Radio Kootwijk Cultuurhistorisch erfgoed verdient een eerlijke procedure
Inhoud Inhoud......................................................................................................................... 1 Inleiding ...................................................................................................................... 2 Chronologisch overzicht ............................................................................................. 4 Ervaringen .................................................................................................................. 7 Groep Hobert....................................................................................................... 7 Mouthout ............................................................................................................. 8 Het vervolg ................................................................................................................10 Apeldoorn ...........................................................................................................10 Gelderland..........................................................................................................11 Tot slot.......................................................................................................................12
Apeldoorn 19 april 2006
1
Inleiding In 2002 heeft een stuurgroep zitting genomen met de opdracht om te kijken naar een nieuwe bestemming voor voormalig zendercomplex Radio Kootwijk. In de stuurgroep zijn de provincie Gelderland, de gemeente Apeldoorn, Staatsbosbeheer en de ministeries van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM), Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV) en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW ) vertegenwoordigd. De stuurgroep wordt geadviseerd door oud-minister Beelaerts van Blokland. De taak van de stuurgroep is te onderscheiden in drie fases. De eerste fase, de aankoop van de gebouwen en het omliggende natuurgebied is in december 2003 afgerond. Inmiddels is het cultuurhistorisch complex in bezit van de Dienst Landelijk Gebied en het omliggende natuurgebied in handen van Staatsbosbeheer. De tweede fase is vanaf het moment van aankoop ingegaan, men ging op zoek naar nieuwe eigenaren of gebruikers. Inmiddels is men in de derde fase beland. Eén van de partijen die heeft aangegeven interesse te hebben in de exploitatie van het complex Radio Kootwijk heeft de opdracht gekregen een businessplan te schrijven. Deze partij, te weten Visser/ De Winter, heeft in december 2005 haar plan aan de Dienst Landelijk Gebied overhandigd. De gemeente Apeldoorn speelt in het hele proces een belangrijk rol. Behalve dat een vertegenwoordiger van de gemeente zitting heeft in de stuurgroep ligt het complex op grondgebied van de gemeente Apeldoorn. Dat betekent dat de bestemmingsplanwijziging, die nodig is bij de keuze voor een nieuwe bestemming, goedgekeurd moet worden door de Apeldoornse gemeenteraad. In recente vergaderingen is al vaker gebleken dat de Apeldoornse gemeenteraad niet blij is met de procedure zoals die is gelopen en met de koers voor het plan van Visser en De Winter zoals die door de stuurgroep is gekozen. D66 Apeldoorn heeft naar aanleiding van het Businessplan van Visser/ De Winter schriftelijke vragen gesteld aan het College van B&W. Een druk van 210.000 bezoekers per jaar in een kwetsbaar natuurgebied is volgens ons en vele anderen niet acceptabel. Wij vroegen ons dan ook af hoe de stuurgroep met daarin een vertegenwoordiger van de gemeente Apeldoorn tot haar keuze is gekomen. Het
2
antwoord op deze schriftelijke vragen was voor ons zo onbevredigend dat wij zelf een onderzoek zijn gestart naar de gang van zaken. De uitkomst van dit onderzoek ligt nu voor u. Alles laat zien dat de procedure zoals die gevoerd is door de stuurgroep Radio Kootwijk een ondoorzichtige is. Het is absoluut niet duidelijk op basis waarvan of waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt. Het contact met eventuele gegadigden is op zijn minst slecht verlopen. Niet alleen de betrokken partijen, maar ook wij houden aan het geheel een heel vieze smaak over. D66 Apeldoorn is dan ook duidelijk van mening dat de procedure in zijn geheel over moet en wij hopen, mede door deze notitie, een meerderheid van de gemeenteraad en het nieuwe Apeldoornse College van B&W aan onze zijde te krijgen.
