QvP ANC LEIDER TAMBO IN NEDERLAND Oliver Tambo, de president van het Afrikaans Nationaal Congres van Zuid -Afrika, zal van 17 tot en met 20 oktober a. s. een bezoek brengen aan Nederland op uitnodiging van het Komitee Zuidelijk Afrika. Hij zal ontmoetingen hebben met de ministers Van der Stoel van buitenl andse zaken en Van Dijk van ontwikkelingssamenwerking. Minister-president Van Agt zal de heer Tambo op het Catshuis ontvangen. Op zondagavond 18 oktober zal Tambo spreken op een grote manifestati e in Krasnapolsky in Amsterdam. Deze manifestatie vindt plaats in het kader van een aktie die gevoerd wordt onder het motto: 'Nederland, breek met de westerse bescherming van Zuid-Afrika.'
Overdruk uit'Amandla' van oktober 1981 ANC-president Oliver Tambo: "We voeren de guerillastrijd steeds meer Oliver Tambo (63 jaar) zet zich al meer dan veertig jaar aktief in voor de bevrijding van Zuid-Afrika. Sinds 1967 doet hij dat in de funktie van president van het Afrikaans Nationaal Congres. Hij is een rustige, bescheiden man die vooral weet te overtuigen door zijn analyserend vermogen en zijn kunde bij het uiteenzetten van de denkbeelden van het ANC. Tambo is misschien niet de charismatische leider die grote massa's entousiast kan maken, maar hij weet aan de andere kant telkens weer groot respekt af te dwingen bij zeer uiteenlopende mensen. Dat bleek bijvoorbeeld bij zijn laatste bezoek aan Nederland, novembervorig jaar, toen hij grote indruk maakte op de kerkleiders met wie hij sprak. Hij stelt zichzelf bij zijn werk voor het ANC op de achtergrond, vandaar dat men nooit een interview met hem zal tegenkomen waarin hij ingaat op zijn persoonlijke leven. Hij is wel steeds bereid om uiteen te zetten hoe hij denkt over de politieke situatie in Zuidelijk Afrika en de perspektieven van de strijd. Onlangs deed hij dat nog eens tijdens zijn bezoek aan Zimbabwe, waar hij was voor de begrafenis van Joe Gqabi, de vertegenwoordiger van het ANC in Zimbabwe die door de Zuidafrikanen vermoord is. In dit artikel zullen we kort enige van zijn uitspraken weergeven, vooral met betrekking tot de strategie van het ANC. Allereerst zullen we echter wat meer achtergrondinformatie geven over Tambo zelf. Oliver Reginald Tambo (O.R. voor zijn strijdgenoten in het ANC), is in 1917 geboren in de provincie Oostkaap in ZuidAfrika. Hij is de zoon van een redelijk welvarende boer. Hij volgde onderwijs op verschillende missiescholen en ging later naar de Fort Hare-universiteit, waar hij exacte vakken studeerde. Totdat hij eraf gestuurd werd vanwege zijn aandeel in de organisatie van studentenstakingen. Hij heeft vervolgens van 1942 tot 1947 les gegeven in wis- en natuurkunde op een middelbare school in Johannesburg. Men zegt dat hij erg populair was bij de leerlingen, van wie enkelen later ook ANC-leiders zijn geworden. Tambo was in 1944 een van de oprichters van de Jeugdliga van het ANC waarvan hij ook sekretaris en vicevoorzitter is geweest. In 1948 ging Tambo rechten studeren. Daarmee was hij in 1952 zover gevorderd dat hij samen met Nelson Mandela een advokatenkantoor
kon openen. Sekretaris-generaal In 1954 verbood de Zuidafrikaanse regering Tambo om bijeenkomsten bij te wonen en om Johannesburg te verlaten. In datzelfde jaar werd Walter Sisulu door een 'banning' gedwongen zich terug te trekken uit het leiderschap van het ANC en werd Tambo zijn opvolger als sekretaris-generaal van het ANC. Ondanks zijn beperkte bewegingsvrijheid wist Tambo het ANC toch door een moeilijke periode heen te loodsen. Hij bewees zijn vermogen om verschillende stromingen binnen de beweging bijeen te houden. In 1956 werd hij gearresteerd op verdenking van hoogverraad, maar eind 1957 werd hij weer vrijgelaten. In 1959 kreeg hij opnieuw een 'banning-order', nu voor een periode van vijf jaar. Tegen die tijd raakte men ervan overtuigd dat het ANC weldra verboden zou worden, waarna waarschijnlijk vele mensen zouden worden opgepakt en