het onwetendheid van de winkelier te zijn. De leverancier is van mening dat veel winkeliers redelijk tot goed op de hoogte zijn van de wet- en regelgeving. Waar nodig probeert hij ze zoveel mogelijk te begeleiden en ‘op te voeden’. Eén van de leveranciers vindt een mogelijke wetswijziging tot een totaal verbod op stiletto’s, valmessen en vlindermessen ‘volstrekte onzin’. Volgens hem is er geen concreet bewijs dat het verbieden van bepaalde messen direct invloed heeft op de criminaliteit.
23 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
3.1.6
Bezoek aan verkooppunten in Duitsland en België
Om een beter inzicht te krijgen in het aanbod van wapens in de buurlanden zijn ook Duitsland en België bezocht om te onderzoeken of daar in Nederland verboden wapens makkelijk verkrijgbaar zijn. Tijdens de bezoeken aan Nederlandse winkels is de onderzoeker door winkeliers meerdere malen doorverwezen naar Duitsland en/of België voor de aankoop van in Nederland verboden wapens, zoals ploertendoders. Veel winkeliers zijn van mening dat in Nederland verboden wapens in Duitsland en België makkelijk verkrijgbaar zijn. Regelmatig is door winkeliers verteld dat het geen zin heeft om in Nederland wapens zoals ploertendoders, stroomstootwapens, werpsterren en pepperspray te verkopen omdat een potentiële klant het zonder problemen in een van de buurlanden kan aanschaffen. Duitsland In Duitsland is in twee steden een winkel bezocht. Beide winkels zijn gevestigd in het stadscentrum, in een zijstraat van een prominente winkelstraat. Eén winkel is een officiële wapenwinkel en de andere winkel is een dumpwinkel met wapens in het assortiment. In beide gevallen bleek de winkelier goed op de hoogte van de geldende wet- en regelgeving in zowel Nederland als Duitsland. In de wapenwinkel worden behalve gaspistolen ook ploertendoders, werpsterren, stroomstootwapens en pepperspray aangeboden. De winkelier vertelde dat hij af en toe door klanten uit Nederland bezocht wordt, maar dat aan hen niet vaak iets verkocht wordt. Hij informeert de klanten over de risico’s die zij nemen als een in Nederland verboden wapen wordt aangeschaft. In de dumpwinkel bleek de winkelier oorspronkelijk afkomstig uit Nederland. Hij was goed op de hoogte van zowel de Nederlandse als de Duitse wetgeving. In deze winkel worden ploertendoders (vanaf € 25), werpsterren, stroomstootwapens (vanaf € 69) en pepperspray verkocht. België In België zijn drie plaatsen in Vlaanderen bezocht. Het betrof een jachtwinkel, een dumpwinkel en een officiële wapenwinkel. In alle gevallen zijn de winkels gevestigd langs drukke doorgaande wegen. Zowel in de wapenwinkel als in de jachtwinkel bleek de winkelier goed op de hoogte van de geldende wet- en regelgeving, zowel in België als in Nederland. Ook in België zijn ploertendoders, werpsterren, stroomstootwapens en pepperspray verboden. Volgens beide winkeliers zijn de regels in België met betrekking tot wapens vergelijkbaar en zeker zo streng als in Nederland. De dumpwinkel had alleen een klein aanbod van messen.
3.1.7
Algemene bevindingen
Tijdens het bezoek aan de 117 winkels hebben wij een ruim aanbod van toegestane wapens aangetroffen, zoals buckknives, opvouwbare messen, duikmessen en multitools. Ook hebben we toegestane stiletto’s en vlindermesjes aangetroffen die niet groter zijn dan de wettelijk voorgeschreven afmetingen. Tevens hebben wij geconstateerd dat in sommige winkels ook andere voorwerpen, zoals honkbalknuppels, bijlen en bahco’s, als alternatieve wapens worden aangeboden. Bij een dumpwinkel werd één verboden (te groot) opvouwbaar mes aangetroffen dat voor de verkoop bestemd was. Ook na doorvragen en concreet om een verboden wapen te vragen, zijn geen andere verboden wapens aangetroffen en door winkeliers aangeboden.