3
Chronologisch overzicht Dit chronologisch overzicht is samengesteld op basis van de schaarse documenten die de stuurgroep Radio Kootwijk uit heeft doen gaan en aan de hand van correspondentie, persberichten en krantenartikelen. Helaas zal het overzicht op bepaalde punten niet geheel volledig zijn. Dit is vooral te wijten aan een ondoorzichtige procedure en gebrekkige communicatie van de kant van de stuurgroep. Toch denken wij dat onderstaand overzicht een redelijk goed beeld zal geven van de procedure zoals die tot nu toe is verlopen. Op 3 april 2002 heeft de stuurgroep Radio Kootwijk een persbericht doen uitgaan waarin bekend werd gemaakt dat er naar een nieuwe eigenaar/ gebruiker gezocht werd voor Radio Kootwijk. Na de succesvolle aankoop van het complex in 2003 volgt er op 25 maart 2004 een bericht van de stuurgroep waarin wordt aangegeven dat er volop belangstelling is voor de exploitatie van het gebouw. In de eerste regel wordt gewag gemaakt van het feit dat dit gebeurd is zonder dat er tot dan toe actief is geworven. Ook wordt de verdere procedure uiteengezet: de stuurgroep heeft besloten eerst de reacties die tot 5 april 2004 zijn binnengekomen te beoordelen aan de hand van een aantal criteria. Kansrijke initiatiefnemers die door de eerste selectie zijn gekomen worden in april 2004 uitgenodigd voor een presentatie. Op 22 april volgen de presentaties. Vier partijen zijn per brief uitgenodigd om hun plan te presenteren te weten: Instituut Kootwijk (de heer van den Berg), Mouthout (de heer Mout), Monument van de stilte (Kröller Müller, de heer van Straaten) en het Elektryseum (de heer Visser). In de conclusies en het samenvattend verslag van deze stuurgroepbijeenkomst staat het volgende: “Aan de drie meest kansrijk geachte gegadigden als hoofdgebruiker zal worden gevraagd een businessplan op te stellen”. De drie meest kansrijk geachte gegadigden zijn volgens het verslag het Kröller Müller Museum, het Elektryseum en Mouthout. Er wordt volgens het verslag nog op zoek gegaan naar kandidaten voor de exploitatie van de bijgebouwen. Ook wordt er besloten dat de overheden een gebiedsvisie opstellen. Zodra de gebiedsvisie gereed is, zo is in het verslag te lezen, zal worden besloten of het zinvol is om op zoek te gaan naar andere gegadigden, binnenlands of buitenlands door bijvoorbeeld een advertentie in de NRC.
4
In het genoemde verslag van de stuurgroep staan de volgende opmerkingen over de gepresenteerde plannen: -
Mouthout: financiële draagkracht waarschijnlijk positief; relatie groen-rood interessant; interactieve deel is interessant; zou ook passen in gebouw G, aanpassing van de hal met vides niet toegestaan; ondernemend persoon
-
KMM (Kröller Müller Museum): financieel een open eind; exploitatie als rijksmuseum zou nader onderzocht moeten worden; is het wel blijvend interessant om één groot kunstwerk te exposeren in de hal? ; zouden tijdelijke projecten niet veel aantrekkelijker zijn?
-
Elektryseum: inhoudelijk nog niet helder genoeg; wordt het niet te “stoffig” (te veel nadruk op oude spullen); financieel aantrekkelijk bod.
In september 2004 verschijnen berichten in de pers dat Harry de Winter met zijn compagnon Felix Visser serieus kandidaat is voor Radio Kootwijk en dat Mouthout is afgevallen als kandidaat. Begin juni 2005 verschijnen de eerste berichten in de pers dat het Kröller Müller Museum is afgehaakt of afgevallen in de procedure. De financiële positie van Visser/ De Winter wordt genoemd als reden dat deze partij de voorkeur krijgt boven de anderen. Vlak na deze bekendmaking verschijnen verschillende krantenberichten waarin duidelijk wordt dat er een meningsverschil is tussen de stuurgroep en Visser/ De Winter over het maximale bezoekertal. Harry de Winter laat weten dat het plan niet exploitabel is bij minder dan 100.000 bezoekers. Stuurgroepvoorzitter Peters laat weten dat de lat ligt bij 100.000 bezoekers. Op 14 juli 2005 verschijnt er een notitie van de hand van stuurgroep secretaris Eckhardt inzake het plan van aanpak Voorbereidingsfase Radio Kootwijk. In dit plan staan onder andere de afspraken tussen Visser/ De Winter en de stuurgroep voorafgaand aan het op te stellen Masterplan/ bedrijfsplan. Naast de afspraak dat het Masterplan op 1 december wordt geleverd aan de stuurgroep en dat de stuurgroep binnen 2 maanden een besluit neemt over het plan staat er ondermeer ook in dat er tot het moment van besluitvorming niet met andere initiatiefnemers wordt overlegd en dat de partijen* bereid zijn om gezamenlijk 75% van de kosten tot een maximum van €67.500 bij te dragen bij oplevering van het concept-Masterplan. * de partijen waarover wordt gesproken zijn: de Rijksoverheid, de Provincie Gelderland, Gemeente Apeldoorn, Staatsbosbeheer, Dienst Landelijk Gebied en overigen.