gevangen gezet. Het ANC besloot dat Tambo het beste het land zo snel mogelijk kon verlaten om in het buitenland het ANC te vertegenwoordigen. Een week na 'Sharpeville' en twee dagen voordat de noodtoestand werd afgekondigd verliet Tambo inderdaad Zuid-Afrika. Sindsdien woont hij afwisselend in Londen, Zambia en Tanzania, en vertegenwoordigt hij het ANC verder overal ter wereld. Toen Albert Lutuli in 1967 stierf werd Tambo tot president van het ANC gekozen, een funktie die hij sindsdien onbetwist heeft vervuld. Met gelijke munt terugbetalen Het dagblad Zimbabwe Herald publiceerde half augustus een groot interview met Oliver Tambo waaruit veel duidelijk wordt over de meest recente opvattingen van Tambo en het ANC. Tambo plaatst de moord op Joe Gqabi
duidelijk op een lijn met de aanslag in Maputo, begin dit jaar, waarbij 12 mensen van het ANC en de SACTU (ondergrondse vakbond) werden gedood door een Zuidafrikaans moordkommando. Hij voorspelt dat er nog meer van cjit soort aanslagen zullen volgen. "Tot nu toe heeft het ANC steeds de klappen gekregen bij dit soort geweld, maar als de strijd zich verder ontwikkelt zullen wij onze vijand met gelijke munt terugbetalen. Spoedig zullen zij de klappen inkasseren." Als reaktie op de voortdurende aanslagen op leiders van het ANC kondigde Tambo aan dat het ANC nu ook aanvallen zal richten op het leven van officiele vertegenwoordigers van de apartheid. In de Herald wordt een vergelijking gemaakt tussen de strijd van het ANC en de bevrijdingsstrijd van Zimbabwe. ZANU en ZAPU hadden in de buurlanden bases van waaruit de guerillastrijders konden opereren. Die heeft het ANC nauwelijks. Tambo zegt dat het ANC begrijpt dat de Zuidafrikaanse buurlanden, die onder de dagelijkse bedreiging van het apartheidsregime staan, het zich niet kunnen veroorloven om het ANC bases te verschaffen voor een guerillastrijd. "Daarom", zegt Tambo, "ontwikkelen we een strategie die ons zo weinig mogelijk afhankelijk maakt van buitenlandse militaire bases. Wij zullen een situatie creeren waarin de guerilla-bases binnen ZuidAfrika meer en meer gestabiliseerd kunnen worden. In sommige plaatsen van het land - ik zal niet zeggen welke - is dat 2
se kerken en van allerlei organisaties van vrouwen, jongeren en dergelijke in die strijd? In antwoord op deze vraag zette Tambo zijn visie op de verhouding tussen de politieke massa-aktie en de gewapende strijd uiteen. 'In het afgelopen jaar hebben we gezien hoe de verzetsbeweging in Zuid-Afrika - verstrooid door arrestaties, 'banningen', verdwijningen enzovoort - zich weer heeft opgericht. Er is nu een hoog niveau van politieke aktie, dat de basis vormt voor verdere uitbouw van de gewapende strijd, waarom nu al zo lang wordt gevraagd door de mensen in Zuid-Afrika.' 'De voortgang van de gewapende strijd is afhankelijk van de ontwikkeling van de politieke massa-aktie. Daarom hechten wij veel belang aan de mobilisatie van de Zuidafrikaanse bevolking in een antikoloniaal, anti-kapitalistisch front. Daarom ook staan we positief tegenover elke organisatie die het opneemt tegen het apartheidsregime.' Tambo voegde hieraan toe dat het ANC het ontstaan van sommige nieuwe organisaties heeft gestimuleerd. Wat de andere betreft sprak hij zich duidelijk uit tegen elke vorm van onderlinge strijd: 'We vallen niet over kleine programmatische verschillen. We vragen hen niet om zich bij het ANC te voegen en we zouden dat ook niet kunnen. Het is zelfs goed dat verschillen duidelijk worden en dat het regime uit diverse hoeken wordt aangevallen. Het bewustzijn van een front groeit.' Wei moet het ANC er volgens Tambo voor waken dat de verschillende organisaties loyaal zijn aan de bevrijdingsstrijd. Want ook al zijn hun bedoelingen nog zo oprecht en goed, het gevaar blijft bestaan dat ze stappen ondernemen die objektief gezien verkeerd zijn. Daarom tracht het ANC hen te overtuigen van zijn eigen opvattingen en probeert diskussies met personen uit die andere organisaties aan te gaan. Butheiezi, Ieider van het 'thuisland'