24 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Gereedschapswinkel in het midden van het land Op een van de eerste dagen bezoek ik een gereedschapswinkel in het midden van het land. Op mijn vraag aan de verkoper of hij messen en/of andere wapens verkoopt, komt hij aanzetten met een grote bahco: ‘Hier kun je heel hard mee slaan, prima voor in de auto’. Bij het bezoek aan de winkels hebben wij vastgesteld dat veelal voor multitools en voor bepaalde Zwitserse zakmessen reclame wordt gemaakt. Gedurende het onderzoek hebben wij nergens bij winkels directe of indirecte verwijzingen naar een mogelijk aanbod van verboden wapens aangetroffen. Ons is wel opgevallen dat sommige winkeliers met zogenaamd ludieke attributen, zoals een grote namaakhandgranaat en een luchtdoelgeschut, de aandacht op hun winkel trachten te vestigen. Wij hebben gemerkt dat bij winkels met een uitgebreid aanbod van toegestane wapens, de dumpwinkels en de wapenwinkels, de kennis van de WWM bij de winkeliers en verkopers redelijk tot goed blijkt te zijn. Daarentegen blijkt bij winkels, waar het aanbod van wapens slechts een klein onderdeel van het gehele assortiment uitmaakt, dat de kennis van de WWM bij de winkeliers en verkopers beperkter is. De resultaten van het onderzoek bij de winkels onderbouwen het beeld van veel politici en burgers dat veel slag-, steek- en andere wapens eenvoudig en op veel plaatsen gekocht kunnen worden. Dit ruime aanbod betreft in alle gevallen echter toegestane wapens. Mocht het beeld bestaan dat het gaat om een ruim aanbod van verboden wapens, dan wordt dit beeld niet door de uitkomsten van dit onderzoek onderbouwd. Mogelijk dat een beperkte kennis van de WWM bij politici en burgers om onderscheid te kunnen maken tussen verboden en toegestane wapens hieraan ten grondslag ligt. 3.2
Resultaten onderzoek internet
Wij hebben ten behoeve van het onderzoek naar het aanbod en de verkrijgbaarheid van verboden wapens op internet met twee zoekmachines met een verscheidenheid aan zoektermen gezocht naar deze wapens. Uiteindelijk zijn 61.831 webpagina’s aangetroffen die onderdeel uitmaken van 25.468 websites. Na beoordeling van deze websites zijn 800 websites overgebleven die wij integraal hebben onderzocht. Hierbij hebben wij vastgesteld dat enkele websites van ondernemingen zijn die ook de beschikking hebben over een fysieke winkel. In twee gevallen hebben wij deze winkel ook bezocht. Tijdens het onderzoek van de ruim 25.000 websites hebben wij veel sites aangetroffen waarop toegestane en (mogelijk in de toekomst) verboden wapens worden aangeboden. Uiteindelijk zijn vier websites gevonden waarop (mogelijk in de toekomst) verboden wapens worden aangeboden. Deze vier Nederlandstalige websites hebben de extensies .nl, .com, .org en .net en zijn van een wapenhandel, een sportwinkel en een houtbewerkingbedrijf. Daarnaast betreft het een advertentie/verzamelaarsite. Op de websites zijn foto’s aangetroffen van twee verschillende op vuurwapens gelijkende voorwerpen en foto’s van enkele vlindermessen en stiletto’s. Van deze laatste twee wapens hebben wij de exacte afmetingen niet kunnen vaststellen, waardoor onduidelijk is of deze messen nu al verboden zijn. Door deze onduidelijkheid omtrent deze messen gaan wij voor dit deel van het onderzoek ervan uit dat slechts twee verboden wapens zijn aangetroffen, namelijk de twee verschillende nep vuurwapens. De aangetroffen vlindermessen en stiletto’s kwalificeren wij als mogelijk in de toekomst verboden wapens.
25 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Dit is een zeer verrassend lage uitkomst, rekening houdend met het totale aantal onderzochte websites van 25.468 en het anonieme karakter van internet voor eventuele aanbieders van verboden wapens. Ook de resultaten van dit deel van het onderzoek tonen aan dat ook op internet veel toegestane slag-, steek- en andere wapens zijn te verkrijgen. Het beeld dat bij veel burgers en politici leeft, wordt bevestigd voorzover het toegestane wapens betreft. Ten aanzien van verboden wapens onderbouwen de uitkomsten van dit deel van het onderzoek het beeld wederom niet. 3.3
Resultaten onderzoek overige verkooppunten
Voor de overige verkooppunten zijn ten behoeve van het onderzoek mogelijk relevante locaties benoemd. Wij hebben vastgesteld dat in de onderzoeksperiode enkele beurzen en (rommel)markten worden georganiseerd die in het kader van dit onderzoek relevant zouden kunnen zijn. Enkele (rommel)markten hebben een permanent karakter. Door de onderzoeker is een zogenaamde militariabeurs bezocht. Het betrof een wapenbeurs georganiseerd in een sporthal met een wapenaanbod van ongeveer 80 handelaren. Door hen werden onder andere al dan niet onklaar gemaakte vuurwapens, bajonetten en (antieke) messen aangeboden. Door ons is met enkele handelaren gesproken en zij bleken goed op de hoogte van de geldende weten regelgeving. De geïnterviewde handelaren deelden mee dat zij vaak door de politie gecontroleerd worden en dat zij in het bezit moeten zijn van een vergunning. De handelaren zijn ervan overtuigd dat politiemensen gekleed in burgerkleding zich onder de bezoekers begeven. Op de wapenbeurs zijn door ons geen (mogelijk in de toekomst) verboden wapens aangetroffen. Ook de Bazaar (beter bekend als de Zwarte Markt) in Beverwijk is door de onderzoeker bezocht. In geen van de hallen werden (mogelijk in de toekomst) verboden wapens aangetroffen. Verder is tot drie keer toe een professioneel georganiseerde rommelmarkt bezocht. Bij deze bezoeken zijn door ons ook geen (mogelijk in de toekomst) verboden wapens aangetroffen.
26 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
4 4.1
RECAPITULATIE & CONCLUSIES Recapitulatie
Bij burgers en politici leeft het beeld dat slag-, steek- en andere wapens in Nederland eenvoudig en op veel plaatsen verkrijgbaar zijn. Burgers en politici vermoeden dat deze eenvoudige verkrijgbaarheid van wapens leidt tot een hoger wapenbezit en daarmee tot meer geweld met behulp van wapens. Om het toenemende geweld tegen te gaan, is het daarom van belang te onderzoeken of het beeld dat wapens in Nederland eenvoudig verkrijgbaar zijn, klopt. In opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie heeft Holland Integrity Group een onderzoek ingesteld met de navolgende probleemstelling: ‘Klopt het beeld dat verboden slag-, steek en andere wapens (exclusief vuurwapens, munitie en explosieven) in Nederland eenvoudig te verkrijgen zijn?’ Aan deze probleemstelling liggen de navolgende vijf onderzoeksvragen ten grondslag: 1. Welke slag-, steek- en andere (verboden) wapens worden min of meer openlijk aangeboden in Nederlandse winkels, op Nederlandse websites en op andere verkooppunten in Nederland? 2. Hoe breed en/of omvangrijk is dit aanbod (uitgesplitst naar soort wapens) in/op de diverse (typen) winkels, websites en andere verkooppunten? 3. Welke activiteiten en hoeveel moeite moet iemand verrichten om (het aanbod van) dergelijke wapens te vinden en deze eventueel aan te schaffen? 4. Welke conclusies kunnen getrokken worden uit deze verkrijgbaarheid van de wapens? 5. In hoeverre zijn aanbieders op de hoogte of de door hen aangeboden slag-, steek- en andere wapens toegestaan zijn volgens de Nederlandse wapenwetgeving? Door Holland Integrity Group is onderzoek verricht naar de aard en omvang van het aanbod en de verkrijgbaarheid van slag-, steek en stootwapens in winkels, op internet en andere verkooppunten in Nederland. Het onderzoek richt zich alleen op verboden wapens en op wapens die op termijn mogelijk verboden gaan worden. Het onderzoek valt in drie delen uiteen: een onderzoek bij winkels, een onderzoek op internet en een onderzoek bij overige verkooppunten waaronder beurzen en tentoonstellingen. Figuur 1 geeft dit schematisch weer.