5
Op 1 december verschijnt inderdaad het Businessplan van Visser/ De Winter. In dit businessplan wordt duidelijk dat het eerste jaar zo’n 210.000 bezoekers worden verwacht. Dit aantal zal de daaropvolgende jaren nog fors groeien. Dit feit zorgt voor grote onrust binnen de Apeldoornse politiek. Het demissionaire college van B&W laat in de stuurgroepbijeenkomst op 16 februari 2006 weten dat het geen besluit kan nemen over het businessplan omdat het een te grote politieke impact zou hebben. Tot nu toe is dit nog altijd de stand van zaken.
6
Ervaringen In de aanloop naar deze notitie hebben wij een aantal gesprekken gehad met partijen die zelf ideeën hebben voor de exploitatie van Radio Kootwijk. De ervaringen van twee van hen zullen wij hier beschrijven op basis van de informatie die zij ons hebben gegeven. Beide verhalen laten zij hetzelfde beeld zien: de stuurgroep communiceert niet of nauwelijks en vooraf leek er geen duidelijk plan van aanpak te zijn voor de selectieprocedure.
Groep Hobert Communicatietrainer, projectbedenker en zelfstandig ondernemer Herman Hobert krijgt eind 2003 lucht van het feit dat men op zoek is naar een nieuwe functie voor Radio Kootwijk. Op 24 november 2003 stuurt hij een eerste mail naar de secretaresse van de heer Eckhardt met het verzoek om meer informatie. Op 25 november krijgt hij een mail terug waarin aan hem wordt gevraagd om zijn gegevens, deze geeft hij. Na een tijd niets gehoord te hebben stuurt hij een mail waarin hij verzoekt om de gevraagde informatie. Hij krijgt een mail waarin wordt gevraagd om exact dezelfde gegevens als eerder, weer geeft hij die. Dit herhaalt zich nog enkele malen, ook in telefoongesprekken. Op 31 mei 2004 verstuurt de heer Hobert zijn plan, voor een centrum voor gedenking, herdenking en beleving waar hij inmiddels ook partners voor heeft gevonden, naar de stuurgroep. Op 17 juni krijgt hij wederom het verzoek om zijn gegevens te mailen, dezelfde als hij al talloze malen heeft gestuurd. Dit feit geeft hij ook aan in een mail op 18 juni, maar toch stuurt hij ze nogmaals. Op 9 september verstuurt de heer Hobert zijn concept naar de stuurgroep en verzoekt hij om meer informatie. Op 26 oktober volgt eindelijk een mail met daarin informatie over de selectieprocedure. Uit deze informatie blijkt dat de selectie al is geweest en dat het plan van de groep Hobert niet is meegenomen in de procedure. Omdat men niet tevreden is met de procedure zoals die is verlopen volgt op 8 november 2004 een gesprek. Op 6 februari 2005 krijgt de heer Hobert een mail van de heer Beelearts van Blokland waarin staat dat het plan eventueel goed inpasbaar is in de twee nog
7
overgebleven plannen en waarin hij vraagt om een opgave te doen van de te verwachten verkeersdruk. Op 11 februari mailt een partner van de heer Hobert de gevraagde gegevens. Hierna wordt het stil. Er wordt op 27 april 2005 een verzoek gedaan door de groep Hobert om een gesprek met de heren Beelaerts van Blokland, Peters en Eckhardt. Op 31 mei volgt een herinnering, het gesprek komt er nooit. Op 8 september 2005 ontvangt de heer Hobert van de heer Eckhardt een lijst met eventuele alternatieve locaties voor de uitvoering van zijn plan. Op 13 september 2005 doet de heer Hobert een beroep op de WOB over de procedure.