Kwazulu en president van de organisatie Inkatha, heeft een bezoek gebracht aan de socialistische fraktie van het Europese parlement. Hij verk/aarde zich tegen de gewapende bevrijdingsstrijd onder leiding van het ANC en tegen een boycot van Zuid-Afrika. Tambo: 'Dat is het geluid van het Zuidafrikaanse regime. Wat wil je van een agent?' Maar hij heeft geweigerd met Botha te spreken over een nieuwe grondwet. Is hij niet geradikaliseerd? Tambo: 'Ik denk dat er weinig mensen in Zuid-Afrika zijn die begrijpen wat hij wil en dat is het beste wat men van hem kan zeggen.' 'Ik ben persoonlijk zeer teleurgesteld in deze man. Aanvankelijk was zijn verzet tegen de apartheid zeer goed ... Hij was tegen het onafhankelijk maken van de Bantustans en trad in de internationale politiek op voor een Zuid-Afrika, geregeerd door het volk . . . Soms deed hij ook zeer slechte uitspraken, maar we hadden kontakt met hem. Verleden jaar nog, in Londen. We hebben hem toen zijn fouten voorgelegd en zijn tot overeenstemming gekomen. Maar hij heeft die bijeenkomst misbruikt om zichzelf in Zuid-Afrika naar voren te schuiven . . . De kranten daar schreven pagina's vol met zijn uitspraken terwijl wij niet konden reageren. . . . Toen hij de spontane, geweldige aktie voor de vrijlating van Nelson Mandela ging dwarsbomen en diens foto verscheurde; toen hij de stakende scholieren naar school terug joeg en de aanval op Sasol veroordeelde, toen was het of we de minister van Politie Le Grange hoorden. Sindsdien hebben we geen kontakt meer met hem. Hij is tegen de gewapende strijd, maar waarom moet hij er campagne tegen voeren? En hij is tegen het terugtrekken van investeringen uit Zuid-Afrika, maar tijdens ons gesprek was hij ervoor.' Hieraan voegde Tambo echter toe dat zijn veroordeling niet de Inkathabeweging in haar geheel gold, die lange
tijd zij aan zij met het ANC heeft gestaan. 'Bovendien,' zo zei hij, 'vallen we alleen het Zuidafrikaanse regime aan. Dat is de werkelijke vijand.' Welke rol speelt Umkhonto we Sizwe (de Speer van de Natie, de gewapende vleugel van het ANC) in de strijd? Tambo: 'De rol van Umkhonto zal toenemen. De akties die tot op heden zijn uitgevoerd vormen nog maar een begin. In de toekomst zullen akties op steeds grotere schaal plaats vinden en in samenwerking met de hele bevolking zullen zij uitlopen op een groot, gewapend, offensief.' Umkhonto bevindt zich in Zuid-Afrika zelf en de strijd zal daar plaats vinden maar zij zal ook de grenzen overschrijden, aldus Tambo. En de kerken? Tambo: 'De kerken in Zuid-Afrika worden lastig voor het regime. In het verleden hebben zij een rampzalige rol gespeeld, maar dat is aan het veranderen. Afrikaanse priesters in de RoomsKatholieke Kerk en de Nederduits Gereformeerde Kerk worden gevaarlijk voor de apartheidsstaat. Zij nemen hun plaats in de strijd in, zij aan zij met andere mensen. Arrestaties onder hen bewijzen dat. Wij zouden de kerk daar willen zien waar de mensen zijn, letterlijk, zoals die priester die onlangs is gearresteerd toen hij samen met anderen protesteerde tegen de arrestaties van scholieren.' Hoe denkt het ANC over de materiele en politieke hu/p aan de frontlijnstaten? En is het ANC tevreden met de steun van de frontlijnstaten aan de bevrijdingsstrijd in Zuid-Afrika? Tambo: 'De frontlijnstaten kunnen ons niet in die mate steunen als zij zouden willen. Zij stuiten op objektieve grenzen. In het algemeen is hun houding erg goed.' Wat betreft de hulp aan de frontlijnstaten benadrukte Tambo dat deze zeer noodzakelijk was, gezien hun relatief zwakke en bedreigde positie tegenover Zuid-Afrika. Zij moeten de kans krijgen zich minder afhankelijk te maken