27 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Quick scan naar verboden wapens
Winkels
Internet
Overige verkooppunten
Figuur 1. Overzicht van de structuur van het onderzoek
In de periode van 11 december 2006 tot 2 februari 2007 zijn 117 winkels, één wapenbeurs en drie markten bezocht. De onderzoeker heeft bij de bezoeken een protocol gevolgd om generaliseerbaarheid van de resultaten mogelijk te maken. Dit geldt eveneens voor de onderzoekers die op 25.468 websites naar het aanbod en de verkrijgbaarheid van verboden slag-, steek- en stootwapens zochten. Bij het onderzoek zijn slechts twee soorten verboden wapens aangetroffen, te weten: 1. Eén te lang opvouwbaar mes in een dumpwinkel. 2. Twee op vuurwapens gelijkende voorwerpen op een internetsite. Daarnaast hebben wij tijdens het onderzoek in winkels en op enkele websites veel mogelijk in de toekomst verboden wapens, zoals vlindermessen, stiletto’s en valmessen, aangetroffen. 4.2
Conclusies
In de startnotitie is opgemerkt dat bij burgers en politici het beeld leeft dat slag-, steek- en andere wapens in Nederland eenvoudig en op veel plaatsen verkrijgbaar zijn. Aan deze probleemstelling liggen de navolgende vijf onderzoeksvragen ten grondslag. Wij zullen deze onderzoeksvragen onderstaand één voor één beantwoorden: 1. Welke slag-, steek- en andere (verboden) wapens worden min of meer openlijk aangeboden in Nederlandse winkels, op Nederlandse websites en op andere verkooppunten in Nederland? In winkels en andere verkooppunten in Nederland en op Nederlandse websites worden veel toegestane en mogelijk in de toekomst verboden wapens aangeboden. Daarentegen worden nauwelijks verboden wapens openlijk aangeboden. Tijdens ons bezoek aan 117 winkels, een wapenbeurs en markten hebben wij slechts één te groot opvouwbaar mes aangetroffen. Uit het omvangrijke onderzoek van Nederlandse websites, waarbij 25.468 websites zijn geselecteerd en geanalyseerd, blijkt dat slechts op vier websites (mogelijk in de toekomst) verboden wapens worden aangeboden. Hierbij gaat het om foto’s van twee verboden op vuurwapens gelijkende voorwerpen en foto’s van vlindermessen en stiletto’s.
28 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Wapens die mogelijk in de toekomst verboden gaan worden hebben wij bij circa een derde deel van de onderzochte winkels aangetroffen. Het betrof met name dumpwinkels. De aangetroffen wapens betreffen met name vlindermessen en stiletto’s. 2. Hoe breed en/of omvangrijk is dit aanbod (uitgesplitst naar soort wapens) in/op de diverse (typen) winkels, websites en andere verkooppunten? Wij hebben geconstateerd dat het aanbod van verboden wapens in winkels, op internet en andere onderzochte verkooppunten in Nederland in omvang verwaarloosbaar is. Het aanbod van mogelijk in de toekomst verboden wapens is daarentegen groot en wordt verspreid over heel Nederland aangeboden. 3. Welke activiteiten en hoeveel moeite moet iemand verrichten om (mogelijk in de toekomst) verboden wapens te vinden en deze eventueel aan te schaffen? Uit het onderzoek blijkt dat het voor een burger eenvoudig is om aan toegestane én mogelijk in de toekomst verboden wapens te komen. Deze wapens worden bij veel verschillende winkels verspreid over Nederland, en op Nederlandse websites aangeboden. De burger wordt naar alle waarschijnlijkheid niet belemmerd bij het verkrijgen van deze mogelijk in de toekomst verboden wapens, omdat deze wapens momenteel nog toegestaan zijn. Wij constateren dat de burger wel veel moeite moet doen aan verboden slag-, steek- en andere wapens te komen. Afgezien van één te lang opvouwbaar mes en twee op vuurwapens gelijkende voorwerpen hebben wij bij de bezochte 117 winkels, de 25.468 websites en de andere formele verkooppunten geen enkel ander verboden wapen aangetroffen. Opgemerkt kan worden dat wij voor het onderzoek een uitgebreidere en geavanceerdere methodiek hebben gehanteerd dan de doorsnee burger mogelijk zal gebruiken. Wij hebben vastgesteld dat bepaalde in Nederland verboden wapens wel in Duitsland toegestaan zijn, daar ook worden aangeboden en eenvoudig verkrijgbaar zijn. 4. Welke conclusies kunnen getrokken worden uit deze verkrijgbaarheid van de wapens? Deze uitkomsten van dit onderzoek kunnen als positief worden gekenmerkt, omdat het beeld van burgers en politici dat verboden wapens makkelijk verkrijgbaar zijn niet door de uitkomsten van het onderzoek worden ondersteund. Wel hebben de door ons onderzochte winkels, internetsites en andere formele verkooppunten een groot aanbod van toegestane wapens die makkelijk zijn te verkrijgen. Tevens hebben wij geconstateerd dat sommige voorwerpen, zoals honkbalknuppels, bijlen en bahco’s, als alternatieve wapens worden beschouwd en worden aangeboden. Tot slot kunnen wij concluderen dat bij een deel van de door ons onderzochte winkels, internetsites en andere formele verkooppunten ook een groot aanbod is van mogelijk in de toekomst verboden wapens, zoals stiletto’s, valmessen en vlindermessen. Deze wapens worden met name aangeboden door dumpwinkels.