Mouthout Al vroeg in het proces (eind 2002/ begin 2003) komen de heer Mout en compagnons met het plan voor een Nationaal Hout Centrum in Radio Kootwijk en stuurt dit naar de stuurgroep. Gedurende heel 2003 doet de heer Mout verzoeken om meer informatie, deze informatie komt nooit. In maart 2004 verzoekt Mouthout (zoals deze groep initiatiefnemers zich noemt) weer om informatie. Deze informatie komt niet, maar wel wordt duidelijk dat Mouthout als één van de vier meest kansrijk geachte initiatieven gezien wordt en dat zij worden uitgenodigd om hun plan te mogen presenteren op 22 april 2004. Ondanks het feit dat er nog altijd niet duidelijk is wat de selectiecriteria en andere belangrijke gegevens zijn, terwijl wel weer om deze gegevens gevraagd is, presenteert de heer Mout zijn plan. Bij de presentaties mag geen pers aanwezig zijn en ook mogen de kandidaten elkaars presentaties niet bijwonen. Zoals uit het, door de heer Mout ontvangen, verslag van de bijeenkomst blijkt haakt één van de kandidaten af. De andere drie kandidaten worden (zoals al eerder vermeld) beoordeeld en mogen volgens hetzelfde verslag allen een businessplan schrijven. Toch verschijnen in september 2005 in diverse media berichten dat Mouthout is afgevallen in het selectieproces. Op 16 september 2005 heeft de heer Mout telefonisch contact met stuurgroepsecretaris Eckhardt. In dit telefoongesprek zegt Eckhardt volgens Mout dat de berichten in de media niet kloppen en dat alsnog gevraagd zal worden om een businessplan op te stellen. Op 17 september 2005 volgt een gesprek met voorzitter Peters waarin de heer Mout zijn ongenoegen uit. In een brief gedateerd 20 september 2005 geeft Peters aan de ontstane situatie te
8
betreuren en excuseert hij zich voor de gebrekkige wijze van communiceren. Ook laat hij weten in de aanstaande stuurgroepvergadering van 30 september de ontstane situatie en het voorstel van de heer Mout om een nieuwe procedure te starten aan de orde te zullen stellen. Na afloop van de vergadering zou de heer Mout schriftelijk op de hoogte worden gesteld. Op 23 september stuurt Mouthout een brief aan de stuurgroep waarin het ongenoegen wordt geuit over de procedure tot dan toe. Als bijlage wordt een voorstel voor een nieuwe procedure meegestuurd, waarnaar ook al werd gerefereerd door stuurgroepvoorzitter Peters in de brief van 30 september. In november 2004 volgt een gesprek met de stuurgroep. Behalve de volgens de betrokkenen onprettige sfeer is er nog iets wat op zijn minst opmerkelijk is. Op de vraag of er meer mensen ontevreden zijn over de procedure en of er nog meer mensen in gesprek zijn met de stuurgroep wordt geantwoord dat dit niet het geval is. Dit terwijl de heer Hobert in dezelfde maand een gesprek heeft met de leden van de stuurgroep. Mouthout stelt haar archief ter beschikking aan advocatenkantoor Hekkelman in Arnhem. Advocaat Van Breevoort trekt de volgende conclusie: “Mijn indruk is dat het werk openbaar had behoren te worden aanbesteed op grond van EEG-richtlijnen. Zelfs al zou er niet openbaar te hoeven worden aanbesteed, is er wel sprake geweest van iets wat voor een aanbestedingsprocedure zou moeten doorgaan. Voor zover ik kan bezien, is die procedure niet helder en eenduidig, zeker niet op het gebied van de gunningcriteria. Als de beschikbare informatie klopt dan zijn er èn vooraf geen duidelijke gunningcriteria gesteld èn lijken de gunningcriteria achteraf te zijn toegeschreven naar een al dan niet om politieke redenen gewenste gegadigde.” Door de aanhoudende onvrede over de procedure heeft Mouthout inmiddels haar dossier overgedragen aan de Nationale Ombudsman en de Raad van State.