van Zuid-Afrika in ekonomisch opzicht. Ze moeten zich ook gesterkt weten door de wetenschap dat de wereldgemeenschap achter hen staat in hun strijd tegen het apartheidsregime, aldus Tambo. Hij voorzag grote verliezen voor hen als de rest van de wereld ze in de steek zou laten. President Mugabe van Zimbabwe heeft eens gezegd dat het grote verschil tussen de strijd daar en die in Zuid-Afrika was dat het toenmalige Rhodesie een kolonie was en Zuid-Afrika een onafhankelijk land. Wat is uw kommentaar daarop? 'Deze uitspraak berustte op een misverstand en Mugabe heeft haar ook niet meer herhaald. Kijk naar de zwarten in Zuid-Afrika. Wat is er voor hen veranderd met de totstandkoming van de Unie van Zuid-Afrika in 1910? Ze zijn steeds meer tot een vreemd volk in eigen land gemaakt. De Zuidafrikaanse overheid gedraagt zich als een buitenlandse kolonisator tegenover de zwarte bevolking. In deze tijd van onafhankelijkheidsverklaringen verleent zij ook 'onafhankelijkheid': aan Transkei, Venda, enzovoort. Misschien zijn de blanken burgers van een onafhankelijk ZuidAfrika, maar dan toch alleen zij. De zwarten vechten voor nationale bevrijding en dekolonisatie. Daarom wordt het probleem niet gevormd door de 'kleine apartheid', maar door het interne kolonialisme in Zuid-Afrika. Kolonisatoren en gekoloniseerden worden in dit geval niet door afstand maar door wetten gescheiden . . . Het verschil met Rhodesie is gering. Ian Smith maakte Rhodesie op eigen initiatief onafhankelijk. Je kunt je zelfs afvragen in hoeverre de Britten er echt tegen waren. In ieder geval was de meerderheid van de Rhodesische bevolking er niet bij betrokken. Vorster erfde een land, dat de onafhankelijkheid van de Britten had gekregen, maar waar de meerderheid van de bevolking er evenmin bij betrokken was geweest. Ook Ian Smith bouwde in Rhodesie een onafhankelijk staatsapparaat op, met eigen geld tot en met een eigen rechterlijke macht. Samora Machel heeft eens ge-
zegd: 'De Zuidafrikanen maken van zichzelf een buitenlandse macht in ZuidAfrika.' • 5
Het programma van het bezoek van de ANC-delegatie. 17125 comsa nl persbericht van: komitee zuidelijk afrika,amsterdam,020-832231 voor:redakties binnenland en buitenland de voorzitter van het afrikaans nationaal congres (a.n.c.) van zuid-afrika,o.r.(Oliver) tambo,zal van 17 tot20 oktober een bezoek aan nederland brengen.het a.n.c, is de meest vooraanstaande bevrijdingsbeweging van zuid-atrika.de heer tambo zal door minister president van agt op het catshuis worden ontvangen en zal besprekingen voeren met de ministers van der stoel en van dijk van buitenlandse zaken en ontwikkelingssamenwerking.op zondag avond 18 oktober zal de heer tambo spreken op een solidariteitsmanifestatie in krasnapolsky in amsterdam. het programma van de heer tambo bestaat ondermeer uit: zaterdag 17 oktober,aankomst op schiphol zondag 18 oktober 19.30 uur: manifestatie in krasnapolsky in amsterdam waar de heer tambo de belangrijkste spreker zal zijn. maandag 19 oktober 15.00 uur ontmoeting met minister van der stoel,aansluitend gesprek met minister van dijk. om 17.00 uur ontvangst door minister-president van agt op het catshuis. om 20.00 uur lezing voor het nederlands genootschap voor internationale zakeri in hotel babylon te den haag. dinsdag 20 oktober 14.00 uur perskonferentie in nieuwspoort, om 16.00 uur ontmoeting met de leden van de vaste kanerkommissies voor buitenlandse zaken en ontwikkelingshulp,aansluitend vertrek. de heer tambo zal verder gesprekken voeren met de solidariteitsorganisaties,met de hulp- en medefinancierings organisaties met kerkelijke leiders,met een delegatie van het fnv,onder leiding van de heer kok en met het partijbestuur van de partij van de arbeid. het bezoek van de heer tambo aan nederland wordt georganiseerd door het komitee zuidelijk afrika in amsterdam,tel 020-832231. de persconferentie met de heer tambo wordt belegd door de vier nederlandse zuidelijk afrika organisaties: anti-apartheidsbeweging nederland (aabn),boycot outspan actie (boa),komitee zuidelijk afrika (kza), en werkgroep kairos. einde bericht. 17125 comsa nl multiadrs 64 nl 17125 comsa nl 6