29 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
5. In hoeverre zijn aanbieders op de hoogte of de door hen aangeboden slag-, steek- en andere wapens toegestaan zijn volgens de Nederlandse wapenwetgeving? De kennis van de WWM is bij de winkeliers en verkopers over het algemeen goed te noemen. Dit geldt met name voor de winkeliers die een uitgebreid aanbod van toegestane wapens hebben, zoals wapenhandelaren en dumpwinkels. De winkeliers zijn zich ondermeer bewust van het risico van intrekking van vergunningen.
30 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
BIJLAGE 1. UITGEBREID OVERZICHT WAPEN- EN MUNITIE CATEGO RIEËN Mogelijk in de toekomst verboden wapens Op grond van de WWM zijn in het onderzoek de volgende wapens als mogelijk in de toekomst verboden wapens beschouwd: •
Stiletto die meer dan één snijkant heeft of een stiletto die 7 cm of langer en 14 mm of smaller is of een stiletto die 9 cm of langer is of een stiletto die van een stootplaat is voorzien. Een stiletto is een opvouwbaar mes waarvan het lemmet door een druk-, of vergelijkbaar ontgrendelingmechanisme zijdelings scharnierend uit het heft wordt gebracht.
31 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
•
Valmes dat meer dan één snijkant heeft of een valmes dat 7 cm of langer en 14 mm of smaller is of een valmes dat 9 cm of langer is of een valmes dat van een stootplaat is voorzien. Een valmes is een mes waarvan het lemmet door een druk- of vergelijkbaar ontgrendelingsmechanisme, dan wel door een zwaaibeweging rechtstandig uit het heft wordt gebracht.
•
Vlindermes dat meer dan één snijkant heeft of een vlindermes dat 7 cm of langer en 14 mm of smaller is of een vlindermes dat 9 cm of langer is of een vlindermes dat van een stootplaat is voorzien. Een vlindermes is een mes waarvan het heft in de lengterichting in tweeën is gedeeld en waarvan het lemmet naar buiten wordt gebracht door elk van de delen van het heft in tegenovergestelde richting zijdelings open te vouwen.
32 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Verboden wapens Op grond van de WWM zijn in het onderzoek de volgende wapens als verboden wapens beschouwd: •
Opvouwbare messen waarvan het lemmet meer dan één snijkant heeft of het opengevouwen mes langer dan 28 cm is.
•
Boksbeugel. Een handwapen bestaande uit een geheel of gedeeltelijk om de hand sluitende ring of om de vingers sluitende ringen, al dan niet voorzien van aan de ring of ringen bevestigde uitsteeksels.
•
Ploertendoder. Een verende of uitschuifbare staaf met een verzwaard uiteinde.
33 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
•
Wurgstokken. Wurgstokken zijn twee door middel van een ketting of koord aan elkaar verbonden staven. Voor de gewone beoefening van de vechtsport bestaan speciale ‘wurgstokken’ die niet onder de wet vallen. Wapens namelijk, die bestemd zijn voor de serieuze beoefening van vechtsporten in verenigingsverband en die gelet op hun constructie of het materiaal waaruit zij zijn vervaardigd niet bestemd zijn om ernstig letsel aan personen toe te brengen, vallen buiten het begrip ‘wurgstokken’. Hier hoeft men geen vergunning voor aan te vragen.
•
Werpsterren. Een werpster is een stervormig metalen handwapen met scherpe punten.
34 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
•
Vilmessen. Een mes waarvan het heft haaks op het lemmet staat of geplaatst kan worden en dat bestemd is om bij gebruik in de palm van de hand te worden gehouden, terwijl het lemmet tussen de vingers door naar buiten steekt.
•
Ballistische messen. Een ballistisch mes is een mes waarvan het lemmet, al dan niet samen met het heft, door middel van lucht-, gas- of veerdruk rechtstandig uit een geleidingscilinder wordt gedreven.
35 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
•
Blanke wapens die lijken op een ander voorwerp dan een wapen. Voorbeelden van blanke wapens die lijken op een ander voorwerp: aansteker waarin een valmes zit verborgen; een wandelstok of paraplu met een degen erin verborgen. Het zijn normale gebruiksvoorwerpen waarin een slag-, steek- of stootvoorwerp zit verborgen. Het slachtoffer kan niet zien dat hij of zij met een wapen wordt benaderd, maar ziet een normaal gebruiksvoorwerp. Het voorwerp mag ook niet op een ander wapen lijken.
•
Pijlen en pijlpunten, bestemd om door middel van een boog te worden afgeschoten, die zijn voorzien van snijdende delen met de kennelijke bedoeling daarmee ernstig letsel te kunnen veroorzaken.
•
Katapulten.
•
Werpmes.