9
Het vervolg Natuurlijk ligt Radio Kootwijk op Apeldoorns grondgebied. De procedure voor het vinden van een nieuwe eigenaar/ gebruiker van het complex is echter vormgegeven door een stuurgroep onder leiding van voorzitter Peters, Gelders Gedeputeerde en secretaris Eckhardt, ambtenaar van de provincie Gelderland. Het vervolg zal dan ook op twee sporen zijn. D66 Apeldoorn zal het college oproepen om ook de insteek van een nieuwe procedure te kiezen. D66 Gelderland zal vragen om een onderzoek naar de handelwijze van de stuurgroep.
Apeldoorn De procedure zoals die nu is gelopen is ondoorzichtig, onvolledig en getuigt niet van enig respect voor het cultuurhistorisch monument Radio Kootwijk. De stuurgroep heeft geen duidelijke kaders gesteld voor de procedure, heeft geen voorwaarden bekend gemaakt waaraan gegadigden moesten voldoen, heeft niet actief geworven en heeft niet gecommuniceerd met betrokkenen en andere belanghebbenden (zoals de partijen in de Apeldoornse gemeenteraad). Omdat de procedure ook nog eens een kandidaat heeft opgeleverd die volgens een meerderheid van de Apeldoornse gemeenteraad niet geschikt is door de te verwachten bezoekersdruk roepen wij het nieuwe college op om aan te sturen op een nieuwe procedure. Door de volgende passage uit het bestuursakkoord hebben wij goede hoop dat het college ons signaal oppikt: “Tevens wordt, door ons, op raadsniveau een discussie geëntameerd over de eigen Apeldoornse randvoorwaarden en de uitgangspunten waarbinnen het voormalige zenderpark Radio Kootwijk een nieuwe functie kan krijgen” Het in opdracht van Mouthout door bestuursrechtdeskundigen opgestelde procedurevoorstel vormt op zijn minst een goed uitgangspunt voor deze nieuwe, eerlijke procedure.
10
Gelderland Zoals gezegd zal de fractie van D66 Gelderland vragen om een onafhankelijk onderzoek naar de handelwijze van de stuurgroep onder leiding van gedeputeerde Peters. Met de notitie die voor u ligt hebben wij geprobeerd zoveel mogelijk feiten op een rijtje te krijgen. Maar, zoals ook al eerder gezegd, is het door de ondoorzichtige handelwijze van de stuurgroep vrijwel onmogelijk om het verhaal compleet te krijgen. De tot nu toe boven tafel gekomen feiten zijn echter meer dan genoeg reden om een diepgravend onderzoek te doen naar de werkwijze van de stuurgroep. In dit onderzoek zouden de volgende zaken centraal moeten staan: -
Was er bij het begin van de procedure een duidelijk profiel voor de nieuwe eigenaar/ gebruiker van Radio Kootwijk opgesteld?
-
Wanneer heeft de stuurgroep selectiecriteria opgesteld?
-
Waarom heeft de stuurgroep besloten niet actief kandidaten te werven?
-
Waarom heeft de stuurgroep na de eerste selectie van 5 april 2004 niet een tweede selectie gehouden?
-
Is de groep Hobert de enige die door het niet tijdig ontvangen van stukken niet meegenomen is in de selectie?
-
Waarom heeft de stuurgroep uiteindelijk gekozen voor Visser/ De Winter en zijn andere partijen afgevallen, terwijl deze eerder uiterst positief werden beoordeeld?
-
Waarom heeft de stuurgroep geen actief communicatiebeleid gevoerd?
-
Hoe is de rolverdeling binnen de stuurgroep geweest?
11
Tot slot Een cultuurhistorisch monument zoals Radio Kootwijk behoort via een eerlijke, heldere procedure een nieuwe eigenaar/ gebruiker te krijgen. Een eigenaar/ gebruiker die geselecteerd is op basis van vooraf helder gestelde criteria, waarbij respect voor de natuur één van de belangrijkste uitgangspunten moet zijn. De procedure zoals die tot nu toe is gevoerd voldoet hier niet aan. Om te voorkomen dat we op de verkeerde weg verder gaan, moeten we nu van pad wisselen en gaan voor een eerlijk proces.
12