36 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
•
De volgende wapens die vallen onder categorie 1 onder 7 in verband met artikel 3 van de WWM worden aangewezen: a.
Voorwerpen die voor wat betreft hun vorm en afmetingen een sprekende gelijkenis vertonen met vuurwapens of met voor ontploffing bestemde voorwerpen. b. Voorwerpen vermeld op lijst a of lijst b van de bij deze regeling behorende bijlage I, alsmede niet in die bijlage genoemde voorwerpen die voor wat betreft hun vorm en afmetingen daarmee een sprekende gelijkenis vertonen. c. Lucht-, gas- en veerdrukwapens die zodanig zijn gewijzigd dat het dragen niet of minder zichtbaar is. d. Stiletto’s, valmessen en vlindermessen waarvan het heft van een stootplaat is voorzien. e. Laserwapens die specifiek zijn ontworpen om permanente blindheid te veroorzaken. f. Werppennen. g. Alle voorwerpen die een sprekende gelijkenis vertonen met wapens, niet zijnde vuurwapens, en die door de aard en de samenstelling van het materiaal waaruit zij zijn vervaardigd, niet dan wel slecht detecteerbaar zijn door metaaldetectoren of andere electronische detectieapparatuur, met uitzondering van voorwerpen die specifiek zijn vervaardigd voor reguliere maatschappelijk aanvaarde gebruiksdoeleinden. •
Voorwerpen, waarmee door een elektrische stroomstoot personen weerloos kunnen worden gemaakt (stunguns) of pijn kan worden toegebracht, met uitzondering van medische hulpmiddelen en hulpmiddelen voor onder andere transport van vee.
•
Voorwerpen waarmee personen kunnen worden getroffen met giftige verstikkende, weerloosmakende, traanwekkende en soortgelijke stoffen (zoals traangas of pepperspray), met uitzondering van medische hulpmiddelen en met uitzondering van vuurwapens in de vorm van geweren, revolvers en pistolen, bestemd voor het afschieten van munitie met weerloosmakende of traanverwekkende stof.
Voor de laatste twee bullits geldt dat het gebruik ervan in die zin is beperkt, omdat deze wapens niet vervoerd mogen worden, voorhanden mogen zijn (categorie II en III) of gedragen mogen worden (categorie IV) zonder dat daartoe een verlof, vergunning of een ontheffing is verleend. Deze activiteiten komen niet overeen met de begrippen ‘aanbod’ en ‘verkijgbaarheid’ en maken daarom geen deel uit van de scope van het onderzoek. Volledigheidshalve hebben wij onderstaand de vier categorieën uit de WWM opgenomen. Categorie I 1.Stiletto’s, valmessen en vlindermessen, als het lemmet: a. meer dan één snijkant heeft; of b. 7 cm of langer en 14 mm of smaller is; of c. 9 cm of langer is; of d. van een stootplaat is voorzien.
37 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
2.Andere opvouwbare messen, als: a. het lemmet meer dan één snijkant heeft; of b. het opengevouwen mes langer dan 28 cm is. 3.Boksbeugels, ploertendoders, wurgstokken, werpsterren, vilmessen, ballistische messen en geluiddempers voor vuurwapens. 4.Blanke wapens die lijken op een ander voorwerp dan een wapen; bijvoorbeeld kunststof messen die niet door metaaldetectoren herkend worden. 5.Pijlen en pijlpunten met snijdende delen die met een boog afgeschoten kunnen worden en waarmee ernstig letsel kan worden toegebracht. 6.Katapulten. 7.Voorwerpen die de minister van Justitie heeft aangewezen omdat zij een ernstige bedreiging van personen kunnen vormen of omdat zij zo sterk lijken op een echt wapen dat zij voor dreiging geschikt zijn, zoals bepaalde speelgoed- lucht-, gas- en veerdrukwapens, werppennen, airsoft-guns (vrijwel identieke replica’s van bestaande vuurwapens) of tafelaanstekers in de vorm van een handgranaat. Categorie II 1.Vuurwapens die niet onder een van de andere categorieën vallen, zoals bijvoorbeeld kanonnen en raketwerpers. 2.Vuurwapens geschikt om automatisch te vuren. 3.Vuurwapens die zo zijn gemaakt of die zo zijn veranderd dat zij bij het dragen niet of minder zichtbaar zijn en vuurwapens die zo zijn veranderd dat de aanvalskracht wordt verhoogd, zoals bijvoorbeeld vuurwapens met inschuifbare of opklapbare kolven. 4.Vuurwapens die lijken op een ander voorwerp dan een wapen. 5.Voorwerpen waarmee door een elektrische stroomstoot personen weerloos kunnen worden gemaakt (zoals stunguns) of pijn kan worden toegebracht, met uitzondering van medische hulpmiddelen. 6.Voorwerpen waarmee personen kunnen worden getroffen met giftige, verstikkende, weer loosmakende, traanverwekkende en soortgelijke stoffen (zoals traangas of pepperspray), met uitzondering van medische hulpmiddelen en met uitzondering van vuurwapens in de vorm van geweren, revolvers en pistolen, bestemd voor het afschieten van munitie met weerloosmakende of traanverwekkende stof. 7.Voorwerpen waarmee personen of dingen kunnen worden getroffen door vuur of waarmee personen of dingen tot ontploffing gebracht kunnen worden, met uitzondering van explosieven voor civiel gebruik als daarvoor erkenning is verleend op grond van de Wet explosieven voor civiel gebruik. Categorie III 1.Vuurwapens in de vorm van geweren, revolvers en pistolen voor zover zij niet vallen onder categorie II sub 2’, 3’ of 6’. 2.Toestellen voor beroepsdoeleinden die geschikt zijn om projectielen af te schieten, zoals bijvoorbeeld slachtmaskers die in abattoirs worden gebruikt, lijnschieters die reddingsdiensten gebruiken of schiethamers in de bouw. 3.Werpmessen. 4.Alarm- en startpistolen, en alarm- en startrevolvers, met uitzondering van alarm- en startpistolen die: a. geen loop of een verkorte, geheel gevulde loop hebben; en
38 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
b. uitsluitend knalpatronen van een kaliber niet groter dan 6 mm kunnen bevatten; en c. een ligplaats voor patronen hebben en een gasuitlaat die loodrecht staat op de loop of de lengterichting van het wapen. Categorie IV 1.Blanke wapens waarvan het lemmet meer dan één snijkant heeft, voor zover zij niet vallen onder categorie I. 2.Degens, zwaarden, sabels en bajonetten. 3.Wapenstokken. 4.Lucht-, gas- en veerdrukwapens met uitzondering van die wapens die de minister van Justitie heeft aangewezen overeenkomstig categorie I, sub 7’. 5.Kruisbogen en harpoenen. 6.Voorwerpen die de minister van Justitie bij regeling heeft aangewezen en die geschikt zijn om personen ernstig lichamelijk letsel toe te brengen. 7.Voorwerpen die niet bedoeld zijn als wapen maar die, gelet op hun aard of de omstandigheden waaronder ze worden aangetroffen, wel als zodanig gebruikt worden en die niet onder een van de andere categorieën vallen, zoals bijvoorbeeld een honkbalknuppel tijdens rellen.
39 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
BIJ LAGE 2. PROTOCOL VO O R HET B EZOEKEN VAN WINKELS EN OVERIGE VE RKOOPP UNTE N
Het protocol moet worden gezien als een ‘ideaal draaiboek’. Het geeft de structurering van het bezoek aan de winkels en aan de beurzen weer. Doordat de onderzoeker zich aan het protocol houdt, worden vergelijkbare en generaliseerbare gegevens verkregen. Het is mogelijk dat door incidentele omstandigheden of specifieke omgevingen/gebeurtenissen de gang van zaken zoals aangegeven in het protocol, verstoord wordt. De onderzoeker zal zo snel als mogelijk weer terugvallen op de rol en stappen zoals beschreven in het protocol. De onderzoeker zal zich niet als zodanig bekend maken en zal zich niet legitimeren. Aankomst winkel Bij aankomst zal de winkel aan de buitenkant bekeken worden en - als een etalage aanwezig is - zal bekeken worden of daar verboden wapens worden aangeboden. Bij aankomst zal bekeken worden of de desbetreffende winkel aan de buitenzijde reclame maakt voor de aan- en of verkoop van verboden wapens. Betreden winkel Bij het betreden van de winkel zal voor zover mogelijk geen contact met de winkelier worden gezocht maar zal zelfstandig in winkel onderzoek gedaan worden of verboden wapens al dan niet worden aangeboden. In de winkel zal worden bekeken of daar reclame voor de aan- en of verkoop van verboden wapens gemaakt wordt. Na afloop van het onderzoek in de winkels zullen aan de winkelier enkele vragen worden gesteld. Het onderscheid wordt dan gemaakt tussen het al dan niet aantreffen van verboden wapens. Bij het aantreffen van verboden wapens: Is dit wapen toegestaan? Verkoopt u nog andere wapens? Bij de wedervraag ‘wat zoekt u?’ zal een uitleg volgen over onveiligheidsgevoelens bij de onderzoeker en zal om een specifiek wapen gevraagd worden. Bij een bevestigend antwoord zal gevraagd worden wat zoal aangeboden wordt en voorzover mogelijk bekeken worden wat voor soort wapens het betreft. Bij een ontkennend antwoord van de winkelier zal gevraagd worden of deze een adres of locatie weet waar andere wapens verkocht worden. Bij het niet aantreffen van verboden wapens: Verkoop u nog andere wapens? Bij de wedervraag ‘wat zoekt u?’ zal een uitleg volgen over onveiligheidsgevoelens van de onderzoeker en zal om een specifiek wapen gevraagd worden. Bij een bevestigend antwoord zal gevraagd worden wat zoal nog meer aangeboden wordt en voorzover mogelijk bekeken worden wat voor soort wapens het betreft. Bij een ontkennend antwoord van de winkelier zal gevraagd worden of deze een adres of locatie weet waar andere wapens verkocht worden.
40 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Na afloop van het bezoek zal de onderzoeker een aantal vragen administratief verwerken: • Vraag omtrent de kennis van de winkelier(s) in de winkel over de illegaliteit van wapens. • Vraag over de mate van bereidwilligheid om verboden wapens te verkopen. • Laagdrempeligheid bij de mogelijke aanschaf. • Algemene indruk van de winkel (louche, modern, etc.). Aankomst ander verkooppunt Bij een ander verkooppunt zal gedacht moeten worden aan (hobby)beurzen, (professionele) rommelmarkten en/of markten. Bij aankomst zal gekeken worden of reclame gemaakt wordt voor de aan- en/of verkoop van verboden wapens. Bij aankomst zal gekeken worden of bij de bezochte locatie een ‘etalage’ aanwezig is waar al dan niet verboden wapens worden aangeboden. Binnenkomst ander verkooppunt Binnen zal gekeken worden of reclame gemaakt wordt voor de aan- en/of verkoop van verboden wapens. Er zal zoveel mogelijk zelfstandig gekeken worden of verboden wapens ter verkoop aangeboden worden. Na het zelfstandig onderzoek zullen voor zover mogelijk enkele vragen worden gesteld. De vraagstelling zal hetzelfde zijn als aan de winkeliers. Tevens zal geprobeerd worden om vast te stellen of de winkelier een particulier of een professionele handelaar is. Het protocol zoals geformuleerd voor de winkels geldt in grote lijnen dus ook voor deze verkooppunten.
41 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
BIJ LAGE 3. PROTOCOL VO O R HET INTERNETONDERZOEK
Het protocol moet worden gezien als een ‘ideaal draaiboek’. Het geeft de structurering van het bezoek aan de internetwinkels weer. Doordat de onderzoeker zich aan het protocol houdt, verkrijgen wij vergelijkbare en generaliseerbare gegevens. Het is mogelijk dat door incidentele omstandigheden of specifieke omgevingen/gebeurtenissen de gang van zaken zoals aangegeven in het protocol, verstoord wordt. De onderzoeker (= bezoeker) zal zo snel als mogelijk weer terugvallen op de rol en stappen zoals beschreven in het protocol. Zoekslagen websites/advertenties Voor de zoekslagen op het internet zal gebruik worden gemaakt van de meta-zoekmachine Copernic. Copernic voert de ingevoerde zoekslagen uit bij de volgende zoekmachines: • 1steKeuze • AltaVista Nederland • Ask.com • FAST Search (alltheweb.com) • Ilse • Kobala • Lycos Nederlands • MSN Nederland • Track • Vindex Voor de zoekslagen naar advertenties zal gebruik worden gemaakt van www.minimarkt.nl. Deze website doorzoekt gelijktijdig onder andere de volgende advertentiesites: • Marktplaats • Speurders • Kleintjesmarkt • 2ehands • Qoop • Kapaza • Spullenbank • Adje • Gratis • Marktplaza De zoekslagen zullen worden uitgevoerd met behulp van meerdere zoektermen. Hierbij worden ook bargoense en buitenlandse benamingen gebruikt (Antilliaans, Turks, Marokaans, Surinaams). Globaal komt de structuur van de zoektermen neer op de combinaties van meerdere ‘OR’ woorden zoals: stiletto OR valmes OR vlindermes OR boksbeugel OR ploertendoder OR ……………… De resultaten van bovenstaande zoekslagen worden vastgelegd in de database waarna een eerste selectie zal plaatsvinden van mogelijke aanbieders tussen de resultaten van de zoekslagen. Deze resultaten worden in de database aangevinkt, waarna de betreffende websites worden bezocht. Het aanbod op de betreffende websites zal vervolgens worden nader geanalyseerd.
42 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Bezoek website Bij het bezoek van de websites worden de volgende vragen beantwoord: • Is de website gekoppeld aan een winkel? Zo ja, wat zijn de adresgegevens van deze winkel? • Wordt informatie verstrekt over de geldende wet- en regelgeving of wordt anderszins verwezen naar de Wet Wapens en Munitie? • Worden op de website verboden wapens aangeboden? • Op welke wijze kan besteld worden? (bestelformulier, e-mail of telefonisch) • Indien mogelijk zal de aanbieder middels een anonieme e-mail account worden gevraagd naar aanbod van andere wapens die niet op de website vermeld worden. De beantwoording van de vragen zal worden vastgelegd in de database. Verkrijgbaarheid Om de verkrijgbaarheid van verboden wapens te kwalificeren, zal onderscheid worden gemaakt in eenvoudig of moeilijk. Indien op de website direct een bestelling geplaatst kan worden middels een bestelformulier of een email, zal het aanbod als eenvoudig verkrijgbaar worden gekwalificeerd. Als op een website vervolgstappen nodig zijn om daadwerkelijk over te gaan tot een bestelling, dan zal het betreffende aanbod als moeilijk verkrijgbaar worden gekwalificeerd. Bij eventuele vervolgstappen kan gedacht worden aan de volgende voorbeelden: • De bezoeker van de website wordt gevraagd om persoonlijke gegevens. • De levering vindt plaats op een met de leverancier afgesproken locatie. • De bezoeker van de website wordt gevraagd naar het doel van zijn eventuele bestelling. Deze vervolgstappen zullen per website vastgelegd worden in onze onderzoeksdatabase. Er worden geen verboden wapens besteld.
43 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
BIJ LAGE 4. OPBO UW STEEKPROEFKADER INTE RNE TO NDERZ OEK
Opbouw van het steekproefkader voor het onderzoek op internet naar verboden slag-, steek- en stootwapens. De gehanteerde zoekslagen worden in de navolgende tabellen weergegeven. Tabel 1 bevat de zoekwoorden waarbij niet alleen Nederlandse namen en omschrijvingen zijn gebruikt. In de rechterkolom wordt het aantal gevonden ‘hits’ gegeven. Tabel 2 geeft een overzicht van de input voor Copernic die ontleend is aan Google. Aanduiding Zoekslag 1a Zoekslag 2a Zoekslag 3a Zoekslag 4a Zoekslag 5a Zoekslag 6a Zoekslag 7a Zoekslag 8a Zoekslag 9a Zoekslag 10a Zoekslag 11a Zoekslag 12a Zoekslag 13a Zoekslag 14a Zoekslag 15a Zoekslag 16a Zoekslag 17a Zoekslag 18a Zoekslag 19a Zoekslag 20a Zoekslag 21a Totaal
Zoekslag pronkrapier rapier assegaai assagaai bajonet ballista balmung banderilla boksbeugel bowiemes chassepot claymore degen degenstok espada espadon fleuret floret gladius goedendag golok gummistok harpoen hartsvanger hellebaard jambiya jatagan javelijn jitte kama kandjar katana katapult klewang kniffa kneukelijzer kruisboog kukrimes ‘kukri mes’ ‘kusari gama’ kusarigama laarsdolk lans lathi lierenaar machete mandau ninjaster ‘ninja ster’ nunchaku pantsersteker parang partizaan pepperspray pijl pijlpunt ploertendoder ponjaard rentjong sabel sabreur sai sampit sarras sewah shamshir shuriken spatha spies springmes steekdegen stekade stilet stiletto strijdknots mace stroomstootwapen paralyzer toembak tombak tonfa traangas trekmes tulwar vlindermes wapenstok weidmes weimes werpster wurgstok zeis
Aantal treffers 1.991 1.358 2.346 2.150 803 1.540 371 2.932 1.803 2.766 1.898 1.676 2.289 2.234 2.146 2.016 2.651 3.434 2.018 1.889 1.882 42.193
Tabel 1. Zoekwoorden
Deze zoekslagen leverden een internetadres op die vervolgens is gebruikt als zoekslag in Copernic. Deze methode is gebruikt omdat Google slechts een beperkt deel van de resultaten daadwerkelijk toont. Copernic is in staat meer resultaten te tonen. Een deel van de resultaten afkomstig van de ‘Google zoekslagen’ betreft pagina’s die ook door Copernic gevonden zijn. In het volgende overzicht worden de resultaten van de ‘Google zoekslagen’ weergegeven.
44 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Aanduiding
Zoekslag Google (in Copernic)
Aantal treffers
Zoekslag 1b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=pronkrapier+OR+ rapier+OR+assegaai+OR+assagaai+OR+bajonet+OR+ballista&btn G=Google+zoeken&meta=cr%3DcountryNL
1.221
Zoekslag 2b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=balmung+OR+banderilla+O R+boksbeugel+OR+bowiemes&btnG=Google+zoeken&meta=cr% 3DcountryNL
1.156
Zoekslag 3b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=chassepot+OR+claymore+ OR+degen+OR+degenstok&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3D countryNL
1.110
Zoekslag 4b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=espada+OR+espadon+OR+ fleuret+OR+floret+&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3Dcountry NL
830
Zoekslag 5b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=gladius+OR+goedendag+O R+golok&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3DcountryNL
974
Zoekslag 6b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=gummistok+OR+harpoen+ OR+hartsvanger+OR+hellebaard&btnG=Google+zoeken&meta=cr %3DcountryNL
923
Zoekslag 7b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=jambiya+OR+jatagan+OR+j avelijn+OR+jitte+&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3DcountryN L
591
Zoekslag 8b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=kama+OR+kandjar+OR+ka tana+OR+katapult&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3DcountryN L
927
Zoekslag 9b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=klewang+OR+kniffa+OR+k neukelijzer+OR+kruisboog&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3Dc ountryNL
77
Zoekslag 10b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=kukrimes+OR+%22kukri+ mes%22+OR+%22kusari+gama%22++OR+kusarigama+OR+laars dolk+OR+lans&btnG=Zoeken&meta=cr%3DcountryNL
763
Zoekslag 11b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=lathi+OR+lierenaar+OR+m achete+OR+mandau&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3Dcountry NL
1.079
45 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Zoekslag 12b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=ninjaster+OR+%22ninja+ste r%22+OR+nunchaku+OR+pantsersteker+&btnG=Google+zoeken &meta=cr%3DcountryNL
1.276
Zoekslag 13b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=parang+OR+partizaan+OR +pepperspray+OR+pijl+OR+pijlpunt&btnG=Google+zoeken&met a=cr%3DcountryNL
858
Zoekslag 14b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=ploertendoder+OR+ponjaar d+OR+rentjong+OR+sabel&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3D countryNL
282
Zoekslag 15b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=sabreur+OR+sai+OR+samp it+OR+sarras&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3DcountryNL
1.694
Zoekslag 16b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=sewah+OR+shamshir+OR+ shuriken+OR+spatha&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3Dcountr yNL
1.173
Zoekslag 17b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=spies+OR+springmes+OR+ steekdegen+OR+stekade&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3Dcou ntryNL
74
Zoekslag 18b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=stilet+OR+stiletto+OR+strij dknots+OR+mace+OR+stroomstootwapen+OR+paralyzer&btnG= Google+zoeken&meta=cr%3DcountryNL
1.557
Zoekslag 19b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=toembak+OR+tombak+OR +tonfa+OR+traangas&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3Dcountr yNL
1.138
Zoekslag 20b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=trekmes+OR+tulwar+OR+v lindermes+OR+wapenstok&btnG=Google+zoeken&meta=cr%3Dc ountryNL
569
Zoekslag 21b
http://www.google.nl/search?hl=nl&q=weidmes+OR+weimes+OR +werpster+OR+wurgstok+OR+zeis&btnG=Google+zoeken&meta =cr%3DcountryNL
Totaal
1.366
19.638
Tabel 2. Zoekslagen Google voor input Copernic
De zoekslagen op internet naar verboden slag-, steek- en stootwapens hebben in totaal 61.831 webpagina’s opgeleverd als resultaat van de ingevoerde zoektermen. Deze 61.831 webpagina’s zijn verdeeld over 25.468 websites.
46 Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Rapport Aard en omvang verkrijgbaarheid verboden slag-, steek- en stootwapens in Nederland 5 juni 2007
Alle resultaten en de omschrijvingen van de stukken tekst waarop de zoekmachine een ‘hit’ heeft gevonden, zijn ingelezen in de voor dit onderzoek opgezette database. Per domeinnaam zijn de daaronder vallende subpagina’s allen beoordeeld. Uiteindelijk bleken er 800 websites te zijn die relevant waren. Gezien het grensoverschrijdende karakter van internet is ook een klein aantal buitenlandse websites meegenomen in de analyse. De 800 websites zijn specifiek en grondig onderzocht op het aanbod en de verkrijgbaarheid van verboden wapens.